Nghiên cứu hiện trạng và xây dựng giải pháp bảo vệ môi trường và quản lý tài nguyên cho tổ hợp du lịch sinh thái ở Gia Lai

CHÖÔNG MÔÛ ÑAÀU GIÔÙI THIEÄU VEÀ ÑEÀ TAØI I. ÑAËT VAÁN ÑEÀ Nhö chuùng ta bieát xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån thì nhu caàu ñôøi soáng cuûa con ngöôøi ngaøy caøng ñöôïc naâng cao vaø du lòch ñaõ trôû thaønh nhu caàu khoâng theå thieáu ñöôïc trong cuoäc soáng cuûa con ngöôøi. Hoaït ñoäng du lòch ñang trôû thaønh moät ngaønh kinh teá quan troïng ôû nhieàu quoác gia treân theá giôùi. Du lòch laø lôïi theá ñeå phaùt trieån kinh teá cuûa nhieàu quoác gia, nhöng söï can thieäp cuûa con ngöôøi vaøo taøi nguyeân moâi tröôøng naøy ñang laøm cho söï suy thoaùi taøi nguyeân moâi tröôøng moät caùch traàm troïng nhö: giôùi haïn sinh thaùi bò phaù vôõ, caùc thaønh phaàn moâi tröôøng bò suy thoaùi, oâ nhieãm vaø gaây nhieàu thaûm hoïa... cuõng nhö theá maø hoaït ñoäng du lòch cuõng tieàm aån caùc taùc ñoäng tieâu cöïc tôùi söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa moâi tröôøng. Baûo veä taøi nguyeân vaø quaûn lyù moâi tröôøng laø cô sôû ñeå duy trì vaø phaùt trieån beàn vöõng du lòch. Töø ñoù, du lòch sinh thaùi ra ñôøi, töøng böôùc thay theá caùc loaïi hình du lòch ñôn thuaàn vaø ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa con ngöôøi hieän ñaïi. Du lòch sinh thaùi ñöa chuùng ta veà laïi vôùi moâi tröôøng thieân nhieân trong laønh, tìm hieåu veà nhöõng neùt vaên hoaù daân toäc maø chuùng ta voâ tình laõng queân hay khoâng ñöôïc bieát ñeán, ñem laïi nguoàn lôïi kinh teá quoác gia maø vaãn ñoùng goùp cho vieäc baûo veä moâi tröôøng. Du lòch sinh thaùi khoâng nhöõng laø coâng cuï baûo veä taøi nguyeân moâi tröôøng toát maø coøn mang laïi nhieàu coâng aên vieäc laøm cho nhieàu ngöôøi lao ñoäng trong vuøng. Tuy nhieân, taøi nguyeân vaø moâi tröôøng du lòch ôû taát caû caùc vuøng trong caû nöôùc trong ñoù coù Gia Lai ñang bò nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa hoaït ñoäng phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, coù nguy cô giaûm suùt vaø suy thoaùi, aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa du lòch. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân cuûa tình traïng treân laø do nhöõng hieåu bieát veà taøi nguyeân vaø moâi tröôøng du lòch coøn chöa ñöôïc ñaày ñuû. Vôùi xu theá phaùt trieån du lòch sinh thaùi vaø söï oån ñònh cuûa moâi tröôøng sinh thaùi trong giai ñoaïn hieän nay, thì coâng taùc nghieân cöùu hieän traïng moâi tröôøng vaø xaây döïng caùc giaûi phaùp ñeå baûo veä taøi nguyeân vaø quaûn lyù moâi tröôøng du lòch cuûa Tỉnh Gia Lai laø moät vieäc raát caàn thieát. Xuaát phaùt töø yeâu caàu naøy toâi tieán haønh ñeà taøi “nghieân cöùu hieän traïng vaø xaây döïng giaûi phaùp baûo veä moâi tröôøng vaø quaûn lyù taøi nguyeân cho toå hôïp du lòch sinh thaùi ôû Gia Lai”. II. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU - Nghieân cöùu, ñaùnh giaù thöïc traïng tieàm naêng du lòch sinh thaùi ôû Gia Lai. - Ñaùnh giaù aûnh höôûng cuûa hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi ñeán moâi tröôøng. - Xaây döïng giaûi phaùp baûo veä taøi nguyeân vaø quaûn lyù moâi tröôøng cho toå hôïp du lòch sinh thaùi döïa treân caùc tieâu chí kinh teá, vaên hoaù, moâi tröôøng phuø hôïp vôùi ñòa hình, taøi nguyeân thieân nhieân vaø baûn saéc vaên hoaù daân toäc ñaëc tröng cuûa toå hôïp du lòch sinh thaùi ôû Gia Lai nhaèm haïn cheá, khaéc phuïc vaø giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng goùp phaàn giaûi quyeát moät caùch hôïp lyù söï maâu thuaãn giöõa nhu caàu phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi vaø yeâu caàu baûo veä taøi nguyeân ñeå tieán ñeán söï phaùt trieån beàn vöõng. CHÖÔNG 1 DU LÒCH SINH THAÙI VAØ OÂ NHIEÃM DO HOAÏT ÑOÄNG DU LÒCH SINH THAÙI 1.1. DU LÒCH SINH THAÙI 1.1.1. Khaùi nieäm chung DLST laø moät khaùi nieäm töông ñoái môùi vaø ñaõ nhanh choùng thu huùt ñöôïc söï quan taâm cuûa nhieàu ngöôøi, hoaït ñoäng trong nhieàu lónh vöïc khaùc nhau. Ñaây laø moät khaùi nieäm roäng, ñöôïc hieåu theo nhöõng caùch khaùc nhau töø nhöõng goùc ñoä khaùc nhau. Tröôùc ñaây, DLST chæ ñôn giaûn laø söï gheùp noái yù nghóa cuûa hai khaùi nieäm “du lòch” vaø “sinh thaùi” voán ñaõ quen thuoäc töø laâu. Tuy nhieân, ñöùng ôû goùc nhìn roäng hôn, toång quaùt hôn thì quan nieäm DLST laø moät loaïi hình du lòch thieân nhieân. Nhö vaäy, moïi hoaït ñoäng cuûa du lòch coù lieân quan ñeán thieân nhieân nhö taém bieån, nghæ nuùi…ñeàu ñöôïc hieåu laø DLST. Vaø ôû Vieät Nam trong laàn hoäi thaûo veà “Xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån Du lòch sinh thaùi ôû Vieät Nam” töø 7/9/1999 ñeán 9/9/1999 ñaõ ñöa ra ñònh nghóa veà DLST laø: “Du lòch sinh thaùi laø loaïi hình du lòch döïa vaøo thieân nhieân vaø vaên hoaù baûn ñòa, gaén vôùi giaùo duïc moâi tröôøng, coù ñoùng goùp cho noã löïc baûo toàn vaø phaùt trieån beàn vöõng, vôùi söï tham gia tích cöïc cuûa coäng ñoàng ñòa phöông” Vaäy DLST laø: Loaïi hình du lòch döïa vaøo thieân nhieân phaùt huy giaù trò taøi nguyeân. Loaïi hình du lòch höôùng tôùi giaùo duïc moâi tröờng. Du lòch tröïc tieáp mang laïi nhieàu nguoàn lôïi ích veà kinh teá vaø caûi thieän phuùc lôïi cho caùc coäng ñoàng. Loaïi hình du lòch phaûi coi troïng vieäc baûo toàn nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân. Trong neàn coâng nghieäp du lòch ñöông ñaïi, caû boán yeáu toá treân gaén boù chaët cheõ vôùi nhau, ñeå khaúng ñònh DLST laø loaïi hình DLBV cuøng vôùi vai troø phaùt trieån coäng ñoàng vaø baûo toàn taøi nguyeân thieân nhieân. 1.1.2 Ñaëc tröng cuûa du lòch Ña ngaønh: söï ña ngaønh theå hieän trong ñối töôïng khai thaùc du lòch laø söï haáp daãn veà töï nhieân, lòch söû, vaên hoaù, caùc dòch vuï phuïc vuï keøm theo… Ña thaønh phaàn: bieåu hieän ôû tính ña daïng trong nhöõng ngöôøi tham gia du lòch, nhöõng ngöôøi phuïc vuï du lòch, caùc coäng ñoàng nhaân daân trong vuøng du lòch, caùc toå chöùc chính phuû vaø phi chính phuû. Ña muïc tieâu: bieåu hieän ôû nhöõng lôïi ích ña daïng veà baûo toàn thieân nhieân, quan caûnh lòch söû vaên hoaù, naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng cuûa khaùch du lòch vaø ngöôøi tham gia hoaït ñoäng du lòch, môû roäng söï giao löu vaên hoaù, kinh teá vaø naâng cao yù thöùc toát ñeïp cuûa con ngöôøi. 1.1.3 Caùc yeáu toá caáu thaønh heä thoáng du lòch sinh thaùi Yeáu toá taøi nguyeân thieân nhieân: taøi nguyeân du lòch sinh thaùi ñược hình thaønh treân neàn tản caùc taøi nguyeân trong töï nhieân maø baûn thaân töï nhieân thì raát ña daïng vaø phong phuù vì theá taøi nguyeân DLST cuõng coù chung ñaëc ñieåm naøy. Noù bao goàm: caùc khu vöïc töï nhieân coù ñòa hình, ñòa maïo phong phuù nhö soâng suoái, ñoài nuùi, röøng, bieån, ñaûo, cuø lao… vôùi caùc heä sinh thaùi noâng nghieäp, heä sinh thaùi töï nhieân ñaëc thuø, ñaëc bieät laø nôi coù tính ña daïng sinh hoïc cao vôùi nhieàu loaïi sinh vaät quyù hieám… Nhö vaäy, taøi nguyeân DLST cuõng coù söùc haáp daãn ñaëc bieät ñoái vôùi du khaùch. Moâi tröôøng töï nhieân coøn coù yù nghóa raát lôùn ñoái vôùi söï phaùt trieån nghæ ngôi vaø du lòch, caùc thaønh phaàn cuûa töï nhieân coù taùc ñoäng maïnh ñeán du lòch laø ñòa hình, khí haäu, nguoàn nöôùc vaø taøi nguyeân ñoäng thöïc vaät. Yeáu toá kinh teá: nhu caàu nghæ ngôi du lòch coù tính chaát kinh teá– xaõ hoäi, laø saûn phaåm cuûa söï phaùt trieån xaõ hoäi. Ôû caùc nöôùc coù neàn kinh teá chaäm phaùt trieån, nhìn chung nhu caàu nghæ ngôi, du lòch coøn haïn cheá. Ngöôïc laïi nhu caàu nghæ ngôi du lòch ôû caùc nöôùc phaùt trieån kinh teá thì phaùt trieån raát ña daïng. Trong neàn saûn xuaát xaõ hoäi noùi chung hoaït ñoäng cuûa moät soá ngaønh nhö coâng nghieäp, noâng nghieäp vaø caû giao thoâng coù yù nghóa quan troïng ñeå phaùt trieån du lòch coù taùc duïng tröôùc heát taïo ra hoaït ñoäng du lòch roài sau ñoù ñaåy phaùt trieån du lòch vôùi toác ñoä nhanh. Yeáu toá cô sôû haï taàng: cô sôû haï taàng coù vai troø ñaëc bieät ñoái vôùi vieäc ñaåy maïnh du lòch. Cô sôû haï taàng bao goàm caùc cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa ngaønh du lòch vaø cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa moät soá ngaønh kinh teá tham gia phuïc vuï du lòch nhö: thöông nghieäp, dịch vuï, maïng löôùi giao thoâng, thoâng tin lieân laïc, heä thoáng caùc coâng trình caáp ñieän, nöôùc… Yeáu toá vaên hoäi- xaõ hoäi: laø caùc giaù trò vaên hoaù baûn ñòa coù söï hình thaønh vaø phaùt trieån gaén lieàn vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa heä sinh thaùi töï nhieân nhö caùc phöông thöùc canh taùc, caùc leã hoäi sinh hoaït truyeàn thoáng daân toäc. DLST phaûi döïa vaøo moät heä thoáng caùc quan ñieåm veà tính chaát beàn vöõng vaø söï tham gia cuûa caùc coäng ñoàng ñòa phöông, cuûa daân cö noâng thoân vaø ôû nhöõng nôi coù tieàm naêng lôùn veà DLST. DLST gaén keát giöõa nhaân daân ñòa phöông vôùi du khaùch ñeå duy trì nhöõng khu hoang daõ vaø nhöõng theá maïnh veà sinh thaùi, vaên hoùa voán coù. 1.1.4 Nhöõng nguyeân taéc phaùt trieån du lòch sinh thaùi - Söû duïng vaø baûo veä taøi nguyeân moät caùch beàn vöõng: bao goàm caû taøi nguyeân thieân nhieân, xaõ hoäi vaø vaên hoaù. Vieäc söû duïng beàn vöõng taøi nguyeân laø neàn taûng cô baûn nhaát cuûa vieäc phaùt trieån du lòch laâu daøi. - Chöông trình giaùo duïc vaø huaán luyeän ñeå caûi thieän, quaûn lyù di saûn vaø caùc taøi nguyeân thieân nhieân neân ñöôïc thaønh laäp. Giaûm tieâu thuï, giaûm chaát thaûi moät caùch trieät ñeå nhaèm naâng cao chaát löôïng moâi tröôøng. - Duy trì tính ña daïng veà töï nhieân, vaên hoaù… - Loàng gheùp caùc chieán löôïc phaùt trieån du lòch cuûa ñòa phöông vôùi quoác gia. - Phaûi hoã trôï kinh teá ñòa phöông, traùnh gaây thieät haïi cho heä sinh thaùi ôû ñaây. - Phaûi thu huùt söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông. Ñieàu naøy khoâng chæ ñem laïi lôïi ích cho coäng ñoàng, cho moâi tröôøng sinh thaùi maø coøn nhaèm taêng cöôøng khaû naêng ñaùp öùng caùc thò hieáu cuûa du khaùch. - Phaûi bieát tö vaán caùc nhoùm quyeàn lôïi vaø coâng chuùng. Tö vaán giöõa coâng nghieäp du lòch vaø coäng ñoàng ñòa phöông, caùc toå chöùc vaø cô quan nhaèm ñaûm baûo cho söï hôïp taùc laâu daøi cuõng nhö giaûi quyeát caùc xung ñoät coù theå naûy sinh. - Ñaøo taïo caùc caùn boä, nhaân vieân phuïc vuï trong hoaït ñoäng kinh doanh du lòch nhaèm naâng cao chaát löôïng dòch vuï du lòch. 1.2 TÌNH HÌNH PHAÙT TRIEÅN DU LÒCH SINH THAÙI TRONG VAØ NGOAØI NÖÔÙC 1.2.1 Tình hình phaùt trieån DLST treân theá giôùi Töø nöûa cuoái theá kyû XIX, cuøng vôùi söï ra ñôøi cuûa caùc vöôøn quoác gia (VQG), du lòch thieân nhieân ñaõ thu huùt du khaùch moät caùch ñaëc bieät. VQG Yellowstone (Myõ) laø moät VQG ñaàu tieân cuûa theá giôùi ñöôïc thaønh laäp vaøo naêm 1893. Ngay töø khi môùi ra ñôøi VQG naøy ñaõ ñöôïc coi nhö laø moät bieåu töôïng tuyeät ñoái cuûa tính hoang daõ vaø haøng naêm coù ñeán 3 trieäu ngöôøi ñeán ñaây ñeå chieâm ngöôõng veû ñeïp töï nhieân. Nhö vaäy töø raát sôùm, haøng theá kyû tröôùc nhöõng nhaø du lòch sinh thaùi ñaàu tieân ñaõ baét ñaàu hình thaønh. Tuy nhieân thuaät ngöõ “Du lòch sinh thaùi” môùi chæ ñöôïc söû duïng vaø ñeà caäp ñeán trong theá kyû XX khoaûng nhöõng naêm ñaàu cuûa thaäp kyû 90. Veà nguoàn goác, DLST baét nguoàn töø du lòch thieân nhieân vaø du lòch ngoaøi trôøi. Ban ñaàu caùc hình thöùc du lòch naøy khoâng gaén lieàn vôùi muïc tieâu baûo toàn. Cho ñeán thaäp nieân 70 thì ngaøy caøng nhieàu caùc du khaùch tham quan nhaän thöùc ñöôïc haäu quaû sinh thaùi maø hoï coù theå gaây ra vaø laøm toån thöông saâu saéc ñeán thieân nhieân cuõng nhö quyeàn lôïi laâu daøi cuûa ngöôøi daân ñòa phöông. Do ñoù, ñaõ hình thaønh neân caùc tour du lòch chuyeân moân hoùa maø noäi dung chæ ñôn giaûn laø ngaém chim, cöôõi laïc ñaø treân sa maïc, ñi boä ngoaøi thieân nhieân cuøng vôùi ngöôøi höôùng daãn ñòa phöông. Ñeán luùc naøy coù theå noùi laø ngaønh DLST ñaõ hình thaønh vaø phaùt trieån. Ngay töø khi môùi ra ñôøi, DLST ñaõ vaø ñang laøm cho caû ngaønh coâng nghieäp löõ haønh trôû neân nhaïy caûm hôn ñoái vôùi moâi tröôøng. Vì DLST khoâng chæ laø moät khuynh höôùng bao goàm nhöõng ngöôøi yeâu vaø gaén boù vôùi thieân nhieân, maø coøn laø moät toå hôïp caùc moái quan taâm, nhöõng traên trôû veà moâi tröôøng, kinh teá, vaø caùc vaán ñeà xaõ hoäi. Nhieàu hoäi thaûo vaø hoäi nghò chuyeân ñeà veà DLST ñaõ ñöôïc toå chöùc töø naêm 1990. Chính phuû giôø ñaây raát quan taâm ñeán DLST. Taïi nhieàu nôi treân theá giôùi caùc nhaø ñaàu tö tö nhaân cuõng ñang chuyeån moái quan taâm cuûa mình tôùi lónh vöïc naøy. DLST phaùt trieån döïa treân neàn taûng cuûa söï giaøu coù veà caùc khu baûo toàn thieân nhieân. Ví duï nhö Kenya moãi naêm laøm ra khoaûng 500 trieäu USD lôïi nhuaän du lòch trong ñoù caùc nguoàn thu tröïc tieáp vaø giaùn tieáp töø DLST chieám khoaûng 10% toång thu nhaäp quoác gia cuûa Kenya. Coøn taïi Ñoâng phi, DLST laø nhaân toá aûnh höôûng maïnh nhaát ñeán phaùt trieån kinh teá, vì nôi ñaây coù moät maïng löôùi roäng lôùn cuûa caùc khu baûo toàn thieân nhieân hoã trôï cho DLST. Costa Rica trong naêm 1991 ñaõ thu ñöôïc 336 trieäu USD lôïi nhuaän töø DLST vaø laøm taêng tröôûng khoaûng 25% thu nhaäp trong voøng 3 naêm trôû laïi. Vaøo naêm 1993, rieâng ngaønh DLST ñaõ taïo coâng aên vieäc laøm cho khoaûng 127 trieäu ngöôøi (chieám 1/15 soá ngöôøi laøm vieäc treân toaøn caàu). Theo döï baùo thì ngaønh DLST seõ coù theå taêng gaáp ñoâi vaøo cuoái naêm 2007. Ngaøy nay, söï hoaøn thieän cuûa phöông tieän haøng khoâng, söï buøng noå cuûa caùc thoâng tin vaø taøi lieäu du lòch moâ taû, quaûng caùo cho nhöõng veû ñeïp cuûa töï nhieân, cuøng vôùi yù thöùc traùch nhieäm tröôùc nhöõng nguy cô suy giaûm nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân, cuøng vôùi söï quan taâm saâu saéc cuûa coäng ñoàng veà vaán ñeà baûo toàn caùc loaøi vaø baûo veä moâi tröôøng, maø DLST ñaõ trôû thaønh moät hieän töôïng thaät söï coù yù nghóa ôû cuoái theá kyû XX vaø ôû caû theá kyû XXI. Ngaøy 04 thaùng 11 naêm 2001, taïi Hoäi nghò Thöôïng ñænh ASEAN laàn thöù 7, Brunei Darussalam, ñaõ kyù keát Hieäp ñònh Du lòch ASEAN. Vieät Nam vaø caùc nöôùc trong khu vöïc ñaõ nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng chieán löôïc cuûa ngaønh DLST ñoái vôùi taêng tröôûng kinh teá beàn vöõng cuûa caùc nöôùc thaønh vieân ASEAN, cuõng nhö söï ña daïng veà vaên hoaù, kinh teá vaø caùc lôïi theá saün coù cuûa khu vöïc, coù lôïi cho söï phaùt trieån du lòch cuûa ASEAN nhaèm caûi thieän chaát löôïng cuoäc soáng, hoøa bình vaø thònh vöôïng cuûa khu vöïc; Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi thay maët cho chính phuû Vieät Nam ñaõ kyù hieäp ñònh naøy. Tình hình phaùt trieån DLST trong nöôùc Vôùi tieàm naêng vaø taøi nguyeân du lòch lôùn, ña daïng vaø phong phuù, ngaønh Du lòch Vieät Nam ñaõ coù nhöõng böôùc ñi töông ñoái vöõng chaéc, taïo ra böôùc phaùt trieån môùi. Töø moät ngaønh kinh teá toång hôïp, giöõ vai troø quan troïng trong cô caáu kinh teá - xaõ hoäi, ñeán nay DLST ñaõ ñöôïc xaùc ñònh laø moät trong nhöõng ngaønh kinh teá muõi nhoïn trong thôøi kyø CNH- HÑH ñaát nöôùc. Nhöõng thaønh quaû trong ngaønh Du lòch Vieät Nam ñaït ñöôïc nhöõng naêm qua do nhieàu nguyeân nhaân mang laïi, nhöng trong ñoù nguyeân nhaân coù yù nghóa quan troïng, khoâng theå khoâng noùi ñeán: ñoù laø söï oån ñònh veà chính trò cuûa ñaát nöôùc, söï nghieäp quoác phoøng - an ninh ñöôïc giöõ vöõng. Chính ñieàu ñoù ñaõ taïo ra moät ñieåm ñeán an toaøn, thaân thieän, thu huùt du khaùch ñeán vôùi Vieät nam. Ñoàng thôøi, khaúng ñònh treân thöïc teá giöõa quoác phoøng - an ninh vaø du lòch ñaõ töøng böôùc coù söï gaén boù caàn thieát. Trong quaù trình trieån khai, thöïc hieän caùc keá hoaïch veà phaùt trieån du lòch, Vieät Nam ñaõ khai thaùc söû duïng vaø baûo veä taøi nguyeân du lòch, moâi tröôøng sinh thaùi moät caùch coù hieäu quaû. Vieät Nam ñaëc bieät chuù troïng ñeán vieäc phaùt trieån caùc loaïi hình DLST ôû caùc khu vöïc troïng ñieåm, vuøng saâu, vuøng xa, vuøng bieân giôùi, vuøng khaùng chieán cuõ hoaëc moät soá haûi ñaûo xa bôø… nhaèm ñem laïi lôïi ích cho nhaân daân, taêng thu nhaäp cho xaõ hoäi, taïo coâng aên vieäc laøm, naâng cao yù thöùc baûo veä, gìn giöõ vaø khai thaùc hôïp lyù taøi nguyeân du lòch cuûa ñaát nöôùc. Vôùi nhöõng noã löïc baûo veä moâi tröôøng vaø gìn giöõ giaù trò cuûa nguoàn taøi nguyeân ña daïng sinh hoïc, Vieät Nam ñaõ hình thaønh maïng löôùi caùc chöông trình DLST trong taát caû caùc VQG, khu döï tröõ sinh quyeån vaø caùc khu vöïc baûo toàn thieân nhieân(BTTN). Trong nhöõng naêm qua, hoaït ñoäng Du lòch Vieät Nam ñaõ coù nhieàu khôûi saéc vaø ñaït ñöôïc nhöõng tieán boä vöõng chaéc: töø naêm 1991 ñeán 2001, löôïng khaùch du lòch quoác teá taêng töø 300 ngaøn löôït ngöôøi leân 2,33 trieäu löôït ngöôøi, taêng 7,8 laàn. Khaùch du lòch noäi ñòa taêng töø hôn 1,5 trieäu leân 11,7 trieäu löôït ngöôøi, taêng gaàn 8 laàn. Thu nhaäp xaõ hoäi töø du lòch taêng nhanh, naêm 2001 ñaït 20.500 tyû ñoàng, so vôùi naêm 1991, gaáp gaàn 9,4 laàn. Hoaït ñoäng du lòch ñaõ taïo vieäc laøm cho khoaûng 22 vaïn lao ñoäng tröïc tieáp vaø haøng vaïn lao ñoäng giaùn tieáp. Trong 8 thaùng ñaàu naêm 2003, Vieät Nam ñoùn hôn 1,42 trieäu khaùch du lòch quoác teá, vaø hôn 9 trieäu khaùch du lòch noäi ñòa. Löôïng khaùch du lòch quoác teá ñang taêng leân, rieâng trong thaùng 8/2003 ñaõ coù 193.390 khaùch quoác teá, taêng 26% so vôùi thaùng 7 laø 26%, chuû yeáu ñeán töø Trung Quoác, Ñaøi Loan, Haøn Quoác vaø Myõ. Coâng suaát söû duïng phoøng taïi caùc khaùch saïn lôùn taêng ñaùng keå, ñaït möùc treân 80%. Löôïng khaùch du lòch quoác teá ñeán Vieät Nam trong 4 thaùng cuoái naêm 2003 ñaït khoaûng 800.000 ngöôøi. Vaø cuoái naêm 2005 löôïng du khaùch ñaït ñöôïc 3 trieäu löôït khaùch, trong ñoù tyû leä khaùch ñeán Vieät Nam laàn ñaàu tieân laø 65,3%, 20,9% khaùch ñeán laàn thöù hai, 13,8% khaùch ñeán laàn thöù ba. Rieâng trong thaùng 01/2006 coù 350.000 khaùch quoác teá taêng 15,9% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Theo döï kieán naêm 2006 ngaønh du lòch phaán ñaáu ñoùn 3,6 - 3,8 trieäu löôït khaùch quoác teá, taêng 10,5 - 11,0% so vôùi 2005. Tuy nhieân beân caïnh ñoù vaãn coøn coù nhöõng khoù khaên vaø thaùch thöùc. Tình hình chính trò theá giôùi trôû neân phöùc taïp sau vuï khuûng boá taïi Myõ ngaøy 11/9/2001 ñaõ aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán hoaït ñoäng du lòch treân theá giôùi. Caïnh tranh veà du lòch giöõa caùc nöôùc trong khu vöïc ngaøy caøng trôû neân gay gaét. Du lòch Vieät Nam coøn chöa coù nhöõng saûn phaåm du lòch chaát löôïng cao, haáp daãn, chaát löôïng dòch vuï chöa cao. Heä thoáng quaûn lyù Nhaø nöôùc veà Du lòch chöa töông xöùng vôùi nhieäm vuï ñaët ra cho Ngaønh. Tröôùc boái caûnh ñoù vaø tröôùc nhu caàu phaùt trieån nhanh trôû thaønh moät ngaønh kinh teá muõi nhoïn, Du lòch Vieät Nam phaûi coù moät chieán löôïc phaùt trieån phuø hôïp, ñaëc bieät phaûi ñaùnh giaù vaø khai thaùc tieàm naêng DLST moät caùch ñuùng ñaén vaø toaøn dieän. DLST vôùi hôn 100 khu DLST ñaõ ñöôïc pheâ duyeät theo heä thoáng cuûa caùc Vöôøn quoác gia vaø Khu baûo toàn loaøi vaø sinh caûnh coù theå phaân thaønh nhöõng loaïi hình du lòch ôû Vieät Nam nhö : Du lòch bieån (Vònh Haï Long, Ven bieån Khaùnh Hoøa Nha Trang, Bieån Phan Rang, Ninh Thuaän); Du lòch ñaûo vôùi gaàn 3000 hoøn Ñaûo (Ñaûo Caùt Baø, Ñaûo Phuù Quoác, Cuø Lao Chaøm); Du lòch daøi ngaøy treân soâng (Ñoàng baèng Soâng Cöûu Long); Du lòch hoà nöôùc noäi ñòa (Hoà Ba Beå, Hoà Nuùi Coác..); Du lòch nuùi ñaù voâi vaø hang ñoäng (Chuøa Höông, Chuøa Thaày, Phong Nha); Du lòch theo tuyeán ñöôøng boä (Ñöôøng moøn Hoà Chí Minh); Du lòch nuùi (Sa Pa. Baïch Maõ, Ba Vì); Du lòch vaên hoùa lòch söû cuûa 40.000 di tích lòch söû (Coá Ñoâ Hueá, Phoá coå Hoäi An, Thaùnh ñòa Myõ Sôn); Du lòch giaûi trí tieâu khieån trong caùc trung taâm cuûa thaønh phoá (vöôøn thuù Tp HCM, vuøng böôûi Bieân hoøa,) vaø Du lòch theå thao (löôùt vaùn thuyeàn treân bieån Muõi Neù Phan Thieát, Nha Trang..). LÔÏI ÍCH TÖØ DU LÒCH SINH THAÙI Du lòch coù 4 chöùc naêng chính laø: xaõ hoäi, kinh teá, sinh thaùi vaø chính trò. Töø 4 chöùc naêng naøy ta coù theå phaân tích ra caùc lôïi ích do caùc hoaït ñoäng du lòch mang laïi nhö sau: Lôïi ích veà maët xaõ hoäi: Du lòch theå hieän vai troø cuûa noù trong vieäc gìn giöõ, hoài phuïc söùc khoûe, taêng cöôøng söùc soáng cho ngöôøi daân. Du lòch coù taùc duïng haïn cheá caùc beänh taät, keùo daøi tuoåi thoï vaø khaû naêng lao ñoäng cuûa con ngöôøi. Theo caùc coâng trình nghieân cöùu sinh hoïc cuûa Cricosep, Dorin, 1981, nhôø coù cheá ñoä nghæ ngôi vaø du lòch toái öu, beänh taät cuûa daân cö trung bình giaûm 30%, beänh ñöôøng hoâ haáp giaûm 40%, beänh thaàn kinh giaûm 30%, beänh ñöôøng tieâu hoùa giaûm 20%. Thoâng qua du lòch maø du khaùch coù ñieàu kieän tieáp xuùc vôùi nhöõng thaønh töïu vaên hoùa phong phuù vaø laâu daøi cuûa caùc daân toäc, töø ñoù taêng theâm loøng yeâu nöôùc, tinh thaàn ñoaøn keát daân toäc, ñoaøn keát quoác teá, hình thaønh nhöõng phaåm chaát ñaïo ñöùc toát ñeïp nhö loøng yeâu lao ñoäng, tình baïn,...Ñieàu ñoù quyeát ñònh söï phaùt trieån caân ñoái veà nhaân caùch cuûa moãi caù nhaân trong toaøn xaõ hoäi. Lôïi ích veà maët kinh teá Thoâng qua caùc hoaït ñoäng du lòch ñöôïc toå chöùc hôïp lyù vaø tích cöïc nhöõng ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng nhanh choùng phuïc hoài söùc khoûe cuõng nhö khaû naêng lao ñoäng ñeå töø ñoù coù theå naâng cao saûn xuaát, ñaûm baûo taùi saûn xuaát, môû roäng löïc löôïng lao ñoäng vôùi hieäu quaû kinh teá roõ reät. Thoâng qua caùc hoaït ñoäng nghæ ngôi, du lòch tæ leä oám ñau trong khi laøm vieäc giaûm ñi, giaûm soá laàn khaùm beänh taïi caùc beänh vieän. Do du lòch laø moät ngaønh kinh teá ñoäc ñaùo aûnh höôûng ñeán cô caáu ngaønh vaø cô caáu lao ñoäng cuûa nhieàu ngaønh kinh teá. Trong ñoù nhu caàu nghæ ngôi, giaûi trí cuûa du khaùch ñöôïc thoûa maõn thoâng qua thò tröôøng haøng hoùa vaø du lòch trong ñoù öu theá laø dòch vuï giao thoâng vaø aên ôû. Töø ñoù daãn ñeán kích thích söï phaùt trieån kinh teá laø nguoàn thu nhaäp ngoaïi teä lôùn. Ngoaøi ra, ngöôøi daân trong khu vöïc coù caùc hoaït ñoäng du lòch coøn ñöôïc höôûng caùc lôïi ích nhö: möùc thu nhaäp taêng, laõi do giaù trò ñaát ñai taêng,... Lôïi ích veà maët sinh thaùi Taïo ñöôïc moâi tröôøng soáng oån ñònh veà maët sinh thaùi. Nghæ ngôi du lòch laø nhaân toá coù taùc duïng kích thích vieäc baûo veä, khoâi phuïc vaø toái öu hoaù moâi tröôøng thieân nhieân bao quanh. Do nhu caàu du lòch neân khu du lòch caàn coù rieâng nhöõng laõnh thoå nhaát ñònh coù moâi tröôøng töï nhieân ít thay ñoåi, xaây döïng caùc coâng vieân, röøng quanh thaønh phoá, thi haønh caùc bieän phaùp baûo veä nguoàn nöôùc vaø baàu khí quyeån nhaèm taïo neân moâi tröôøng soáng thích hôïp. Vieäc ñaåy maïnh hoaït ñoäng du lòch, taêng möùc ñoä taäp trung du khaùch vaøo nhöõng vuøng nhaát ñònh ñoøi hoûi phaûi toái öu hoùa quaù trình söû duïng töï nhieân vôùi muïc ñích du lòch. Töø ñoù kích thích vieäc tìm kieám caùc hình thöùc baûo veä töï nhieân, ñaûm baûo vieäc söû duïng töï nhieân moät caùch hôïp lyù. Phaùt trieån ñöôïc caùc hoaït ñoäng thieát laäp vaø phaùt trieån caùc khu baûo toàn, vöôøn quoác gia, khu döï tröõ sinh quyeån,... Qua vieäc tieáp