Nghiên cứu hiện trạng và giải pháp phát triển hệ thống sản xuất rau an toàn tại khu vực thành phố Vĩnh Yên - Vĩnh Phúc

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI ********* DƯƠNG THỊ QUỲNH LIÊN NGHIÊN CỨU HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG SẢN XUẤT RAU AN TOÀN TẠI KHU VỰC THÀNH PHỐ VĨNH YÊN – VĨNH PHÚC LUËN V¡N TH¹C SÜ N¤NGNGHIÖP Chuyên ngành: Trồng trọt Mã số: 60.62.01 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS PHẠM CHÍ THÀNH HÀ NỘI - 2010 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... i Lêi cam ®oan Tôi xin cam ñoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa hề ñược sử dụng ñể bảo vệ một hoạc vị nào Tôi xin cam ñoan rằng mọi sự giúp ñỡ cho việc hoàn thành luận văn này ñã ñược cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận vă ñã ñược chỉ rõ nguồn gốc. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... ii Lêi c¶m ¬n T«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi PGS.TS. Ph¹m ChÝ Thµnh, ng−êi ®$ tËn t×nh h−íng dÉn vµ gióp ®ì t«i hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy. T«i xin tr©n träng c¶m ¬n nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp, ®Þnh h−íng quý b¸u cña c¸c ThÇy c« bé m«n HÖ Thèng N«ng NghiÖp trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi, hoµn chØnh luËn v¨n. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n ViÖn Sau ®¹i häc - Tr−êng ®¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi ®$ t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ thùc hiÖn ®Ò tµi. C¶m ¬n nh÷ng t×nh c¶m ch©n thµnh cña tÊt c¶ b¹n bÌ ®ång nghiÖp ®$ nhiÖt t×nh gióp ®ì t«i hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy. T¸c gi¶ D−¬ng ThÞ Quúnh Liªn Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... iii Môc lôc Lêi cam ®oan i Lêi c¶m ¬n ii Môc lôc iii Danh môc b¶ng v Danh môc h×nh viii 1. Më ®Çu 136 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 1 1.2. Môc ®Ých, yªu cÇu 2 1.3. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn 3 2. Tæng quan tµi liÖu 4 2.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt rau trªn thÕ giíi 4 2.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau ë ViÖt Nam 14 2.3. S¶n xuÊt rau an toµn (RAT) 27 3. VËt liÖu, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 38 3.1. §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu: 38 3.2. Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: 38 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 41 4.1. §Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ x$ héi cña thµnh phè VÜnh Yªn, VÜnh Phóc. 41 4.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý 41 4.1.2. §Æc ®iÓm khÝ hËu 41 4.1.3. §Æc ®iÓm ®Êt ®ai vµ hÖ thèng sö dông ®Êt 44 4.1.4. §Æc ®iÓm nguån n−íc 45 4.1.5. D©n sè ë thµnh phè VÜnh Yªn. 45 4.2. HiÖn tr¹ng s¶n xuÊt rau cña VÜnh Yªn nh÷ng n¨m gÇn ®©y 46 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... iv 4.2.1. DiÖn tÝch trång rau. 46 4.2.2. DiÔn biÕn diÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l−îng rau trªn ®Þa bµn VÜnh Yªn tõ n¨m 2000- 2009 50 4.2.3. C¬ cÊu chñng lo¹i vµ diÖn tÝch s¶n xuÊt rau t¹i mét sè ®Þa ph−¬ng ë VÜnh Yªn. 54 4.2.4. Thùc tr¹ng vÒ sö dông ph©n bãn trong s¶n xuÊt rau. 59 4.2.5. Thùc tr¹ng sö dông thuèc b¶o vÖ thùc vËt 69 4.2.6. Thùc tr¹ng sö dông nguån n−íc t−íi trong s¶n xuÊt rau 74 4.2.7. Thùc tr¹ng vÒ sö dông c¸c gièng rau. 76 4.2.8. Thùc tr¹ng vÒ ®Çu t− c¬ së h¹ tÇng cho s¶n xuÊt rau trªn ®Þa bµn VÜnh Yªn. 77 4.2.9. T×nh h×nh ph©n phèi, tiªu thô s¶n phÈm rau. 80 4.3. S¶n xuÊt sau an toµn ë thµnh phè VÜnh Yªn. 83 4.3.1. §iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ s¬ chÕ rau an toµn. 83 4.3.3. KÕt qu¶ s¶n xuÊt rau an toµn t¹i c¸c ®iÓm nghiªn cøu. 86 5. KÕt luËn, §Ò nghÞ 101 5.1. KÕt luËn 101 5.2. §Ò nghÞ 103 TÀI LIỆU THAM KHẢO 104 Phô lôc 1 108 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... v Danh môc b¶ng 2.1 Møc d− l−îng tèi ®a cho phÐp (MRL) cña mét sè thuèc BVTV trªn rau t−¬i (Theo FAO/WHO n¨m 1994) 5 2.2 Møc giíi h¹n tèi ®a cho phÐp cña hµm l−îng Nitrate (NO3 -) trong mét sè s¶n phÈm rau t−¬i (mg/kg) 8 2.3 Hµm l−îng tèi ®a cho phÐp cña mét sè kim lo¹i nÆng vµ ®éc tè trong s¶n phÈm rau t−¬i (Theo FAO/WHO n¨m 1993) 9 2.4 C¸c n−íc xuÊt khÈu rau t−¬i lín trªn thÕ giíi tõ n¨m 1999-2003 (1000 USD) 10 2.5 C¸c n−íc nhËp khÈu rau t−¬i lín trªn thÕ giíi tõ n¨m 1999-2003 (1000 USD). 11 2.6 DiÔn biÕn diÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l−îng rau c¸c lo¹i ph©n theo vïng (1995 - 2005) 16 2.7 Kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam sang mét sè n−íc trong th¸ng 1 n¨m 2010. 18 2.8 Ph©n tÝch d− l−îng ho¸ b¶o vÖ thùc vËt theo lo¹i rau. 23 2.9 Sè l−îng trøng giun ®òa vµ giun tãc trong ®Êt trång rau ë Mai DÞch vµ Long Biªn (Hµ Néi, 1994) 26 2.10 Ngưỡng Nitrate (NO3 -) cho phÐp trong rau tươi (mg/kg) 32 2.11 Ngưỡng giới hạn c¸c kim loại nặng (mg/kg rau tươi) 33 2.12 Ngưỡng giới hạn vi sinh vật g©y bệnh trong rau tươi 33 2.13 T×nh h×nh sử dụng thuốc BVTV trªn c©y trồng (1999 - 2000) 35 2.14 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng RAT t¹i Hµ Néi (2006) 37 4.1 §Æc ®iÓm khÝ hËu ë thµnh phè VÜnh Yªn (Sè liÖu trung b×nh tõ 2000 – 2009). 42 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... vi 4.2 T×nh h×nh sö dông ®Êt cña thµnh phè VÜnh Yªn 44 4.3 HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ë thµnh phè VÜnh Yªn 44 4.4 D©n sè ë thµnh phè VÜnh Yªn. 45 4.5 Ph©n bè trång rau ë thµnh phè VÜnh Yªn. 46 4.6 Chñng lo¹i rau ®−îc trång phæ biÕn t¹i TP VÜnh Yªn n¨m 2009 47 4.7 DiÖn tÝch n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng rau cña mét sè ®Þa ph−¬ng trªn ®Þa bµn VÜnh Yªn n¨m 2009 49 4.8 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng rau trªn ®Þa bµn VÜnh Yªn giai ®o¹n 2000-2009. 50 4.9 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng rau ë mét sè vïng trªn ®Þa bµn VÜnh Yªn tõ 2005-2009 52 4.10 DiÖn tÝch s¶n xuÊt rau t¹i VÜnh Yªn 54 4.11 C¬ cÊu c¸c lo¹i rau chÝnh ®$ s¶n xuÊt t¹i mét sè c¬ së trªn ®Þa bµn VÜnh Yªn tÝnh ®Õn n¨m 2009 57 4.12 C¬ cÊu chñng lo¹i rau trong ph¹m vi n«ng hé t¹i VÜnh Yªn n¨m 2009. 58 4.13 T×nh h×nh sö dông ph©n bãn trªn rau an toµn cña n«ng hé t¹i VÜnh Yªn n¨m 2009 (Sè liÖu ®iÒu tra 120 hé) 59 4.14 Møc ®é sö dông ph©n chuång trong s¶n xuÊt rau t¹i th«n Vinh Quang – x$ Thanh Trï n¨m 2009 61 4.15 Møc ®é sö dông ph©n ®¹m trong s¶n xuÊt rau t¹i th«n Vinh Quang - HTX Thanh Trï n¨m 2009 64 4.16 Hµm l−îng nitrate tÝch luü trong s¶n phÈm rau (mg/kg) t¹i th«n Vinh Quang – HTX Thanh Trï n¨m 2009 65 4.17 Møc ®é sö dông ph©n l©n vµ kali trong s¶n xuÊt rau t¹i th«n Vinh Quang - HTX Thanh Trï n¨m 2009 68 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... vii 4.18 Thùc tr¹ng sö dông thuèc BVTV trªn rau t¹i th«n Vinh Quang - HTX Thanh Trï n¨m 2009 70 4.19 KÕt qu¶ ®iÒu tra n«ng d©n vÒ kü thuËt sö dông thuèc BVTV trªn rau t¹i VÜnh Yªn n¨m 2009 72 4.20 Sè lo¹i thuèc b¶o vÖ thùc vËt vµ sè lÇn phun trªn mét sè ®èi t−îng c©y trång (n¨m 2009) t¹i HTX Thanh Trï 74 4.21 KÕt qu¶ ®iÒu tra n«ng d©n vÒ thùc tr¹ng sö dông n−íc vµ kü thuËt t−íi rau. 75 4.22 KÕt qu¶ ®iÒu tra n«ng hé vÒ thùc tr¹ng sö dông gièng rau. 77 4.23 DiÖn tÝch nhµ l−íi c¸c x$, ph−êng thµnh phè VÜnh Yªn 78 4.24 HÖ thèng t−íi tiªu cho rau ë c¸c x$, ph−êng thµnh phè VÜnh Yªn 79 4.25 Nguån tiªu thô vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt rau cña n«ng d©n. 80 4.26 HiÖu qu¶ kinh tÕ cña mét sè c©y trång trªn ®Þa bµn TP VÜnh Yªn vô xu©n hÌ 2009 82 4.27 Mét sè ®Æc ®iÓm cña 3 x$ x©y dùng m« h×nh 85 4.28 §Æc ®iÓm cña ®Êt vµ nguån n−íc t−íi ë c¸c c¸nh ®ång s¶n xuÊt rau 85 4.29 So s¸nh møc ®Çu t− ph©n bãn cho rau c¶i b¾p 87 4.30 T×nh h×nh s©u bÖnh h¹i trªn b¾p c¶i vô ®«ng n¨m 2009 88 4.31 HiÖu qu¶ kinh tÕ s¶n xuÊt 1 ha rau b¾p c¶i 89 4.32 So s¸nh møc ®Çu t− ph©n bãn 91 4.33 C¸c lo¹i s©u, bÖnh h¹i vµ lo¹i thuèc dïng 91 4.34 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ s¶n xuÊt 01 ha cµ chua 92 4.35. So s¸nh møc ®Çu t− ph©n bãn 94 4.36 C¸c lo¹i s©u bÖnh h¹i vµ thuèc dïng 94 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... viii 4.37 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ s¶n xuÊt 1 ha ®Ëu cove 95 4.38 DiÖn tÝch vµ s¶n l−îng rau an toµn t¹i c¸c x$ vô xu©n n¨m 2010 96 4.39 So s¸nh n¨ng suÊt cña mét sè lo¹i rau (tÊn/ha) 96 4.40 HiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt rau ë TP VÜnh Yªn 97 Danh môc h×nh H×nh 4.1. Tèc ®é t¨ng tr−ëng diÖn tÝch s¶n xuÊt rau trªn ®Þa bµn VÜnh Yªn .51 H×nh 4.2. C¬ cÊu bè trÝ mïa vô t¹i c¸c n«ng hé (tõ 1/2009- 12/2009)............55 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 1 1. Më ®Çu 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Rau lµ thùc phÈm kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong khÈu phÇn ¨n hµng ngµy cña con ng−êi, ®ã lµ nguån cung cÊp chÊt dinh d−ìng hÕt søc quan träng, ®Æc biÖt lµ Vitamin vµ chÊt kho¸ng. ë ViÖt Nam, nhu cÇu vÒ rau l¹i cµng trë nªn quan träng, trong kho tµng tôc ng÷ d©n gian ta ®$ cã c©u “C¬m kh«ng rau nh− ®au kh«ng cã thuèc”, ®iÒu ®ã cµng cho thÊy vai trß cña rau trong b÷a c¬m hµng ngµy cña ng−êi ViÖt Nam. V× vËy, c©y rau cã mét vai trß quan träng vµ vÞ trÝ ®¸ng kÓ trong c¬ cÊu c©y trång ë n−íc ta, rau xanh trë thµnh s¶n phÈm n«ng nghiÖp cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao vµ cã thÞ tr−êng tiªu thô réng lín ë trong n−íc vµ xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh th©m canh t¨ng n¨ng suÊt c©y trång ®Ó t¹o ra khèi l−îng s¶n phÈm vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ ngµy mét cao, t×nh h×nh vÖ sinh an toµn thùc phÈm (VSATTP) trong n«ng s¶n ë ViÖt Nam, nhÊt lµ trong rau xanh ®ang lµ vÊn g©y nhiÒu lo l¾ng vµ bøc xóc. T×nh tr¹ng rau bÞ « nhiÔm do thuèc b¶o vÖ thùc vËt (BVTV), Nitrate (NO3 -), kim lo¹i nÆng, vi sinh vËt (VSV) g©y h¹i ®$ ®Õn møc b¸o ®éng tõ nhiÒu n¨m nay. KÕt qu¶ ph©n tÝch d− l−îng c¸c chÊt ®éc h¹i trong rau cña Côc BVTV vµ ViÖn BVTV trong thêi gian gÇn ®©y cho thÊy: cã tíi 30 - 50% sè mÉu rau cã d− l−îng thuèc BVTV, kim lo¹i nÆng, Nitrate vµ vi sinh vËt g©y bÖnh. §ã lµ nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh g©y nªn t×nh tr¹ng ngé ®éc thùc phÈm cÊp tÝnh cho ng−êi sö dông. §ång thêi, còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y nªn t×nh tr¹ng ngé ®éc m$n tÝnh ®−a ®Õn c¸c bÖnh hiÓm nghÌo nh−: ung th−... lµm suy gi¶m chÊt l−îng cuéc sèng vµ gièng nßi cña ng−êi ViÖt Nam. Nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, thêi gian qua, Bé NN&PTNT, ®$ ban hµnh c¸c quy tr×nh tæng hîp s¶n xuÊt rau an toµn. ViÖc ¸p dông vµ kiÓm so¸t Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 2 nghiªm ngÆt viÖc thùc hiÖn quy tr×nh nµy trong s¶n xuÊt b−íc ®Çu ®$ cho nh÷ng kÕt qu¶ hÕt søc kh¶ thi. Tuy nhiªn, t×nh h×nh s¶n xuÊt rau hiÖn nay vÉn ch−a cã mét quy ho¹ch hîp lý, ch−a cã mét hÖ thèng ph©n phèi hîp lý vµ bÒn v÷ng, hÇu hÕt vÉn ë t×nh tr¹ng manh món, nhá lÎ. Thªm vµo ®ã, viÖc kiÓm tra chÊt l−îng s¶n phÈm rau còng ch−a ®−îc tiÕn hµnh ®ång bé. §Çu ra cho s¶n phÈm cßn h¹n hÑp, kh«ng æn ®Þnh, gi¸ c¶ bÊp bªnh ®$ ¶nh h−ëng kh«ng nhá tíi quyÕt ®Þnh cña ng−êi d©n trong viÖc tiÕp thu vµ øng dông nh÷ng quy tr×nh nµy vµo s¶n xuÊt thay cho lèi trång rau cò. DÉn ®Õn s¶n phÈm rau kh«ng ®¶m b¶o chÊt l−îng vÖ sinh an toµn thùc phÈm, ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn søc khoÎ céng ®ång. §¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng s¶n xuÊt rau hiÖn nay nh»m t×m ra nh÷ng h¹n chÕ, t¹o c¬ së cho viÖc ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu, thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau an toµn, n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm rau, b¶o vÖ ng−êi tiªu dïng, t¨ng cao thu nhËp cho ng−êi lao ®éng vïng s¶n xuÊt rau lµ cÇn thiÕt. