Nghiên cứu hiện trạng quản lý chất thải rắn công nghiệp tại khu chế xuất Tân Thuận

Ñeå hoaøn thaønh toát ñeà taøi naøy, ñaàu tieân em xin gôûi lôøi caûm ôn saâu saéc ñeán coâ Nguyeãn Ngoïc Trinh, ngöôøiâ ñaõ taän tình höôùng daãn, ñònh höôùng vaø taïo moïi ñieàu kieän thuaän lôïi trong suoát quaù trình em thöïc hieän ñoà aùn. Coâ ñaõ taïo ñieàu kieän ñeå em ñöôïc ñi khaûo saùt thöïc teá, ñeå coù theå coù ñöôïc cô hoäi tieáp caän saùt vôùi caùc noäi dung nghieân cöùu giuùp em coù theå hoaøn thaønh toát nhöõng nhieäm vuï cuûa ñoà aùn. Em xin chaân thaønh caûm ôn anh Nguyeãn Vaên Haûi, caùn boä quaûn lyù moâi tröôøng taïi KCX Taân Thuaän, ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho em thu thaäp taøi lieäu vaø nghieân cöùu tình hình quaûn lyù CTRCN taïi KCX Taân Thuaän. Em xin baøy toû loøng bieát ôn ñeán quyù thaày coâ Khoa Moâi Tröôøng vaø Coâng Ngheä Sinh Hoïc, Tröôøng Ñaïi Hoïc Kyõ Thuaät Coâng Ngheä, ñaõ taän taâm truyeàn ñaït kieán thöùc, kinh nghieäm quyù baùu, daïy doã em trong suoát quaù trình hoïc taäp vaø khuyeán khích ñeå em hoaøn thaønh ñeà taøi naøy. Cuoái cuøng, em voâ cuøng caûm ôn cha meï cuøng gia ñình, bạn bè ñaõ luoân uûng hoä, ñoäng vieân vaø heát loøng hoã trôï ñeå em coù ñieàu kieân toát nhaát trong suoát thôøi gian hoïc cuõng nhö thôøi gian hoaøn thaønh luaän vaên. Moät laàn nöõa em xin chaân thaønh caûm ôn. CHÖÔNG 1 MÔÛ ÑAÀU 1.1 Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, nöôùc ta ñang treân ñaø coâng nghieäp hoùa - hieän ñaïi hoùa, haøng loaït caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát ñaõ moïc leân. Thuû töôùng Chính phuû ñaõ kyù caùc quyeát ñònh 519/TTg (6/8/1996), 713/TTg (30/8/1997) vaø 194 /1998/QÑ pheâ duyeät quy hoaïch toång theå phaùt trieån coâng nghieäp vaø keát caáu haï taàng thôøi kyø 1996-2010. Tính ñeán thaùng 4 /2003, treân ñòa baøn caû nöôùc ñaõ coù 113 KCN ñaõ ñöôïc pheâ duyeät hoaëc ñöôïc chaáp nhaän veà chuû tröông. Ñeán cuoái naêm 2002, soá KCN ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng laø 74, trong ñoù coù 68 KCN, 4 KCX vaø 2 KCN cao. Trong soá naøy vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam coù 38 KCN. Toång soá döï aùn ñaàu tö trong nöôùc vaøo caùc KCN laø 900 (saûn xuaát vaø dich vuï saûn xuaát ) vôùi toång soá voán laø 30.800 tyû ñoàng, ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø 1.060 döï aùn vôùi toång soá voán ñaêng kyù gaàn 9 tyû USD. Phaùt trieån caùc KCN-KCX laø chieán löôïc laâu daøi cuûa Vieät Nam, vaø thöïc teá cho thaáy quaù trình phaùt trieån caùc KCN-KCX ñaõ goùp phaàn taêng tröôûng GDP, thuùc ñaåy ñaàu tö vaø saûn xuaát coâng nghieäp xuaát khaåu, phuïc vuï caùc ngaønh kinh teá vaø tieâu duøng trong nöôùc, goùp phaàn hình thaønh caùc khu ñoâ thò môùi, giaûm khoaûng caùch giöõa caùc vuøng. Tuy nhieân, beân caïnh söï chuyeån bieán tích cöïc veà kinh teá laø nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán moâi tröôøng sinh thaùi do KCN-KCX gaây ra. Caùc loaïi oâ nhieãm naëng nhaát maø caùc KCN-KCX ñem ñeán cho moâi tröôøng laø oâ nhieãm nöôùc thaûi, oâ nhieãm khí thaûi, oâ nhieãm chaát thaûi raén... Trong ñoù oâ nhieãm chaát thaûi raén coâng nghieäp (CTRCN) ñang thöïc söï laø moät vaán ñeà maø thaønh phoá phaûi ñoái maët vì möùc ñoä gia taêng vaø tính chaát ñoäc haïi cuûa chuùng ñoái vôùi moâi tröôøng vaø con ngöôøi. Nguyeân nhaân phaàn lôùn laø do coâng taùc quaûn lyù CTRCN chöa ñaït hieäu quaû toát. Töø thöïc teá treân, ñeà taøi "Nghieân cöùu ñaùnh giaù hieän traïng quaûn lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp taïi KCX Taân Thuaän " seõ ñeà caäp cuï theå veà tình hình quaûn lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp taïi KCX Taân Thuaän - Thaønh phoá Hoà Chí Minh (Tp.HCM). 1.2 Muïc tieâu nghieân cöùu Treân cô sôû khaûo saùt hieän traïng cuûa caùc coâng ty ñang hoaït ñoäng trong KCX Taân Thuaän, keát hôïp vôùi nhöõng taøi lieäu veà hieän traïng quaûn lyù CTRCN cuûa caùc KCN-KCX treân ñòa baøn TP Hoà Chí Minh, ñeà taøi taäp trung vaøo caùc muïc tieâu sau: - Ñaùnh giaù hieän traïng heä thoáng quaûn lyù CTRCN cuûa KCX Taân Thuaän - Ñeà xuaát bieän phaùp quaûn lyù CTRCN cuûa KCX Taân Thuaän 1.3 Noäi dung nghieân cöùu Ñeà taøi bao goàm nhöõng noäi dung chính sau : - Toång quan veà KCX Taân Thuaän vaø ñònh höôùng phaùt trieån coâng nghieäp trong töông lai. - Toång quan cô sôû lyù thuyeát veà CTRCN vaø moâ hình quaûn lyù CTRCN hieän nay - Hieän traïng quaûn lyù CTRCN taïi KCX Taân Thuaän - Ñaùnh giaù hieän traïng quaûn lyù CTRCN taïi KCX Taân Thuaän - Ñeà xuaát caùc bieän phaùp nhaèm naâng cao naêng löïc quaûn lyù CTRCN taïi KCX Taân Thuaän. 1.4 Phöông phaùp nghieân cöùu Treân cô sôû nhöõng muïc tieâu ñaõ ñöôïc xaùc ñònh cuõng nhö nhöõng noäi dung caàn ñaït ñöôïc cuûa ñeà taøi, caùc phöông phaùp nghieân cöùu ñöôïc aùp duïng nhö sau: - Phöông phaùp thoáng keâ: thu thaäp, thoáng keâ caùc cô sôû döõ lieäu trong vaø ngoaøi nöôùc veà CTRCN - Phöông phaùp ñieàu tra, khaûo saùt thöïc teá: ñieàu tra tröïc tieáp hay giaùn tieáp caùc coâng ty, cô sôû saûn xuaát taïi KCX Taân Thuaän - Phöông phaùp toång hôïp taøi lieäu, thu thaäp vaø phaân loaïi taøi lieäu coù lieân quan ñeán CTR cuûa caùc KCN, KCX. 1.5 YÙ nghóa cuûa ñeà taøi Tính thöïc teá Ñeà taøi thöïc hieän nhaèm ñaùp öùng nhu caàu thöïc teá veà vieäc ñöa ra phöông höôùng quaûn lyù CTRCN trong KCX Taân Thuaän theo yeâu caàu "keá hoaïch baûo veä moâi tröôøng caùc KCN, KCX trong thaønh phoá" Tính môùi Soá lieäu veà löôïng CTRCN phaùt sinh trong KCX Taân Thuaän ñöôïc caäp nhaät vaø khaûo saùt trong nhöõng naêm gaàn ñaây nhaát ( naêm 2006 vaø 2007) CHÖÔNG 2 GIÔÙI THIEÄU CHUNG VEÀ KCX TAÂN THUAÄN 2.1 Ñaëc ñieåm töï nhieân 2.1.1 Vò trí ñòa lyù KCX Taân Thuaän thuoäc Quaän 7 veà phía Ñoâng Nam cuûa Tp.HCM, naèm goïn treân baùn ñaûo vôùi soâng Saøi Goøn bao quanh coù toång dieän tích laø 300 ha (theo quy hoaïch), trong ñoù coù 210 ha laø ñaát coâng nghieäp. Caùch trung taâm thaønh phoá chæ 4 km, coù 3 maët Ñoâng, Taây vaø Baéc giaùp soâng Saøi Goøn, Taây Nam giaùp ñöôøng Huyønh Taán Phaùt. Ngay taïi bôø Taây coù Caûng Beán Ngheù vôùi ñaày ñuû tieän nghi, gaàn bôø Taây laïi coù Caûng Taân Thuaän. Rieâng taïi KCX Taân Thuaän seõ xaây döïng taïi bôø soâng phía Ñoâng Nam moät beán Caûng chuyeân duøng ñeå thuaän tieân cho caùc nhaø ñaàu tö trong KCX . Vì chæ caùch thaønh phoá khoaûng 4 km, laïi coù haèng ngaøy 4 tuyeán xe buyùt ñi laïi giöõa KCX vaø trung taâm thaønh phoá neân raát thuaän tieän cho vieäc ñi laïi cuûa coâng nhaân khi laøm vieäc taïi ñaây. Caùch KCX Taân Thuaän 1,5 km veà phía Nam laø khu ñoâ thò môùi Nam Saøi Goøn raát