Nghiên cứu hiện trạng và đề xuất các giải pháp phát triển các Khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương theo hướng thân thiện môi trường. Nghiên cứu điển hình Khu công nghiệp Việt Hương 2

PHAÀN I TOÅNG QUAN VEÀ VAÁN ÑEÀ CAÀN NGHIEÂN CÖÙU 1. SÖÏ CAÀN THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI Xaây döïng vaø phaùt trieån caùc KCN taäp trung ñang laø xu höôùng chung cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån treân theá giôùi nhaèm taïo böôùc chuyeån bieán vöôït baäc trong neàn kinh teá cuûa moät quoác gia. Taïi Vieät Nam, ñaàu tö cho phaùt trieån coâng nghieäp ñeå ñaåy nhanh toác ñoä coâng nghieäp hoaù- hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc ñang laø muïc tieâu chieán löôïc cuûa quoác gia. Tính ñeán naêm 2004, caùc KCN ñaõ thu huùt haøng ngaøn döï aùn vôùi toång soá voán ñaêng kí haøng chuïc tyû USD, taïo coâng aên vieäc laøm cho haøng traêm ngaøn lao ñoäng. Saûn löôïng caùc KCN chieám khoaûng 26,4% saûn löôïng coâng nghieäp cuûa caû nöôùc vaø chieám khoaûng 18,7% giaù trò xuaát khaåu [2], böôùc ñaàu giaûi quyeát hieäu quaû yeâu caàu söû duïng ñaát vaø phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi quoác gia. Bình Döông laø moät tænh thuoäc vuøng KTTÑ phía Nam. Vôùi vò trí ñòa lyù, ñieàu kieän töï nhieân vaø nguoàn lao ñoäng doài daøo cuøng vôùi chuû tröông, chính saùch naêng ñoäng cuûa chính quyeàn, moâi tröôøng ñaàu tö thuaän lôïi neân ñaõ thu huùt nhieàu nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc ñeán laøm aên nhôø ñoù kinh teá Bình Döông phaùt trieån raát nhanh. Quaù trình coâng nghieäp hoaù, ñoâ thò hoaù dieãn ra maïnh meõ vôùi nhòp ñoä choùng maët maø ñaëc tröng cuõng laø söï hình thaønh caùc KCN taäp trung. Beân caïnh caùc lôïi ích kinh teá ñaït ñöôïc thì söï phaùt trieån caùc KCN cuõng gaây neân nhöõng aùp löïc lôùn ñeán moâi tröôøng do caùc chaát thaûi taäp trung vôùi qui moâ vaø taûi löôïng lôùn maëc duø tænh Bình Döông vaø baûn thaân caùc doanh nghieäp trong KCN ñaõ vaø ñang thöïc hieän nhieàu bieän phaùp baûo veä moâi tröôøng nhaèm giaûm thieåu oâ nhieãm. Tuy nhieân, caùc bieän phaùp baûo veä vaãn chöa ñöôïc tieán haønh ñoàng boä, coøn nhieàu baát caäp vaø coù nôi coøn buoâng loûng neân chaát löôïng moâi tröôøng trong vaø ngoaøi caùc KCN bò suy thoaùi vôùi möùc ñoä ngaøy caøng taêng [8]. Ngoaøi ra, KCN Vieät Höông II laø moät KCN môùi ñöôïc khôûi coâng xaây döïng naêm 2004 vaø cho ñeán nay ñaõ coù 5 nhaø maùy ñöôïc ñöa vaøo hoaït ñoäng neân cô cheá coøn chöa oån ñònh. Hieän taïi KCN chæ laáp ñaày khoaûng 20% vaø ñang thu huùt voán ñaàu tö neân khaû naêng löïa choïn ngaønh ñaàu tö ñeå xaây döïng KCN TTMT cao. Töø thöïc teá ñoù, taùc giaû choïn ñeà taøi “Hieän traïng vaø ñeà xuaát giaûi phaùp phaùt trieån caùc KCN ôû Bình Döông theo höôùng thaân thieän moâi tröôøng qua nghieân cöùu ñieån hình KCN Vieät HöôngII”. 2. MUÏC TIEÂU CUÛA ÑEÀ TAØI Tìm hieåu hieän traïng vaø ñeà xuaát giaûi phaùp phaùt trieån caùc KCN ôû Bình Döông theo höôùng thaân thieän moâi tröôøng maø ñieån hình nghieân cöùu laø KCN Vieät Höông II. 3. NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñoù, ñeà taøi tieán haønh thöïc hieän caùc noäi dung sau: Ñaùnh giaù hieän traïng, xaùc ñònh nguyeân nhaân oâ nhieãm moâi tröôøng caùc KCN treân ñòa baøn Tænh va øKCN Vieät Höông II. Phaân tích, ñaùnh giaù nhöõng bieän phaùp baûo veä moâi tröôøng ñang thöïc hieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp môùi nhaèm ñaûm baûo cho söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa KCN. 4. PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN NGHIEÂN CÖÙU AÙp duïng caùc lyù thuyeát veà QLMT Caùc vaán ñeà sau ñaây ñöôïc quan taâm: Lyù thuyeát veà QLMT, hieän traïng thöïc teá cuûa caùc KCN, ñieàu kieän quaûn lyù cuûa Tænh, coâng ngheä SXSH, giaûm thieåu chaát thaûi saûn xuaát, taùi sinh vaø taùi söû duïng chaát thaûi, kinh teá moâi tröôøng, sinh thaùi coâng nghieäp vaø caùc moâ hình QLMT KCN thích hôïp. Xaây döïng moâ hình KCN TTMT Treân cô sôû ñieàu kieän töï nhieân, vò trí ñòa lyù, kinh teá- xaõ hoäi, nhu caàu phaùt trieån coâng nghieäp vaø BVMT, vieäc xaây döïng caùc moâ hình KCN taäp trung thích hôïp cho töøng khu vöïc ñöôïc thöïc hieän vôùi phöông chaâm giaûm thieåu caùc taùc ñoäng ñeán chaát löôïng cuoäc soáng vaø moâi tröôøng ñoàng thôøi mang laïi lôïi ích kinh teá thieát thöïc cho ñòa phöông. Döïa treân cô sôû khoa hoïc ñaõ xaây döïng, keát quaû nghieân cöùu ñieån hình KCN môùi Vieät Höông II seõ goùp phaàn laøm taêng tính thuyeát phuïc cho vieäc ñeà xuaát caùc giaûi phaùp ñöa caùc KCN Bình Döông phaùt trieån theo höôùng TTMT. 5. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Tham khaûo taøi lieäu chuyeân ngaønh, caùc taïp chí, baùo ñaøi… Tham khaûo yù kieán cuûa caùc chuyeân gia, nhaø nghieân cöùu moâi tröôøng Tham khaûo yù kieán cuûa caùc chuyeân vieân BQL caùc KCN Bình Döông Khaûo saùt thöïc teá. 6. YÙ NGHÓA CUÛA ÑEÀ TAØI YÙ nghóa khoa hoïc cuûa ñoà aùn Laøm saùng toû moät soá cô sôû lyù luaän ñeå hình thaønh KCN TTMT, taïo ñieàu kieän cho vieäc qui hoaïch hôïp lyù caùc KCN nhaèm goùp phaàn BVMT KCN Vieät Höông II noùi rieâng vaø BVMT caùc KCN noùi chung. YÙ nghóa môùi cuûa ñoà aùn Ñoà aùn nghieân cöùu öùng duïng moâ hình KCN TTMT ñeå xaây döïng caùc nguyeân taéc cô baûn vaø ñeà xuaát keá hoaïch quaûn lyù moâi tröôøng cho KCN môùi hoaït ñoäng cuõng nhö taêng cöôøng hieäu quaû quaûn lyù cho KCN ñaõ hoaït ñoäng laâu naêm. Khaû naêng aùp duïng cuûa ñeà taøi Nghieân cöùu ñieån hình cuûa ñoà aùn ñöôïc thöïc hieän döïa treân vieäc khaûo saùt KCN Vieät Höông II ñang trong giai ñoaïn hoaøn taát caùc thuû tuïc phaùp lyù vaø thu huùt voán ñaàu tö. Do vaäy, vieäc thöïc hieän ñoà aùn ngay trong giai ñoaïn naøy laø moät ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå aùp duïng keát quaû nghieân cöùu vaøo vieäc xaây döïng moät moâ hình KCN TTMT phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc tieãn cuûa ñòa phöông. 7. GIÔÙI HAÏN CUÛA ÑEÀ TAØI Giôùi haïn khoâng gian Ñeà taøi chæ giôùi haïn nghieân cöùu caùc vaán ñeà lieân quan ñeán moâi tröôøng cuûa KCN Vieät Höông II, huyeän Beán Caùt, tænh Bình Döông. Giôùi haïn thôøi gian Thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi töø 01/9/2006 – 27/12/2006. PHAÀN II. NOÄI DUNG ÑOÀ AÙN Toùm taét: Noäi dung Chöông 1 trình baøy caùc ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá xaõ hoäi cuûa Bình Döông vaø toác ñoä gia taêng daân soá, taêng tröôûng kinh teá trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Beân caïnh ñoù neâu leân ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa Tænh trong thôøi gian tôùi ñeå töø ñoù ruùt ra xu theá phaùt trieån cuûa caùc KCN treân ñòa baøn Tænh. Chöông 1. TOÅNG QUAN VEÀ TÆNH BÌNH DÖÔNG 1.1. ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN 1.1.1. Vò trí ñòa lyù[25] Bình Döông laø moät tænh thuoäc mieàn Ñoâng Nam Boä, naèm trong khu vöïc KTTÑ phía Nam, ñöôïc taùch ra töø tænh Soâng Beù vaøo ngaøy 01/01/1997. Dieän tích töï nhieân cuûa Tænh laø 2.681.01 km2 (chieám 0.83% dieän tích caû nuôùc vaø xeáp thöù 42/61 veà dieän tích töï nhieân), coù toaï ñoä ñòa lyù 11052’÷12018’B, 106045’÷107067’30’’Ñ, phía Baéc giaùp tænh Bình Phöôùc, phía Nam giaùp Tp.HCM, phía Ñoâng giaùp Ñoàng Nai, phía Taây giaùp Taây Ninh vaø Tp.HCM. 1.1.2 Ñòa hình [1] Ñòa hình töông ñoái baèng phaúng neàn ñòa chaát oån ñònh, vöõng chaéc, phoå bieán laø nhöõng daõy doài phuø sa noái tieáp nhau vôùi ñoä doác khoâng quaù 3÷150. Ñòa hình cao trung bình töø 6-10m, neân tröø moät vaøi vuøng thung luõng doïc soâng Saøi Goøn vaø soâng Ñoàng Nai, Bình Döông ít bò luõ luït ngaâp uùng. Ñòa hình baèng phaúng thuaän lôïi cho vieäc môû mang heä thoáng giao thoâng, xaây döïng cô sôû haï taàng, KCN vaø saûn xuaát noâng nghieäp. 1.1.3. Khí haäu [25] Khí haäu mang ñaëc ñieåm nhieät ñôùi gioù muøa noùng aåm vôùi 2 muøa roõ reät: muøa möa töø thaùng V- XI vaø muøa khoâ töø khoaûng thaùng XII naêm tröôùc ñeán thaùng IV naêm sau. Löôïng möa Möa coù taùc duïng laøm thanh loïc vaø pha loaõng nöôùc thaûi. Löôïng möa caøng lôùn thì möùc ñoä oâ nhieãm khoâng khí vaø nöôùc caøng giaûm. Luôïng möa trung bình haøng naêm töø 1.800÷2.000mm vôùi soá ngaøy coù möa laø 120 ngaøy. Nhieät ñoä Nhieät ñoä khoâng khí aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán quaù trình phaùt taùn cuûa caùc chaát oâ nhieãm trong khí quyeån. Nhieät ñoä khoâng khí caøng cao, thì toác ñoä lan truyeàn, phaân huyû vaø chuyeån hoaù caùc chaát oâ nhieãm caøng lôùn. Nhieät ñoä khoâng khí coøn laøm thay ñoåi quaù trình bay hôi caùc axít, caùc chaát gaây muøi hoâi, laø yeáu toá quan troïng taùc ñoäng ñeán söùc khoûe ngöôøi lao ñoäng laøm vieäc trong KCN vaø daân cö laân caän. Vì vaäy, trong quaù trình tính toaùn, döï baùo möùc ñoä oâ nhieãm khoâng khí vaø thieát keá caùc heä thoáng khoáng cheá oâ nhieãm caàn phaân tích yeáu toá nhieät ñoä. Caùc yeáu toá khí töôïng ñöôïc tham khaûo treân cô sôû soá lieäu ño ñaïc nhieàu naêm taïi traïm Sôû Sao – Bình Döông. Nhieät ñoä trung bình naêm laø: 25,0 oC Nhieät ñoä cöïc ñaïi tuyeät ñoái: 39,3oC Nhieät ñoä cöïc tieåu tuyeät ñoái: 12,0oC Thaùng coù nhieät ñoä bình quaân cao nhaát laø thaùng 4 : 28,8 oC Thaùng coù nhieät ñoä thaáp nhaát laø thaùng 1: 21,0 oC. Cheá ñoä gioù Gioù laø moät yeáu toá ñoùng vai troø quan troïng nhaát trong vieäc lan truyeàn chaát oâ nhieãm khoâng khí. Toác ñoä gioù caøng lôùn thì chaát oâ nhieãm ñöôïc vaän chuyeån caøng ñi xa nguoàn gaây ra oâ nhieãm vaø noàng ñoä chaát oâ nhieãm caøng ñöôïc pha loaõng bôûi khoâng khí saïch. Khi toác ñoä gioù nhoû gaàn baèng 0 hoaëc laëng gioù, thì chaát oâ nhieãm khoâng ñöôïc chuyeån ñi xa maø taäp trung gaàn chaân oáng khoùi, gaây neân tình traïng oâ nhieãm cao nhaát taïi khu laân caän nguoàn gaây oâ nhieãm. Cheá ñoä gioù ôû Bình Döông töông ñoái oån ñònh, khoâng chòu aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa baõo vaø aùp thaáp nhieät ñôùi. Toác ñoä gioù bình quaân khoaûng 0.7 m/s, toác ñoä gioù lôùn nhaát quan traéc ñöôïc laø 12m/s. Bình Döông coù 2 höôùng gioù chuû ñaïo trong naêm laø gioù Taây, Taây Nam vaø gioù Ñoâng, Ñoâng Baéc. Gioù Taây, Taây Nam laø höôùng gioù thònh haønh trong muøa möa vaø gioù Ñoâng, Ñoâng Baéc laø höôùng gioù thònh haønh trong muøa khoâ. Ñoä aåm Ñoä aåm khoâng khí laø yeáu toá aûnh höôûng leân quaù trình chuyeån hoùa caùc chaát oâ nhieãm khoâng khí vaø laø yeáu toá vi khí haäu aûnh höôûng leân söùc khoûe. Ñoä aåm khoâng khí bieán ñoåi theo muøa laø chuû yeáu vaø bieán ñoåi theo löôïng möa, ngöôïc vôùi söï bieán ñoåi nhieät ñoä trung bình. Ñoä aåm khoâng khí ôû Bình Döông töông ñoái cao, trung bình 80÷90%, ñoä aåm trong naêm ít bieán ñoäng. 