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn ®ã, ®−îc sù nhÊt trÝ cña Bé m«n HÖ thèng n«ng nghiÖp, chóng t«i tiÕn hµnh thùc hiÖn ®Ò tµi: “Nghiªn cøu hiÖn tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn hÖ thèng s¶n xuÊt rau an toµn t¹i khu vùc Thµnh phè VÜnh Yªn, VÜnh Phóc”. 1.2. Môc ®Ých, yªu cÇu 1.2.1. Môc ®Ých §¸nh gi¸ thùc tr¹ng s¶n xuÊt, tiÒm n¨ng ph¸t triÓn rau an toµn trªn ®Þa bµn Thµnh phè VÜnh Yªn, VÜnh Phóc. Tõ ®ã, tham gia x©y dùng mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau an toµn, b¶o vÖ ng−êi tiªu dïng, n©ng cao thu nhËp cho ng−êi lao ®éng vïng s¶n xuÊt rau. 1.2.2. Yªu cÇu a. §¸nh gi¸ ®−îc t×nh h×nh s¶n xuÊt rau an toµn trªn ®Þa bµn Thµnh phè VÜnh Yªn, VÜnh Phóc. b. §¸nh gi¸ ®−îc thùc tr¹ng sö dông ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, sö Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 3 dông nguån n−íc t−íi trong s¶n xuÊt rau an toµn. c. §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m gãp phÇn ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau an toµn trªn ®Þa bµn Thµnh phè VÜnh Yªn, VÜnh Phóc. 1.3. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn 1.3.1. ý nghÜa khoa häc KÕt qu¶ viÖc ®¸nh gi¸ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ khã kh¨n cña vïng s¶n xuÊt rau an toµn t¹i Thµnh phè VÜnh Yªn, VÜnh Phóc, sÏ lµ c¬ së cho nh÷ng chØ ®¹o s¶n xuÊt cña ®Þa ph−¬ng theo h−íng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng. 1.3.2. ý nghÜa thùc tiÔn - KÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi gãp phÇn cho viÖc ph¸t triÓn rau an toµn (vÒ mÆt kü thuËt, s¶n xuÊt vµ tæ chøc tiªu thô). - KÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn kinh tÕ x$ héi cña Thµnh phè VÜnh Yªn, VÜnh Phóc, ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña ng−êi tiªu dïng, b¶o vÖ céng ®ång. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 4 2. Tæng quan tµi liÖu 2.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt rau trªn thÕ giíi 2.1.1. ChÊt l−îng rau vµ c¸c nguy c¬ « nhiÔm s¶n phÈm rau trªn thÕ giíi ë c¸c n−íc trªn thÕ giíi, nghÒ trång rau rÊt ph¸t triÓn vµ ®$ cã mét qu¸ tr×nh lÞch sö l©u ®êi, v× vËy hä rÊt quan t©m ®Õn chÊt l−îng s¶n phÈm, n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. ChÊt l−îng rau ®−îc ®¸nh gi¸ qua 2 chØ tiªu: hµm l−îng dinh d−ìng vµ ®é an toµn vÖ sinh thùc phÈm cña s¶n phÈm rau. Gi¸ trÞ dinh d−ìng c¬ b¶n cña s¶n phÈm rau phô thuéc vµo c¸c lo¹i rau vµ c¸c bé phËn thu h¸i kh¸c nhau, kü thuËt th©m canh vµ ®Æc tÝnh di truyÒn cña chóng. Cã 4 tiªu chÝ ®Ó x¸c ®Þnh ®é an toµn cña rau: hµm l−îng Nitrate (NO3 -), d− l−îng thuèc b¶o vÖ thùc vËt, hµm l−îng mét sè kim lo¹i nÆng chñ yÕu (d−íi møc quy ®Þnh cña FAO, WHO vµ ViÖt Nam) vµ c¸c vi sinh vËt g©y h¹i. NÕu 1 trong 4 tiªu chÝ trªn kh«ng ®¹t d−íi ng−ìng cho phÐp th× lo¹i rau ®ã kh«ng ph¶i lµ rau an toµn. * ¶nh h−ëng tån d− chÊt b¶o vÖ thùc vËt (BVTV) HiÖn nay cã hµng tr¨m lo¹i chÊt ho¸ häc víi hµng ngh×n tªn th−¬ng phÈm kh¸c nhau ®−îc sö dông trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Do cã chøa c¸c gèc, nhãm g©y ®éc (v« c¬, h÷u c¬) nªn khi chóng tiÕp xóc hoÆc x©m nhËp vµo c¬ thÓ con ng−êi th−êng g©y ra sù rèi lo¹n c¸c qu¸ tr×nh sinh hãa hoÆc ph¸ huû c¸c c¬ quan cña c¬ thÓ. Chóng cã thÓ g©y ra tróng ®éc cÊp tÝnh cho c¬ thÓ khi ë liÒu l−îng cao vµ g©y ®éc m$n tÝnh khi ë liÒu l−îng thÊp. Th−êng th× sau khi sö dông, c¸c ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt sÏ ®Ó l¹i trªn c¸c bé phËn cña c©y trång vµ ®Êt mét l−îng thuèc ho¸ häc. L−îng thuèc tån d− cßn l¹i lín hay nhá tuú thuéc vµo lo¹i thuèc, liÒu l−îng sö dông vµ thêi gian c¸ch ly. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 5 §a sè ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt ph©n huû trong n−íc rÊt chËm (tõ 6 - 24 th¸ng), t¹o ra d− l−îng ®¸ng kÓ trong ®Êt. Trung b×nh cã kho¶ng 50% l−îng thuèc trõ s©u ®−îc phun rít xuèng ®Êt vµ l«i cuèn vµo chu tr×nh ®Êt - c©y trång - ®éng vËt - ng−êi. Theo Lichtentei (1961) mét n¨m sau khi phun DDT cßn 80%, Lindan 60%, Andrin cßn 20%, sau 3 n¨m DDT cßn 50% (DÉn theo Lª ThÞ Kim Oanh) [17]. Tõ c¸c nghiªn cøu vÒ sù ph©n huû cña c¸c ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt trong s¶n phÈm rau, qu¶ còng nh− kh¶ n¨ng bµi tiÕt c¸c chÊt nµy ra khái c¬ thÓ con ng−êi mµ c¸c c¬ quan y tÕ, l−¬ng thùc, thùc phÈm cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi vµ cña Liªn hîp quèc ®$ liªn tôc ®−a ra nh÷ng quy ®Þnh vÒ møc giíi h¹n tån d− tèi ®a cho phÐp cña c¸c ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt trªn tõng lo¹i s¶n phÈm rau, qu¶. Theo quy ®Þnh cña FAO/WHO n¨m 1994 vÒ møc d− l−îng tèi ®a cña mét sè lo¹i thuèc b¶o vÖ thùc vËt trªn rau t−¬i ®$ ®−îc ®−a ra. B¶ng 2.1. Møc d− l−îng tèi ®a cho phÐp (MRL) cña mét sè thuèc BVTV trªn rau t−¬i (Theo FAO/WHO n¨m 1994) Tt Tªn th−¬ng phÈm (Trade names) Tªn ho¹t chÊt (Common names) MRL (mg/kg) Azinon, Basudin, Diaphos, Vibasu... Diazinon 0,7 Supracide, Suprathion... Methidathion 0,2 Chlorophos, Dipterex, Sunchlorfon... Trichlofon 0,2 Carmethrin, Cyperan, Punisx, Sherpa, Visher... Cypermethrin 0,1 Crackdown, Decis, K- Obiol, K- Othrin... Deltamethrin 0,5 Fenkill, Sagomicin, Sumicidin, Vifenva... Fenvalerate 10,0 1 Ambush, Fukill, Peripel, Map- Permethrin... Pemethrin 5,0 Azinon, Basudin, Diaphos, Vibasu... Diazinon 0,5 Factor, Forwothion, Sumithion, Visumit... Fenotrothion 0,5 2 Pyxolone, Saliphos, Zolone... Posalon 1,0 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 6 Chlorophos, Dipterex, Sunchlorfon... Trichlofon 0,5 Actellic... Pirimiphos- Methyl 5,0 Carmethrin, Cyperan, Punisx, Sherpa, Visher... Cypermethrin 2,0 Fenkill, Sagomicin, Sumicidin, Vifenva... Fenvalerate 2,0 Ambush, Fukill, Peripel, Map- Permethrin... Pemethrin 2,0 Comet, Sebaryl, Sevin, Vibaryl... Carbaryl 5,0 Azinon, Basudin, Diaphos, Vibasu... Diazinon 0,5 Bi 58, Dimecide, Nogor, Vidithoate Dimethoate 0,5 Supracide, Suprathion... Methidathion 0,1 Pyxolone, Saliphos, Zolone... Posalon 1,0 Actellic... Pirimiphos- Methyl 0,05 Carmethrin, Cyperan, Punisx, Sherpa, Visher... Cypermethrin 0,5 Fenkill, Sagomicin, Sumicidin, Vifenva... Fenvalerate 0,1 3 Ambush, Fukill, Peripel, Map- Permethrin... Pemethrin 0,1 Comet, Sebaryl, Sevin, Vibaryl... Carbaryl 3,0 Cardan, Padan, Tigidan, Vicarp... Cartap 0,2 Azinon, Basudin, Diaphos, Vibasu... Diazinon 0,5 Factor, Forwathion, Sumithion, Visumit... Fenitrothion 0,05 Pyxolone, Saliphos, Zolone... Posalon 1,0 Chlorophos, Dipterex, Sunchlorfon... Trichlofon 0,2 Carmethrin, Cyperan, Punisx, Sherpa, Visher... Cypermethrin 0,2 Fenkill, Sagomicin, Sumicidin, Vifenva... Fenvalerate 0,2 Ambush, Fukill, Peripel, Map- Permethrin... Pemethrin 0,5 Appencarb Super, Bavistin, Cadazim, Derosal Carbendazim 0,5 4 Apron, Foraxyl, No mildew, Ridomil... Metalaxyl 0.5 Nguån : Theo FAO/WHO n¨m 1994 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 7 * ¶nh h−ëng cña hµm l−îng tÝch luü Nitrate (NO3 -) §¹m lµ mét yÕu tè quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y trång. ThiÕu ®¹m c©y sinh tr−ëng cßi cäc vµ cã thÓ chÕt. HiÖn nay, víi nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp th©m canh th× ®¹m l¹i cµng kh«ng thÓ thiÕu bëi nã lµ mét yÕu tè c¬ b¶n gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt c©y trång ®Æc biÖt ®èi víi s¶n xuÊt rau. Còng chÝnh v× lÏ ®ã mµ trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y, kh«ng chØ riªng ë ViÖt Nam mµ hÇu hÕt c¸c n−íc trªn thÕ giíi ®$ sö dông ®¹m mét c¸ch l¹m dông: bãn qu¸ møc, kh«ng c©n ®èi víi c¸c lo¹i ph©n kh¸c vµ bãn qu¸ gÇn ngµy thu ho¹ch, ®iÒu ®ã cµng lµm gi¶m n¨ng suÊt, g©y ¶nh h−ëng xÊu ®Õn chÊt l−îng s¶n phÈm rau, chai cøng, « nhiÔm ®Êt, « nhiÔm nguån n−íc. Nh−ng ®iÒu ph¸t hiÖn míi lµ NO3 - cã liªn quan ®Õn søc khoÎ céng ®ång do g©y lªn 2 lo¹i bÖnh: - Methaemoglobinaemia: héi chøng xanh da ë trÎ s¬ sinh (Blue baby diseases). - Ung th− d¹ dµy ë ng−êi lín tuæi (héi khoa häc ®Êt ViÖt Nam 2000) [14]. Khi sö dông mét l−îng ®¹m qu¸ møc trong rau, vµo hÖ thèng tiªu ho¸ cña ng−êi, NO3 - bÞ khö thµnh NO2 - lµm chuyÓn biÕn oxyhaemoglobin (chÊt vËn chuyÓn oxy trong m¸u) thµnh chÊt kh«ng cßn kh¶ n¨ng ho¹t ®éng lµ Methaemoglobin, ë liÒu l−îng cao sÏ ¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng cña tuyÕn gi¸p vµ ph¸t triÓn c¸c khèi u. Nitrit khi vµo c¬ thÓ còng cã thÓ ph¶n øng víi Amin t¹o thµnh Nitrosoamin, mét chÊt g©y ung th− [14]. V× vËy nªn c¸c n−íc nhËp khÈu rau t−¬i ®Òu kiÓm tra hµm l−îng NO-3 tr−íc khi nhËp s¶n phÈm. Tæ chøc y tÕ thÕ giíi (WHO) vµ céng ®ång kinh tÕ Ch©u ¢u (EC) giíi h¹n hµm l−îng Nitrate trong n−íc uèng lµ 50g/l. TrÎ em th−êng xuyªn uèng n−íc víi hµm l−îng NO-3 cao h¬n 45g/l sÏ bÞ rèi lo¹n trao ®æi chÊt, gi¶m kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh cña c¬ thÓ (DÉn theo NguyÔn C«ng Hoan) [12]. TrÎ em ¨n sóp rau (puree) cã hµm l−îng NO-3 tõ 80-130 mg/kg sÏ bÞ ngé ®éc. WHO khuyÕn c¸o hµm l−îng NO-3 kh«ng qu¸ 300mg/kg t−¬i, Mü l¹i cho r»ng hµm l−îng Êy phô thuéc vµo tõng lo¹i rau. Ngoµi ra, l−îng ®¹m bÞ mÊt trong qu¸ tr×nh sö Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 8 dông (NH3 -, NO-3) cßn gãp phÇn lµm phó d−ìng nguån n−íc gióp quÇn thÓ c¸c loµi t¶o ph¸t triÓn vµ sau ®ã lµ sù suy gi¶m c¸c loµi thuû sinh [12]. B¶ng 2.2. Møc giíi h¹n tèi ®a cho phÐp cña hµm l−îng Nitrate (NO3 -) trong mét sè s¶n phÈm rau t−¬i (mg/kg) Stt Tªn rau CHLB Nga WHO/FAO 1 B¾p c¶i 500 500 2 Su hµo 500 3 Sup l¬ 500 300 4 C¶i cñ 1400 5 Xµ l¸ch 1500 2000 6 §Ëu ¨n qu¶ 150 7 Cµ chua 150 300 8 Cµ tÝm 400 9 D−a hÊu 60 10 D−a bë 90 11 D−a chuét 150 150 12 Khoai t©y 250 250 13 Hµnh t©y 80 80 14 Hµnh l¸ 400 15 BÇu bÝ 400 16 Ng« rau 300 17 Cµ rèt 250 18 M¨ng t©y 150 19 Tái 500 20 ít ngät 200 21 ít cay 400 22 Rau gia vÞ 600 (Nguån ; Dù th¶o quy ®Þnh t¹m thêi vÒ s¶n xuÊt rau “ an toµn vÖ sinh thùc phÈm” cña Bé N«ng nghiÖp & ph¸t triÓn n«ng th«n n¨m 1997) Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 9 * VÒ tån d− kim lo¹i nÆng (KLN) trong s¶n phÈm rau. Bªn c¹nh hai vÊn ®Ò g©y « nhiÔm s¶n phÈm rau kÓ trªn th× hiÖn nay do viÖc sö dông c¸c ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt ngµy cµng nhiÒu cïng víi viÖc s¶n xuÊt rau ë c¸c vïng ven ®« thÞ, ven khu d©n c−, c¸c khu c«ng nghiÖp mµ s¶n phÈm cña c¸c vïng trång rau trªn thÕ giíi ®Òu ®ang bÞ nguy c¬ « nhiÔm do cã d− l−îng c¸c kim lo¹i nÆng cao, còng nh− c¸c vi sinh vËt g©y bÖnh. Theo NguyÔn V¨n Bé, cã tíi 70 nguyªn tè ®−îc gäi lµ KLN, nh−ng chØ cã mét nguyªn tè ¶nh h−ëng ®Õn « nhiÔm m«i tr−êng [3]. Theo Sposito vµ Praga (1984) [31] c¸c kim lo¹i nÆng nh−: ch×, thuû ng©n, kÏm, ch× vµ ®ång cã nguån gèc ph¸t sinh tõ ho¹t ®éng cña con ng−êi lín h¬n tõ 1- 3 lÇn tõ tù nhiªn. Khi l¹m dông thuèc b¶o vÖ thùc vËt, c¸c ho¸ chÊt cã thÓ röa tr«i xuèng m−¬ng vµ ao hå, s«ng, th©m nhËp vµo m¹ch n−íc ngÇm g©y « nhiÔm nguån n−íc. C¸c kim lo¹i nÆng tiÒm Èn trong ®Êt trång cßn thÈm thÊu, hoÆc tõ nguån n−íc th¶i thµnh phè vµ khu c«ng nghiÖp chuyÓn trùc tiÕp qua n−íc t−íi ®−îc rau xanh hÊp thô. Ngoµi ra viÖc bãn l©n còng cã thÓ lµm t¨ng Cadimi trong ®Êt vµ trong s¶n phÈm rau (1 tÊn super L©n cã thÓ chøa 50 - 170gr Cd) [3]. B¶ng 2.3. Hµm l−îng tèi ®a cho phÐp cña mét sè kim lo¹i nÆng vµ ®éc tè trong s¶n phÈm rau t−¬i (Theo FAO/WHO n¨m 1993) Stt Tªn nguyªn tè Møc giíi h¹n (mg/kg,l) 1 Asen (As) 0,2 2 Ch× (Pb) 0,5 - 1,0 3 Thuû ng©n(Hg) 0,005 4 §ång (Cu) 5,0 5 Cadimi (Cd) 0,02 6 KÏm (Zn) 10,2 7 Bo (B) 1,8 8 ThiÕc (Sn) 200,0 9 Patulin (§éc tè) 0,05 10 Aflatoxin (®éc tè) 0,005 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 10 2.1.2. Ph¸t triÓn vÒ s¶n xuÊt rau trªn thÕ giíi TÝnh chung toµn thÕ giíi, tèc ®é t¨ng diÖn tÝch ®Êt trång rau trung b×nh ®¹t 2,8%/n¨m, cao h¬n 1,05%/n¨m so víi diÖn tÝch ®Êt trång c©y ¨n tr¸i, 1,33%/n¨m sao víi c©y lÊy dÇu, 2,36%/n¨m so víi c©y lÊy rÔ, 2,41%/n¨m so víi c©y hä ®Ëu. Trong khi ®ã, diÖn tÝch trång c©y ngò cèc vµ c©y lÊy sîi l¹i gi¶m t−¬ng øng lµ 0,45%/n¨m vµ 1,82%/n¨m [18]. Theo dù b¸o cña Bé n«ng nghiÖp Hoa Kú (USDA) [25], do t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè nh− sù thay ®æi c¬ cÊu d©n sè, thÞ hiÕu tiªu dïng vµ thu nhËp d©n c−... tiªu thô nhiÒu lo¹i rau sÏ t¨ng m¹nh trong giai ®o¹n 2000 - 2010, ®Æc biÖt lµ c¸c lo¹i rau ¨n l¸. USDA cho r»ng nÕu nh− nhu cÇu tiªu thÞ rau diÕp vµ c¸c lo¹i rau xanh kh¸c t¨ng kho¶ng 22 - 23% th× tiªu thô khoai t©y vµ c¸c lo¹i rau cñ kh¸c sÏ chØ t¨ng kho¶ng 7 - 8%. Gi¸ rau t−¬i c¸c lo¹i sÏ tiÕp tôc t¨ng cïng víi tèc ®é t¨ng nhu cÇu tiªu thô nh−ng gi¸ rau chÕ biÕn sÏ chØ t¨ng nhÑ, thËm chÝ gi¸ khoai t©y cã thÓ sÏ gi¶m nhÑ so víi giai ®o¹n 2002 - 2004. Nhu cÇu nhËp khÈu rau dù b¸o sÏ t¨ng kho¶ng 1,8%/n¨m. C¸c n−íc ph¸t triÓn nh− Ph¸p, §øc, Canada... vÉn lµ nh÷ng n−íc nhËp khÈu rau chñ yÕu. C¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ Trung Quèc, Th¸i Lan vµ c¸c n−íc nam b¸n cÇu vÉn ®ãng vai trß chÝnh cung cÊp rau t−¬i tr¸i vô [25]. B¶ng 2.4. C¸c n−íc xuÊt khÈu rau t−¬i lín trªn thÕ giíi tõ n¨m 1999-2003 (1000 USD) N¨m 1999 2000 2001 2002 2003 Mehico 2.145.740 2.177.340 2.330.802 2.244.340 2.613.682 Trung Quèc 1.520.732 1.544.583 1.746.170 1.883.286 2.180.735 Hoa Kú 1.786.431 1.890.211 1.869.025 1.927.826 2.045.684 EU 15* 1.290.816 1.203.329 1.307.123 1.751.691 1.996.556 Canada 1.012.444 1.133.427 1.186.231 1.093.157 1.277.580 Tæng sè 10.328.118 10.307.853 11.024.076 11.842.019 13.187.927 (Nguån : Trung t©m th«ng tin th−¬ng m¹i toµn cÇu, Inc) * : Ch−a tÝnh 10 n−íc míi gia nhËp. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 11 B¶ng 2.5. C¸c n−íc nhËp khÈu rau t−¬i lín trªn thÕ giíi tõ n¨m 1999-2003 (1000 USD). N¨m 1999 2000 2001 2002 2003 Hoa Kú 2.572.523 2.649.443 2.961.114 3.137.699 3.608.033 EU 15* 2.655.180 2.497.698 2.595.432 2.616.852 3.020.397 NhËt B¶n 2.057.448 2.027.249 1.962.375 1.683.568 1.762.682 Canada 974.688 1.083.313 1.118.506 1.250.723 1.337.656 Thôy Sü 360.325 329.157 342.805 365.265 437.631 Tæng 11.300.643 11.369.621 12.242.632 12.959.504 13.703.054 (Nguån : Trung t©m th«ng tin th−¬ng m¹i toµn cÇu, Inc) * : Ch−a tÝnh 10 n−íc míi gia nhËp. §èi víi c¸c n−íc ph¸t triÓn nh− Hoa Kú, NhËt B¶n, EU15*, hµng n¨m ph¶i nhËp mét l−îng rau t−¬i khæng lå th× chÊt l−îng vµ vÖ sinh an toµn thùc phÈm rau qu¶ lµ ®iÒu quan t©m hµng ®Çu. V× vËy, tõ nh÷ng n¨m sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø 2, qu©n ®éi Mü ®$ x©y dùng mét quy m« lín ë NhËt B¶n ®Ó s¶n xuÊt rau an toµn trong dung dÞch, n¨ng suÊt cao gÇn gÊp 3 lÇn so víi trång trªn ®Êt vµ n¨ng suÊt hµnh cao gÊp 2 lÇn so víi trång ®Êt. Tõ n¨m 1983 - 1984 ë NhËt B¶n ng−êi ta ®$ trång rau an toµn víi c«ng nghÖ kh«ng dïng ®Êt t¨ng kho¶ng 500 ha, n¨ng suÊt cµ chua ®¹t 130 - 140 tÊn/ha/n¨m, d−a leo 250 tÊn/ha/n¨m vµ xµ l¸ch ®¹t 700 tÊn/ha/n¨m (Theo Hå H÷u An) [1]. ë Ph¸p, tõ n¨m 1975 ng−êi ta ®$ øng dông c«ng nghÖ nµy kh«ng nh÷ng trång rau mµ cßn trång hoa víi quy m« 300 ha. T¹i Gab«ng víi kü thuËt trång kh«ng dïng ®Êt, n¨ng suÊt d−a t©y ®¹t 3 kg/m2 sau trång 75 ngµy, d−a chuét 7 kg/m2 sau trång 90 ngµy. T¹i Anh, ng−êi ta x©y dùng mét hÖ thèng kü thuËt mµng máng dinh d−ìng sö dông nhiÖt thõa cña nhµ m¸y ®iÖn víi diÖn tÝch 8,1 ha ®Ó trång cµ chua [1]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 12 Hµ Lan lµ n−íc cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, diÖn tÝch viÖc ¸p dông trång c©y kh«ng dïng ®Êt trong mÊy n¨m qua t¨ng ®¸ng kÓ. Tõ 515 ha (1982) lªn 800 ha (1983), 1000 ha (1984), 2000 ha (1986) vµ 3000 ha (1991) [1]. ë Singapore, ng−êi ta ®$ trång c¸c lo¹i rau diÕp, b¾p c¶i, cµ chua, su hµo vµ mét sè lo¹i rau «n ®íi kh¸c víi kü thuËt Aeroponic. Tr−íc ®©y, lo¹i rau «n ®íi trång ë Singapore rÊt khã kh¨n, nh−ng víi kü thuËt míi nµy th× c¸c lo¹i rau hiÖn nay ®−îc trång t−¬ng ®èi dÔ dµng. Cã c¸c lo¹i rau «n ®íi nÕu ®−îc trång theo kü thuËt aeroponic th× chØ tèn mét nöa thêi gian sinh tr−ëng so víi trång trªn ®Êt tù nhiªn. ë B¾c ¢u, n¨m 1991 ®$ cã 4000 ha trång rau trong dung dÞch, ë Mü cã 220 ha trång trong nhµ kÝnh, trong ®ã cã 75% diÖn tÝch rau ®−îc trång b»ng c«ng nghÖ kh«ng dïng ®Êt. ë Hµ Lan cã 3600 ha vµ Nam Phi cã 400 ha trång rau trong dung dÞch [1]. HiÖn nay, c«ng nghÖ s¶n xuÊt rau an toµn: Trång rau kh«ng dïng ®Êt theo kiÓu c«ng nghiÖp ë Mü ®$ ®$ ®−îc nhiÒu tiÓu bang ¸p dông. Cµ chua cã thÓ trång quanh n¨m víi diÖn tÝch kho¶ng 266,4 ha, n¨ng suÊt ®¹t 500 tÊn/ha/n¨m (18kg/c©y), thêi gian cho thu ho¹ch tõ 7 - 8 th¸ng. D−a chuét ®¹t 700 tÊn/ha/3vô/n¨m [1]. Theo thùc nghiÖm cña Hå H÷u An cïng Jesen M.H. Patrica A. Rorabaugh t¹i tr−êng §¹i häc tæng hîp AZ (Mü), n¨ng suÊt d−a chuét ®¹t 212,8 tÊn/ha/vô, (nÕu trång 3 vô/n¨m cã thÓ ®¹t 640 tÊn/ha/n¨m). Ph¶i thõa nhËn r»ng tuy chi phÝ ®Çu t− ban ®Çu ®èi víi s¶n xuÊt theo c«ng nghÖ cao lµ lín h¬n rÊt nhiÒu so víi s¶n xuÊt rau ngoµi ®ång, nh−ng s¶n xuÊt theo c«ng nghÖ cao ®$ cã lîi thÕ h¬n h¼n. §Æc biÖt lµ s¶n xuÊt rau trong nhµ kÝnh, víi mét kh«ng gian ®−îc thu hÑp h¬n nhiÒu lÇn so víi s¶n xuÊt ngoµi ®ång, ng−êi ta dÔ dµng h¬n trong c«ng t¸c b¶o vÖ thùc vËt, ch¨m sãc tèt h¬n cïng víi hÖ sè vßng quay cña ®Êt cao ®$ dÉn ®Õn n¨ng suÊt rau trong nhµ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 13 kÝnh c¶i thiÖn h¬n nhiÒu nªn ®$ gãp phÇn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Quan träng h¬n, s¶n xuÊt rau theo c«ng nghÖ cao phÇn lín ®$ ®Èy lïi ®−îc nguy c¬ g©y « nhiÔm s¶n phÈm rau do gi¶m nhiÒu ®−îc viÖc sö dông thuèc b¶o vÖ thùc vËt so víi s¶n xuÊt ngoµi ®ång. Dinh d−ìng, ph©n bãn cho s¶n xuÊt ®−îc qu¶n lý, bªn c¹nh ®ã ng−êi ta ®$ chñ ®éng bè trÝ s¶n xuÊt rau tr¸nh xa c¸c t¸c nh©n g©y « nhiÔm do khãi bôi, n−íc th¶i vµ vi sinh vËt g©y bÖnh cho ng−êi. Trong 20 n¨m qua víi sù gia t¨ng vÒ d©n sè, nhu cÇu tiªu dïng cña con ng−êi ngµy cµng cao nªn s¶n l−îng rau trªn toµn thÕ giíi kh«ng ngõng t¨ng. N¨m 1990 s¶n l−îng rau trªn thÕ giíi lµ 441 triÖu tÊn ®Õn n¨m 2000 ®$ ®¹t 602 triÖu tÊn. L−îng rau tiªu thô b×nh qu©n theo ®Çu ng−êi lµ 78 kg/n¨m. Riªng ch©u ¸, s¶n l−îng rau hµng n¨m ®¹t kho¶ng 400 triÖu tÊn víi møc t¨ng tr−ëng 3%/n¨m (kho¶ng 5 triÖu tÊn/n¨m). Trong ®ã c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn nh−: Trung Quèc ®¹t s¶n l−îng rau cao nhÊt lµ 70 triÖu tÊn/n¨m, Ên §é ®øng thø 2 víi s¶n l−îng 65 triÖu tÊn/n¨m (FAO, 2001). ë Ch©u ¸, l−îng rau trªn ®Çu ng−êi b×nh qu©n ®¹t 84 kg/ng−êi/n¨m, nh−ng thay ®æi ®¸ng kÓ tuú theo tõng n−íc. HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c n−íc trªn thÕ giíi ®$ øng dông nh÷ng kü thuËt tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt rau nh−: kü thuËt thuû canh, kü thuËt trång rau trong ®iÒu kiÖn cã thiÕt bÞ che ch¾n (nhµ l−íi, nhµ nilon, nhµ mµn, mµng phñ n«ng nghiÖp...) vµ trång ë ®iÒu kiÖn ngoµi ®ång theo quy tr×nh s¶n xuÊt nghiªm ngÆt ®èi víi tõng lo¹i rau vµ phï hîp víi tõng vïng sinh th¸i. Nãi nh− vËy kh«ng cã nghÜa lµ s¶n xuÊt rau theo ph¸t triÓn kü thuËt c«ng nghÖ cao chiÕm −u thÕ tuyÖt ®èi. Cho ®Õn nay, s¶n xuÊt rau ngoµi ®ång vÉn chiÕm phÇn lín diÖn tÝch vµ s¶n l−îng rau cña thÕ giíi vµ cã lÏ sÏ ch¼ng cã g× thay thÕ ®−îc h×nh thøc s¶n xuÊt nµy. Ch¼ng h¹n nh− s¶n xuÊt rau trong nhµ kÝnh chØ thùc sù cã nghÜa trong mïa ®«ng ë c¸c n−íc xø n−íc l¹nh, trong khi s¶n xuÊt rau ngoµi ®ång vÉn cã thÓ cho n¨ng suÊt cao víi chÊt l−îng ®¶m b¶o vµ gi¸ thµnh h¹ nÕu ®−îc ¸p dông c¸c quy tr×nh nghiªm ngÆt. Thªm vµo Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 14 ®ã ngµy nay, víi c¸c c«ng nghiÖp b¶o qu¶n, chÕ biÕn tiªn tiÕn ng−êi ta cã thÓ dù tr÷ vµ cung cÊp rau ¨n cho c¶ mïa ®«ng. 2.