Nghiên cứu hiện trạng và đề xuất một số biện pháp kỹ thuật góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất của hệ thống trồng trọt tại huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh

1. Më ®Çu 1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi ViÖt Nam lµ n­íc n«ng nghiÖp, nªn n«ng nghiÖp cã vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. N«ng nghiÖp kh«ng chØ cung cÊp l­¬ng thùc, thùc phÈm phôc vô cho ®êi sèng cña con ng­êi, lµm thøc ¨n cho ch¨n nu«i mµ cßn cung cÊp nguyªn liÖu cho ngµnh c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp n­íc ta vÉn cßn nhiÒu tån t¹i: s¶n xuÊt phÇn lín cßn nhá lÎ, thiÕu tËp trung, hiÖu qu¶ kinh tÕ cßn thÊp, ch­a ®¶m b¶o ®­îc tÝnh bÒn v÷ng. §Æc biÖt, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn vÉn cßn mang tÝnh tù ph¸t, chñ yÕu ch¹y theo sè l­îng, Ýt quan t©m ®Õn chÊt l­îng, nh­ng gi¸ thµnh s¶n xuÊt l¹i kh¸ cao dÉn tíi søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng kÐm. MÆt kh¸c, thu nhËp ng­êi d©n trong c¸c vïng n«ng th«n vÉn cßn thÊp, lao ®éng n«ng th«n d­ thõa nhiÒu, c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm, c¬ së h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn thiÕu vµ thÞ tr­êng tiªu thô kh«ng æn ®Þnh. Trong v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø X ®· ®Ò ra ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp: “HiÖn nay vµ trong nhiÒu n¨m tíi, vÊn ®Ò n«ng nghiÖp, n«ng d©n vµ n«ng th«n cã tÇm chiÕn l­îc ®Æc biÖt quan träng, ph¶i lu«n coi träng ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n h­íng tíi x©y dùng mét nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ lín, ®a d¹ng, ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng, cã n¨ng xuÊt, chÊt l­îng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao”. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo h­íng bÒn v÷ng, hiÖu qu¶ cao vµ s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ mét h­íng ®i ®óng ®¾n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp hiÖn nay cña n­íc ta, ®ång thêi ®ã còng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn tiÕn tr×nh héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi. HuyÖn ThuËn Thµnh n»m ë phÝa Nam cña tØnh B¾c Ninh, thuéc vïng ®ång b»ng s«ng Hång, lµ huyÖn thuÇn n«ng víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, cã mïa ®«ng l¹nh thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. Víi lîi thÕ lµ vïng phô cËn Hµ Néi, c¸ch trung t©m tØnh 15 km vÒ phÝa B¾c vµ c¸ch thñ ®« Hµ Néi 25 km vÒ phÝa T©y Nam, cã ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai mµu mì, cïng víi nguån lao ®éng råi rµo vµ hÖ thèng giao th«ng thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Nh­ng hiÖn t¹i, møc ®é ph¸t triÓn vÉn ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña huyÖn, viÖc khai th¸c vµ sö dông c¸c nguån lîi: ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi ch­a ®¹t hiÖu qu¶ cao: s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn mang tÝnh tù cÊp, tù tóc, tû xuÊt hµng hãa thÊp. Thùc hiÖn chñ tr­¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸, phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr­êng, víi ®iÒu kiÖn s½n cã cña ®Þa ph­¬ng, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp phôc vô c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña hÖ thèng trång trät, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n ®ång thêi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp theo quan ®iÓm ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ yªu cÇu cÇn thiÕt ®èi víi tØnh B¾c Ninh nãi chung vµ huyÖn ThuËn Thµnh nãi riªng. §Ó gãp phÇn vµo môc tiªu trªn, chóng t«i tiÕn hµnh thùc hiÖn ®Ò tµi: “Nghiªn cøu hiÖn tr¹ng vµ ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p kü thuËt gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña hÖ thèng trång trät t¹i huyÖn ThuËn Thµnh, tØnh B¾c Ninh”. 1.2 Môc ®Ých vµ yªu cÇu cña ®Ò tµi 1.2.1 Môc ®Ých Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi t¸c ®éng ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ ngµnh trång trät nãi riªng. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, hÖ thèng trång trät t¹i huyÖn ThuËn Thµnh, tØnh B¾c Ninh lµm c¬ së ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p kü thuËt gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña hÖ thèng trång trät, h×nh thµnh nÒn n«ng nghiÖp hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng, nh»m ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n, n©ng cao ®êi sèng cña ng­êi d©n. 1.2.2 Yªu cÇu - Ph©n tÝch thùc tr¹ng vµ ®¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi t¸c ®éng ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña huyÖn ThuËn Thµnh, tØnh B¾c Ninh. - Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt ®ai t¹i huyÖn ThuËn Thµnh, tØnh B¾c Ninh. - Ph©n tÝch thùc tr¹ng, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña hÖ thèng trång trät cña huyÖn ThuËn Thµnh, tØnh B¾c Ninh. - §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng gièng c©y trång, biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c mét sè c©y trång chÝnh t¹i ®Þa ph­¬ng. - Thö nghiÖm mét sè biÖn ph¸p kü thuËt vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña biÖn ph¸p kü thuËt ®­îc ¸p dông t¹i ®Þa ph­¬ng. - §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p kü thuËt gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña hÖ thèng trång trät t¹i huyÖn ThuËn Thµnh, tØnh B¾c Ninh. 1.3 ý nghÜa cña ®Ò tµi 1.3.1 ý nghÜa khoa häc - KÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi gãp phÇn bæ sung vµ lµm phong phó vµo c¬ së khoa häc, còng nh­ ph­¬ng ph¸p luËn trong viÖc nghiªn cøu vÒ hÖ thèng n«ng nghiÖp vµ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c. Ngoµi ra, gióp ®Þnh h­íng viÖc sö dông hîp lý tµi nguyªn ®Êt, n­íc vµ c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn kh¸c theo quan ®iÓm sinh th¸i vµ n«ng nghiÖp bÒn v÷ng, khai th¸c mét c¸ch hiÖu qu¶ nguån lùc kinh tÕ - x· héi cña ®Þa ph­¬ng. - X¸c ®Þnh h­íng nghiªn cøu vµ øng dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt vµo hÖ thèng trång trät ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña huyÖn. 1.3.2 ý nghÜa thùc tiÔn - §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p kü thuËt gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña hÖ thèng trång trät t¹i huyÖn ThuËn Thµnh, gãp phÇn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ n©ng cao ®êi sèng cña n«ng d©n. - ViÖc thùc hiÖn ®Ò tµi ®· gãp phÇn n©ng cao nhËn thøc vµ tr×nh ®é s¶n xuÊt cña ng­êi d©n trong vïng nghiªn cøu. §Ò xuÊt ®­îc biÖn ph¸p kü thuËt cô thÓ trong s¶n xuÊt cµ chua, d­a chuét xuÊt khÈu ®¶m b¶o n«ng s¶n phÈm an toµn ®èi víi ng­êi tiªu dïng, tõng b­íc më réng quy m« s¶n xuÊt c©y rau, mµu xuÊt khÈu, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. - §©y lµ nghiªn cøu ®Çu tiªn mét c¸ch cã hÖ thèng vµ ®¸nh gi¸ ®­îc t×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña huyÖn ThuËn Thµnh, lµm c¬ së ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong thêi gian tíi. 2. Tæng quan t×nh h×nh nghiªn cøu 2.1 C¬ së lý luËn cña ®Ò tµi 2.1.1 Lý thuyÕt hÖ thèng víi biÖn ph¸p kü thuËt Lý thuyÕt hÖ thèng ®­îc øng dông ngµy cµng réng r·i trong nhiÒu ngµnh khoa häc, gióp cho sù hiÓu biÕt vµ gi¶i thÝch c¸c mèi quan hÖ t­¬ng hç gi÷a c¸c sù viÖc hiÖn t­îng. C¬ së lý thuyÕt hÖ thèng ®· ®­îc Bertalanffy ®Ò x­íng vµo ®Çu thÕ kû XX [50], ®· ®­îc sö dông nh­ mét c¬ së lý luËn ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò phøc t¹p vµ tæng hîp. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, quan ®iÓm vÒ hÖ thèng ®­îc ph¸t triÓn m¹nh vµ ¸p dông kh¸ phæ biÕn trong lÜnh vùc sinh häc vµ n«ng nghiÖp. HÖ thèng (System) lµ mét tæng thÓ cã trËt tù cña c¸c yÕu tè kh¸c nhau cã quan hÖ vµ t¸c ®éng qua l¹i. Mét hÖ thèng cã thÓ x¸c ®Þnh mét tËp hîp c¸c ®èi t­îng hoÆc c¸c thuéc tÝnh ®­îc liªn kÕt b»ng nhiÒu mèi t­¬ng t¸c (Speeding, 1979 [71]; Ph¹m ChÝ Thµnh, 1993 [39]). Theo §µo ThÕ TuÊn, 1989 [53] hÖ thèng n«ng nghiÖp thùc chÊt lµ sù thèng nhÊt cña hai hÖ thèng: (1) HÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp (Agro - Ecosystems) lµ bé phËn cña hÖ sinh th¸i tù nhiªn, bao gåm c¸c c¬ thÓ sèng (c©y trång, vËt nu«i) trao ®æi n¨ng l­îng, vËt chÊt vµ th«ng tin víi ngo¹i c¶nh, t¹o nªn n¨ng suÊt s¬ cÊp (trång trät) vµ thø cÊp (ch¨n nu«i) cña hÖ sinh th¸i. (2) HÖ kinh tÕ - x· héi chñ yÕu lµ sù ho¹t ®éng cña con ng­êi trong s¶n xuÊt t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho toµn x· héi. Nh­ vËy hÖ thèng n«ng nghiÖp lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸c quy luËt tù nhiªn vµ kinh tÕ - x· héi, ®­îc chi phèi bëi c¸c yÕu tè sinh häc. HÖ thèng n«ng nghiÖp (Agricultural system) lµ sù biÓu hiÖn kh«ng gian cña sù phèi hîp c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ kü thuËt do x· héi thùc hiÖn ®Ó tho¶ m·n c¸c nhu cÇu. Nã biÓu hiÖn sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a mét hÖ thèng sinh häc - sinh th¸i mµ m«i tr­êng tù nhiªn lµ ®¹i diÖn vµ mét hÖ thèng x· héi - v¨n ho¸, qua c¸c ho¹t ®éng xuÊt ph¸t tõ nh÷ng thµnh qu¶ kü thuËt. Grigg, 1979 [67] cho r»ng: yÕu tè quyÕt ®Þnh cña kiÓu hÖ thèng n«ng nghiÖp lµ sù thay ®æi vÒ kinh tÕ vµ d©n sè. Theo t¸c gi¶ viÖc lu©n canh, sö dông ph©n ho¸ häc, thuèc trõ s©u bÖnh, chän gièng, c¬ giíi ho¸… do d©n sè vµ kinh tÕ thay ®æi trong thêi gian qua. HÖ thèng canh t¸c (Farming system) lµ s¶n phÈm cña bèn nhãm biÕn sè lµ m«i tr­êng vËt lý, kü thuËt s¶n xuÊt, chi phèi cña tµi nguyªn vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi. Trong ®ã ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ con ng­êi chi phèi c¸c biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c (H.G Zandstra, E.C Price,... 1981 [75]). Theo NguyÔn V¨n LuËt, 1990 [29], hÖ thèng canh t¸c lµ tæ hîp c©y trång ®­îc bè trÝ theo kh«ng gian vµ thêi gian víi hÖ thèng biÖn ph¸p kü thuËt ®­îc thùc hiÖn, nh»m ®¹t n¨ng suÊt c©y trång cao vµ n©ng cao ®é ph× cña ®Êt ®ai. T¸c gi¶ cßn nhÊn m¹nh c©y trång ph¶i ®­îc ®Æt trong mét kh«ng gian vµ thêi gian nhÊt ®Þnh, ®i ®«i víi nã lµ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt thÝch øng. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp lu«n g¾n víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi. C©y trång lµ ®èi t­îng cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ chÞu sù t¸c ®éng trùc tiÕp cña nhiÒu yÕu tè trong tù nhiªn còng nh­ c¸c c¸c yÕu tè kh¸c. §Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp víi tèc ®é nhanh vµ v÷ng ch¾c th× biÖn ph¸p kü thuËt lµ gi¶i ph¸p quan träng nh»m tËn dông tèi ®a c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng n«ng s¶n vµ tho¶ m·n nhu cÇu cña con ng­êi. T¸c gi¶ §­êng Hång DËt, 1994 [11] ®· tæng kÕt lÞch sö ph¸t triÓn hÖ thèng canh t¸c cña ViÖt Nam nh­ sau: “Khai th¸c c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn b»ng c¸c lao ®éng s¶n xuÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn m«i tr­êng bªn ngoµi, gieo trång nhiÒu trµ, nhiÒu gièng cã thêi gian sinh tr­ëng kh¸c nhau ®Ó øng phã víi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, dïng nhiÒu biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c, lµm ®Êt, bãn ph©n, trång gèi, trång xen ®Ó tËn dông diÖn tÝch ®Êt trång. HÖ thèng canh t¸c mang tÝnh ®a d¹ng: ®a d¹ng vÒ c¬ cÊu c©y trång, c¬ cÊu gièng, ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p, nhiÒu hÖ thèng canh t¸c nh»m t¨ng tÝnh thich nghi, t¨ng tÝnh chèng chÞu víi ®iÒu kiÖn kh«ng thuËn lîi vµ s©u bÖnh h¹i”. §µo thÕ TuÊn, 1984 [50] cho r»ng: hÖ thèng c©y trång (Cropping system) lµ thµnh phÇn c¸c gièng vµ lo¹i c©y trång ®­îc bè trÝ theo kh«ng gian trong mét hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp, nh»m tËn dông hîp lý c¸c nguån lîi tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi cã s½n. T¸c gi¶ cho r»ng bè trÝ c©y trång hîp lý lµ biÖn ph¸p kü thuËt, nh»m s¾p xÕp l¹i ho¹t ®éng cña hÖ sinh th¸i. Theo NguyÔn Duy TÝnh, 1995 [47] mét hÖ thèng c©y trång mang tÝnh chÊt tù tóc, tù cÊp muèn trë thµnh hÖ thèng c©y trång mang tÝnh chÊt hµng ho¸ cÇn ph¶i ph¸ vì tÝnh hÖ thèng khÐp kÝn cña tõng hé, trong ®ã chÝnh s¸ch lµ m«i tr­êng tèt nhÊt ®Ó chuyÓn ®æi hÖ thèng canh t¸c. Theo Ph¹m ChÝ Thµnh, 1996 [42] viÖc ph¸t triÓn trång trät trong thêi gian tíi chñ yÕu dùa vµo “hiÖu øng hÖ thèng” b»ng c¸ch bè trÝ l¹i hÖ thèng c©y trång thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, chÕ ®é khÝ hËu, chÕ ®é n­íc kh¸c nhau, ®ång thêi ph¶i ®a d¹ng s¶n xuÊt trång trät. CÇn ¸p dông c¸c tiÕn bé kü thuËt tæng hîp nh»m sö dông hîp lý c¸c nguån lîi tù nhiªn vµ lao ®éng, sö dông hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­. §Ó x©y dùng hÖ thèng lu©n canh hîp lý, cÇn ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi cô thÓ cña ®Þa ph­¬ng, c¸c nh©n tè ®ã lµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt, nguån lao ®éng, thÞ tr­êng tiªu thô, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, tËp qu¸n vµ kinh nghiÖm truyÒn thèng (Lª Quý An, 1991 [1]; Dixon - Kueelmer, 1989 [62]). Theo Lª Minh To¸n, 1988 [49] nghiªn cøu c¶i tiÕn c¬ cÊu c©y trång lµ t×m ra c¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng n«ng s¶n b»ng c¸ch ¸p dông c¸c tiÕn bé kü thuËt vµo hÖ thèng c©y trång hiÖn t¹i hoÆc ®­a ra nh÷ng hÖ thèng c©y trång míi. H­íng vµo c¸c hîp phÇn tù nhiªn, kü thuËt sinh häc, lao ®éng, qu¶n lý, thÞ tr­êng ®Ó ph¸t triÓn c¬ cÊu c©y trång trong nh÷ng ®iÒu kiÖn míi nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. Theo Lý Nh¹c, Phïng §¨ng Chinh, D­¬ng H÷u TuyÒn 1987 [33] biÖn ph¸p kü thuËt n«ng nghiÖp c¨n cø vµo chÕ ®é lu©n canh mµ x¸c ®Þnh néi dung cña m×nh nh­ thuû lîi, bãn ph©n, lµm ®Êt, ch¨m sãc, phßng trõ s©u bÖnh h¹i… ®Òu c¨n cø vµo lo¹i c©y trång, tr×nh tù lu©n phiªn c©y trång trong hÖ thèng ®Ó x©y dùng c¸c biÖn ph¸p kü thuËt cô thÓ cho suèt c¶ chu kú lu©n canh. Nh­ vËy lý thuyÕt hÖ thèng lµ c¬ së cña c¸c biÖn ph¸p kü thuËt trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, bëi nã nghiªn cøu sù kÕt hîp gi÷a nhiÒu yÕu tè cïng víi c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ c¸c tiÕn bé vÒ gièng vµ kü thuËt canh t¸c còng nh­ c«ng cô s¶n xuÊt. Bªn c¹nh ®ã cßn ph¶i ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi, còng nh­ nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh viÖc x©y dùng hÖ thèng c©y trång. 2.1.2 BiÖn ph¸p kü thuËt víi sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng Theo Ph¹m V¨n phª, NguyÔn ThÞ Lan, 2001 [35] mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®­îc gäi lµ bÒn v÷ng khi ®¹t ®­îc tÊt c¶ c¸c môc ®Ých vµ cã thÓ bÒn v÷ng m·i m·i. Néi dung cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng gåm: (1) §¸p øng nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n cña con ng­êi; (2) San b»ng ®­îc kho¶ng c¸ch gi÷a giµu - nghÌo vµ toµn x· héi; (3) B¶o vÖ ®­îc c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn. Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng chiÕm vÞ trÝ quan träng, nhiÒu khi cã tÝnh quyÕt ®Þnh trong sù ph¸t triÓn chung cña x· héi. Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng lµ ®iÒu hoµ c¸c môc tiªu vµ t¹o c¬ héi cho viÖc ®¹t ®­îc kÕt qu¶ vÒ m«i tr­êng, kinh tÕ vµ x· héi v× lîi Ých tr­íc m¾t vµ l©u dµi. V× thÕ viÖc khai th¸c c¸c nguån lîi tù nhiªn còng nh­ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ¸p dông trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cÇn ph¶i ®­îc chó träng mét c¸ch hîp lý ®Ó b¶o vÖ n¨ng suÊt c©y trång vµ m«i tr­êng tù nhiªn. Ph¹m ChÝ Thµnh, 1996 [42] cho r»ng, cã 3 ®iÒu kiÖn ®Ó t¹o n«ng nghiÖp bÒn v÷ng ®ã lµ c«ng nghÖ b¶o tån tµi nguyªn, nh÷ng tæ chøc tõ bªn ngoµi vµ nh÷ng tæ chøc tõ c¸c nhãm ®Þa ph­¬ng. T¸c gi¶ cho r»ng xu thÕ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng ®­îc c¸c n­íc ph¸t triÓn khëi x­íng mµ hiÖn nay ®· trë thµnh ®èi t­îng ®Ó c¸c n­íc nghiªn cøu theo h­íng kÕ thõa, ch¾t läc c¸c tinh tuý cña c¸c nÒn n«ng nghiÖp, chø kh«ng ch¹y theo c¸i hiÖn ®¹i mµ b¸c bá nh÷ng c¸i thuéc vÒ truyÒn thèng. Trong n«ng nghiÖp bÒn v÷ng nh­ chän c©y g×, con g× trong mét hÖ sinh th¸i t­¬ng øng kh«ng thÓ ¸p ®Æt theo ý muèn chñ quan mµ ph¶i ®iÒu tra, nghiªn cøu ®Ó hiÓu biÕt thiªn nhiªn. Theo §µo ThÕ TuÊn, 1986 [52] nhiÖm vô cña ngµnh trång trät ViÖt Nam lµ ph¶i t×m ra mäi biÖn ph¸p b¶o vÖ n¨ng suÊt c©y trång. Cã hai kh¶ n¨ng ®Èy m¹nh s¶n xuÊt trång trät lµ: - Th©m canh ë nh÷ng vïng sinh th¸i khã kh¨n, chó träng vÊn ®Ò gièng vµ chÕ ®é bãn ph©n thÝch hîp. - T¨ng vô ë nh÷ng vïng sinh th¸i thuËn lîi nhÊt nh­ trång c©y vô ®«ng vµ thùc hiÖn biÖn ph¸p h÷u hiÖu lµ bè trÝ c©y trång thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu, ®Êt ®ai, chÕ ®é n­íc vµ thêi vô nh»m ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng. Theo Vâ Minh Kha, 1978 [21] viÖc sö dông ph©n h÷u c¬ trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cã vai trß quan träng trong viÖc t¨ng n¨ng suÊt c©y trång vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng. C¸c nhµ khoa häc ®· kh¼ng ®Þnh khi trång trät ®· lµm tiªu hao ®é ph× cña ®Êt, nh­ng còng qua trång trät c©y sÏ hoµn tr¶ l¹i cho ®Êt mét sè chÊt h÷u c¬ lµm t¨ng ®é ph× cña ®Êt. NÕu bè trÝ hÖ thèng lu©n canh phï hîp ta võa kÕt hîp gi÷a sö dông ®Êt hiÖu qu¶ vµ båi d­ìng ®Êt (Lý Nh¹c vµ céng sù, 1987) [33]. Theo FAO, 1989 [68] n«ng nghiÖp bÒn v÷ng bao gåm qu¶n lý cã hiÖu qu¶ tµi nguyªn cho n«ng nghiÖp ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña cuéc sèng con ng­êi, ®ång thêi gi÷ g×n, c¶i thiÖn m«i tr­êng vµ b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Cao Liªm, Ph¹m V¨n Phª, NguyÔn ThÞ Lan, 1995 [28] ®· kh¸i qu¸t néi dung n«ng nghiÖp bÒn v÷ng gåm c¸c phÇn c¬ b¶n sau: - BÒn v÷ng vÒ an ninh l­¬ng thùc trong thêi gian dµi trªn c¬ së hÖ thèng n«ng nghiÖp phï hîp víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i vµ kh«ng tæn h¹i m«i tr­êng. - BÒn v÷ng vÒ tæ chøc qu¶n lý, hÖ thèng n«ng nghiÖp phï hîp mèi quan hÖ con ng­êi cho c¸c thÕ hÖ mai sau. - BÒn v÷ng thÓ hiÖn tÝnh céng ®ång trong hÖ thèng n«ng nghiÖp hîp lý. Thùc tÕ kh«ng cã ranh giíi râ rµng gi÷a hÖ sinh th¸i tù nhiªn vµ hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp, ph©n biÖt gi÷a chóng lµ sù can thiÖp cña con ng­êi (Ph¹m V¨n Phª, NguyÔn ThÞ Lan, 2001) [35]. ChÝnh v× thÕ, mµ mäi ho¹t ®éng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Òu ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh bÒn v÷ng cña hÖ sinh th¸i. Trªn c¬ së ®ã c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ¸p dông trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp còng ph¶i tu©n thñ qui luËt kh¸ch quan cña tù nhiªn võa b¶o vÖ m«i tr­êng võa tho¶ m·n nhu cÇu thiÕt yÕu cña con ng­êi. Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng chiÕm vÞ trÝ quan träng, cã tÝnh quyÕt ®Þnh trong sù ph¸t triÓn chung cña x· héi. 2.1.3 Mét sè biÖn ph¸p kü thuËt trång trät 2.1.3.1 Sö dông gièng c©y trång Khi nghiªn cøu hÖ thèng c©y trång, ph¸t triÓn gièng c©y trång lµ vÊn ®Ò cèt lâi cña hÖ thèng canh t¸c. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c gièng míi ra ®êi ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo viÖc n©ng cao n¨ng suÊt c©y trång (Tr­¬ng §Ých, 1993 [14]; Vò Tuyªn Hoµng, 1994 [19]; NguyÔn H÷u NghÜa, 1997 [34]). Mçi gièng c©y trång phï hîp víi tõng ®iÒu kiÖn cña tõng ®Þa ph­¬ng, chÝnh v× thÕ viÖc sö dông gièng c©y trång cÇn ph¶i ®i ®«i víi viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt phï hîp nh­: kü thuËt canh t¸c gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc n©ng cao n¨ng suÊt, phÈm chÊt vµ s¶n l­îng l­¬ng thùc. Ph¹m ChÝ Thµnh, TrÇn V¨n DiÔn, Ph¹m TiÕn Dòng, TrÇn §øc Viªn 1993 [39] cho r»ng ë n­íc ta vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· ¸p dông chiÕn l­îc dùa chñ yÕu trªn thµnh tùu “c¸ch m¹ng xanh” nh»m vµo mét sè s¶n phÈm cña n«ng nghiÖp quan träng nh­ lóa, ng«... b»ng c¸ch tËp trung ®Çu t­ vµo viÖc chän t¹o gièng cã n¨ng suÊt cao, ®Çu t­ thuû lîi, bãn ph©n vµ phßng chèng dÞch h¹i. Nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt trong thêi gian gÇn ®©y ®· ®ãng gãp kh«ng nhá cho ngµnh n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt trong c«ng t¸c chän gièng nh­ t¹o c¸c gièng cã ­u thÕ lai, c«ng nghÖ nu«i cÊy m«, chuyÓn gen…lµm t¨ng n¨ng suÊt vµ phÈm chÊt n«ng s¶n, n©ng cao hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. 2.1.3.2 Sö dông ph©n bãn c©n ®èi vµ hîp lý Bãn ph©n hîp lý thùc chÊt lµ t×m ra c¸ch tho¶ m·n tèt nhÊt mèi quan hÖ t­¬ng hç gi÷a c¸c nguyªn tè cÇn thiÕt ®èi víi c©y trång. Bãn ph©n hîp lý lµ t×m ra kho¶ng c¸ch ng¾n nhÊt bï l¹i l­îng chÊt dinh d­ìng mµ c©y trång lÊy ®i cïng víi tiªu hao dinh d­ìng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Muèn th©m canh c©y trång cÇn ph¶i bãn c¸c lo¹i ph©n vµ ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu dinh d­ìng cho c©y, viÖc sö dông ph©n hîp lý lµ biÖn ph¸p duy tr×, båi d­ìng, c¶i t¹o vµ phôc håi nhanh chãng cã hiÖu qu¶ nhÊt ®Æc biÖt lµ ë nh÷ng ®Êt nghÌo dinh d­ìng hoÆc ®· bÞ tho¸i ho¸ trong qu¸ tr×nh trång trät. Cao Liªm, Ph¹m V¨n Phª, NguyÔn ThÞ Lan, 1995 [28] ®­a ra quan ®iÓm n«ng nghiÖp sinh th¸i lµ sö dông tèt c¸c nguån lîi vµ c¸c mèi quan hÖ cña sinh th¸i víi hiÖu qu¶ ®Çu t­ n¨ng l­îng ho¸ th¹ch cao, nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Theo Lª V¨n TiÒm, 1992 [48] mËt ®é trång cao vµ chÕ ®é bãn ph©n thÝch hîp lµ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt quan träng lµm cho quÇn thÓ c©y trång ph¸t triÓn m¹nh. Vâ Minh Kha, 2003 [22] cho r»ng: HÖ thèng sö dông ph©n bãn phèi hîp c©n ®èi cã thÓ hiÓu lµ sù phèi hîp hoµn h¶o gi÷a c¸c thµnh tè trong hÖ thèng n«ng nghiÖp víi kü thuËt bãn ph©n ®Ó cung cÊp c©n ®èi chÊt dinh d­ìng cho c©y trång nh»m ®¹t 5 môc tiªu sau: (1) §¹t n¨ng suÊt c©y trång mong muèn; (2) §¹t chÊt l­îng s¶n phÈm mong muèn; (3) T¨ng thu nhËp cho ng­êi s¶n xuÊt; (4) Håi phôc, lµm t¨ng ®é ph× nhiªu cho ®Êt vµ b¶o vÖ m«i tr­êng; (5) øng dông s¸t víi ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng. Nh­ vËy sö dông ph©n bãn hîp lý lµ vÊn ®Ò kh«ng thÓ thiÕu trong hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p canh t¸c n«ng nghiÖp ®Ó t¨ng n¨ng suÊt, phÈm chÊt c©y trång, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. 2.1.3.3 BiÖn ph¸p lu©n canh, xen canh Lu©n canh, xen canh lµ trung t©m cña c¸c biÖn ph¸p kü thuËt trång trät. Tuú thuéc vµo c¸c chÕ ®é canh t¸c kh¸c nhau mµ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt còng cã sù thay ®æi t­¬ng øng nh­ thuû lîi, bãn ph©n, lµm ®Êt, phßng chèng s©u bÖnh…®Òu c¨n cø vµo lo¹i c©y trång, tr×nh tù s¾p xÕp, lu©n phiªn c©y trång trong hÖ thèng mµ x©y dùng biÖn ph¸p kü thuËt phï hîp. BiÖn ph¸p t¨ng hiÖu qu¶ sö dông ®Êt vµ ®Êt c¸t biÓn rÊt phï hîp b»ng kü thuËt trång xen, c¸c c«ng thøc trång xen phæ biÕn nh­: l¹c xen s¾n; ®Ëu ®ç xen s¾n, ít; l¹c xen ng« sau ®ã trång ®Ëu ®en hoÆc ®Ëu ®á. Còng theo t¸c gi¶ ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt c©y trång cÇn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p trång xen canh, lu©n canh kÕt hîp cïng víi ®Çu t­ th©m canh nh­: sö dông thªm gièng míi; bãn ph©n hîp lý, ®Æc biÖt lµ ph©n h÷u c¬, ®ång thêi cung cÊp n­íc ®Çy ®ñ cho c©y trång (TrÇn V¨n Minh, 2000) [31]. NguyÔn Ngäc B×nh, Vò BiÖt Linh, 1995 [4] kh¼ng ®Þnh r»ng nÕu kh«ng thiÕt lËp c¸c d¶i rõng phßng hé trªn c¸c bê c¸t bao quanh cña vïng ven biÓn th× kh«ng cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn ®Êt c¸t ven biÓn. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p xen canh, gèi vô c¸c c©y trång nh­ l¹c, ®Ëu t­¬ng, võng... t¹o nguån h÷u c¬ bæ sung cho ®Êt. Ngoµi c¸c biÖn ph¸p kü thuËt c¬ b¶n trªn cßn cã c¸c biÖn ph¸p kh¸c nh­ phßng chèng dÞch h¹i, thêi vô, kü thuËt lµm ®Êt, t­íi n­íc... Mçi mét biÖn ph¸p cã ý nghÜa, vai trß riªng nh­ng chóng cã t¸c ®éng quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong mét tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt trong s¶n xuÊt vµ phô thuéc vµo lo¹i c©y trång, vïng sinh th¸i kh¸c nhau nh­ng ®Òu h­íng tíi lµ t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng bÒn v÷ng. 2.1.4 Vai trß cña c¸c biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c - Duy tr×, c¶i t¹o, båi d­ìng ®Êt: Trong qu¸ tr×nh trång trät c©y trång lÊy ®i tõ ®Êt mét l­îng dinh d­ìng ®Ó t¹o n¨ng suÊt, v× vËy cÇn cã biÖn ph¸p tr¶ l¹i cho ®Êt l­îng dinh d­ìng ®· mÊt. BiÖn ph¸p kü thuËt trong n«ng nghiªp nh»m duy tr×, c¶i t¹o vµ b¶o vÖ ®Êt cã thÓ bao gåm: trång c©y hä ®Ëu, bãn ph©n, lµm ®Êt, che phñ ®Êt... huy ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c nguån dinh d­ìng, gi¶m tèi thiÓu viÖc sö dông n¨ng l­îng ho¸ th¹ch trong qu¸ tr×nh canh t¸c. - T¨ng kh¶ n¨ng sinh tr­ëng, ph¸t triÓn c©y trång còng nh­ t¨ng n¨ng suÊt vµ phÈm chÊt n«ng s¶n. §©y lµ môc ®Ých cña c¸c biÖn ph¸p kü thuËt n«ng nghiÖp, bëi cã biÖn ph¸p kü thuËt thÝch hîp kh«ng chØ lîi dông tèt nhÊt c¸c yÕu tè tù nhiªn vµ m«i tr­êng mµ cßn ph¸t huy vai trß cña gièng, kü thuËt canh t¸c còng nh­ c«ng t¸c phßng chèng dÞch h¹i tæng hîp. - B¶o vÖ m«i tr­êng vµ c¸c hÖ sinh th¸i, ®Æc biÖt lµ m«i tr­êng ®Êt, hÖ sinh th¸i ®ång ruéng, chèng xãi mßn, h¹n chÕ tèi thiÓu t¸c h¹i cña s©u bÖnh vµ sö dông thuèc b¶o vÖ thùc vËt. - §iÒu hoµ lao ®éng vµ viÖc sö dông c¸c vËt t­: mçi lo¹i c©y trång cÇn ph¶i gieo trång, ch¨m sãc... sö dông c¸c vËt t­ c«ng cô kh¸c nhau tuú tõng giai ®o¹n. V× thÕ khi sö dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt thÝch hîp víi mét lo¹i c©y trång nµo ®ã sÏ t¹o ra viÖc bè trÝ nguån nh©n lùc, vËt t­… mét c¸ch hîp lý h¬n vµ gi¶m tÝnh thêi vô, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. 2.1.5 Ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn trong nghiªn cøu C¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu trong hÖ thèng ®­îc ®Ò cËp ®Õn rÊt sím, mét sè ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu phæ biÕn nh­ ph­¬ng ph¸p m« h×nh ho¸, ph©n tÝch kinh tÕ, ph­¬ng ph¸p chuyªn kh¶o...Tuy nhiªn, bÊt kú mét ®Ò xuÊt nµo vÒ ®æi míi kü thuËt n«ng nghiÖp cÇn ®­îc xem xÐt dùa trªn c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn ®Ó ng­êi n«ng d©n dÔ sö dông nh­ng l¹i ®¹t hiÖu qu¶ cao. FAO, 1995 [69] ®­a ra ph­¬ng ph¸p ph¸t triÓn hÖ thèng canh t¸c vµ cho ®©y lµ mét ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn nh»m ph¸t triÓn c¸c hÖ thèng n«ng nghiÖp vµ céng ®ång n«ng th«n trªn c¬ së bÒn v÷ng. ViÖc nghiªn cøu chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt ngµnh trång trät ph¶i ®­îc b¾t ®Çu tõ ph©n tÝch hÖ thèng canh t¸c hiÖn t¹i. Nh÷ng nghiªn cøu ph¸t triÓn hÖ thèng canh t¸c cña FAO lµ nç lùc nh»m bæ sung vµ hoµn thiÖn cho viÖc tiÕp cËn ®¬n lÎ. XuÊt ph¸t ®iÓm cña hÖ thèng canh t¸c lµ nh×n n«ng tr¹i nh­ mét hÖ thèng, ph©n tÝch nh÷ng h¹n chÕ vµ tiÒm n¨ng, x¸c ®Þnh c¸c nghiªn cøu thÝch hîp theo thø tù ­u tiªn vµ nh÷ng thay ®æi cÇn thiÕt ®­îc ®­a vµo chÝnh s¸ch, thö nghiÖm trªn thùc tÕ ®ång ruéng hoÆc m« pháng c¸c hiÖu øng cña nã b»ng m« h×nh ho¸ trong tr­êng hîp chÝnh s¸ch thay ®æi. Sau ®ã ph©n tÝch ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vµ ®Ò xuÊt h­íng ph¸t triÓn. §µo ThÕ TuÊn, 1984 [53] còng ®­a ra s¬ ®å kh¸i qu¸t vÒ mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a ®iÒu kiªn tù nhiªn (®Êt - n­íc - khÝ hËu) víi sinh lý c¸ thÓ c©y trång trong quÇn thÓ vµ kh«ng thÓ t¸ch rêi víi c¸c yÕu tè kinh tÕ - x· héi: §Êt vµ n­íc KhÝ hËu N¨ng suÊt kinh tÕ QuÇn thÓ c©y trång §Æc ®iÓm di truyÒn c¸ thÓ c©y trång T¸c ®éng cña con ng­êi QuÇn thÓ sinh vËt S¬ ®å 1. Quan hÖ gi÷a c©y trång vµ m«i tr­êng (Nguån: §µo ThÕ TuÊn, 1984 [53]) 1. Thu thËp tµi liÖu vÒ khÝ hËu, ®¸nh gi¸ thuËn lîi vµ khã kh¨n vïng nghiªn cøu. 2. Thu thËp tµi liÖu ®Êt ®ai, ®¸nh gi¸ sè l­îng, chÊt l­îng, hiÖn tr¹ng sö dông vµ khai th¸c, c¸c mÆt h¹n chÕ cña ®Êt ®ai. 3. Xem xÐt hÖ thèng thuû lîi, n­íc vµ c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý khai th¸c n­íc. 4. Xem xÐt bé gièng c©y trång ®­îc sö dông dùa trªn ®Æc tÝnh cña gièng trong s¶n xuÊt ®Ó lùa chän gièng thÝch hîp cho vïng sinh th¸i. 5. Xem xÐt t×nh h×nh s©u bÖnh h¹i. 6. T×m hiÓu c¸c ®Þnh h­íng, môc tiªu ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña c¬ së. 7. Ph©n tÝch nguån nh©n lùc, t­ liÖu s¶n xuÊt. Speeding, 1975 [73] trong nghiªn cøu chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång s¶n xuÊt ngµnh trång trät cã hai ph­¬ng ph¸p c¬ b¶n: (1) Nghiªn cøu c¶i tiÕn hÖ thèng cã s½n: cã nghÜa ph©n tÝch hÖ thèng hiÖn tr¹ng t×m ra chç hÑp hay chç th¾t l¹i cña hÖ thèng, ®ã lµ chç ¶nh h­ëng xÊu nhÊt, h¹n chÕ ®Õn ho¹t ®éng cña hÖ thèng. V× thÕ cÇn t¸c ®éng ®Ó c¶i tiÕn, söa ch÷a, khai th«ng ®Ó cho hÖ thèng hoµn thiÖn h¬n, cã hiÖu qu¶ h¬n. (2) Nghiªn cøu x©y dùng hÖ thèng míi: trong ph­¬ng ph¸p nµy cÇn cã sù tÝnh to¸n, c©n nh¾c kü, tæ chøc s¾p ®Æt sao cho c¸c bé phËn trong hÖ thèng dù kiÕn n»m ®óng vÞ trÝ trong mèi quan hÖ t­¬ng ®­¬ng cña c¸c phÇn tö ®Ó ®¹t môc ®Ých cña hÖ thèng tèt nhÊt. Ph¹m ChÝ Thµnh, §µo Ch©u Thu, TrÇn §øc Viªn, Ph¹m TiÕn Dòng, 1996 [41] ®· ®­a ra ph­¬ng ph¸p rÊt cô thÓ ®Ó ®iÒu tra, xö lý tæng hîp khi nghiªn cøu hÖ thèng n«ng nghiÖp: 1. M« t¶ nhanh ®iÓm nghiªn cøu. 2. Ph­¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin tõ n«ng d©n b»ng ph­¬ng ph¸p KIP. 3. Ph­¬ng ph¸p thu thËp, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ th«ng tin b»ng ph­¬ng ph¸p SWOT. 4. Thu thËp th«ng tin, x¸c ®Þnh chÈn ®o¸n nh÷ng h¹n chÕ, trë ng¹i theo ph­¬ng ph¸p ABC vµ WEB. 5. X©y dùng b¶n ®å l¸t c¾t, m« t¶ hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp vµ m« t¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña hé n«ng d©n. 6. Xö lý sè liÖu vµ tr×nh bµy kÕt qu¶ c¸c cuéc ®iÒu tra kh¶o s¸t. 2.2 Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu cã liªn quan 2.2.1 Nghiªn cøu trªn thÕ giíi C¸c nhµ khoa häc n«ng nghiÖp trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang tËp trung mäi nç lùc nghiªn cøu nh»m hoµn thiÖn hÖ thèng canh t¸c b»ng viÖc sö dông c¸c nguån lùc s½n cã vµ ¸p dông tiÕn bé khoa häc vµo s¶n xuÊt nh»m t¨ng n¨ng suÊt, s¶n l­îng, phÈm chÊt vµ bÒn v÷ng vÒ mÆt m«i tr­êng vµ c¸c hÖ sinh th¸i. Tõ thÕ kû VIII ®Õn thÕ kû XVIII chÕ ®é canh t¸c phæ biÕn ë c¸c n­íc Ch©u ¢u lµ chÕ ®é lu©n canh 3 khu vµ lu©n chuyÓn trong 3 n¨m, víi hÖ thèng c©y trång lµ ngò cèc - ngò cèc - bá ho¸ cã n¨ng suÊt kho¶ng 5 - 6 t¹/ha. §Çu thÕ kû XIX viÖc thay ®æi chÕ ®é lu©n canh víi 4 khu, 4 n¨m víi hÖ thèng c©y trång khoai t©y - ngò cèc xu©n - cá 3 l¸ - ngò cèc ®«ng. Do ¸p dông chÕ ®é lu©n canh trªn nªn ph¶i t¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh­ lµm ®Êt, bãn ph©n vµ cá 3 l¸ cã t¸c dông c¶i t¹o, båi d­ìng ®Êt. ChÝnh v× vËy, ®· lµm tæng s¶n l­îng t¨ng gÊp 4 lÇn, mét sè n­íc ®· ¸p dông thµnh c«ng chÕ ®é nµy nh­ Ph¸p, §an M¹ch, Hµ Lan, §øc... (dÉn theo Bïi Huy §¸p, 1974 [13]) Ch©u ¸ ®­îc xem lµ c¸i n«i cña lóa n­íc, chiÕm tíi 90% diÖn tÝch vµ s¶n l­îng cña thÕ giíi. Nh÷ng n­íc §«ng Nam ¸ cã n¨ng suÊt lóa cao nhÊt còng kh«ng v­ît qu¸ 35 t¹/ha ( Th¸i Lan 30,25 t¹/ha, Philippines 29,42 t¹/ha), trong khi ®ã NhËt B¶n ®¹t 68,82 t¹/ha. Nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn n¨ng suÊt ë §«ng Nam ¸ kh«ng cao lµ do kü thuËt canh t¸c Ýt ®­îc c¶i tiÕn, ®Æc biÖt lµ gièng (Suichi, 1985 [37]). Vµo nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX cïng víi cuéc c¸ch m¹ng xanh lµ viÖc t¹o ra c¸c gièng lóa ng¾n ngµy, ®Çu t­ c¬ giíi vµ n¨ng l­îng ho¸ th¹ch d­íi d¹ng nhiªn liÖu, ph©n ho¸ häc, thuèc trõ s©u, thuû lîi... ®· t¹o b­íc nh¶y vät vÒ n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng c©y trång. Tuy nhiªn, sau ®ã ng­êi ta còng nhËn thÊy nh÷ng hËu qu¶ tiªu cùc cña nã vÒ « nhiÔm m«i tr­êng, ®Æc biÖt lµ « nhiÔm ®Êt. Ên §é ®· tiÕn hµnh c«ng tr×nh nghiªn cøu n«ng nghiÖp tõ n¨m 1962 - 1972, lÊy th©m canh, t¨ng vô chu kú 1 n¨m, 2 vô ngò cèc, 1 vô ®Ëu ®ç víi 3 môc tiªu lµ: khai t¸c tèi ­u tiÒm n¨ng cña ®Êt ®ai, n©ng cao ®é ph× cña ®Êt vµ ®¶m b¶o t¨ng lîi Ých cho n«ng d©n. Còng ë Ên §é ®· ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò c¸c biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c hîp lý dùa vµo ®iÒu kiÖn cña tõng vïng sinh th¸i kh¸c nhau, chÕ ®é chÝnh s¸ch vµ gi¸ c¶ n«ng s¶n hµng ho¸. Do vËy trong giai ®o¹n nµy hµng lo¹t c¸c biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c ®­îc kh¶o nghiÖm trªn diÖn réng vµ cho n¨ng suÊt cao [33]. Zandstra H.G, 1982 [62] kh¼ng ®Þnh xen canh gèi vô cã t¸c dông t¨ng tæng s¶n l­îng cña c¸c c©y trång c¹n, do t¹o ra ®­îc chÕ ®é che phñ ®Êt tèt h¬n, tËn dông ®­îc bøc x¹ mÆt trêi trong suèt thêi gian sinh tr­ëng. C¸c c¬ cÊu c©y trång ®­îc thùc hiÖn: ng« + lóa; lóa + ®Ëu xanh; lóa + lóa m×; lóa + rau; lóa + lóa; lóa m× + ng«. Conway G.R, 1985 [63] cho r»ng c«ng thøc lóa + lóa m× lµ hÖ thèng lu©n canh chÝnh ë thung lòng Kangra cho n¨ng suÊt ngò cèc hµng n¨m kh«ng v­ît 30 t¹/ha do khan hiÕm ph©n bãn. ThÝ nghiÖm bãn 100 kg N/ha, cµy vïi r¬m r¹ cho n¨ng suÊt lóa vµ lóa m× ®Òu t¨ng so víi kh«ng cµy vïi r¬m r¹ (kh«ng cµy vïi r¬m r¹ n¨ng suÊt 31,57 t¹/ha lªn 40,24 t¹/ha khi cµy vïi r¬m r¹). Theo Kolar. JS, Grewal. HS, 1989 [70] trªn ®Êt thÞt pha c¸t cña vïng Ludiana l­îng ph©n bãn cho lóa 13 kg P2O5/ha so víi l­îng bãn 26 kg P2O5/ha th× kh«ng cã hiÖu lùc sai kh¸c nhau, nh­ng bãn 26 kg P2O5/ha th× cßn ®Ó tån d­ l¹i vô sau. Indonexia b»ng c¸c biÖn ph¸p kü thuËt tæng hîp nh­ kÕt hîp trång trät, ch¨n nu«i gia sóc vµ c¸ víi c¸c gièng c©y trång cã n¨ng suÊt cao, trong vßng 9 n¨m (tõ 1975 ®Õn 1984) ®· lµm thay ®æi ®¸ng kÓ vÒ kinh tÕ n«ng nghiÖp [33]. C¸c t¸c gi¶ Mandal, 1987 [68]; Tarhalkar, 1990 [72] nghiªn cøu ë Rajasthan Ên §é cho thÊy trång b«ng thuÇn cho n¨ng suÊt thÊp h¬n so víi trång xen l¹c, ®Ëu xanh, ®Ëu t­¬ng gi¶m ®­îc møc ph©n bãn thÊp (NPK t­¬ng øng lµ 5- 10- 10 kg/ha) vµ chi phÝ ph©n bãn hoµn toµn cã thÓ ®­îc bï ®¾p b»ng n¨ng suÊt l¹c. Trung Quèc lµ mét n­íc cã nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn hµng ®Çu cña khu vùc, nhê ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc vµo s¶n xuÊt nhÊt lµ trong c«ng nghÖ s¶n xuÊt h¹t gièng lóa lai, ng«, c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶, gièng rau ®· lµm t¨ng 43% s¶n l­îng ngò cèc. C¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh­ trång xen canh ng« víi lóa m×, sö dông ph©n bãn hîp lý... ®· n©ng cao n¨ng suÊt cña c¸c c¸nh ®ång lªn 15 tÊn/ha. §µi Loan cã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp rÊt thÊp, nh­ng ¸p dông ®­îc c¸c biÖn ph¸p khoa häc kü thuËt, thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt nªn ®· t¹o cho nÒn n«ng nghiÖp cã nh÷ng b­íc tiÕn v­ît bËc, kh«ng nh÷ng cung cÊp ®Çy ®ñ l­¬ng thùc mµ cßn chuyÓn vèn cho c¸c ngµnh kh¸c, ®ãng gãp cho c«ng nghiÖp ho¸ vµ thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. §µi Loan thùc hiÖn réng r·i vµ ¸p dông kinh doanh cÇn nhiÒu søc lao ®éng vµ kü thuËt vi sinh ®Ó n©ng cao s¶n l­îng c©y trång, n©ng cao kh¶ n¨ng canh t¸c cña ®Êt ®ai, nhËp thªm nhiÒu gièng cã n¨ng suÊt cao. §Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n §µi Loan ®· tiÕn hµnh c¶i c¸ch ruéng ®Êt, c¶i tiÕn kü thuËt, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, thóc ®Èy kiÕn thiÕt n«ng th«n. Nghiªn cøu vÒ kü thuËt canh t¸c trªn ®Êt dèc theo m« h×nh SALT lÇn ®Çu tiªn ¸p dông ë Philippines cã k._.