thuaän lôïi cho caùc nhaø ñaàu tö vaø nhaø quaûn lyù veà ñieàu kieän sinh soáng . KCX Taân Thuaän caùch khu vöïc Caûng cuûa Tp.HCM chæ moät con ñöôøng roäng 30 m, vì theá caùc nhaø ñaàu tö ôû ñaây coù theå tieát kieäm ñöôïc nhieàu chi phí vaän taûi ñöôøng boä, ñoàng thôøi khoâng aûnh höôûng bôûi caùc bieän phaùp haïn cheá giao thoâng traùnh uøn taéc trong noäi thaønh vaøo giôø cao ñieåm. KCX Taân Thuaän caùch saân bay Taân Sôn Nhaát chæ coù 13 km, raát thuaän lôïi cho vieäc vaäân chuyeån haøng hoùa xuaát khaåu theo ñöôøng haøng khoâng . Coâng ty Lieân doanh xaây döïng vaø kinh doanh KCX Taân Thuaän (goïi taét laø coâng ty Taân Thuaän) laø lieân doanh giöõa coâng ty phaùt trieån Coâng nghieäp Taân Thuaän vaø lieân hôïp caùc xí nghieäp phaùt trieån maäu dòch trung öông ñaõ choïn Tp HCM laø troïng taâm xaây döïng vaø phaùt trieån cuûa Vieät Nam, cuõng laø trung taâm cuûa caùc TP chuû yeáu trong khu vöïc Chaâu AÙ ñeå xaây döïng neân KCX ñaàu tieân cuõng laø KCX thaønh coâng nhaát ôû Vieät Nam. Hình 1.1 Baûn ñoà vò trí KCX Taân Thuaän trong ñònh höôùng quy hoaïch phaùt trieån cuûa Quaän 7 ñeán naêm 2020 Hình 1.2 AÛnh chuïp veä tinh Khu cheá xuaát Taân Thuaän 2.1.2 Ñaëc ñieåm khí haäu: 2.1.2.1 Nhieät ñoä a/ Tình hình nhieät ñoä Döôùi ñaây laø keát quaû theo doõi tình hình nhieät ñoä cuûa vuøng Nam Boä Baûng 2.1: Tình hình nhieät ñoä Yeáu toá Trò soá Nhieät ñoä trung bình naêm 270 C Nhieät ñoä thaùng cao nhaát 390 C(thaùng 4) Nhieät ñoä cao tuyeät ñoái 400 C (4/1912) Nhieät ñoä thaùng thaáp nhaát 210 C (thaùng 1) Nhieät ñoä toái thaáp tuyeät ñoái 13,80 C Nguoàn: Traïm khí töôïng thuûy vaên Nam Boä b/ AÛnh höôûng cuûa nhieät ñoä ñeán moâi tröôøng Nhieät ñoä khoâng khí aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán quaù trình phaùt taùn vaø chuyeån hoùa caùc chaát oâ nhieãm trong khí quyeån. Nhieät ñoä caøng cao thì toác ñoä caùc phaûn öùng hoùa hoïc trong khí quyeån caøng lôùn vaø thôøi gian löu caùc chaát oâ nhieãm trong khí quyeån caøng nhoû. Ngoaøi ra, nhieät ñoä khoâng khí coøn coù taùc duïng tích cöïc trong quaù trình phaùt taùn, pha loaõng caùc chaát gaây muøi hoâi, laø yeáu toá quan troïng taùc ñoäng leân söùc khoûe coâng nhaân trong quaù trình lao ñoäng. Vì vaäy, trong quaù trình tính toaùn, döï baùo oâ nhieãm khoâng khí vaø thieát keá caùc heä thoáng khoáng cheá oâ nhieãm caàn phaân tích yeáu toá nhieät ñoä 2.1.2.2 Cheá ñoä möa Do söï chi phoái cuûa khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa neân ôû Tp.HCM hieän töôïng phaân muøa treân caùn caân aåm khaù saâu saéc. Trong naêm coù hai muøa taùch bieät. Muøa möa keùo daøi töø thaùng 5 ñeán thaùng 11 coøn muøa khoâ töø thaùng 12 ñeán thaùng 4 naêm sau. Hôn 90% löôïng möa haøng naêm taäp trung vaøo caùc thaùng muøa möa. Trong caùc thaùng naøy löôïng möa trung bình töông ñoái ñeàu nhau (khoaûng 300mm/thaùng). Tuy nhieân möa nhieàu vaøo thaùng 9 vôùi löôïng möa khoaûng 400mm. Caùc thaùng muøa khoâ thì coù löôïng möa nhoû (khoaûng 50mm/thaùng), thaäm chí coù thaùng löôïng möa chæ coù khoaûng 5mm hoaëc hoaøn toaøn khoâng coù möa. Döôùi ñaây laø tình hình löôïng möa trong naêm: Baûng 2.2: Löôïng möa Caùc yeáu toá ñaëc tröng cheá ñoä möa Trò soá (mm) Löôïng möa trung bình naêm 1,979 Löôïng möa lôùn nhaát trong naêm 2,718 Löôïng möa nhoû nhaát trong naêm 1,553 Löôïng möa trung bình thaùng lôùn nhaát 338 (thaùng 9) Löôïng möa trung bình thaùng nhoû nhaát 3 Löôïng möa cöïc ñaïi 177 Löôïng möa thaùng cöïc ñaïi 603 Nguoàn: Traïm ño möa Taân Sôn Nhaát, 1997. AÛnh höôûng cuûa möa ñeán moâi tröôøng laø: cheá ñoä möa seõ aûnh höôûng ñeán chaát löôïng khoâng khí, quaù trình thu gom, vaän chuyeån chaát thaûi. Möa seõ cuoán theo caùc loaïi buïi vaø chaát oâ nhieãm coù trong khí quyeån laøm giaûm noàng ñoä caùc chaát naøy, nöôùc möa seõ pha loaõng vaø mang theo caùc chaát oâ nhieãm coù treân maët ñaát. 2.1.2.3 Ñoä aåm khoâng khí Ñoä aåm khoâng khí cuõng nhö nhieät ñoä khoâng khí laø moät trong nhöõng yeáu toá töï nhieân aûnh höôûng ñeán quaù trình chuyeån hoùa vaø phaùt taùn oâ nhieãm, ñeán quaù trình trao ñoåi nhieät vaø söùc khoûe con ngöôøi. Ñoä aåm töông ñoái cuûa khu vöïc dao ñoäng töø 79,5%, cao nhaát ñöôïc ghi nhaän vaøo muøa möa khoaûng 96,8% vaø thaáp nhaát vaøo muøa khoâ 43%. 2.1.2.4 Böùc xaï maët trôøi Böùc xaï maët trôøi aûnh höôûng ñeán nhieät ñoä, ñoä aåm trong khu vöïc, ñoä beàn moâi tröôøng khí quyeån; thoâng qua ñoù aûnh höôûng ñeán quaù trình phaùt taùn. Tp.HCM coù soá giôø naéng trung bình trong naêm laø 2286 giôø/naêm. Haèng ngaøy coù ñeán 10-13 giôø coù naéng (vaøo muøa khoâ ) Cöôøng ñoä böùc xaï tröïc tieáp: vaøo thaùng 2, 3 laø 0,72 - 0,79 cal/cm2.phuùt, Thaùng 6 ñeán thaùng 7 coù theå ñaït 0,42 - 0,46 cal/cm2.phuùt vaøo giôø giöõa tröa. 2.1.2.5 Cheá ñoä gioù Höôùng gioù chuû ñaïo töø thaùng 5 ñeán thaùng 10 laø höôùng Taây Nam, vôùi tuaàn suaát 70%, toác ñoäkhoaûng 3,6m/s. Töø thaùng 11 ñeán thaùng 4 naêm sau laø höôùng Ñoâng Baéc coù tuaàn suaát laø 60%, vôùi toác ñoä khoaûng 2,4m/s. Gioù laø nhaân toá quan troïng trong quaù trình phaùt taùn vaø lan truyeàn chaát oâ nhieãm trong khoâng khí. Noùi chung, khi vaän toác gioù caøng lôùn, möùc ñoä phaùt taùn caøng taêng nghóa laø chaát oâ nhieãm lan truyeàn caøng xa vaø pha loaõng toát hôn 2.1.2.6 Boác hôi Löôïng boác hôi trung bình ngaøy taïi khu vöïc laø 1169,4 mm/naêm. Hôi nöôùc boác leân laøm taêng ñoä aåm vaø mang theo moät soá dung moâi höõu cô, caùc chaát coù muøi hoâi vaøo khoâng khí 2.1.3 Ñieàu kieän taøi nguyeân veà moâi tröôøng sinh thaùi KCX Taân Thuaän ñöôïc xaây döïng treân cô sôû vuøng ñaát canh taùc noâng nghieäp luùa moät vuï, hieäu quaû raát thaáp do bò nhieãm maën. Heä thöïc vaät chuû yeáu laø luùa( caây ngaén ngaøy) vaø döøa nöôùc. Heä ñoäng vaät raát ngheøo naøn vôùi caùc loaïi ñoäng vaät nöôùc lôï nhö toâm , caù,... haàu nhö khoâng coù loaøi thuù, chim quyù hieám caàn ñöôïc baûo toàn baûo veä. 2.2 Ñaëc ñieåm kinh teá - xaõ hoäi cuûa KCX Taân Thuaän 2.2.1 Ngaøy thaønh laäp Khu cheá xuaát Taân Thuaän laø KCX ñaàu tieân cuûa nöôùc Vieät Nam, ñöôïc thaønh laäp theo quyeát ñònh soá: 394/CT ngaøy 25/11/1991 cuûa Thuû Töôùng Chính Phuû. Teân : KHU COÂNG NGHIEÄP XUAÁT KHAÅU TAÂN THUAÄN Teân vieát taét : KHU CHEÁ XUAÁT TAÂN THUAÄN Teân tieáng Anh : TAN THUAN EXPORT PROCESSING ZONE-TTC Coâng ty lieân doanh xaây döïng vaø kinh doanh KCX Taân Thuaän laø moät coâng ty lieân doanh giöõa caùc beân: Phía Vieät Nam: Chöông trình KCX Taân Thuaän coù UÛy Ban nhaân daân TP quaûn lyù. Phía nöôùc ngoaøi: Pha Viet Corporation vaø Central Trading and Development Corporation. 