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau ë ViÖt Nam ViÖt Nam ta tr¶i dµi trªn 15 vÜ ®é, víi ®Þa h×nh kh«ng b»ng ph¼ng bÞ chia c¾t, nªn h×nh th._.µnh nhiÒu vïng sinh th¸i n«ng nghiÖp mang nh÷ng nÐt ®Æc tr−ng riªng. §èi víi nghÒ trång rau, ViÖt Nam ®$ h×nh thµnh nªn 4 vïng sinh th¸i râ rÖt [6]. - Vïng khÝ hËu ¸ nhiÖt ®íi: Sapa, B¾c Hµ (Lµo Cai), §µ L¹t (L©m §ång). Vïng nµy cã mïa ®«ng l¹nh víi nhiÖt ®é kho¶ng 4 - 50C ®«i khi xuèng d−íi 00C, rÊt thÝch hîp cho sù sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i rau «n ®íi. - Vïng nhiÖt ®íi cã mïa ®«ng l¹nh: Vïng ®ång b»ng, trung du vµ miÒn nói phÝa B¾c víi khÝ hËu chia thµnh 4 miÒn râ rÖt, cho phÐp trång rau quanh n¨m. Vô Xu©n hÌ phï hîp cho viÖc trång trät c¸c lo¹i rau chÞu nãng vµ −a n−íc, vô Thu ®«ng phï hîp cho c¸c lo¹i rau −a l¹nh vµ chÞu h¹n, ®Æc biÖt vô §«ng ë c¸c tØnh ®ång b»ng, trung du vµ c¸c tØnh miÒn nói phÝa b¾c cã thÓ trång trät c¸c lo¹i rau cã nguån gèc «n ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi nh− su hµo, cµ chua, c¶i b¾p, ... - Vïng nhiÖt ®íi cã mïa hÌ kh« nãng bao gåm c¸c tØnh cùc nam Trung bé: Ninh ThuËn, B×nh ThuËn... Phï hîp víi s¶n xuÊt mét sè lo¹i rau ®Æc thï nh− c¸c lo¹i d−a vµ hµnh t©y. - Vïng nhiÖt ®íi ®iÓn h×nh : C¸c tØnh Nam bé víi khÝ hËu chia thµnh 2 mïa râ rÖt trong n¨m (mïa m−a vµ mïa kh«) nªn viÖc trång rau gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n c¶. ChÝnh nhê vµo c¸c ®Æc tr−ng khÝ hËu nµy mµ rau n−íc ta rÊt phong phó vµ ®a d¹ng vÒ c¸c chñng lo¹i, ®Æc biÖt lµ rau vô ®«ng. Cã thÓ nãi ®©y lµ thÕ m¹nh cña s¶n xuÊt rau ViÖt nam so víi c¸c n−íc trong khu vùc. S¶n l−îng rau trªn ®Êt n«ng nghiÖp ®−îc h×nh thµnh tõ 2 vïng s¶n xuÊt chÝnh: - Vïng rau chuyªn canh ven thµnh phè vµ khu c«ng nghiÖp, chiÕm 38 - Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 15 40% vµ 45 - 50% s¶n l−îng [21]. T¹i ®©y, rau s¶n xuÊt phôc vô cho tiªu dïng cña d©n c− tËp trung lµ chñ yÕu. Chñng lo¹i rau vïng nµy rÊt phong phó vµ n¨ng suÊt còng cao h¬n. Tuy nhiªn, møc ®é an toµn thùc phÈm rau xanh ë ®©y l¹i thÊp h¬n so víi c¸c vïng s¶n xuÊt kh¸c. - Vïng rau hµng ho¸ ®−îc lu©n canh víi c©y l−¬ng thùc trong vô ®«ng t¹i c¸c tØnh phÝa b¾c, ®ång b»ng s«ng Cöu Long, §«ng Nam Bé vµ t¹i tØnh L©m §ång. S¶n phÈm rau t−¬i cña vïng nµy ngoµi cho tiªu dïng trong n−íc cßn lµ nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ cho xuÊt khÈu sang c¸c n−íc cã mïa ®«ng l¹nh kh«ng trång ®−îc rau. NÕu ph¸t huy ®−îc lîi thÕ nµy, ngµnh s¶n xuÊt rau sÏ cã tèc ®é nh¶y vät. Ngoµi ra, víi gÇn 12 triÖu hé n«ng d©n ë n«ng th«n, víi diÖn tÝch trång rau gia ®×nh b×nh qu©n 30 m2/hé (c¶ rau c¹n vµ rau mÆt hå), nªn tæng s¶n l−îng rau c¶ n−íc hiÖn nay kho¶ng 6,6 triÖu tÊn. B×nh qu©n l−îng rau xanh s¶n xuÊt tÝnh trªn ®Çu ng−êi ë n−íc ta vµo kho¶ng 84 kg/ng−êi/n¨m (tiªu thô 80 kg) nh− kÕ ho¹ch ®Ò ra n¨m 2005 chóng ta míi chØ ®¹t chØ tiªu vÒ khèi l−îng rau cho tiªu dïng trong n−íc vµ mét phÇn xuÊt khÈu. DiÖn tÝch ®Êt trång rau ë n−íc ta, theo thèng kª cã kho¶ng 445 ngh×n ha vµo n¨m 2000, t¨ng 70% so víi n¨m 1990, b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 18,4 ngh×n ha (møc t¨ng 7%/n¨m). N¨m 2001 lµ 450.000 ha, so víi n¨m 1991 diÖn tÝch trång rau c¶ n−íc t¨ng 224% b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 31.450 ha (ë møc 24,4%/n¨m). Trong ®ã c¸c tØnh phÝa b¾c chiÕm 56% diÖn tÝch (249.200 ha) vµ c¸c tØnh phÝa nam chiÕm 44% (196.000 ha) diÖn tÝch canh t¸c (Côc thèng kª Hµ Néi) [23]. N¨ng suÊt rau ViÖt Nam nh×n chung kh«ng æn ®Þnh. N¨m cã n¨ng suÊt cao nhÊt (1998) ®¹t 14,48 tÊn/ha, b»ng 80% so víi n¨ng suÊt trung b×nh toµn thÕ giíi (xÊp xØ 18 tÊn/ha). N¨ng suÊt rau n¨m 2001 lµ 13,8 tÊn/ha, so víi n¨ng suÊt n¨m 1991 (11,55 tÊn/ha) th× n¨ng suÊt b×nh qu©n c¶ n−íc trong m−êi n¨m Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 16 chØ t¨ng 2,25 tÊn/ha [23]. S¶n l−îng rau n¨m 2001 ®¹t 6,2 triÖu tÊn so víi s¶n l−îng rau 1991 (3,21 triÖu tÊn) t¨ng 93%. Møc t¨ng s¶n l−îng trung b×nh hµng n¨m (1991 - 2001) lµ 0,299 triÖu tÊn [23]. B¶ng 2.6. DiÔn biÕn diÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l−îng rau c¸c lo¹i ph©n theo vïng (1995 - 2005) §VT: DT - 1000ha; NS - t¹/ha; SL - 1000 tÊn DiÖn tÝch N¨ng suÊt S¶n L−îng SS DT hiÖn tr¹ng víi Q§ 182 cña CP Stt Vïng 1995 2005 1995 2005 1995 2005 2010 % C¶ n−íc 459,6 635,1 126,0 151,8 5792,2 9640,3 550 115,5 1 §BSH 126,7 158,6 157,0 179,9 1988,9 2852,8 130 112,0 2 TDMNBB 60,7 91,1 105,1 110,6 637,8 1008,0 75 121,5 3 BTB 57,7 68,5 81,2 97,8 427,8 670,2 60 114,2 4 DHNTB 30,9 44,0 109,0 140,1 336,7 616,4 60 73,3 5 TN 25,1 49,0 177,5 101,7 445,6 988,2 30 140,0 6 §NB 64,2 59,6 94,2 129,5 604,9 772,1 70 85,1 7 §BSCL 99,3 164,3 136,6 166,3 1350,5 2732,6 120 136,9 (Nguån : Niªn gi¸m thèng kª toµn quèc 2005) Qua b¶ng thèng kª trªn, so víi c¸c miÒn trång rau trªn c¶ n−íc, th× n¨ng suÊt rau cña T©y Nguyªn lµ cao nhÊt (201,7 t¹/ha), nh−ng s¶n l−îng rau cña T©y Nguyªn cßn thua nhiÒu so víi s¶n l−îng rau cña mét sè vïng trong n−íc (®ång b»ng s«ng Hång, ®ång b»ng s«ng Cöu Long). Theo thèng kª cña Bé Th−¬ng m¹i, trong nh÷ng n¨m võa qua, kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam liªn tôc t¨ng tr−ëng, tõ møc 151,5 triÖu USD vµo n¨m 2003 lªn 235,5 triÖu USD vµo n¨m 2005, trong 11 th¸ng 2005 ®$ ®¹t 210 triÖu USD, t¨ng 31,9% so víi cïng kú, cao gÇn gÊp r−ìi tèc ®é chung, −íc tÝnh c¶ n¨m ®¹t 230 triÖu USD. Dù b¸o ®Õn n¨m 2010, kim ng¹ch xuÊt khÈu rau cña n−íc ta ®¹t kho¶ng 600-700 triÖu USD, t¨ng gÇn gÊp Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 17 3 lÇn so víi n¨m võa qua (Trung t©m th«ng tin th−¬ng m¹i toµn cÇu, Inc. 04/2007) [25]. Vµo n¨m 2006, ViÖt Nam s¶n xuÊt rau thuéc nhãm cao nhÊt trªn thÕ giíi, b×nh qu©n kho¶ng 116kg/ng−êi/n¨m (Theo Ph¹m ThÞ Thuú) [29] cao h¬n møc tiªu thô cña c¸c n−íc ph¸t triÓn nh− Hµn Quèc (93kg), NhËt B¶n (52 kg). Trong 10 n¨m trë l¹i ®©y, ngµnh rau ViÖt Nam lµ ngµnh cã tèc ®é ph¸t triÓn nhanh, kho¶ng 8,5%/n¨m. ViÖn rau qu¶ cho r»ng, n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n−íc ®$ v−ît kho¶ng 40% so víi yªu cÇu [24]. Theo tæ chøc FAO, nhu cÇu rau qu¶ cña thÕ giíi trong thêi gian gÇn ®©y ®$ t¨ng 3,6% trong khi møc cung chØ ®¹t 2,8%. Tõ ®ã, ViÖt Nam còng ®$ x©y dùng môc tiªu ®Õn n¨m 2010 n©ng kim ngh¹ch xuÊt khÈu hoa qu¶ lªn h¬n 1 tû USD. §Ó ®¹t ®−îc môc tiªu ®ã, ngµnh rau qu¶ ViÖt Nam cÇn ®¹t ®−îc n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng cao h¬n, n©ng cao chÊt l−îng, quy c¸ch thèng nhÊt, gi¶m gi¸ thµnh vµ ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh ®¸p øng c¸c yªu cÇu quèc tÕ [24]. Rau qu¶ ViÖt Nam xuÊt khÈu n¨m cao nhÊt ®$ sang trªn 40 n−íc vµ vïng l$nh thæ trªn thÕ giíi, trong ®ã cã mét sè thÞ tr−êng lín. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 18 B¶ng 2.7. Kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam sang mét sè n−íc trong th¸ng 1 n¨m 2010. Thị trường Kim ngạch XK th¸ng 1/2009 Kim ngạch XK th¸ng 1/2010 Tăng, giảm so với cïng kỳ Tæng 31.331.341 40.032.050 + 27,8 Anh 55.831 174.521 + 212,6 Campuchia 299.047 358.608 + 20 Canada 477.705 601.265 + 25,9 ðµi Loan 1.561.792 1.624.775 + 4 ðức 327.819 563.529 + 71,9 Hµ Lan 629.696 1.180.203 + 87,4 Hµn Quèc 299.730 743.292 + 148 Hoa Kỳ 1.073.322 1.817.645 + 69,3 Hồng K«ng 373.548 376.317 + 0,7 Indonesia 89.100 419.469 + 370,8 Italia 158.595 1.110.824 + 600,4 Malaysia 386.829 628.041 + 62,4 Nga 3.116.912 2.764.394 - 11,3 Nhật Bản 1.899.275 2.758.680 + 45,2 ¤xtr©ylia 291.710 450.170 + 54,3 Ph¸p 519.270 548.752 + 5,7 Singapore 859.194 1.047.955 + 22 Th¸i Lan 1.455.623 1.330.916 - 8,6 Trung Quốc 3.652.578 7.020.709 + 92,2 Ucraina 136.196 144.630 + 6,2 (Nguån:http//www.rauhoaquavietnam.vn ) Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 19 Nh×n chung, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n−íc ta t¨ng nhanh trong thêi gian qua nh−ng ch−a bÒn v÷ng. 2.2.1. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®−îc trong s¶n xuÊt rau. Sau 5 n¨m thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn rau qu¶ vµ hoa c©y c¶nh ®$ ®¹t ®−îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ. Tèc ®é t¨ng tr−ëng diÖn tÝch rau ®¹t 5,54 %/ n¨m [25]. So víi môc tiªu cña ch−¬ng tr×nh ®Õn 2010: quy m« diÖn tÝch rau v−ît 15,5% tuy nhiªn vÒ s¶n l−îng ch−a ®¹t (chØ 87,6%). C¶ n−íc ®$ h×nh thµnh nhiÒu vïng rau, s¶n phÈm cã gi¸ trÞ hµng ho¸ cao nh− vïng cµ chua L©m §ång, cµ rèt H¶i D−¬ng, nÊm TiÒn Giang- VÜnh Long, d−a chuét H¶i Phßng... Ngµnh hµng rau qu¶ ®$ gãp phÇn ®¸ng kÓ trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ tiªu thô s¶n phÈm n«ng nghiÖp theo nghÞ ®Þnh sè 09/NQ-CP ngµy 15/06/2000 cña chÝnh phñ. NhiÒu s¶n phÈm cã chÊt l−îng cao ®$ chiÕm lÜnh ®−îc thÞ tr−êng cña nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi. NhiÒu tiÕn bé khoa häc míi ®$ ®−îc ¸p dông trong s¶n xuÊt nh− kh©u t¹o gièng míi s¹ch bÖnh, th©m canh, b¶o vÖ thùc vËt... lµm gia t¨ng nhanh n¨ng suÊt, chÊt l−îng s¶n phÈm [18]. C«ng t¸c gièng: Víi ch−¬ng tr×nh gièng c©y trång, vËt nu«i vµ gièng c©y l©m nghiÖp thêi kú 2000 - 2005 ®−îc thñ t−íng chÝnh phñ phª duyÖt. Sau 5 n¨m, ch−¬ng tr×nh ®$ t¹o ®−îc nhiÒu gièng míi, nhËp néi ®−îc nhiÒu quü gen quý, nh©n vµ cung cÊp cho s¶n xuÊt mét khèi l−îng lín gièng tiÕn bé kü thuËt ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt hµng ho¸, phôc vô xuÊt khÈu vµ thay thÕ nhËp khÈu. So víi lóc b¾t ®Çu ch−¬ng tr×nh gièng, tû lÖ gièng tiÕn bé kü thuËt trong s¶n xuÊt ®$ gia t¨ng 2 - 3 lÇn. ViÖc ban hµnh Ph¸p lÖnh vÒ gièng c©y trång lµ c¬ së ph¸p lý quan träng ®Ó t¨ng c−êng hiÖu qu¶ qu¶n lý gièng c©y trång [18]. Trong chÕ biÕn: ®$ chó träng ®Çu t− ph¸t triÓn míi vµ n©ng cÊp nhiÒu c¬ së chÕ biÕn rau qu¶ ®$ ®−îc trang bÞ ®Çu t− thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l−îng cao ®¸p øng nhu cÇu trong n−íc vµ xuÊt khÈu. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 20 §µo t¹o nguån nh©n lùc: ®$ ®µo t¹o c¸n bé kü thuËt, qu¶n lý v÷ng vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô gãp phÇn thóc ®Èy ngµnh rau qu¶ ViÖt Nam ph¸t triÓn nhanh, m¹nh vµ bÔn v÷ng [18]. Theo Tr−¬ng Quèc Tïng [26], trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y, nhiÒu ®Þa ph−¬ng ®$ tÝch cùc triÓn khai c¸c dù ¸n, ®Ò tµi ph¸t triÓn rau s¹ch: Hµ Néi cã 3.756 ha rau an toµn (RAT) chiÕm 44% diÖn tÝch trång rau ®¸p øng ®−îc 20% nhu cÇu tiªu dïng. DiÖn tÝch an toµn ë VÜnh Phóc lµ 1500 ha, ë Hµ T©y gÇn 600 ha, thµnh phè Hå ChÝ Minh h¬n 3000 ha, Bµ RÞa - Vòng Tµu cã hµng tr¨m m« h×nh trång rau an toµn thµnh c«ng vµ sÏ ph¸t triÓn ®Õn 1000 ha trong nh÷ng n¨m s¾p tíi. Rau s¹ch còng ®ang ph¸t triÓn ë H¶i Phßng, Th¸i Nguyªn, Qu¶ng Ninh, Qu¶ng Nam, An Giang... §¸ng mõng lµ ®$ cã nh÷ng chñ tr−¬ng, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn rau s¹ch cña nhµ n−íc tõ Trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng còng nh− sù hç trî cña quèc tÕ. 2.2.2. Nh÷ng khã kh¨n bÊt cËp cÇn quan t©m. Qua b¸o c¸o tãm t¾t rµ so¸t ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn rau, qu¶, hoa c©y c¶nh ®Õn n¨m 2010 cña viÖn quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ n«ng nghiÖp - Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n [18] cho biÕt, hiÖn t¹i ®èi víi c«ng t¸c gièng th× n¨ng lùc chän t¹o tuy ®−îc n©ng cao nh−ng ch−a ®¸p øng ®−îc ®ßi hái cña s¶n xuÊt, qu¶n lý nhµ n−íc vÒ chÊt l−îng gièng cßn yÕu kÐm, nhÊt lµ kh©u qu¶n lý chÊt l−îng gièng trªn thÞ tr−êng. - Kinh phÝ cho viÖc thÈm ®Þnh v−ên −¬m, xÐt ®Þa chØ xanh rÊt h¹n chÕ, g©y khã kh¨n khi triÓn khai xuèng tËn c¬ së tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh gièng. - C«ng nghÖ sau thu ho¹ch: t×nh h×nh chÕ biÕn rau qu¶ cßn h¹n chÕ vÒ sè l−îng còng nh− chÊt l−îng mÆt hµng, chñ yÕu lµ quy m« nhá, ph©n t¸n. C«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ cßn l¹c hËu, kh¶ n¨ng c¹nh tranh c¸c s¶n phÈm trªn thÞ tr−êng cßn yÕu. - ChÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn ngµnh rau qu¶ cßn Ýt, tÝnh hiÖu qu¶ ch−a Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 21 cao. Mét sè quyÕt ®Þnh th«ng t− h−íng dÉn liªn quan ®Õn vÊn ®Ò gièng chØ míi ®Þnh ra chiÕn l−îc qu¶n lý mµ ch−a ®−a ra nh÷ng quy tr×nh, nh÷ng khung ph¸p lý chi tiÕt, c¸c biÖn ph¸p chÕ tµi ch−a cô thÓ vµ ®ång bé gi÷a c¸c tØnh... ®Ó ¸p dông vÒ c«ng t¸c qu¶n lý gièng chung trªn ph¹m vi c¶ n−íc. XuÊt khÈu rau qu¶ ViÖt Nam vµo Trung Quèc gi¶m m¹nh lµ do chÝnh s¸ch thuÕ bÊt cËp, n¨m 2005 chóng ta chÞu møc thuÕ ®èi víi rau lµ 13 - 15%, trong khi ®ã rau qu¶ cña Th¸i Lan xuÊt khÈu vµo Trung Quèc ngay tõ n¨m 2003 chØ cßn 5% vµ n¨m 2004 møc thuÕ b»ng 0% [25]. *¶nh h−ëng cña c¸c ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt (BVTV) trªn rau Rau lµ lo¹i c©y trång ph¸t triÓn vÒ sinh khèi nhanh vµ còng lµ “miÕng måi” ngon cho c¸c loµi s©u bÖnh h¹i ph¸t sinh g©y h¹i trong suèt qu¸ tr×nh sinh tr−ëng ph¸t triÓn cña c©y rau. HÇu hÕt ng−êi s¶n xuÊt Ýt nhiÒu ®Òu ph¶i sö dông c¸c lo¹i thuèc b¶o vÖ thùc vËt nh»m b¶o vÖ s¶n phÈm lµm ra, tuy nhiªn vÊn ®Ò l¹m dông thuèc BVTV qu¸ giíi h¹n cho phÐp ®$ x¶y ra hÇu nh− ë tÊt c¶ c¸c miÒn trång rau trªn c¶ n−íc. ë ngo¹i thµnh Hµ Néi vµ vïng phô cËn n«ng d©n tù ý t¨ng liÒu l−îng thuèc BVTV cao h¬n khuyÕn c¸o trung b×nh tõ 1,7 - 2,4 lÇn. Sè lÇn sö dông thuèc ho¸ häc trung b×nh 9,7 - 15 lÇn/ vô. Kho¶ng 60 - 90% n«ng d©n th−êng hçn hîp hai hay nhiÒu lo¹i thuèc trõ s©u ®Ó phun (Theo TrÇn V¨n Hai) [11]. Theo c¬ cÊu gi¸ thµnh s¶n xuÊt c¶i bÑ xanh cña n«ng d©n th× riªng chi phÝ cho thuèc trõ s©u chiÕm 53,58%. Khi ph©n tÝch mÉu rau nµy d− l−îng thuèc trõ s©u Monogrotophos cao gÊp 75 lÇn, Metamidophos cao gÊp 55 lÇn vµ hµm l−îng Nitrate cao gÊp 2,4 lÇn tiªu chuÈn cho phÐp [11]. Theo Tr−¬ng Quèc Tïng, héi khoa häc - kü thuËt BVTV cho biÕt: n¨m 2006 nhiÒu n¬i chÊt l−îng rau an toµn ch−a ®¶m b¶o, ch−a thuyÕt phôc ®−îc ng−êi tiªu dïng bá sù nghi ngê vÒ chÊt l−îng rau, nh− “sù kiÖn rau Thanh Tr×” ë Hµ Néi lµ mét sù kiÖn buån. Hµ Néi - n¬i cã nh÷ng dù ¸n rau an toµn lín nhÊt c¶ n−íc vÉn cßn nh÷ng vïng rau ch−a s¹ch hoÆc bÞ nghi ngê cã c¨n cø lµ ch−a Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 22 s¹ch. Qua ®iÒu tra cña b¸o N«ng nghiÖp ViÖt Nam cho thÊy riªng mét x$ T©y Tùu ë Tõ Liªm, mét vïng rau, hoa næi tiÕng cña Hµ Néi, trong mét n¨m dïng hÕt 6 tû ®ång thuèc BVTV. Sö dông c¶ thuèc cÊm, phun ®Þnh kú c¶ chôc lÇn trong mét vô rau, kh«ng ®¶m b¶o thêi gian c¸ch ly..., v× vËy, ng−êi tiªu dïng rÊt lo ng¹i khi ph¶i tiªu thô c¸c lo¹i rau ®ã. HiÖn tr¹ng nµy kh«ng chØ ë riªng Hµ Néi mµ cßn ë nhiÒu n¬i kh¸c. Ngay ë vïng rau an toµn cña VÜnh Phóc, kÕt qu¶ xÐt nghiÖm cho thÊy 40% sè mÉu rau muèng, rau c¶i vÉn cã d− l−îng thuèc BVTV vµ vi sinh vËt g©y bÖnh. Mét ®iÒu tr¨n trë kh¸c kh«ng nhá lµ cho ®Õn nay vÉn ch−a cã kÕt luËn thuyÕt phôc vÒ m« h×nh trång rau s¹ch [20]. Khi tiÕn hµnh nghiªn cøu d− l−îng ho¸ chÊt BVTV trong mét sè lo¹i rau xanh ë §¨kL¨k, Gia Lai vµ Kon Tum n¨m 2002 cã kÕt qu¶ lµ 43,84% sè mÉu cã chøa d− l−îng trong ®ã 21,34% sè mÉu cã d− l−îng v−ît tiªu chuÈn cho phÐp. MÉu rau chøa gèc Chlo h÷u c¬ chiÕm 43,48%, gèc l©n h÷u c¬ chiÕm 66,66%. Ph©n tÝch trªn tõng lo¹i rau kÕt qu¶ cho thÊy rau muèng c¹n cã76,92%, rau xµ l¸ch cã 55,86%, rau c¶i ngät cã 53,30%, c¶i b¾p 42,58%, rau dÒn 37,50%, c¶i cay 36,00% sè mÉu v−ît tiªu chuÈn cho phÐp [10]. Theo Bïi VÜnh Diªn vµ céng sù 2005 [9] cho biÕt, khi xÐt nghiÖm vÒ ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt trong 312 mÉu rau xanh, cã 43% sè mÉu cã d− l−îng ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt, trong ®ã 17,13% sè mÉu v−ît d− l−îng cho phÐp. Trong sè mÉu cã d− l−îng ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt th× d− l−îng cã nguån gèc chlo h÷u c¬ 68,84%, l©n h÷u c¬ 26,81%, Pyrethroid 4,43%. Trong sè mÉu cã d− l−îng v−ît tiªu chuÈn cho phÐp th× gèc Chlo h÷u c¬ chiÕm 56,36% vµ l©n h÷u c¬ lµ 43,64%. Kh¶o s¸t 240 mÉu qu¶ t−¬i vÒ d− l−îng ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt cã 65,41% sè mÉu cã d− l−îng v−ît tiªu chuÈn cho phÐp. D− l−îng thuèc trõ s©u kh«ng chØ t×m thÊy trong n«ng s¶n thùc phÈm mµ cßn t×m thÊy trong ®Êt vµ trong n−íc víi møc phæ biÕn. Thùc tÕ cho thÊy nhiÒu lo¹i thuèc b¶o vÖ thùc vËt ®$ cÊm sö dông tõ 1992 nh− DDT, Lindan, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 23 666... nh−ng qua ph©n tÝch ng−êi ta thÊy chóng cßn tån ®äng trong ®Êt, n−íc, ®iÒu ®ã chøng tá kh¶ n¨ng kh¸ bÒn v÷ng cña nh÷ng lo¹i thuèc cÊm sö dông trong tù nhiªn. B¶ng 2.8. Ph©n tÝch d− l−îng ho¸ b¶o vÖ thùc vËt theo lo¹i rau. Cã d− l−îng V−ît tiªu chuÈn STT Lo¹i rau Sè mÉu N Tû lÖ % n Tû lÖ % 1 Rau muèng c¹n 30 13 43,33 10 33,33 2 Rau xµ L¸ch 71 39 54,93 19 26,76 3 C¶i ngät 50 19 38,00 08 16,00 4 Mång t¬i 30 08 26,66 03 10,00 5 C¶i cay 50 25 50,00 09 18,00 6 C¶i b¾p 27 09 33,33 03 11,11 7 Rau dÒn 29 10 34,48 03 10,34 8 C¶i th¶o 07 04 57,14 0 0,00 9 Sóp l¬ 07 03 42,85 0 0,00 10 §Ëu Hµ Lan 06 03 50,00 0 0,00 11 Cµ rèt 07 02 28,57 0 0,00 12 Artyso 07 03 42,85 0 0,00 TC 321 138 43,00 55 17,13 Nguån : TËp san y häc dù phßng T©y nguyªn, 2005 [8] Ph©n tÝch n−íc ë mét sè ®Þa ph−¬ng phÝa B¾c ng−êi ta thÊy 32% sè mÉu cã d− l−îng thuèc b¶o vÖ thùc vËt, trong ®ã 4% mÉu chøa l©n h÷u c¬ Methamidophos, 6% Cypermethrin, 22% sè mÉu cã d− l−îng Clo h÷u c¬ ®−îc chuyÓn ho¸ tõ HCH, Linda, DDT,...Ph©n tÝch 80% mÉu ®Êt ë ®é s©u 0 - 15cm, ng−êi ta ph¸t hiÖn thÊy d− l−îng Clo h÷u c¬ chiÕm 10% chñ yÕu lµ Linda. Ng−îc l¹i ph©n tÝch 70% mÉu ®Êt ë ®é s©u 15 - 30cm th× d− l−îng Clo chiÕm tØ lÖ 50% chñ yÕu lµ Linda, DDT, cßn Pyrethroid chiÕm 10% [15]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 24 Khi kiÓm tra d− l−îng ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt trong ®Êt vµ trong n−íc t¹i §¨k L¨k th× thÊy r»ng: trong c¸c lo¹i ®Êt canh t¸c cã chøa ®ùng nguy c¬ tiÒm Èn kh¸ ®a d¹ng. Sè mÉu ®Êt cã chøa ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt chiÕm 62,22% trong ®ã 44,44% sè mÉu cã ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt v−ît tiªu chuÈn cho phÐp. Riªng ®Êt trång rau cã 66,66% sè mÉu cã d− l−îng ho¸ b¶o vÖ thùc vËt trong ®ã cã 60% sè mÉu cã d− l−îng v−ît tiªu chuÈn cho phÐp [27]. Theo ViÖn vÖ sinh dÞch tÔ T©y Nguyªn khi nghiªn cøu t×m hiÓu thùc tr¹ng nguån n−íc sinh ho¹t vµ t−íi tiªu ë khu vùc T©y Nguyªn tõ 1999 - 2003 ®$ cho thÊy møc ®é « nhiÔm nh− sau: 58,33% sè mÉu cã d− l−îng ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt vµ 20% sè mÉu v−ît tiªu chuÈn cho phÐp. N−íc ruéng 66,66% mÉu cã d− l−îng ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt trong ®ã 33,33% sè mÉu v−ît tiªu chuÈn [27]. D− l−îng ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt trong ®Êt, trong n−íc ®ang ë møc b¸o ®éng vµ cã nguy c¬ gia t¨ng do trong qu¸ tr×nh sö dông ho¸ chÊt ®Ó b¶o vÖ c©y trång. * ¶nh h−ëng cña ph©n bãn vµ d− l−îng Nitrate trong rau ViÖc tÝch luü Nitrate trong c©y trång do nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng. Ng−êi ta ®$ nhËn thÊy cã gÇn 20 yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn viÖc tÝch luü Nitrate trong c©y trång, tõ sù can thiÖp cña ng−êi s¶n xuÊt b»ng chÕ ®é dinh d−ìng cho ®Õn t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè m«i tr−êng. Khi trêi r©m vµ ®é Èm cao, l−îng Nitrate tÝch luü trong c©y cao gÊp 3 lÇn b×nh th−êng. L−îng Nitrate còng t¨ng cao khi trêi n¾ng vµ nhiÖt ®é cao, nh−ng trong ®iÒu kiÖn trêi n¾ng vµ nhiÖt ®é thÊp th× l−îng tÝch luü Nitrate trong c©y gi¶m ®i rÊt nhiÒu. Kh¶ n¨ng tÝch luü Nitrate trong n«ng s¶n cßn phô thuéc vµo tõng chñng lo¹i c©y trång vµ tõng bé ph©n kh¸c nhau cña n«ng s¶n [12]. C¸c c©y trång trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng cã d− l−îng NO3 - thÊp h¬n c©y trång trong nhµ kÝnh tõ 2 - 12 lÇn, nhÊt lµ c¸c c©y ¨n l¸ [13]. MËt ®é c©y trång còng lµ yÕu tè lµm t¨ng hoÆc gi¶m l−îng Nitrate trong c©y. Khi trång dµy, l−îng Nitrate sÏ t¨ng lªn do ®iÒu kiÖn chiÕu s¸ng yÕu. T−íi n−íc ®Çy ®ñ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 25 cho c©y còng lµm gi¶m hµm l−îng nµy tõ 2 - 8 lÇn. Sö dông c¸c lo¹i thuèc b¶o vÖ thùc vËt kh«ng ®óng ph−¬ng ph¸p còng lµ yÕu tè gãp phÇn lµm t¨ng l−îng Nitrate d− thõa trong n«ng phÈm. Khi chÕ biÕn rau qu¶, nhÊt lµ ¨n t−¬i, th«ng th−êng nªn lo¹i bá nh÷ng phÇn cã kh¶ n¨ng tÝch luü nhiÒu Nitrate. Qu¸ tr×nh nÊu chÝn thøc ¨n còng lµm gi¶m l−îng Nitrate tõ 20 - 40% [12]. Mét sè kÕt qu¶ thö nghiÖm