1.1.4 Taøi nguyeân Taøi nguyeân nöôùc maët [18] Tieàm naêng nöôùc maët doài daøo coù 3 soâng chính thuoäc heä thoáng soâng Saøi Goøn- Ñoàng Nai chaûy qua goàm: Soâng Beù: Baét nguoàn töø vuøng nuùi phía Taây cuûa Nam Taây Nguyeân, chaûy qua tænh Bình Phöôùc, phaàn haï löu chaûy qua Phuù Giaùo daøi khoaûng 80km roài ñoå vaøo soâng Ñoàng Nai. Soâng Beù ít coù giaù trò veà giao thoâng vaän taûi, nhöng coù giaù trò veà thuyû lôïi vaø laø nguoàn boå sung nöôùc ngaàm cho vuøng phía Baéc cuûa Tænh. Soâng Ñoàng Nai: Baét nguoàn töø cao nguyeân LangBiang, toång löôïng doøng chaûy bình quaân nhieàu naêm 16,7 tyû m3/naêm, toång löôïng caùt, buøn mang theo laø 3,36 trieäu taán/naêm. Ñaây laø moät trong nhöõng nguoàn cung caáp caùt cho nhu caàu xaây döïng ñang gia taêng trong vuøng, beân caïnh ñoù soâng coøn coù giaù trò lôùn veà giao thoâng vaän taûi, khoaùng saûn, cung caáp nöôùc cho KCN, ñoâ thò, du lòch, saûn xuaát noâng nghieäp… Soâng Saøi Goøn: Baét nguoàn töø Campuchia, dieän tích löu vöc….560km2, löu löôïng bình quaân 85m/s, coù nhieàu giaù trò veà vaän taûi, du lòch, noâng nghieäp, thuyû saûn… Ngoaøi 3 soâng chính, coøn coù soâng Thò Tính (chi löu cuûa soâng Saøi Goøn), raïch Baø Loâ, Baø Hieäp, Vónh Bình… Maät ñoä keânh raïch trong tænh töø 0.4- 0.8km/km2. Taøi nguyeân nöôùc ngaàm [18] Taøi nguyeân nöôùc ngaàm ôû Bình Döông khaù phong phuù, chuùng toàn taïi döôùi 2 daïng laø loã hoûng vaø khe nöùt vôùi 3 khu vöïc nöôùc ngaàm chính: Khu vöïc giaøu nöôùc ngaàm phaân boá ôû phía Taây huyeän Beán Caùt ñeán soâng Saøi Goøn, taàng chöùa nöôùc daøy töø 15÷20m. Khu giaøu nöôùc trung bình phaân boá ôû huyeän Thuaän An (tröø vuøng truõng pheøn). Caùc gieáng ñaøo coù löu löôïng 0.05÷0.6l/s, beà daøy taàng chöùa nöôùc 10÷ 12m. Khu ngheøo nöôùc: phaân boá ôû vuøng Ñoâng vaø Ñoâng Baéc Thuû Daàu Moät hoaëc raûi raùc caùc thung luõng ven soâng Saøi Goøn, löu löôïng gieáng ñaøo 0.05÷ 0.4l/s. [*] Taøi nguyeân khoaùng saûn Taøi nguyeân khoaùng saûn töông ñoái ña daïng, nhaát laø khoaùng saûn phi kim loaïi coù nguoàn goác Mangan, traàm tích vaø phong hoaù ñaëc thuø. Ñaây laø nguoàn cung caáp nguyeân lieäu cho nhöõng ngaønh coâng nghieäp truyeàn thoáng vaø theá maïnh cuûa Tænh nhö goám söù, vaät lieäu khai khoaùng. Keát quaû thaêm doø ñòa chaát ôû 82 vuøng moû lôùn nhoû, cho thaáy Bình Döông coù 9 loaïi khoaùng saûn goàm: kaolin, seùt, caùc loaïi ñaù xaây döïng, caùt xaây döïng, cuoäi soûi, laterit vaø than buøn. [*]:www.binhduong.gov.vn Hình 1: Baûn ñoà haønh chính tænh Bình Döông 1.2 ÑIEÀU KIEÄN KINH TEÁ XAÕ HOÄI [1] 1.2.1. Daân cö vaø nguoàn lao ñoäng Bình Döông coù 01 thò xaõ, 06 huyeän vôùi 06 phöôøng, 08 thò traán vaø 70 xaõ. Tænh lò laø thò xaõ Thuû Daàu Moät- trung taâm haønh chính- kinh teá- vaên hoaù cuûa Tænh. Soá ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng chieám 62.9% toång soá daân. Tuy nhieân, soá lao ñoäng ñang laøm vieäc trong caùc ngaønh kinh teá chieám 55.1% toång soá daân vaø chieám 87.6% soá ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng Dieän tích, daân soá, soá xaõ, phöôøng, thò traán naêm 2003 cuûa caùc huyeän thò nhö sau: Baûng 1: Dieän tích, daân soá vaø soá ñôn vò haønh chính Tænh Huyeän, thò Dieän tích (km2) Daân soá (ngöôøi) Xaõ, phöôøng, thò traán Thò xaõ Thuû Daàu Moât 84.80 158.03 12 Huyeän Daàu Tieáng 720.10 94.956 12 Huyeän Beán Caùt 586.52 116.608 15 Huyeän Phuù Giaùo 538.61 66.912 10 Huyeän Taân Uyeân 611.17 129.641 18 Huyeän Thuaän An 82.46 156.353 10 Huyeän Dó An 57.35 131.298 7 Coäng 2.681,01 853.807 84 Nguoàn: www.binhduong.gov.vn Qua ñoù ta thaáy ñöôïc daân soá taäp trung chuû yeáu ôû Thò xaõ Thuû Daàu Moät, huyeän Thuaän An vaø Dó An daãn ñeán tình traïng cheânh leäch daân soá quaù cao giöõa caùc huyeän. Nguyeân nhaân chính ôû ñaây laø do söï taäp trung cuûa caùc KCN ñaõ thu huùt nguoàn nhaân löïc ôû caùc nôi hình thaønh khu kinh teá ñoâ thò ôû vuøng Nam Bình Döông. Beân caïnh ñoù, daân soá cuûa Bình Döông chuû yeáu laø taêng cô hoïc. Theo soá lieäu cuûa Uyû ban Daân soá & Keá hoaïch hoaù Gia Ñình tænh Bình Döông, tyû leä taêng daân soá töï nhieân giaûm lieân tuïc trong giai ñoaïn 2001÷ 2005 vôùi möùc giaûm haøng naêm vaøo khoaûng 0,08%. Dieãn bieán gia taêng daân soá töï nhieân ñöôïc trình baøy trong baûng 2 vaø hình 2 Baûng 2: Dieãn bieán toác ñoä gia taêng daân soá töï nhieân vaø cô hoïc cuûa Tænh Dieãn bieán qua caùc naêm 2001 2002 2003 2004 2005 Tyû leä taêng daân soá 4,6 5,82 4,97 11,62 4,77 Taêng töï nhieân 1,39 1,28 1,23 1,16 1,09 Taêng cô hoïc 3,11 4,38 3,62 9,82 3,56 Nguoàn: Uyû ban Daân soá vaø Keá hoaïch hoaù Gia ñình tænh Bình Döông Hình 2: Tyû leä gia taêng daân soá naêm 2001÷ 2005 Söï gia taêng daân soá cô hoïc laø do di daân töï do vaø di chuyeån löïc löôïng lao ñoäng. Beân caïnh nhöõng maët tích cöïc thì vieäc di daân töï do vaø söï di chuyeån cuûa löïc löôïng lao ñoäng theo muøa vuï ñaõ vaø ñang phaàn naøo gaây khoù khaên cho vieäc ñaûm baûo nhöõng dòch vuï xaõ hoâò cô baûn, laøm gia taêng oâ nhieãm moâi tröôøng, suy giaûm taøi nguyeân vaø gia taêng caùc teä naïn xaõ hoäi. Di daân töï do vaø nhöõng bieán ñoäng cuûa löïc löôïng lao ñoäng laø nhöõng thaùch thöùc lôùn ñoái vôùi söï phaùt trieån beàn vöõng cho caû hieän taïi vaø töông lai. 1.2.2 Cô sôû haï taàng Heä thoáng cô sôû haï taàng cuûa Bình Döông khaù ñoàng boä, heä thoáng giao thoâng ñöôøng boä ngoaøi caùc tuyeán quoác loä ñöôïc xaây döïng hieän ñaïi, caùc tuyeán ñöôøng lieân tænh, lieân huyeän cuõng ñöôïc traûi nhöïa vaø thöôøng xuyeân ñöôïc naâng caáp, goùp phaàn ñaéc löïc vaøo söï nghieäp coâng nghieäp hoùa-hieän ñaïi hoùa cuûa ñòa phöông. Maïng löôùi vieãn thoâng höõu tuyeán vaø voâ tuyeán phuû 100% dieän tích cuûa tænh, taïi caùc KCN ñöôïc xaây döïng caùc traïm böu ñieän vaø böu cuïc taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho thoâng tin lieân laïc cuûa caùc KCN. Nguoàn ñieän cung caáp laø löôùi ñieän quoác gia, toaøn Tænh coù 1706 traïm bieán theá phuïc vuï cho 100% caùc xaõ. Toaøn Tænh coù 3 nhaø maùy nöôùc (Thuû Daàu Moät, thò traán Laùi Thieâu vaø Dó An) vôùi coâng suaát toång coäng 22.700m3/ngaøy cung caáp cho coâng nghieäp vaø sinh hoaït. 1.3 TÌNH HÌNH PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ Trong giai ñoaïn 2000÷ 2004, Bình Döông ñaït toác ñoä taêng tröôûng kinh teá khaù cao vaø taäp trung chuû yeáu ôû khu vöïc Nam Bình Döông. Toång saûn phaåm treân ñòa baøn (GDP) theo giaù hieän haønh naêm 2004 ñaït treân 12.135tyû ñoàng. Naêm 2003 bình quaân thu nhaäp GDP/ñaàu ngöôøi cuûa Tænh laø 11,6trieäu ñoàng, naêm 2004 laø 14,212trieäu ñoàng, taêng 22,5% so vôùi naêm 2003 vaø naêm 2005 taêng leân 15,4trieäu ñoàng, taêng 17,5% so vôùi naêm 2004. Chæ soá taêng tröôûng trong giai ñoaïn 2000÷ 2004 ñöôïc thoáng keâ trong baûng 4 Baûng 3: Toác ñoä phaùt trieån kinh teá tænh Bình Döông giai ñoaïn 2000÷ 2004 Naêm Chæ soá phaùt trieån so vôùi naêm tröôùc % Chung Noâng, laâm, ngö nghieäp Coâng nghieäp vaø xaây döïng Dòch vuï 2000 115,5 104,3 121,4 111,5 2001 114,4 103,8 117,8 114,3 2002 115,8 103,7 119,7 114,5 2003 115,5 103,3 118,4 115,8 2004 115,2 102,7 117,8 115,1 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ naêm 2004 Tyû leä ñoùng goùp GDP cuûa caùc ngaønh kinh teá chuû yeáu [3] Söï taêng tröôûng kinh teá cuûa Bình Döông ñaït ñöôïc trong nhöõng naêm qua laø nhôø söï chuyeån ñoåi lieân tuïc cô caáu kinh teá theo höôùng taêng daàn tyû troïng coâng nghieäp vaø giaûm tyû troïng noâng nghieäp. Tyû troïng coâng nghieäp trong cô caáu kinh teá taêng lieân tuïc haøng naêm (so vôùi naêm tröôùc) ñaït möùc 63,3% ôû naêm 2004, taêng hôn 5% so vôùi naêm 2000 (58,1%). Tyû troïng dòch vuï tuy taêng chaäm nhöng taêng oån ñònh ôû möùc 0,2 – 0,4% moãi naêm. Baûng 4 : Cô caáu kinh teá cuûa tænh Bình Döông giai ñoaïn 2000 ÷ 2004 Naêm Cô caáu kinh teá (toång soá = 100), % Chung Noâng, laâm, ngö nghieäp Coâng nghieäp vaø xaây döïng Dòch vuï 2000 100,0 16,7 58,1 25,2 2001 100,0 15,1 59,4 25,5 2002 100,0 13,5 60,5 26,0 2003 100,0 11,6 62,2 26,2 2004 100,0 10,0 63,3 26,7 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Bình Döông 2004 Hình 3: Cô caáu kinh teá tænh Bình Döông giai ñoaïn 2000÷ 2004 1.4. KEÁ HOAÏCH PHAÙT TRIEÅN KT-XH CUÛA TÆNH ÑEÁN NAÊM 2010 [17] 1.4.1. Muïc tieâu Töø nay ñeán naêm 2010, tænh Bình Döông môøi goïi söï hôïp taùc cuûa caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc ñeå phaùt trieån kinh teá treân phöông dieän sau: Ñaàu tö cô sôû haï taàng xaây döïng heä thoáng giao thoâng, ñieän nöôùc, thoâng tin lieân laïc, giaùo duïc, y teá. Tænh seõ taïo moïi ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc nhaø ñaàu tö trong lónh vöïc cô sôû haï taàng, trong ñoù ñaëc bieät khuyeán khích caùc döï aùn theo phöông thöùc BOT, lieân doanh. Vôùi nguoàn nhieân lieäu saün coù, phong phuù vaø nguoàn lao ñoäng doài daøo cuûa ñòa phöông, Tænh chuù troïng hôïp taùc lieân doanh trong caùc lónh vöïc haøng hoaù xuaát khaåu cheá bieán noâng saûn, haøng tieâu duøng chaát löôïng cao thay theá nhaäp khaåu. Caùc döï aùn veà coâng nghieäp cô khí, ñieän, ñieän töû, hoaù chaát cô baûn, cao su vaø ngaønh coâng nghieäp hoã trôï seõ ñöôïc quan taâm ñaëc bieät laø caùc döï aùn chuyeån giao coâng ngheä. Ñaåy nhanh quaù trình hình thaønh vaø xaây döïng caùc KCN taäp trung vôùi coâng ngheä kó thuaät cao. Treân cô sôû qui hoaïch toång theå kinh teá xaõ hoäi Tænh caàn voán ñaàu tö raát lôùn vaøo cô sôû haï taàng, phaùt trieån coâng nghieäp, xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng vaø caùc coâng trình phuùc lôïi xaõ hoäi khaùc. Do vaäy, ngoaøi chính saùch chung cuûa Chính phuû, Tænh seõ taïo ñieàu kieän cho caùc nhaø ñaàu tö khaûo saùt thò tröôøng vaø khuyeán khích ñaàu tö vaøo cô sôû haï taàng, coâng ngheä cao, caùc coâng trình phuùc lôïi xaõ hoäi. Vôùi mong muoán caùc nhaø ñaàu tö tìm thaáy khoâng nhöõng cô hoäi ñaàu tö maø coøn coù thieän chí treân cô sôû hôïp taùc ñoâi beân cuøng coù lôïi, Tænh ñang trieån khai caûi tieán vaø töøng böôùc hoaøn thieän thuû tuïc coù lieân quan ñeán hoà sô ñaàu tö treân cô sôû phaùp luaät ñeå caùc döï aùn sôùm ñöôïc tieán haønh vaø ñi vaøo hoaït ñoäng. 1.4.2. Giaûi phaùp Taát caû caùc döï aùn khi ñaàu tö treân ñòa baøn tænh Bình Döông ñeàu thöïc hieän theo cô cheá moät cöûa moät caùch nhanh choùng, thuaän lôïi. Hieän Tænh coù hai Ban quaûn lyù KCN laø Ban quaûn lyù caùc KCN Bình Döông vaø Ban quaûn lyù KCN Vieät Nam- Singapore (VSIP) ñöôïc Boä tröôûng Boä keá hoaïch vaø ñaàu tö uyû quyeàn caáp pheùp ñaàu tö (töø 40 trieäu USD trôû xuoáng). Vôùi cô cheá thoaùng, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc xeùt, caáp pheùp ñaàu tö ñöôïc nhanh choùng, ñuùng luaät caùc nhaø ñaàu tö khi coù nhu caàu ñaàu tö taïi Bình Döông chæ caàn ñeán lieân heä taïi moät cô quan ñaàu moái ñeå ñöôïc höôùng daãn vaø giaûi quyeát caùc thuû tuïc ñaàu tö. Caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc cuûa Tænh hoã trôï vaø phuïc vuï thieát thöïc cho caùc nhaø ñaàu tö trieån khai döï aùn sau khi ñöôïc caáp pheùp ñaàu tö. Ñaàu tö xaây döïng hoaøn thieän heä thoáng tröôøng daïy ngheà ñeå ñaøo taïo vaø cung öùng lao ñoäng cho caùc ñôn vò vaø ñaëc bieät laø caùc KCN, ñaûm baûo caû veà soá löôïng laãn chaát löôïng lao ñoäng. Hình thaønh vaø phaùt trieån caùc KDC ñoâ thò gaén lieàn vôùi caùc KCN taäp trung, hình thaønh maïng löôùi dòch vuï cho quaù trình xaây döïng vaø hoaït ñoäng cuûa caùc KCN taäp trung. Ñoái vôùi caùc döï aùn ñaàu tö trong caùc KCN taäp trung caùc nhaø ñaàu tö nhaát laø treân lónh vöïc ñieän töû, cheá bieán noâng saûn phaåm xuaát khaåu vôùi coâng ngheä kyõ thuaät tieân tieán seõ ñöôïc khuyeán khích vôùi giaù cho thueâ ñaát giaûm hôn giaù bình quaân. Ñoái vôùi caùc döï aùn ñaàu tö vaøo lónh vöïc giao thoâng, qui hoaïch phaùt trieån vuøng rau xanh saïch ñeå cung caáp cho khu ñoâ thò, cheá bieán noâng saûn, chaên nuoâi, ñaàu tö phaùt trieån caây coâng nghieäp daøi ngaøy nhö cao su ôû phía Baéc cuûa Tænh seõ ñöôïc ñaëc bieät khuyeán khích nhö: giaù cho thueâ ñaát giaûm, nhaø nöôùc ñaàu tö hoã trôï heä thoáng kyõ thuaät haï taàng. Baûng 5: Caùc chæ tieâu KT-XH cuûa Tænh ñeán naêm 2010 [17] Khu vöïc kinh teá 2000 2005 2010 Giaù trò % Giaù trò % Giaù trò % Noâng nghieäp 736,0 20,0 906,3 13,9 1.097,4 9,2 Coâng nghieäp 1.817,5 49,4 3.485,7 53,4 6.517,6 55,0 Xaây döïng 139,3 3,8 282,6 4,3 593,6 5,0 Dòch vuï 985,0 26,8 1.855,3 28,4 3.651,3 30,8 Nguoàn: Sôû CN Bình Döông Baûng treân cho thaáy cô caáu kinh teá chuyeån dòch theo höôùng CNH-HÑH toaøn vuøng. Beân caïnh ñoù