2.2.2 Chuû ñaàu tö Coâng ty lieân doanh xaây döïng khu cheá xuaát Taân Thuaän ñöôïc thaønh laäp theo quyeát ñònh soá 245/GP ngaøy 24/9/1991. - Toång voán ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng: 89 trieäu USD - Voán phaùp ñònh: 12 trieäu USD . - Phía Vieät Nam: Goùp 30% baèng quyeàn sôû höõu ñaát . - Phía Ñaøi Loan: Goùp 70% baèng ngoaïi teä, thieát bò (coâng ty Central Trading Development ). 2.2.3 Cô sôû haï taàng KCX Taân Thuaän coù quy moâ toång theå hoaøn chænh, toång dieän tích laø 300 ha, vôùi 195 ha ñaát quy hoaïch ñeå xaây döïng nhaø maùy, phaàn dieän tích coøn laïi laø ñaát coâng coäng daønh cho xaây döïng ñöôøng sa , caáp thoaùt nöôùc, heä thoáng baûo veä, caây xanh caûnh quan vaø heä thoáng caùc dieän tích coâng coäng khaùc. 2.2.4 Traïm xöû lyù nöôùc thaûi Nöôùc thaûi coâng nghieäp vaø nöôùc sinh hoaït töø caùc xí nghieäp trong KCX sau khi qua xöû lyù sô boä taïi nhaø maùy ñöôïc thu gom vaøo heä thoáng nöôùc thaûi chung daãn ñeán traïm xöû lyù nöôùc thaûi ñeå xöû lyù ñaït tieâu chuaån cho pheùp tröôùc khi thaûi ra haï löu soâng Saøi Goøn. 2.2.5 Traïm xöû lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp Raùc sinh hoaït cuûa caùc xí nghieäp do coâng ty Taân Thuaän phuï traùch thu gom, ñöa ra ngoaøi KCX ñeå xöû lyù. Raùc coâng nghieäp seõ ñöôïc thu gom veà Traïm roài phaân loaïi ñeå baùn cho caùc ñôn vò khaùc taùi söû duïng hoaëc tieâu huûy, hoaëc coù theå baùn tröïc tieáp cho caùc coâng ty tö nhaân beân ngoaøi thu mua xöû lyù. 2.2.6 Coâng ty lieân doanh Taân Thuaän Laø coâng ty lieân doanh giöõa Vieät Nam vaø taäp ñoaøn Ñaøi Loan, trong ñoù phía Ñaøi Loan chieám khoaûng 70% toång voán ñaàu tö. * Caáu truùc bao goàm caùc boä phaän sau : Coâng ty lieân doanh Tân Thuận Phoøng coâng vuï Trung taâm phuïc vuï Phoøng nghieäp vuï Phoøng haønh chaùnh Phoøng taøi vuï Trung taâm y teá Boä phaän kho vaän Coâng ty lieân doanh Taân Thuaän bao goàm nhieàu phoøng ban khaùc nhau, moãi phoøng ban ñeàu giöõ vai troø vaø nhieäm vuï khaùc nhau. Trong ñoù phoøng coâng vuï coù vai troø phuï traùch veà xaây döïng, cô sôû haï taàng vaø moâi tröôøng; trung taâm phuïc vuï caùc xí nghieäp; phoøng nghieäp vuï; phoøng haønh chaùnh; phoøng taøi vuï phuï traùch veà taøi chính; trung taâm y teá giöõ nhieäm vuï chaêm lo y teá cho KCX vaø cuoái cuøng laø boä phaän kho vaän naém vai troø chính trong vieäc xuaát nhaäp khaåu haøng hoùa trong KCX . * Caùc nhaø ñaàu tö cuûa KCX: Danh saùch caùc nhaø ñaàu tö cuûa KCX Taân Thuaän ñöôïc lieät keâ trong baûng 2.3 Baûng 2.3 . Danh saùch caùc nhaø ñaàu tö Quoác gia Soá nhaø ñaàu tö Ñaøi Loan 72 Nhaät 56 Haøn Quoác 8 Hoàng Koâng 7 Vieät Nam 4 Singapore 3 Myõ 3 Malaysia 1 Ñöùc 1 Australia 1 Nguoàn Ban quaûn lyù KCX Taân Thuaän Trong soá caùc quoác gia ñaàu tö vaøo KCX Taân Thuaän thì Ñaøi Loan vaø Nhaät Baûn vaãn chieám soá löôïng lôùn. Söï ña daïng veà caùc quoác gia ñaàu tö vaøo KCX cho thaáy söï phong phuù cuûa caùc loaïi hình saûn xuaát taïi KCX. Döôùi ñaây laø baûng 2.4 neâu roõ caùc ngaønh ngheà saûn xuaát taïi KCX Taân Thuaän. * Caùc ngaønh ngheà ñang hoaït ñoäng trong KCX Baûng 2.4 Danh saùch caùc ngaønh ngheà ñang hoaït ñoäng trong KCX Taân Thuaän STT Ngaønh ngheà kinh doanh Soá coâng ty 1 May maëc 30 2 Deät 4 3 Ñieän töû 22 4 Cô khí cheá taïo maùy 7 5 Ñoà goã 4 6 Thöïc phaåm 7 7 Ñoà trang söùc 4 8 Myõ phaåm 3 9 Plastic 8 10 Kim loaïi 4 11 Bao bì carton 2 12 Saønh söù 2 13 Vaên phoøng phaåm 5 14 Dòch vuï 7 Nguoàn Ban quaûn lyù KCX Taân Thuaän * Muïc tieâu hoaït ñoäng cuûa KCX Taân Thuaän : Hoaït ñoäng cuûa KCX Taân Thuaän höôùng ñeán caùc muïc tieâu sau : ° Thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø trong nöôùc - Thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi: Vaán ñeà thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø moät trong nhöõng chính saùch lôùn cuûa Nhaø Nöôùc Vieät Nam. KCX Taân Thuaän goùp phaàn thöïc hieän höõu hieäu muïc tieâu ñoù baèng caùch taïo ñieàu kieän vaø khung caûnh saûn xuaát kinh doanh thuaän lôïi nhaát cho caùc nhaø doanh nghieäp ñaàu tö . - Thu huùt ñaàu tö trong nöôùc: KCX Taân Thuaän tieáp nhaän caû nhöõng nhaø ñaàu tö Vieät Nam, giuùp hoï coù cô hoäi phaùt huy naêng löïc quaûn lyù vaø saûn xuaát kinh doanh trong cuøng moät moâi tröôøng nhö caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Khi thöôøng xuyeân tieáp xuùc vôùùi khung caûnh kinh doanh quoác teá, nhaø ñaàu tö Vieäât Nam seõ coù dòp tieáp thu kinh nghieäm quaûn trò vaø ñieàu haønh cô sôû saûn xuaát cuûa ngöôøi nöôùc ngoaøi ñeå tieán daàn ñeán trình ñoä theá giôùi. ° Tieáp nhaän kyõ thuaät, phöông phaùp quaûn trò môùi Tieáp nhaän kyõ thuaät môùi: Caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi seõ mang vaøo KCX Taân Thuaän kyõ thuaät vaø daây chuyeàn saûn xuaát môùi, taïo ra nhöõng maët haøng ñaït tieâu chuaån quoác teá vaø goùp phaàn naâng cao uy tín saûn phaåm mang nhaõn hieäu Vieät Nam treân thò tröôøng tieâu thuï. Ngoaøi ra noù coøn thuùc ñaåy caùc cô sôû saûn xuaát Vieät Nam ñoåi môùi thieát bò vaø coâng ngheä. Tieáp nhaän phöông phaùp quaûn trò môùi: Caùc nhaân vieân, coâng nhaân Vieät Nam, sau moät thôøi gian laøm vieäc taïi KCX Taân Thuaän seõ tieáp thu taùc phong coâng nghieäp, kinh nghieäm veà quaûn trò raát höõu ích cho vieäc phaùt trieån neàn kinh teá Vieät Nam. Maët khaùc, caùc cô sôû saûn xuaát trong nöôùc seõ caûi tieán cung caùch laøm aên cuûa mình nhôø vaøo vieäc thaêm vieáng, quan heä kinh doanh vôùi caùc caùc cô sôû saûn xuaát trong KCX Taân Thuaän . ° Phaùt trieån coâng nghieäp saûn xuaát haøng xuaát khaåu vaø tieáp caän thò tröôøng Phaùt trieån coâng nghieäp haøng xuaát khaåu: coâng nghieäp saûn xuaát haøng xuaát khaåu trong KCX seõ thuùc ñaåy caùc caùc cô sôû saûn xuaát veä tinh ngoaøi khu phaùt trieån maïnh meõ. Theo kinh nghieäm caùc nhaø ñaàu tö, khoaûng 70 giaù trò haøng xuaát khaåu töø KCX ra thò tröôøng nöôùc ngoaøi laø do caùc caùc cô sôû saûn xuaát ngoaøi khu (laøm veä tinh gia coâng cho caùc caùc cô sôû saûn xuaát trong khu ) taïo ra . Tieáp caän thò tröôøng: Qua thöïc tieãn kinh doanh cuûa caùc nhaø ñaàu tö trong KCX, cô quan quaûn lyù veà maët Nhaø Nöôùc seõ naém baét ñöôïc caùc thoâng tin höõu ích veà thò tröôøng quoác teá, vaø nhôø ñoù, seõ coù chính saùch ñònh höôùng cho caùc hoaït ñoäng xuaát khaåu trong nöôùc. * Moät soá vinh döï vaø thaønh coâng ñaït ñöôïc cuûa KCX Taân Thuaän . Vôùi thaønh töïu ñaït ñöôïc trong nhöõng naêm qua, KCX Taân Thuaän ñaõ nhaän ñöôïc nhieàu vinh döï nhö : - Naêm 1995, trôû thaønh thaønh vieân duy nhaát cuûa Vieät Nam tham gia trong Hieäp hoäi caùc Khu gia taêng giaù trò Kinh teá theá giôùi (HEPZA). - Trong 2 thaùng naêm 1997, ñöôïc