cho thÊy cã sù t−¬ng quan gi÷a viÖc bãn ph©n ®¹m vµ l−îng Nitrate tÝch tô l¹i trong n«ng phÈm. Khi c©y trång ®¹t møc ph¸t triÓn tèi −u, nÕu bãn thªm ph©n ®¹m sÏ lµm gia t¨ng n¨ng suÊt, nh−ng còng v× thÕ mµ lµm cho c©y trång tÝch luü thªm mét l−îng N03 - kh«ng cÇn thiÕt. Bãn c¸c lo¹i ph©n Kali vµ L©n cã t¸c dông lµm gi¶m l−îng tÝch tô Nitrate. Do ®ã, bãn c©n ®èi víi c¸c lo¹i ph©n §¹m, L©n, Kali lµ rÊt quan träng, cho phÐp h¹n chÕ d− l−îng Nitrate trong c©y. Nowakovski (1961) [32] cho r»ng, bãn ph©n ®¹m thÓ r¾n lµm cho c©y tÝch luü NO3 - cao h¬n bãn ®¹m b»ng thÓ láng. Bãn ph©n ®¹m d¹ng NO3 - lµm tÝch luü Nitrate trong c©y cao h¬n bãn ®¹m d¹ng NH4 + [44]. Khi dïng rau qu¶ cã l−îng nitrit v−ît qu¸ ng−ìng giíi h¹n cho phÐp sÏ g©y nªn hËu qu¶ cã thÓ chÕt ng−êi [33]. ViÖc sö dông ph©n bãn (®Æc biÖt lµ ph©n ®¹m) qu¸ liÒu l−îng, mÊt c©n ®èi ngoµi viÖc tÝch luü N trong rau th× cßn t¹o ®iÒu kiÖn cho mét sè s©u bÖnh h¹i ph¸t sinh g©y h¹i (Lª ThÞ Kim Oanh) [17]. §a sè n«ng d©n s¶n xuÊt rau sö dông ph©n ho¸ häc lµ chÝnh, liÒu l−îng ®¹m th−êng cao gÊp 2 lÇn nhu cÇu cÇn thiÕt cña rau vµ kh«ng c©n ®èi víi kali, rÊt Ýt n«ng d©n sö dông ph©n h÷u c¬. T¹i CÇn Th¬ thêi gian tõ gieo trång ®Õn khi thu ho¹ch c¶i bÑ xanh, n«ng d©n sö dông ph©n ho¸ häc lµ chñ yÕu, cã 100% sè hé sö dông ph©n Urª, tËp trung nhiÒu ë møc 100 - 200kg/ha cao gÊp 2 - 3 lÇn so víi yªu cÇu sö dông [7]. KÕt qu¶ ph©n tÝch hµm l−îng Nitrate trong c¶i b¾p ë thÞ tr−êng TP. §µ L¹t - L©m §ång cã 58% l−îng c¶i b¾p l−îng c¶i b¾p cã hµm l−îng Nitrate v−ît qu¸ ng−ìng quy ®Þnh, c¶i th¶o v−ît ng−ìng cho phÐp 61%, ®Ëu cove v−ît chØ tiªu cho phÐp 47% [7]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 26 BiÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt hiÖn nay ®Ó gi¶m l−îng Nitrate tån ®äng trong n«ng phÈm lµ sö dông mét chÕ ®é bãn ph©n hîp lý cho tõng chñng lo¹i c©y trång. * ¶nh h−ëng cña vi sinh vËt (VSV) g©y h¹i trªn rau. VÊn ®Ò ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn VSV g©y h¹i trªn rau cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n: do ®Þa bµn s¶n xuÊt rau gÇn khu c«ng nghiÖp, gÇn ®−êng giao th«ng, do n−íc th¶i sinh ho¹t, ®Æc biÖt lµ do bµ con n«ng d©n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®$ sö dông nguån n−íc t−íi hoÆc ph©n h÷u c¬ bÞ nhiÔm VSV g©y h¹i, ®iÒu ®ã lµm cho s¶n phÈm rau còng nhiÔm VSV, cã thÓ g©y ngé ®éc cho ng−êi sö dông. Sè liÖu ®iÒu tra t¹i 2 hîp t¸c x$ trång rau ngo¹i thµnh Hµ Néi cho thÊy thùc tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng ®Êt do VSV ký sinh g©y h¹i ®$ ë møc b¸o ®éng. B¶ng 2.9. Sè l−îng trøng giun ®òa vµ giun tãc trong ®Êt trång rau ë Mai DÞch vµ Long Biªn (Hµ Néi, 1994) Giun ®òa (Ascaris) Giun tãc (T. trichiura) §Þa ®iÓm Sè l−îng trøng/100g ®Êt Trøng sèng (%) Trøng ë tuæi nhiÔm (%) Sè l−îng trøng/100g ®Êt Trøng sèng (%) Mai DÞch 27,4 59,85 24,82 3,2 81,25 Long Biªn 16,4 52,43 18,29 2,8 78,75 V©n Canh 10,2 66,66 19,60 1,2 64,18 Tõ n¨m 1997 ®Õn 2000 toµn quèc ®$ cã 1391 vô ngé ®éc thùc phÈm víi 25.509 ng−êi m¾c bÖnh, lµm chÕt 217 ng−êi vµ 4.287.180 ng−êi m¾c c¸c bÖnh chñ yÕu truyÒn qua ®−êng ¨n uèng (t¶, lþ, th−¬ng hµn, tiªu ch¶y...), lµm chÕt 213 ng−êi. Tæng chi phÝ cho c¸c thiÖt h¹i trªn 500 tû ®ång (theo thèng kª cña côc qu¶n lý chÊt l−îng vÖ sinh an toµn thùc phÈm, 2000). ¤ nhiÔm VSV rÊt nguy hiÓm ®Õn søc khoÎ ng−êi tiªu dïng. Chóng ta ®Òu cã thÓ h¹n chÕ nguy c¬ « nhiÔm vi sinh vËt ®èi víi s¶n phÈm rau th«ng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 27 qua kiÓm so¸t c¸c biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c, kü thuËt sö dông ph©n h÷u c¬... Tuy nhiªn, vÊn ®Ò mÊu chèt vÉn lµ nhËn thøc vµ tr¸ch nhiÖm cña ng−êi s¶n xuÊt ®èi víi s¶n phÈm hä lµm ra. * ¶nh h−ëng cña kim lo¹i nÆng trªn rau HiÖn nay c¸c vïng trång rau ë n−íc ta th−êng ph©n bè quanh khu ®« thÞ, khu d©n c− vµ c¸c khu c«ng nghiÖp, nªn nguy c¬ « nhiÔm bëi bôi khãi vµ n−íc t−íi lµ rÊt nghiªm träng. T¸c gi¶ TrÇn Kh¾c Thi [20] ®$ dÉn ra c¸c sè liÖu cña Ph¹m B×nh QuyÒn khi kh¶o s¸t hµm l−îng kim lo¹i nÆng trong ®Êt ë 2 khu c«ng nghiÖp V¨n §iÓn vµ §øc Giang - Hµ Néi (1993-1994) lµ hµm l−îng c¸c kim lo¹i nÆng Cu, Zn, Mn, Pb trong n−íc t−íi ®−îc ph©n tÝch cã sù kh¸c nhau tuú thuéc vµo kho¶ng c¸ch t−íi kh¸c nhau cña c¸c nguån t−íi so víi 2 khu c«ng nghiÖp nµy. Khu vùc gÇn nhµ m¸y pin V¨n §iÓn vµ nhµ m¸y ho¸ chÊt §øc Giang cã hµm l−îng sunphat tÝch luü trªn bÒ mÆt vµo mïa kh« cao h¬n khu vùc xa nhµ m¸y gÊp 15 - 18 lÇn. Nh− vËy, nguån n−íc t−íi cho rau nh÷ng n¬i nµy ch¾c ch¾n lµ cã vÊn ®Ò kh«ng thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña c©y rau. Ngoµi nh÷ng tån ®äng khã kh¨n lµm ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau nh− ®$ ph©n tÝch ë trªn th× vÊn ®Ò vÒ kü thuËt trong s¶n xuÊt vµ thÞ hiÕu cña ng−êi tiªu dïng còng ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña ngµnh s¶n xuÊt rau. 2.3. S¶n xuÊt rau an toµn (RAT) 2.3.1 Tiªu chuÈn rau an toµn Người ta ph©n biệt 3 loại rau: rau sản xuất ñại trµ, rau sạch vµ RAT [4]. Rau s¶n xuÊt ®¹i trµ: lµ c¸c loại rau ñược trồng vµ sử dụng theo lối truyền thống, tổ chức sản xuất theo phong tục, tập qu¸n của từng ñịa phương, kh«ng cã quy tr×nh thống nhất nªn chất lượng cũng rất kh¸c nhau. ðể ñảm bảo năng suất người trồng rau thường ¸p dụng c¸c biện ph¸p canh t¸c như: • Phun c¸c loại thuốc BVTV, kể cả c¸c loại bị cấm hoặc hạn chế sử Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 28 dụng trªn rau. • Phun thuốc liều cao quá quy ñịnh ñể tiªu diệt nhanh s©u bệnh. • Phun thuốc trước khi thu hoạch mặc dï bao b×, nh$n thuốc cã ghi thời gian c¸ch ly. • Bãn ph©n ñạm qu¸ liều lượng tạo ra hµm lượng Nitrate trong rau cao. • Dïng c¸c loại ph©n tươi chứa nhiều vi khuẩn g©y bệnh ñường ruột. Rau s¹ch: lµ rau kh«ng chứa c¸c ñộc tố vµ c¸c tác nh©n g©y bệnh, an toµn cho người vµ gia sóc. Sản phẩm rau ñược xem lµ sạch khi ñ¸p ứng c¸c yªu cầu như hấp dẫn về h×nh thức, tươi sạch, kh«ng bụi bẩn, lẫn tạp chất, thu ñóng ñộ chÝn khi cã chất lượng cao nhất vµ cã bao b× hấp dẫn. Kh¸i niệm rau “sạch” bao hµm rau cã chất lượng tốt, với dư lượng hãa chất bảo vệ thực vật, kim loại nặng (Cu, Pb, Cd, As), Nitrate cũng như c¸c vi sinh vật cã hại cho sức khỏe con người ở dưới mức tiªu chuẩn cho phÐp theo tiªu chuẩn Việt Nam hoặc tiªu chuẩn của FAO, WHO. ð©y lµ c¸c chỉ tiªu quan trọng nhất nhằm x¸c ñịnh mức ñộ an toµn vệ sinh thực phẩm cho mặt hµng rau, quả “sạch” [28]. Rau sạch (sạch hoµn toan): lµ loại rau ñược sản xuất bằng c«ng nghệ sinh học, hoµn toµn kh«ng sử dụng ph©n hãa học, hãa chất BVTV. Rau sạch ñược sản xuất theo quy tr×nh vệ sinh ñồng ruộng, bãn ph©n sinh học vµ phßng trừ s©u bệnh bằng biện ph¸p sinh học. Tuy nhiªn sản lượng rau loại nµy kh«ng ®¸ng kể, gi¸ thµnh rất cao nªn chủ yếu phục vụ kh¸ch nước ngoµi, c¸c kh¸ch sạn, siªu thị lớn [4]. Rau an toµn (RAT): theo quy ñịnh của Bộ NN & PTNT, rau an toµn lµ sản phẩm rau tươi (rau ăn th©n, l¸, củ, hoa vµ quả) cã chất lượng ñóng như ñặc tÝnh giống vốn cã của nã, hµm lượng c¸c chất ñộc vµ mức ñộ « nhiễm c¸c vi sinh vật g©y hại dưới mức tiªu chuẩn cho phÐp, bảo ñảm an toµn cho người tiªu dïng vµ m«i trường th× ñược coi lµ rau ñảm bảo an toµn vệ sinh thực phẩm, gọi tắt lµ rau an toµn (RAT) [29]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 29 C¸c yªu cầu chất lượng của RAT: Tiªu chuÈn vÒ h×nh th¸i: sản phẩm ñược thu hoạch ñóng thời ñiểm, ñóng yªu cầu của từng loại rau (ñóng ñộ giµ kỹ thuật hay thương phẩm), kh«ng dập n¸t, hư thối, kh«ng lẫn tạp chất, s©u bệnh vµ cã bao gãi thÝch hợp. VÒ chØ tiªu néi chÊt ph¶i ®¶m b¶o c¸c quy ®Þnh cho phÐp: • Dư lượng c¸c loại hãa chất BVTV trong sản phẩm rau. • Hµm lượng Nitrate (NO3 -) tÝch lũy trong sản phẩm rau. • Hµm lượng tÝch lũy một số kim loại nặng như: ch× (Pb), thủy ng©n (Hg), asen (As), cadimi (Cd), ñồng (Cu). • Mức ñộ « nhiễm c¸c loại vi sinh vật g©y bệnh (E.coli, Salmonella sp.) vµ kÝ sinh trïng ñường ruột (trứng giun ñũa Ascaris sp.). Tất cả c¸c chỉ tiªu trong sản phẩm của RAT phải nằm dưới mức cho phÐp theo tiªu chuẩn của FAO, WHO, hoặc một số nước tiªn tiến trªn thế giới như Nga, Mỹ. [19]. Nh×n chung, RAT ñược trồng trªn c¸c vïng ñất kh«ng bị nhiễm kim loại nặng, canh t¸c theo những quy tr×nh kỹ thuật tổng hợp, sử dụng ph©n bãn, thuốc BVTV ở mức tối thiểu cho phÐp. Sản xuất RAT lµ một bộ phận của ngµnh sản xuất n«ng nghiệp, bªn cạnh những ñặc ñiểm chung, sản xuất RAT cßn cã những yªu cầu riªng [2]: • Phải xử lý kỹ vườn ươm ñể phßng chống s©u, bệnh cho c©y giống. • Lµ loại c©y trồng yªu cầu kỹ thuật cao, ñầu tư vật chất cũng như lao ñộng lớn hơn c©y trồng kh¸c. • Lµ sản phẩm chứa nhiều chất dinh dưỡng nªn cã nhiều loại s©u bệnh hại, cần phải sử dụng thuốc BVTV, ph©n bãn ñóng quy ñịnh (về liều lượng, chủng loại, thời gian...) vµ tổ chức sử dụng lao ñộng hợp lý, khoa học ñể vừa cho năng suất, sản lượng cao vừa ñảm bảo chất lượng. • ðßi hỏi của thị trường tiªu thụ rất nghiªm ngặt, người sản xuất phải Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 30 t«n trọng c¸c tiªu chuẩn chất lượng th× sản phẩm mới tồn tại ñược trªn thị trường. • Do sản xuất RAT phải tu©n thủ những quy ñịnh ngặt nghÌo của kỹ thuật, năng suất vµ sản lượng thấp nªn gi¸ thµnh cao hơn nhiều so với sản phẩm cïng loại, do vậy ảnh hưởng tới lượng tiªu thụ. • RAT lµ sản phẩm tươi sống cã hµm lượng nước cao, cồng kềnh, dễ hư hỏng, khã vận chuyển vµ bảo quản nªn thường ñược tiªu thụ tại chỗ. • Tiªu thụ rau mang tÝnh thời vô nªn lượng cung cấp vµ gi¸ lµ hai yếu tố biến ñộng tỷ lệ nghịch với nhau. Sự khan hiếm vµo ñầu, cuối vụ lµm cho gi¸ b¸n tăng vµ gi¸ b¸n giảm vµo giữa vụ do lượng cung tăng. Sở N«ng nghiệp vµ Ph¸t triển N«ng th«n thµnh phố Hµ Nội ñã ra quy ñịnh 562/QDKHCN về RAT, sản xuất rau an toµn phải tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn chất lượng của Sở KHCN & MT [2]:
Sản xuất c¸c loại RAT phải vận dụng c¸c yªu cầu cụ thể cho từng loại rau, với ñiều kiện thực tế của từng ñịa phương.
M«i trường sản xuất như: ñất, nước, kh«ng khÝ cần phải sạch.
Rau phải ñược sản xuất ở những nơi ñã quy hoạch vµ quản lý chặt chẽ về ph©n bãn, thuốc BVTV.
Hạt giống ñược kiểm ñịnh chất lượng, cã khả năng kh«ng s©u bệnh cao, kh«ng chứa mầm bệnh hại.
ðất trồng rau kh«ng ñược nhiễm bẩn. Cấu tróc ñất trung b×nh, pH từ 5,5 - 6,8. Hµm lượng mïn > 1,5%. Kh«ng chứa tµn dư s©u bệnh.