hoaøn thieän vaø hieän ñaïi daàn heä thoáng cô sôû haï taàng moät caùch ñoàng boä. Phaùt trieån KT-XH toång theå trong giai ñoaïn ñeán 2010 coù nhieàu bieán chuyeån maø muïc tieâu laø phaùt trieån KT-XH phaûi ñi ñoâi vôùi baûo veä vaø caûi thieän moâi tröôøng sinh thaùi, khai thaùc söû duïng taøi nguyeân, söû duïng ñaát ñai tieát kieäm vaø coù hieäu quaû. Chöông 2. Toùm taét: Noäi dung chöông 2 tìm hieåu veà tình hình hoaït ñoäng, caùc döï aùn ñaàu tö vaø nhöõng lôïi ích kinh teá caùc KCN mang lai. Hieän traïng moâi tröôøng caùc KCN nhö oâ nhieãm khí thaûi, nöôùc thaûi, chaát thaûi raén… Beân caïnh ñoù neâu leân nhöõng nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm vaø coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng ñang ñöôïc Tænh cuõng nhö baûn thaân caùc KCN thi haønh töø ñoù ñaùnh giaù nhöõng vaán ñeà coøn toàn taïi vaø nguyeân nhaân gaây ra ñeå coù bieän phaùp nhanh choùng khaéc phuïc. TOÅNG QUAN VEÀ CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP TREÂN ÑÒA BAØN TÆNH BÌNH DÖÔNG 2.1. GIÔÙI THIEÄU VEÀ CAÙC KCN TREÂN ÑÒA BAØN TÆNH BÌNH DÖÔNG Sau 10 naêm hình thaønh vaø phaùt trieån (1995÷ 2005) toaøn Tænh ñaõ coù 14 KCN ñöôïc thaønh laäp vaø ñi vaøo hoaït ñoäng vôùi toång voán ñaàu tö 2.980 tyû ñoàng. Caùc KCN ñaõ thu huùt ñöôïc 501 döï aùn coøn hieäu löïc, trong ñoù 321 döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø 180 döï aùn trong nöôùc vôùi toång voán ñaêng kí 1,458 tyû USD vaø 4000 tyû ñoàng. Caùc doanh nghieäp trong KCN ñaõ taïo ra doanh thu 4,831tyû USD, thueá vaø caùc khoaûn noäp ngaân saùch ñaït 136,67 trieäu USD, giaûi quyeát vieäc laøm cho 115.000 lao ñoäng vôùi thu nhaäp bình quaân 1 lao ñoäng tröïc tieáp 835.000 ñoàng/thaùng. Caùc ngaønh ngheà ñaàu tö vaøo KCN chuû yeáu laø saûn xuaát thöïc phaåm vaø ñoà uoáng (chieám 6,14% soá döï aùn vaø 17,7% soá voán), tieáp theo laø may maëc, giaøy deùp, tuùi xaùch, deät, hoaù chaát, ñoà goã vaø caùc ngaønh ngheà khaùc. Coù 25 quoác gia vaø vuøng laõnh thoå nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo caùc KCN, trong ñoù Ñaøi Loan ñöùng ñaàu vôùi 141 döï aùn vaø toång voán ñaàu tö 758,736 trieäu USD (chieám 48,12% soá döï aùn vaø 60% voán ñaêng kí), keá ñeán laø Haøn Quoác, Bristish Virgin, Chaâu AÂu, Hoàng Koâng, Myõ… Caùc hoaït ñoäng dòch vuï hoã trôï cho hoaït ñoäng cuûa KCN tieáp tuïc phaùt trieån ñoàng boä hôn nhö heä thoáng böu chính vieãn thoâng, dòch vuï taøi chính ngaân haøng, trung taâm thöông maïi, hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu vaø haøng loaït caùc dòch vuï khaùc phuïc vuï nhu caàu cuûa ngöôøi lao ñoäng nhö nhaø ôû cho coâng nhaân, heä thoáng nhaø troï (do daân töï ñaàu tö) tröôùc maét ñaõ ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp vaø ngöôøi lao ñoäng [ Taïp chí KCN Vieät Nam thaùng 2-2006, trang 14 ]. Tính ñeán heát naêm 2006, treân ñòa baøn tænh Bình Döông ñaõ quy hoaïch vaø ñöa vaøo söû duïng 15 KCN taäp trung, phaàn lôùn caùc khu naøy ñöôïc xaây döïng ôû phía Nam cuûa tænh. Ngoaøi caùc KCN hieän höõu, tænh Bình Döông cuõng ñang quy hoaïch vaø nhanh choùng xaây döïng theâm nhieàu khu vaø cuïm coâng nghieäp môùi. Baûng 6: Caùc KCN treân ñòa baøn Tænh STT Teân KCN Dieän tích quy hoaïch 1 Vieät Höông 46 ha 2 VSIP 500 ha 3 Soùng Thaàn I 180,3 ha 4 Soùng Thaàn II 319 ha 5 Bình Ñöôøng 24 ha 6 Taân Ñoâng Hieäp 47,6 ha 7 Ñoàng An 122,5 ha 8 Truoâng Boàng Boâng 500 ha 9 Baøu Beøo 300 ha 10 Taân Ñònh 496 ha 11 An Phuù 500 ha 12 Nam Taân Uyeân 500 ha 13 Myõ Phöôùc 377 ha 14 Lai Kheâ 300 ha 15 Lai Uyeân 500 ha Nguoàn: www.binhduong.gov.vnHình 4: Baûn ñoà vò trí caùc KCN treân ñòa baøn Bình Döông Theo baùo caùo cuûa Ban Quaûn lyù caùc Khu coâng nghieäp tænh Bình Döông thì dieän tích vaø tình hình ñaàu tö cuûa moät soá KCN ñang hoaït ñoäng treân ñòa baøn tænh Bình Döông nhö sau : Baûng 7: Dieän tích vaø tình hình ñaàu tö cuûa moät soá KCN tænh Bình Döông TT Teân KCN Naêm thaønh laäp Dieän tích qui hoaïch ñöôïc duyeät (ha) Dieän tích ñöôïc pheùp cho thueâ (ha) Tyû leä dieän tích ñaõ laáp ñaày (%) Toång soá lao ñoäng (ngöôøi) Tình hình xöû lyù nöôùc thaûii 01 Soùng Thaàn I 1995 180,33 151,2 98,49 37.782 Coù HTXL 02 Soùng Thaàn II 1995 319 225,08 88,82 29.702 Coù HTXL 03 Ñoàng An 1997 132,3 92,6 96,78 19.388 Coù HTXL 04 Bình Ñöôøng 1995 16,5 14 90,21 7.221 * 05 Vieät Höông 1996 36,064 24,4 91,97 6.829 Coù HTXL 06 Taân Ñoâng Hieäp A 2001 52,8 38,5 89,32 1.176 CoùHTXL 07 Taân Ñoâng Hieäp B 2001 164,12 115,03 50,86 446 Coù HTXL 08 Myõ Phöôùc 2000 377 267,2 87,29 11.277 Coù HTXL 09 Bình An 2002 25,9 18,4 98,86 1.025 10 Vieät Höông 2 2004 110 73 27,07 11 Mai Trung 2004 50,55 35 36,57 12 Myõ Phöôùc 2 2004 471 329 32,43 Coù HTXL 13 Nam Taân Uyeân 2005 330,51 204 4,36 14 Raïch Baép 2005 287,6 190 Toång coäng 2.553,67 1.777,41 54,49 114.846 Nguoàn : Ban quaûn lyù caùc KCN Bình Döông 2005 Ghi chuù: (*) KCN Bình Ñöôøng laø KCN coù dieän tích nhoû, caùc döï aùn ñaàu tö chuû yeáu laø may maëc vaø giaøy da (thuoäc nhoùm ngaønh ngheà ít gaây oâ nhieãm) neân vaán ñeà nöôùc thaûi cuûa KCN naøy khoâng ñaùng keå, chæ coù nöôùc thaûi sinh hoaït cuûa caùc coâng ty vaø ñaõ töï xöû lyù trong khuoân vieân nhaø maùy 2.2. CAÙC VAÁN ÑEÀ MOÂI TRÖÔØNG DO HOAÏT ÑOÄNG COÂNG NGHIEÄP Toác ñoä phaùt trieån coâng nghieäp trong nhöõng naêm gaàn ñaây taêng nhanh ñaõ vaø ñang thaûi ra moâi tröôøng moät löôïng chaát thaûi lôùn vaø gia taêng theo thôøi gian. Do ñoù nguy cô oâ nhieãm moâi tröôøng do hoaït ñoäng coâng nghieäp laø raát lôùn. Caùc vaán ñeà oâ nhieãm bao goàm caû nöôùc thaûi coâng nghieäp, khí thaûi coâng nghieäp vaø chaát thaûi raén nguy haïi. Moät soá vaán ñeà caàn quan taâm hieän nay bao goàm: OÂ nhieãm do nöôùc thaûi coâng nghieäp coù theå laøm suy giaûm nguoàn nöôùc maët cuûa Tænh, trong ñoù nguy cô lôùn nhaát laø tình traïng soâng Saøi Goøn ñang laø nguoàn tieáp nhaän phaàn lôùn nguoàn nöôùc thaûi cuûa caùc khu, cuïm coâng nghieäp vaø caùc doanh nghieäp naèm ngoaøi KCN treân ñòa baøn Tænh. Taûi löôïng oâ nhieãm seõ tieáp tuïc gia taêng neáu khoâng coù caùc giaûi phaùp taêng cöôøng kieåm soaùt caùc nguoàn nöôùc thaûi coâng nghieäp. Haäu quaû coù theå laø khaû naêng khai thaùc nöôùc soâng Saøi Goøn phuïc vuï caáp nöôùc seõ bò haïn cheá trong töông lai gaàn. Theo öôùc tính coù khoaûng 30.000m3 nöôùc thaûi töø caùc cô sôû naøy thaûi ra moâi tröôøng. Caùc vaán ñeà chính ñoái vôùi nhoùm nguoàn thaûi naøy goàm: (i) Thaønh phaàn nöôùc thaûi coù haøm löôïng caùc chaát oâ nhieãm vaø caùc chaát ñoäc haïi cao do phaùt sinh töø caùc ngaønh ñaëc thuø: giaáy, boät giaáy, cheá bieán muû cao su, deät nhuoäm, cheá bieán thöïc phaåm; (ii) Nguoàn thaûi phaân boá roäng treân ñòa baøn Tænh neân coâng taùc quaûn lyù giaùm saùt raát khoù khaên; Vieäc tuaân thuû caùc qui ñònh moâi tröôøng neáu khoâng ñöôïc thöïc hieän toát seõ gaây khoù khaên theâm cho caùc cô quan quaûn lyù moâi tröôøng. OÂ nhieãm khí thaûi coâng nghieäp do hoaït ñoäng moät soá ngaønh coâng nghieäp ñaëc thuø (goã, goám söù, khai thaùc cheá bieán gaïch ngoùi, ñaát ñaù…) laø vaán ñeà raát ñaùng quan taâm hieän nay. Caùc vaán ñeà oâ nhieãm chính laø buïi, oàn, hôi dung moâi höõu cô vaø khí thaûi cuûa quaù trình ñoát nhieân lieäu. Caùc vaán ñeà quaûn lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp. Coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi hieän nay coøn raát haïn cheá. Heä thoáng quaûn lyù ñoàng boä chöa ñöôïc thieát laäp, cô sôû xöû lyù chaát thaûi nguy haïi taäp trung chöa coù. Hieän nay, moät Xí nghieäp xöû lyù chaát thaûi taäp trung ñaõ ñöôïc thieát laäp tuy nhieân môùi ôû giai ñoaïn ñaàu cuûa döï aùn vaø chæ quaûn lyù ñöôïc moät phaàn chaát thaûi raén ñoâ thò. Khu vöïc Nam Bình Döông hieän nay coù nguy cô toàn löu nhieàu loaïi chaát thaûi nguy haïi chöa ñöôïc xöû lyù. 2.3. HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG TAÏI CAÙC KCN [18] 2.3.1 Nöôùc thaûi Nguoàn gaây oâ nhieãm nöôùc thaûi trong caùc KCN OÂ nhieãm nguoàn nöôùc do nöôùc thaûi laø loaïi hình oâ nhieãm moâi tröôøng phoå bieán vaø deã thaáy nhaát taïi caùc KCN. Theo lyù thuyeát cuõng nhö treân thöïc teá cho thaáy nöôùc thaûi töø baát kyø KCN naøo cuõng bao goàm 3 nguoàn chính: Nöôùc thaûi coâng nghieäp: Nöôùc thaûi loaïi naøy thöôøng ñ._.öôïc quan taâm nhieàu nhaát vì thöôøng chieám moät tyû troïng khaù lôùn, coù thaønh phaàn phöùc taïp vaø trong nhieàu tröôøng hôïp coù noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm cao vaø raát cao, laø ñaëc thuø cho töøng ngaønh saûn xuaát. Möùc ñoä oâ nhieãm cuûa nöôùc thaûi coâng nghieäp phuï thuoäc vaøo coâng ngheä saûn xuaát, ñieån hình veà oâ nhieãm nöôùc thaûi laø caùc ngaønh xi maï, deät nhuoäm, da, cheá bieán thöïc phaåm, caùc saûn phaåm coù phun sôn… Nöôùc thaûi sinh hoaït: Laø nöôùc thaûi ñöôïc taïo ra trong quaù trình sinh hoaït cuûa caùn boä, coâng nhaân vieân laøm vieäc trong töøng nhaø maùy, xí nghieäp trong KCN, bao goàm nöôùc thaûi töø khu vöïc nhaø beáp, caên tin, khu vöïc nhaø taém, nhaø veä sinh,… Ñaëc ñieåm cuûa loaïi nöôùc thaûi naøy laø coù noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm höõu cô deã phaân huyû cao vaø nhieàu loaïi vi sinh vaät coù khaû naêng gaây beänh. Nöôùc möa chaûy traøn: Veà lyù thuyeát ñöôïc coi laø saïch vaø ñöôïc pheùp xaû thaûi vaøo nguoàn tieáp nhaän sau moät quaù trình laéng cô hoïc ñôn giaûn. Treân thöïc teá, löôïng nöôùc möa töông ñoái nhieàu vaøo muøa möa vaø coù khaû naêng loâi keùo caùc chaát oâ nhieãm treân maët ñaát nôi noù chaûy qua, nhaát laø trong khu vöïc cuûa caùc nhaø maùy, xí nghieäp coù phaùt sinh caùc CTNH. Vì vaäy, vieäc quaûn lyù nguoàn nöôùc möa chaûy traøn trong töøng tröôøng hôïp cuï theå cuõng raát caàn ñöôïc xem xeùt. Hieän traïng oâ nhieãm nöôùc thaûi Baûng8: Löu löôïng vaø noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm trong caùc KCN STT Vò trí Löu löôïng ( m3/ng.ñ ) Noàng ñoä oâ nhieãm trung bình ( mg/l ) BOD5 COD SS Toång N Toång P 01 KCN Vieät Nam – Singapore 4.500 32 61 24 3,0 0,3 02 KCN Vieät Höông 730 18 82 43 3,3 3,2 03 KCN Ñoàng An 1.300 22 87 42 4,0 5,1 04 KCN Soùng Thaàn I & II 5.200 33 83 47 7,5 2,0 Nguoàn : Baùo caùo quan traéc moâi tröôøng cuûa Sôû KHCN&MT Bình Döông Treân cô sôû caùc soá lieäu quan traéc veà nöôùc thaûi vaø tình hình ñaàu tö cuûa caùc KCN, tính toùan heä soá phaùt thaûi veà nöôùc thaûi trung bình cuûa caùc KCN ñang hoaït ñoäng treân ñòa baøn tænh Bình Döông nhö sau : Baûng 9: Heä soá phaùt thaûi veà nöôùc thaûi trung bình cuûa caùc KCN STT Khu coâng nghieäp Heä soá taûi löôïng (kg/ha.ngaøy.ñeâm ) BOD5 COD SS Toång N Toång P 01 VN - Singapore 0,8 1,53 0,6 0,075 0,008 02 Vieät Höông 0,54 2,48 1,3 0,099 0,095 03 Ñoàng An 0,26 1.01 0,48 0,046 0,058 04 Soùng Thaàn I & II 0,23 0,57 0,32 0,051 0,014 Trung bình 0,46 1,4 0,68 0,068 0,044 Nguoàn : Baùo caùo quan traéc moâi tröôøng cuûa Sôû KHCN&MT Bình Döông So vôùi moät soá KCN khaùc trong khu vöïc nhö KCN Bieân Hoøa I & II, KCX Taân Thuaän ….. thì heä soá phaùt thaûi veà nöôùc thaûi cuûa caùc KCN treân ñòa baøn tænh Bình Döông thaáp hôn nhieàu. Ñieàu naøy cuõng hôïp lyù vì caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo caùc KCN treân ñòa baøn tænh Bình Döông thuoäc caùc ngaønh ngheà ít taïo ra nöôùc thaûi nhö ngaønh cô khí, may maëc, giaøy da, cheá bieán goã vaø ñieän töû. Soá doanh nghieäp coù ngaønh ngheà taïo ra nhieàu nöôùc thaûi trong quaù trình hoaït ñoäng raát nhoû khoaûng 6 ÷ 8%. 