caän vôùi thieân nhieân, du khaùch coù ñieàu kieän hieåu bieát moät caùch saâu saéc veà tri thöùc veà töï nhieân töø ñoù hình thaønh quan nieäm vaø thoùi quen baûo veä töï nhieân goùp phaàn giaùo duïc khaùch du lòch veà maët sinh thaùi hoïc. Lôïi ích veà maët chính trò Goùp phaàn nhö nhaân toá cuûng coá hoaø bình, ñaåy maïnh moái giao löu quoác teá, môû roäng söï hieåu bieát giöõa caùc daân toäc. Du lòch quoác teá laøm cho con ngöôøi soáng ôû caùc khu vöïc khaùc nhau hieåu bieát vaø xích laïi gaàn nhau. Du lòch vôùi nhieàu chuû ñeà nhö: “Du lòch laø giaáy thoâng haønh cuûa hoaø bình” (1967); “Du lòch khoâng chæ laø quyeàn lôïi, maø coøn laø traùch nhieäm cuûa moãi ngöôøi” (1983),...keâu goïi haøng trieäu ngöôøi quyù troïng lòch söû, vaên hoaù truyeàn thoáng cuûa caùc quoác gia, giaùo duïc loøng meán khaùch vaø traùch nhieäm cuûa chuû nhaø ñoái vôùi khaùch du lòch, taïo neân söï hieåu bieát vaø tình höõu nghò giöõa caùc daân toäc. 1.4 TAÙC ÑOÄNG CUÛA DLST LEÂN MOÂI TRÖÔØNG TÖÏ NHIEÂN, KINH TEÁ, XAÕ HOÄI DLST phaùt trieån maïnh meõ ñaõ ñem laïi lôïi ích kinh teá raát nhieàu nhönng neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ vaø toå chöùc toát thì seõ coù taùc ñoäng khoâng toát ñeán taøi nguyeân thieân nhieân, moâi tröôøng vaø vaên hoaù xaõ hoäi. Nguoàn taøi nguyeân- moâi tröôøng Phaùt trieån DLST vaø caùc hoaït ñoäng coù lieân quan ñaõ goùp phaàn khoâng nhoû laøm cho taøi nguyeân thieân nhieân vaø moâi tröôøng bò xuoáng caáp traàm troïng. Ñoù chính laø haäu quaû cuûa vieäc söû duïng ñaát ñai, xaây döïng caùc cô sôû du lòch khoâng ñuùng nôi hoaëc khoâng ñaûm baûo chaát löôïng laøm aûnh höôûng ñeán taøi nguyeân nöôùc, taøi nguyeân khoâng khí, taøi nguyeân ñaát, taøi nguyeân sinh hoïc vaø ña daïng sinh vaät. + Raùc thaûi cuûa nhöõng du khaùch sau moät ñôït nghæ chaân seõ laøm oâ nhieãm cho khu vöïc ñoù vì thöôøng raùc thaûi cuûa hoï ñeå laïi laø nhöõng tuùi nilong, nhöõng hoäp thieác… caùc loaïi raùc thaûi naøy raát khoù phaân huyû. + Moät haønh ñoäng thaùi quaù cuûa du khaùch nhö chaët caây, beû caønh, saên baét töï do caùc loaøi thuù laøm giaûm suùt soá löôïng vaø chaát löôïng cuûa sinh vaät trong phaïm vi KDL. + Caùc yeáu toá oâ nhieãm nhö raùc vaø nöôùc thaûi khoâng ñöôïc xöû lyù ñuùng möùc quy ñònh seõ aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán caùc heä sinh thaùi döôùi nöôùc, vieäc taêng ñoä phuù döôõng ôû caùc hoà chöùa nöôùc ñaõ taïo ñieàu kieän tích tuï nhieàu buøn laày, laøm suy thoaùi chaát löôïng nöôùc vaø aûnh höôûng ñeán ñoäng vaät hoang daõ. + OÂ nhieãm khoâng khí do vaän chuyeån khaùch du lòch seõ taùc ñoäng ñeán söï taêng tröôûng cuûa nhieàu loaïi sinh vaät thaäm chí coøn laø nguyeân nhaân di chuyeån nôi cö truù cuûa nhieàu loaïi ñoäng vaät nhaïy caûm vôùi moâi tröôøng khoâng khí. + Vieäc phaùt trieån thieáu quy hoaïch caùc khu vöïc thuoäc phaïm vi caùc khu baûo toàn thieân nhieân hoaëc vuøng ñeäm coù theå phaù huyû moâi tröôøng cö truù, gaây oâ nhieãm vaø oàn aøo aûnh höôûng ñeán caùc loaøi sinh vaät. + OÂ nhieãm moâi tröôøng soáng laøm maát ñi caûnh quan töï nhieân, laøm cho moät soá loaøi ñoäng vaät vaø thöïc vaät daàn daàn maát ñi nôi cö truù. + Caùc hoaït ñoäng theå thao, caém traïi cuûa du khaùch cuõng coù moät phaàn taùc ñoäng xaáu ñeán vieäc baûo toàn vaø phaùt trieån caùc loaøi sinh vaät. Phaùt trieån kinh teá Hoaït ñoäng kinh teá coù ba taùc ñoäng quan troïng ñeán kinh teá + Taêng nguoàn thu ngoaïi teä maïnh, tæ leä thuaän vôùi vieäc taêng hoaëc giaûm löôïng du khaùch. + Taïo ra nhieàu vieäc laøm ñeå vaän haønh baûo döôõng caùc KDL nhö ñoäi nguõ höôùng daãn vieân du lòch, nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc phuïc vuï du lòch. + Phaùt trieån khu vöïc thoâng qua vieäc khai thaùc caùc khu rieâng bieät. Tuy nhieân beân caïnh nhöõng maët lôïi thì du lòch cuõng mang laïi nhöõng maët tieâu cöïc cho neàn kinh teá: + Löôïng ngoaïi teä nhaäp vaøo khoâng ñöôïc tính cuï theå bôûi baûn thaân ngaønh du lòch cuõng caàn coù nhöõng khoaûng chi thu ngoaïi teä. + Söï phaùt trieån cuûa moät soá hoaït ñoäng kinh teá phuï thuoäc vaøo ngaønh du lòch khoâng oån ñònh. Vaên hoaù ñôøi soáng Hoaït ñoäng du lòch coøn taùc ñoäng khoâng laønh maïnh ñeán caû moâi tröôøng ñoái vôùi caùc di saûn vaên hoaù phi vaät theå nhö caùc leã hoäi bò xaâm phaïm bôûi teä naïn meâ tính dò ñoan, aûnh höôûng traät töï an toaøn xaõ hoäi, söï phaân hoaù xaõ hoäi… + DLST taïo ra löôïng khaùch trong vaø ngoaøi nöôùc ngaøy caøng ñoâng goàm nhieàu thaønh phaàn, nhieàu giai caáp vaø thöôøng raát khaùc vôùi neáp soáng, loái suy nghó cuûa daân ñòa phöông. Hoaït ñoäng du lòch phaùt trieån, ngöôøi daân ñòa phöông quan heä nhieàu vôùi du khaùch laâu ngaøy seõ laøm thay ñoåi caùc heä thoáng giaù trò, tö töôûng caù nhaân, quan heä gia ñình, loái soáng taäp theå, nhöõng leã nghi truyeàn thoáng vaø toå chöùc coäng ñoàng. + Söï phaùt trieån DLST ñem laïi coâng aên vieäc laøm, taêng thu nhaäp cho ngöôøi daân nhöng cuõng coù taùc ñoäng ñeán vieäc di cö moät löïc löôïng lao ñoäng. Nhaäp lao ñoäng laø moät hieän töôïng khaù phoå bieán ôû caùc KDL. Löïc löôïng naøy neáu khoâng quaûn lyù toát seõ laø maàm moùng cuûa teä naïn vaø aûnh höôûng ñeán traät töï an toaøn xaõ hoäi. + Vieäc phaùt trieån DLST coøn nhaèm giôùi thieäu vôùi khaùch nöôùc ngoaøi veà vaên hoaù lòch söû daân toäc vaø söï giaøu ñeïp, ña daïng phong phuù cuûa röøng vaøng bieån baïc maø ai trong chuùng ta cuõng khoâng khoûi töï haøo. Nhö vaäy du lòch laø moät ngaønh kinh teá coù nhieàu taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng hôn baát cöù moät ngaønh kinh teá naøo khaùc, bôûi vì taøi nguyeân thieân nhieân phuïc vuï cho du lòch chuû yeáu ñöôïc khai thaùc töø moâi tröôøng neân haäu quaû cuûa noù (suy thoaùi vaø oâ nhieãm moâi tröôøng ñaát, nöôùc, khoâng khí…) khoâng theå löôøng heát ñöôïc. Vaán ñeà ñaët ra cho caùc nhaø quaûn lyù vaø kinh doanh du lòch laø laøm theá naøo ñeå khai thaùc toát caùc hoaït ñoäng du lòch maø vaãn khoâng queân chöùc naêng baûo toàn ñöôïc caùc taøi nguyeân thieân nhieân nhaèm muïc ñích phaùt trieån du lòch beàn vöõng. CHÖÔNG 2 NOÄI DUNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 2.1 NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU Tìm hieåu veà ñieàu kieän töï nhieân –kinh teá –xaõ hoäi taïi khu vöïc nghieân cöùu nhö: khí haäu, thuûy vaên, daân soá, cô caáu caùc ngaønh kinh teá, cô sôû haï taàng… Ñaùnh giaù hieän traïng du lòch cuûa Tænh: khaùch du lòch, doanh thu, saûn phaåm du lòch, lao ñoäng trong ngaønh, nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên, tieàm naêng vaø ñònh höôùng phaùt trieån ngaønh du lòch trong töông lai. Xaây döïng toå hôïp du lòch sinh thaùi ôû Gia Lai: thaønh phaàn toå hôïp, caùc ñieåm vaø tuyeán du lòch. Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp thích hôïp ñeå baûo veä taøi nguyeân vaø quaûn lyù moâi tröôøng nhaèm haïn cheá oâ nhieãm, baûo veä taøi nguyeân cho muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng du lòch sinh thaùi ôû Gia Lai. 2.2 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Phöông phaùp thu thaäp toång hôïp taøi lieäu: thoâng tin ñöôïc laáy ôû nhieàu nguoàn khaùc nhau trong nhieàu lónh vöïc ñeå coù moät khoái löôïng ñaày ñuû vaø hôïp lyù. Toång hôïp tö lieäu coù lieân quan ñeán ñeà taøi ñeå vaän duïng vaøo töøng tröôøng hôïp cuï theå trong ñeà taøi. Phöông phaùp khaûo saùt thöïc ñòa: ñi thöïc teá taïi caùc ñieåm du lòch ñeå khaûo saùt töøng thaønh phaàn moâi tröôøng vaø nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán hoaït ñoâng du lòch ñeå tröïc tieáp thaáy hieän traïng moâi tröôøng. Xaây döïng baûn ñoà vaø chuïp hình minh hoïa. Phöông phaùp ñaùnh giaù: döïa treân keát quaû quaù trình khaûo saùt thöïc teá ñeå ñöa ra caùch ñaùnh giaù gaàn ñuùng veà khaû naêng vaø möùc ñoä gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Phöông phaùp tham khaûo yù kieán cuûa chuyeân gia: tham khaûo yù kieán cuûa caùc chuyeân gia veà lónh vöïc du lòch vaø moâi tröôøng laøm cô sôû cho nhöõng lyù luaän cuûa ñeà taøi. CHÖÔNG 3 KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU 3.1 TOÅNG QUAN VEÀ GIA LAI 3.1.1 Caùc ñaëc ñieåm töï nhieân tænh Gia Lai 3.1.1.1 Vò trí ñòa lí Vôùi dieän tích 15.494,9 km², tænh Gia Lai traûi daøi töø 15°58'20" ñeán 14°36'36" vó Baéc, töø 107°27'23" ñeán 108°94'40" kinh Ñoâng. Phía Baéc giaùp tænh Kon Tum, phía Nam giaùp tæn._.h Ñaék Laék, phía Taây giaùp Campuchia vôùi 90 km ñöôøng bieân giôùi quoác gia, phía Ñoâng giaùp caùc tænh Quaûng Ngaõi, Bình Ñònh vaø Phuù Yeân. Hình1: baûn ñoà haønh chính tænh Gia Lai 3.1.1.2 Ñòa hình Ñòa hình thaáp daàn töø Baéc xuoáng Nam vaø nghieâng töø Ñoâng sang Taây, chia thaønh 3 daïng chính: + Ñòa hình ñoài nuùi, chieám 2/5 dieän tích töï nhieân toaøn Tænh, ñaëc bieät laø daõy nuùi Mang Yang keùo daøi töø ñænh KonKôkinh ñeán huyeän Koâng Pa, chia thaønh 2 vuøng khí haäu roõ reät laø Ñoâng Tröôøng Sôn vaø Taây Tröôøng Sôn. + Ñòa hình cao nguyeân laø cao nguyeân ñaát ñoû bazan – Pleiku vaø cao nguyeân Kon Haø Nuøng, chieám 1/3 dieän tích töï nhieân. + Ñòa hình thung luõng, ñöôïc phaân boá doïc theo caùc soâng, suoái, khaù baèng phaúng, ít bò chia caét. 3.1.1.3 Khí haäu vaø moâi tröôøng khoâng khí Gia Lai thuoäc vuøng khí haäu cao nguyeân nhieät ñôùi gioù muøa, doài daøo veà ñoä aåm, coù löôïng möa lôùn, khoâng coù baõo vaø söông muoái. Khí haäu chia laøm 2 muøa roõ reät, muøa möa baét ñaàu töø thaùng 5 vaø keát thuùc vaøo thaùng 10; muøa khoâ töø thaùng 11 ñeán thaùng 4 naêm sau. Vuøng Taây Tröôøng Sôn coù löôïng möa trung bình naêm töø 2.200 – 2.500 mm, vuøng Ñoâng Tröôøng Sôn töø 1.200 – 1.750 mm. Nhieät ñoä trung bình naêm laø 22 – 250C. Khí haäu vaø thoå nhöôõng Gia Lai raát thích hôïp cho vieäc phaùt trieån nhieàu loaïi caây coâng nghieäp ngaén vaø daøi ngaøy, chaên nuoâi vaø kinh doanh toång hôïp noâng laâm nghieäp ñem laïi hieäu quaû kinh teá cao. 3.1.1.4 Thuyû vaên vaø taøi nguyeân nöôùc maët Gia Lai laø nôi ñaàu nguoàn cuûa nhieàu con soâng ñoå veà vuøng duyeân haûi mieàn Trung Vieät Nam vaø veà phía Campuchia nhö soâng Ba, soâng Seâ San vaø nhieàu con suoái lôùn nhoû. Soâng Ba coøn goïi laø soâng Ñaø Raèng, theo tieáng Chaêm coå coù nghóa laø con soâng lau saäy. Soâng baét nguoàn töø daõy nuùi Ngoïc Linh, Taây Baéc tænh Kon Tum, töø ñoä cao 2.000 m, chaûy qua Gia Lai vaø Phuù Yeân roài ñoå ra bieån Ñoâng ôû cöûa bieån Ñaø Dieãn, toång chieàu daøi 300 km. Soâng Ba naèm ôû ranh giôùi giöõa hai cao nguyeân laø cao nguyeân Pleiku vaø cao nguyeân Ñaék Laéc, coù löu vöïc roäng 13.000 km² vaø laø moät trong hai soâng lôùn nhaát Taây Nguyeân. Soâng Ba cung caáp nöôùc quanh naêm cho ñoàng baèng Tuy Hoøa, vôùi dieän tích hôn 20.000 ha, vöïa luùa lôùn nhaát mieàn Trung Vieät Nam. 3.1.1.5 Taøi nguyeân moâi tröôøng nöôùc döôùi ñaát Chaát löôïng nöôùc ngaàm Qua keát quan traéc moâi tröôøng 4/2005 vaø phaân tích moät soá chæ tieâu cuûa nöôùc ngaàm, ñoái chieáu vôùi TCVN 5945-1995 thì nhìn chung caùc chæ tieâu veà lyù hoaù ñeàu naèm trong tieâu chuaån cho pheùp. Ñoái vôùi vuøng ñaù voâi Chö Seâ vaø traàm tích jura vuøng Chuprong, nöôùc döôùi ñaát coù ñoä cöùng cao, tröôùc khi söû duïng cho aên uoáng phaûi ñöôïc xöû lyù giaûm ñoä cöùng. Rieâng ñoái vôùi moät soá huyeän Krongpa, Kongchro, nöôùc taïi caùc gieáng khoan taàng noâng vaø gieáng ñaøo thöôøng coù haøm löôïng Ca2+, Mg2+ cao hôn tieâu chuaån cho pheùp. Tröõ löôïng Tröõ löôïng khai thaùc tieàm naêng nöôùc döôùi ñaát treân ñòa baøn tænh Gia Lai laø 6.209.192 m3 theo caùc löu vöïc soâng: - Löu vöïc soâng Seâ San : 687.621 m3 / ngaøy - Löu vöïc soâng ÑaêkBla :989.206 m3 / ngaøy - Löu vöïc soâng Ba : 3.218.142 m3 / ngaøy - Löu vöïc soâng Ia mô –Ia Loáp : 1.314.023 m3 / ngaøy . Tröõ löôïng khai thaùc tieàm naêng nöôùc döôùi ñaát treân ñòa baøn tænh Gia Lai tính theo caùc vuøng caân baèng, quy hoaïch khai thaùc taøi nguyeân nöôùc nhö sau: - Vuøng Nam Baéc An Kheâ: 1.451.506 m3 / ngaøy -Vuøng thöôïng Ayun: 1.012.424 m3/ ngaøy -Vuøng Ayunpa: 528.633 m3 / ngaøy -Vuøng thöôïng Ayun: 1.012.424 m3/ ngaøy -Vuøng Krongpa: 532.348 m3 / ngaøy -Vuøng Ia mô –Ia loáp: 1.191.675 m3 / ngaøy (Nguoàn soá lieäu: Lieân ñoaøn ÑCTV -ÑCCT-2003 ) Tình hình khai thaùc söû duïng nöôùc ngaàm Do coâng taùc quaûn lyù taøi nguyeân nöôùc döôùi ñaát vaø yù thöùc chaáp haønh cuûa coäng ñoàng, vieäc khai thaùc söû duïng nöôùc döôùi ñaát ôû tænh Gia Lai chöa nhieàu so vôùi tröõ löôïng töï nhieân coù ñöôïc trong vuøng thì möùc ñoä nöôùc khai thaùc, söû duïng nöôùc döôùi ñaát phuïc vuï cho moïi muïc ñích chæ môùi chieám khoaûng 1/10. Hieän taïi vieäc khai thaùc söû duïng nöôùc döôùi ñaát xaûy ra haàu heâùt taïi nhöõng vuøng kinh teá troïng ñieåm, nôi coù ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi töông ñoái phaùt trieån. Maø chuû yeáu laø treân thaønh taïo Bazan, nôi coù tröõ löôïng nöôùc döôùi ñaát nhieàu nhaát, chaát löôïng ñaát toát nhaát. 