thuû töôùng Chính phuû taëng baèng khen, khaúng ñònh thaønh töïu cuûa KCX Taân Thuaän. - Hieän nay Taân Thuaän laø KCX thaønh coâng nhaát cuûa Vieät Nam. 2.3 Hieän traïng oâ nhieãm moâi tröôøng ôû KCX Taân Thuaän Hieän nay taïi KCX Taân Thuaän ñang phaûi ñoái maët vôùi tình hình oâ nhieãm moâi tröôøng töông ñoái nghieâm troïng. Caùc nguoàn gaây oâ nhieãm chuû yeáu ôû KCX Taân Thuaän laø: nöôùc thaûi caùc loaïi ( bao goàm nöôùc thaûi saûn xuaát thaûi ra töø caùc giai ñoaïn coâng ngheä vaø nöôùc thaûi sinh hoaït ); khí thaûi, buïi thaûi töø caùc hoaït ñoäng kinh doanh saûn xuaát; tieáng oàn vaø nhieät phaùt sinh; cuoái cuøng laø oâ nhieãm chaát thaûi raén. 2.3.1 Nöôùc thaûi Nöôùc thaûi taïi KCX Taân Thuaän bao goàm caùc nguoàn nhö: nöôùc möa, nöôùc thaûi sinh hoaït vaø nöôùc thaûi töø caùc quaù trình saûn xuaát khaùc nhau cuûa caùc nhaø maùy, coâng ty. Treân thöïc teá, KCX Taân Thuaän ñaõ xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc thaûi taäp trung vôùi coâng suaát 10.000m3 /ngaøy tuy nhieân nöôùc thaûi khoâng qua xöû lyù hoaëc xöû lyù khoâng ñaït ñaõ laøm oâ nhieãm naëng ñeán nguoàn nöôùc maët trong khu vöïc, ñaëc bieät laøø aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nöôùc soâng Saøi Goøn laø nôi tieáp nhaän nöôùc thaûi töø KCX Taân Thuaän. KCX Taân Thuaän bao goàm caùc loaïi hình saûn xuaát coâng nghieäp vaø khaû naêng gaây oâ nhieãm cuûa chuùng ñoái vôùi nguoàn nöôùc nhö sau: - Coâng nghieäp cheá bieán löông thöïc thöïc phaåm Thaûi ra chuû yeáu laø caùc chaát höõu cô vôùi nguoàn goác ñoäng vaät, thöïc vaät hoaëc laø caùc saûn phaåm cuûa quaù trình leân men. Trong ñoù chaát thaûi coù nguoàn goác thöïc vaät coù thaønh phaàn chuû yeáu laø cacbonhydrate, caùc vitamine, chaát beùo vaø caùc protein chieám tyû leä raát lôùn. Vôùi thaønh phaàn höõu cô nhö vaäy deã bò phaân huûy bôûi caùc vi sinh vaät khi thaûi caùc chaát thaûi naøy vaøo nguoàn nöôùc, gaây oâ nhieãm cho nguoàn tieáp nhaän nöôùc thaûi. Coøn chaát thaûi coù nguoàn goác ñoäng vaät coù thaønh phaàn chuû yeáu laø protein vaø chaát beùo, trong hai thaønh phaàn naøy thì chaát beùo khoù bò phaân huûy bôûi caùc vi sinh vaät vaø toàn taïi raát laâu trong moâi tröôøng nöôùc. - Ngaønh deät nhuoäm Nöôùc thaûi coâng nghieäp deät nhuoäm raát ña daïng vaø phöùc taïp. Theo tính toaùn töø caùc loaïi hoùa chaát söû duïng nhö: phaåm nhuoäm, chaát hoaït ñoäng beà maët, chaát ñieän ly, chaát taïo moâi tröôøng, tinh boät, men, chaát oxy hoùa... thì ña soá caùc loaïi hoùa chaát naøy ñeàu coù theå hoøa tan döôùi daïng ion vaø caùc kim loaïi naëng ñaõ laøm taêng theâm tính ñoäc haïi khoâng nhöõng trong thôøi gian tröôùc maét maø coøn veà laâu veà daøi ñoái vôùi moâi tröôøng soáng. Moät ñaëc ñieåm nöõa laø thaønh phaàn nöôùc thaûi haàu nhö khoâng oån ñònh maø thay ñoåi theo coâng ngheä vaø maët haøng, vì vaäy vieäc xaùc ñònh chính xaùc thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi khoâng deã daøng. Ngoaøi ra coøn coù caùc ngaønh coâng nghieäp gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc nhö: coâng nghieäp saûn xuaát bao bì carton, giaáy; ngaønh may maëc; ngaønh coâng nghieäp hoùa chaát; caùc ngaønh cô khí laép raùp. Sau ñaây laø baûng keát quaû phaân tích chaát löôïng maãu nöôùc thuoäc KCX Taân Thuaän cuûa Vieän Taøi Nguyeân vaø Moâi tröôøng Bảng 2.5 Kết quả phân tích của Viện Tài Nguyên Môi trường STT Chæ tieâu oâ nhieãm Ñôn vò Nước thải sản xuất Giá trị giới hạn theo tiêu chuẩn B TCVN 5945-1995 Trước xử lý Sau xử lý 1 pH 6,95 6,96 5,5-9 2 Clo dư mg/l KPH KPH 2 3 BOD5 mg/l 78 2 50 4 COD mg/l 144 23 100 5 Sắt tổng cộng mg/l 8,2 0,47 5 6 Dầu mỡ khoáng mg/l KPH KPH 1 7 Dầu mỡ ĐTV mg/l 1,7 KPH 10 8 SS mg/l 77 6 100 9 Nickkel ( Ni ) mg/l 0,318 0,304 1 10 Kẽm (Zn) mg/l 6,873 1,599 2 11 Đồng (Cu) mg/l 0,267 0,037 1 12 Tổng Photpho mg/l 5,4 0,21 6 13 Tổng Nitơ mg/l 22 12,2 60 14 N-NH3 mg/l 16,9 11 1 15 Mangan mg/l 0,13 KPH 1 16 Phenola mg/l KPH KPH 0,05 17 Cyanua (CN-) mg/l 0,015 0,005 0,1 18 Thiếc (Sn) mg/l KPH KPH 1 19 Asen (As) mg/l KPH KPH 0,1 20 Cadimi (Cd) mg/l KPH KPH 0,02 Nguoàn : Vieän Taøi Nguyeân Moâi Tröôøng (Ghi chuù KPH: khoâng phaùt hieän) Theo keát quaû phaân tích nöôùc thaûi sau xöû lyù cuûa Traïm xöû lyù nöôùc thaûi, haàu heát caùc chæ tieâu ñeàu ñaït tieâu chuaån loaïi B theo TCVN 5945-1995, tröø chæ tieâu N-NH3. Qua keát quaû phaân tích 3 maãu nöôùc soâng Saøi Goøn (nôi nguoàn tieáp nhaän) do Vieän Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng laáy maãu vaø phaân tích, nhaän thaáy chaát löôïng nöôùc maët ñaït tieâu chuaån coät B TCVN 5942-1995. 2.3.2 Khí thaûi Caên cöù vaøo loaïi hình saûn xuaát cuûa caùc nhaø maùy trong KCX Taân Thuaän, nguoàn phaùt sinh caùc chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí nhö sau: - Khoùi thaûi töø caùc nguoàn ñoát nhieân lieäu: Raát nhieàu caùc ngaønh coâng nghieäp hoaït ñoäng taïi KCX Taân Thuaän ñeàu söû duïng caùc loaïi nhieân lieäu khaùc nhau laøm chaát ñoát nhaèm cung caáp naêng löôïng cho caùc quaù trình coâng ngheä khaùc nhau töø ñoù saûn sinh caùc loaïi khí ñoâïc haïi. - Caùc loaïi khí thaûi töø caùc daây chuyeàn coâng ngheä: Tuøy theo caùc loaïi hình coâng ngheä seõ coù caùc loaïi khí thaûi chöùa buïi hoaëc hôi khí ñoäc töông öùng. - Khí thaûi töø hoaït ñoäng giao thoâng vaän taûi: Ñeå ñaûm baûo cho hoaït ñoäng trong KCX Taân Thuaän, moät löôïng lôùn phöông tieän vaân taûi chuyeân chôû haøng hoùa, nguyeân lieäu löu thoâng treân caùc tuyeán ñöôøng trong khu vöïc KCX. Vaø caùc phöông tieän vaän taûi vôùi nhieân lieäu tieâu thuï laø xaêng vaø daàu diezel seõ thaûi ra moâi tröôøng moät löôïng khoùi thaûi khaù lôùn chöùa caùc chaát oâ nhieãm khoâng khí nhö NO2, CxHy, CO, CO2 ... - Khí thaûi töø khu vöïc xöû lyù raùc: Trong KCX coù caùc traïm xöû lyù raùc coâng nghieäp, toàn tröõ raùc thaûi tröôùc khi Coâng ty veä sinh vaän chuyeån ñeán baõi raùc. Vieäc toàn tröõ caùc loaïi raùc thaûi naøy coù theå phaùt sinh muøi hoâi do quaù trình phaân huûy caùc chaát höõu cô coù trong raùc thaûi. - Khí thaûi töø hoaït ñoäng sinh hoaït khaùc cuûa con ngöôøi: Nhöõng hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi nhö saûn phaåm chaùy do ñoát nhieân lieäu phuïc vuï böõa aên, buïi vaø khoùi thaûi do hoaït ñoäng vaän chuyeån, khoùi thuoác do huùt thuoác laù,... cuõng saûn sinh ra nhieàu chaát thaûi gaây oâ nhieãm khoâng khí. Döôùi ñaây laø keát quaû phaân tích chaát löôïng moâi tröôøng khoâng khí beân trong KCX Taân Thuaän. Bảng 2.6 Keát quaû phaân tích chaát löôïng moâi tröôøng khoâng khí STT Vị trí đo Chỉ tiêu đo đạc Bụi (mg/m3) Ồn (dBA) NO2 (mg/m3) SO2 (mg/m3) CO (mg/m3) 1 Đường số 5 ( gần