2.3.2. Khí thaûi Nguoàn gaây oâ nhieãm khoâng khí - Khí thaûi do ñoát nhieân lieäu ñöôïc xaû ra töø caùc nhaø maùy, xí nghieäp trong KCN coù söû duïng quaù trình ñoát caùc loaïi nhieân lieäu nhö daàu FO, DO, gas ñeå caáp nhieät, phaùt ñieän cho quaù trình saûn xuaát. Khi bò ñoát chaùy, caùc nhieân lieäu naøy seõ sinh ra moät hoãn hôïp caùc khí NOx, SOx, COx,… vaø muoäi khoùi gaây aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng vaø ñoùng goùp vaøo möùc ñoä oâ nhieãm khoâng khí xung quanh. Ñaây laø nguoàn gaây oâ nhieãm khoâng khí chính vaø raát phoå bieán. Khí thaûi phaùt sinh trong daây chuyeàn coâng ngheä saûn xuaát Khí thaûi töø hoaït ñoäng giao thoâng vaän taûi Khí thaûi töø quaù trình phaân huyû töï nhieân caùc hôïp chaát höõu cô Caùc chaát oâ nhieãm phaùt sinh trong quaù trình phaân huyû töï nhieân caùc chaát höõu cô nhö: töø heä thoáng XLNT, nöôùc coáng raõnh, raùc thaûi. Maëc duø taûi löôïng chaát thaûi naøy phaùt sinh khoâng lôùn nhöng laïi laø yeáu toá gaây muøi khoù chòu vaø hieäu öùng nhaø kính neân cuõng caàn ñöôïc kieåm soaùt chaët cheõ. Nguoàn gaây oâ nhieãm khoâng khí chuû yeáu cuûa caùc KCN laø khí thaûi phaùt sinh töø hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty, nhaø maùy, xí nghieäp,… trong töøng KCN. Caùc chaát oâ nhieãm ñöôïc hình thaønh cuõng nhö möùc ñoä oâ nhieãm phuï thuoäc vaøo ñaëc ñieåm cuûa nguoàn thaûi, daây chuyeàn coâng ngheä, trình ñoä coâng ngheä saûn xuaát ra caùc saûn phaåm vaø möùc ñoä ñaàu tö BVMT cuûa töøng cô sôû. Caùc nguoàn gaây oâ nhieãm khoâng khí trong caùc KCN coù theå phaân chia thaønh caùc daïng sau: Caùc KCN cuûa tænh Bình Döông ñeàu laø caùc KCN ñaõ ñöôïc qui hoaïch, coù heä thoáng haøng raøo vaø ñöôøng giao thoâng noäi boä. Ñoái vôùi caùc KCN lôùn, chöông trình quan traéc ñöôïc thöïc hieän vôùi hai ñieåm laáy maãu: moät ñieåm beân ngoaøi KCN vaø ñieåm coøn laïi laáy trong KCN. Tuy nhieân beân caïnh caùc nhaø maùy trong KCN coøn coù nhöõng nhaø maùy vaø caùc cô sôû saûn xuaát khaùc naèm keá beân KCN. Hieän traïng chaát löôïng moâi tröôøng khoâng khí Theo soá lieäu ñieàu tra khaûo saùt cuûa Sôû KHCN&MT Bình Döông (cuõ) trong giai ñoïan töø naêm 2000-2002 taïi moät soá nhaø maùy ñang hoaït ñoäng trong KCN Soùng Thaàn I vaø KCN Soùng Thaàn II cho thaáy, taûi löôïng moät soá chaát oâ nhieãm khoâng khí chính phaùt sinh töø caùc nhaø maùy naøy nhö sau: Baûng 10: Taûi löôïng moät soá chaát oâ nhieãm khoâng khí cuûa moät soá nhaø maùy trong caùc KCN treân ñòa baøn tænh Bình Döông TT Teân nhaø maùy Ngaønh ngheà Taûi löôïng (kg/ngaøy.ñeâm ) Buïi SO2 NOx KCN Soùng Thaàn I 1 Cty TNHH Sôn Jotun Saûn xuaát sôn 4,2 0,746 0,358 2 Cty TNHH Well Content Saûn xuaát ñaàu gaäy golf 32,5 9,6 1,536 3 Cty SXKD Tanimex Saûn xuaát ñeá giaøy 27,9 12 1,920 4 Cty LDSX Bao bì Tong Yuan Saûn xuaát bao bì nhöïa 1,8 1,28 0,614 5 Cty TNHH Uni Eastern Saûn xuaát gaïch block 47,8 - - 6 Cty theâu may Myõ Dung Theâu may 1,2 0,533 0,255 7 Cty TNHH Triumph May maëc 3,7 7,2 1,152 8 Cty coå phaàn An Loäc Saûn xuaát ñeá giaøy 37,5 - - 9 Cty SX TM DV Duy Höng Saûn xuaát giaøy theå thao 64,2 0,64 0,307 10 Cty TNHH Taán Höng Saûn xuaát phaân NPK 28,9 - - 11 Coâng ty TNHH CKL Saûn xuaát nöôùc traùi caây 0,66 15,36 2,457 12 Cty TNHH Thanh An Cheá bieán haûi saûn (möïc) - - - 13 Cty TNHH Better Resin Saûn xuaát keo 3,8 31,2 4,992 14 Cty TNHH Theùp laù maï ST Saûn xuaát tole traùng keõm 2,54 24 3,84 15 Cty TNHH Ñoâng AÙ Saûn xuaát tole traùng keõm 2,7 26,4 4,224 16 Cty TNHH Cao su Sieâu Vieät Saûn xuaát daây cuaroa cao su 4,8 38,6 3,456 17 Cty TNHH Best South VN Saûn xuaát keo daùn toång hôïp 3,2 26,88 4,3 18 Cty Han soll Vina May maëc 2,1 0.986 0,474 19 Cty Pung Kook Saøi goøn 2 May tuùi xaùch 4,7 12,96 2,074 20 Xí nghieäp Highland Dragon Cheá bieán caù ngöø 2,8 15,36 2,458 21 Cty LD Nhöïa Vieät Thaùi Saûn xuaát chai nhöïa PET 4,4 - - 22 Cty TNHH Hoàng Haø Saûn xuaát beâ toâng töôi 17,8 - - 23 Cty TNHH Deät Minh Hieäp Deät nhuoäm 6,9 23,04 3,686 24 Xí nghieäp 32 - 6 Saûn xuaát giaøy theå thao 54,7 0,747 0,358 KCN Soùng Thaàn II 25 Cty TNHH XD SX Phan Vuõ Saûn xuaát caáu kieän beâ toâng 217 - - 26 Cty Theùp Pomina Caùn keùo theùp xaây döïng 28,9 72 11,52 27 Cty TNHH Asama Saûn xuaát xe ñaïp 89 38,4 6,144 28 Cty TNHH Long Tai Saûn xuaát gaïch men 169 - - 30 Cty TNHH Laâm Ñaït Höng Cheá bieán goã 161 - - 31 Cty TNHH Nanliau Wooden Cheá bieán goã 198,4 25,92 4,147 32 Cty TNHH Du Pont SX thuoác baûo veä thöïc vaät 9,8 - - 33 Cty TNHH Nichimen SX thuoác baûo veä thöïc vaät 12,6 8,64 1,382 34 Cty TNHH Tiger Alwin SX caùc saûn phaåm nhoâm 42,7 25,2 4,032 35 Cty TNHH Höng Phöôùc Deät nhuoäm 8,2 29,76 4,762 36 Cty TNHH Deät Kao Sha Deät nhuoäm 14,6 41,28 6,605 37 Cty TNHH Minh Phuù Saûn xuaát bao bì carton 5,4 5,760 0,922 38 Cty TNHH Uni President Cheá bieán thöïc phaåm 283 62,4 9,984 39 Cty TNHH Beautec Vina May maëc 8,7 32,16 5,145 40 Cty TNHH Chutex May maëc 28,4 46,08 7,373 41 Cty TNHH O Lee Saûn xuaát giaøy 40,2 20,16 3,226 42 Cty TNHH Ñaïi Phaùt Cheá bieán thöïc phaåm 26,8 25,920 4,147 Toång coäng 1.704,5 681,21 107.85 Nguoàn : Sôû KHCN&MT Bình Döông (cuõ) trong giai ñoïan töø naêm 2000-2005 2.3.3. Chaát thaûi raén Nguoàn gaây oâ nhieãm CTR Cuøng vôùi khí thaûi, nöôùc thaûi, CTR laø loaïi chaát thaûi haàu nhö coù maët ôû haàu heát caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp ôû moïi qui moâ vaø ngaønh ngheà khaùc nhau. Thoâng thöôøng vaø phoå bieán, CTR coâng nghieäp taïi vuøng nghieân cöùu noùi rieâng vaø caû nöôùc noùi chung ñöôïc chia thaønh 2 loaïi vôùi nguoàn goác phaùt sinh vaø thaønh phaàn tính chaát cô baûn nhö sau: Raùc SH: Laø löôïng CTR phaùt sinh do caùc hoaït ñoäng sinh hoaït cuûa ngöôøi laøm vieäc taïi cô sôû saûn xuaát, nhìn chung möùc ñoä ñoäc haïi thaáp. CTRCN: Sinh ra do caùc hoaït ñoäng saûn xuaát , bao goàm caùc loaïi bao bì nguyeân vaät lieäu, caùc saûn phaåm hoaëc baùn thaønh phaåm khoâng ñaït yeâu caàu chaát löôïng, caùc pheá lieäu nguyeân vaät lieäu vaø thaønh phaåm do quaù trình gia coâng, caét xeùn taïo ra, caën buøn sinh ra trong quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi. Thaønh phaàn chaát thaûi naøy thay ñoåi do tính ña daïng cuûa ngaønh ngheà vaø moãi loaïi coù möùc ñoäc haïi nhaát ñònh. Hieän traïng CTR taïi caùc KCN Baûng11: Khoái löôïng raùc coâng nghieäp taïi caùc KCN STT KCN Löôïng CTR CN (taán/ngaøy) Hieän taïi Khaû naêng toái ña 1 Soùng Thaàn I 14.490 15.246 2 Soùng thaàn II 14.910 27.111 3 Bình Ñöôøng 1.900,5 2.058 4 Vieät Höông 1.596 3.129 5 Ñoàng An 6.940,5 8.358 6 VSIP 15.015 21.315 7 Taân Ñoâng Hieäp 6.670 15.750 8 Myõ Phöôùc 2.100 28.035 Toång coäng 62.622 121.002 Nguoàn: Baùo caùo nghieân cöùu khaû thi döï aùn khu lieân hôïp xöû lyù CTR Nam Bình Döông Qua soá lieäu CTR hieän coù vaø öôùc tính löôïng CTR phaùt sinh cho thaáy löôïng CTR seõ taêng nhanh neáu khoâng coù bieän phaùp quaûn lyù kòp thôøi. Trong ñoù, Soùng Thaàn II, Taân Ñoâng Hieäp vaø Myõ Phöôùc laø nhöõng khu coù khaû naêng phaùt sinh chaát thaûi nhanh nhaát. Do caùc KCN phaùt trieån nhanh vôùi nhieàu loaïi ngaønh ngheà vì vaäy raùc thaûi coâng nghieäp cuõng raát ña daïng, töø caën buøn thaûi, pheá lieäu, pheá phaåm, bao bì, raùc thaûi ñoäc haïi…, vôùi khoái löôïng khoaûng 15 taán/ngaøy. Song loaïi raùc coâng nghieäp naøy chöa ñöôïc quaûn lyù, theå hieän: Caùc KCN chöa coù baõi chöùa raùc trong KCN, vì vaäy khoâng theå tieán haønh phaân loaïi raùc nguy haïi taïi nguoàn. Chöa quaûn lyù ñöôïc caùc dòch vuï thu gom raùc thaûi coâng nghieäp, caùc doanh nghieäp töï hôïp ñoàng vôùi caùc dòch vuï tö nhaân ñeå thu gom vôùi muïc ñích chuû yeáu laø taän thu pheá lieäu vì vaäy coù raát nhieàu raùc thaûi nguy haïi maø khoâng ñöôïc xöû lyù theo qui ñònh rieâng. 2.4. TÌNH HÌNH XÖÛ LYÙ CHAÁT THAÛI CUÛA CAÙC NHAØ MAÙY TRONG CAÙC KCN 2.4.1 Tình hình xöû lyù nöôùc thaûi Haàu heát caùc doanh nghieäp coù löu löôïng nöôùc thaûi lôùn hoaëc nöôùc thaûi chöùa nhieàu hoaù chaát ñoäc haïi ñeàu ñaàu tö xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cuïc boä trong nhaø maùy tröôùc khi thaûi ra traïm xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung cuûa caùc KCN nhö Coâng ty TNHH Höng Phöôùc, Coâng ty TNHH Tung Shing, Coâng ty TNHH President Vieät Nam taïi KCN Soùng Thaàn, Coâng ty TNHH Vinh Phaùt Ñaït taïi KCN Ñoàng An, Coâng ty TNHH Nito Denko taïi KCN VSIP . Moät soá doanh nghieäp ñaõ xaây döïng hoaøn chænh heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi vaø xöû lyù nöôùc thaûi ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng Vieät Nam tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng nhö Coâng ty TNHH saûn xuaát giaáy luïa Newtoyo, Coâng ty TNHH Baïch Maõ taïi KCN VSIP. Tuy nhieân vaãn coøn moät soá doanh nghieäp chöa ñaàu tö xaây döïng heä thoáng xöû lyù nhö Coâng ty TNHH deät Minh Hieäp. 2.4.2 Tình hình xöû lyù khí thaûi Nguoàn oâ nhieãm khoâng khí taïi caùc KCN chuû yeáu laø quaù trình ñoát nhieân lieäu daàu vaän haønh noài hôi, loø nung vaø maùy phaùt ñieän trong caùc daây chuyeàn saûn xuaát vaø khí thaûi do caùc phöông tieän vaän chuyeån gaây ra. Khí thaûi chuû yaáu chöùa caùc chaát oâ nhieãm nhö buïi, SO2, NOx, CO vaø caùc hôïp chaát höõu cô bay hôi hieän nay ñöôïc xöû lyù nhö sau: Ñoái vôùi caùc nhaø maùy trong quaù trình saûn xuaát söû duïng moät soá löôïng lôùn nhieân lieäu thì khí thaûi töø quaù trình ñoát nhieân lieäu ñöôïc ñöa qua thaùp haáp thuï vôùi dung dòch haáp thuï baèng nöôùc ñeå xöû lyù roài phaùt taùn ra oáng khoùi. Ñoái vôùi caùc nhaø maùy söû duïng ít nhieân lieäu thì khí thaûi ñöôïc phaùt taùn qua oáng khoùi coù chieàu cao vaø oáng khoùi phuø hôïp. 2.4.3 Tình hình xöû lyù CTR KCN VSIP: Coâng ty kinh doanh cô sôû haï taàng KCN VSIP hôïp ñoàng vôùi ñoäi veä sinh coâng coäng huyeän Thuaän An haøng ngaøy tôùi thu gom vaø vaän chuyeån raùc sinh hoaït cuûa caùc nhaø maùy trong KCN tôùi baõi raùc taïm thôøi cuûa huyeän. CTR coâng nghieäp sinh ra trong quaù trình saûn xuaát haàu nhö phaân loaïi vaø baùn cho caùc ñôn vò tö nhaân thu gom vaø xöû lyù CTR naèm taïi TP.HCM nhö coâng ty Moâi tröôøng Xanh. KCN Vieät Höông: CTR cuûa KCN ñöôïc xí nghieäp coâng trình ñoâ thò Thò xaõ Thuû Daàu Moät haøng ngaøy tôùi thu gom vaø vaän chuyeån ñeán baõi raùc taïm thôøi cuûa Thò xaõ. KCN Soùng Thaàn vaø Ñoàng An: Raùc thaûi sinh hoaït ñöôïc ñoäi veä sinh coâng coäng Thò traán Dó An haøng ngaøy thu gom vaø vaän chuyeån ñeán baõi raùc taïm thôøi cuûa huyeän. Chaát thaûi coâng nghieäp thì ñöôïc baùn cho caùc ñôn vò thu mua pheá lieäu vaø xöû lyù chaát thaûi tö nhaân taïi Ñoàng Nai, quaän 9 vaø quaän Thuû Ñöùc TP.HCM. Caùc baõi raùc taïm thôøi treân ñòa baøn Tænh laø caùc baõi ñaát troáng hay caùc haàm khai thaùc seùt sau khai thaùc. Caùc baõi raùc naøy khoâng choáng thaám, khoâng coù vaät lieäu che phuû neân khoâng hôïp veä sinh. 2.5. THÖÏC TRAÏNG CAÙC HOAÏT ÑOÄNG QUAÛN LYÙ VAØ BVMT TRONG CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH DÖÔNG Cuõng gioáng nhö caùc ñòa phöông khaùc trong VKTTÑPN, coâng nghieäp cuûa tænh Bình Döông coù caùc loaïi ngaønh ngheà raát ña daïng, trong ñoù coù nhieàu ngaønh saûn xuaát gaây oâ nhieãm moâi tröôøng raát nghieâm troïng nhö: saûn xuaát boät giaáy, sô cheá muû cao su, hoaù chaát, thuoác baûo veä thöïc vaät. Song song vôùi quaù trình phaùt trieån coâng nghieäp thì quaù trình ñoâ thò hoaù cuõng dieãn ra vôùi toác ñoä khaù nhanh. Heä thoáng ñoâ thò cuûa tænh Bình Döông phaùt trieån qua nhieàu thôøi kyø vôùi nhieàu yeáu toá lòch söû khaùc nhau neân vieäc xaây döïng cô sôû haï taàng ñoâ thò thöôøng mang tính chaép vaù vaø thieáu qui hoaïch, ñieàu ñoù ñaõ gaây ra nhöõng aùp löïc khoâng nhoû ñoái vôùi moâi tröôøng. Nhaän thöùc ñöôïc caùc vaán ñeà treân, trong thôøi gian qua tænh Bình Döông cuõng ñaõ coù nhieàu hoaït ñoäng nhaèm goùp phaàn BVMT, ngaên ngöøa vaø haïn cheá