3.1.1.6 Taøi nguyeân ñaát Toaøn tænh coù 27 loaïi ñaát, ñöôïc hình thaønh treân nhieàu loaïi ñaù meï thuoäc 7 nhoùm chính: ñaát feralit (ñaát ñoû vaøng) chieám 53% dieän tích ñaát töï nhieân cuûa tænh; ñaát ñoû vaøng treân ñaù granit vaø riolit phaân boá taäp trung ôû gaàn rìa cuûa khoái ñaát ñoû bazan; ñaát xaùm treân ñaù granit vaø phuø sa coå chieám 25,2%, phaân boá taäp trung theo 2 heä thoáng soâng lôùn, coøn laïi caùc nhoùm khaùc phaân boá raûi raùc ôû nhieàu nôi. Thöïc chaát, taøi nguyeân ñaát ôû Gia Lai ñaõ ñöôïc khai thaùc vaø söû duïng töø laâu, tröôùc kia laø khai thaùc töï nhieân phuïc vuï cho nhu caàu sinh soáng cuûa ñoàng baøo daân toäc, ngaøy nay nguoàn taøi nguyeân naøy ñaëc bieät ñöôïc chuù troïng khai thaùc vaø ñöa vaøo saûn xuaát noâng – laâm nghieäp vôùi quy moâ lôùn, hình thaønh nhöõng vuøng chuyeân canh. Treân cô sôû caùc ñieàu kieän sinh thaùi töï nhieân cuûa tænh, coù theå chia thaønh 3 vuøng: ñaát ñoû bazan cao nguyeân Pleiku, dieän tích taäp trung lôùn, ñòa hình baèng phaúng, giao thoâng thuaän lôïi; daân cö vaø cô sôû haï taàng taäp trung; vuøng thung luõng soâng suoái ôû phía Nam, Ñoâng, Ñoâng Nam vaø Taây Nam laø vuøng ñaát phuø sa, ñaát xaùm. Caùc vuøng ñoài nuùi phía Baéc, Ñoâng vaø Ñoâng Nam coù ñòa hình chia caét. Ñaát ñai phuø hôïp vôùi saûn xuaát noâng nghieäp ôû Gia Lai coù gaàn 500.000 ha trong ñoù coù hôn 291.000 ha ñaát cho troàng caây haøng naêm vaø hôn 208.000 ha caây laâu naêm. Nhöng hieän nay môùi söû duïng 390.000 ha, trong ñoù caây haøng naêm 197.000 ha vaø caây laâu naêm 162.000 ha, do ñoù tieàm naêng phaùt trieån saûn xuaát noâng nghieäp coøn raát lôùn. 3.1.1.7 Taøi nguyeân röøng, hieän traïng lôùp phuû thöïc vaät vaø taøi nguyeân sinh vaät Röøng ôû Gia Lai raát phong phuù veà caùc loaøi, kieåu, daïng khaùc nhau veà tính chaát, hình thaùi vaø yù nghóa kinh teá. Gia Lai coù gaàn 1 trieäu ha ñaát laâm nghieäp, dieän tích coù röøng laø 749.769 ha, tröõ löôïng goã 75,6 trieäu m3. So vôùi caû vuøng Taây Nguyeân, Gia Lai chieám 28% dieän tích laâm nghieäp, 30% dieän tích coù röøng vaø 38% tröõ löôïng goã. Ngoaøi ra, röøng Gia Lai coøn coù khoaûng gaàn 100 trieäu caây tre nöùa vaø caùc loaïi laâm saûn coù giaù trò khaùc nhö song maây, bôøi lôøi, sa nhaân…vaø caùc loaïi chim thuù quyù hieám. Saûn löôïng goã khai thaùc haøng naêm töø 65.000 – 85.000 m3 seõ ñaùp öùng nhu caàu veà nguyeân lieäu cho cheá bieán goã, boät giaáy vôùi quy moâ lôùn vaø chaát löôïng cao Trong gaàn 25.000 ha röøng troàng coù hôn 5.000 ha baïch ñaøn ñaõ ñeán chu kyø khai thaùc, ñoàng thôøi ñaõ quy hoaïch treân 20.000 ha ñaát duøng ñeå troàng nguyeân lieäu giaáy phuïc vuï cho saûn xuaát giaáy vaø boät giaáy. Ngoaøi ra, tænh coøn coù hôn 280.000 ha ñaát troáng, ñoài nuùi troïc coù khaû naêng troàng röøng laáy goã, röøng phoøng hoä baûo veä moâi tröôøng, toân taïo caûnh quan du lòch, troàng caùc loaïi caây coâng nghieäp daøi vaø ngaén ngaøy vôùi quy moâ lôùn. Trong ñòa baøn tænh Gia Lai coù moät soá loaøi thuù sinh soáng nhö voi, nai, boø, hoaüng, thoû röøng, lôïn röøng, traên, raén, coïp, caùc loaøi chim nhö gaø röøng, chim cu ñaát, gaø goâ, khöôùu, coâng, tró sao, gaø loâi hoàng tía, gaø loâi vaèn, caùc loaøi caù nhö luùi, phaù, soùc, traïch, laêng, cheùp. Caùc loaïi gia caàm, gia suùc nhö traâu, boø, lôïn, gaø, vòt, ngöïa, thoû v.v. 3.1.1.8 Taøi nguyeân khoaùng saûn Caùc loaïi khoaùng saûn coù treân ñòa baøn tænh naøy laø crom, niken, coban, thieác, asen, boxit-laterit, vaøng, vonframit, molipdenit, caxiterrit v.v     Taøi nguyeân khoaùng saûn laø moät tieàm naêng kinh teá quan troïng cuûa tænh Gia Lai. Theo ñieàu tra cuûa Lieân ñoaøn ñòa chaát 6, tænh Gia Lai coù nhieàu khoaùng saûn, noåi baät nhaát laø vaøng, nguoàn vaät lieäu xaây döïng, boâxit vaø ñaù quyù.     Boâxít ñaõ phaùt hieän ñöôïc moät moû vaø 4 ñieåm naèm ôû vuøng Kon Haø Nuøng, caùc moû naøy ñeàu naèm trong voû phong hoaù bazan, tröõ löôïng boâxit treân ñòa baøn raát lôùn, khoaûng 650 trieäu taán. Ngoaøi ra, coøn coù saét, thieác, chì…nhöng quy moâ nhoû. Treân ñòa baøn tænh ñaõ phaùt hieän 73 ñieåm coù vaøng, trong ñoù coù 66 ñieåm quaëng hoùa goác vaø 6 ñieåm sa khoaùng, caùc vuøng coù trieån voïng laø Koâng Chro, Kbang, Ayun Pa, Kroâng Pa La, La Grai. Haøm löôïng vaøng trung bình 18,11 gam/taán ñaù, ngoaøi ra coøn coù haøm löôïng baïc trung bình khoaûng 10,67 gam/taán (theo taøi lieäu sô boä  cuûa tænh laø 1,25 gam/m2). Beân caïnh ñoù, tænh coøn coù khoaùng saûn phuïc vuï coâng nghieäp saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng nhö ñaù voâi (ñaõ phaùt hieän ñöôïc 6 ñieåm nhöng coù trieån voïng nhaát laø moû ñaù voâi Chö Seâ). Khoaùng saûn laøm vaät lieäu xaây döïng khaùc nhö ñaù bazan xaây döïng ôû ñeøo Chö Seâ, Pleiku, Chö Paêh. Ñaù granit coù tröõ löôïng 90,1 trieäu m3, chuû yeáu ôû Chö Seâ (53,4 trieäu m3 ôû baéc Bieån Hoà, An Kheâ, La Khöôi,..). Seùt gaïch ngoùi phaân boá roäng khaép toaøn tænh nhöng taäp trung lôùn ôû Ayun Pa, An Kheâ…Caùt xaây döïng phaân boá doïc soâng suoái, ñaëc bieät doïc soâng Ba vaø coù 40 loaïi nhoû, chaát löôïng khaù, ñaùp öùng nhu caàu xaây döïng. Ngoaøi ra coøn coù caùc moû than buøn ôû Bieån Hoà, Chö Paêh ñuû ñaùp öùng yeâu caàu saûn xuaát phaân vi sinh. 3.1.2 Ñaëc ñieåm kinh teá-xaõ hoäi 3.1.2.1 Ñaëc ñieåm kinh teá Coâng nghieäp Ngaønh coâng nghieäp cheá bieán noâng laâm saûn: vôùi theá maïnh veà caây coâng nghieäp, hieän nay treân ñòa baøn coù 8 nhaø maùy cheá bieán muû cao su creáp, coâng suaát 50.000 taán; treân 60 cô sôû cheá bieán caø pheâ; 2 nhaø maùy cheá bieán haït ñieàu xuaát khaåu, coâng suaát 2.500 taán/naêm; 3 nhaø maùy cheá bieán cheø, coâng suaát 80 taán/naêm; 1 nhaø maùy cheá bieán goã MDF coâng suaát 54.000m3/naêm; haøng chuïc nhaø maùy cheá bieán goã tinh cheá xuaát khaåu, coâng suaát hôn 25.000 m3/naêm; 2 nhaø maùy cheá bieán ñöôøng, coâng suaát 4.000 taán mía caây/ngaøy; 4 maùy cheá bieán tinh boät saén, coâng suaát 70.000taán/naêm, 01 nhaø maùy cheá bieán tieâu saïch 5.000taán/naêm, 1 nhaø maùy caùn boâng, coâng suaát 15.000taán/naêm.    Ngaønh coâng nghieäp ñieän naêng: Treân ñòa baøn tænh coù caùc nhaø maùy thuûy ñieän lôùn Trung öông ñaàu tö nhö: thuyû ñieän Ia Ly coâng suaát 720 MW, ñaõ phaùt ñieän naêm 2002 vaø ñang xaây döïng 3 coâng trình Seâ San 3, Seâ San 3A, Seâ San 4, trong ñoù toå maùy soá 1 cuûa Nhaø maùy thuûy ñieän Seâ San 3 ñaõ phaùt ñieän trong thaùng 4/2006. Ngoaøi ra, coøn coù 85 coâng trình thuyû ñieän nhoû vôùi toång coâng suaát laép maùy gaàn 200MW ñang trieån khai xaây döïng; trong ñoù coù 17 nhaø maùy thuûy ñieän ñaõ ñöa vaøo hoaït ñoäng; nhaø maùy thuûy ñieän Ia Grai 3, H'Chan ñang trong giai ñoaïn hoaøn thieän ñeå ñöa vaøo phaùt ñieän naêm 2006; treân 10 coâng trình thuyû ñieän khaùc ñang hoaøn thieän thuû tuïc ñeå khôûi coâng. Ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát VLXD: Hieän coù 2 nhaø maùy xi maêng vôùi coâng suaát 14,2 vaïn taán/naêm ñeán nay ñaõ phaùt huy vöôït coâng suaát; 5 nhaø maùy ñaù granit ñaõ ñöa vaøo hoaït ñoäng vôùi toång coâng suaát khoaûng 450.000 m2/naêm; Caùc doanh nghieäp khai thaùc ñaù xaây döïng ñuû saûn löôïng ñeå cung caáp cho nhu caàu xaây döïng caùc coâng trình trong tænh.    Khu coâng nghieäp Traø Ña vôùi dieän tích 124,5 ha, coù 24 doanh nghieäp ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng, laáp ñaày treân 80% dieän tích; tænh ñang quy hoaïch khu coâng nghieäp Taây Pleiku vôùi dieän tích 600 ha. Ngoaøi ra tænh Gia Lai coøn coù caùc cuïm coâng nghieäp ôû caùc ñòa baøn Thò xaõ An Kheâ, huyeän Chö Seâ, huyeän Ayun Pa... laø nhöõng ñòa ñieåm thuaän lôïi nhieàu maët cho caùc nhaø ñaàu tö trieån khai thöïc hieän caùc döï aùn ñaàu tö. Khu kinh teá cöûa khaåu 19 vôùi dieän tích 110 ha, ñaõ ñaàu tö 28 tyû ñoàng ñeå phaùt trieån cô sôû haï taàng, keá hoaïch naêm 2007 seõ tieáp tuïc ñaàu tö 17 tyû ñoàng ñeå hoaøn thieän caùc haïng muïc thieát yeáu. Toång möùc baùn leû haøng hoaù vaø dòch vuï naêm 2005 gaáp 2,2 laàn so vôùi naêm 2000, taêng bình quaân 17,3%/naêm; naêm 2006 ñaït 4.488 tyû ñoàng. Caùc hoaït ñoäng dòch vuï: taøi chính, ngaân haøng, böu chính vieãn thoâng, giao thoâng ñöôøng boä, ñöôøng khoâng thuaän lôïi, ñuû ñieàu kieän hoaït ñoäng trong cô cheá hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Toång voán ñaàu tö phaùt trieån 5 naêm 2001-2005 laø 13.265 tyû ñoàng, naêm 2006 ñaït 4.600 tyû ñoàng. Nguoàn voán ñaàu tö ngaøy caøng ña daïng, trong ñoù nguoàn voán cuûa khu vöïc kinh teá tö nhaân ngaøy caøng taêng. Noâng-laâm nghieäp Do ñaëc tröng laø ñaát ñoû bazal (vì Bieån Hoà laø mieäng cuûa moät nuùi löûa taïm ngöøng hoaït ñoäng), ôû thaønh phoá Pleiku vaø caùc huyeän vuøng cao cuûa Gia Lai coù theå canh taùc caùc loaïi caây coâng nghieäp nhö cao su, caø pheâ, ñieàu... Rieâng huyeän Ñaêk Pô vaø thò xaõ An Kheâ thì thích hôïp cho vieäc troàng caây ngaén ngaøy, do chòu aûnh höôûng khí haäu cuûa vuøng giaùp ranh (Bình Ñònh). Huyeän Ñaêk Pô laø vöïa rau cuûa caû vuøng Taây Nguyeân, haøng ngaøy cung caáp treân 100 taán rau cho caùc khu vöïc ôû mieàn Trung vaø Taây Nguyeân. Ñaát ñai phuø hôïp vôùi saûn xuaát noâng nghieäp ôû Gia Lai coù gaàn 500.000 ha trong ñoù coù hôn 291.000 ha ñaát cho troàng caây haøng naêm vaø hôn 208.000 ha caây laâu naêm. Nhöng hieän nay môùi söû duïng 390.000 ha, trong ñoù caây haøng naêm 197.000 ha vaø caây laâu naêm 162.000 ha, do ñoù tieàm naêng phaùt trieån saûn xuaát noâng nghieäp coøn raát lôùn. Trong 7 khung nhoùm ñaát chính cuûa tænh, nhoùm ñaát Bazan coù 386.000ha, taäp trung chuû yeáu vuøng taây Tröôøng Sôn, raát thích hôïp vôùi caùc caây coâng nghieäp daøi ngaøy. Theâm vaøo ñoù, do tính chaát ñaëc bieät cuûa khí haäu cho pheùp boá trí moät taäp ñoaøn caây troàng, vaät nuoâi phong phuù, ña daïng, coù giaù trò kinh teá cao; xaây döïng caùc vuøng saûn xuaát noâng nghieäp taäp trung coù quy moâ lôùn vôùi nhöõng saûn phaåm haøng hoùa coù lôïi theá caïnh tranh nhö caø pheâ, cao su, haït ñieàu, mía ñöôøng, boâng, thuoác laù, chaên nuoâi boø... Ñeán nay, toaøn tænh ñaõ coù 75.900 ha caø pheâ, 58.300 ha cao su, 19.700 ha ñieàu, 3.575 ha tieâu, gaàn 14.000 ha mía, 5.670 ha boâng, hôn 56.000 ha ngoâ, 31.730 ha saén, 2.500 ha thuoác laù...quyõ ñaát thích hôïp ñeå phaùt trieån caùc loaïi caây coâng nghieäp, caây aên quaû coøn khaù lôùn.              