công ty Perfect Quality) 0,38 60-65 0,071 0,007 9,52 2 Đường số 14 ( gần công ty MK Seico) 0,19 54-60 0,102 0,016 8,16 3 Đường Tân Thuận ( gần công ty Đế Lĩnh) 0,36 58-63 0,147 0,018 8,31 4 Góc đường số 15 và 20 0,38 55-62 0,11 0,012 4,68 (Nguoàn: Vieän Taøi Nguyeân vaø Moâi Tröôøng naêm 2006) 2.3.3 Chaát thaûi raén Saûn xuaát coâng nghieäp seõ taïo ra moät löôïng lôùn chaát thaûi raén ñaùng keå. Soá löôïng chaát thaûi raén vaø tính chaát cuûa chuùng seõ phuï thuoäc vaøo loaïi hình coâng nghieäp vaø trình ñoä coâng ngheä. Hieän nay KCX Taân Thuaän ñaõ xaây döïng traïm thu gom chaát thaûi raén coâng nghieäp, sau khi phaân loaïi seõ hôïp ñoàng vôùi coâng ty moâi tröôøng ñoâ thò chôû raùc ñi ñoå theo ñuùng nôi quy ñònh. ÔÛ chöông 3 vaø 4 seõ noùi roõ hôn veà tình hình chaát thaûi raén taïi KCX Taân Thuaän. CHÖÔNG 3 TOÅNG QUAN CHAÁT THAÛI RAÉN COÂNG NGHIEÄP KCX TAÂN THUAÄN 3.1 Khaùi nieäm CTRCN : CTRCN ñöôïc hieåu laø chaát thaûi ôû daïng raén bò loaïi boû ra khoûi quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp vaø tieåu thuû coâng nghieäp. Chuùng phaûi ñöôïc thu gom ñeå tieán haønh xöû lyù hoaëc coù theå taùi cheá nhaèm giaûm thieåu söï oâ nhieãm moâi tröôøng. Do ñoù, CTRCN ñöôïc coi khoâng phaûi laø phaàn loaïi boû cuoái cuøng cuûa voøng ñôøi saûn phaåm, maø coù theå ñöôïc taùi söû duïng hoaëc laøm nguyeân lieäu cho ngaønh coâng nghieäp khaùc. Thaønh phaàn vaø tính chaát cuûa CTRCN raát ña daïng tuøy thuoäc vaøo töøng loaïi coâng ngheä saûn xuaát. CTRCN coù ñuû caùc loaïi thaønh phaàn, coù theå laø caùc chaát höõu cô, voâ cô hay laãn caû hai loaïi. Töø vieäc nghieân cöùu tính chaát vaø thaønh phaàn cuûa CTRCN ngöôøi ta môùi coù theå aùp duïng coâng ngheä xöû lyù phuø hôïp. Hieän nay, ngöôøi ta caên cöù chuû yeáu vaøo nguoàn goác phaùt sinh CTRCN ñeå phaân loaïi. Töø nguoàn goác phaùt sinh, coù theå tieáp tuïc phaân loaïi kyõ hôn veà thaønh phaàn, tính chaát, möùc ñoä ñoäc haïi cuûa chaát thaûi. Muïc ñích cuûa söï phaân loaïi laø nhaèm laäp "caùc lyù lòch quaûn lyù" vaø xaùc ñònh caùc bieän phaùp xöû lyù an toaøn CTRCN. CTRCN ñöôïc chia thaønh hai loaïi laø CHRCN khoâng nguy haïi vaø CTRCN nguy haïi. CTRCN nguy haïi laø chaát thaûi coâng nghieäp ôû daïng raén vaø coù moät trong caùc ñaëc tính nguy haïi nhö: tính chaùy; tính aên moøn; tính phaûn öùng vaø tính ñoäc. 3.2 Nguoàn goác phaùt sinh CTRCN taïi KCX Taân Thuaän Hieän taïi, ôû KCX Taân Thuaän coù hôn 130 cô sôû saûn xuaát ñang hoaït ñoäng, haèng ngaøy caùc cô sôû saûn xuaát thaûi ra moät khoái löôïng lôùn chaát thaûi raén. Trong ñoù, bao goàm chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø raùc sinh hoaït, rieâng raùc sinh hoaït trung bình haøng thaùng KCX naøy ñaõ thaûi ra 2000m3 (theo thoáng keâ cuûa Coâng ty Coâng ích Quaän 7). Coøn chaát thaûi raén coâng nghieäp thì ñöôïc chia ra laøm 2 loaïi: chaát thaûi raén coâng nghieäp thoâng thöôøng vaø chaát thaûi raén coâng nghieäp nguy haïi. Löôïng CTRCN naøy haàu heát ñöôïc thaûi ra töø caùc quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp. Hình 3.1 : Caùc nguoàn phaùt sinh CTRCN Nguoàn : Cuïc Baûo veä moâi tröôøng , 2005 3.3 Moät soá caùc phöông phaùp phaân loaïi ñieån hình ñoái vôùi CTRCN 3.3.1 Phaân loaïi theo khaû naêng xöû lyù: Ñeå coù theå deã daøng aùp duïng caùc bieän phaùp xöû lyù. Ví duï nhö CTR coù chöùa hôïp chaát Cr+6 lôùn hôn 1% troïng löôïng, baét buoäc phaûi aùp duïng bieän phaùp hoùa hoïc - oxy hoùa khöû ñeå xöû lyù. 3.3.2 Phaân loaïi theo tính chaát nguy haïi cuûa chaát thaûi: ÖÙng duïng nhaèm ñaûm baûo an toaøn khi vaän chuyeån, toàn tröõ CTRCN nguy haïi. Ví duï, nhöõng CTRCN nguy haïi coù khaû naêng chaùy noå, laây nhieãm, thaêng hoa bay hôi nhö bình ga, chai loï ñöïng hoùa chaát... ñeàu ñöôïc phaân loaïi rieâng tröôùc khi vaän chuyeån vaø toàn chöùa. 3.3.3 Phaân loaïi theo möùc ñoä ñoäc haïi cuûa chaát thaûi: Ñeå phoøng traùnh bò ngoä ñoäc trong khi tieáp xuùc vôùi chaát thaûi. Caùch phaân loaïi naøy ñaëc bieät quan troïng ñoái vôùi caùc loaïi chaát thaûi coù chöùa hoùa chaát ñoäc caáp tính. Ví duï nhö caùc muoái xianua, hôïp chaát clo maïch voøng, caùc hôïp chaát cô kim cuûa chì, thuûy ngaân. 3.3.4 Phaân loaïi chaát thaûi döïa theo loaïi hình coâng nghieäp: Xem xeùt quy trình coâng ngheä ngöôøi quaûn lyù deã daøng nhaän daïng ñöôïc CTRCN nguy haïi ngay töø khaâu saûn xuaát. Ngoaøi ra, caùch phaân loaïi naøy co._.øn ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc khaûo saùt thaønh phaàn vaø khoái löôïng CTR nguy haïi theo töøng ngaønh, ñeå döï baùo taûi löôïng chaát thaûi phaùt sinh ôû phaïm vi lôùn hôn. Thoâng qua caùch phaân loaïi naøy, coù theå nhaän daïng moät soá ngaønh coâng nghieäp ñieån hình seõ phaùt sinh CTRCN nguy haïi ôû KCX Taân Thuaän laø: ngaønh coâng nghieäp hoùa chaát (saûn xuaát acquy, pin, axit, kieàm, sôn, keo, döôïc phaåm...), ngaønh cheá bieán thöïc phaåm, ngaønh deät nhuoäm, ngaønh thuoäc da, ngaønh cheá bieán goã, ngaønh cheá bieán boät goã, ngaønh xi maï. Trong thöïc teá quaûn lyù khoâng phaûi luùc naøo cuõng aùp duïng ñöôïc nhöõng caùch phaân loaïi treân. Do ñoù, caàn coù coâng cuï tieâu chuaån ñeå so saùnh, ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho hoaït ñoäng quaûn lyù CTRCN nguy haïi vaø traùnh nhaèm laãn vôùi chaát thaûi khoâng nguy haïi coù cuøng thaønh phaàn caáu taïo vôùi loaïi CTRCN caàn quaûn lyù. Trong baûng 3.1 ñöa ra moät vaøi loaïi chaát thaûi nguy haïi vaø khoâng nguy haïi coù trong danh muïc A vaø B. Baûng 3.1 : Ví duï veà söï khaùc bieät giöõa CTRNH vaø CTR khoâng nguy haïi STT Loaïi chaát thaûi Nguy haïi (Danh muïc A) Khoângnguy haïi (Danh muïc B) 1 Kim loaïi vaø caùc chaát thaûi chöùa kim loaïi Buøn ñieän phaân Phoâi saét theùp 2 Caùc chaát thaûi chuû yeáu chöùa hôïp chaát voâ cô nhöng coù theå chöùa kim loaïi hay vaät lieäu höõu cô . Amiaêng pheá thaûi Beâ toâng vôõ 3 Caùc chaát thaûi coù theå chöùa caû chaát huõu cô vaø voâ cô . Gieû lau dính daàu Bao bì , nhöïa pheá thaûi Vì tính chaát nguy haïi cuûa caùc thaønh phaàn chaát thaûi trong danh muïc A, maø hoaït ñoäng thu gom, xöû lyù, tieâu huûy CTNH phaûi ñöôïc tieán haønh theo chu trình rieâng. 3.4 Caùc phöông phaùp xöû lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp Ñoái vôùi CTRCN nguy haïi thì tröôùc khi thaûi boû caàn phaûi coù caùc phöông phaùp xöû lyù sô boä nhaèm giaûm bôùt tính nguy haïi . 3.4.1 Caùc phöông phaùp hoùa hoïc vaø vaät lyù Xöû lyù chaát thaûi raén baèng phöông phaùp vaät lyù nhaèm taùch chaát nguy haïi ra khoûi chaát thaûi baèng caùc phöông phaùp taùch pha. Xöû lyù chaát thaûi baèng phöông phaùp hoùa hoïc nhaèm thay ñoåi tính chaát hoùa hoïc cuûa chaát thaûi ñeå chuyeån noù veà daïng khoâng nguy haïi . 