Õt qu¶ víi hÖ thèng c©y trång vµ c¸c biÖn ph¸p canh t¸c nh­ sau: c¸c c©y hµng n¨m vµ c©y l©u n¨m ®­îc trång thµnh b¨ng xen kÏ réng tõ 4 - 5 m, c¸c lo¹i c©y hä ®Ëu cè ®Þnh ®¹m ®­îc trång thµnh 2 d·y theo ®­êng ®ång møc ®Ó t¹o thµnh hµng rµo, khi c©y hµng rµo cao 1,5 -2 m ®èn ®Ó l¹i 40 cm gèc, cµnh l¸ dïng ®Ó r¶i lªn b¨ng t¹o líp che phñ vµ gi÷ Èm, chèng xãi mßn. NhËt B¶n lµ n­íc cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kh«ng thu©n lîi, v× thÕ ®· nghiªn cøu vµ ®Ò ra chÝnh s¸ch quan träng, x©y dùng nh÷ng ch­¬ng tr×nh víi môc tiªu nh­: (1) an toµn vÒ l­¬ng thùc; (2) c¶i t¹o ruéng ®Êt; (3) æn ®Þnh thÞ tr­êng n«ng s¶n trong n­íc; (4) ®Èy m¹nh c«ng t¸c khuyªn n«ng; (5) mét sè gi¶i ph¸p kü thuËt trong s¶n xuÊt; (6) c¶i c¸ch n«ng th«n. Ngoµi ra c¸c nhµ khoa häc NhËt B¶n ®· ®Ò ra 4 tiªu chuÈn khi x©y dùng hÖ thèng n«ng nghiÖp lµ: (1) phèi hîp gi÷a c©y trång víi vËt nu«i; (2) phèi hîp gi÷a kü thuËt trång trät vµ kü thuËt ch¨n nu«i gia sóc; (3) t¨ng c­êng ®é lao ®éng, vèn ®Çu t­, tæ chøc s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm lµm ra; (4) s¶n phÈm mang tÝnh chÊt hµng ho¸ cao. Nhê vËy mµ NhËt B¶n trë thµnh mét n­íc cã nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn hµng ®Çu thÕ giíi (dÉn theo NguyÔn Duy TÝnh, 1995 [47]). Theo CIP, 1992 [63] ë Ai CËp trong kü thuËt trång gèi khoai t©y víi ng« vµ h­íng d­¬ng lµm tû lÖ nÈy mÇm vµ n¨ng suÊt khoai t©y t¨ng 30 - 40%. Bangladet ®· x©y dùng hÖ thèng canh t¸c kÕt hîp nhiÒu lo¹i c©y trång kh¸c nhau ®­îc bè trÝ trªn cïng mét l« ®Êt. Lîi Ých cña viÖc trång kÕt hîp lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña sö dông ®Êt, sö dông n­íc, ¸nh s¸ng, nguån dinh d­ìng trong ®Êt vµ ph©n bãn t¹o ®iÒu kiÖn sinh th¸i tèt cho c©y trång sinh tr­ëng, ph¸t triÓn vµ h¹n chÕ s©u bÖnh ph¸ h¹i. Trªn thÕ giíi cã nhiÒu c«ng tr×nh, ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ viÖc bãn ph©n cho c©y lóa vµ nªu lªn nh÷ng ¶nh h­ëng cña ph©n bãn ®Õn sinh tr­ëng ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt cña c©y lóa. Mitsui (1973) khi nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña ®¹m ®Õn ho¹t ®éng sinh lý cña lóa ®· kÕt luËn: Sau khi bãn ®¹m c­êng ®é quang hîp, c­êng ®é h« hÊp vµ hµm l­îng diÖp lôc t¨ng lªn, nhÞp ®é quang hîp, h« hÊp kh«ng kh¸c nhau nhiÒu nh­ng c­êng ®é quang hîp t¨ng m¹nh h¬n c­êng ®é h« hÊp 10 lÇn v× thÕ ®¹m lµm t¨ng tÝch luü chÊt kh« (dÉn theo NguyÔn ThÞ LÉm, 1994 [26]). T×m hiÓu hiÖu suÊt ph©n ®¹m ®èi víi lóa Iruka (1963) thÊy: Bãn ®¹m víi liÒu l­îng cao th× hiÖu suÊt cao nhÊt lµ bãn vµo lóc lóa ®Î nh¸nh, sau ®ã gi¶m dÇn, víi liÒu l­îng thÊp th× bãn vµo lóc lóa ®Î vµ tr­íc trç 10 ngµy cã hiÖu qu¶ cao (Yoshida, 1985 [37]). C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña nhiÒu t¸c gi¶ ®Òu cho thÊy c¸c ho¹t ®éng sinh lý cña c©y lóa thay ®æi qua c¸c giai ®o¹n sinh tr­ëng ph¸t triÓn kh¸c nhau. C­êng ®é ho¹t ®éng cña chóng phô thuéc vµo hµm l­îng ®¹m cã trong ®Êt vµ sù ho¹t ®éng tÝch cùc cña bé rÔ c©y lóa. N¨m 1973 Xiniura vµ Chiba ®· thÝ nghiÖm bãn ®¹m theo 9 c¸ch t­¬ng øng víi c¸c giai ®o¹n sinh tr­ëng, ph¸t triÓn vµ mçi lÇn bãn víi 7 møc ®¹m kh¸c nhau, hai t¸c gi¶ trªn ®· cã nh÷ng kÕt luËn: - HiÖu suÊt cña ®¹m (kÓ c¶ r¬m, r¹ vµ thãc) cao khi l­îng ®¹m bãn Ýt. - Cã 2 ®Ønh vÒ hiÖu suÊt, ®Ønh thø nhÊt xuÊt hiÖn ë giai ®o¹n lóa ®Î nh¸nh, ®Ønh thø hai xuÊt hiÖn ë 9 ®Õn 19 ngµy tr­íc trç, nÕu l­îng ®¹m nhiÒu th× kh«ng cã ®Ønh thø hai. Hai t¸c gi¶ ®· ®Ò nghÞ: nÕu l­îng ®¹m Ýt sÏ bãn vµo 20 ngµy tr­íc trç, khi l­îng ®¹m trung b×nh bãn 2 lÇn: giai ®o¹n lóa con g¸i vµ 20 ngµy tr­íc trç b«ng, khi l­îng ®¹m nhiÒu bãn vµo lóc lóa con g¸i [37]. Nh­ vËy viÖc nghiªn cøu hÖ thèng canh t¸c, hÖ thèng c©y trång vµ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh­: trång xen, trång gèi, th©m canh t¨ng vô, kü thuËt bãn ph©n, t­íi n­íc…®· ®­îc c¸c nhµ khoa häc ®Ò cËp tõ l©u. Nh÷ng nghiªn cøu nµy ®· ®­îc øng dông cã hiÖu qu¶ ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn nghiªn cøu hÖ thèng n«ng nghiÖp, gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt s¶n l­îng, phÈm chÊt c©y trång, ®¶m b¶o an ninh l­¬ng thùc vµ t¹o sù bÒn v÷ng sinh th¸i. 2.2.2 Nh÷ng nghiªn cøu ë ViÖt Nam LÞch sö ph¸t triÓn cña n­íc ta g¾n liÒn víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Hµng lo¹t c¸c gièng c©y trång vµ biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c vÒ lóa, l¹c, ®Ëu ®ç, ng«, rau mµu, c©y ¨n qu¶... ra ®êi ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc n©ng cao n¨ng suÊt vµ phÈm chÊt. Tr­íc ¸p lùc gia t¨ng d©n sè vµ nhu cÇu míi vÒ l­¬ng thùc, thùc phÈm ngµy c¸c t¨ng nªn viÖc nghiªn cøu gièng c©y trång cïng víi c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ®· ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò ®­îc c¸c nhµ khoa häc n«ng nghiÖp quan t©m. Thêi Ph¸p thuéc, nhiÒu gièng c©y trång nh­ cµfª, cam quýt, chÌ, cao su… ®· ®­îc tuyÓn chän vµ ®­a vµo s¶n xuÊt t¹i nhiÒu vïng kh¸c nhau. Tuy nhiªn, ë ViÖt Nam c©y lóa vÉn ®ãng vai trß chÝnh (Mai V¨n QuyÒn, 1996 [38]). Theo §ç ¸nh vµ cs, 1992 [2] sau ngµy gi¶i phãng (1954) c¸c nhµ khoa häc ®· t¹o ®­îc nhiÒu vïng th©m canh th«ng qua mét lo¹t c¸c gi¶i ph¸p vÒ gièng, ph©n bãn, thuû lîi vµ b¶o vÖ thùc vËt. Tõ n¨m 1960 b¾t ®Çu h×nh thµnh vô lóa xu©n. C¸c gièng lóa ng¾n ngµy cã tiÒm n¨ng ®­îc ®­a thay thÕ dÇn c¸c gièng dµi ngµy n¨ng suÊt thÊp (Lª Sinh Cóc, 1995 [8], Ph¹m ChÝ Thµnh, 1996 [42]). Sau nhiÒu n¨m nghiªn cøu ë ViÖn Trång trät ViÖt B¾c, ViÖn N«ng l©m, Tr­êng §¹i häc N«ng L©m (§¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi), mét hÖ thèng t­¬ng ®èi hoµn chØnh kü thuËt gieo cÊy lóa xu©n víi 100% diÖn tÝch. Theo Bïi Huy §¸p, 1977 [13] sö dông nguån tµi nguyªn ®Êt vµ khÝ hËu hîp lý lµ viÖc t¨ng s¶n l­îng trªn ®¬n vÞ s¶n xuÊt. T¸c gi¶ cho r»ng ph¸t triÓn c©y vô ®«ng lµ tËn dông giai ®o¹n “®Êt nghØ” vµ ®Æc biÖt lµ giai ®o¹n khÝ hËu mïa ®«ng t¹i ®ång b»ng B¾c bé, ®é Èm ®Êt t¨ng 30 - 50%, cã thÓ trång c¸c c©y cã nguån gèc «n ®íi hoÆc ¸ nhiÖt ®íi nh­: xu hµo, b¾p c¶i, cµ chua... Theo Lý Nh¹c, D­¬ng H÷u TuyÒn, Phïng §¨ng ChÝnh, 1987 [33] lu©n canh gi÷a c©y trång c¹n vµ lóa võa cã t¸c dông c¶i t¹o ®Êt, võa cã t¸c dông diÖt trõ c¸c mÇm bÖnh. §¸nh gi¸ tiÓu vïng sinh th¸i b¹c mµu Hµ Néi thuéc vïng ®ång b»ng s«ng Hång ®· kh¼ng ®Þnh trõ c¸c ch©n ruéng qu¸ cao vµ qu¸ tròng, ®Êt b¹c mµu cã thÓ n©ng cao hÖ sè sö dông (2 - 4 vô/n¨m) vµ trång ®­îc nhiÒu vô l­¬ng thùc, hoa mµu, c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy, ®Æc biÖt lµ nh÷ng c©y cã cñ, c©y ®Ëu ®ç, thuèc l¸... ®Ó ®Èy n¨ng suÊt c©y trång lªn cao vµ æn ®Þnh ph¶i ®Çu t­ thÝch ®¸ng thuû lîi, ph©n bãn (§µo Ch©u Thu, §ç Nguyªn H¶i, 1990) [45]. NguyÔn Ninh Thùc, 1990 [46] nghiªn cøu øng dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt hîp lý trªn ®Êt b¹c mµu ®· kÕt luËn: Vïng ®Êt b¹c mµu Hµ Néi cã tiÒm n¨ng s¶n xuÊt lín, tËp ®oµn c©y trång phong phó vµ hÖ thång lu©n canh ®a d¹ng h¬n c¸c lo¹i ®Êt kh¸c nh­ng n¨ng suÊt cßn thÊp, cÇn cã nhiÒu biÖn ph¸p kü thuËt øng dông réng r·i vµ quy tr×nh th©m canh vµo s¶n xuÊt, nhÊt lµ th©m canh l¹c, khoai lang... KÕt qu¶ nghiªn cøu trång xen ng« víi l¹c, ®Ëu nµnh, ®Ëu xanh, ®Ëu rång, ®Ëu v¸n cña Hoµng Kim, Mai V¨n QuyÒn (1990) [23] ®· rót ra c¸c kÕt luËn c¸c gièng thÝch hîp ®Ó trång ë ®ång b»ng Nam bé lµ ®Ëu xanh HL- 89-E3, 12 gièng l¹c, 9 gièng ®Ëu triÒu. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ kü thuËt th©m canh ®Ëu ®ç cña ®Ò tµi cÊp Nhµ n­íc 01A-05-02 ®· tËp trung vµo c¸c mÆt nh­ hiÖu lùc cña vi khuÈn nèt sÇn, kü thuËt bãn ph©n vi l­îng, kü thuËt trång xen, t¨ng vô ®Ëu t­¬ng trªn ®Êt m¹, nghiªn cøu phßng trõ s©u bÖnh... (Ng« ThÕ D©n, 1991) [9]. Theo TrÇn §øc Viªn, 1993 [60] ®ång b»ng s«ng Hång cã truyÒn thèng vÒ x©y dùng ®ª ®iÒu, lµm thuû lîi, lµm ®Êt b»ng tr©u bß vµ ®Çu t­ nhiÒu lao ®éng sèng. Mét vïng tËn dông ph©n chuång, ph©n xanh ®Ó th©m canh t¹o nªn nÒn “V¨n minh lóa n­íc”. Lª H­ng Quèc, 1994 [36] ®· x¸c ®Þnh ®­îc hÖ thèng c©y trång thÝch hîp, tiÕn bé, cÇn nhiÒu lao ®éng, cã hiÖu qu¶ cao gÊp ®«i hÖ thèng cò, c¬ së cho viÖc lµm giµu, lµm s¹ch vµ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i dùa trªn 3 c¬ së: (1) gièng c©y trång; (2) t¨ng vô; (3) ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt còng nh­ chÕ biÕn. T¸c gi¶ còng ®· ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p sö dông ®Êt cã hiÖu qu¶ vµ hoµn thiÖn c¬ cÊu c©y trång, c¬ cÊu s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp. Bïi ThÞ X«, 1994 [61] ®· tiÕn hµnh x©y dùng m« h×nh thö nghiÖm ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ mét sè c«ng thøc lu©n canh trªn c¸c vïng ®Êt kh¸c nhau ë Hµ Néi, kÕt qu¶ thu ®­îc nh­ sau: - Vïng th©m canh: hiÖu qu¶ kinh tÕ ®¹t tõ 115 - 339% so víi m« h×nh cò. - Vïng ®Êt b¹c mµu: HiÖu qu¶ kinh tÕ ®¹t 130 - 167% so víi m« h×nh cò. - Vïng ®Êt tròng: Víi c«ng thøc lóa xu©n - c¸ gièng, hiÖu qu¶ kinh tÕ thu ®­îc rÊt cao, tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm ®¹t 72 triÖu ®ång/ha/n¨m. §oµn V¨n §iÕm, NguyÔn H÷u TÒ, 1995 [16] nghiªn cøu hÖ thèng c©y trång thÝch hîp trªn ®Êt gß ®åi, b¹c mµu huyÖn Sãc S¬n - Hµ Néi ®· kh¼ng ®Þnh hiÖu qu¶ cña c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt ®· lµm t¨ng n¨ng suÊt c©y trång lªn kh¸ râ. §Æc biÖt t¨ng ®é che phñ ®Êt, t¸c dông c¶i t¹o ®Êt, c¶i thiÖn m«i tr­êng vµ c¸c hÖ sinh th¸i còng t¨ng. TrÇn §×nh Long, 1997 [27] cho r»ng hÖ thèng c©y trång thÝch hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai vµ chÕ ®é n­íc kh¸c nhau: ph¶i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt tæng hîp nh»m khai th¸c hiÖu qu¶ cao nhÊt c¸c nguån lîi tù nhiªn, lao ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn ®Çu t­. Còng theo t¸c gi¶ gièng c©y trång lµ t­ liÖu s¶n xuÊt sèng, cã liªn quan chÆt chÏ víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh vµ ®ãng vai trß quan träng trong c¶i tiÕn c¬ cÊu c©y trång. T¸c gi¶ nhÊn m¹nh ®Ó t¨ng n¨ng suÊt c©y trång cÇn cã sù t¸c ®éng cña c¸c biÖn ph¸p kü thuËt thÝch hîp theo yªu cÇu tõng gièng kh¸c nhau. Sö dông gièng tèt lµ mét biÖn ph¸p ®Ó t¨ng n¨ng suÊt c©y trång vµ Ýt tèn kÐm trong s¶n xuÊt. Theo Ph¹m V¨n HiÒn, 1998 [20] khi nghiªn cøu yÕu tè h¹n chÕ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vïng ®ång bµo d©n téc £®ª ë T©y Nguyªn ®· xÕp h¹ng c¸c yÕu tè cÇn thiÕt cho s¶n suÊt t¹i vïng nµy theo thø tù ­u tiªn: (1) gièng c©y trång; (2) ph©n bãn; (3) ch¨n nu«i; (4) tÝn dông. TrÇn Danh Th×n, 2001 [44] khi nghiªn cøu vai trß c©y ®Ëu t­¬ng, c©y l¹c ë mét sè tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c ®· ®­a ra kÕt luËn: sö dông ph©n kho¸ng, phèi hîp gi÷a ®¹m, l©n vµ v«i trong th©m canh kh«ng nh÷ng chØ n©ng cao n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc trång l¹c vµ ®Ëu t­¬ng, mµ cßn cã t¸c dông t¹o ra mét khèi l­îng lín chÊt xanh, lµm t¨ng ®é che phñ ®Êt vµ cung cÊp nhiÒu chÊt h÷u c¬ cho ®Êt qua tµn d­ thùc vËt. §iÒu nµy cã ý nghÜa ®èi víi viÖc c¶i t¹o ®Êt ®åi tho¸i ho¸, ®Êt chua, ®Êt nghÌo chÊt h÷u c¬ ë vïng trung du vµ miÒn nói. 2.2.3 Mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ øng dông cã liªn quan ë ViÖt Nam 2.2.3.1 Thµnh tùu chän t¹o gièng cµ chua So s¸nh 24 dßng, gièng cµ chua dïng cho chÕ biÕn nhËp tõ Trung t©m Rau ch©u ¸, Hungari, Trung t©m Rau ViÖt X«, C«ng ty gièng rau qu¶ §µ L¹t kÕt luËn: c¸c gièng cã n¨ng suÊt cao h¬n h¼n ®èi chøng lµ PT4237, PT4192, PT4026, D139, nh÷ng gièng thÝch hîp cho chÕ biÕn nguyªn qu¶ lµ Lucky, D130 vµ nh÷ng gièng dïng tèt cho chÕ biÕn d¹ng cµ chua c« ®Æc lµ TRD2, TW3, DL146, D139, N0327 (T¹ Thu Cóc, Hoµng Ngäc Ch©u, Nghiªm ThÞ BÝch Hµ, 1993) [7]. N¨m 1994 - 1995, Hå H÷u An vµ céng sù tiÕn hµnh nghiªn cøu chän läc mét gièng cµ chua thÝch hîp víi vïng sinh th¸i, khÝ hËu ®ång b»ng miÒn B¾c ViÖt Nam. Víi 38 dßng gièng cã nguån gèc kh¸c nhau, sau 2 n¨m nghiªn cøu kÕt qu¶ cho thÊy: trong ®iÒu kiÖn trång tr¸i vô n¨ng suÊt thùc thu cña c¸c gièng ®¹t tõ 21,5 - 29,1 tÊn/ha, ®a sè c¸c gièng cã phÈm chÊt t­¬ng ®èi