Gia Lai coù gaàn 800.000 ha ñaát laâm nghieäp, trong ñoù ñaát röøng saûn xuaát 537.064 ha, ñaát röøng phoøng hoä 206.622 ha, ñaát röøng ñaëc duïng 56.106 ha. So vôùi vuøng Taây Nguyeân, Gia Lai chieám 28% dieän tích laâm nghieäp, 30% dieän tích ñaát coù röøng vaø 38% tröõ löôïng goã. Saûn löôïng goã khai thaùc haøng naêm caû röøng töï nhieân vaø röøng troàng töø 65.000 - 85.000 m3 seõ ñaùp öùng nhu caàu veà nguyeân lieäu cho cheá bieán goã, boät giaáy vôùi quy moâ lôùn vaø chaát löôïng cao. Gia Lai coøn coù quyõ ñaát lôùn ñeå phuïc vuï troàng röøng, troàng caây nguyeân lieäu giaáy. 3.1.2.2 Ñaëc ñieåm vaên hoaù- xaõ hoäi Daân soá- daân toäc Gia Lai hieän coù 1.146.970 ngöôøi (2005) goàm 34 daân toäc, trong ñoù daân toäc kinh chieám 55%, daân toäc thieåu soá chuû yeáu laø daân toäc Jôrai vaø Bahnar chieám 43%, coøn laïi caùc daân toäc khaùc. Tyû leä taêng daân soá töï nhieân giaûm nhanh, ñeán naêm 2004 ñaït 1,14%. Keát quaû treân ñaõ goùp phaàn tích cöïc cho coâng taùc xoaù ñoùi giaûm ngheøo, giaûi quyeát vieäc laøm, naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng cho nhaân daân. Lòch söû vaên hoaù Naèm treân ñòa baøn chieán löôïc ôû khu vöïc Baéc Taây nguyeân, Gia Lai laø vuøng ñaát coù lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån laâu ñôøi, ña daïng veà thaønh phaàn cö daân vaø neàn vaên hoaù coå xöa mang baûn saéc daân toäc ñoäc ñaùo cuûa ñoàng baøo caùc daân toäc thieåu soá. Duø traûi qua bieát bao nhieâu bieán ñoåi lòch söû, treân maûnh ñaát Gia Lai vaãn duy trì ñöôïc moät neàn vaên hoaù ña daïng mang ñaäm baûn saéc vaên hoaù Taây Nguyeân baûn ñòa. Chieám ñaïi ña soá daân cö laâu ñôøi ôû Gia lai phaûi keå ñeán hai daân toäc Jrai vaø Bahnar. Theo taøi lieäu daân toäc vaø khaûo coå thì coù theå giaû ñònh ñòa baøn cö truù goác cuûa ngöôøi Jrai laø cao nguyeân Pleiku vaø löu vöïc hai con soâng Ayun vaø soâng Ba. Coøn ngöôøi Jrai vaø Bahnar khoâng chæ laø hai daân toäc ñoâng nhaát, coù yù thöùc roõ veà ñòa vöïc cö truù maø coøn coù nhöõng taùc ñoäng nhaát ñònh ñoái vôi ñôùi soáng vaên hoaù cuûa caùc daân toäc khaùc trong khu vöïc. Nhaéc ñeán Gia Lai laø nhaéc ñeán vaên hoaù coàng chieâng, ñeán ngheä thuaät vaên hoaù nhaø roâng, ñeán ñieâu khaéc töôïng goã, ñeán nhaø moà vaø caùc leã hoäi ñaâm traâu, leã hoäi boû maõ vaø caùc ñieäu muùa xoang cuûa ngöôøi Jrai, Banar trong tieáng nhaïc coàng chieâng traàm huøng, soâi ñoäng. Veà giaùo duïc ñaøo taïo Hieän nay, treân ñòa baøn tænh coù 70% treû em trong ñoä tuoåi ñöôïc höôûng chöông trình giaùo duïc maàm non; hoaøn thaønh chöông trình phoå caäp trung hoïc cô sôû; coi troïng chaát löôïng giaùo duïc toaøn dieän, giaùo duïc chuyeân saâu ôû caû vuøng thuaän lôïi vaø vuøng khoù khaên. Tieáp tuïc thöïc hieän xaõ hoäi hoùa giaùo duïc; môû roäng quy moâ caùc tröôøng noäi truù vaø tröôøng baùn truù. Phaùt trieån Phaân hieäu ñaïi hoïc Noâng - Laâm thaønh phoá Hoà Chí Minh taïi Gia Lai, tieán tôùi thaønh laäp Tröôøng ñaïi hoïc Gia Lai. Veà vaên hoùa thoâng tin, theå duïc theå thao Hieän nay ñaõ phuû soùng phaùt thanh truyeàn hình ñaït 100%; Taát caû caùc huyeän, thò xaõ ñeàu coù trung taâm vaên hoùa - theå thao; Ñaàu tö thoûa ñaùng cho caùc hoaït ñoäng duy trì, baûo toàn, phaùt huy truyeàn thoáng vaên hoaù cuûa caùc daân toäc. Xaây döïng moâi tröôøng vaên hoùa laønh maïnh trong nhaân daân. Veà y teá Thöïc hieän toát caùc chöông trình y teá quoác gia, ñaûm baûo treân 95% treû em ñöôïc tieâm chuûng môû roäng; giaûm tyû leä treû suy dinh döôõng xuoáng döôùi 25%, giaûm tyû leä maéc beänh vaø cheát do caùc beänh soát reùt, lao, vieâm phoái, vieâm naõo, soát xuaát huyeát, thöông haøn…; loaïi tröø uoán vaùn treû sô sinh, khoáng cheá beänh sôûi, giaûm tyû leä löu haønh beänh phong xuoáng döôùi 0,2/10.000 daân vaøo naêm 2010. Thöïc hieän toát chính saùch baûo hieåm y teá cho ñoàng baøo daân toäc thieåu soá, ngöôøi ngheøo, ñoái töôïng chính saùch, tieán tôùi baûo hieåm y teá toaøn daân vaøo naêm 2010. 3.1.2.3 Cô caáu haï taàng Ñöôøng boä Quoác loä 14 noái Gia Lai vôùi Kon Tum, Quaûng Nam, thaønh phoá Ñaø Naüng veà phía Baéc vaø Ñaék Laék, Ñaék Noâng, caùc tænh vuøng Ñoâng Nam Boä veà phía Nam. Quoác loä 19 noái vôùi caûng Quy Nhôn, Bình Ñònh daøi 180Km veà phía Ñoâng vaø caùc tænh Ñoâng Baéc Campuchia veà höôùng Taây. Quoác loä 25 noái vôùi Phuù Yeân. Ngoaøi ra, ñöôøng Hoà Chí Minh cuõng ñi qua ñòa baøn tænh Gia Lai. Caùc quoác loä 14, 25 noái Gia Lai vôùi caùc tænh Taây Nguyeân vaø duyeân haûi mieàn Trung raát thuaän tieän cho vaän chuyeån haøng hoùa ñeán caûng ñeå xuaát khaåu vaø caùc trung taâm kinh teá lôùn cuûa caû nöôùc. Hieän nay, taát caû caùc tuyeán ñöôøng xuoáng caùc trung taâm huyeän ñaõ ñöôïc traûi nhöïa haàu heát caùc trung taâm xaõ ñaõ coù ñöôøng oâtoâ ñeán. Ñöôøng haøng khoâng Saân bay Pleiku (coøn goïi laø saân bay Cuø Hanh) laø moät saân bay töông ñoái nhoû, coù töø thôøi Phaùp. Saân bay Pleiku ñang hoaït ñoäng, moãi tuaàn coù 6 chuyeán töø thaønh phoá Hoà Chí Minh ñi Pleiku - Ñaø Naüng - Haø Noäi vaø ngöôïc laïi. Böu chính vieãn thoâng Toaøn boä heä thoáng ñieän thoaïi treân ñòa baøn ñaõ ñöôïc soá hoùa vaø hoøa maïng quoác gia vôùi toång dung löôïng treân 109.700 soá (thueâ bao coá ñònh vaø di ñoäng traû sau), haàu heát caùc xaõ, phöôøng, thò traán ñeàu coù soá ñieän thoaïi.  Nhaø haøng khaùch saïn Coù 1 khaùch saïn 4 sao, 3 khaùch saïn 2 sao, 2 khaùch saïn 1 sao vaø haøng loaït nhaø haøng, khaùch saïn, nhaø nghæ khaùc cô baûn ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu aên uoáng, nghæ ngôi, ñi laïi cuûa du khaùch. 3.2 Hieän traïng du lòch sinh thaùi ôû Gia Lai 3.2.1 Tieàm naêng phaùt trieån du lòch sinh thaùi Xuaát phaùt töø ñieàu kieän ñòa lyù, laø vuøng nuùi cao coù nhieàu caûnh quan töï nhieân cuõng nhö nhaân taïo, Gia Lai coù tieàm naêng du lòch raát phong phuù. Gia Lai coù nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân khaù phong phuù vaø haáp daãn. Vôùi ñòa hình thaùc gheành ñaõ taïo neân nhöõng thaéng caûnh thieân nhieân huøng vó nhö: thaùc Phuù Cöôøng, thaùc Yama-Yang Rung, thaùc Ia Nhí, thaùc Leä Kim, thaùc Loà OÂ, thaùc Baûy Taàng…. Vaø phong caûnh laõng maïng vôùi soâng nöôùc bao la nhö Bieån Hoà, hoà Ayun Haï, hoà Ia Ly laø nhöõng ñieåm daõ ngoaïi lyù töôûng ñoái vôùi du khaùch. Ñaëc bieät vôùi coâng trình thuyû ñieän Ia Ly taàm côõ quoác gia ñöùng thöù hai sau thuûy ñieän Hoaø Bình ñaõ thu huùt khoâng ít du khaùch ñeán tham quan. Thieân nhieân coøn ban taëng cho Gia Lai röøng nguyeân sinh: Kon Ka Kinh vaø Kon Ja Raêng nôi coù heä sinh thaùi ñoäng thöïc vaät ña daïng quyù hieám laø moät ñòa ñieåm boå ít cho nhöõng ai muoán tìm hieåu vaø nghieân cöùu veà theá giôùi töï nhieân cuûa mieàn nhieät ñôùi. Nhieàu nuùi ñoài nhö Coång Trôøi MangYang, ñænh Haøm Roàng... Caûnh quang nhaân taïo coù caùc röøng cao su, ñoài cheø, caø pheâ baït ngaøn. Keát hôïp vôùi caùc tuyeán ñöôøng röøng, coù caùc tuyeán daõ ngoaïi baèng thuyeàn treân soâng, cöôõi voi xuyeân röøng, trekking... Beân caïnh söï haáp daãn cuûa thieân nhieân huøng vó, ôû Gia Lai coøn coù neàn vaên hoùa laâu ñôøi ñaäm ñaø baûn saéc nuùi röøng cuûa ñoàng baøo caùc daân toäc, chuû yeáu laø Jrai vaø Banah theå hieän qua kieán truùc nhaø Roâng, nhaø saøn, nhaø moà, qua leã hoäi truyeàn thoáng, qua y phuïc vaø nhaïc cuï... Khi ñeán vôùi Gia Lai, caûnh quan thieân nhieân huøng vó seõ thoâi thuùc baïn vôùi nhöõng doøng thaùc ñoå aàm aàm nhö thaùc Phuù Cöôøng, Chín Taàng, Ia Nhí… ñaâu ñoù laïi laø tieáng roùc raùch töø khe suoái hoaø laãn tieáng ñaøn Tô’ Nöng thaùnh thoùt ngaân leân giöõa röøng nuùi Cao Nguyeân hay söï kyø vó vaø ña daïng cuûa vöôøn Quoác gia Kon Ka Kinh, khu baûo toàn thieân nhieân Kon Cha Raêng…vaø baïn seõ bò cuoán huùt hôn khi tham gia vaøo nhöõng ñeâm hoäi coàng chieâng cuûa buoân laøng, taïi ñaây baïn môùi thaät söï bò chinh phuïc bôûi khoâng gian leã hoäi vôùi tieáng nhaïc chieâng luùc traàm huøng, luùc nheï nhaøng, luùc nhö ai oaùn… maø UNESCO ñaõ coâng nhaän laø di saûn phi vaät theå cuûa nhaân loaïi. Theâm vaøo ñoù, Gia Lai coù beà daøy lòch söû vaø truyeàn thoáng caùch maïng haøo huøng ñöôïc theå hieän ñaäm neùt qua caùc di tích lòch söû vaên hoùa nhö khu Taây Sôn thöôïng ñaïo, di tích caên cöù ñòa cuûa anh huøng aùo vaûi Taây Sôn Nguyeãn Hueä; Ñoù laø queâ höông cuûa anh huøng Nuùp, caùc ñòa danh Pleime, Che reo, Laø raêng ñaõ ñi vaøo lòch söû. Sau moät cuoäc haønh trình seõ khoâng queân ñöôïc höông vò cuûa côm lam, röôïu caàn, vò ngoït cuûa maät ong hay vò ñaéng cuûa ly capheâ Cao Nguyeân. 3.2.2 Thöïc traïng phaùt trieån du lòch ôû Gia Lai Giai ñoaïn 2001-2006 hoaït ñoäng du lòch Gia Lai gaëp nhieàu khoù khaên thaùch thöùc nhöng hoaït ñoäng du lòch ñaõ coù nhieàu chuyeån bieán tieán boä. UBND Tænh ñaõ pheâ duyeät quy hoaïch toång theå phaùt trieån du lòch giai ñoaïn 1998-2010 vaø chính saùch khuyeán khích hoã trôï ñaàu tö phaùt trieån du lòch, toå chöùc hoäi thaûo keâu goïi hôïp taùc ñaàu tö taïi Haø Noäi- TP. HCM, hôp taùc lieân keát phaùt trieån du lòch vôùi caùc tænh mieàn trung, Taây Nguyeân, ñaây laø nhöõng yeáu toá quang troïng ñeå thu huùt caùc thaønh phaàn kinh teá trong vaø ngoaøi tænh tham gia ñaàu tö phaùt trieån du lòch. Cô sôû vaät chaát kyõ thuaät phuïc vuï du lòch ñöôïc ñaàu tö naâng caáp, xaây môùi. Maïng löôùi kinh doanh du lòch ñöôïc môû roäng, cô sôû löu truù taêng cao, gaáp 2 laàn so vôùi giai ñoaïn 1991-2000. Naêm 2001 toaøn tænh coù 14 khaùch saïn vôùi toång soá phoøng laø 409 thì ñeán 31/12/2006 soá khaùch saïn, nhaø haøng toaøn tænh laø 33 vôùi toång soá phoøng laø 923 phoøng/1696 giöôøng, trong ñoù coùù 7 khaùch saïn ñaït tieâu chuaån töø 1-4 sao vaø 26 khaùch saïn, nhaø nghæ ñaït tieâu chuaån kinh doanh khaùch saïn. Moät soá khaùch saïn chaát löôïng cao nhö: Khaùch saïn Hoaøng Anh Gia Lai, khaùch saïn Tre Xanh, khaùch saïn Ñöùc Long, Laøng du lòch Dieân Hoàng… ñaàu tö môùi, môû roäng caùc ñieåm vui chôi giaûi trí: khu du lòch Ñoàng Xanh, Khu du lòch sinh thaùi Ñaïi Vinh gia trang, khu du lòch sinh thaùi Veà Nguoàn… ña daïng caùc saûn phaåm, loaïi hình kinh doanh du lòch, xaây döïng caùc tour tham quan du lòch trong tænh, caû nöôùc. Chaát löôïng phuïc vuï ngaøy caøng ñöôïc naâng cao, coâng taùc quaûn lyù, quaûng baù xuùc tieán du lòch ñöôïc cuûng coá vaø taêng cöôøng, qua ñoù ñaùp öùng ngaøy caøng toát hôn nhu caàu cuûa khaùch du lòch. Trong naêm 2006 du lòch ñaõ ñoùn 101.794 löôït khaùch, taêng 70.5% so vôùi naêm 2001, toác ñoä taêng tröôûng bình quaân trong 6 naêm:12% trong ñoù khaùch du lòch quoác teá naêm 2007 ñaït 4.346 löôït taêng bình quaân trong 6 naêm laø 9%/naêm. Doanh thu ñaït 59.17 tyû ñoàng taêng 140 % so vôùi naêm 2001, toác ñoä taêng tröôûng bình quaân trong 6 naêm laø 18%. Noäp ngaân saùch nhaø nöôùc naêm 2006 laø 4.1 tyû ñoàng, taêng 156% so vôùi naêm 2001, toác ñoä taêng bình quaân trong 6 naêm laø 19%. Tyû troïng thu nhaäp töø du lòch so vôùi toång thu nhaäp ñòa phöông laø 0.8% goùp phaàn thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá, giaûi quyeát vieäc laøm cho 656 lao ñoäng vaø coù thu nhaäp oån ñònh. Baûng 1 – Baûng doanh thu vaø löôït khaùch STT CHÆ TIEÂU ÑÔN VÒ TÍNH NAÊM 2001 NAÊM 2005 NAÊM 2006 NAÊM 2007 1 Löôït khaùch Löôït 59.690 97.142 101.546 120.000 -Khaùch quoác teá 4.132 3.735 4.346 6000 -Khaùch noäi ñòa 50.131 93.407 97.200 114.000 2 Doanh thu Tyû ñoàng 24,60 43.47 59,2 73,5 - Khaùch saïn 6,44 13,6 15,9 19,5 - Nhaø haøng 6 12,18 19 24,50 - Dòch vuï 12,17 17,69 24,22 29,50 3 Noäp ngaân saùch 1,6 3.2 4.1 5.8 4 Lao ñoäng Lao ñoäng 362 567 623 730 5 Coâng suaát söû duïng phoøng bình quaân % 37 50 50 52 6 Soá ngaøy löu truù bình quaân Ngaøy 1.46 1.47 1.44 1.5 7 Toång cô sôû löu truù K.Saïn 14 24 33 37 8 Soá nhaø haøng N.haøng 9 45 17 18 9 Toång ñieåm vui chôi giaûi