Nguồn nước sử dụng phải ._.o liªn tôc nhiÒu vô, kh«ng gÇn nhµ m¸y cã nhiÒu khãi bôi ®éc h¹i ... Phï hîp lµ ®Êt phï sa, c¸t pha, thÞt nhÑ, thuËn tiÖn nguån n−íc t−íi vµ tiªu. * Lµm ®Êt: - Cµy bõa ph¬i ¶i ®−îc th× tèt, ®Ó khi ®ñ Èm (80%) cµy bõa kü, ®Êt nhá vµ s¹ch cá d¹i. Lªn luèng réng 0,8 - 0,9m, ®é cao 0,15-0,20 m, trªn luèng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 113 cuèc thµnh 2 hµng hè, hµng c¸ch hµng 0,5m; hè c¸ch hè 0,45m; ®−êng kÝnh hè 0,2m; s©u 0,1m. * Ph©n bãn cho rau: - Ph©n chuång thËt ho¹i môc víi l−îng bãn: 500 kg/sµo. TuyÖt ®èi kh«ng dïng ph©n t−¬i, n−íc gi¶i t−¬i. - Ph©n ®¹m urª: 8 -12 kg/sµo (kh«ng bãn muén). - Ph©n supel©n: 15 kg/sµo - Ph©n Kali: 6 - 8 kg/sµo - Cã thÓ bãn bæ sung ph©n NPK vµ phun ph©n bãn l¸. (Tuú ®Êt tèt xÊu mµ t¨ng gi¶m cho phï hîp ®Ó c©y sinh tr−ëng ph¸t triÓn tèt). * Ch¨m sãc ruéng rau: - §ît 1: Sau trång 6 -7 ngµy: xíi nhÑ, t−íi 1,5 - 2kg ®¹m urª/sµo. - §ît 2: Sau trång 20 - 25 ngµy: t−íi tiÕp (2kg ®¹m urª + 2kg kali)/sµo. Cã thÓ kÕt hîp phun thuèc KTST. - §ît 3: B¾t ®Çu tr¶i l¸ bµng: r¹ch ë gi÷a 2 hµng c©y d¶i ®Òu bãn nèt sè ph©n chuång cßn l¹i, vÐt ®Êt ë r$nh lÊp kÝn ph©n kÕt hîp t−íi (urª 3kg + kali 2kg)/sµo. Kh«ng bãn ®¹m trong vßng 10 ngµy tr−íc khi thu ho¹ch. - §ît 4: C©y b¾t ®Çu cuèn: t−íi (urª 3kg + kali 2kg)/sµo. * T−íi n−íc: - C¶i b¾p lµ c©y rÊt cÇn n−íc nªn viÖc t−íi n−íc gi÷ Èm ph¶i duy tr× th−êng xuyªn tèt nhÊt lµ t−íi ®Ëm (t−íi r$nh) ®Ó ®é Èm ®Êt trong luèng ®−îc ®ång ®Òu, kh«ng bÞ v¸ng mÆt. Kh«ng cã ®iÒu kiÖn th× ph¶i t−íi theo gèc sÏ tèn c«ng (mçi ngµy t−íi 1 lÇn). - Nguån n−íc t−íi: kh«ng ®−îc dïng c¸c lo¹i n−íc bÈn ®Ó t−íi (n−íc th¶i c«ng nghiÖp, n−íc ao tï l©u n¨m, n−íc ph©n chuång, n−íc gi¶i t−¬i). Tèt Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 114 nhÊt nªn t−íi n−íc giÕng khoan, giÕng kh¬i, n−íc s«ng, ao, hå, ®Çm lín lu«n cã sù thay ®æi, kh«ng bÞ c¸c nguån chÊt ®éc th¶i « nhiÔm. * Phßng trõ s©u bÖnh:Thùc hiÖn theo nguyªn t¾c lý qu¶n lý dÞch h¹i tæng hîp (IPM): - Thùc hiÖn thËt tèt c¸c biÖn ph¸p “®¶m b¶o c©y trång khoΔ, chó ý sö dông gièng tèt, kh¸ng s©u bÖnh. - §¶m b¶o thêi vô, bãn ph©n c©n ®èi, t−íi ®ñ n−íc. - Th−êng xuyªn vÖ sinh ®ång ruéng. - Th−êng xuyªn ®iÒu tra hÖ sinh th¸i ®ång ruéng theo ph−¬ng ph¸p IPM, chó ý c¸c lo¹i s©u bÖnh vµ thiªn ®Þch: + S©u h¹i c¶i b¾p: s©u t¬, s©u khoang, s©u xanh, s©u ®o, s©u x¸m, rÖp, bä nh¶y. + BÖnh h¹i c¶i b¾p: s−ng rÔ, thèi h¹ch, thèi nhòn, lë cæ rÔ. + Ký sinh, thiªn ®Þch chñ yÕu: NhÖn, bä rïa ®á, kiÕn 3 khoang, bä c¸nh cøng 3 khoang, ong ký sinh, dßi ¨n rÖp. - T¨ng c−êng sö dông c¸c biÖn ph¸p thñ c«ng (b¾t s©u, v¬ l¸ bÖnh, nhæ bá c©y bÖnh ®em tiªu huû...) - H¹n chÕ viÖc sö dông thuèc ho¸ häc BVTV tíi møc thÊp nhÊt: ChØ sö dông khi s©u bÖnh v−ît ng−ìng phßng trõ, dïng c¸c lo¹i thuèc Ýt ®éc h¹i, phæ t¸c dông hÑp, theo 4 ®óng vµ ®¶m b¶o thêi gian c¸ch ly tr−íc thu ho¹ch. * Thu ho¹ch: - Chó ý ®¶m b¶o thêi gian c¸ch ly cña thuèc BVTV vµ ph©n ®¹m tr−íc khi thu ho¹ch. - Thu ho¹ch ®óng thêi ®iÓm, tr¸nh bÞ dËp n¸t. - Kh«ng nhóng hoÆc röa rau sau khi thu ho¹ch b»ng n−íc bÈn. - Thu dän, xö lý tµn d− rau trªn ruéng. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 115 (3) C©y cµ chua * Thêi vô gieo trång: - Vô sím: cuèi th¸ng 7 ®Õn th¸ng 8 - ChÝnh vô: tõ th¸ng 9 ®Õn hÕt th¸ng 10 - Vô muén: ®Çu th¸ng 10 ®Õn th¸ng 12 * Trång cµ chua ra ruéng: - Chän ®Êt: Chän ®Êt kh«ng bÞ « nhiÔm bëi chÊt th¶i c«ng nghiÖp, ®Êt kh«ng qua sö dông c¸c lo¹i thuèc cã tÝnh ®éc h¹i cao nhiÒu vô liÒn, kh«ng gÇn nhµ m¸y cã khãi bôi ®éc, phï hîp nhÊt lµ ®Êt c¸t pha, thÞt nhÑ phï sa, chän ruéng gÇn nguån n−íc t−íi, dÔ tiªu n−íc. - Lµm ®Êt vµ trång: Cµy bõa ph¬i ¶i ®−îc lµ tèt nhÊt nÕu kh«ng th× ph¶i ®Ó ®Êt cho kh«, cµy bõa kü, lµm s¹ch cá d¹i, lªn luèng réng 1 x 1,2m; cao 25 - 30cm, r$nh 25cm, trång 2 hµng, mËt ®é trång 0,7m x 0,4m (3500 - 4000 c©y/ha), trång xong t−íi ngay. - L−îng ph©n bãn cho 1 sµo cµ chua: + Ph©n chuång thËt hoai môc: 500 - 700 kg. + §¹m urª: 10 -12 kg. + L©n supe: 20 kg. + Ph©n kali: 8 -10 kg. - C¸ch bãn: + Bãn lãt: Toµn bé ph©n chuång + 2kg ®¹m urª + 15kg supe l©n + 3 kg kaliclorua. + Bãn thóc ®ît I: khi c©y håi xanh: 2kg ®¹m urª. + Bãn thóc ®ît II: khi nô hoa ré: 2kg ®¹m urª + 3- 4kg supe l©n + 2kg kaliclorua. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 116 + Bãn thóc ®ît III: khi qu¶ ré: 2kg ®¹m urª + 3kg supe l©n + 2kg kaliclorua. + Sau khi thu ho¹ch løa qu¶ 1 bãn lãt sè ph©n cßn l¹i. + Cã thÓ phun ph©n bãn l¸ + thuèc KTST khi nô ra hoa ré vµ qu¶ non ré. * T−íi n−íc: - Nguån n−íc: kh«ng dïng c¸c lo¹i n−íc bÈn ®Ó t−íi (n−íc th¶i c«ng nghiÖp, n−íc ao tï, l©u n¨m ...) tèt nhÊt nªn dïng n−íc giÕng khoan, n−íc ao, hå s¹ch l−u th«ng th−êng xuyªn. - Gi÷ Èm cho ruéng cµ chua, xong kh«ng nªn qu¸ Èm. - Qu¸ tr×nh bãn ph©n, t−íi n−íc cÇn síi ph¸ v¸ng vµ lµm s¹ch cá. - §Æc biÖt chó ý t−íi n−íc ®ñ cho cµ chua khi hoa, nô ré, qu¶ ®ang lín còng cã thÓ t−íi r$nh. * Lµm giµn, bÊm nh¸nh, tØa cµnh: Chñ yÕu c¸c gièng ®ang trång lµ gièng sinh tr−ëng v« h¹n nªn cÇn bÊm ngän tØa cµnh, mçi c©y chØ ®Ó tõ 2-3 cµnh nh¸nh, 7-9 nh¸nh chïm hoa, mçi chïm 4-5 qu¶. * Phßng trõ s©u bÖnh: Thùc hiÖn nguyªn t¾c qu¶n lý dÞch h¹i tæng hîp (IPM): - Thùc hiÖn tèt c¸c biÖn ph¸p th©m canh ®¶m b¶o “c©y trång khoΔ: gièng tèt, bãn ph©n c©n ®èi, t−íi n−íc ®óng kü thuËt.... - Th−êng xuyªn ®iÒu tra ®ång ruéng theo ph−¬ng ph¸p IPM, chó ý c¸c lo¹i s©u bÖnh vµ thiªn ®Þch sau: + S©u: s©u xanh ¨n l¸, s©u x¸m, bä phÊn, s©u ®ôc qu¶, rÖp, bä nh¶y. + BÖnh: mèc s−¬ng, xo¾n l¸, hÐo xanh (chÕt rò), bÖnh ®èm n©u, lë cæ rÔ. + Ký sinh, thiªn ®Þch chñ yÕu: nhÖn ¨n thÞt, bä rïa, kiÕn 3 khoang, bä c¸nh cøng 3 khoang, ong ký sinh vµ dßi ¨n rÖp. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 117 - H¹n chÕ dïng thuèc ho¸ häc trõ s©u bÖnh ë møc thÊp nhÊt, chØ dïng thuèc khi s©u bÖnh v−ît ng−ìng phßng trõ, chØ dïng c¸c lo¹i thuèc Ýt ®éc h¹i. Thêi gian c¸ch ly ng¾n, t−¬ng ®èi an toµn cho ký sinh thiªn ®Þch, + TuyÖt ®èi kh«ng dïng c¸c lo¹i thuèc cÊm vµ h¹n chÕ sö dông cho cµ chua. + Dïng thuèc theo 4 ®óng: §óng thuèc, ®óng liÒu l−îng, ®óng lóc vµ ®óng c¸ch. * Thu ho¹ch vµ b¶o qu¶n: - Chó ý ®¶m b¶o thêi gian c¸ch ly thuèc BVTV vµ ph©n ®¹m 10 ngµy tr−íc khi thu ho¹ch, tuyÖt ®èi kh«ng ng¾t xanh vÒ dïng c¸c ho¸ chÊt ®éc h¹i ®Ó dÊm. - Thu h¸i nhÑ nhµng tr¸nh dËp n¸t, lo¹i bá ngay qu¶ bÞ h−, dËp vµ qu¶ cã vÕt s©u bÖnh. - Khi thu ho¹ch løa cuèi cïng xong thu dän tµn d− cµ chua cßn trªn ruéng. (4) §Ëu Cove *Thêi vô gieo: - Vô ®«ng xu©n: gieo 15/10 - 15/11. - Vô xu©n hÌ: gieo tõ 20/1-15/2. * Lµm ®Êt trång: - Chän ®Êt thÞt nhÑ t¬i xèp, cã kÕt cÊu tèt, nhiÒu dinh d−ìng, thuËn lîi t−íi tiªu n−íc, kh«ng bÞ « nhiÔm c¸c lo¹i chÊt th¶i, kh«ng gÇn nhµ m¸y cã khãi bôi ®éc,... - Lµm ®Êt: Cµy bõa kü, ®Êt nªn ph¬i ¶i vµ ®−îc lµm tèt, lµm s¹ch cá d¹i, ®Êt cÇn ®−îc lu©n canh triÖt ®Ó, lªn luèng réng 1 - 1,2 m, cao 20 - 25 cm, r$nh réng 25 cm. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 118 - MËt ®é, kho¶ng c¸ch: + §Ëu vµng (lïn): Hµng c¸ch hµng 40 cm, c©y c¸ch c©y15 cm. + §Ëu leo: Hµng c¸ch hµng 60 cm, c©y c¸ch c©y 15-20 cm. - L−îng h¹t gieo: 1,5-2,0 kg/sµo, l−îng dãc c¾m: 1500 -1600 dãc/sµo. - Kh«ng nªn t−íi ngay sau khi gieo h¹t, kh«ng ng©m h¹t, nÕu ®Êt qóa kh« ®Ó 2-3 ngµy sau t−íi nhÑ ®ñ Èm. * Bãn ph©n: - L−îng ph©n cho 1 sµo (360 m2): Bãn lãt Bãn thóc LÇn 1 LÇn 2 LÇn 3 Lo¹i ph©n Tæng l−îng ph©n bãn ( kg /sµo) % Sl % SL % SL % SL Ph©n chuång 720 100 720 0 0 0 0 0 0 §¹m Urª 6,5 0 0 33 2,2 33 2,2 33 2,2 Supe l©n 11-14 100 11-14 0 0 0 0 0 0 Kalisunf¸t 6,5 0 0 33 2,2 33 2,2 33 2,2 - C¸ch bãn: + Cã thÓ thay thÕ ph©n chuång b»ng ph©n h÷u c¬ sinh häc víi l−îng 25- 30 kg/ha. + §Êt chua cÇn bãn thªm v«i bét: 10-15 kg/sµo. - Thêi kú bãn: + Thóc lÇn 1: khi c©y cã 2-3 l¸ thËt. + LÇn 2: khi c©y ®ang ph©n cµnh nh¸nh nÕu lµ ®Ëu vµng vµ kÕt hîp vun gèc cao, khi c©y cã 5-6 l¸ thËt nÕu lµ ®Ëu c« ve leo vµ kÕt hîp c¾m giµn. + LÇn 3: khi c©y ra qu¶ ré. * T−íi n−íc: Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 119 - Dïng n−íc s¹ch, kh«ng dïng mäi nguån n−íc th¶i c«ng nghiÖp, n−íc ao tï. - Thêi kú c©y con cßn nhá t−íi b»ng « doa cho ®ñ Èm, thêi kú ra hoa, qu¶ ré th¸o n−íc vµo ruéng råi tÐ lªn mÆt luèng, kh«ng ®Ó n−íc ø ®äng trong r$nh. - Ph¶i ®¶m b¶o ®Êt lu«n ®ñ Èm, ®Æc biÖt thêi kú c©y ra hoa vµ ph¸t triÓn qu¶. NÕu cã m−a to cÇn th¸o bá n−íc ®äng trong r$nh ngay. * Ch¨m sãc: - Lµm cá kÕt hîp vun xíi 2-3 lÇn. + LÇn 1: sau gieo 10 - 15 ngµy: nhæ cá, xíi ph¸ v¸ng, vun nhÑ. + LÇn 2: sau gieo 20 -25 ngµy: vun gèc, vÐt r$nh. - C¾m giµn: khi ®Ëu cã tay cuèn (sau gieo 15 - 20 ngµy): lµm giµn theo kiÓu ch÷ X, c¾m mçi hèc 1 c©y. * Phßng trõ s©u bÖnh: + Thùc hiÖn tèt c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o c©y trång khoÎ. + Dïng gièng tèt, ®¶m b¶o thêi vô, bãn ph©n c©n ®èi, t−íi ®ñ n−íc. + Th−êng xuyªn vÖ sinh ®ång ruéng, lu©n canh víi c©y kh¸c hä. + Th−êng xuyªn ®iÒu tra ®ång ruéng theo ph−¬ng ph¸p IPM, chó ý c¸c lo¹i s©u bÖnh vµ thiªn ®Þch, ®Æc biÖt lµ c¸c lo¹i bÖnh h¹i do nÊm g©y ra nh− bÖnh lë cæ rÔ, gØ s¾t, phÊn tr¾ng, ®èm l¸, th¸n th−. + Theo dâi ký sinh thiªn ®Þch: ong kÝ sinh, nÊm tr¾ng, ruåi ¨n rÖp, nhÖn ¨n thÞt, bä 3 khoang. - Sö dông thuèc phßng trõ dÞch h¹i: + Kh«ng phun ®Þnh kú, dïng thuèc theo ®óng khuyÕn c¸o, kh«ng dïng thuèc ®éc h¹i cao, chËm ph©n huû. TuyÖt ®èi kh«ng dïng thuèc cÊm, h¹n chÕ sö dông, chØ dïng thuèc Ýt ®éc h¹i cã thêi gian c¸ch ly ng¾n, an toµn víi ký sinh thiªn ®Þch. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 120 + T¨ng c−êng sö dông c¸c chÕ phÈm sinh häc vµ th¶o méc BVTV. - §¶m b¶o thêi gian c¸ch ly thuèc BVTV ho¸ häc, ph©n ®¹m tr−íc khi thu ho¹ch. * Thu ho¹ch: - Sau trång 50-60 ngµy b¾t ®Çu cho thu ho¹ch, h¸i khi qu¶ ®Éy søc næi râ u h¹t. - Thu h¸i nhÑ nhµng tr¸nh dËp n¸t, lo¹i bá ngay qu¶ giµ, qu¶ bÞ h− h¹i, dËp n¸t, qu¶ bÞ s©u bÖnh. - Khi thu xong ph¶i thu dän tµn d− trªn ruéng. (5) C©y bÝ xanh * Thêi vô: - Gièng: BÝ Th¸i Lan, Trang N«ng, mét sè gièng ®Þa ph−¬ng... - Vô xu©n hÌ trång tõ th¸ng 12 ®Õn th¸ng 3 d−¬ng lÞch tèt nhÊt gieo tõ 25/1 ®Õn 25/2. - Vô thu ®«ng: Gieo tõ 25/6 ®Õn 5/7 * Lµm ®Êt: - Chän ®Êt thÞt nhÑ, ®Êt ®−îc cµy s©u bõa kü vµ nhÆt s¹ch cá d¹i. - §Êt ®−îc lªn luèng cao 25 - 35 cm, réng 30 cm mÆt luèng mui thuyÒn + NÕu trång hµng ®¬n mÆt luèng réng 0,7 - 0,8 m + NÕu trång hµng ®«i mÆt luèng réng 1,3 - 1,5 m. * Gieo h¹t: - Tr−íc khi gieo h¹t ng©m trong n−íc Êm 30 - 35 0C trong 4 - 6 giê. NÕu vô xu©n trêi l¹nh th× ñ h¹t nøt nanh vµ gieo vµo bÇu hoÆc x¹ luèng. - §Êt lµm bÇu gåm ph©n chuång môc víi tû lÖ 1: 1; mçi bÇu gieo 2 - 3 h¹t, khi c©y cã 3 - 4 l¸ thËt chän mét c©y to khoÎ nhÊt ®em trång. NÕu x¹ luèng cÇn lµm dÊt nhá, san ph¼ng sau ®ã gieo h¹t ®$ nøt nanh víi kho¶ng c¸ch 5 x 5 cm sau ®ã phñ ®Êt nhá ®Õn khi c©y cã 3 - 4 l¸ thËt bÊm ®em trång. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 121 - Kho¶ng c¸ch trång: + Luèng ®¬n (hµng mét) c©y c¸ch c©y 50 - 60 cm. + Luèng trång 2 hµng: Hµng c¸ch hµng 60 - 70 cm c©y c¸ch c©y 40 cm hai hµng trång chÐo nanh sÊu. §¶m b¶o mËt ®é 1.300 - 1.400 hèc/sµo. * Ph©n bãn: L−îng ph©n bãn (cho mét sµo). Lo¹i ph©n L−îng ph©n (kg) Bãn lãt (kg) Thóc ®ît 1 (kg) Thóc ®ît 2 (kg) Thóc ®ît 3 (kg) Ph©n chuång môc 600 - 1000 §¹m uªra 15 4 6 5 Kaliclorua 15 3 6 6 L©n Super 15 15 V«i bét (nÕu®Êtchua) 13 13 C¸ch bãn: Bãn lãt toµn bé ph©n chuång, l©n supe vµo c¸c hèc trén ®Òu víi ®Êt. V«i r¾c ®Òu khi lªn luèng. Sau ®ã trång c©y hoÆc gieo h¹t. NÕu kh«ng cã ph©n chuång hoai môc cã thÓ bæ xung l−îng ph©n vi sinh b»ng 1/3 – 1/2 l−îng ph©n chuång. - Thóc ®ît 1: Tõ lóc c©y cã 3 l¸ ®Õn 7 l¸ kÕt hîp víi xíi s¸o vun luèng vµ nhÆt cá. - Thóc ®ît 2: Lóc c©y cã nô, cã hoa kÕt hîp vun cao luèng. - Thóc ®ît 3: Lóc c©y cã qu¶ ré. * Ch¨m sãc: - T−íi n−íc: BÝ xanh cÇn Èm, t−íi n−íc vµo s¸ng sím hoÆc chiÒu m¸t, nÕu t−íi theo r$nh th× ph¶i th¸o n−íc sau khi ngÊm ®ñ, nÕu gÆp óng c©y sÏ rông hoa, qu¶. - LÊp d©y, lµm giµn, n−¬ng d©y + LÊp d©y: Khi c©y bÝ dµi 50cm, lÊy ®Êt lÊp ngang ®èt, c¸ch 1 - 2 ®èt l¹i lÊp ®Ó cho c©y bÝ ra nhiÒu dÔ ngang, gióp c©y t¨ng kh¶ n¨ng hót n−íc vµ chÊt dinh d−ìng nu«i qu¶. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 122 + Lµm giµn: Khi c©y xuÊt hiÖn tua quÊn th× c¾m giµn chÐo ch÷ X ®Ó tËn dông hîp lý ¸nh s¸ng, mét sµo cÇn 1.600 - 1.800 c©y dãc . Vô thu ®«ng nhiÒu m−a b$o cÇn tho¸t n−íc tèt vµ lµm giµn thÊp. + N−¬ng d©y: H−íng ngän bÝ bß tõ gèc nµy sang gèc kia sau ®ã míi n−¬ng d©y cho lµm giµn, chó ý kh«ng ®Ó d©y lËt óp hoÆc bÞ vÆn d©y. Dïng r¬m r¹, d©y chuèi buéc d−íi n¸ch l¸. + TØa nh¸nh, bÊm ngän, b¾t qu¶: TØa nh¸nh ®Ó nh¸nh ra nhiÒu qu¶, mçi c©y ®Ó 1 - 2 nh¸nh chÝnh. NÕu nhiÒu l¸ th× bÊm bít l¸, ngän vµ hoa ®ùc, mçi nh¸nh ®Ó 1 - 2 qu¶. §Æt cuèng qu¶ vµo chç c©y dãc giao nhau. H−íng ngän tr¶i ®Òu trªn giµn. Tr¸nh ®Ó qu¶ non ph¬i d−íi ¸nh n¾ng trùc tiÕp qu¶ dÔ bÞ gi¸m, thèi. + Thô phÊn nh©n t¹o dïng phÊn hoa ®ùc míi më chÊm lªn nhuþ c¸i lóc buæi s¸ng 8 - 10 giê . NÕu ®Ó gièng vµ sö dông qu¶ bÝ giµ th× mét c©y ®Ó 1 - 2 qu¶ gi÷a c©y, qu¶ gèc vµ qu¶ ngän c¾t bá. * Qu¶n lý dÞch h¹i tæng hîp. Th−êng xuyªn ®iÒu tra ®ång ruéng theo ph−¬ng ph¸p IPM vµ chó ý: + S©u h¹i: S©u vÏ bïa, rÖp, bä trÜ, nhÖn ®á, s©u x¸m, s©u xanh, s©u khoang, ong ®ôc qu¶... + BÖnh h¹i: BÖnh s−¬ng mai, phÊn tr¾ng, lë cæ rÔ, gi¶ s−¬ng mai... + Chuét h¹i. Dïng c¸c biÖn ph¸p canh t¸c nh−: Nhæ bá c©y bÖnh, r¾c v«i bét xung quanh gèc, bãn ph©n c©n ®èi, vÖ sinh ®ång ruéng, sö dông gièng tèt, triÖt ®Ó lu©n canh víi c©y trång kh¸c hä; Sö dông biÖn ph¸p sinh häc; BiÖn ph¸p ho¸ häc: H¹n chÕ sö dông c¸c lo¹i thuèc ho¸ häc, kh«ng dïng c¸c lo¹i thuèc cã ®é ®éc cao, thuèc cÊm, thuèc h¹n chÕ sö dông trªn rau. ChØ sö dông c¸c lo¹i thuèc Ýt ®éc, cã thêi gian c¸ch ly ng¾n, sö dông theo nguyªn t¾c 4 ®óng. - Nªn dïng c¸c lo¹i thuèc trõ s©u: Sherpa 2,5EC; Trebon 10EC; Pegasus 400EC; Lôc s¬n 0,26DD; Song m$ 24,5EC; Regent 5SC... Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 123 -Thuèc trõ bÖnh dïng Rhidomil MZ 72 WP; SOM 5DD; Daconin 75WP; Score 250ND, Oxy clorua ®ång, Kasuzan 2L, Xanthomix... Chó ý: Phun ®ñ l−îng, ®ñ nång ®é (theo khuyÕn c¸o), −ít ®Òu 2 mÆt l¸, phun khi trêi r©m m¸t vµo s¸ng sím hoÆc buæi chiÒu. * Thu ho¹ch: NÕu thu non, b¸nh tÎ sau ra hoa 25 - 30 ngµy. NÕu thu lµm gièng hoÆc b¶o qu¶n dµi th× ®Ó qu¶ giµ, lªn phÊn tr¾ng c¾t c¶ cuèng dùng ë giµn n¬i tho¸ng m¸t, th−êng xuyªn kiÓm tra ®Ó lo¹i bá qu¶ thèi. Thu dän, xö lý tµn d− trªn ruéng sau khi thu ho¹ch ®Ó h¹n chÕ nguån s©u bÖnh C¸c mÉu phiÕu ®iÒu tra n«ng hé BiÓu 1: diÖn tÝch §Êt trång rau 1.Ng−êi ®iÒu tra:................................................................................................ 2.Tªn chñ hé:............................. ....Tuæi:.......D©n téc:........Tr×nh ®é VH:........ 3. §Þa chØ:.......................................................................................................... 4. NghÒ nghiÖp chÝnh: ....................................................................................... 5. Sè khÈu :............................................Lao ®éng trång rau:.......................... 6. Thêi gian trång rau: ........................................................................................ ChØ tiªu §VT Sè L−îng Thµnh phÇn c¬ giíi Lo¹i rau trång Sè vô/ n¨m 1.Tæng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c Sµo - §Êt 2 vô ,, - §Êt 3 vô ,, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 124 - §Êt chuyªn rau, mµu ,, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 125 BiÓu 2: c¬ cÊu, n¨ng suÊt, s¶n l−îng vµ chñng lo¹i rau chÝnh 1. Ng−êi ®iÒu tra: .............................................................................................. 2.Tªn chñ hé:................................Tuæi:.......D©n téc:........Tr×nh ®é VH:........... 3. §Þa chØ:........................................................................................................... 4. NghÒ nghiÖp chÝnh: ....................................................................................... 5. Sè khÈu :..........................Lao ®éng trång rau:............................................. 6. Thêi gian trång rau: ....................................................................................... 1. Lo¹i rau nµo sÏ ph¸t triÓn trong t−¬ng lai:................................................ ......................................T¹i sao l¹i ph¸t triÓn lo¹i rau ®ã? .......................... Chñng lo¹i rau chÝnh Mïa rÐt Mïa hÌ Thêi vô Chñng lo¹i Thêi vô Chñng lo¹i Tr ư ờ n g ð ại họ c N ôn g n gh iệ p H à N ội – Lu ận vă n th ạc sĩ n ôn g n gh iệ p . . . . . . . . . . . 12 6 B iÓ u 3 : t ×n h h ×n h v Ò Sö d ô n g p h © n b ã n v µ t h ê i g ia n c ¸ c h l y 1. N g− êi ® iÒ u tr a: .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 2. T ªn c hñ h é: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... T uæ i:. ... ... ... .D ©n té c: ... ... ... ... ... .T r× nh ® é V H :.. ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3. § Þa c hØ :.. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4. N gh Ò ng hi Öp c hÝ nh : . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 5. S è kh Èu :. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .L ao ® én g tr ån g ra u: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6. T hê i g ia n tr ån g ra u: .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. L o¹ i p h© n H ×n h th øc s ö dô ng L o¹ i r au H ÷u c ¬ (P h© n ch uå ng , p h© n gµ , l o¹ i k h¸ c. ..) H o¸ hä c Si nh hä c L −î ng sö dô ng sµ o/ vô (k g) H oµ n− íc t− íi B ãn k Õt hî p ví i t− íi n −í c B ãn gè c C ¸c h kh ¸c T hê i g ia n sö d ôn g lÇ n cu èi ®Õ n th u ho ¹c h T æn g ch i p hÝ (® ån g) G hi c hó C ¶i b ¾p R au m uè ng C ¶i k h¸ c M ån g t¬ i Su pl ¬ C µ ch ua ® Ëu c ov e § Ëu ® òa M −í p í t n gä t D −a c hu ét Su h µo K ho ai t© y C ¶i c ñ H µn h t© y Tr ư ờ n g ð ại họ c N ôn g n gh iệ p H à N ội – Lu ận vă n th ạc sĩ n ôn g n gh iệ p . . . . . . . . . . . 12 7 B iÓ u 4 : t ×n h h ×n h v Ò Sö d ô n g t h u è c b v tv v µ t h ê i g ia n c ¸ c h l y 1. N g− êi ® iÒ u tr a: .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 2. T ªn c hñ h é: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... T uæ i:. ... ... ... .D ©n té c: ... ... ... T r× nh ® é V H :.. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3. § Þa c hØ :.. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 4. N gh Ò ng hi Öp c hÝ nh : . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5. S è kh Èu :. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .L ao ® én g tr ån g ra u: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6. T hê i g ia n tr ån g ra u: .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. L o¹ i t hu èc T hê i k ú ph un H çn h îp th uè c N ån g ®é L o¹ i c ©y T rõ s© u T rõ bÖ nh T rõ c á N gu ån gè c gi ai ®o ¹n ®Ç u gi ai ® o¹ n sa u C ¶ ha i Sè lÇ n ph un cã (m Êy lo ¹i ) ko T hê i g ia n ph un lÇ n cu èi ® Õn th u G èc ®é c § ón g nå ng ® é T ¨n g nå ng ® é (m Êy lÇ n) T æn g ch i ph Ý C¶ i b ¾p R au m uè ng C ¶i k h¸ c M ån g t¬ i Su pl ¬ C µ ch ua ® Ëu c ov e § Ëu ® òa M −í p í t n gä t D −a c hu ét Su h µo K ho ai t© y C ¶i c ñ H µn h t© y V Þ t rÝ ® Ó vá b ao b ×: V øt tù d o tr ªn ® ån g: § Ó tË p tr un g: V øt b $i r ¸c ® Þa p h− ¬n g: Tr ư ờ n g ð ại họ c N ôn g n gh iệ p H à N ội – Lu ận vă n th ạc sĩ n ôn g n gh iệ p . . . . . . . . . . . 12 8 B iÓ u 5 : t ×n h h ×n h v Ò Sö d ô n g n g u å n n − í c t − í i 1. N g− êi ® iÒ u tr a: .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2. T ªn c hñ h é: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... T uæ i:. ... ... ... .D ©n té c: ... ... ... ... ... T r× nh ® é V H :.. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3. § Þa c hØ :.. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4. N gh Ò ng hi Öp c hÝ nh : . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 5. S è kh Èu :. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .L ao ® én g tr ån g ra u: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 6. T hê i g ia n tr ån g ra u: .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. T hê i g ia n t− íi K ü th uË t t −í i N gu ån n −í c L o¹ i r au G ia i ® o¹ n ®Ç u G ia i ®o ¹n sa u C ¶ ha i Sè lÇ n t− íi T −í i r$ nh T −í i gè c T −í i ph un L −î ng n− íc t− íi (k hè i) G iÕ ng kh oa n N gu ån tù nh iª n( ao , hå ... ) N gu ån kh ¸c T hµ nh ph Çn ch Ýn h n− íc C ¶i b ¾p R au m uè ng C ¶i k h¸ c M ån g t¬ i Su pl ¬ C µ ch ua ® Ëu c ov e § Ëu ® òa M −í p í t n gä t D −a c hu ét Su h µo K ho ai t© y C ¶i c ñ H µn h t© y Tr ư ờ n g ð ại họ c N ôn g n gh iệ p H à N ội – Lu ận vă n th ạc sĩ n ôn g n gh iệ p . . . . . . . . . . . 12 9 B iÓ u 6 : t ×n h h ×n h t iª u t h ô r a u ë h é s ¶ n x u Êt 1. T ªn c hñ h é: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..T uæ i: ... ... ... ..D ©n té c: ... ... ... T r× nh ® é V H :.. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 2. § Þa c hØ :.. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3. N gh Ò ng hi Öp c hÝ nh : . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4. S è kh Èu :. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .L ao ® én g tr ån g ra u: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5. T hê i g ia n tr ån g ra u: .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . L o¹ i ra u M an g ra c h î b ¸n C h o n h µ h µn g, b Õp ¨ n , t r− ên g h äc ... B u «n t ¹i ® ¹i l ý C h o ch Õ b iÕ n x u Êt k h Èu § ¬n g i¸ L −î ng b ¸n § ¬n g i¸ L −î ng b ¸n § ¬n g i¸ L −î ng b ¸n § ¬n g i¸ L −î ng b ¸n C ¶i b ¾p R au m uè ng C ¶i k h¸ c M ån g t¬ i Su pl ¬ C µ ch ua ® Ëu c ov e § Ëu ® òa M −í p í t n gä t D −a c hu ét Su h µo K ho ai t© y C ¶i c ñ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 130 BiÓu 7: t×nh h×nh vÒ ®Çu t− 1. Ng−êi ®iÒu tra:............................................................................................ 2. Tªn chñ hé:..............................Tuæi:.......D©n téc:..........Tr×nh ®é VH:...... 3. §Þa chØ:....................................................................................................... 3. NghÒ nghiÖp chÝnh: .................................................................................... 4. Sè khÈu :...................................Lao ®éng trång rau:................................ 5. Thêi gian trång rau: ................................................................................... 1. C¬ së vËt chÊt ý kiÕn n«ng hé - Nhµ l−íi ®¬n gi¶n Th−êng xuyªn Kh«ng th−êng xuyªn Kh«ng - Nhµ l−íi kiªn cè 2. §Çu t− vÒ kü thuËt - §−îc tËp huÊn vÒ kü thuËt trång - TËp huÊn IPM - §−îc cÊp gi©y chøng nhËn c¬ së s¶n xuÊt rau an toµn 3. Hç trî vèn. 4. Hç trî kh¸c (ph©n bãn, thuèc BVTV…) Ghi chó : +> Nhµ l−íi ®¬n gi¶n: cét bª t«ng hoÆc cäc tre, hÖ thèng m¸i che b»ng l−íi nilon ®¬n gi¶n). +> Nhµ l−íi kiªn cè: Cäc thÐp hoÆc bª t«ng, cã hÖ thèng khung vµ gi¸ ®ì kh¸ ch¾c ch¾n víi m¸i che kÕt hîp l−íi nilon. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... 131 BiÓu 8: t×nh h×nh ®Çu t− s¶n xuÊt rau ë n«ng hé 1.Tªn chñ hé:...................................Tuæi:.........D©n téc:......Tr×nh ®é VH:........ 2. §Þa chØ:........................................................................................................... 3. NghÒ nghiÖp chÝnh: ........................................................................................ 4. Sè khÈu :........................Lao ®éng trång rau:............................................... 5. Thêi gian trång rau: ........................................................................................ C¸c yÕu tè ®Çu vµo L−îng dïng/sµo Thêi gian dïng nhiÒu nhÊt Ghi chó 1. Vèn (®Çu t− bao nhiªu tiÒn/sµo?) 2. Lao ®éng (bao nhiªu ng−êi/sµo) 3. VËt chÊt §¹m L©n Kaliclorua NPK H÷u c¬(ph©n chuång, gµ,...) 4. Ph©n bãn Sinh häc Thuèc bÖnh Thuèc s©u Thuèc cá 5. Thuèc BVTV ChÊt KTST DÇu 6. N¨ng l−îng X¨ng Cña nhµ tù ®Ó Mua ë cöa hµng vËt t− 7. Gièng Nguån kh¸c C©u hái thªm: 1. L−îng ®Çu t− nh− vËy nhiÒu hay Ýt?:............................................................. T¹i sao? :........................................................................................................... ............................................................................................................................. ._.