3.4.2 Phöông phaùp nhieät Phöông phaùp nhieät chuû yeáu ñöôïc söû duïng laø phöông phaùp ñoát. Ñoát laø quaù trình oxy hoùa ôû nhieät ñoä cao baèng oxy khoâng khí. Baèng caùch ñoát chaát thaûi, ta coù theå giaûm theå tích cuûa noù xuoáng ñeán 80%-90%. Nhieät ñoä buoàng ñoát phaûi cao hôn 800oC . Saûn phaåm cuoái cuøng cuûa quaù trình ñoát laø caùc chaát khoâng gaây haïi nhö nöôùc, CO2 ... Coù 3 phöông phaùp ñoát laø : Ñoát baèng phöông phaùp phun chaát loûng, ñoát thung quay vaø ñoát coù xuùc taùc. 3.4.3 Caùc phöông phaùp sinh hoïc CTRCN cuõng coù theå xöû lyù baèng phöông phaùp sinh hoïc ôû ñieàu kieän yeám khí vaø hieáu khí nhö chaát thaûi thoâng thöôøng. Tuy nhieân, trong nhieàu tröôøng hôïp caàn boå sung chuûng loaïi vi sinh thích hôïp vaø ñieàu kieän tieán haønh caàn kieåm soaùt chaët cheõ hôn . Quaù trình xöû lyù sinh hoïc hieáu khí laø quaù trình hoaït ñoäng cuûa vi sinh vaät chuyeån chaát höõu cô thaønh caùc hôïp chaát voâ cô (quaù trình khoaùng hoùa ) trong ñieàu kieän ñuû oxy. Saûn phaåm cuûa quaù trình chuû yeáu la øCO2 vaø H2O. Quaù trình xöû lyù sinh hoïc yeám khí laø quaù trình khoaùng hoùa nhôø vi sinh vaät ôû ñieàu kieän khoâng coù oxy. Coâng ngheä xöû lyù sinh hoïc yeám khí taïo thaønh saûn phaåm laø khí CH4, CO2 (chieám phaàn lôùn) vaø H2, N2, H2S, NH3. 3.5 AÛnh höôûng cuûa CTRCN ñeán con ngöôøi vaø moâi tröôøng CTRCN coù theå gaây taùc haïi nghieâm troïng ñeán söùc khoûe con ngöôøi , moâi tröôøng vaø heä sinh thaùi ôû nhieàu möùc ñoä khaùc nhau khoù coù theå löôøng tröôùc ñöôïc. Ñoàng thôøi, CTRCN laø nguoàn gaây oâ nhieãm tröïc tieáp vaø tieàm taøng ñeán moâi tröôøng soáng vaø söùc khoûe coäng ñoàng. Trong CTRCN thöôøng toàn taïi hai loaïi chaát cöïc kyø nguy hieåm laø kim loaïi naëng vaø chaát höõu cô beàn. Caùc chaát naøy coù khaû naêng tích luõy sinh hoïc trong noâng saûn, thöïc phaåm cuõng nhö trong caùc moâ teá baøo ñoäng vaät, nguoàn nöôùc vaø toàn taïi beàn vöõng trong moâi tröôøng gaây ra haøng loaït caùc beänh nguy hieåm cho con ngöôøi nhö voâ sinh, quaùi thai, dò taät ôû treû sô sinh, taùc ñoäng leân heä mieãn dòch gaây ra caùc beänh tim maïch, teâ lieät thaàn kinh, giaûm khaû naêng trao ñoåi chaát trong maùu, ung thö vaø coù theå di chöùng dò taät sang caû theá heä thöù ba... Hình 3.2 : Sô ñoà aûnh höôûng cuûa CTRCN CTRCN Moâi tröôøng nöôùc Moâi tröôøng ñaát Moâi tröôøng khí Con ngöôøi Caây troàng Vaên hoùa du lòch Giao thoâng Saûn xuaát AÛnh höôûng ñeán moâi tröôøng ñaát Ñoái vôùi caùc loaïi CTR khoù phaân huûy neáu khoâng coù caùc bieän phaùp xöû lyù thích hôïp thì seõ gaây nguy cô thoaùi hoùa vaø giaûm ñoä phì cuûa ñaát. Haøm löôïng kim loaïi naëng nhö Al, Fe, Zn, Cu coù trong CTRCN coù theå tích luõy cao trong ñaát vaø laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm naëng cho moâi tröôøng ñaát vaø nguy hieûm cho taát caû vi sinh vaät trong moâi tröôøng ñaát. AÛnh höôûng ñeán moâi tröôøng nöôùc CTRCN coù chöùa caùc ñaëc tính nguy haïi khi khoâng ñöôïc löu giöõ ñuùng caùch seõ saûn sinh ra caùc chaát oâ nhieãm , caùc chaát naøy seõ thaám saâu vaøo ñaát vaø gaây oâ nhieãm cho taàng nöôùc ngaàm. Nguoàn nöôùc ngaàm coù theå bò oâ nhieãm do caùc hôïp chaát höõu cô ñoäc haïi nhö: chaát höõu cô bò halogen hoùa, caùc hydrocacbon ña voøng thôm... chuùng coù theå gaây ñoät bieán gen, ung thö. AÛnh höôûng ñeán moâi tröôøng khoâng khí Caùc CTR thöôøng coù moät phaàn coù theå bay hôi vaø mang theo muøi laøm oâ nhieãm khoâng khí nhö: CH4, CO2, NH3...Cuõng nhö nhöõng chaát thaûi coù khaû naêng thaêng hoa, phaùt taùn vaøo khoâng khí gaây oâ nhieãm tröïc tieáp. 3.6 Tình hình nghieân cöùu quaûn lyù CTRCN hieän nay 3.6.1 Tình hình nghieân cöùu ôû nöôùc ngoaøi Ngaøy nay, nhôø nhöõng thaønh töïu cuûa khoa hoïc kyõ thuaät vaø coâng ngheä moâi tröôøng ñaõ cung caáp nhieàu giaûi phaùp khaùc nhau ñeå quaûn lyù vaø xöû lyù CTRCN. Tuy nhieân, nhìn chung ñöôïc tieán haønh theo caùch cô baûn sau: cheá bieán CTRCN thaønh caùc taøi nguyeân taùi taïo vaø choân laáp hôïp veä sinh taïi caùc baõi choân laáp raùc. Maëc duø, caùc kyõ thuaät vaø coâng ngheä choân laáp CTR ñaõ ñöôïc bieát ñeán khaù sôùm, nhöng hieän nay caùch naøy khoâng coøn ñöôïc öa chuoäng ôû nhieàu quoác gia vôùi lyù do caên baûn laø toán quaù nhieàu ñaát cho vieäc choân laáp vaø tieàm aån nhieàu ruûi ro ñoái vôùi moâi tröôøng (ñaëc bieät laø nöôùc ngaàm) do chaát thaûi coâng nghieäp voán chöùa nhieàu thaønh phaàn nguy haïi. Do ñoù, taïi nhieàu nôi treân theá giôùi, nhaát laø caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån nhö : Myõ, Nhaät vaø Chaâu AÂu vieäc choân laáp tröïc tieáp CTRCN seõ bò caám trong voøng 10 -15 naêm tôùi bôûi moät luaät leä chung (hieän nay Thuïy Só ñaõ caám vieäc naøy). Thay vaøo ñoù laø phöông thöùc taùi cheá chaát thaûi cuõng nhö moät thò tröôøng trao ñoåi chaát thaûi ñang hoaït ñoäng raát höõu hieäu. Vai troø chính cuûa vieäc trao ñoåi chaát thaûi coâng nghieäp la øtaïo ñieàu kieän deã daøng cho vieäc chuyeån giao caùc chaát thaûi giöõa caùc coâng ty phaùt sinh ra chaát thaûi vôùi coâng ty coù theå söû duïng chaát thaûi ñoù laøm nguoàn nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho quy trình saûn xuaát. Coù nhieàu ví duï veà vieäc trao ñoåi thaønh coâng chaát thaûi coâng nghieäp ñang ñöôïc trieån khai ôû Canada, Myõ, Nhaät Baûn, Philippin, ... Loaïi hình trao ñoåi CTRCN ñieån hình laø moät trung taâm trao ñoåi thoâng tin giöõa caùc coâng ty taïo ra chaát thaûi vaø caùc coâng ty tìm kieám chaát thaûi thoâng qua vieäc phaùt haønh caùc baûn tin lieät keâ caùc chaát thaûi phaùt sinh vaø tìm kieám. Moät ví duï ñieån hình laø Trung taâm nghieân cöùu vaø thoâng tin veà trao ñoåi chaát thaûi OCETA (Ontario Centre for Environmental Technology) thuoäc ñaïi hoïc Toronto (Canada) ñaõ vaø ñang hoaït ñoäng raát höõu hieäu trong nhieàu naêm qua. Ñaây laø moät toå chöùc hoaït ñoäng khoâng vì lôïi nhuaän, thuoäc lónh vöïc tö nhaân, ñöôïc thieát keá ñeå kích thích söï taêng tröôûng kinh teá vaø coâng nghieäp moâi tröôøng cuûa Ontario. OCETA ñöôïc thaønh laäp naêm 1994 thoâng qua söï coäng taùc giöõa chính phuû Lieân Bang Canada vaø Ontario, caùc hieäp hoäi coâng nghieäp moâi tröôøng vaø caùc thaønh vieân khaùc cuûa khu vöïc tö nhaân. OCETA vaäân haønh ít phuï thuoäc vaøo chính phuû vôùi moät ban giaùm ñoác ñoäc laäp chòu traùch nhieäm veà söï laõnh ñaïo chieán löôïc vaø thaønh tích hoaït ñoäng. Vieäc thaønh laäp chöông trình trao ñoåi chaát thaûi OWME (The Ontario Waste Materials Exchange) nhaèm trôï giuùp söï giaûm, taùi söû duïng vaø taùi cheá caùc CTRCN sinh ra . Dòch vuï cô baûn laø " tìm ñöôïc " moät chaát thaûi ñöôïc sinh ra bôûi moät coâng ty phuø hôïp vôùi moät coâng ty khaùc maø coù theå taùi söû duïng nhö laø nguyeân lieäu thoâ hoaëc taùi cheá thaønh caùc saûn phaåm öùng duïng khaùc. Caùc ngaønh coâng nghieäp tham gia vaøo chöông trình trao ñoåi chaát thaûi naøy seõ thu ñöôïc caùc lôïi ích veà kinh teá cuõng nhö moâi tröôøng nhö: giaûm chi phí quaûn lyù vaø xöû lyù CTRCN, giaûm chi phí mua nguyeân lieäu thoâ ñeå saûn xuaát, bieán ñoåi hoaëc giaûm thieåu caùc chaát ñoäc haïi tröôùc khi ñeán caùc baõi choân laáp , giaûm thieåu löôïng phaùt thaûi ñoàng thôøi keùo daøi tuoåi thoï cuûa caùc baõi choân laáp. ÔÛ khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, Philippin laø quoác gia ñaàu tieân thöïc hieän thaønh coâng vieäc trao ñoåi chaát thaûi coâng nghieäp. Vôùi söï trôï giuùp cuûa Hoäi ñoàng nghieân cöùu phaùt trieån quoác teá (IDRC), trung taâm trao ñoåi chaát thaûi coâng nghieäp Philippin (IWEP) ñöôïc thieát laäp nhö moät döï aùn thöû nghieäm vaøo naêm 1987. Ñaây laø toå chöùc phi lôïi nhuaän, ñöôïc hình thaønh ñeå trôï giuùp caùc doanh nghieäp trong quaù trình hoaït ñoäng nhaèm khuyeán khích caùc noã löïc baûo veä moâi tröôøng cuûa hoï. Vöôït leân treân taát caû vaãn laø caùc noã löïc nhaèm giaûm thieåu löôïng CTRCN ñöa ñi xöû lyù (bao goàm caû vieäc ngaên ngöøa söï phaùt sinh ra chaát thaûi ngay taïi nguoàn vaø toái ña hoùa vieäc taùi söû duïng chaát thaûi coâng nghieäp). Thöïc teá ñaõ chæ cho thaáy raèng, caùch tieáp caän truyeàn thoáng trong vieäc quaûn lyù CTR - töùc laø taäp trung vaøo vieäc xöû lyù chaát thaûi moät khi noù ñöôïc sinh ra (ñöôïc bieát ñeán vôùi teân goïi khaù quen thuoäc "xöû lyù cuoái ñöôøng oáng") ngaøy caøng boäc loä roõ nhieàu nhöôïc ñieåm nhö: - Khoâng khuyeán khích giaûm thaûi; - Laõng phí trong vieäc söû duïng caùc nguoàn taøi nguyeân - nguyeân nhaân chính cuûa söï caïn kieät vaø suy thoaùi taøi nguyeân thieân nhieân ôû quy moâ toaøn caàu; - Toán nhieàu ñaát cho vieäc choân laáp CTR; - Nhieàu ruûi ro veà maët moâi tröôøng; - Khoâng coù cô may cho vieäc thu hoài voán ñaàu tö xaây döïng vaø vaän haønh caùc heä thoáng xöû lyù chaát thaûi raén xeùt ñôn thuaàn veà maët xöû lyù ñeå thoûa maõn caùc yeâu caàu baûo veä moâi tröôøng. Chính vì vaäy, xu höôùng hieän nay treân theá giôùi ñang thieân veà caùch tieáp caän "phoøng ngöøa" hôn laø xöû lyù cuoái ñöôøng oáng maø chuùng ta ñaõ ñöôïc bieát ñeán vôùi caùi teân laø "quaûn lyù thoáng nhaát vaø toång hôïp chaát thaûi raén"(Intergarted Solid Waste Management). 3.6.2 Tình hình nghieân cöùu trong nöôùc Nhaän thöùc saâu saéc veà vai troø vaø taàm quan troïng cuûa coâng taùc baûo veä moâi tröôøng noùi chung vaø quaûn lyù CTRCN noùi rieâng nhaèm goùp phaàn phaùt trieån oån ñònh vaø beàn vöõng caùc hoaït ñoäng kinh teá - xaõ hoäi cuûa löu vöïc trong thôøi kyø coâng nghieäp hoùa - hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, trong nhöõng naêm gaàn ñaây, nhaø nöôùc Vieät Nam ñaõ giaønh khoâng ít kinh phí cho vieäc ñieàu tra, nghieân cöùu vaø ñaùnh giaù caùc vaán ñeà moâi tröôøng lieân quan ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp trong löu vöïc cuõng nhö tìm kieám, phaùt trieån caùc giaûi phaùp thích hôïp cho vaán ñeà chaát thaûi coâng nghieäp cuûa löu vöïc, trong ñoù vieäc quaûn lyù CTRCN laø moät trong nhöõng vaán ñeà quan troïng, böùc xuùc nhöng khoâng keùm phaàn nan giaûi. Trong ñoù, coâng taùc taùi cheá chaát thaûi ôû nöôùc ta cuõng laø moät vaán ñeà ñaõ ñöôïc quan taâm töø laâu. Caùc hoaït ñoäng thu mua pheá lieäu raén nhö nhöïa, giaáy, kim loaïi... ñeå taùi cheá ñaõ ñöôïc hình thaønh vaø toàn taïi ôû khu vöïc töø tröôùc giaûi phoùng. Moät soá xí nghieäp coâng nghieäp (ñieån hình laø ngaønh giaáy, nhöïa plastic, thuûy tinh ...) cuõng ñaõ coù bieän phaùp thu hoài vaø söû duïng caùc pheá thaûi cuûa chính mình taïo ra. Tuy nhieân, phaàn lôùn caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán taùi cheá ñeàu laø töï phaùt vaø caùc coâng taùc naøy thöôøng tuøy thuoäc vaøo nhu caàu cuûa töøng doanh nghieäp vaø phuïc vuï cho caùc lôïi ích vaø tính toaùn kinh teá cuûa rieâng hoï. Hôn nöõa, vôùi möùc soáng ngaøy caøng taêng leân thì yeâu caàu veà chaát löôïng saûn phaåm cuõng ngaøy caøng taêng cao. Vì vaäy, ñeå ñaùp öùng vôùi xu theá caïnh tranh treân thò tröôøng, vieäc söû duïng caùc nguyeân lieäu taùi cheá ñang ñöùng tröôùc nguy cô ngaøy caøng haïn cheá. Ñoàng thôøi, cuõng caàn phaûi nhìn nhaän raèng khoa hoïc vaø coâng ngheä moâi tröôøng laø moät lónh vöïc khaù môùi meû ôû Vieät Nam, môùi ñöôïc quan taâm nhieàu sau khi Luaät baûo veä moâi tröôøng ban haønh vaøo naêm 1994. Do ñoù, caùc nghieân cöùu cuõng nhö caùc öùng duïng chuùng vaøo thöïc teá ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà böùc xuùc lieân quan ñeán chaát thaûi noùi chung vaø CTRCN noùi rieâng coøn khaù khieâm toán so vôùi nhu caàu thöïc teá cuûa Vieät Nam, ñoàng thôøi noù mang tính keá thöøa caùc tieán boä khoa hoïc coâng ngheä cuûa theá giôùi, chöa coù böôùc ñoät phaù naøo ñaùng keå. Moät soá nghieân cöùu lieân quan ñeán vaán ñeà CTRCN ñaõ ñöôïc trieån khai trong nhöõng naêm qua, song do tính chaát thôøi gian cuøng vôùi söï thay ñoåi gaàn nhö lieân tuïc trong caùc hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp vaø nhöõng tieán boä veà thaønh töïu khoa hoïc coâng ngheä gaàn nhö haèng ngaøy treân theá giôùi neân phaàn lôùn caùc coâng trình nghieân cöùu ñoù khoâng coøn giaù trò söû duïng veà maët soá lieäu maø chæ coøn laïi nhieàu giaù trò söû duïng veà maët nhaän thöùc vaø phöông phaùp luaän. 3.7 Tình hình quaûn lyù chung CTRCN vaø CTNH treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh 3.7.1 Tình hình phaùt sinh CTRCN vaø CTNH Chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø chaát thaûi nguy haïi treân ñòa baøn Tp.HCM chæ môùi ñöôïc ñieàu tra khaûo saùt trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Theo baùo caùo " Chieán löôïc baûo veä moâi tröôøng Tp.HCM ñeán naêm 2010" (phaàn noäi dung 8: chieán löôïc quaûn lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp ) thì löôïng chaát thaûi raén coâng nghieäp cuûa Tp.HCM naêm 2000-2001 laø: khoaûng 62.700 taán töø caùc khu cheá xuaát vaø khu coâng nghieäp taäp trung, 58.800 taán töø caùc nhaø maùy lôùn naèm rieâng leû, 456.200 taán töø caùc loaïi hình coâng nghieäp vöøa vaø nhoû (SMEs), 1460 taán töø chaát thaûi beänh vieän. Toång coäng gaàøn 653.700 taán chaát thaûi coâng nghieäp moät naêm. Theo baùo caùo nghieân cöùu tieàn khaû thi " Döï aùn xöû lyù CTRCN Tp.HCM " do Vieän Moâi tröôøng vaø Taøi nguyeân thöïc hieän naêm 2003-2004 