trí Ñieåm 3 4 5 6 Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc coøn nhöõng haïn cheá, yeáu keùm nhö: du lòch phaùt trieån chaäm, chöa phaùt huy vaø khai thaùc heát caùc lôïi theá vaø tieàm naêng cuûa ñieàu kieän töï nhieân, vaên hoaù cuûa tænh. Theå hieän löôïng khaùch ñeán Gia Lai trong naêm qua coøn thaáp so vôùi caùc ñòa phöông khaùc. Doanh thu töø hoaït ñoäng du lòch so vôùi moät soá lónh vöïc, ngaønh khaùch khoâng ñaùng keå, tyû leä ñoùng goùp ngaân saùch nhaø nöôùc haøng naêm khoâng nhieàu. Saûn phaåm du lòch ñôn ñieäu, ngheøo naøn, truøng laëp, chuû yeáu khai thaùc saûn phaåm du lòch töï nhieân; chöa ñaàu tö môû roäng caùc dòch vuï trong caùc ñieåm du lòch chaát löôïng, caùc dòch vuï coøn thieáu, yeáu; chöa taïo ra saûn phaåm du lòch ñaëc tröng, quy moâ caùc loaïi hình du lòch chöa töông xöùng vôùi tieàm naêng lôïi theá ñaëc thuø cuûa tænh; chöa gaén du lòch vôùi phaùt trieån baûn saéc vaên hoaù daân gian vaø leã hoäi truyeàn thoáng cuûa ñòa phöông; hoaït ñoäng quaûng baù, xuùc tieán keâu goïi voán ñaàu tö du lòch coøn haïn cheá; coâng taùc hôïp taùc lieân keát môû roäng thò tröôøng khai thaùc caùc nguoàn khaùch trong nöôùc, quoác teá thieáu chuû ñoäng, chaát löôïng lao ñoäng, ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc coøn yeáu. Nhöõng haïn cheá yeáu keùm treân tuy coù caùc nguyeân nhaân khaùch quan: cuoäc khuûng hoaûng taøi chính trong khu vöïc, chieán tranh giöõa caùc nöôùc, dòch beänh, tình hình an ninh trong tænh coøn tieåm aån phöùc taïp, caùc danh lam thaéng caûnh ñeå phaùt trieån du lòch naèm xa trung taâm caùc thaønh phoá vaø caùc khu daân cö, giao thoâng caùch trôû; Gia Lai coù vò trí ñòa lyù naèm caùch xa trung taâm caùc thaønh phoá lôùn, thò tröôøng coøn haïn heïp, tieàm löïc, thöïc löïc cuûa caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng du lòch coøn yeáu. Song caàn phaûi thaáy nguyeân nhaân chuû quan chính laø: Nhaän thöùc veà vai troø, vò trí chöùc naêng cuûa du lòch gaén vôùi phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi cuûa tænh coøn haïn cheá, chöa coù keá hoaïch giaûi phaùp ñoàng boä vaø coù hieäu quaû thieát thöïc cho töøng thôøi gian ñeå tieán haønh trieån khai thöïc hieän qui hoaïch toång theå phaùt trieån du lòch giai ñoaïn 1998-2010. Chöa taäp trung nghieân cöùu phaùt trieån vaø aùp duïng caùc saûn phaåm du lòch ñaëc tröng, mang tính caïnh tranh cao, caùc doanh nghieäp chöa coù chieán löôïc phaùt trieån kinh doanh laâu daøi, boä maùy vaø caùn boä laøm coâng taùc du lòch coøn thieáu, yeáu, chaäm ñoåi môùi. Coâng taùc phoái hôïp giöõa caùc caáp, caùc ngaønh thieáu ñoàng boä. Nhöõng nguyeân nhaân yeáu keùm treân ñaõ laøm cho hoaït ñoäng du lòch Gia Lai chaäm ñoåi môùi, phaùt trieån vaø tuït haäu so vôùi caùc ngaønh kinh teá khaùc vaø ngay caû trong lónh vöïc du lòch chung cuûa khu vöïc vaø caû nöôùc. 3.2.3 Muïc tieâu phaùt trieån du lòch 3.2.3.1 Muïc tieâu phaùt trieån du lòch giai ñoaïn 2007-2020 Xaây döïng vaø phaùt trieån du lòch ñeán naêm 2015 trôû thaønh moät ngaønh kinh teá quan troïng, treân cô sôû khai thaùc coù hieäu quaû caùc lôïi theá vaø ñieàu kieän töï nhieân, moâi tröôøng sinh thaùi, vaên hoaù- truyeàn thoáng lòch söû; huy ñoäng vaø söû duïng coù hieäu quaû nguoàn voán nhaø nöôùc, caùc thaønh phaàn kinh teá, nhaân daân tham gia ñaàu tö phaùt trieån du lòch; môû roäng hôïp taùc lieân keát giöõa du lòch Gia Lai vôùi heä thoáng du lòch khu vöïc, vuøng, caû nöôùc vaø quoác teá. Phaán ñaáu ñeán naêm 2020 du lòch Gia Lai trôû thaønh moät ngaønh kinh teá ñoäng löïc, goùp phaàn thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá, chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù, phuø hôïp vôùi tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, giöõ vöõng an ninh quoác phoøng, traät töï an toaøn xaõ hoäi. Naâng cao hieäu._.an ngaønh nhaèm tham löu cho UBND tænh moät caùch ñuùng ñaén trong khuoân khoå phaùp luaät cho vieäc ñeà ra caùc chính saùch, bieän phaùp hoå trôï cuøng nhau phaùt trieãn trong caùc lónh vöïc. Ban haønh cô cheá chính saùch trong lónh vöïc du lòch treân cô sôû vaän duïng moät caùch hôïp lyù quy ñònh khuyeán khích vaø hoã trôï ñaàu tö aùp duïng treân ñòa baøn tænh Gia Lai, nhaèm thu huùt caùc nguoàn voán vaø nhaân löïc, caùc nhaø ñaàu tö trong tænh, trong nöôùc, quoác teá, ñaàu tö vaøo lónh vöïc phaùt trieån du lòch. Öu tieân cho caùc döï aùn coù quy moâ vöøa vaø lôùn, taát caû nhaø ñaàu tö vaøo lónh vöïc phaùt trieån du lòch ñöôïc höôûng cheá ñoä öu ñaõi chính saùch trong lónh vöïc du lòch. Hoã trôï ñaàu tö cô sôû haï taàng, giaûi phoùng maët baèng, öu ñaõi thueá ñaát taïi caùc khu du lòch, taïo ñieàu kieän thu huùt nhaø ñaàu tö. Caûi tieán cô cheá quaûn lyù khaùch ñeán caùc ñieåm du lòch ôû nhöõng vuøng saâu, vuøng xa, vuøng ngöôøi thieåu soá sinh soáng, taïo moâi tröôøng thoaùng cho khaùch du lòch vaø hoaït ñoäng kinh doanh löõ haønh phaùt trieån. Taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù thaéng caûnh, di tích; baûo veä taøi nguyeân röøng phoøng hoä, röøng ñaëc duïng; troàng môùi caây xanh ôû caùc ñieåm du lòch, khu ñoâ thò, coi ñaây laø nhieäm vuï laâu daøi thöôøng xuyeân ñoøi hoûi caùc caáp caùc ngaønh, ñòa baøn trong tænh trieät ñeå tham gia ñaït hieäu quaû cao. Ñöa coâng taùc quaûn lyù phaùt trieån caûnh quan, baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi laø traùch nhieäm laø yù thöùc thöôøng xuyeân cuûa moïi toå chöùc, nhaân daân. Traùnh söû duïng sai leäch taøi nguyeân du lòch. Naâng cao nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân veà vò trí vaø söï quan troïng cuûa vaán ñeà quaûn lyù moâi tröôøng vaø baûo veä taøi nguyeân DLST thoâng qua caùc chöông trình giaûng daïy vaø caùc phöông tieän truyeàn thoâng nhaèm töøng böôùc ñi ñeán söï phaùt trieån beàn vöõng. Khi sôû thöông maïi du lòch xaây döïng qui hoaïch ngaønh du lòch caàn phaûi gaén keát vaøo vuøng taïo ñoäng löïc, taïo ñoäng löïc phaùt trieån ngaønh du lòch ña daïng thu huùt khaùch du lòch nhö: - Chính saùch veà toå chöùc quaûn lyù: thöïc hieän toát chuû chöông caûi caùch haønh chính, naâng cao naêng löïc ñoäi nguõ caùn boä, caùn boä quaûn lyù taïo tieàn ñeà phaùt trieån ngaønh. - Chính saùch veà thueá: Nghieân cöùu ñeå coù theå mieãn giaûm thueá cho ñaàu tö phuïc vuï du lòch theo quy hoaïch cuûa ngaønh du lòch. Khoâng thu thueá coù giôùi haïn nhaèm thay ñoåi cô caáu ñaàu tö vaøo caùc vuøng coù tieàm naêng seõ môû roäng ñeå phaùt trieån du lòch. - Chính saùch ñaàu tö: UBND Tænh neân xeùt töøng tröôøng hôïp cuï theå ñeå coù theå ban haønh chính saùch öu ñaõi vay voán ñaàu tö, öu ñaõi thueá cho caùc hoaït ñoäng toân taïo caùc khu di tích lòch söû, baûo veä caûnh quan vaø moâi tröôøng taïi caùc khu du lòch. Chính saùch khuyeán khích ñaëc bieät an toaøn veà voán cho ngöôøi ñaàu tö vaø ñôn giaûn hoùa caùc thuû tuïc haønh chính ñeå thu huùt ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö. - Chính saùch veà thò tröôøng: nghieân cöùu veà thò tröôøng du lòch Vieät Nam trong vaø ngoaøi nöôùc, giôùi thieäu leân maïng internet nhaèm thu huùt caùc thò tröôøng khaùch du lòch bao goàm nhöõng ñaëc ñieåm, nhöõng theá maïnh rieâng cuûa tænh Gia Lai veà du lòch, caùc chính saùch veà baûo hieåm du lòch, du lòch ngaân haøng, böu chính vieãn thoâng... - Chính saùch veà khoa hoïc kyõ thuaät: ñaëc bieät quan taâm ñaàu tö cho coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc coâng ngheä du lòch ñaûm baûo beàn vöõng. Ñaûm baûo cho söï ñaàu tö thích ñaùng cho coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc coâng ngheä du lòch ñaït hieäu quaû vaø thu huùt trí tueä cuûa caùc nhaø khoa hoïc. - Chính saùch phaùt trieån beàn vöõng vaø hoã trôï: hôïp taùc lieân keát caùc thaønh phaàn kinh teá trong tænh nhaèm taêng saûn phaåm môùi, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm, thu huùt nhieàu nguoàn khaùch taïo thò tröôøng cho söï phaùt trieån beàn vöõng. Kích thích caùc doanh nghieäp lieân keát thöïc hieän caùc tour du lòch lieân tænh lieân khu vöïc nhaèm ñaåy phaùt trieån kinh teá cuûa tænh. Caàn khuyeán khích phaùt trieån maïnh caùc ngheà truyeàn thoáng, haøng thuû coâng myõ ngheä ñòa phöông nhaèm taïo nhieàu saûn phaåm ñaëc tröng thu huùt du khaùch tham quan mua saém. 4.3 GIAÛI PHAÙP KYÕ THUAÄT Tröôùc ñeå giaûm thieåu oâ nhieãm, caàn öu tieân thöïc hieän caùc giaûi phaùp sau: 4.3.1 Khoáng cheá giaûm thieåu oâ nhieãm do chaát thaûi raén Hieän taïi chaát thaûi raén thaät söï laø vaán ñeà böùc xuùc, caàn phaûi coù bieän phaùp quaûn lyù thaät hieäu quaû nhaèm giöõ vöõng dieän maïo saïch ñeïp cho caûnh quan du lòch. Vôùi thöïc teá kinh phí daønh cho moâi tröôøng tænh Gia Lai thì vieäc tìm ra caùc bieän phaùp baûo veä moâi tröôøng laø vaán ñeà thöïc söï khoù khaên buoäc phaûi caân nhaéc nhieàu sao cho khaû thi nhaát, phuø hôïp nhaát vaø phaûi hieäu quaû nhaát. Khoâng chæ coù vaäy, vieäc trieån khai thöïc hieän vaø duy trì nhöõng coâng taùc baûo veä moâi tröôøng xuyeân suoát quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh du lòch laïi caøng laø vaán ñeà khoù khaên. Caàn chaám döùt tình traïng vöùt raùc böøa baõi nhö hieän nay, nhaát laø phaûi coù bieän phaùp xöû phaït haønh chính khi du khaùch trong luùc tham quan laïi ñi vaát raùc böøa baõi. Trong moâi tröôøng noùng aåm thì vieäc phaân huûy caùc chaát höõu cô raát nhanh vôùi toác ñoä cao gaây khoù khaên cho vieäc thu gom vaø vaø vaän chuyeån. Vì vaäy vò trí ñaët thuøng raùc ôû nôi coâng coäng vaø khu du lòch phaûi thuaän tieän, deã thaáy vôùi kích thöôùc phuø hôïp, thieát keá ñeïp coù tính thaåm myõ cao vaø caàn ñaûm baûo tính khoa hoïc sao cho vieäc thu gom raùc ñaït hieäu quaû nhaát laø seõ khoâng aûnh höôûng ñeán con ngöôøi vaø moâi tröôøng du lòch. Hình 6: Raùc töø hoaït ñoäng du lòch Thuøng raùc khoâng ñöôïc veä sinh chuøi röûa thöôøng xuyeân neân raát baån laø ñieåm thu huùt chuoät, giaùn ruoài...coù nguy cô lan truyeàn dòch beänh khi chuùng xaâm nhaäp vaø phaùt trieån laøm cho du khaùch raát ngaïi khi ñeán boû raùc. 4.3.2 Xöû lyù giaûm thieåu oâ nhieãm nöôùc thaûi Tröôùc vaán ñeà böùc xuùc toaøn thaønh phoá chöa coù heä thoáng thu gom xöû lyù nöôùc thaûi thì ñöùng veà phía ngaønh du lòch, bieän phaùp ñeå giaûm thieåu oâ nhieãm nöôùc thaûi tröôùc tieân laø giaûm löôïng nöôùc ñaàu vaøo. Töø ñoù löôïng nöôùc thaûi ñaàu ra töø caùc hoaït ñoäng du lòch cuõng seõ giaûm theo. Baèng caùch keâu goïi caùc thaønh phaàn tham gia phuïc vuï du lòch, keå caû khaùch söû duïng hôïp lyù, bieát tieát kieäm taøi nguyeân nöôùc ñeå coøn ñöôïc söû duïng laâu daøi. Phaùt trieån heä thoáng thoaùt nöôùc vaø heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït ñoâ thò ñaày ñuû vaø phuø hôïp. Taát caû caùc khaùch saïn, caùc khu du lòch, caùc cô sôû dòch vuï coù löu löôïng nöôùc thaûi lôùn ñeàu phaûi coù traïm söû lyù nöôùc thaûi, ñaûm baûo tieâu chuaån moâi tröôøng môùi ñöôïc thaûi ra heä thoáng thoaùt nöôùc chung cuûa thaønh phoá. Sau ñoù caùc cô quan chuyeân traùch veà moâi tröôøng tænh caàn gaáp ruùt xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc sinh hoaït cho thaønh phoá tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng. Nhaèm goùp phaàn caûi thieän tình hình oâ nhieãm nguoàn nöôùc nhö hieän nay vaø ñeå phuïc vuï phaùt trieån beàn vöõng cho khu du lòch cuûa tænh . 