tèt, qu¶ cøng, tû lÖ thÞt qu¶ vµ hµm l­îng chÊt kh« cao (®Æc biÖt lµ gièng Merikuri). Gièng DT- 4287 cã triÓn väng trång chÝnh vô, c¸c gièng DV-1, UC- 82A, Miliana, Testa vµ Italy-2 cã thÓ trång tr¸i vô. Cuèi cïng t¸c gi¶ kÕt luËn: hÇu hÕt c¸c gièng nghiªn cøu ®Òu cã c¸c tÝnh tr¹ng cã lîi riªng nh­ kh¶ n¨ng chèng chÞu nhiÖt cao, tÝnh kh¸ng bÖnh tèt, cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng t­¬ng ®èi tèt, ®©y lµ nguån gen quý dïng lµm vËt liÖu khëi ®Çu cho lai t¹o (Hå H÷u An, 1996) [3]. Theo NguyÔn Hång Minh, qua c¸c nghiªn cøu cña m×nh cho thÊy HT21 phï hîp cho ph¸t triÓn vô ®«ng, khai th¸c tiÒm n¨ng trªn ®Êt vô 2 lóa, vô xu©n hÌ cã kh¶ n¨ng cho n¨ng suÊt cao (50,6 - 57,6 tÊn/ha). HT21 ®­îc c«ng nhËn lµ gièng t¹m thêi ngµy 29/7/2004. [32]. Gièng cµ chua Hång Lan do ViÖn C©y L­¬ng thùc - Thùc phÈm chän läc tõ mét d¹ng ®ét biÕn tù nhiªn cña gièng cµ chua Ba Lan tr¾ng. Gièng sinh tr­ëng h÷u h¹n, thÝch øng réng vÒ thêi vô vµ khu vùc trång, khèi l­îng trung b×nh qu¶ 80 - 100 g, n¨ng suÊt æn ®Þnh 25 - 30 tÊn/ha, khi chÝn qu¶ mÒm khã vËn chuyÓn ®i xa. Gièng ®­îc khu vùc ho¸ n¨m 1994. Gièng SB2 ®­îc ViÖn Khoa häc N«ng nghiÖp miÒn Nam chän tõ tæ hîp lai Star x Ba Lan. C©y sinh tr­ëng h÷u h¹n, thêi gian sinh tr­ëng 100 - 110 ngµy, n¨ng suÊt vô §«ng - Xu©n 35 - 40 tÊn/ha. Gièng ®­îc Héi ®ång Khoa häc Bé N«ng nghiÖp vµ C«ng nghiÖp Thùc phÈm c«ng nhËn gièng Nhµ n­íc n¨m 1994 (Tr­¬ng §Ých, 1999). Gièng CS1 do Trung t©m Kü thuËt Rau - Hoa - Qu¶ Hµ Néi chän tõ tæ hîp quÇn thÓ lai nhËp tõ Trung t©m Nghiªn cøu vµ Ph¸t triÓn Rau ch©u ¸ (AVRDC). N¨m 1995 ®­îc c«ng nhËn lµ gièng khu vùc ho¸. Gièng thuéc lo¹i h×nh sinh tr­ëng h÷u h¹n, cã kh¶ n¨ng chèng chÞu virut, trång ®­îc trong vô Xu©n - HÌ vµ §«ng sím, n¨ng suÊt cao 25 - 30 tÊn/ha (vô Xu©n - HÌ) vµ 35 - 40 tÊn/ha (vô §«ng - Xu©n) (Tr­¬ng §Ých, 1999) [15]. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã nhiÒu c«ng ty trong n­íc vµ n­íc ngoµi ®· tËp trung nghiªn cøu chän t¹o gièng cµ chua phôc vô cho thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu, c«ng ty: Seminis, Syngenta, Chiatai, Namdhari, Nunhem, N«ng H÷u... ®· ®­a ra nhiÒu gièng cµ chua ®¸p øng cho nhu cÇu cña thÞ tr­êng: Savior, Gandeeva, Vl-642, Dvs-048, Thóy Hång... 2.2.3.2 Thêi vô gieo trång cµ chua Nghiªn cøu vÒ thêi vô trång th­êng g¾n liÒn víi c«ng t¸c chän t¹o gièng. Theo T¹ Thu Cóc, 2007 [7], nÕu nhiÖt ®é trung b×nh c¸c th¸ng tõ 150C ®Õn 300C th× nhiÒu vïng cã thÓ trång cµ chua quanh n¨m. Nh÷ng thêi vô hay gÆp m­a, b·o còng g©y khã kh¨n cho s¶n xuÊt cµ chua. Nh×n chung, c©y cµ chua cã thÓ sinh tr­ëng, ph¸t triÓn tèt trong vô ®«ng ë vïng §ång b»ng, Trung du B¾c bé vµ c¸c tØnh thuéc B¾c Trung bé. C¸c tØnh Nam Trung bé chñ yÕu trång vµo mïa kh« tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 4. - Vïng §µ L¹t cµ chua gieo trång trong vô ®«ng xu©n tõ th¸ng 9 ®Õn th¸ng 4 lµ mïa kh« l¹nh ë §µ L¹t. - C¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c cã thÓ gieo trång tõ th¸ng 9, 10 kÕt thóc tr­íc th¸ng 12. Chó ý chän gièng chÞu rÐt, sö lý h¹t gièng vµ gi÷ Êm cho c©y. - Vïng ®ång b»ng s«ng Hång vµ Trung du B¾c bé: + Vô cùc sím gieo cuèi th¸ng 6. + Vô sím gieo th¸ng 7, th¸ng 8. Chó ý che cho v­ên ­¬m, lµm luèng cao, tho¸t n­íc tèt, chän ®­îc nh÷ng gièng chÞu nãng Èm. + Vô chÝnh gieo trång th¸ng 9 ®Õn trung tuÇn th¸ng 10. Thêi vô nµy ®iÒu kiÖn khÝ hËu thêi tiÕt thuËn lîi cho c©y sinh tr­ëng, ph¸t triÓn, Ýt s©u bÖnh h¹i, n¨ng suÊt cao. + Vô muén gieo trång cuèi th¸ng 10 ®Õn th¸ng 11. Thêi vô nµy nhiÖt ®é thÊp, trêi ©m u, ®é Èm cao, bÖnh ph¸t triÓn m¹nh nªn n¨ng suÊt kh«ng cao vµ kh«ng æn ®Þnh. Nh­ng thu ho¹ch vµo th¸ng 3, 4 thÞ tr­êng khan hiÕm nªn cã gi¸ b¸n cao. + Cµ chua xu©n hÌ (cµ chua tr¸i vô) lµ vô cµ chua chÝnh trong n¨m sau vô ®«ng xu©n. Thêi vô gieo vµo trung tuÇn th¸ng giªng, trång vµo cuèi th¸ng 2 ®Çu th¸ng 3, thu ho¹ch vµo th¸ng 5, 6. ¦u ®iÓm ®¸p øng nhu cÇu ng­êi tiªu dïng, cã gi¸ b¸n cao nªn cã lîi cho ng­êi s¶n xuÊt. Khã kh¨n khi gieo nhiÖt ®é thÊp h¹t mäc kÐm, thêi gian ra hoa, qu¶ nhiÖt ®é cao, m­a nhiÒu, m­a lín, Èm ®é kh«ng khÝ cao c©y dÔ nhiÔm nhiÒu s©u bÖnh h¹i nh­ s©u ®ôc qu¶, bÖnh mèc s­¬ng, virut… nhiÖt ®é cao, ¸nh s¸ng m¹nh trong thêi gian qu¶ chÝn ¶nh h­ëng ®Õn sù h×nh thµnh s¾c tè. 2.2.3.3 Sö dông ph©n bãn h÷u c¬ vi sinh Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ph©n bãn cã mét vai trß quan träng quyÕt ®Þnh c¶ vÒ chÊt l­îng vµ s¶n l­îng thu ho¹ch. Trªn thÕ giíi còng nh­ ë n­íc ta cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu gióp cho n«ng d©n biÕt lùa chän nh÷ng lo¹i ph©n bãn cã Ých nhÊt vµ c¸ch sö dông ph©n bãn: bãn ph©n vµo thêi ®iÓm nµo vµ liÒu l­îng lµ bao nhiªu lµ cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. HiÖn nay, cã nhiÒu d¹ng ph©n bãn kh¸c nhau ®· ®­îc sö dông trong n«ng nghiÖp nh­: ph©n hãa häc d­íi d¹ng ®a l­îng, hoÆc vi l­îng, ph©n h÷u c¬, ph©n sinh häc, ph©n vi sinh… Nhu cÇu sö dông ph©n bãn h÷u c¬ vi sinh ngµy cµng t¨ng v×: (1) Sö dông ph©n bãn h÷u c¬ vi sinh sÏ thay thÕ dÇn viÖc bãn ph©n hãa häc trªn ®ång ruéng, mµ ®Êt trång trät mµ vÉn ®¶m b¶o vµ ®­îc n©ng cao n¨ng suÊt. (2) Sö dông ph©n bãn h÷u c¬ vi sinh vÒ l©u dµi sÏ dÇn tr¶ l¹i ®é ph× nhiªu cho ®Êt nh­ lµm t¨ng l­îng phots pho vµ kali dÔ tan trong ®Êt canh t¸c, c¶i t¹o, gi÷ ®é bÒn cña ®Êt ®èi víi c©y trång nhõ kh¶ n¨ng cung cÊp hµng lo¹t c¸c chuyÓn hãa chÊt kh¸c nhau liªn tôc do nhiÒu quÇn thÓ vi sinh vËt kh¸c nhau t¹o ra. (3) ViÖc sö dông ph©n bãn h÷u c¬ vi sinh cßn cã ý nghÜa rÊt lín lµ t¨ng c­êng b¶o vÖ m«i tr­êng sèng, gi¶m tÝnh ®éc h¹i do hãa chÊt tÝch lòy trong c¸c lo¹i n«ng s¶n do l¹m dông ph©n bãn hãa häc. (4) Tr¸nh ®­îc « nhiÔm m«i tr­êng, gi¸ thµnh h¹, n«ng d©n dÔ chÊp nhËn, cã thÓ s¶n xuÊt ®­îc t¹i ®Þa ph­¬ng vµ gi¶i quyÕt ®­îc viÖc lµm cho mét sè lao ®éng. Ngoµi ra, còng gi¶m ®­îc mét phÇn chi phÝ ngo¹i tÖ khi nhËp khÈu ph©n bãn hãa häc. S¶n phÈm ph©n bãn Biogro ®­îc Bé NN-PTNT ®­a vµo danh môc c¸c lo¹i ph©n ®­îc phÐp sö dông ë ViÖt Nam tõ n¨m 2005, ®­îc n«ng d©n ë nhiÒu n¬i së dông cho kÕt qu¶ tèt. Thµnh phÇn c¬ b¶n gåm 4 chñng vi khuÈn: Pseudomonas, Klebsiella, Citrobacter và Bacillus, c¸c lo¹i vi khuÈn nµy cã t¸c dông: kh¶ n¨ng cè ®Þnh ®¹m, ph©n gi¶i l©n khã tiªu trong ®Êt gióp c©y trång dÔ hÊp thô, s¶n sinh ra chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr­ëng gióp c©y trång mµu lín, ph©n gi¶i xenllulo tõ c¸c chÊt h÷u c¬ trong ®Êt dÓ cung cÊp dinh d­ìng cho c©y trång. Bãn ph©n Biogro kho¶ng 200 kg/ha cã thÓ gi¶m tõ 25 - 50% ph©n ®¹m vÉn ®¶m b¶o n¨ng suÊt lóa nh­ bãn ph©n v« c¬ truyÒn thèng, kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh cña c©y c©y trång tèt h¬n, ®ång thêi gãp phÇn c¶i t¹o ®Êt vµ bá vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. Biogro ®· ®­îc sö dông t¹i c¸c vïng s¶n xuÊt rau s¹ch, rau an toµn nh­ V©n Néi, §¹o §øc, LÜnh Nam (Hµ Néi) (NguyÔn Khuª, 2007) [24]. §Ó bæ sung l­îng ph©n bãn h÷u c¬ truyÒn thèng, hiÖn ®· cã nhiÒu lo¹i ph©n chÕ biÕn theo ph­¬ng ph¸p c«ng nghÖ sinh häc nh­ c¸c lo¹i ph©n vi sinh, ph©n h­u c¬ sinh häc… ChÊt h÷u c¬ cã trong lo¹i ph©n nµy cung cÊp dinh d­ìng cho c©y mét c¸ch c©n ®èi vµ nhanh chãng, cã thÓ thay thÕ cho ph©n hãa häc, ngoµi ra cßn bæ sung l­îng lín c¸c vi sinh vËt cã Ých gióp t¨ng c­êng ph©n gi¶i chÊt h÷u c¬, cïng cÊp thªm c¸c chÊt dinh d­ìng thiÕt yÕu cho c©y vµ h¹n chÕ c¸c vi sinh vËt cã h¹i trong ®Êt, gãp phÇn duy tr× vµ t¨ng ®é ph× nhiªu cña ®Êt trång. C«ng ty Ph©n bãn B×nh §iÒn s¶n xuÊt lo¹i ph©n h÷u c¬ sinh häc Biorganic No1 chøa 6% c¸c chÊt dinh d­ìng NPK vµ 24% chÊt h÷u c¬, ngoµi ra cßn cã c¸c chÊt trung, vi l­îng vµ nÊm ®èi kh¸ng Trichodepma, cã t¸c dông kh«ng nh÷ng gióp c©y sinh tr­ëng, ph¸t triÓn tèt mµ h¹n chÕ ®­îc nhiÒu lo¹i bÖnh h¹i, gi¶m l­îng thuèc hãa häc sö dông, gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn cho rau. D¹ng ph©n bãn l¸ h÷u c¬ Phomix, qua thÝ nghiÖm thùc tÕ trªn c¸c lo¹i rau c¶i, rau muèng, mång t¬i t¹i Hîp t¸c x· T©n Phó Trung (Cñ Chi, Tp Hå ChÝ Minh) phun ph©n bãn l¸ Phomix 7 ngµy mét lÇn lµm t¨ng n¨ng suÊt rau tõ 15 - 30%, chÊt l­îng rau hoµn toµn ®¶m b¶o tèt. (NguyÔn Khuª, 2007) [24]. Tãm l¹i: Nh÷ng c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn nghiªn cøu nªu trªn ®· cho thÊy: - Nghiªn cøu biÖn ph¸p kü thuËt trång trät theo quan ®iÓm hÖ thèng lµ rÊt phï hîp trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §Æt vÊn ®Ò nghiªn cøu trong ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ tù nhiªn, khÝ hËu, ®Êt ®ai vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi cña vïng sinh th¸i, tõ ®ã khai th¸c hîp lý nguån tµi nguyªn s½n cã cña ®Þa ph­¬ng, t¨ng thu nhËp cho ng­êi d©n, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña hÖ thèng n«ng nghiÖp nãi chung vµ hÖ thèng trång trät nãi riªng, b¶o vÖ, khai th¸c vµ ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng. - MÆt kh¸c còng cho thÊy trong thêi gian qua c¸c tiÕn bé khoa häc ®· ®­îc nghiªn cøu mét c¸ch khoa häc kÓ c¶ trong vµ ngoµi n­íc, ®­îc ¸p dông trong s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ ë nhiÒu vïng sinh th¸i, khu vùc vµ nhiÒu ®Þa ph­¬ng ®· ®em l¹i nhiÒu thµnh qu¶ to lín trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ s¶n xuÊt trång trät nãi riªng. - Lµm s¸ng tá vÞ trÝ, vai trß cña c¸c biÖn ph¸p kü thuËt trong n«ng nghiÖp nãi chung vµ ngµnh trång trät nãi riªng. 3. Néi dung vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.1 Néi dung nghiªn cøu 3.1.1 §¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ - x· héi cña huyÖn ThuËn Thµnh - VÞ trÝ ®Þa lý huyÖn ThuËn Thµnh. - Tµi nguyªn, khÝ hËu cña huyÖn ThuËn Thµnh. - §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi. + Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. + Thùc tr¹ng d©n sè, lao ®éng. + Thùc tr¹ng c¬ së h¹ tÇng cña ®Þa ph­¬ng. 3.1.2 §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt - HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt tù nhiªn cña huyÖn ThuËn Thµnh. - HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña huyÖn ThuËn Thµnh. 3.1.3 Thùc tr¹ng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña huyÖn ThuËn Thµnh - HiÖn tr¹ng sö dông gièng c©y trång. - C¸c hÖ thèng c©y trång cã trªn ®Þa bµn. - Thùc tr¹ng ®Çu t­ th©m canh. - HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c©y trång vµ c¸c c«ng thøc lu©n canh cã t¹i ®Þa ph­¬ng. 3.1.4 Ph©n tÝch c¸c lîi thÕ vµ h¹n chÕ cña hÖ thèng trång trät 3.1.5 ThÝ nghiÖm trªn ®ång ruéng - ThÝ nghiÖm mét sè gièng cµ chua vô xu©n - hÌ n¨m 2009. - ThÝ nghiÖm x¸c ®Þnh l­îng ph©n bãn Vinamix cho c©y d­a chuét. 3.1.6 §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p kü thuËt trång trät 3.2 Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.2.1 §èi t­îng nghiªn cøu - C¸c tµi liÖu thø cÊp cã ë ®Þa ph­¬ng cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi. - C¸c hé n«ng d©n tham gia ®Ò tµi (®iÒu tra, pháng vÊn vµ lµm thö nghiÖm trªn ®ång ruéng) cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn hÖ thèng trång trät. - C¸c hÖ thèng trång trät vµ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt hiÖn ®ang ®­îc sö dông, ®Ò xuÊt biÖn ph¸p kü thuËt ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ trong s¶n xuÊt cña hÖ thèng trång trät. - Gièng c©y trång ®­îc sö dông t¹i ®Þa ph­¬ng, vËt t­ thÝ nghiÖm. 3.2.2 §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu - §Ò tµi ®­îc thùc hiÖn t¹i huyÖn ThuËn Thµnh, tØnh B¾c Ninh; c¸c x· NghÜa §¹o, §×nh Tæ, Ninh X¸ ®¹i diÖn ®Ó ®iÒu tra vµ lµm thö nghiÖm. - Thêi gian: tõ th¸ng 8/2008 - ®Õn th¸ng 7/2009. 