nhöõng taùc ñoäng xaáu cuûa quaù trình ñoâ thò hoaù vaø coâng nghieäp hoaù. Nhöõng hoaït ñoäng tieâu bieåu coù theå toùm taét nhö sau: 2.5.1 Coâng taùc laäp vaø thaåm ñònh baùo caùo ÑTM (hay Baûn ñaêng kyù ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng) ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö Tính ñeán thaùng 6/1998 ñaõ coù 354 ñôn vò trong ñòa baøn Tænh ñöôïc thaåm ñònh baùo caùo ÑTM hay Baûn ñaêng kí ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng. Trong ñoù coù 25 baùo caùo do Boä KHCN&MT thaåm ñònh vaø coù 31 baùo caùo do Boä uyû quyeàn cho hoäi ñoàng Tænh thaåm ñònh. Ñoái vôùi caùc döï aùn ñaàu tö tröïc tieáp töø nöôùc ngoaøi hoaëc lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi thì nhìn chung yù thöùc chaáp haønh coâng taùc laäp baùo caùo ÑTM khaù toát. Trong 181 döï aùn thì coù 131 döï aùn ñaõ laäp baùo caùo ÑTM hay Baûn ñaêng kyù ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng. 2.5.2 Coâng taùc kieåm soaùt oâ nhieãm, thanh tra moâi tröôøng Ñaây laø moät trong nhöõng hoaït ñoäng quan troïng nhaát trong quaûn lyù moâi tröôøng. Thöïc hieän nghieâm chænh luaät BVMT, trong nhöõng naêm qua Sôû KHCN&MT Bình Döông ñaõ cuøng caùc ngaønh, caùc caáp tieán haønh hôn 500 löôït kieåm tra, kieåm soaùt moâi tröôøng. Qua kieåm tra cho thaáy soá doanh nghieäp ñaõ xaây döïng caùc heä thoáng xöû lyù chaát thaûi hoaït ñoäng toát khoaûng 20%, trung bình 57% coøn laïi laø chöa xaây döïng hay heä thoáng xöû lyù hoaït ñoäng keùm khoâng ñaït yeâu caàu ñaàu ra. Do chöa ñaàu tö xaây döïng caùc heä thoáng xöû lyù oâ nhieãm moät caùch ñuùng möùc, neân chaát löôïng moâi tröôøng xung quanh moät soá cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp cuõng xaáu ñi vaø gaây aûnh höôûng ñeán cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân. Trong nhöõng naêm qua, Sôû KHCN&MT Bình Döông ñaõ tieáp nhaän vaø giaûi quyeát 182 ñôn thö khieáu naïi cuûa nhaân daân veà moâi tröôøng, chuû yeáu taäp trung moät soá ngaønh coâng nghieäp oâ nhieãm nhö: cheá bieán muû cao su, saûn xuaát giaáy, boät giaáy, saûn xuaát xaø phoøng, boät giaët. Trong quaù trình giaûi quyeát ñôn thö khieáu naïi, thanh tra Sôû ñaõ xöû phaït 95 ñôn vò vi phaïm haønh chaùnh veà BVMT vôùi soá tieàn xöû phaït 249.650.000ñ. Rieâng 6 thaùng ñaàu naêm 2005 ñaõ thanh tra kieåm soaùt 50 löôït, caûnh caùo 2 ñôn vò, xöû phaït 5 vuï vaø soá tieàn phaït laø 46.000.000ñ. Ngoaøi vieäc thanh tra, kieåm soaùt moâi tröôøng, Sôû KHCN&MT Bình Döông ñaõ tieán haønh trieån khai saâu roäng thoâng tö 276/TTMTg veà vieäc caáp giaáy xaùc nhaän kieåm soaùt oâ nhieãm cho caùc ñôn vò ñoùng treân ñòa baøn Tænh. Ñeán nay ñaõ caáp ñöôïc 70 giaáy xaùc nhaän kieåm soaùt oâ nhieãm cho caùc ñôn vò. 2.5.3. Coâng taùc quan traéc vaø phaân tích moâi tröôøng Trong nhöõng naêm qua Tænh ñaõ ñaàu tö kinh phí xaây döïng traïm quan traéc moâi tröôøng cuûa Tænh vaø ñöôïc Döï aùn Moâi tröôøng Vieät Nam – Canada trang bò moät soá thieát bò, maùy moùc, phöông tieän cho hoaït ñoäng quan traéc moâi tröôøng. Böôùc ñaàu Sôû ñaõ trieån khai quan traéc caùc thaønh phaàn moâi tröôøng nöôùc maët, nöôùc ngaàm treân ñòa baøn Tænh. Soá ñieåm quan traéc nöôùc maët laø 50 ñieåm, nöôùc ngaàm laø 20 ñieåm vôùi taàn suaát quan traéc thaáp 2 thaùng moät laàn. Phoøng thí nghieäm cuûa Sôû tieán haønh ñeàu ñaën vieäc phaân tích nhieàu maãu moâi tröôøng phuïc vuï cho coâng taùc thanh tra vaø kieåm soaùt oâ nhieãm. Maëc duø caùc soá lieäu quan traéc coøn ít chöa ñaùnh giaù ñaày ñuû veà hieän traïng moâi tröôøng cuûa Tænh nhöng cuõng goùp phaàn trong vieäc xaây döïng baùo caùo hieän traïng moâi tröôøng vaø phuïc vuï cho coâng taùc kieåm soaùt oâ nhieãm moâi tröôøng ñöôïc toát hôn. 2.5.4. Caùc hoaït ñoäng khaùc Ngoaøi caùc hoaït ñoäng kyõ thuaät neâu treân, moät soá hoaït ñoäng phuïc vuï khaùc cuõng ñöôïc ñaåy maïnh nhö: Tuyeân truyeàn naâng cao nhaän thöùc BVMT. Toå chöùc mit tinh phaùt ñoäng phong traøo xanh – saïch – ñeïp nhaân dòp kyû nieäm ngaøy moâi tröôøng theá giôùi. Toå chöùc hoäi thaûo chuyeân ñeà veà moâi tröôøng, thi veõ tranh, thi tìm hieåu kieán thöùc moâi tröôøng cho caùc em hoïc sinh treân ñòa baøn Tænh. Sôû ñaõ toå chöùc nhieàu ñôït trieån khai höôùng daãn thöïc hieän Luaät BVMT vaø caùc vaên baûn döôùi luaät cho caùc ngaønh, caùc caáp vaø caùc ñôn vò saûn xuaát trong Tænh. Toå chöùc caùc lôùp taäp huaán veà coâng taùc quaûn lyù BVMT cho caùc caùn boä moâi tröôøng vaø caùc caùn boä döï kieán seõ laøm coâng taùc moâi tröôøng cuûa caùc ngaønh, huyeän thò vaø caùc ñôn vò saûn xuaát. Ñoàng thôøi moät soá caùn boä cuûa Sôû ñaõ ñöôïc cöû ñi hoïc caùc lôùp taäp huaán, ñaøo taïo ngaén haïn keå caû trong vaø ngoaøi nöôùc. Coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc veà moâi tröôøng ñöôïc ñaåy maïnh, moät soá ñeà taøi, döï aùn nhö: Ñieàu tra ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát BVMT cho caùc KCN huyeän Thuaän An, Nghieân cöùu khaûo saùt ñaùnh giaù tröõ löôïng vaø chaát löôïng nöôùc ngaàm, Ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng ñòa chaát khu vöïc ñoâ thò hoaù – coâng nghieäp hoaù vuøng Thuaän An – Thò xaõ Thuû Daàu Moät… Ña soá caùc ñeà taøi döï aùn ñeàu thuoäc daïng ñieàu tra cô baûn veà moâi tröôøng. Keát quaû nghieân cöùu thu ñöôïc ñaõ goùp phaàn cung caáp nhöõng soá lieäu cô baûn cho coâng taùc qui hoaïch BVMT gaén lieàn vôùi chieán löôïc phaùt trieån kinh teá cuûa Tænh. Boä TN & MT UBND tænh Bình Döông UBND Huyeän Sôû TN & MT tænh Bình Döông Caùc Sôû: - Sôû KH & CN Sôû CN Sôû Xaây Döïng Sôû TM & DV Sôû NN & PTNT Sôû Y Teá Sôû Coâng An Sôû KH & ÑT - Sôû Taøi chaùnh - Ngaân haøng Phoøng QLMT Thanh tra Trung taâm BVMT Phoøng CN ñoâ thò UBND Xaõ Caùc phoøng chöùc naêng Quan heä tröïc tieáp Quan heä giaùn tieáp Quan heä phoái hôïp Hình 5: Sô ñoà toå chöùc boä maùy QLMT tænh Bình Döông [10] Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng coù traùch nhieäm thoáng nhaát quaûn lyù nhaø nöôùc veà BVMT ñoái vôùi caùc KCN treân laõnh thoå Vieät Nam, toå chöùc, chæ ñaïo vaø kieåm tra vieäc thöïc hieän caùc hoaït ñoäng BVMT cuûa caùc KCN. Sôû Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng chòu traùch nhieäm tröôùc UBND tænh veà coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc veà BVMT KCN, ñoàng thôøi chòu söï chæ ñaïo tröïc tieáp cuûa Boä KH&CN Ban quaûn lyù KCN coù traùch nhieäm:[**] [**] Nguyeãn Leâ Quang Phuùc, Nguyeãn Khaùnh Ngaân, Chính saùch quaûn lyù moâi tröôøng KCN 1. Laäp döï baùo caùc söï coá moâi tröôøng KCN, xaây döïng keá hoaïch phoøng choáng söï coá vaø caùc bieän phaùp khaéc phuïc söï coá trình UBND tænh pheâ duyeät; 2. Phoái hôïp vôùi Sôû KH&CN xaây döïng vaø ban haønh caùc vaên baûn höôùng daãn vieäc thu gom, vaän chuyeån, XLCTR, CTNH cho caùc KCN thuoäc ñòa baøn quaûn lyù; 3. Chæ ñaïo, höôùng daãn, ñoân ñoác caùc KCN thuoäc quyeàn quaûn lyù cuûa mình toå chöùc thöïc hieän coâng taùc BVMT KCN. Coâng ty phaùt trieån haï taàng KCN coù nhieäm vuï theo doõi, kieåm tra, giaùm saùt vieäc thöïc hieän traùch nhieäm BVMT cuûa caùc doanh nghieäp KCN vaø baùo caùo kòp thôøi cho Ban QLMT KCN bieát haønh vi vi phaïm cuûa caùc doanh nghieäp ñeå xöû lyù. 2.6. ÑAÙNH GIAÙ NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ MOÂI TRÖÔØNG COØN TOÀN TAÏI VAØ NGUYEÂN NHAÂN GAÂY RA Nguyeân nhaân daãn ñeán thöïc traïng oâ nhieãm moâi tröôøng trong caùc KCN tænh Bình Döông coù theå do caùc nguyeân nhaân sau: Nhaän thöùc chöa toaøn dieän vaø trieät ñeå veà moái quan heä giöõa BVMT vaø phaùt trieån caùc KCN. Quaù trình phaùt trieån caùc KCN trong thôøi gian qua chuû yeáu laø nhaèm thu huùt voán ñaàu tö, taêng tröôûng giaù trò saûn löôïng coâng nghieäp, giaûi quyeát vieäc laøm maø chöa chuù yù ñeán phaùt trieån beàn vöõng, chöa phaùt hieän vaø xöû lyù kòp thôøi nhöõng maâu thuaãn phaùt sinh nhaèm BVMT trong caùc KCN. Do nhu caàu muoán sôùm thu hoài voán ñaàu tö, vaø chæ chuù yù ñeán lôïi ích kinh teá vì vaäy moät soá coâng ty phaùt trieån haï taàng KCN vaø caùc doanh nghieäp trong KCN ñaõ khoâng chuù troïng ñeán vieäc xaây döïng heä thoáng xöû lyù chaát thaûi, nhieàu nhaø maùy KCN ñaõ hoaït ñoäng nhieàu naêm maø chöa xaây döïng nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi. Caùc KCN taäp trung chuû yeáu ôû hai huyeän Thuaän An vaø Dó An, laïi gaàn caùc ñoâ thò, khu daân cö taäp trung vì vaäy möùc aûnh höôûng oâ nhieãm caøng nghieâm troïng hôn, aûnh höôûng ñeán söùc khoeû cuûa daân cö trong vuøng. Trình ñoä coâng ngheä thaáp, (ñaëc bieät caùc doanh nghieäp trong nöôùc) coâng ngheä cuõ vaø laïc haäu, naêng suaát thaáp tieâu hao nhieàu nguyeân lieäu, qui trình coâng ngheä hôû, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Coâng taùc kieåm soaùt oâ nhieãm, thanh tra moâi tröôøng chöa ñöôïc tieán haønh thöôøng xuyeân, soá löôïng laïi quaù ít neân caùc doanh nghieäp chöa nhaän roõ traùch nhieäm BVMT cuûa mình, thaäm chí caùc doanh nghieäp ñaõ xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi nhöng khoâng hoaït ñoäng hoaëc hoaït ñoäng caàm chöøng mang tính ñoái phoù. Vieäc xöû lyù vi phaïm haønh chính veà BVMT coøn quaù nheï, chöa coù bieän phaùp kieân quyeát ñoái vôùi doanh nghieäp nhieàu laàn vi phaïm, doanh nghieäp khoâng xaây döïng heä thoáng xöû lyù moâi tröôøng. Coâng taùc tuyeân truyeàn, giaùo duïc, ñoäng vieân khen thöôûng veà BVMT thöïc hieän chöa saâu roäng vaø thöôøng xuyeân chuû yeáu taäp trung vaøo caùc ñôït cao ñieåm, chöa hình thaønh caùc toå chöùc quaàn chuùng tieán boä tham gia BVMT. Chöông 3 Toùm taét: Noäi dung chöông 3 tìm hieåu veà khaùi nieäm KCN TTMT, tình hình nghieân cöùu vaø phaùt trieån caùc KCNTTMT taïi Vieät Nam. Ñoàng thôøi ñeà ra caùc tieâu chí ñeå xaây döïng moâ hình KCN TTMT trong giai ñoaïn qui hoaïch vaø trong quaù trình hoaït ñoäng ñeå töø ñoù ñeà xuaát moâ hình TTMT cho KCN Vieät Höông II. XAÂY DÖÏNG CAÙC TIEÂU CHÍ CÔ BAÛN ÑEÅ XAÂY DÖÏNG MOÂ HÌNH KHU COÂNG NGHIEÄP THAÂN THIEÄN MOÂI TRÖÔØNG 3.1. TÌNH HÌNH NGHIEÂN CÖÙU, PHAÙT TRIEÅN KCN THAÂN THIEÄN MOÂI TRÖÔØNG (KCN TTMT) TAÏI VIEÄT NAM [16] 3.1.1 Khaùi nieäm KCN TTMT [12] KCN TTMT laø caùc KCN thöïc hieän nghieâm chænh Luaät BVMT trong quaù trình xaây döïng, kinh doanh cô sôû haï taàng vaø hoaït ñoäng; coù hình thaønh toå chöùc boä maùy QLMT trong noäi boä KCN, aùp duïng thaønh coâng vaø ñöôïc caáp chöùng chæ ISO 14001 veà QLMT, hoaït ñoäng coù hieäu quaû vaø chöùng nhaän ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng. Trong giai ñoaïn xaây döïng, KCN TTMT laø caùc KCN coù qui hoaïch, thieát keá vaø xaây döïng caùc khu chöùc naêng, caùc heä thoáng cô sôû haï taàng theo nguyeân taéc tieát kieäm nguyeân lieäu, nhieân lieäu vaø trao ñoåi chaát thaûi, phoái hôïp xöû lyù chaát thaûi giöõa caùc doanh nghieäp trong KCN. Trong giai ñoaïn hoaït ñoäng, KCN TTMT phaûi aùp duïng caùc giaûi phaùp taùi sinh, taùi cheá, taùi söû duïng chaát thaûi, coù quaù trình trao ñoåi chaát thaûi, nöôùc, naêng löôïng giöõa caùc nhaø maùy trong KCN, tham gia vaø coù ñoùng goùp tích cöïc vaøo caùc chöông tình naâng cao nhaän thöùc coäng ñoàng, BVMT coâng coäng. KCN TTMT laø caùc KCN hoaït ñoäng coù hieäu quaû kinh teá – xaõ hoäi – moâi tröôøng, ñaûm baûo muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng. 3.1.2 Quaù trình nghieân cöùu, phaùt trieån KCN TTMT taïi Vieät Nam [12] ÔÛ nöôùc ta hieän nay, vieäc nghieân cöùu vaø phaùt trieån KCN TTMT töø caùc lyù thuyeát veà sinh thaùi coâng nghieäp vaø KCNST môùi chæ ñang treân giai ñoaïn nghieân cöùu, hoïc taäp vaø tìm caùch öùng duïng moâ hình trong ñieàu kieän coâng nghieäp hoaù thöïc teá ôû Vieät Nam. Vaán ñeà naøy raát