4.3.3 Khaéc phuïc giaûm thieåu oâ nhieãm khoâng khí OÂ nhieãm khoâng khí trong hoaït ñoäng du lòch khoâng aûnh höôûng ñaùng keå. Chæ caàn thöïc hieän nghieâm chænh caùc bieän phaùp baûo trì, baûo döôõng vaän haønh maùy cuûa xe. 4.3.4 Phaùt trieån cô sôû haï taàng kyõ thuaät Vaán ñeà ñaàu tö cô sôû haï taàng ñeå phaùt trieån du lòch laø böôùc ñaàu heát söùc quan troïng seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi thu huùt caùc nhaø ñaàu tö tham gia caùc döï aùn phaùt trieån du lòch. Hieän nay maïng löôùi giao thoâng ñöôøng boä ñeán caùc ñieåm tham quan phuï caän coøn chöa toát, vì vaäy caàn öu tieân ñaàu tö, naâng caáp ban ñaàu vaø töø hieäu quaû kinh teá du lòch seõ tieáp tuïc taùi ñaàu tö môû roäng nhö caùc tuyeán ñöôøng ñeán khu sinh thaùi Tænh. Caàn phaûi tranh thuû nguoàn voán töø Trung Öông, cuûa Tænh keâu goïi vaø huy ñoäng caùc nhaø ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng, xaây döïng vaø naâng caáp tuyeán ñöôøng Ñoâng Tröôøng Sôn- ñöôøng moøn Hoà Chí Minh qua ñòa baøn Gia Lai- quoác loä 19- quoác loä 25 môû roäng ñöôøng baêng saân bay Pleiku- khu kinh teá cöûa khaåu quoác teá 19- khu ñoâ thò caàu saét- ñaàu tö naâng caáp ñöôøng noäi thaønh, noäi thò, xaây döïng quaûng tröôøng, sieâu thò, khu vui chôi giaûi trí taïi TP. Pleiku- thò xaõ An Kheâ, thò xaõ Ayun Pa vaø moät soá huyeän khaùc. Tieáp tuïc ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng caùc khu du lòch ñeå ñeân naêm 2015 hoaøn thaønh ñaàu tö cô sôû haï taàng caùc KDL caáp tænh: KDL sinh thaùi thaùc Phuù Cöôøng, KDL laâm vieân Bieån Hoà, KDL vöôøn quoác gia Kon Ka Kinh, KDL cuûa khaåu quoác teá 19, coâng vieân vaên hoùa caùc daân toäc Gia Lai, KDL hoà Ia Ly... coù bieän phaùp cuï theå ñeå quaûn lyù phaùt trieån caûnh quan thieân nhieân vaø baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi caùc KDL. Cuøng vôùi vieäc ñaàu tö cô sôû löu truù du lòch thì cuõng caàn ñaàu tö phaùt trieån nhaø haøng, cöûa haøng quaùn aên...cho phuø hôïp vôùi caûnh quan du lòch, khoâng nhaát thieát ñaàu tö caùc nhaø haøng sang troïng, chi phí cao khai thaùc seõ keùm hieäu quaû. 4.4 GIAÛI PHAÙP QUAÛN LYÙ DLST laø moät ngaønh môùi neân caàn toå chöùc quaûn lyù sao cho toát ñeå ñöa nghaønh coâng nghieäp khoâng khoùi naøy phaùt trieån ngang taàm caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi. Rieâng taïi Gia Lai, caàn kieän toaøn toå chöùc quaûn lyù ngaønh du lòch. Vieäc kieän toaøn toå chöùc quaûn lyù ngaønh DLST ôû Gia Lai lieân quan ñeán nhieàu khía caïnh vaø nhieàu vaán ñeà caàn ñöôïc caùc caáp laïnh ñaïo quan taâm. Caùc hoaït ñoäng phaùt trieån du lòch coù aûnh höôûng moâi tröôøng tænh Gia Lai chòu söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc vaø sôû taøi nguyeân moâi tröôøng. Ñeå hoaït ñoäng du lòch tænh nhaø phaùt trieån beàn vöõng caàn phaûi taêng cöôøng hôn nöõa vai troø vaø traùch nhieäm quaûn lyù cuûa caùc toå chöùc, caùc cô sôû ban nghaønh lieân quan ñeán nghaønh du lòch ñòa phöông: Sôû Thöông maïi-Du lòch thöcï hieän coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi hoaït ñoäng du lòch treân ñòa baøn, toå chöùc höôùng daãn, trieån khai tröông trình haønh ñoäng baûo veä moâi tröôøng vaø quaûn lyù taøi nguyeân DLST taïi ñòa baøn cuûa UBND tænh. Ban chæ ñaïo veà du lòch cuøng caùc ngaønh nghieân cöùu ñeà xuaát caùc cô cheá, chính saùch khuyeán khích ñaàu tö du lòch, taïo dieàu kieän thuaän lôïi cho caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng. Sôû thöông maïi-du lòch thöïc hieän chöùc naêng: quaûn lí keá hoaïnh toång theå, quy hoaïch chi tieát, quaûn lí caùc döï aùn ñaàu tö phaùt trieån khu, tuyeán, ñieåm du lòch ñeå coù theå söû duïng beàn vöõng loaïi taøi nguyeân naøy. Sôû keá hoaïch vaø ñaàu tö: Ñeà xuaát caân ñoái vaø boá trí ñaàu tö phaùt trieån du lòch cho töøng giai ñoaïn 2007_2020 vaø haøng naêm. Phoái hôïp vôùi caùc sôû, ngaønh lieân quan nghieân cöùu ñeà xuaát caùc chính saùch khuyeán khích caùc thaønh phaàn kinh teá tham gia ñaàu tö phaùt trieån du lòch. Thöïc hieän cô cheá moät cöûa giaûi quyeát thuû tuïc ñaàu tö. Sôû taøi chính: phoái hôïp vôùi sôû keá hoaïch vaø ñaàu tö ñeà xuaát caân ñoái voán ñaàu tö vaø kinh phí hoã trôï cho coâng taùc xuùc tieán, quaûng baù vaø phaùt trieån du lòch, ñaûm baûo kòp thôøi theo muïc tieâu cuûa tröông trình. Sôû taøi nguyeân-moâi tröôøng: Phoái hôïp vôùi caùc ngaønh lieân quan, UBND thaønh phoá, thò xaõ,huyeän thöïc hieän coâng taùc quy hoaïch xaùc ñònh quyõ ñaát cho phaùt trieån du lòch, ñoàng thôøi thöïc hieän nhanh choùng caùc thuû tuïc giao ñaát, cho thueâ ñaát ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö; höôùng daãn, kieåm tra coâng taùc baûo veä moâi tröôøng vaø quaûn lyù taøi nguyeân ñoái vôùi hoaït ñoäng DLST treân ñòa baøn tænh. Sôû vaên hoùa -Thoâng tin: Toân taïo, baûo toàn caùc di tích vaên hoùa-lòch söû .Phoái hôïp vôùi caùc Sôû, ngaønh,ñòa phöông lieân quan xaây döïng keá hoaïch toå chöùc caùc söï kieän, leã hoäi, caùc hoaït ñoäng vaên hoùa ngheä thuaät trong tröông trình phaùt trieån du lòch cuûa Tænh. Trung taâm Xuùc tieán Ñaàu tö Thöông maïi Gia Lai phoái hôïp vôùi caùc ngaønh lieân quan toå chöùc caùc hoaït ñoäng hoäi nghò, hoäi thaûo kieâu goïi caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc vaøo lónh vöïc du lòch. Sôû Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân: Phoái hôïp vôøi caùc ngaønh lieân quan, loàng gheùp caùc chöông trình baûo veä moâi tröôøng vaø quaûn lyù taøi nguyeân vaøo hoaït ñoäng phaùt trieån du lòch. Troàng röøng, baûo veä röøng nguyeân sinh, röøng ñaàu nguoàn vaø chöông trình thuûy lôïi phuïc vuï phaùt trieån noâng nghieäp-du lòch. Sôû Coâng nghieäp: Loàng gheùp caùc chöông trình, döï aùn khuyeán coâng phaùt trieån caùc ngaønh ngheà truyeàn thoáng, phoái hôïp caùc chöông trình phaùt trieån du lòch nhaèm baûo toàn laøng ngheà goùp phaàn phaùt trieån du lòch. Xaùc ñònh hôïp lí trong qui hoaïch heä thoáng thuûy ñieän vöøa vaø nhoû haïn cheá phaù vôõ caûnh quan, taøi nguyeân phaùt trieån du lòch sinh thaùi naèm trong quy hoaïch. Sôû Giao thoâng-Vaän taûi: cuøng caùc ngaønh, huyeän, thò xaõ, thaønh phoá trieån khai coâng taùc ñaàøu tö cô sôû haï taàng (caàu, ñöôøng giao thoâng), tham möu ñeà xuaát phaùt trieån heä thoáng giao thoâng vaø phöông tieän vaän chuyeån phuïc vuï khaùch du lòch. Coâng an tænh-Boä chæ huy Quaân söï, Boä chæ huy boä ñoäi bieân phoøng: phoái hôïp vôùi caùc ngaønh lieân quan ñôn giaûn hoùa caùc thuû tuïc xuaát, nhaäp caûnh, quaù caûnh ñoái vôùi ngöôøi vaø haøng hoùa cuûa khaùch du lòch quoác teá theo quy ñònh; caûi tieán thuû tuïc, an toaøn xaõ hoäi, phoøng choùng caùc teä naïn; caûi caùch phöông phaùp quaûn lí khaùch taïi nhöõng khu cöïc coù bieån”caám” ñaûm baûo vöøa quaûn lí ñöôïc khaùch nhöng vaãn ñaûm baûo an ninh. Sôû Tö Phaùp: chuû trì phoái hôïp vôùi caùc ngaønh chöùc naêng taêng cöôøng coâng taùc tuyeân truyeàn kieán thöùc veà luaät moâi tröôøng, luaät du lòch, chuû tröông, chính saùch phaùt trieån du lòch beàn vöõng cuûa tænh. Uyû ban nhaân daân caùc huyeän, thò xaõ, thaønh phoá: Chuû ñoäng xaây döïng cô sôû haï taàng phuïc vuï du lòch, naâng caáp caùc khu, ñieåm du lòch theo quy hoaïch chung, phoái hôïp vôùi caùc sôû, ngaønh lieân quan chæ ñaïo, phoå bieán, höôùng daãn caùc toå chöùc, caù nhaân, hoaït ñoäng du lòch vaø nhaân daân treân ñòa baøn chaáp haønh vaø thöïc hieän nghieâm tuùc phoå bieán veà vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng vaø quaûn lyù taøi nguyeân cho toå hôïp du lòch naøy. Sôû taøi nguyeân du lòch caàn phoái hôïp vôùi sôû taøi nguyeân moâi tröôøng ñaåy maïnh coâng taùc tuyeân truyeàn naâng cao nhaän thöùc cho coäng ñoàng vaø caùc ñoái töôïng tham gia hoaït ñoäng du lòch vieäc thieát laäp ban quaûn lyù caùc döï aùn, caùc khu du lòch cuûa Tænh thuoäc sôû taøi nguyeân moâi tröôøng ñeå tö vaán cho UBND Tænh pheâ duyeät vaø ñeà ra ñieàu leä quaûn lyù du lòch laø raát caàn thieát. Quaûn lyù theo laõnh thoå: ban quaûn lyù döï aùn chòu traùch nhieäm tröôùc sôû thöông maïi vaø du lòch veà coâng taùc thöïc hieän vaø quaûn lyù quy hoaïch theo ñieàu leä quaûn lyù ñaõ ñöôïc duyeät ñeå tao ñieàu kieän thöïc hieän caùc giaûi phaùp treân caàn coù caùc cô cheá, chính saùch ñuùng ñaén vaø cuï theå veà thueá, ñaàu tö, quaûn lyù... Quaûn lyù löôïng nöôùc, taêng löôïng tieâu thuï cho hieäu quaû, choáng laõng phí. Caàn keâu goïi taát caû caùc thaønh phaàn tham gia söû duïng tieát kieäm, ñoù chính laø baûo veä moâi tröôøng. Caûi tieán hoaøn thieän heä thoáng quaûn lyù khaùch löu truù taïi caùc khaùch saïn, caùc nhaø nghæ vôùi caùc thuû tuïc nhanh goïn, vaên minh, nhöng heát söùc chaët cheõ, ñaûm baûo an toaøn ñöôïc yeâu caàu veà an ninh traät töï xaê hoäi. 4.5 COÂNG TAÙC GIAÙM SAÙT MOÂI TRÖÔØNG Trong boái caûnh chung ôû Tænh cô sôû vaät chaát ít ñöôïc ñaàu tö, maët baèng daân trí coøn thaáp, söï hieåu bieát veà phaùp luaät coøn nhieàu haïn cheá nhaát laø luaät baûo veä moâi tröôøng coøn raát môùi meõ. Vì theá coâng taùc tuyeân truyeàn veà baûo veä moâi tröôøng saâu roäng vaø thöôøng xuyeân toå chöùc caùc ñôït thanh tra vieäc thöïc hieän luaät baûo veä moâi tröôøng trong nghaønh du lòch noùi rieâng vaø taát caû caùc nghaønh noùi chung laø raát caàn thieát Ñoái vôùi toå hôïp hoaït ñoäng DLST cuûa Tænh coù nhieàu khaû naêng oâ nhieãm moâi tröôøng. Phaûi ñaûm baûo chi phí ñeå thöïc hieän moâi tröôøng giaùm saùt moâi tröôøng du lòch. Caùc chæ tieâu phaân tích moâi tröôøng caàn ñaùp öùng theo yeâu caàu veä sinh cho moâi tröôøng du lòch. Taàn suaát 4 laàn naêm. Taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra, kieân quyeát xöû lyù caùc vi phaïm trong lónh vöïc hoaït ñoäng du lòch, giaûi quyeát trieät ñeå tình traïng coø moài, loâi keùo gaây maát traät töï, maát vaên minh, gaây khoù chòu ñoái vôùi khaùch ôû caùc khu ñieåm du lòch. Ñaây cuõng laø bieän phaùp quan troïng nhaèm taïo ñieàu kieän cho caùc thaønh phaàn kinh teá tham gia hoaït ñoäng kinh doanh ñuùng luaät, taïo moâi tröôøng caïnh tranh laønh maïnh vaø an toaøn cho du khaùch. Aùp duïng luaät baûo veä moâi tröôøng trong lónh vöïc hoaït ñoäng du lòch laø raát caàn thieát vì luaät baûo veä moâi tröôøng vôùi muïc ñích baûo veä vaø giöõ gìn moâi tröôøng soáng giuùp cho moãi con ngöôøi ñieàu ñöôïc soáng trong moâi tröôøng trong laønh, coù ñöôïc söùc khoûe toát, coù cuoäc soáng vui veû...laø moät trong nhöõng ñoäng löïc thuùc ñaåy söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa du lòch. Song caàn tuaân theo caùc ñieàu khoaûn qui ñònh cuûa luaät baûo veä moâi tröôøng thì sôû TNMT phaûi phaùt huy vai troø cuûa mình quaûn lyù thaät chaët cheõ vieäc thöïc hieän caùc qui ñònh baûo veä moâi tröôøng cuûa tænh Gia Lai, kieåm tra tieán trình thöïc hieän coâng taùc giaùm saùt chaát löôïng moâi tröôøng trong caùc ñieåm du lòch ñònh kyø theo ñuùng vôùi keá hoaïch. Nhaèm phaùt hieän kòp thôøi nhöõng vi phaïm veà baûo veä moâi tröôøng vaø xöû phaït thoûa ñaùng giuùp caùc toå chöùc nhaän thöùc vaø chaáp haønh vieäc baûo veä moâi tröôøng khi kinh doanh du lòch. 4.6 COÂNG TAÙC GIAÙO DUÏC TUYEÂN TRUYEÀN NAÂNG CAO NHAÄN THÖÙC Baûo veä moâi tröôøng laø traùch nhieäm cuûa toaøn daân, trong ñoù caùc toå chöùc ñoaøn theå, quaàn chuùng laø moät löïc löôïng ñoâng ñaûo vaø coù vai troø heát söùc quan troïng. Caùc hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng cuûa thanh nieân raát phong phuù nhö: höôûng öùng vaøo caùc phong traøo veä sinh ñöôøng phoá, xoùm laøng, tröôøng hoïc, coâng vieân, cô quan xí nghieäp, veä sinh nguoàn nöôùc, troàng caây phuû xanh ñöôøng phoá...thanh nieân phaûi laø haït nhaân trong moïi lónh vöïc coâng taùc, phaûi toå chöùc toát vieäc khai thaùc söû duïng hôïp lyù nguoàn nöôùc...taêng cöôøng coâng taùc giaùo duïc naâng cao nhaän thöùc moâi tröôøng cho thanh nieân, caàn xaùc ñònh, thanh nieân laø löïc löôïng haøng ñaàu trong phong traøo baûo veä moâi tröôøng vaø coù caùc hoaït ñoäng ñieån hình veà baûo veä moâi tröôøng, veà truyeàn thoâng giaùo duïc moâi tröôøng. Töø ñoù loâi leùo moïi thaønh vieân trong coäng ñoàng