3.2.3 Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.2.3.1 Ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra thu thËp, thõa kÕ sè liÖu Chóng t«i thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra n«ng th«n cã sù tham gia cña ng­êi d©n (PRA: Pariticipatory Rural Appraisal). * Thu thËp th«ng tin kh«ng dïng phiÕu ®iÒu tra - Sö dông c¸c tµi liÖu thø cÊp t¹i ®Þa ph­¬ng: + Sè liÖu khÝ t­îng thuû v¨n tõ n¨m 1998 - 2008. + Sè liÖu vÒ ®Êt ®ai n¨m 2008 vµ h­íng qui ho¹ch ®Õn n¨m 2010. + Sè liÖu vÒ kinh tÕ - x· héi giai ®o¹n n¨m 2000 – 2008. - Kh¶o s¸t m« t¶ vïng nghiªn cøu vµ ®iÒu tra pháng vÊn c¸c hé n«ng d©n. * Thu thËp th«ng tin b»ng phiÕu ®iÒu tra - Chän 3 x· NghÜa §¹o, Ninh X¸ vµ §×nh Tæ ®¹i diÖn cho huyÖn ThuËn Thµnh, mçi x· tiÕn hµnh ®iÒu tra trùc tiÕp 50 hé n«ng d©n, kÕt hîp héi th¶o, thõa kÕ sè liÖu víi c¸c néi dung sau: + DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l­îng cña c¸c lo¹i c©y trång. + §iÒu tra vÒ viÖc sö dông gièng, ph©n bãn cho c¸c lo¹i c©y trång. + C¸c c«ng thøc lu©n canh hiÖn cã cña hé n«ng d©n. + Kü thuËt canh t¸c trong n«ng nghiÖp hiÖn ®ang ¸p dông t¹i ®Þa ph­¬ng. + ViÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt. + T×nh h×nh tiªu thô n«ng, s¶n phÈm trong n«ng nghiÖp. 3.2.3.2 ThÝ nghiÖm c¸c biÖn ph¸p kü thuËt * ThÝ nghiÖm 1: So s¸nh mét sè gièng cµ chua trong vô xu©n - hÌ 2009 - §Þa ®iÓm: ThÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ t¹i x· §×nh Tæ - ThuËn Thµnh - B¾c Ninh, víi 8 gièng cµ chua, gièng ®èi chøng cña c«ng ty Syngenta (Savior), cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cña c«ng ty Seminis: + Gièng cµ chua 747 (CT 1) + Gièng cµ chua Loreto (CT 2) + Gièng cµ chua BM 746 (CT 3) + Gièng cµ chua Gandeeva (CT 4) + Gièng cµ chua Vl - 642 (CT 5) + Gièng cµ chua Sas 0202 (CT 6) + Gièng cµ chua NP - 2961 (CT 7) + Gièng cµ chua Savior (®/c) (CT 8) - Ph­¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm (NguyÔn ThÞ Lan, Ph¹m TiÕn Dòng, 2006) [25] thÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ theo khèi ngÉu nhiªn ®Çy ®ñ (RCB), víi 3 lÇn nh¾c l¹i, diÖn tÝch mét « thÝ nghiÖm 15 m2 (trång 36 c©y), diÖn tÝch cho mét lÇn nh¾c l¹i 120 m2, tæng diÖn tÝch 360 m2 (ch­a tÝnh d¶i b¶o vÖ, mËt ®é trång 24000 c©y/ha) d¶i b¶o vÖ xung quanh thÝ nghiÖm réng 1,5 m. S¬ ®å thÝ nghiÖm nh­ sau: D¶i b¶o vÖ III D¶i b¶o vÖ 7 3 8 6 4 5 2 1 D¶i b¶o vÖ II 2 4 1 3 7 6 8 5 I 6 7 5 8 2 1 4 3 D¶i b¶o vÖ Ghi chó: I, II, III: c¸c lÇn nh¾c l¹i 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8: c¸c c«ng thøc - ThÝ nghiÖm ®­îc thùc hiÖn trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña n«ng hé, trªn ®Êt vµn cao. - Ngµy gieo h¹t: 02/12/2008 - Ngµy trång: 30/12/2008 - Ngµy thu ho¹ch lÇn ®Çu: 12/04/2009 - L­îng ph©n bãn (tÝnh cho 1 ha): 15 tÊn ph©n chuång hoai môc + 200 kg N + 140 kg P2O5 + 170kg K2O. - C¸ch bãn: + Bãn lãt: 100% ph©n chuång + 100% P2O5 + 20% K2O + Bãn thóc lÇn 1: Sau trång 10 ngµy 10% N + Bãn thóc lÇn 2: sau trång 25 ngµy 15% N + 10% K2O + Bãn thóc lÇn 3: sau khi trång 40 ngµy 25% N + 30% K2O + Bãn thóc lÇn 4: sau trång 70 ngµy 30% N + 30% K2O + Bãn thóc lÇn 5: sau trång 100 ngµy 20% N + 10% K2O - Mét sè chØ tiªu theo dâi: + Theo dâi mét sè chØ tiªu vÒ thêi gian qua c¸c giai ®o¹n sinh tr­ëng: Sè ngµy tõ khi trång ®Õn 50% sè c©y ra hoa Sè ngµy tõ khi trång ®Õn qu¶ chÝn (ë chïm ®Çu) Sè ngµy tõ khi trång ®Õn kÕt thóc thu ho¹ch + §Æc tÝnh sinh tr­ëng, cÊu tróc c©y, d¹ng qu¶: ChiÒu cao c©y (cm) Lo¹i h×nh sinh tr­ëng, kh¶ n¨ng ph©n cµnh §Æc ®iÓm cÊu tróc chïm hoa (®¬n gi¶n, trung gian, phøc t¹p) Sè chïm qu¶/c©y ChiÒu cao, ®­êng kÝnh qu¶, d¹ng qu¶ Mµu s¾c qu¶ khi chÝn + T×nh h×nh nhiÔm mét sè sau bÖnh h¹i chÝnh: tû lÖ bÖnh vµ møc ®é nhiÔm bÖnh do virus, hÐo xanh vi khuÈn, mèc s­¬ng... + Theo dâi c¸c chØ tiªu vÒ n¨ng suÊt vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt: Sè qu¶ trung b×nh/c©y Khèi l­îng trung b×nh/qu¶ (g/qu¶) Sè c©y cho thu ho¹ch/« N¨ng suÊt c¸ thÓ (kg/c©y) = Sè qu¶ trung b×nh/c©y x Khèi l­îng trung b×nh/qu¶ N¨ng suÊt thùc thu (tÊn/ha) * ThÝ nghiÖm 2: X¸c ®Þnh l­îng ph©n bãn h÷u c¬ vi sinh Vinamix cho c©y d­a chuét vô xu©n - §Þa ®iÓm: ThÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ t¹i x· NghÜa §¹o - ThuËn Thµnh - B¾c Ninh, cã 4 møc ph©n bãn øng víi 4 c«ng thøc, víi c¸c l­îng sau: + C«ng thøc 1: 0 kg/ha (®èi chøng) + C«ng thøc 2: 1350 kg/ha + C«ng thøc 3: 2200 kg/ha + C«ng thøc 4: 3050 kg/ha - Ph­¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm (NguyÔn ThÞ Lan, Ph¹m TiÕn Dòng, 2006) [25] thÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ theo khèi ngÉu nhiªn ®Çy ®ñ (RCB), 4 c«ng thøc, 3 lÇn nh¾c l¹i, diÖn tÝch mét « thÝ nghiÖm lµ 20 m2, 80 m2 cho mét lÇn nh¾c l¹i, tæng diÖn tÝch bè trÝ c¸c c«ng thøc 240 m2 (ch­a tÝnh d¶i b¶o vÖ, d¶i b¶o vÖ xung quanh cã chiÒu réng 1,5 m ). S¬ ®å nh­ sau: D¶i b¶o vÖ D¶i b¶o vÖ 2 1 4 3 2 1 D¶i b¶o vÖ 4 3 2 1 3 4 D¶i b¶o vÖ I II III Ghi chó: I, II, III: c¸c lÇn nh¾c l¹i 1, 2, 3, 4: c¸c c«ng thøc - Ph©n h÷u c¬ Vinamix cã c¸c thµnh phÇn sau: chÊt h÷u c¬ > 25%, ®é Èm 5 x 106 CFU/gr, N: 1%, P2O5: 1%, K2O: 1%. - ThÝ nghiÖm ®­îc thùc hiÖn víi gièng d­a chuét xuÊt khÈu Xu©n YÕn 266 F1 (c«ng ty N«ng H÷u), mËt ®é trång: 25.000 c©y/ha (50 c©y/1 « thÝ nghiÖm). - ThÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña n«ng hé, trªn ®Êt vµn cao. - Ngµy gieo h¹t: 18/02/2009 - Ngµy trång: 24/02/2009 - Ngµy thu ho¹ch lÇn ®Çu: 6/04/2009 - Ph­¬ng ph¸p bãn ph©n h÷u c¬ vi sinh Vinamic: toµn bé l­îng ph©n bãn thÝ nghiÖm ®­îc sö dông bãn lãt 100%. - ThÝ nghiÖm ®­îc thùc hiÖn trªn nÒn ph©n bãn (tÝnh cho 1 ha): 200 kg N + 100 kg P2O5 + 130 kg K2O. - Ph­¬ng ph¸p bãn ph©n v« c¬: + Bãn lãt: 100% P2O5 + 10% N + 20% K2O + Bãn thóc lÇn 1: sau trång 8 - 10 ngµy: 10 % N + Bãn thóc lÇn 2: sau trång 25 ngµy 10% N + 15% K2O + Bãn thóc lÇn 3: sau trång 35 ngµy 20% N + 30% K2O + Bãn thóc lÇn 4: sau trång 45 ngµy 20% N + 35% K2O + L­îng ph©n bãn cßn l¹i ®­îc chia lµm 3 lÇn bãn: sau trång 50 ngµy sau trång, 55 ngµy sau trång vµ 65 ngµy sau trång. - C¸c chØ tiªu theo dâi: + ChØ tiªu sinh tr­ëng, ph¸t triÓn: Thêi gian tõ trång ®Õn b¾t ®Çu ra hoa c¸i Thêi gian tõ trång ®Õn thu qu¶ lÇn ®Çu Thêi gian tõ trång ®Õn kÕt thóc thu qu¶ Thêi gian sinh tr­ëng (tõ khi mäc ®Õn thu ho¹ch ®ît cuèi cïng) + §¸nh gi¸ mét sè bÖnh h¹i chÝnh trªn c©y d­a leo xuÊt khÈu Xu©n Yªn 266 F1: bÖnh s­¬ng mai, hÐo xanh vi khuÈn... + C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt, n¨ng suÊt: Khèi l­îng trung b×nh/qu¶ Sè qu¶ trung b×nh/c©y Tû lÖ ®Ëu qu¶ N¨ng suÊt c¸ thÓ (kg/c©y) = Sè qu¶ trªn/c©y x khèi l­îng trung b×nh/qu¶ N¨ng suÊt thùc thu: lo¹i 1, lo¹i 2, lo¹i 3 + ChØ tiªu vÒ chÊt l­îng: ChiÒu dµi, ®­êng kÝnh qu¶, mµu s¾c qu¶ §é dµy thÞt qu¶ (mm) 3.2.3.3 TÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ * Tæng thu (GR): GR = Y x P Trong ®ã: P lµ gi¸ trÞ 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm ë thêi ®iÓm thu ho¹ch Y lµ tæng s¶n phÈm thu ho¹ch trªn 1 ®¬n vÞ diÖn tÝch * Tæng chi phÝ (TVC): bao gåm tÊt c¶ c¸c chi phÝ vËt t­, lao ®éng, l·i xuÊt… cho s¶n xuÊt mét vô hay mét n¨m. * L·i (RAVC): RACV = GR - TVC * So s¸nh hiÖu qu¶ cña hai hÖ thèng cò vµ míi: ¸p dông c«ng thøc tÝnh tû träng chªnh lÖch thu nhËp trªn chªnh lÖch chi phÝ (MBCR) - Trong ®ã: + GRf lµ tæng thu nhËp cña hÖ thèng cò + GRn lµ tæng thu nhËp cña hÖ thèng míi + TVCf lµ tæng chi phÝ cña hÖ thèng cò + TVCn lµ tæng chi phÝ cña hÖ thèng míi - §iÒu kiÖn ¸p dông hÖ thèng c©y trång míi lµ: TVCn - TVCf > 0; MBCR ³ 2 và RAVCn ³ 1,3 RAVCf - C¸c sè liÖu ®­îc xö lý theo ph­¬ng ph¸p thèng kª m« t¶, tÝnh , Sx 3.2.3.4 Ph­¬ng ph¸p xö lý sè liÖu - KÕt qu¶ thÝ nghiÖm ®­îc tÝnh b»ng phÇn mÒm Excel vµ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm ®­îc ph©n tÝch ph­¬ng sai, so s¸nh sai sè thÝ nghiÖm b»ng phÇn mÒm IRRISTAT ver.4.0 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 4.1 §iÒu kiÖn tù nhiªn 4.1.1 VÞ trÝ ®Þa lý ThuËn Thµnh lµ huyÖn thuéc trung t©m vïng ®ång b»ng B¾c Bé, c¸ch trung t©m tØnh B¾c Ninh 15 km vÒ phÝa B¾c, c¸ch thñ ®« Hµ Néi 25 km vÒ phÝa T©y Nam, víi hÖ thèng giao th«ng thuËn lîi nhê viÖc n©ng cÊp vµ më réng tØnh lé 282, cïng víi quèc lé 38 ch¹y qua ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn. §Þa giíi hµnh chÝnh huyÖn ThuËn Thµnh cô thÓ nh­ sau: - PhÝa B¾c gi¸p huyÖn Tiªn Du vµ huyÖn QuÕ Vâ tØnh B¾c Ninh. - PhÝa Nam gi¸p huyÖn V¨n L©m tØnh H­ng Yªn vµ huyÖn CÈm Giµng tØnh H¶i D­¬ng. - PhÝa §«ng gi¸p huyÖn Gia B×nh vµ huyÖn L­¬ng Tµi tØnh B¾c Ninh - PhÝa T©y gi¸p huyÖn Gia L©m - Hµ Néi HuyÖn ThuËn Thµnh tØnh B¾c Ninh cã 18 ®¬n vÞ hµnh chÝnh bao gåm 1 thÞ trÊn (thÞ trÊn Hå) vµ 17 x·, diÖn tÝch tù nhiªn toµn huyÖn lµ 11.791,01 ha, chiÕm 14,67 % diÖn tÝch tù nhiªn toµn tØnh B¾c Ninh. HiÖn nay, kinh tÕ cña huyÖn ThuËn Thµnh ®ang cã nhiÒu thay ®æi, song n«ng nghiÖp vÉn gi÷ vÞ trÝ quan träng. 4.1.2 Tµi nguyªn khÝ hËu C¸c yÕu tè khÝ hËu: nhiÖt ®é, ¸nh s¸ng, l­îng m­a, l­îng bèc h¬i, ®é Èn kh«ng khÝ… cã t¸c ®éng trùc._.------------------------- :PAGE 3 Thiet ke kieu khoi ngau nhien day du F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NLAI |CTHUC | (N= 24) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | G/QUA 24 96.479 14.885 1.8267 1.9 0.7176 0.0000 Kết quả phân tích sô quả trên cây cà chua (quả/cây) BALANCED ANOVA FOR VARIATE SQ/CAY FILE SQQUA 21/ 9/ 9 1:27 ------------------------------------------------------------------ :PAGE 1 Thiet ke kieu khoi ngau nhien day du VARIATE V003 SQ/CAY LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 NLAI 2 .817500 .408750 0.32 0.735 3 2 CTHUC 7 301.327 43.0467 33.64 0.000 3 * RESIDUAL 14 17.9158 1.27970 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 23 320.060 13.9157 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE SQQUA 21/ 9/ 9 1:27 ------------------------------------------------------------------ :PAGE 2 Thiet ke kieu khoi ngau nhien day du MEANS FOR EFFECT NLAI ------------------------------------------------------------------------------- NLAI NOS SQ/CAY 1 8 27.1750 2 8 27.3625 3 8 26.9125 SE(N= 8) 0.399953 5%LSD 14DF 1.21315 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CTHUC ------------------------------------------------------------------------------- CTHUC NOS SQ/CAY 1 3 26.4667 2 3 20.2000 3 3 25.6333 4 3 30.4000 5 3 27.2667 6 3 33.1000 7 3 28.3667 8 3 25.7667 SE(N= 3) 0.653121 5%LSD 14DF 1.98106 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE SQQUA 21/ 9/ 9 1:27 ------------------------------------------------------------------ :PAGE 3 Thiet ke kieu khoi ngau nhien day du F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NLAI |CTHUC | (N= 24) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | SQ/CAY 24 27.150 3.7304 1.1312 4.2 0.7353 0.0000 Ph©n tÝch n¨ng suÊt d­a chuét Xu©n YÕn 266 F1 ®èi víi c¸c c«ng thøc bãn ph©n BALANCED ANOVA FOR VARIATE NSUAT FILE DUACHUOT 17/ 9/ 9 13:34 ------------------------------------------------------------------ :PAGE 1 Thiet ke kieu khoi ngau nhien day du VARIATE V003 NSUAT LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 NLAI 2 9.00234 4.50117 1.00 0.424 3 2 CTHUC 3 243.962 81.3206 18.05 0.003 3 * RESIDUAL 6 27.0283 4.50472 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 11 279.992 25.4539 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE DUACHUOT 17/ 9/ 9 13:34 ------------------------------------------------------------------ :PAGE 2 Thiet ke kieu khoi ngau nhien day du MEANS FOR EFFECT NLAI ------------------------------------------------------------------------------- NLAI NOS NSUAT 1 4 58.4250 2 4 59.1825 3 4 57.0875 SE(N= 4) 1.06122 5%LSD 6DF 3.67092 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CTHUC ------------------------------------------------------------------------------- CTHUC NOS NSUAT 1 3 50.4767 2 3 59.9667 3 3 61.0833 4 3 61.4000 SE(N= 3) 1.22539 5%LSD 6DF 4.23881 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE DUACHUOT 17/ 9/ 9 13:34 ------------------------------------------------------------------ :PAGE 3 Thiet ke kieu khoi ngau nhien day