ñöôïc Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta quan taâm ñaët haøng cho caùc nhaø khoa hoïc vaø Vieän nghieân cöùu thöïc hieän ñeå coù theå xaây döïng caùc tieâu chí vaø phöông phaùp luaän nhaèm aùp duïng moâ hình KCN TTMT vaøo thöïc teá. Coù theå noùi, döï aùn “ AÙp duïng caùc giaûi phaùp coâng ngheä veà QLMT xaây döïng moâ hình KCN TTMT” do Cuïc BVMT chuû trì ñöôïc xem nhö moät coâng trình nghieân cöùu ñieån hình taïi Vieät Nam, laø cô sôû tieàn ñeà cho vieäc phaùt trieån, öùng duïng moâ hình KCN TTMT trong thöïc teá ñoái vôùi töøng ñoái töôïng cuï theå. Trong döï aùn ñaõ ñöa ra toång quan lyù luaän vaø phöông phaùp luaän veà KCN TTMT, ñoàng thôøi ñaùnh giaù caùc khaû naêng khaû thi xaây döïng moâ hình KCN trong ñieàu kieän Vieät Nam thoâng qua vieäc ñieàu tra hieän traïng phaùt trieån caùc KCN Vieät Nam vaø caùc vaán ñeà moâi tröôøng coù lieân quan, cuï theå khaûo saùt 5 KCN hieän höõu ñöôïc löïa choïn laø ñieån hình ôû VKTTÑPN vaø mieàn Trung: KCX Taân Thuaän, KCN Goø Daàu, KCN Soùng Thaàn, KCn Ñöùc Hoaø I, KCN Khaùnh Hoaø, töø ñoù toång hôïp vaø xaây döïng moâ hình KCN TTMT cho KCX Taân Thuaän. MOÄT SOÁ LÔÏI ÍCH VAØ THAÙCH THÖÙC TRONG PHAÙT TRIEÅN KCN TTMT 3.2.1 Caùc lôïi ích khi phaùt trieån KCN TTMT Lôïi ích moâi tröôøng Caùc KCN TTMT seõ giuùp giaûm nhieàu nguoàn gaây oâ nhieãm vaø chaát thaûi, cuõng nhö giaûm nhu caàu khai thaùc taøi nguyeân thieân nhieân. Caùc nhaø maùy tham gia KCN seõ giaûm ñöôïc “gaùnh naëng moâi tröôøng” nhôø caùc giaûi phaùp SXSH bao goàm ngaên ngöøa oâ nhieãm, söû duïng naêng löôïng hieäu quaû, quaûn lyù hôïp lyù nguoàn nöôùc, thu hoài taøi nguyeân, caùc phöông phaùp quaûn lyù vaø giaûi phaùp coâng ngheä moâi tröôøng khaùc. Lôïi ích veà kinh teá Caùc nhaø maùy tham gia KCN TTMT seõ coù cô hoäi giaûm chi phí saûn xuaát nhôø taêng hieäu quaû taùi söû duïng nguyeân vaät lieäu vaø naêng löôïng, taùi söû duïng, taùi sinh vaø taùi cheá chaát thaûi, vaø haïn cheá nguy cô töøng nhaø maùy bò phaït do khoâng ñaûm baûo caùc yeâu caàu BVMT. Söï gia taêng hieäu quaû saûn xuaát cuõng cho pheùp caùc nhaø maùy trong KCN taïo ra caùc saûn phaåm coù tính caïnh tranh cao hôn. Theâm vaøo ñoù, caùc nhaø maùy trong cuøng KCN coøn coù theå söû duïng chung cô sôû haï taàng vaø caùc dòch vuï moâi tröôøng khaùc nhö quaûn lyù chaát thaûi, huaán luyeän caùc hoaït ñoäng BVMT, toå quaûn lyù vaø öùng cöùu söï coá, mua chung nguyeân lieäu, söû duïng chung heä thoáng thoâng tin moâi tröôøng, vaø caùc dòch vuï hoå trôï khaùc. Nhö vaäy töøng doanh nghieäp tham gia KCN seõ giaûm ñöôïc ñaàu tö cho caùc hoaït ñoäng naøy. Lôïi ích xaõ hoäi Söï gia taêng hieäu quaû kinh teá cuûa töøng nhaø maùy tham gia KCN laøm cho KCN trôû thaønh coâng cuï phaùt trieån kinh teá maïnh meõ ñoái vôùi coäng ñoàng daân cö. KCN nhö vaäy seõ thu huùt caùc nhaø ñaàu tö haøng ñaàu vaø taïo cô hoäi môû roäng nhöõng hoaït ñoäng kinh doanh hieän coù cuõng nhö phaùt trieån caùc hình thöùc kinh doanh môùi ôû ñòa phöông. Nhôø ñoù, taïo theâm nhieàu coâng aên vieäc laøm môùi ôû nhöõng cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp ñaûm baûo moâi tröôøng vaø veä sinh toát hôn nhieàu. Caùc nhaø maùy seõ coù nhieàu khaùch haøng hôn ñeå phuïc vu vaø mua saûn phaåm cuûa caùc doanh nghieäp môùi trong KCN. Söï phaùt trieån KCN TTMT seõ taïo ra caùc chöông trình môû roäng vaø naâng cao lôïi ích kinh teá vaø moâi tröôøng cho caùc doanh nghieäp ñoàng thôøi höùa heïn taïo ra KCN coù moâi tröôøng khoâng khí, ñaát nöôùc trong saïch hôn, giaûm ñaùng keå chaát thaûi vaø thu huùt ñöôïc nhieàu nhaø ñaàu tö hôn. 3.2.2 Nhöõng thaùch thöùc khi phaùt trieån KCN TTMT Phaùt trieån KCN TTMT laø coâng cuoäc kinh doanh phöùc taïp ñoøi hoûi söï toå hôïp cuûa nhieàu lónh vöïc trong thieát keá vaø ra quyeát ñònh. Söï thaønh coâng cuûa moâ hình KCN TTMT tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä coäng taùc cuûa caùc toå chöùc lieân quan, caùc chuyeân gia veà thieát keá, nhöõng nhaø ñaàu tö vaø caùc nhaø maùy trong KCN. Caùc nhaø maùy söû duïng caùc saûn phaåm phuï/pheá phaåm/chaát thaûi cuûa nhaø maùy khaùc laøm nguyeân._.thaûi cuûa KCN; boä phaän ñaàu moái trao ñoåi thoâng tin thöôøng xuyeân vôùi caùc caùn boä moâi tröôøng taïi nhaø maùy; thöøa haønh kieåm tra giaùm saùt thöïc hieän caùc yeâu caàu BVMT cuûa nhaø maùy, thöïc hieän quan traéc vaø giaùm saùt moâi tröôøng. Ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng caàn thaønh laäp moät ñoäi giaùm saùt tröïc thuoäc Toå moâi tröôøng. Trong ñoäi coù ít nhaát 2 nhaø chuyeân moân veà moâi tröôøng, coù khaû naêng phaùn ñoaùn, ñaùnh giaù oâ nhieãm vaø toå chöùc coâng vieäc. Ngoaøi ra trong ñoäi giaùm saùt coøn coù 2- 3 kyõ thuaät vieân coù khaû naêng thöïc hieän ñuùng vieäc laáy maãu, baûo quaûn maãu… 4.4.5 Xaây döïng keá hoaïch QLMT trong KCN Sau khi ñaõ hình thaønh boä maùy toå chöùc QLMT, keá hoaïch QLMT cuûa KCN Vieät Höông II theo ñònh höôùng TTMT ñöôïc ñeà ra nhö sau: Giaûi quyeát caùc tranh chaáp giöõa caùc nhaø maùy vôùi nhau, giöõa Chuû ñaàu tö vôùi ngöôøi thueâ ñaát, giöõa nhöõng nhu caàu trong töông lai vaø hieän taïi. Thuùc ñaåy quaù trình töï quaûn lyù cuûa caùc nhaø maùy trong KCN. Thu huùt caùc nhaø ñaàu tö môùi nhaèm nhanh choùng laép ñaày KCN nhöng phaûi löïa choïn ngaønh saûn xuaát phuø hôïp. Hoã trôï hoaït ñoäng taùi söû duïng saûn phaåm phuï cuûa caùc nhaø maùy trong KCN baèng caùch thuùc ñaåy vaø hình thaønh moái lieân heä vôùi thò tröôøng tieâu thuï trong vaø ngoaøi KCN Vaän haønh moät caùch hieäu quaû heä thoáng trao ñoåi thoâng tin cuûa KCN nhaèm: Taïo ñieàu kieän cho caùc nhaø maùy trong KCN lieân laïc vôùi nhau Thoâng baùo ñeán caùc nhaø maùy veà hieän traïng chaát löôïng moâi tröôøng KCN vaø khu vöïc laân caän Giaùm saùt söï luaân chuyeån caùc doøng vaät lieäu vaø naêng löôïng, thoâng baùo laïi cho caùc nhaø maùy vaø KCN veà hieäu quaû giaûm thieåu phaùt sinh chaát thaûi. Tìm kieám, xem xeùt vaø öùng duïng caùc giaûi phaùp taùi söû duïng chaát thaûi ngay trong daây chuyeàn coâng ngheä saûn xuaát, taän duïng caùc pheá lieäu töø caùc nhaø maùy khaùc vaø taêng cöôøng trao ñoåi saûn phaåm phuï/pheá phaåm/pheá lieäu vôùi caùc nhaø maùy beân ngoaøi KCN hay vôùi moâi tröôøng. 4.4.5.1 Heä thoáng quaûn lyù thu gom, vaän chuyeån CTR Heä thoáng quaûn lyù thu gom, vaän chuyeån chaát thaûi trong KCN coù chöùc naêng thu gom toaøn boä caùc CTR phaùt sinh töø caùc nhaø maùy trong KCN ñöa veà Trung taâm trao ñoåi chaát thaûi Phöông tieän thu gom Ñeå thöïc hieän thu gom, vaän chuyeån chaát thaûi töø caùc nhaø maùy, KCN seõ ñöôïc trang bò 2 xe vaän chuyeån raùc chuyeân duïng loaïi trao ñoåi thuøng container, hoaït ñoäng theo lòch sao cho thu gom toaøn boä chaát thaûi phaùt sinh vôùi tuyeán ñöôøng vaän chuyeån ngaén nhaát, haïn cheá ñöôïc oâ nhieãm moâi tröôøng do vaän chuyeån chaát thaûi gaây ra. Taát caû caùc phöông tieän vaän chuyeån chaát thaûi phaûi ñöôïc ñaûm baûo tuyeät ñoái an toaøn, khoâng ñeå rôi vaõi treân ñöôøng vaän chuyeån. Rieâng xe duøng ñeå vaän chuyeån CTNH phaûi laø xe coù che phuû, traùnh ñeå chaát thaûi bò gioù thoåi bay vaø ñöôïc ñeo bieån hieäu ñaëc bieät. Thaønh phaàn cuûa loaïi xe duøng ñeå chuyeân chôû buøn phaûi laø loaïi thaønh kín, khoâng ñeå nöôùc roø ræ ra ñöôøng. Bieän phaùp quaûn lyù heä thoáng thu gom, vaän chuyeån CTR Phaân loaïi CTR taïi nguoàn Ñeå thöïc hieän toát vieäc quaûn lyù CTR trong KCN thì vieäc laøm caàn thieát ñaàu tieân laø phaûi phaân loaïi caùc nguoàn chaùt thaûi ngay taïi nguoàn nhaø maùy, hay noùi caùch khaùc laø ngay taïi nguoàn phaùt sinh. Ñieàu ñoù coù theå thöïc hieän ñöôïc baèng caùch: trong töøng phaân xöôûng cuûa taát caû caùc nhaø maùy, xí nghieäp trong KCN ñeàu ñöôïc trang bò 2 thuøng ñöïng CTR baèng vaät lieäu beàn coù naép ñaäy, ñöôïc sôn maøu khaùc nhau treân thaân thuøng vaø coù ghi chuù töøng loaïi chaát thaûi. Moät thuøng ñöïng raùc thaûi töø quaù trình saûn xuaát vaø moät thuøng chöùa chaát thaûi sinh hoaït. Beân trong moãi thuøng loùt tuùi nilon ñeå tieän thu gom. Boä maùy thöïc hieän coâng taùc thu gom Ñoäi CTCC KCN ñöôïc thaønh laäp coù chöùc naêng chaêm soùc caây xanh, veä sinh ñöôøng noäi boä vaø thöïc hieän thu gom, vaän chuyeån toaøn boä CTR phaùt sinh trong KCN, trong ñoù caùc nhaân vieân thu gom ñöôïc ñaøo taïo caùc kieán thöùc cô baûn veà chaát thaûi vaø phaân loaïi chaát thaûi, thöïc hieän caùc nghieäp vuï thu gom theo caùc chöùng töø giao nhaän chaát thaûi ñöôïc soaïn thaûo theo caùc noäi dung ñaûm baûo quaûn lyù hieäu quaû trong coâng taùc thu gom, vaän chuyeån. Ñoái vôùi töøng loaïi CTR coù keá hoaïch thu gom phuø hôïp nhö sau: Ñoái vôùi chaát thaûi sinh hoaït: Ñoäi CTCC thu gom haøng ngaøy vaø chuyeån ñeán baõi choân laáp raùc cuûa Tænh Ñoái vôùi CTR saûn xuaát: + Chaát thaûi nguy haïi: Caùc doanh nghieäp coù phaùt sinh CTNH chòu traùch nhieäm ñaêng kyù veà chuûng loaïi, soá löôïng vaø bieän phaùp xöû lyù cho Toå Moâi tröôøng ñeå taäp hôïp thoáng keâ ñaêng kyù cho toaøn KCN taïi Sôû TN&MT. Ngoaøi ra, töøng doanh nghieäp coøn coù traùch nhieäm phaân loaïi raùc nguy haïi ngay taïi nguoàn theo ñuùng qui cheá quaûn lyù CTNH ban haønh keøm theo quyeát ñònh soá 155/1999/QÑ- TTg ngaøy 16/4/1999 cuûa Thuû töôùng Chính phuû. + Chaát thaûi raén khoâng nguy haïi: Taïi moãi doanh nghieäp, CTR khoâng nguy haïi ñöôïc ñoäi CTCC thu gom 2 ngaøy/laàn, vaän chuyeån ñeán Trung taâm trao ñoåi chaát thaûi KCN, phaân loaïi cung caáp hoaëc baùn laïi cho caùc nhaø maùy coù nhu caàu. 4.4.5.2 Khoáng cheá oâ nhieãm khoâng khí vaø kyõ thuaät xöû lyù khí thaûi [6] Ñaëc ñieåm chung cuûa khí thaûi coâng nghieäp raát ña daïng vaø phaân taùn, thaäm chí ngay caû trong cuøng moät KCn, do ñoù khoâng coù moät giaûi phaùp naøo cho xöû lyù taäp trung ñöôïc caû. Caùch giaûi quyeát hôïp lyù nhaát veà maët kyõ thuaät vaø coâng ngheä laø vaãn phaûi tieán haønh xöû lyù cuïc boä taïi töøng nguoàn thaûi. Caùc quaù trình vaø thieát bò xöû lyù khí thaûi Tuyø theo ñaëc tính cuûa töøng loaïi nguoàn thaûi, coù theå löïa choïn vaø aùp duïng caùc thieát bò xöû lyù sau ñaây: Kyõ thuaät xöû lyù buïi: Buoàng laéng Cyclon ñôn hoaëc cyclon toå hôïp Röûa öôùt khí (loaïi roãng hoaëc loaïi coù vaät lieäu ñeäm) Loïc buïi tuùi vaûi Loïc buïi tónh ñieän Kyõ thuaät xöû lyù hôi khí ñoäc Haáp thuï baèng dung dòch haáp thuï thích hôïp (nöôùc, dung dòch kieàm trong caùc thieát bò haáp thuï daïng ñeäm, daïng ñóa, thaùp suûi boït… Haáp phuï baèng caùc vaät lieäu haáp phuï ñaëc bieät nhö than hoaït tính, than soï döøa, zeolit… Ngöng tuï trong moâi tröôøng coù nhieät ñoä thaáp Thieâu ñoát coù hoaëc khoâng coù xuùc taùc Trong thöïc teá, xöû lyù caùc chaát oâ nhieãm khoâng khí coù theå toàn taïi ôû nhieàu traïng thaùi khaùc nhau vaø chöùa nhieàu thaønh phaàn oâ nhieãm khaùc nhau, do ñoù ñeå ñaït ñöôïc hieäu quaû xöû lyù ôû ñaàu ra theo nhö qui ñònh, nhieàu khi phaûi keát hôïp cuøng luùc caùc quaù trình vaø thieát bò noùi treân. Ngoaøi ra cuõng caàn löu yù theâm raèng, kyõ thuaät xöû lyù khí thaûi trong ñieàu kieän ôû nöôùc ta hieän nay thöôøng phaùt sinh nhöõng vaán ñeà ñi keøm maø neáu khoâng coù bieän phaùp giaûi quyeát trieät ñeå seõ daãn ñeán tình traïng oâ nhieãm thöù caáp. 3 loaïi chaát thaûi thöù caáp ñieån hình trong kyõ thuaät xöû lyù khí thaûi laø: Buïi thu hoài töø caùc thieát bò xöû lyù buïi baèng phöông phaùp khoâ; Nöôùc thaûi töø caùc thieát bò röûa khí, thieát bò haáp thuï; Caùc chaát haáp phuï maát hoaït tính sau moät thôøi gian söû duïng; Vieäc xöû lyù caùc chaát thaûi thöù caáp naøy coù theå aùp duïng caùc phöông phaùp thích hôïp trong kyõ thuaät xöû lyù nöôùc thaûi vaø CTR Ngoaøi caùc kyõ thuaät vaø coâng ngheä xöû lyù khí thaûi nhö