xaê hoäi cuøng tham gia. Phaùt trieån du lòch sinh thaùi caàn chuù yù vai troø ñaëc bieät quan troïng cuûa coäng ñoàng. Ñaøo taïo höôùng daãn vieân du lòch: hieän nay ñoäi nguõ höôùng daãn vieân du lòch cuûa tænh coøn raát moûng vaø yeáu do ñoù caàn trau doài kieán thöùc kinh nghieäm ñeå coù trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï vöõng vaøng, ngoaïi ngöõ löu loaùt. Ñaëc bieät caàn naâng cao nhaän thöùc baûo veä moâi tröôøng cho phaùt trieån du lòch beàn vöõng trong töøng thaønh vieân höôùng daãn du lòch. Ñaøo taïo ngöôøi daân ñòa phöông thì caøng toát. Xaây döïng ñeà aùn “Ñaøo taïo phaùt trieån nguoàn nhaân löïc du lòch Gia Lai”, ñaøo taïo vaø boài döôõng caùc kyõ naêng ngheà trong hoaït ñoäng du lòch- khaùch saïn theo tieâu chí môùi cuûa Toång cuïc Du lòch ban haønh, naâng cao khaû naêng ngoaïi ngöõ cuûa lao ñoäng tröïc tieáp, taïo ñieàu kieän cho moïi thaønh phaàn kinh teá tham gia vaø ñöôïc höôûng lôïi töø ñeà aùn naøy. Khích leä sö tham gia cuûa coäng ñoàng trong vieäc gìn giöõ vaø baûo veä moâi tröôøng cuõng nhö söï nhaát trí vaø tham gia cuûa coäng ñoàng vì coäng ñoàng giöõ vai troø quan troïng trong vieäc phaùt trieån DLST taïi ñòa phöông. Coäng ñoàng cung caáp haàu heát caùc dòch vuï, chuaån bò thöùc aên, höôùng daãn, vaän chuyeån hay nhaø ôû cho caùc doanh nghieäp. Khoâng theå phaùt trieån beàn vöõng neáu khoâng coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng. Toå chöùc caùc khoùa boài döôõng kieán thöùc veà baûo veä moâi tröôøng, taøi nguyeân du lòch cho ngöôøi daân ñòa phöông taïi caùc ñieåm du lòch nhaèm naâng cao nhaän thöùc trong coâng taùc baûo veä moâi tröôøng du lòch, ñaûm baûo phaùt trieån du lòch beàn vöõng. Ñaøo taïo ñoäi nguõ quaûn lyù coù trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï ñeå hoï phoái hôïp vôùi caùc nhaø toå chöùc hoaït ñoäng DLST coù hieäu quaû khoâng gaây toån haïi cho taøi nguyeân du lòch. 4.7 GIAÛI PHAÙP VEÀ KINH TEÁ NHAÈM MÔÛ ROÄNG THÒ TRÖÔØNG, NAÂNG CAÁP CHAÁT LÖÔÏNG PHUÏC VUÏ VAØ SAÛN PHAÅM DU LÒCH HIEÄN COÙ, PHAÙT TRIEÅN MAÏNH SAÛN PHAÅM DU LÒCH MÔÙI. Ñaåy maïnh lieân keát, môû roäng giao löu, hôïp taùc giöõa caùc doanh nghieäp du lòch trong tænh vôùi caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng du lòch trong khu vöïc, vuøng vaø caû nöôùc. Xaây döïng vaø hình thaønh caùc tour tham gia du lòch Gia Lai gaén caùc tour du lòch caùc tænh trong caû nöôùc vaø quoác teá. Ñaåy maïnh xaõ hoäi hoùa du lòch, naâng cao chaát löôïng veà coâng taùc quaûng baù nhaèm laøm noåi baät giaù trò vaø hình aûnh du lòch Gia Lai treân thò tröôøng caû nöôùc vaø quoác teá. Xaây döïng caùc chöông trình du lòch theo höôùng gaén du lòch Gia Lai vôi du lòch khu vöïc Trung Taây Nguyeân vôùi caû nöôùc vaø quoác teá. Phaùt huy lôïi theá tuyeán du lòch quoác gia gaén vôùi tænh “Con ñöôøng huyeàn thoaïi Hoà Chí Minh”, “Con ñöôøng xanh Taây Nguyeân”, “Con ñöôøng di saûn mieàn Trung Taây Nguyeân”, “Ba nöôùc moät ñieåm ñeán Vieät Nam- Laøo- Campuchia”... taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng treân lónh vöïc du lòch phaùt trieån. Cuûng coá naâng caáp caùc tour du lòch hieän coù, khoâi phuïc laïi ñieåm du lòch “Cöôõi voi Nhôn Hoøa”, ñaàu tö caùc chöông trình du lòch tìm hieåu veà baûn saéc vaên hoùa daân toäc phuïc vuï khaùch du lòch; naâng caáp, xaây döïng caùc khu vui chôi, giaûi trí... Ñeå giaûi quyeát nhu caàu ñaàu tö vôùi voán lôùn, ñaûm baûo söï phaùt trieån haøi hoøa veà du lòch, kinh teá vaø moâi tröôøng cuûa caùc khu du lòch tænh Gia Lai caàn xem xeùt, thöïc hieän moät soá giaûi phaùp veà voán nhö sau: - Keâu goïi söï tham gia ñaàu tö cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá trong ñoù coù söï tham gia cuûa ngöôøi daân ñòa phöông. - Chính quyeàn ñòa phöông trieån khai ñaàu tö cô sôû haï taàng, taïo söï haáp daãn cho caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc chuaån bò ñaàu tö vaøo caùc khu du lòch. - Tranh thuû söï hoã trôï cuûa ngaân saùch trung öông, ñaëc bieät laø ngaân saùch cho coâng taùc baûo veä moâi tröôøng ñeå phaùt trieån beàn vöõng du lòch sinh thaùi tænh nhaø. - Coù theå tranh thuû voán vay vôùi laõi suaát öu ñaõi nhaèm khuyeán khích caùc doanh nghieäp ñaàu tö phaùt trieån saûn phaåm du lòch taäp trung vaøo caùc döï aùn thu hoài voán nhanh. - Taêng cöôøng ñaàu tö cho hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng töø nhieàu nguoàn voán. Caùc döï aùn ñaàu tö phaûi daønh moät phaàn kinh phí cho xaây döïng heä thoáng khoáng cheá oâ nhieãm moâi tröôøng. UÛy ban nhaân daân tænh cuøng caùc nghaønh lieân quan thoáng nhaát khoâng pheâ duyeät caùc döï aùn ñaàu tö vaøo du lòch khi chöa coù baùo caùo ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng. 4.8 CAÙC GIAÛI PHAÙP HOÃ TRÔÏ Lieân keát nghaønh du lòch vôùi caùc nghaønh ngheà khaùc ñeå cung phaùt trieån: du lòch laø ngaønh toång hôïp vôùi söï tham gia cuûa nhieàu ngaønh, nhieàu ñòa phöông do ñoù vieäc phaùt trieån toå hôïp du lòch sinh thaùi ôû Tænh Gia Lai caàn thieát coù söï phoái hôïp giöõa caùc ngaønh maø caàn hôïp taùc vôùi caùc coâng ty du lòch khaùc ñeå phaùt huy heát tieàm naêng, theá maïnh veà du lòch Gia Lai. Neân coù söï phoái hôïp giöõa caùc ngaønh coâng-noâng nghieäp vôùi ngaønh du lòch trong vieäc giôùi thieäu cho khaùch du lòch ñeå chaøo baùn nhöõng saûn phaåm thuû coâng myõ ngheä, haøng löu nieäm, saûn phaåm noâng nghieäp cuõng nhö tham quan caùc laøng ngheà truyeàn thoáng vöôøn caây aên traùi, caùc loaïi baùnh, keïo nhaèm laøm phong phuù theâm vaø taïo söï haáp daãn cho du khaùch ñeán tham quan du lòch. Taêng cöôøng coâng taùc quaûng baù giôùi thieäu saûn phaåm du lòch Gia Lai trong nöôùc vaø quoác teá, treân caùc phöông tieän: phaùt thanh truyeàn hình, saùch baùo, xaây döïng taäp gaáp, pano quaûng caùo... toå chöùc caùc söï kieän, leã hoäi, hoäi chôï trieãn laõm haøng naêm qua ñoù giôùi thieäu saûn veà con ngöôøi vaø ñaát nöôùc Gia Lai. Taêng cöôøng lieân keát caùc tuyeán, ñieåm du lòch trong vuøng vôùi caùc tænh laân caän laøm phong phuù theâm caùc tuyeán du lòch haáp daãn du khaùch ñeán vôùi Gia Lai du khaùch cuõng coù theå tham quan khu du lòch. CHÖÔNG 5 KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ 5.1 KEÁT LUAÄN Du lòch laø ngaønh kinh teá quan troïng trong chieán löôït phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa Tænh Gia Lai, tuy mang laïi hieäu quaû chöa cao. Vôùi vò trí naèm ôû phía Baéc Taây Nguyeân, laø vuøng ñaàu nguoàn cuûa nhieàu heä thoáng soâng lôùn chaûy xuoáng vuøng duyeân haûi mieàn Trung laø löu vöïc soâng Meâ Koâng neân coù vò trí raát quan troïng trong vieäc caân baèng sinh thaùi khu vöïc Taây Nguyeân vaø caùc tænh ven bieån mieàn Trung. Baét nguoàn töø 2 nhaùnh soâng chính: soâng Seâ San vaø soâng Ba vôùi ñieàu kieän ñòa hình thaùc gheành phong phuù taïo neân nhöõng thaéng caûnh töï nhieân ñeïp vaø haáp haãn, laø maûnh ñaát maøu môû ñeå khai thaùc du lòch. Vôùi hình aûnh moät phoá nuùi ñaày söông, moät Pleiku thô moäng treân Cao Nguyeân baït ngaøn cao su vaø caø pheâ, Gia Lai seõ laø ñieåm du khaùch döøng chaân trong toång theå du lòch treân Trung Taây Nguyeân vaø caû nöôùc. Ngaønh du lòch cuûa tænh hieän nay ñang treân ñaø phaùt trieån, ñieàu ñoù theå hieän roõ qua caùc soá lieäu hieän traïng trong caùc naêm qua, ñaëc bieät laø töø naêm 2000 taêng maïnh löôïng du khaùch vaø doanh thu. Noù khoâng nhöõng mang laïi hieäu quaû kinh teá maø söï phaùt trieån ñoù cuõng ñem laïi hieäu quaû veà maët xaõ hoäi, theå hieän qua söï taêng tröôûng löïc löôïng lao ñoäng tham gia ngaøy caøng nhieàu vaøo hoaït ñoäng kinh doanh du lòch ñaõ goùp phaàn tích cöïc vaøo hieäu quaû kinh teá xaõ hoäi cuûa tænh, mang laïi söï caûi thieän thu nhaäp cho taàng lôùp daân cö, ñoàng thôøi qua söï giao tieáp du lòch ñaõ giuùp cho du khaùch quoác teá vaø trong nöôùc hieåu roõ hôn veà ñaát nöôùc vaø con ngöôøi Gia Lai. Moät trong nhöõng khoù khaên cuûa söï phaùt trieån du lòch ôû Tænh Gia Lai ñoù laø cô sôû haï taàng kyû thuaät phuïc vuï du lòch, du khaùch ñeán vôùi Gia Lai phaàn lôùn vì moâi tröôøng xanh cuûa töï nhieân nhöng moät khi cô sô haï taàng phuïc vuï du lòch nhö aên, ôû, nghæ ngôi khoâng ñöôïc quy hoaïch, maø laán aùp moâi tröôøng töï nhieân bò thu heïp thì khoâng coøn haáp daãn du khaùch. Caùc vaán ñeà moâi tröôøng cuõng khoâng ñöôïc quan taâm ñaàu tö ñuùng möùc neân chaát löôïng moâi tröôøng sinh thaùi phuïc vuï du lòch ñang bò ñe doïa. Döïa treân hieän traïng moâi tröôøng ngaøy nay thì coù theå döï ñoaùn thì dieãn bieán chaát löôïng moâi tröôøng trong töông lai coù theå ngaøy caøng xaáu hôn neáu khoâng coù phöông aùn khaéc phuïc ngay töø baây giôø. Ñaây thaät söï laø vaán ñeà böùc xuùc nhaát cuûa moâi tröôøng Gia Lai, caàn ñöôïc sôû TNMT vaø caùc Sôû, Ban ngaønh coù lieân quan sôùm tìm ra giaûi phaùp kòp thôøi. Vì vaäy phaùt trieån du lòch beàn vöõng ôû Gia Lai seõ laø moät böôùc caàn thieát ñeå giaûi quyeát taát caùc vaán ñeà treân vaø coù theå khaúng ñinh vò trí vaø vai troø cuûa du lòch Gia Lai trong toång theå quy hoaïch vuøng vaø caû nöôùc. 5.2 KIEÁN NGHÒ Ñeå coù theå baûo veä moâi tröôøng vaø quaûn lyù taøi nguyeân Du lòch ôû Gia Lai theo höôùng beàn vöõng vaø ñeå giuùp cho Gia Lai khoâng chæ laø ñieåm ñeán maø coøn löu laïi nhöõng kyû nieâm ñeïp, khoù queân, thu huùt söï trôû laïi cuûa du khaùch, xin coù moät soá kieán nghò sau: Tröôùc heát caàn tieán haønh ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng cuûa hoaït ñoäng DLST treân ñòa baøn Tænh gaây ra cho moâi tröôøng, ñeå töø ñoù coù höôùng daãn vaø giaûi quyeát hôïp lyù, ñaûm baûo thöïc hieän toát caùc bieän phaùp khoáng cheá oâ nhieãm vaø haïn cheá nhöõng taùc ñoäng coù haïi. Caàn xaây döïng chieán löôït du lòch sinh thaùi vaø thaønh laäp ban quaûn lyù DLST cho Tænh ñeå ñaûm baûo söï phaùt trieån DLST theo ñònh höôùng “phaùt trieån beàn vöõng”. Ñaûm baûo söï keát hôïp haøi hoøa ba yeáu toá kinh teá, xaõ hoäi, moâi tröôøng. Trong yeáu toá moâi tröôøng caàn coi troïng vieäc giöõ gìn, khoâi phuïc caûnh hoang sô, töï nhieân vaø khaéc phuïc coù hieäu quaû nhöõng vaán ñeà oâ nhieãm sinh ra trong hoaït ñoäng du lòch. Thöïc hieän toát hôn nhöõng vieäc thu gom vaø xöû lyù CTR, xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït- dòch vuï. Thöïc hieän toát bieän phaùp veä sinh an toaøn vaø phoøng choáng caùc söï coá moâi tröôøng, quan traéc moâi tröôøng ñònh kyø döôùi söï giaùm saùt cuûa sôû TNMT. Tích cöïc tuyeân truyeàn giaùo duïc yù thöùc baûo veä moâi tröôøng, boá trí ñoäi nguõ caùn boä chuyeân traùch vaø phaân coâng caùn boä phuï traùch veà moâi tröôøng cho töøng ñieåm du lòch. Ñoàng thôøi phaûi thöïc thi nghieâm ngaët quy cheá baûo veä moâi tröôøng vaø quaûn lyù taøi nguyeân cho töøng ñieåm du lòch. Du lòch laø ngaønh kinh teá toång hôïp vaø coù tính ña ngaønh. Do ñoù, phaûi coù söï lieân keát, thoáng nhaát, ñoàng boä trong quaûn lyù vaø traùch nhieäm cuûa coäng ñoàng, cuøng goùp phaàn xaây döïng saûn phaåm cuûa tænh ngaøy caøng phong phuù ña daïng haáp daãn du khaùch du lòch. Beân caïnh ñoù, caùc ban ngaønh caàn hoã trôï ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc coù ñaày ñuû kieán thöùc, naêng löïc ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån. Cô sôû vaät chaát haï taàng phuïc vuï du lòch, chaát löôïng dòch vuï coøn ngheøo naøn, thieáu thoán. Nguyeân nhaân chuû yeáu laø thieáu voán ñaàu tö, chöa khai thaùc vaø huy ñoäng voán ñaàu tö nhaèm naâng cao chaát löôïng dòch vuï, ña daïng hoaù saûn phaåm du lòch, caàn hôïp taùc vôùi caùc ngaønh coù lieân quan theo quan ñieåm cuøng hoã trôï môû roäng thò tröôøng theo höôùng phaùp trieån caùc KDL coøn ñang ôû daïng tieàm naêng chöa khai thaùc. ._.