du F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NLAI |CTHUC | (N= 12) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | NSUAT 12 58.232 5.0452 2.1224 3.6 0.4239 0.0026 Kết quả phân tích năng suất lý thuyết dưa chuột Xuân Yến (kg/cây) BALANCED ANOVA FOR VARIATE KG/CAY FILE KGCAYDC 21/ 9/ 9 2:11 ------------------------------------------------------------------ :PAGE 1 Thiet ke kieu khoi ngau nhien day du VARIATE V003 KG/CAY LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 CTHUC 3 .168916E-01 .563055E-02 0.85 0.517 3 2 NLAI 2 .150000E-03 .749998E-04 0.01 0.990 3 * RESIDUAL 6 .397833E-01 .663054E-02 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 11 .568249E-01 .516590E-02 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE KGCAYDC 21/ 9/ 9 2:11 ------------------------------------------------------------------ :PAGE 2 Thiet ke kieu khoi ngau nhien day du MEANS FOR EFFECT CTHUC ------------------------------------------------------------------------------- CTHUC NOS KG/CAY 1 3 2.43333 2 3 2.45000 3 3 2.52667 4 3 2.50000 SE(N= 3) 0.470126E-01 5%LSD 6DF 0.162624 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT NLAI ------------------------------------------------------------------------------- NLAI NOS KG/CAY 1 4 2.47500 2 4 2.47500 3 4 2.48250 SE(N= 4) 0.407141E-01 5%LSD 6DF 0.140836 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE KGCAYDC 21/ 9/ 9 2:11 ------------------------------------------------------------------ :PAGE 3 Thiet ke kieu khoi ngau nhien day du F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |CTHUC |NLAI | (N= 12) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | KG/CAY 12 2.4775 0.71874E-010.81428E-01 3.3 0.5171 0.9899 Phô biÓu 1: Gi¸ vËt t­ n«ng nghiÖp vµ s¶n phÈm c©y trång Stt H¹ng môc §¬n vÞ §¬n gi¸ (®ång) 1 §¹m ure kg 6000 2 Super l©n kg 2800 3 Kaliclorua kg 11500 4 NPK (5-10-3) kg 3300 5 NPK (12-5-10) kg 5300 6 Ph©n h÷u c¬ vi sinh Vinamix kg 3000 7 Ph©n chuång kg 150 8 Gièng lóa lai §u 6511 kg 39000 9 Gièng lóa lai Qu 1 kg 37000 10 Gièng lóa lai Vl 20 kg 25000 11 Gièng lóa Khang d©n 18 kg 11500 12 Gièng lóa Q5 kg 11000 13 Gièng lóa B¾c th¬m 7 kg 15000 14 Gièng lóa nÕp N97 kg 14000 15 Gièng HT 1 kg 13500 16 Lóa Khang d©n 18 (th­¬ng phÈm) kg 4200 17 Lóa Q5 (th­¬ng phÈm) kg 3950 18 Lóa B¾c th¬m 7 (th­¬ng phÈm) kg 5600 19 Lóa HT 1 (th­¬ng phÈm) kg 5500 20 NÕp N 97 (th­¬ng phÈm) kg 4900 21 §u 6511, Qu 1 (th­¬ng phÈm) kg 4150 22 Lóa Vl 20 (th­¬ng phÈm) kg 4200 23 Gièng ng« NK 4300 kg 60000 24 Gièng ng« LVN 10, LVN 4 kg 40000 25 Ng« th¬ng phÈm kg 4500 Stt H¹ng môc §¬n vÞ §¬n gi¸ (®ång) 26 Khoai t©y gièng Diamant, Solara kg 5500 27 Khoai t©y Trung Quèc (gièng) kg 3500 28 Khoai t©y th¬ng phÈm kg 2500 29 H¹t gièng cµ chua Savior 5 g (gãi) 120000 30 Cµ chua cherry HT 144 1 g 20000 31 Cµ chua th¬ng phÈm kg 2500 32 Cµ chua cherry th¬ng phÈm kg 3000 33 H¹t gièng da chuét Xu©n Yªn 266 100 g (lon) 500000 34 Da chuét Xu©n YÕn (th­¬ng phÈm) kg 2500 35 L¹c gièng L14, L18 kg 15000 36 L¹c th­¬ng phÈm kg 10000 37 Gi¸ ®Ëu t­¬ng DT 84 kg 13000 38 Gi¸ ®Ëu t­¬ng (th­¬ng phÈm) kg 10000 39 Khoai lang th­¬ng phÈm kg 1600 40 C«ng lao ®éng c«ng 50000 41 Lµm ®Êt lóa 1 ha 1668000 ChØ tiªu §vt Khang d©n 18 Q 5 B¾c th¬m 7 NÕp N 87 D­u 6511 Q­u 1 Vl -20 Tæng thu 1.000 ® 24502.8 23593.4 28728 26215 27722 27265.5 27058 - N¨ng suÊt t¹/ha 58.3 59.7 51.3 53.5 66.8 65.7 65.2 - Gi¸ 1.000 ®/kg 4.2 4.0 5.6 4.9 4.15 4.15 4.15 Tæng chi 1.000 ® 18448.3 18575.6 19214.06 18959.2 20282.06 20024.16 19576.3 - Gièng 1.000 ® 637.1 609.4 831 775.6 1053 999 675 Sè l­îng kg 55.4 55.4 55.4 55.4 27 27 27 Gi¸ 1.000 ®/kg 11.5 11.0 15 14 39 37 25 - §¹m ure 1.000 ® 997.2 1050.0 916.8 950.1 1116.6 1080.6 1068 Sè l­îng kg 166.2 175.0 152.8 158.3 186.1 180.1 178 Gi¸ 1.000 ®/kg 6.0 6.0 6 6 6 6 6 - Super l©n 1.000 ® 894.6 933.5 1166.76 1088.92 1361.36 1289.96 1148 Sè l­îng kg 319.5 333.4 416.7 388.9 486.2 460.7 410 Gi¸ 1.000 ®/kg 2.8 2.8 2.8 2.8 2.8 2.8 2.8 - Kaliclorua 1.000 ® 959.1 1022.4 1117.8 1085.6 1437.5 1380 1437.5 Sè l­îng kg 83.4 88.9 97.2 94.4 125 120 125 Gi¸ 1.000 ®/kg 11.5 11.5 11.5 11.5 11.5 11.5 11.5 - Ph©n chuång 1.000 ® 625.5 625.5 708 682.5 951 912 907.5 Sè l­îng t¹ 41.7 41.7 47.2 45.5 63.4 60.8 60.5 Gi¸ 1.000 ®/t¹ 15.0 15.0 15 15 15 15 15 - C«ng lao ®éng 1.000 ® 11000.0 11000.0 11000 11000 11000 11000 11000 Sè l­îng c«ng 220.0 220.0 220 220 220 220 220 Gi¸ 1.000 ®/c«ng 50.0 50.0 50 50 50 50 50 - Thuèc BVTV 1.000 ® 694.5 694.5 833.4 736.2 722.3 722.3 700 - Chi lµm ®Êt 1.000 ® 1668.0 1668.0 1668 1668 1668 1668 1668 - Chi kh¸c 1.000 ® 972.3 972.3 972.3 972.3 972.3 972.3 972.3 L·i 1.000 ® 6054.5 5017.8 9513.94 7255.80 7439.94 7241.34 7481.70 Phô biÓu 2: HiÖu qu¶ kinh tÕ mét sè gièng lóa Phô biÓu 3: HiÖu qu¶ kinh tÕ mét sè lo¹i gièng c©y trång ChØ tiªu §vt Ng« NK 4300 Ng« LVN 4 Khoai lang L¹c L14 §T DT 84 KT Hµ Lan KT Trung Quèc Tæng thu 1.000 ® 25002.0 22500.0 19440.00 26500.00 20835.00 34725.00 30002.40 - N¨ng suÊt t¹/ha 55.6 50.0 121.50 26.50 20.84 138.90 125.01 - Gi¸ 1.000 ®/kg 4.5 4.5 1.60 10.00 10.00 2.50 2.40 Tæng chi 1.000 ® 19388.4 18563.1 16716.7 21343.93 16415.37 24875.95 23056.36 - Gièng 1.000 ® 1380.0 1125.0 50 3300 780 3819.75 1944.6 Sè l­îng kg 23.0 25.0 220.00 60.00 694.50 555.60 Gi¸ 1.000 ®/kg 60.0 45.0 15.00 13.00 5.50 3.50 - §¹m ure 1.000 ® 2083.2 1773.6 499.8 499.8 333.36 1500.12 1500.12 Sè l­îng kg 347.2 295.6 83.30 83.30 55.56 250.02 250.02 Gi¸ 1.000 ®/kg 6.0 6.0 6 6 6 6 6 - Super l©n 1.000 ® 1174.6 1022.0 701.4 1550.08 1065.64 1166.76 1166.76 Sè l­îng kg 419.5 365.0 250.50 553.60 380.59 416.70 416.70 Gi¸ 1.000 ®/kg 2.8 2.8 2.8 2.8 2.8 2.8 2.8 - Kaliclorua 1.000 ® 1373.1 1265.0 1117.8 661.25 958.41 1597.35 1597.35 Sè l­îng kg 119.4 110.0 97.20 57.50 83.34 138.90 138.90 Gi¸ 1.000 ®/kg 11.5 11.5 11.5 11.5 11.5 11.5 11.5 - Ph©n chuång 1.000 ® 874.5 874.5 594 610.5 0 1250.1 1250.1 Sè l­îng t¹ 58.3 58.3 39.60 40.70 55.56 83.34 83.34 Gi¸ 1.000 ®/t¹ 15.0 15.0 15 15 15 15 - C«ng lao ®éng 1.000 ® 9725.0 9725.0 11810 12500 11000 13000 13000 Sè l­îng c«ng 194.5 194.5 236.20 250.00 220.00 260.00 260.00 Gi¸ 1.000 ®/c«ng 50.0 50.0 50 50 50 50 50 - Thuèc BVTV 1.000 ® 555.6 555.6 138 527.8 416.7 458.37 513.93 - Chi lµm ®Êt 1.000 ® 1389.0 1389.0 1389 1389 1389 1389 1389 - Chi kh¸c 1.000 ® 833.4 833.4 416.7 305.5 472.26 694.5 694.5 L·i 1.000 ® 5613.6 3936.9 2723.30 5156.07 4419.63 9849.05 6946.04 Phô biÓu 4: HiÖu qu¶ kinh tÕ mét sè lo¹i c©y rau ChØ tiªu §vt Cµ chua Cµ chua cheerry D­a bao tö D­a chuét Su hµo B¾p c¶i ít cay Tæng thu 1.000 ® 105564.0 104175.0 108342.00 91674.00 47226.00 57449.04 79173.00 - N¨ng suÊt t¹/ha 527.8 416.7 277.80 527.82 236.13 391.70 263.91 - Gi¸ 1.000 ®/kg 2.0 2.5 3.90 2.00 2.00 1.47 3 Tæng chi 1.000 ® 62299.8 63354.9 69623.08 65881.33 27890.48 34486.48 49401.79 - Gièng 1.000 ® 2520.0 2450.0 50 2800 880 1680 1470 Sè l­îng kg 0.1 0.1 0.70 0.80 0.40 0.56 0.21 Gi¸ 1.000 ®/kg 18000.0 25000.0 6000.00 3500.00 2200.00 3000.00 7000.00 - §¹m ure 1.000 ® 2833.6 2500.2 2666.88 2333.52 2000.16 2250.18 2333.52 Sè l­îng kg 472.3 416.7 444.48 388.92 333.36 375.03 388.92 Gi¸ 1.000 ®/kg 6.0 6.0 6 6 6 6 6 - Super l©n 1.000 ® 1944.6 1944.6 1633.464 1711.248 1322.33 1166.76 1944.6 Sè l­îng kg 694.5 694.5 583.38 611.16 472.26 416.70 694.50 Gi¸ 1.000 ®/kg 2.8 2.8 2.8 2.8 2.8 2.8 2.8 - Kaliclorua 1.000 ® 2236.3 3194.7 3354.435 3034.965 798.675 638.94 3833.64 Sè l­îng kg 194.5 277.8 291.69 263.91 69.45 55.56 333.36 Gi¸ 1.000 ®/kg 11.5 11.5 11.5 11.5 11.5 11.5 11.5 - Ph©n chuång 1.000 ® 1458.5 1458.5 1666.8 1250.1 1083.42 1250.1 1250.1 Sè l­îng t¹ 97.2 97.2 111.12 83.34 72.23 83.34 83.34 Gi¸ 1.000 ®/t¹ 15.0 15.0 15 15 15 15 15 - C«ng lao ®éng 1.000 ® 34500.0 35000.0 41500 36000 17500 21250 32500 Sè l­îng c«ng 690.0 700.0 830.00 720.00 350.00 425.00 650.00 Gi¸ 1.000 ®/c«ng 50.0 50.0 50 50 50 50 50 - Thuèc BVTV 1.000 ® 4167.0 4167.0 4722.6 4722.6 1389 2778 513.93 - Chi lµm ®Êt 1.000 ® 1527.9 1527.9 1527.9 1527.9 1527.9 1527.9 1389 - Chi kh¸c 1.000 ® 11112.0 11112.0 12501 12501 1389 1944.6 4167 L·i 1.000 ® 43264.2 40820.2 38718.92 39682.67 19335.52 22962.56 29771.21 Phô biÓu 5: HiÖu qu¶ kinh tÕ c¸c c«ng thøc bãn ph©n Vinamix ChØ tiªu §vt CT 1 (®/c) CT 4 CT 3 CT 2 Tæng thu 1.000 ® 126200.00 153500.00 152700.00 149925.00 - N¨ng suÊt t¹/ha 504.80 614.0 610.8 599.7 - Gi¸ 1.000 ®/kg 2.50 2.50 2.50 2.50 Tæng chi 1.000 ® 63857.8 73007.8 70457.8 67907.8 - Gièng 1.000 ® 3472.5 3472.5 3472.5 3472.5 Sè l­îng kg 0.69 0.69 0.69 0.69 Gi¸ 1.000 ®/kg 5000.00 5000.00 5000.00 5000.00 - §¹m ure 1.000 ® 2580 2580 2580 2580 Sè l­îng kg 430.00 430.00 430.00 430.00 Gi¸ 1.000 ®/kg 6 6 6 6 - Super l©n 1.000 ® 1750 1750 1750 1750 Sè l­îng kg 625.00 625.00 625.00 625.00 Gi¸ 1.000 ®/kg 2.8 2.8 2.8 2.8 - Kaliclorua 1.000 ® 2415 2415 2415 2415 Sè l­îng kg 210.00 210.00 210.00 210.00 Gi¸ 1.000 ®/kg 11.5 11.5 11.5 11.5 - Ph©n Vinamix 1.000 ® 0 9150 6600 4050 Sè l­îng kg 0.00 3050.0 2200.0 1350 Gi¸ 1.000 ®/kg 3 3 3 3 - C«ng lao ®éng 1.000 ® 36000 36000 36000 36000 Sè l­îng c«ng 720.00 720.00 720.00 720.00 Gi¸ 1.000 ®/c«ng 50 50 50 50 - Thuèc BVTV 1.000 ® 4167 4167 4167 4167 - Chi lµm ®Êt 1.000 ® 1527.9 1527.9 1527.9 1527.9 - Chi kh¸c 1.000 ® 11945.4 11945.4 11945.4 11945.4 L·i 1.000 ® 62342.20 80492.20 82242.20 82017.20 Phô biÓu 6: HiÖu qu¶ kinh tÕ c¸c gièng cµ chua trong thÝ nghiÖm ChØ tiªu §vt 747 Loreto BM 746 Gandeeva Vl - 642 Sas 0202 NP - 2961 Savior (®/c) Tæng thu 1.000 ® 147750.0 109250.0 147000.0 151500.0 145500.0 129250.0 127000.0 141250.0 - N¨ng suÊt t¹/ha 591 437 588 606 582 517 508 565 - Gi¸ 1.000 ®/kg 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 Tæng chi 1.000 ® 60868.9 60588.9 60728.9 61008.9 60896.9 60560.9 60658.9 61428.9 - Gièng 1.000 ® 2520.0 2240.0 2380.0 2660.0 2548.0 2212.0 2310.0 3080.0 Sè lîng kg 0.14 0.14 0.14 0.14 0.14 0.14 0.14 0.14 Gi¸ 1.000 ®/kg 18000.0 16000.0 17000.0 19000.0 18200.0 15800.0 16500.0 22000.0 - §¹m ure 1.000 ® 2580.0 2580.0 2580.0 2580.0 2580.0 2580.0 2580.0 2580.0 Sè lîng kg 430.0 430.0 430.0 430.0 430.0 430.0 430.0 430.0 Gi¸ 1.000 ®/kg 6.0 6.0 6.0 6.0 6.0 6.0 6.0 6.0 - Super l©n 1.000 ® 2450.0 2450.0 2450.0 2450.0 2450.0 2450.0 2450.0 2450.0 Sè lîng kg 875.0 875.0 875.0 875.0 875.0 875.0 875.0 875.0 Gi¸ 1.000 ®/kg 2.8 2.8 2.8 2.8 2.8 2.8 2.8 2.8 - Kaliclorua 1.000 ® 3151.0 3151.0 3151.0 3151.0 3151.0 3151.0 3151.0 3151.0 Sè lîng kg 274.0 274.0 274.0 274.0 274.0 274.0 274.0 274.0 Gi¸ 1.000 ®/kg 11.5 11.5 11.5 11.5 11.5 11.5 11.5 11.5 - Ph©n chuång 1.000 ® 2250.0 2250.0 2250.0 2250.0 2250.0 2250.0 2250.0 2250.0 Sè lîng t¹ 150.0 150.0 150.0 150.0 150.0 150.0 150.0 150.0 Gi¸ 1.000 ®/t¹ 15.0 15.0 15.0 15.0 15.0 15.0 15.0 15.0 - C«ng lao ®éng 1.000 ® 32500.0 32500.0 32500.0 32500.0 32500.0 32500.0 32500.0 32500.0 Sè lîng c«ng 650.0 650.0 650.0 650.0 650.0 650.0 650.0 650.0 Gi¸ 1.000 ®/c«ng 50.0 50.0 50.0 50.0 50.0 50.0 50.0 50.0 - Thuèc BVTV 1.000 ® 2778.0 2778.0 2778.0 2778.0 2778.0 2778.0 2778.0 2778.0 - Chi lµm ®Êt 1.000 ® 1527.9 1527.9 1527.9 1527.9 1527.9 1527.9 1527.9 1527.9 - Chi kh¸c 1.000 ® 11112.0 11112.0 11112.0 11112.0 11112.0 11112.0 11112.0 11112.0 L·i 1.000 ® 86881.1 48661.1 86271.1 90491.1 84603.1 68689.1 66341.1 79821.1 Phô biÓu 7. 