vöøa giôùi thieäu, caàn phaûi quan taâm nhieàu hôn nöõa vaø töøng böôùc aùp duïng caùc coâng ngheä saïch hôn nhaèm giaûm oâ nhieãm (ví duï thay nhieân lieäu coù haøm löôïng löu huyønh cao baèng nhieân lieäu coù haøm löôïng thaáp hôn, thay daàu baèng Gas, Methanol). Ví duï moät soá phöông phaùp khoáng cheá oâ nhieãm khoâng khí coù theå aùp duïng ñoái vôùi moät soá ngaønh coâng nghieäp vaø nguoàn thaûi ñaëc tröng nhö sau: Baûng 19: Caùc phöông aùn khoáng cheá oâ nhieãm khoâng khí moät soá ngaønh saûn xuaát Ngaønh saûn xuaát Phöông aùn khoáng cheá Hieäu suaát xöû lyù Giaøy deùp, may maëc Loïc buïi tay aùo 95- 98% Ñoà goã myõ ngheä Xyclon vaø loïc buïi tay aùo 95- 98% Duïng cuï ñieän, ñieän töû Haáp thuï hôi axit baèng dung dòch kieàm 90- 95% Cô khí Haáp thuï hôi axit baèng dung dòch kieàm (khu vöïc laøm saïch beà maët kim loaïi) 90- 95% Cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm - Loïc öôùt buïi - Xöû lyù muøi hoâi baèng phaân huyû nhieät keát hôïp haáp thuï lôùp ñieäm 70-80% 85- 95% Cheá bieán cao su Loïc buïi tay aùo khu vöïc caùn cao su 95- 98% Vaät lieäu xaây döïng - Toå hôïp Xyclon ñeå thu buïi tinh - Haáp thuï HF baèng dung dòch kieàm 85- 90% 95- 99% Xaø boâng, hoaù myõ phaåm Xyclon keát hôïp loïc buïi tay aùo khu vöïc nghieàn nguyeân lieäu, sau thaùp saáy, thieát bò phaân ly, bao goùi 90% 95% Cheá bieán nhöïa Loïc tuùi vaûi 98% Khoùi thaûi töø caùc nguoàn ñoát nhieân lieäu - Haáp thuï khí thaûi trong kieàm - Phaùt taùn qua oáng khoùi - Thay ñoåi nhieân lieäu ñoát 80- 95% CHÖÔNG 5. Toùm taét: Vieäc ñeà xuaát moâ hình KCN TTMT cho KCN Vieät Höông II döïa treân cô sôû KCN coøn ñang trong giai ñoaïn thu huùt voán ñaàu tö neân khaû naêng aùp duïng coù theå khaû thi. Nhöng ñoái vôùi caùc KCN ñaõ laáp ñaày thì khoù coù theå qui hoaïch laïi ñöôïc. Chính vì lyù do ñoù, chöông 5 taùc giaû xin ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån caùc KCN treân ñòa baøn tænh Bình Döông theo höôùng TTMT. Moät maët coù theå aùp duïng cho caùc KCN, maët khaùc boå sung cho heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa KCN Vieät Höông II maø ôû chöông 4 chöa neâu roõ. ÑEÀ XUAÁT CAÙC GIAÛI PHAÙP NHAÈM PHAÙT TRIEÅN CAÙC KCN TREÂN ÑÒA BAØN BÌNH DÖÔNG THEO HÖÔÙNG THAÂN THIEÄN MOÂI TRÖÔØNG Theo qui hoaïch toång theå phaùt trieån KT – XH cuûa tænh Bình Döông ñeán naêm 2010 vaø ñònh höôùng phaùt trieån ñeán naêm 2020 seõ coù raát nhieàu KCN hình thaønh vaø phaùt trieån. Ñaây seõ laø nguoàn gaây oâ nhieãm nghieâm troïng neáu khoâng coù caùc bieän phaùp phoøng ngöøa vaø baûo veä höõu hieäu. Ñeå ñaûm baûo cho söï phaùt trieån caùc KCN theo höôùng TTMT, ngay töø baây giôø caàn phaûi ñeà ra nhöõng chieán löôïc quaûn lyù vaø BVMT phuø hôïp, laøm ñònh höôùng cô baûn maø theo ñoù caùc ñoái töôïng coù lieân quan (caùc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc veà BVMT, cô quan quaûn lyù KCN, caùc coâng ty khai thaùc vaø kinh doanh cô sôû haï taàng KCN cuõng nhö caùc nhaø maùy trong KCN) vaän duïng trieån khai vaøo tröôøng hôïp cuï theå cuûa mình moät caùch linh hoaït vaø coù hieäu quaû. Caùc noäi dung chính cuûa chieán löôïc BVMT caùc KCN ñöôïc ñeà xuaát nhö sau: 5.1. KIEÅM SOAÙT CHAËT CHEÕ VIEÄC NHAÄP CAÙC COÂNG NGHEÄ Coâng ngheä saûn xuaát coù vai troø raát quan troïng trong vieäc phaùt sinh caùc nguoàn thaûi gaây oâ nhieãm, do ñoù coâng taùc quaûn lyù coâng ngheä saûn xuaát cuûa caùc doanh nghieäp raát caàn ñöôïc quan taâm. BQLKCN, Sôû Khoa hoïc Coâng ngheä vaø Moâi tröôøng, Sôû Coâng nghieäp, Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö caàn phoái hôïp quaûn lyù, kieåm tra söï tuaân thuû coâng ngheä ñaõ ñaêng kí cuûa caùc doanh nghieäp trong KCN. Ñoàng thôøi, caùc cô quan treân caàn tö vaán cho UBND Tænh ñöa ra bieän phaùp khuyeán khích nhaäp caùc coâng ngheä saûn xuaát “saïch hôn” vaø thieát bò môùi theo ñuùng qui ñònh cuûa Nghò ñònh 175 CP cuûa Chính phuû. Ñaây laø moät chieán löôïc raát caàn thieát bôûi leõ treân thöïc teá, hieän nay coâng taùc quaûn lyù coâng ngheä (ñaëc bieät laø caùc coâng ngheä nhaäp töø nöôùc ngoaøi) coøn chöa ñöôïc chuù troïng nhieàu vaø vieäc ñaùnh giaù coâng ngheä nhieàu khi chöa ñuùng thöïc chaát. Theo ñaùnh giaù cuûa nhieàu chuyeân gia, nhieàu daïng coâng ngheä ñöôïc xem nhö laø “chaát thaûi” cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån vaãn ñöôïc nhaäp vaøo Vieät Nam maø coøn ñöôïc ngoä nhaän laø caùc coâng ngheä “hieän ñaïi hoaëc tieân tieán”. Ngaøy caøng roõ raøng raèng vieäc saûn xuaát, trình ñoä coâng ngheä vaø caùch quaûn lyù, söû duïng nguoàn taøi nguyeân moät caùch khoâng coù hieäu quaû ñaõ ñöa ñeán vaán ñeà caùc chaát thaûi khoâng ñöôïc taùi söû duïng. Vieäc thaûi caùc chaát thaûi coù aûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoeû coäng ñoàng vaø moâi tröôøng vaø vieäc saûn xuaát caùc saûn phaåm maø khi söû duïng coøn tieáp tuïc gaây ra caùc taùc haïi cuõng nhö caùc saûn phaåm khoù tuaàn hoaøn, caàn phaûi ñöôïc thay theá baèng caùc coâng ngheä, kyõ thuaät toát hôn cuõng nhö caùch thöïc haønh vaø caùc bí quyeát ñeå coù theå giaûm thieåu chaát thaûi qua voøng ñôøi saûn phaåm. Khaùi nieäm veà coâng ngheä saïch hôn coù lieân quan tôùi nhöõng noã löïc ñeå ñaït ñöôïc caùc hieäu quaû söû duïng toái öu ôû moãi giai ñoaïn cuûa voøng ñôøi saûn phaåm. Moät bieän phaùp tích cöïc trong vieäc giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng laø tieán tôùi saûn xuaát saïch hôn hoaëc ngaên ngöøa oâ nhieãm. Saûn xuaát saïch hôn seõ loaïi tröø ñöôïc nhöõng chaát thaûi taïi nguoàn , do ñoù seõ giaûm ñöôïc söï taïo thaønh caùc chaát oâ nhieãm. Ñieàu ñoù cuõng cho pheùp giaûm nheï vieäc kieåm soaùt chaát thaûi cuoái ñöôøng oáng vaø do ñoù giaûm ñöôïc caùc chi phí cho saûn xuaát nhôø vieäc söû duïng coù hieäu quaû caùc daïng nguyeân vaät lieäu vaø naêng löôïng. Vieäc ñoåi môùi coâng ngheä vaø maùy moùc thieát bò laø nhöõng muïc tieâu haøng ñaàu trong chieán löôïc ngaên ngöøa oâ nhieãm coâng nghieäp. Thöïc teá cho thaáy raèng, vôùi cuøng moät loaïi hình coâng nghieäp nhö nhau vaø ôû nhöõng ñieàu kieän töông töï nhau, xí nghieäp naøo ñöôïc ñaàu tö trang bò nhöõng thieát bò maùy moùc vaø coâng ngheä tieân tieán seõ phaùt sinh ít chaát thaûi oâ nhieãm vaø ngöôïc laïi. Do ñoù, chieán löôïc BVMT caùc KCN cuõng raát caàn öu tieân ñaàu tö cho caùc daïng coâng ngheä saïch, coâng ngheä ít hoaëc khoâng chaát thaûi, coâng ngheä kyõ thuaät cao. Tuy nhieân, ñieàu quan troïng laø caùc KCN phaûi naâng cao trình ñoä khoa hoïc vaø coâng ngheä ñeå tieáp nhaän vaø laøm chuû coâng ngheä môùi, caûi tieán coâng ngheä ngoaïi nhaäp cho phuø hôïp vôùi ñieàu kieän trong nöôùc vaø töøng böôùc saùng taïo coâng ngheä môùi, haïn cheá nhöõng leä thuoäc quaù nhieàu vaøo nöôùc ngoaøi. 5.2. BOÅ SUNG CAÙC CHÆ THÒ MOÂI TRÖÔØNG [6] Caùc yeáu toá chæ thò moâi tröôøng caàn baûo veä (hay caùc thoâng soá chæ thò moâi tröôøng) ñöôïc hieåu laø moät taäp hôïp caùc soá ño ñieån hình, phaûn aùnh tình traïng chaát löôïng vaø xu theá dieãn bieán cuûa moät khía caïnh moâi tröôøng ôû moät khu vöïc naøo ñoù. Caùc yeáu toá chæ thò moâi tröôøng cuõng laø nhöõng thoâng soá chæ thò cho moät kieåu dieãn bieán moâi tröôøng vaø coù khaû naêng giuùp ta so saùnh tình traïng moâi tröôøng giöõa caùc heä töï nhieân hoaëc giöõa caùc vuøng ñòa lyù khaùc nhau trong phaïm vi vuøng. Chính vì vaäy, noù cung caáp cho chuùng ta cô sôû khoa hoïc ñeå ñaùnh giaù hieän traïng , phaân tích xu theá vaø döï baùo nhöõng dieãn bieán veà moâi tröôøng. Ngoaøi ra, noù coøn laø coâng cuï höõu hieäu ñeå truyeàn thoâng tin khaùi quaùt veà hieän traïng moâi tröôøng vaø quaûn lyù ñeán caùc nhaø laõnh ñaïo vaø coâng chuùng. Noù cho pheùp khaéc phuïc tình traïng döõ lieäu quaù nhieàu nhöng thoâng tin caàn thì laïi thieáu. Cô sôû ñeà xuaát caùc thoâng soá chæ thò moâi tröôøng laø vieäc xaùc laäp caùc vaán ñeà moâi tröôøng öu tieân, ñieàu kieän ñeå tieán haønh caùc hoaït ñoäng quan traéc moâi tröôøng, cuõng nhö tính töông ñoàng vôùi heä thoáng caùc thoâng soá chæ thò moâi tröôøng cuûa caùc nöôùc khaùc. Döïa treân xu höôùng phaùt trieån coâng nghieäp vaø thöïc traïng oâ nhieãm moâi tröôøng do hoaït ñoäng coâng nghieäp ta coù caùc chæ thò sau: Baûng 20: Caùc chæ thò moâi tröôøng trong KCN Loaïi oâ nhieãm Chæ thò moâi tröôøng Khí thaûi saûn xuaát Buïi, SO2, NO2, NO, CO, CO2, hôi dung moâi höõu cô, caùc chaát voâ cô ñoäc haïi, hôi axit, kieàm, kim loaïi. Tieáng oàn khu vöïc laøm vieäc Ñoä oàn (dBA), taàn soá aâm thanh (Hz) Khoâng khí khu vöïc laøm vieäc Buïi, SO2, NO2, NO, CO, CO2, hôi dung moâi höõu cô, caùc chaát voâ cô ñoäc haïi, hôi axit, muøi hoâi, nhieät ñoä, ñoä aåm Nöôùc thaûi saûn xuaát Nhieät ñoä, pH, caën, TSS, BOD, COD, toång N, toång P, daàu môõ, E.coli, kim loaïi naëng, caùc hôïp chaát voâ cô, höõu cô ñoäc haïi, phoùng xaï. Raùc thaûi saûn xuaát Thaønh phaàn höõu cô, xenlulo, polyme, thuyû tinh, söù, kim loaïi, aù kim, daàu môõ, khoaùng vaät, kim loaïi naëng, caùc chaát phoùng xaï, caùc chaát höõu cô, voâ cô ñoäc haïi. 5.3. TAÊNG CÖÔØNG SÖÛ DUÏNG CAÙC COÂNG CUÏ KINH TEÁ Phöông phaùp kinh teá aùp duïng cho caùc chính saùch veà moâi tröôøng ngaøy nay ñöôïc chaáp nhaän roäng raõi (ít nhaát laø veà maët nguyeân taéc) trong haàu heát caùc quoác gia coâng nghieäp hoaù. Phuông phaùp naøy nhaán maïnh söï ích lôïi cuûa caùc coâng cuï kinh teá (EI – economic instrument) ñöôïc duøng ñeå thay ñoåi thaùi ñoä cuûa con ngöôøi thoâng qua cô cheá veà giaù caû. YÙ töôûng cô baûn laø caùc EI coù theå ñöôïc ñöa vaøo neàn kinh teá ñeå söûa chöõa caùc sai laàm cuûa thò tröôøng. Raát nhieàu khuyeán caùo cuûa Hoäi ñoàng caùc nöôùc thuoäc Toå chöùc Hôïp taùc vaø phaùt trieån Kinh teá (OECD) ñaõ khuyeán caùo söû duïng caùc coâng cuï kinh teá ñeå kieåm soaùt oâ nhieãm, ñaëc bieät trong caùc lónh vöïc kieåm soaùt nöôùc, chaát thaûi vaø tieáng oàn. Ñieàu ñöôïc thöøa nhaän chung laø caùc coâng cuï kinh teá taïo söï meàm deûo, tính hieäu löïc vaø chi phí hieäu quaû trong chính saùch moâi tröôøng toát hôn. Vai troø cuûa caùc coâng cuï kinh teá Caùc coâng cuï kinh teá ñoùng vai troø quan troïng trong kieåm soaùt oâ nhieãm vaø BVMT. Cuï theå, caùc coâng cuï kinh teá giuùp ñöa ra caùc khoaûn chi phí cho nhöõng toån haïi moâi tröôøng thoâng qua giaù caû thò tröôøng do ngöôøi saûn xuaát & ngöôøi tieâu duøng phaûi gaùnh chòu; khuyeán khích ngöôøi tieâu duøng khoâng tieâu thuï caùc saûn phaåm gaây toån haïi moâi tröôøng vaø khuyeán khích caùc nhaø saûn xuaát khoâng söû duïng caùc ñaàu vaøo gaây toån haïi moâi tröôøng; khuyeán khích caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo coâng ngheä kieåm soaùt oâ nhieãm môùi vaø caùc phöông phaùp saûn xuaát beàn vöõng. Beân caïnh ñoù, caùc coâng cuï kinh teá giuùp taïo nguoàn taøi chính môùi ñeå söû duïng vaøo caùc muïc ñích thaân thieän moâi tröôøng khaùc nhau: ñaàu tö cho caùc hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng, khuyeán khích tuaân thuû luaät phaùp moâi tröôøng, hoã trôï thöïc hieän caùc hoaït ñoäng khaùc trong phaïm vi keá hoaïch phaùt trieån cuûa nhaø nöôùc. Phöông caùch kinh teá coù moät soá öu ñieåm nhö Khuyeán khích söû duïng caùc bieän phaùp chi phí – hieäu quaû ñeå ñaït ñöôïc caùc möùc oâ nhieãm coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Kích thích söï phaùt trieån coâng ngheä & tri thöùc chuyeân saâu veà kieåm soaùt oâ nhieãm trong khu vöïc tö nhaân. Cung caáp cho chính phuû moät nguoàn thu nhaäp ñeå hoã trôï cho caùc chöông trình kieåm soaùt oâ nhieãm. Cung caáp tính linh ñoäng trong caùc coâng ngheä kieåm soaùt oâ nhieãm. Loaïi boû ñöôïc yeâu caàu cuûa chính phuû veà moät löôïng lôùn thoâng tin chi tieát caàn thieát ñeå xaùc ñònh möùc ñoä kieåm soaùt khaû thi & thích hôïp ñoái vôùi moãi nhaø maùy vaø saûn phaåm. 5.4. XAÂY DÖÏNG VAØ HOAØN CHÆNH HEÄ THOÁNG PHAÙP LUAÄT QUAÛN LYÙ NHAØ NÖÔÙC VEÀ BVMT KCN voán coù nhöõng ñaëc thuø rieâng nhö: laø nôi taäp trung nhieàu nhaø maùy, xí nghieäp; ñöôïc caùch ly vôùi khoâng gian beân ngoaøi vaø thöôøng ñöôïc qui hoaïch boá trí ôû xa caùc khu daân cö ñoâng ñuùc; coù boä maùy quaûn lyù, giaùm saùt chaët cheõ caùc hoaït ñoäng trong KCN… Do ñoù coù theå moät soá qui ñònh chung veà BVMT trong heä thoáng caùc vaên baûn phaùp luaät BVMT hieän haønh chöa thaät ñaày ñuû hoaëc chöa phuø hôïp ñoái vôùi caùc KCN vaø töøng nhaø maùy trong KCN. Coù theå daãn ra moät soá tröôøng hôïp nhö sau: Ñieàu 18 cuûa luaät BVMT qui ñònh: “Toå chöùc, caù nhaân khi xaây döïng, caûi taïo vuøng saûn xuaát, khu daân cö, caùc coâng trình kinh teá, khoa hoïc, kyõ thuaät, y teá, vaên hoaù, xaõ hoäi, an ninh quoác phoøng, chuû ñaàu tö cuûa nöôùc ngoaøi hoaëc lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi, chuû döï aùn phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi khaùc phaûi laäp baùo caùo ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng ñeå cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc veà BVMT thaåm ñònh”. Keát quaû thaãm ñònh veà baùo caùo ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng laø moät trong nhöõng caên cöù ñeå caáp coù thaåm quyeàn xeùt duyeät döï aùn, cho pheùp hoaëc khoâng cho pheùp thöïc hieän… Nhö vaäy, khi aùp duïng ñieàu luaät naøy ñoái vôùi KCN seõ naûy sinh vaán ñeà sau: Neáu xem KCN laø moät döï aùn thì chuû ñaàu tö kinh doanh phaùt trieån haï taàng KCN chæ caàn laäp moät baùo caùo ÑTM cho caû KCN. Khi ñoù caùc döï aùn ñaàu tö xaây döïng nhaø maùy vaøo KCN (keå caû nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung cuûa KCN cuõng coù theå ñöôïc xem nhö laø moät döï aùn) coù phaûi thöïc hieän laäp baùo caùo ÑTM nöõa khoâng? Veà nguyeân taéc thì khoâng caàn thieát bôûi vì khi chuû ñaàu tö KCN ñaõ cam keát ñaûm baûo caùc qui ñònh, tieâu chuaån veà BVMT thì hoï coù traùch nhieäm yeâu caàu caùc ñôn vò saûn xuaát trong KCN phaûi thöïc hieän caùc bieän phaùp BVMT. Tuy nhieân treân thöïc teá, trong thôøi gian qua caùc ñôn vò ñaàu tö vaøo caùc KCN vaãn phaûi thöïc hieän baùo caùo ÑTM. Quyeát ñònh soá 229/QÑ ngaøy 25/3/1995 cuûa Boä tröôûng Boä Khoa hoïc Coâng ngheä vaø Moâi tröôøng ban haønh heä thoáng Tieâu chuaån Moâi tröôøng Vieät Nam, trong ñoù tieâu chuaån TCVN 5937 – 1995 veà chaát löôïng khoâng khí bao quanh vaø TCVN 5945 – 1995 veà tieâu chuaån nöôùc thaûi coâng nghieäp coù theå chöa phuø hôïp khi aùp duïng vaøo KCN. Chaát löôïng khoâng khí bao quanh beân trong haøng raøo KCN coù theå khoâng ñoøi hoûi phaûi khaét khe nhö ñoái vôùi caùc khu daân cö, coøn chaát löôïng nöôùc thaûi cuûa töøng nhaø maùy cuõng khoâng ñoøi hoûi phaûi ñaït theo TCVN 5945 – 1995, bôûi vì treân nguyeân taéc, nöôùc thaûi cuûa caùc nhaø maùy naøy coøn ñöôïc thu gom vaø xöû lyù taäp trung moät laàn nöõa taïi nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung cuûa toaøn KCN. Neân chaêng tieâu chuaån naøy chæ aùp duïng ñeå quaûn lyù chaát löôïng nöôùc thaûi ñaàu ra cuûa toaøn KCN tuyø theo nguoàn tieáp nhaän laø A, B hay C, coøn tieâu chuaån xaû nöôùc thaûi daønh rieâng cho caùc nhaø maùy trong KCN phaûi coù qui ñònh rieâng. Ngoaøi ra coøn toàn taïi moät soá vaán ñeà khaùc lieân quan ñeán qui trình thuû tuïc thaãm ñònh döï aùn ñaàu tö vaøo KCN, veà coâng taùc thanh tra, kieåm tra vaø vaán ñeà caáp giaáy chöùng nhaän ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng… Xuaát phaùt töø nhöõng thöïc teá coøn toàn taïi ñoù, ñaõ ñeán luùc caàn phaûi raø soaùt laïi toaøn boä nhöõng vaên baûn phaùp luaät veà BVMT ñaõ ban haønh cuûa nhaø nöôùc cuõng nhö cuûa Tænh, phaân tích, ñaùnh giaù vaø ñeà xuaát nhöõng qui ñònh rieâng cho KCN ñeå thuaän tieän trong vieäc quaûn lyù vaø thi haønh luaät BVMT taïi caùc KCN, maø tröôùc maét neân öu tieân cho vieäc nghieân cöùu ban haønh “Qui cheá BVMT KCN” vaø caùc tieâu chuaån moâi tröôøng daønh rieâng cho KCN. 5.5. XAÂY DÖÏNG VAØ PHAÙT TRIEÅN HEÄ THOÁNG QUAN TRAÉC, GIAÙM SAÙT CHAÁT LÖÔÏNG MOÂI TRÖÔØNG TAÏI CAÙC KCN VAØ VUØNG PHUÏ CAÄN Caùc KCN trong vuøng thöôøng coù qui moâ lôùn nhöng phaân taùn treân moät ñòa baøn roäng, do vaäy ñeå kieåm soaùt ñöôïc chaát löôïng moâi tröôøng trong phaïm vi töøng KCN cuõng nhö aûnh höôûng cuûa caùc KCN tôùi khu vöïc bao quanh caàn thieát phaûi xaây döïng heä thoáng quan traéc, giaùm saùt chaát löôïng moâi tröôøng (khoâng khí, nöôùc, chaát thaûi raén vaø caùc heä sinh thaùi nhaïy caûm vôùi moâi tröôøng, bao goàm caû söùc khoeû coäng ñoàng) cho töøng KCN cuõng nhö caùc traïm moác ñeå theo doõi aûnh höôûng cuûa caùc KCN leân vuøng laân caän. Yeâu caàu töø nay ñeán naêm 2020 seõ xaây döïng, hoaøn thieän heä thoáng quan traéc, giaùm saùt chaát löôïng moâi tröôøng taïi caùc KCN ñoàng thôøi keát hôïp vôùi heä thoáng quan traéc chung cuûa Tænh vaø quoác gia cung caáp caùc cô sôû döõ lieäu moâi tröôøng chung cho toaøn vuøng. 5.6. HOAÏT ÑOÄNG TUYEÂN TRUYEÀN, NAÂNG CAO NHAÄN THÖÙC BVMT Hieän nay, ôû Vieät Nam noùi chung vaø töøng ñòa phöông noùi rieâng ñang toàn taïi moät thöïc teá ñaùng buoàn laø phaùp luaät khoâng ñöôïc phoå bieán ñeán caùc ñoái töôïng vaø thaønh phaàn trong xaõ hoäi. Coù khaù nhieàu tröôøng hôïp, khi toaø aùn xeùt xöû thì môùi hay laø mình ñaõ vi phaïm phaùp luaät. Do ñoù, khoâng chæ rieâng veà luaät phaùp BVMT maø taát caû caùc luaät thuoäc lónh vöïc khaùc caàn phaûi coù chöông trình tuyeân truyeàn, phoå bieán roäng raõi cho coäng ñoàng. Ñoái vôùi vaán ñeà BVMT KCN, ngoaøi vieäc phoå bieán luaät phaùp veà BVMT, caàn coù nhöõng chöông trình cuï theå nhaèm naâng cao nhaän thöùc cho caùc ñoái töôïng tham gia BVMT. Töø tröôùc ñeán nay, chuùng ta thöôøng hay söû duïng bieän phaùp “Ra leänh – kieåm tra” (Command and Control), theá nhöng ñeå thöïc hieän ñöôïc bieän phaùp naøy ñoøi hoûi phaûi coù moät boä maùy coàng keành, phaûi ñuû ngöôøi, ñuû trang thieát bò ñeå tieán haønh theo doõi, giaùm saùt vieäc thöïc hieän cuûa caùc ñoái töôïng coù lieân quan. Vôùi ñoøi hoûi naøy thì quaû thaät raát khoù thöïc hieän, caùc caùn boä quaûn lyù moâi tröôøng ñòa phöông khoâng theå thöôøng xuyeân coù maët taïi töøng nhaø maùy ñeå giaùm saùt töøng heä thoáng xöû lyù chaát oâ nhieãm. Do ñoù ñònh höôùng môû ra trong giai ñoaïn saép tôùi laø phaûi laøm theá naøo ñeå caùc ñoái töôïng saûn xuaát phaûi töï nguyeän, töï giaùc thöïc hieän caùc bieän phaùp BVMT treân cô sôû caùc qui ñònh, tieâu chuaån cuûa cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc veà BVMT. Trong ñieàu kieän hieän nay cuûa Vieät Nam, ñaây phaûi laø coâng vieäc öu tieân haøng ñaàu, vöøa coù theå ñem laïi hieäu quaû caûi thieän moâi tröôøng thieát thöïc, vöøa mang tính khaû thi cao. Coâng taùc tuyeân truyeàn, giaùo duïc naâng cao nhaän thöùc bao goàm caùc hình thöùc sau: Giaùo duïc naâng cao nhaän thöùc veà moâi tröôøng cho coäng ñoàng thoâng qua caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng nhö ñaøi phaùt thanh, truyeàn hình, baùo chí vaø caùc aán phaåm thoâng tin. Thöïc hieän loàng gheùp giaùo duïc moâi tröôøng vaøo noäi dung caùc baøi giaûng moät soá moân hoïc trong tröôøng phoå thoâng, khai thaùc caùc vaán ñeà moâi tröôøng trong caùc baøi giaûng ñeå giaùo duïc, naâng cao nhaän thöùc cho hoïc sinh, sinh vieân veà vaán ñeà moâi tröôøng cuûa quoác gia vaø yù thöùc baûo veä moâi tröôøng xung quanh. Toå chöùc huaán luyeän, ñaøo taïo caùc kieán thöùc veà BVMT, phoå bieán caùc vaên baûn phaùp luaät veà BVMT cho caùc doanh nghieäp trong KCN, in aán taøi lieäu phoå bieán ñeán caùc Sôû, ngaønh, huyeän thò vaø caùc ñoái töôïng lieân quan. Ñaøo taïo nhaân löïc phuïc vuï coâng taùc BVMT. PHAÀN III. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ CHÖÔNG 6. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ 6.1. KEÁT LUAÄN Treân cô sôû keát quaû nghieân cöùu cuûa ñoà aùn, nhöõng keát luaän sau ñaây ñöôïc ruùt ra: Söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa caùc KCN ñaõ ñoùng goùp cho söï phaùt trieån kinh teá, kyõ thuaät, coâng ngheä vaø xaõ hoäi cuûa Bình Döông noùi rieâng vaø Vieät Nam noùi chung trong nhieàu naêm qua. Caùc KCN ñaõ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, coâng taùc xöû lyù oâ nhieãm vaø BVMT ñaõ ñöôïc quan taâm hôn. Tuy nhieân, vieäc quaûn lyù, giaùm saùt dieãn bieán moâi tröôøng vaãn chöa ñöôïc tieán haønh trieät ñeå neân vaãn gaây ra tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng ôû möùc baùo ñoäng. Qua quaù trình nghieân cöùu caùc lyù thuyeát veà sinh thaùi coâng nghieäp, KCN TTMT, KCNST vaø öùng duïng trong ñieàu kieän thöïc teá ñeå xaây döïng KCN Vieät Höông II theo ñònh höôùng TTMT ñoà aùn ñaõ ñaït ñöôïc moät soá keát quaû sau: Toång quan moät caùch khaùi quaùt moâ hình KCN TTMT vaø caùc tieâu chí ñeå xaây döïng moâ hình. Toång quan veà hieän traïng moâi tröôøng cuûa KCN Vieät Höông II vaø ñeà xuaát moâ hình Trung taâm trao ñoåi chaát thaûi vaø boä maùy quaûn lyù moâi tröôøng cho KCN. Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp quaûn lyù ñeå phaùt trieån caùc KCN treân ñòa baøn tænh Bình Döông theo höôùng TTMT. 6.2. KIEÁN NGHÒ Nhanh choùng kieän toaøn vaø naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc vaø moâi tröôøng töø trung öông ñeán cô sôû, ñoàng thôøi töøng böôùc thöïc hieän vieäc uyû quyeàn cuõng nhö vieäc xaây döïng qui cheá phoái hôïp quaûn lyù moâi tröôøng trong KCN cho Ban quaûn lyù caùc KCN vaø chính quyeàn ñòa phöông. Ñoái vôùi coâng ngheä hieän coù (ñaëc bieät laø coâng ngheä laïc haäu) trong thôøi gian tröôùc maét chöa theå ñoåi môùi toaøn boä ñöôïc. Ñeå haïn cheá oâ nhieãm moâi tröôøng, caàn phaûi thöïc hieän nghieâm tuùc vieäc xaây döïng heä thoáng XLNT, töøng böôùc caûu tieán vaø ñoåi môùi coâng ngheä ñeå söû duïng coù hieäu quaû taøi nguyeân vaø BVMT. Taêng cöôøng noäi dung hoaït ñoäng quaûn lyù nhaø nöôùc veà moâi tröôøng treân caùc maët, caùc lónh vöïc BVMT trong KCN. Aùp duïng toång hôïp caùc bieän phaùp toå chöùc haønh chính vaø kinh teá ñeå quaûn lyù vaø BVMT, töøng böôùc xaây döïng thí ñieåm caùc KCN xanh, KCN sinh thaùi nhaèm baûo ñaûm caùc KCN phaùt trieån beàn vöõng. Nhaø nöôùc caàn coù nhöõng chính saùch, bieän phaùp thích hôïp ñeå huy ñoäng vaø tranh thuû vieän trôï taøi chính cuûa Chính phuû caùc nöôùc, caùc toå chöùc theá giôùi ñeå taïo quó hoã trôï ñaàu tö BVMT, khuyeán khích thay ñoåi coâng ngheä, ñaàu tö xaây döïng heä thoáng xöû lyù chaát thaûi coù hieäu quaû. Chuù troïng hình thaønh vaø phaùt trieån ngaønh coâng ngheä moâi tröôøng phuø hôïp vôùi ñieàu kieän nöôùc ta. Keát hôïp öùng duïng caùc thaønh töïu cuûa khoa hoïc coâng ngheä môùi vaøo coâng taùc BVMT, nhaèm taùi söû duïng chaát thaûi, taïo laäp coâng ngheä kheùp kín, saûn xuaát bao bì deã phaân huyû vaø taùi söû duïng nhieàu laàn nhaèm giaûm löôïng chaát thaûi ra moâi tröôøng. Veà toå chöùc boä maùy: caàn naâng caáp boä maùy laøm coâng taùc moâi tröôøng töø trung öông ñeán ñòa phöông, chuù troïng ñaøo taïo caùn boä quaûn lyù moâi tröôøng chuyeân traùch ôû caùc coâng ty phaùt trieån haï taàng, nhaø maùy, xí nghieäp trong KCN. Tieáp tuïc nghieân cöùu vaø trình cô quan coù thaåm quyeàn sôùm ban haønh qui cheá BVMT trong caùc KCN. Taêng cöôøng phoái hôïp giöõa BQL caùc KCN, cô quan BVMT vaø caùc cô quan coù lieân quan nhaèm thöïc hieän toát vieäc giaùm saùt, thaåm tra, kieåm tra veà moâi tröôøng KCN töø khaâu thaåm ñònh xaây döïng cô sôû haï taàng ñeán luùc ñöa KCN vaøo hoaït ñoäng vaø trong suoát quaù trình hoaït ñoäng. ._.