1 HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt huyÖn ThuËn Thµnh Thø tù Môc ®Ých sö dông M· Toµn huyÖn ThÞ trÊn Hå Hoµi Th­îng §¹i §ång Thµnh M·o §iÒn Song Hå §×nh Tæ (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) Tæng diÖn tÝch tù nhiªn 11791.01 510.71 552.12 868.72 608.6 370.72 962.38 1 §Êt n«ng nghiÖp NNP 7535.53 220.32 259.63 525.45 372.69 255.29 564.26 1.1 §Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp SXN 7008.47 207.72 246.83 512.8 350.71 250.22 498.86 1.1.1 §Êt trång c©y hµng n¨m CHN 6982.94 207.72 246.83 512.8 350.71 249.12 497.57 1.1.1.1 §Êt trång lóa LUA 6291.55 198.12 49.34 397.27 336.31 194.39 350.29 1.1.1.2 §Êt cá dïng vµo ch¨n nu«i COC 1.1.1.3 §Êt trång c©y hµng n¨m kh¸c HNK 691.39 9.6 197.49 115.53 14.4 54.73 147.28 1.1.2 §Êt trång c©y l©u n¨m CLN 25.53 1.1 1.29 1.2 §Êt l©m nghiÖp LNP 1.2.1 §Êt rõng s¶n xuÊt RSX 1.2.2 §Êt rõng phßng hé RPH 1.2.3 §Êt rõng ®Æc dông RDD 1.3 §Êt nu«i trång thuû s¶n NTS 523.4 12.6 12.8 12.65 21.98 5.07 65.33 1.4 §Êt lµm muèi LMU 1.5 §Êt n«ng nghiÖp kh¸c NKH 3.66 0.07 2 §Êt phi n«ng nghiÖp PNN 4163.82 287.89 283.19 342.07 235.91 114.63 345.04 2.1 §Êt ë OTC 1308.6 68.03 92.31 73.96 114.67 35.76 68.8 2.1.1 §Êt ë t¹i n«ng th«n ONT 1240.57 92.31 73.96 114.67 35.76 68.8 2.1.2 §Êt ë t¹i ®« thÞ ODT 68.03 68.03 2.2 §Êt chuyªn dïng CDG 2051.45 203.05 74.72 131.8 88 56.74 198.48 2.2.1 §Êt trô së c¬ quan, c«ng tr×nh sù nghiÖp CTS 33.48 20.87 0.09 0.48 0.48 0.18 0.36 2.2.2 §Êt quèc phßng CQP 0.94 0.94 2.2.3 §Êt an ninh CAN 29.28 29.21 2.2.4 §Êt s¶n xuÊt, kinh doanh phi n«ng nghiÖp CSK 354.41 18.5 0.38 6.55 86.44 2.2.5 §Êt cã môc ®Ých c«ng céng CCC 1633.34 133.53 74.25 131.32 87.52 50.01 111.68 2.3 §Êt t«n gi¸o, tÝn ng­ìng TTN 33.75 1.8 4.72 0.77 1.83 1.6 2.76 2.4 §Êt nghÜa trang, nghÜa ®Þa NTD 132.35 4 4.38 6.49 8.1 3.17 6 2.5 §Êt s«ng suèi vµ mÆt n­íc chuyªn dïng SMN 637.52 11.01 107.06 129.05 23.31 17.36 69 2.6 §Êt phi n«ng nghiÖp kh¸c PNK 0.15 3 §Êt ch­a sö dông CSD 91.66 2.5 9.3 1.2 0.8 53.08 3.1 §Êt b»ng ch­a sö dông BCS 91.66 2.5 9.3 1.2 0.8 53.08 3.2 §Êt ®åi nói ch­a sö dông DCS 3.3 Nói ®¸ kh«ng cã rõng c©y NCS 4 §Êt cã mÆt n­íc ven biÓn (quan s¸t) MVB 4.1 §Êt mÆt n­íc ven biÓn nu«i trång thuû s¶n MVT 4.2 §Êt mÆt n­íc ven biÓn cã rõng MVR 4.3 §Êt mÆt n­íc ven biÓn cã môc ®Ých kh¸c MVK Phô biÓu 7.2: HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt huyÖn ThuËn Thµnh Thø tù Môc ®Ých sö dông M· Toµn huyÖn An B×nh TrÝ Qu¶ Gia §«ng Thanh Kh­¬ng Tr¹m Lé Xu©n L©m (1) (2) (3) (4) (11) (12) (13) (14) (15) (16) Tæng diÖn tÝch tù nhiªn 11791.01 804.63 554.87 907.6 483.43 967.45 477.49 1 §Êt n«ng nghiÖp NNP 7535.53 535.63 384.74 642.78 234.99 683.05 289.34 1.1 §Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp SXN 7008.47 488.94 351.91 616.69 224.44 614.12 247.1 1.1.1 §Êt trång c©y hµng n¨m CHN 6982.94 485.06 346.76 611.7 224.44 614.12 247.1 1.1.1.1 §Êt trång lóa LUA 6291.55 445.01 327.1 601.82 208.98 614.12 225.91 1.1.1.2 §Êt cá dïng vµo ch¨n nu«i COC 1.1.1.3 §Êt trång c©y hµng n¨m kh¸c HNK 691.39 40.05 19.66 9.88 15.46 21.19 1.1.2 §Êt trång c©y l©u n¨m CLN 25.53 3.88 5.15 4.99 1.2 §Êt l©m nghiÖp LNP 1.2.1 §Êt rõng s¶n xuÊt RSX 1.2.2 §Êt rõng phßng hé RPH 1.2.3 §Êt rõng ®Æc dông RDD 1.3 §Êt nu«i trång thuû s¶n NTS 523.4 46.69 32.83 26.09 10.55 68.93 42.24 1.4 §Êt lµm muèi LMU 1.5 §Êt n«ng nghiÖp kh¸c NKH 3.66 2 §Êt phi n«ng nghiÖp PNN 4163.82 269 167.07 263.47 241.85 283.43 185.57 2.1 §Êt ë OTC 1308.6 91.68 60.8 92.36 50.55 105.03 56.13 2.1.1 §Êt ë t¹i n«ng th«n ONT 1240.57 91.68 60.8 92.36 50.55 105.03 56.13 2.1.2 §Êt ë t¹i ®« thÞ ODT 68.03 2.2 §Êt chuyªn dïng CDG 2051.45 126.72 94.73 139 168.31 121.73 115.85 2.2.1 §Êt trô së c¬ quan, c«ng tr×nh sù nghiÖp CTS 33.48 0.94 0.31 1.5 0.47 1.53 0.47 2.2.2 §Êt quèc phßng CQP 0.94 2.2.3 §Êt an ninh CAN 29.28 2.2.4 §Êt s¶n xuÊt, kinh doanh phi n«ng nghiÖp CSK 354.41 15.22 11.71 19.79 100.8 77.86 2.2.5 §Êt cã môc ®Ých c«ng céng CCC 1633.34 110.56 82.71 117.71 67.04 120.2 37.52 2.3 §Êt t«n gi¸o, tÝn ng­ìng TTN 33.75 3.55 1.9 0.11 1.77 2.73 1.45 2.4 §Êt nghÜa trang, nghÜa ®Þa NTD 132.35 16.22 5.6 9.63 6.16 10.1 5.6 2.5 §Êt s«ng suèi vµ mÆt n­íc chuyªn dïng SMN 637.52 30.83 4.04 22.37 15.06 43.84 6.54 2.6 §Êt phi n«ng nghiÖp kh¸c PNK 0.15 3 §Êt ch­a sö dông CSD 91.66 3.06 1.35 6.59 0.97 2.58 3.1 §Êt b»ng ch­a sö dông BCS 91.66 3.06 1.35 6.59 0.97 2.58 3.2 §Êt ®åi nói ch­a sö dông DCS 3.3 Nói ®¸ kh«ng cã rõng c©y NCS 4 §Êt cã mÆt n­íc ven biÓn (quan s¸t) MVB 4.1 §Êt mÆt n­íc ven biÓn nu«i trång thuû s¶n MVT 4.2 §Êt mÆt n­íc ven biÓn cã rõng MVR 4.3 §Êt mÆt n­íc ven biÓn cã môc ®Ých kh¸c MVK Phô biÓu 7.3: HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt huyÖn ThuËn Thµnh Thø tù Môc ®Ých sö dông M· Toµn huyÖn Hµ M·n Ngò Th¸i NguyÖt §øc Ninh X¸ NghÜa §¹o Song LiÔu (1) (2) (3) (4) (17) (18) (19) (20) (21) (22) Tæng diÖn tÝch tù nhiªn 11791.01 345.47 621.19 755.68 827.43 860 312.52 1 §Êt n«ng nghiÖp NNP 7535.53 216.92 421.5 537.51 561.22 604.24 225.97 1.1 §Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp SXN 7008.47 203.92 410.14 502.92 541.32 526.91 212.92 1.1.1 §Êt trång c©y hµng n¨m CHN 6982.94 203.13 410.14 502.92 541.32 518.58 212.92 1.1.1.1 §Êt trång lóa LUA 6291.55 196.59 402.08 502.92 516.04 514.22 211.04 1.1.1.2 §Êt cá dïng vµo ch¨n nu«i COC 1.1.1.3 §Êt trång c©y hµng n¨m kh¸c HNK 691.39 6.54 8.06 25.28 4.36 1.88 1.1.2 §Êt trång c©y l©u n¨m CLN 25.53 0.79 8.33 1.2 §Êt l©m nghiÖp LNP 1.2.1 §Êt rõng s¶n xuÊt RSX 1.2.2 §Êt rõng phßng hé RPH 1.2.3 §Êt rõng ®Æc dông RDD 1.3 §Êt nu«i trång thuû s¶n NTS 523.4 13 11.36 34.59 19.9 73.74 13.05 1.4 §Êt lµm muèi LMU 1.5 §Êt n«ng nghiÖp kh¸c NKH 3.66 3.59 2 §Êt phi n«ng nghiÖp PNN 4163.82 123.74 199.69 217.51 262.11 255.76 85.89 2.1 §Êt ë OTC 1308.6 48.54 66.91 79.89 82.11 84.3 36.77 2.1.1 §Êt ë t¹i n«ng th«n ONT 1240.57 48.54 66.91 79.89 82.11 84.3 36.77 2.1.2 §Êt ë t¹i ®« thÞ ODT 68.03 2.2 §Êt chuyªn dïng CDG 2051.45 57.95 78.43 99.09 108.45 150.79 37.61 2.2.1 §Êt trô së c¬ quan, c«ng tr×nh sù nghiÖp CTS 33.48 0.63 0.59 0.82 0.55 2.88 0.33 2.2.2 §Êt quèc phßng CQP 0.94 2.2.3 §Êt an ninh CAN 29.28 0.07 2.2.4 §Êt s¶n xuÊt, kinh doanh phi n«ng nghiÖp CSK 354.41 16.4 0.38 0.38 2.2.5 §Êt cã môc ®Ých c«ng céng CCC 1633.34 40.85 77.46 97.89 107.9 147.91 37.28 2.3 §Êt t«n gi¸o, tÝn ng­ìng TTN 33.75 0.66 0.98 2.16 2.37 1.89 0.7 2.4 §Êt nghÜa trang, nghÜa ®Þa NTD 132.35 2.25 12.82 12.2 10.97 5.18 3.48 2.5 §Êt s«ng suèi vµ mÆt n­íc chuyªn dïng SMN 637.52 14.34 40.55 24.17 58.06 13.6 7.33 2.6 §Êt phi n«ng nghiÖp kh¸c PNK 0.15 0.15 3 §Êt ch­a sö dông CSD 91.66 4.81 0.66 4.1 0.66 3.1 §Êt b»ng ch­a sö dông BCS 91.66 4.81 0.66 4.1 0.66 3.2 §Êt ®åi nói ch­a sö dông DCS 3.3 Nói ®¸ kh«ng cã rõng c©y NCS 4 §Êt cã mÆt n­íc ven biÓn (quan s¸t) MVB 4.1 §Êt mÆt n­íc ven biÓn nu«i trång thuû s¶n MVT 4.2 §Êt mÆt n­íc ven biÓn cã rõng MVR 4.3 §Êt mÆt n­íc ven biÓn cã môc ®Ých kh¸c MVK phiÕu ®iÒu tra n«ng hé (Ngµy th¸ng n¨m 2009) Hä tªn chñ hé:……………… ……………… n¨m sinh:…………nghÒ nghiÖp:…… ………………… Th«n (Xãm):…… ……………………..X· ………………………….H. ThuËn Thµnh- T. B¾c Ninh Sè nh©n khÈu:…… (ng­êi). Sè lao ®éng:…… (ng­êi) Lo¹i hé (®¸nh dÊu vµo «): Giµu Kh¸ Trung b×nh nghÌo Tæng thu nhËp b×nh qu©n hàng n¨m:………………...(triÖu ®ång) Trong ®ã: N«ng nghiÖp :…………... ..(triÖu ®ång) Phi n«ng nghiÖp :………… ….(triÖu ®ång) §Êt ®ai H¹ng môc Vô xu©n Vô mïa Vô ®«ng Ghi chó (vô kh¸c) Thµnh phÇn c¬ giíi (m2) ThÞt nÆng ThÞt TB ThÞt nhÑ C¸t pha Phï sa Ch©n ®Êt (m2) Vµn cao Van Vµn tròng) C©y trång (m2) Ghi chó: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… II. C©y trång TÝnh cho 1 sµo b¾c bé (360 m2) Thêi vô Lo¹i c©y trång Gièng c©y trång Sè l­îng gièng (kg) Chi phÝ (1000 ®) Thu nhËp (1000 ®) Chi phÝ gièng Ph©n chuång §¹m L©n Kali BVTV C«ng Chi kh¸c N¨ng suÊt (kg/sµo) Gi¸ b¸n (®/kg) Thµnh tiÒn (1) TiÒn b¸n sp phô (2) Tæng thu (1+2) Ghi chó: Gi¸ ph©n bãn: §¹m ure: ®/kg; Super l©n ®/kg; kali ®/kg; Ph©n chuång ®/kg; Gi¸ c«ng lao ®éng ®/ngµy c«ng ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Ng­êi ®iÒu tra Chñ hé Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tr­êng ®¹i häc n«ng nghiÖp hµ néi --------------------------- NguyÔn ®øc kiªn Nghiªn cøu hiÖn tr¹ng vµ ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p kü thuËt gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña hÖ thèng trång trät t¹i huyÖn ThuËn Thµnh, tØnh B¾c Ninh LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp Chuyªn ngµnh: trång trät M· sè: 60.62.01 Ng­êi h­íng dÉn khoa häc: pgs.ts. nguyÔn thÞ lan Hµ Néi, 2009 Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i. C¸c sè liÖu, kÕt qu¶ nªu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ ch­a tõng ®­îc ai c«ng bè trong bÊt k× c«ng tr×nh nµo kh¸c. T«i xin cam ®oan c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®· ®­îc chØ râ nguån gèc. Hµ Néi, ngµy 21 th¸ng 9 n¨m 2009 T¸c gi¶ luËn v¨n NguyÔn §øc Kiªn Lêi c¶m ¬n T¸c gi¶ luËn v¨n xin ch©n thµnh c¶m ¬n l·nh ®¹o Tr­êng ®¹i häc n«ng nghiÖp Hµ Néi, Khoa sau ®¹i häc, c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o trong bé m«n HÖ thèng n«ng nghiÖp ®Æc biÖt lµ PGS.TS NguyÔn ThÞ Lan ®· gióp t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy. T«i còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n Trung t©m KhÝ t­îng thñy v¨n tØnh B¾c Ninh, c¸c phßng ban thuéc UBND huyÖn ThuËn Thµnh, UBND c¸c x· Ninh X¸, NghÜa §¹o, §×nh Tæ, bµ con n«ng d©n trong huyÖn cïng c¸c ®ång nghiÖp vµ gia ®×nh ®· gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi. Hµ Néi, ngµy 21 th¸ng 9 n¨m 2009 T¸c gi¶ NguyÔn §øc Kiªn Môc Lôc Lêi cam ®oan liii Lêi c¶m ¬n liii Môc lôc iii Danh môc tõ viÕt t¾t vi Danh môc b¶ng vii Danh môc tõ viÕt t¾t BVTV B¶o vÖ thùc vËt CNH C«ng nghiÖp hãa CT C«ng thøc §B §ång b»ng §TH §« thi hãa H§H HiÖn ®¹i hãa HST HÖ sinh th¸i HSTNN HÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp HTCT HÖ thèng c©y trång HTNN HÖ thèng n«ng nghiÖp KL Khèi l­îng L§NN Lao ®éng n«ng nghiÖp NS N¨ng suÊt NSLT N¨ng suÊt lý thuyÕt NXB Nhµ xuÊt b¶n PTNN Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp PTNT Ph¸t triÓn n«ng th«n SXNN S¶n xuÊt n«ng nghiÖp TBKT TiÕn bé kü thuËt UBND ñy ban nh©n d©n Danh môc b¶ng STT Tªn b¶ng Trang 4.1: Mét sè yÕu tè khÝ hËu n«ng nghiÖp t¹i huyÖn ThuËn Thµnh 37 4.2. DiÖn tÝch vµ c¬ cÊu c¸c lo¹i ®Êt chÝnh cña huyÖn ThuËn Thµnh 41 4.3: HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt cña huyÖn ThuËn Thµnh n¨m 2008 45 4.5: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c¸c ngµnh kinh tÕ 49 4.6: ChuyÓn dÞch c¬ cÊu gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ 50 4.7: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt trong ngµnh n«ng, l©m, ng­ nghiÖp 51 4.8: ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong ngµnh n«ng, l©m, ng­ nghiÖp 52 4.9: DiÔn biÕn s¶n xuÊt trång trät huyÖn ThuËn Thµnh 53 4.10: S¶n xuÊt ch¨n nu«i huyÖn ThuËn Thµnh 53 4.11: S¶n xuÊt nu«i trång thñy s¶n 53 4.12: HÖ thèng c©y trång hµng n¨m huyÖn ThuËn Thµnh 53 4.13: HÖ thèng c©y trång vô xu©n n¨m 2008 53 4.14: HÖ thèng c©y trång vô mïa n¨m 2008 53 4.15. HÖ thèng c©y trång vô ®«ng n¨m 2008 53 4.16: HiÖn tr¹ng sö dông gièng c©y l­¬ng thùc n¨m 2008 53 4.17: HiÖn tr¹ng gièng c©y l¹c, ®Ëu t­¬ng, khoai t©y n¨m 2008 53 4.18: HiÖn tr¹ng sö dông gièng cµ chua n¨m 2008 53 4.19: HiÖn tr¹ng sö dông ph©n bãn cho c©y trång 53 4.20: Sö dông ph©n h÷u c¬ ë hé n«ng d©n cho c©y d­a chuét 53 4.21: HÖ thèng c©y trång chÝnh trªn ®Êt phï sa 53 4. 22: HÖ thèng c©y trång trªn ®Êt trong ®ª 53 4.23: HiÖu qu¶ kinh tÕ mét sè gièng c©y trång chÝnh 53 4. 24: HiÖu qu¶ kinh tÕ mét sè gièng rau 53 4.25: HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng thøc lu©n canh trªn ®Êt phï sa 53 4.26: HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng thøc lu©n canh trªn ®Êt trong ®ª 53 4.27: §Æc ®iÓm n«ng häc c¸c gièng cµ chua trong vô xu©n 2009 53 4.28: Mét sè chØ tiªu chÊt l­îng qu¶ cµ chua 53 4.29: C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt, n¨ng suÊt c¸c gièng cµ chua 53 4.30: HiÖu qu¶ kinh tÕ c¸c gièng cµ chua trong thÝ nghiÖm 53 4.31: Mét sè ®Æc ®iÓm n«ng häc gièng d­a chuét Xu©n Yªn 266 53 4.32: N¨ng suÊt vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt d­a chuét 53 4. 34: H¹ch to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ c¸c c«ng thøc bãn ph©n 53 4.35: HiÖu qu¶ kinh tÕ qua viÖc ¸p dông kÕt qu¶ thÝ nghiÖm 53 ._.