thì taûi löôïng CTRCN vaø CTNH töø caùc nguoàn phaùt sinh chính ôû Tp.HCM hieän nay ñöôïc ñöa ra trong baûng sau: Baûng 3.2: Toùm taét toång taûi löôïng CTRCN vaø CTNH cuûa Tp.HCM naêm 2004 STT Nguoàn chaát thaûi Taûi löôïng CTRCN (taán/ naêm) Taûi löôïng CTNH coù trong CTRCN (taán/naêm) 1 KCN,KCX 155.080,285 31.016,3 2 Nhaø maùy lôùn naèm ngoaøi KCN, KCX 58.844,8 11.768,96 3 Cô sôû vöøa vaø nhoû naèm ngoaøi KCN, KCX 356.155,9 71.231,18 4 Beänh vieän 1.460 1.460 5 CTRCN laãn trong CTR sinh hoaït 87.600 87.600 6 Caën daàu, nhôùt thaûi 9.898 9.898 Toång coäng 669.037,1 212.973,4 Nguoàn : Phoøng chaát thaûi raén , Sôû taøi nguyeân moâi tröôøng Töø caùc soá lieäu treân cho thaáy löôïng CTRCN trung bình naêm taêng 10% (töø naêm 2002-2004, töø 1500 taán/ngaøy leân 1800 taán/ngaøy ) vaø cuõng phuø hôïp vôùi toác ñoä phaùt trieån kinh teá Tp.HCM trung bình naêm GDP taêng 12%. Nhö vaäy, coù theå öôùc tính löôïng CTRCN cuûa Tp.HCM trung bình khoaûng: 670.000 taán/ naêm, töùc laø khoaûng 1800 taán/ngaøy vaø löôïng CTRCN nguy haïi chieám treân toång soá laø khoaûng xaáp xæ 25% töông ñöông 213 taán/ngaøy. Nhö vaäy, tyû leä CTRCN nguy haïi laø 25% vaø thay ñoåi phuï thuoäc vaøo tyû leä caùc loaïi hình coâng nghieäp saûn xuaát cuõng nhö khaû naêng coâng ngheä saûn xuaát. Taïi Tp.HCM hieän nay vaø trong töông lai chuû yeáu phaùt trieån caùc ngaønh dòch vuï, coâng nghieäp, trong ñoù cô caáu kinh teá thaønh phoá töøng böôùc ñöôïc chuyeån dòch theo höôùng: tyû troïng taêng tröôûng cuûa ngaønh dòch vuï döï baùo ñeán naêm 2010 laø 54%; ngaønh coâng nghieäp - xaây döïng chæ coøn 45,3%. Ñònh höôùng saép tôùi cuûa Tp.HCM laø ñaåy maïnh caùc loaïi hình dòch vuï, giaûm tyû troïng ngaønh coâng nghieäp neân coù theå seõ gia taêng chaäm trong nhöõng naêm tôùi. Tuy nhieân vaãn coù moät soá ngaønh ngheà saûn xuaát coâng nghieäp döï baùo seõ taêng tröôûng nhö : Ngaønh saûn xuaát theùp; Ngaønh saûn xuaát kim loaïi; Ngaønh daàu khí; Ngaønh saûn xuaát vaø baûo döôõng phöông tieän giao thoâng vaän taûi; Ngaønh xi maï vaø xöû lyù kim loaïi; Ngaønh vaät lieäu xaây döïng vaø khai thaùc khoaùng saûn; Ngaønh hoùa chaát vaø thuoác tröø saâu; Ngaønh ñieän töû vaø thieát bò ñieän; Ngaønh deät may; Ngaønh nhöïa vaø caùc saûn phaåm nhöïa. Khi toác ñoä taêng tröôûng cuûa ngaønh naøo ñoù taêng thì hoaït ñoäng saûn xuaát taêng, khoái löôïng saûn phaåm taêng vaø khoái löôïng chaát thaûi raén phaùt sinh cuõng taêng theo. Döôùi ñaây laø baûng döï baùo toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén coâng nghieäp treân ñòa baøn TP.HCM ñeán naêm 2010 Baûng 3.3 Toác ñoä phaùt sinh CTRCN vaø CTNH treân ñòa baøn Tp.HCM NĂM CHẤT THẢI RẮN CÔNG NGHIỆP (Tấn/năm) CHẤT THẢI NGUY HẠI CÓ TRONG CTRCN (Tấn/năm) 2000 577.772 115.554,4 2001 600.832 120.166,4 2002 625.415 125.083 2003 651.605 130.321 2004 679.541 135.908,2 2005 709.377 141.875,4 2006 741.283 148.256,6 2007 775.422 155.084,4 2008 812.057 162.411,4 2009 851.352 170.270,4 2010 893.571 178.714,2 (Nguoàn : Hoäi thaûo naâng cao naêng löïc quaûn lyù CTRCN vaø CTRNH treân ñòa baøn thaønh phoá, thaùng 6/2005) Hình 3.3 Toác ñoä phaùt sinh CTRCN vaø CTNH treân ñòa baøn Tp.HCM Döïa vaøo bieåu ñoà treân ta thaáy möùc ñoä phaùt sinh CTRCN moãi naêm caøng gia taêng vôùi soá löôïng nhieàu hôn, tuy nhieân CTNH coù trong CTRCN thì taêng khoâng quaù nhieàu chöùng toû nhaän thöùc cuûa coäng ñoàng veà CTNH ngaøy caøng ñöôïc naâng cao. 3.7.2 Heä thoáng quaûn lyù CTRCN vaø CTNH Hieän nay taïi TP.HCM thì coâng taùc quaûn lyù CTRCN bao goàm vieäc quaûn lyù 2 caáu phaàn: (1) heä thoáng quaûn lyù haønh chính vaø (2) laø heä thoáng kyõ thuaät ° Heä thoáng quaûn lyù haønh chính CTRCN vaø CTNH bao goàm caùc coâng taùc veà hoaïch ñònh chính saùch, keá hoaïch, chieán löôïc trong coâng taùc quaûn lyù, hoaïch ñònh caùc chöông trình giaùo duïc, giaûm thieåu chaát thaûi nguy haïi, quaûn lyù caùc vaên baûn giaáy tôø lieân quan ñeán loaïi hình thaûi, chuû thaûi, vaän chuyeån, löu tröõ vaø xöû lyù... Toùm laïi moät yeâu caàu quan troïng vôùi ñoái vôùi heä thoáng naøy laø quaûn lyù chaët cheõ ñöôïc löôïng CTRCN vaø CTNH töø nôi phaùt sinh ñeán coâng ñoaïn xöû lyù sau cuøng vaø phaûi ñaûm baûo phuø hôïp vôùi cô cheá quaûn lyù chung cuûa nhaø nöôùc vaø caùc vaên baûn quy cheá phaùp luaät. Ngoaøi ra trong moät phaïm vi nhoû (aùp duïng cho chuû thaûi), thì vieäc quaûn lyù cuõng bao goàm caùc coâng taùc trieån khai nhöõng chöông trình giaûm thieåu, keâ khai caùc vaên baûn giaáy tôø lieân quan ñeán chaát thaûi nguy haïi theo quy ñònh, phaân loaïi, daùn nhaõn chaát thaûi nhö quy ñònh vaø coù caùc chöông trình öùng cöùu khi coù söï coá xaûy ra. ° Heä thoáng quaûn lyù kyõ thuaät: Bao goàm caùc khaâu lieân quan töø nguoàn phaùt sinh ñeán caùc kyõ thuaät xöû lyù sau cuøng. Veà cô baûn coù theå chia heä thoáng quaûn lyù kyõ thuaät thaønh 5 giai ñoaïn: - Giai ñoaïn 1: Laø giai ñoaïn phaùt sinh chaát thaûi töø caùc nguoàn, trong phaàn naøy ñeå giaûm löôïng thaûi doanh nghieäp coù theå aùp duïng caùc bieän phaùp giaûm thieåu taïi nguoàn khaùc nhau. - Giai ñoaïn 2: Laø giai ñoaïn bao goàm caùc coâng taùc thu gom vaø vaän chuyeån trong noäi vi coâng ty vaø vaän chuyeån ra ngoaøi. - Giai ñoaïn 3: Laø giai ñoaïn goàm caùc coâng taùc xöû lyù thu hoài. - Giai ñoaïn 4: Laø giai ñoaïn vaän chuyeån caën, tro sau xöû lyù. - Giai ñoaïn 5: Laø giai ñoaïn choân laáp chaát thaûi. Trong ñoù moãi coâng ñoaïn coù moät chöùc naêng, nhieäm vuï vaø caùc vaán ñeà lieân quan khaùc nhau, nhìn chung coù caùc khaâu chính caàn quan taâm laø: giaûm thieåu taïi nguoàn, löu tröõ, vaän chuyeån vaø xöû lyù thu hoài. CHÖÔNG 4 HIEÄN TRAÏNG QUAÛN LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN COÂNG NGHIEÄP TAÏI KCX TAÂN THUAÄN 4.1 Hieän traïng quaûn lyù haønh chính CTRCN taïi KCX Taân Thuaän 4.1.1 Cô sôû phaùp lyù cho vieäc quaûn lyù CTRCN Cô sôû phaùp lyù cho vieäc quaûn lyù CTRCN bao goàm caùc luaät, quy ñònh cuûa quoác gia, thaønh phoá. Moät khung phaùp lyù ñöôïc soaïn thaûo roõ raøng seõ laø cô sôû giuùp cho caùc nhaø quaûn lyù ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu, muïc tieâu veà quaûn lyù CTRCN. Beân caïnh caùc yeâu caàu truyeàn thoáng veà "ra leänh vaø kieåm soaùt", caùc luaät leä veà quaûn lyù CTRCN caàn ñeà ra muïc ñích vaø thôøi gian thöïc hieän caùc bieän phaùp cuï theå, nhaán maïnh tính töï nguyeän cuûa caùc cô sôû saûn xuaát, hôïp taùc giöõa nhaø nöôùc vaø tö nhaân, söï saùng taïo cuûa nhaø quaûn lyù trong vieäc xaây döïng caùc quy ñònh môùi. Heä thoáng quy ñònh phaùp luaät veà quaûn lyù CTRCN bao goàm: Caùc vaên baûn cuûa Quoác hoäi - Luaät Baûo veä moâi tröôøng ñöôïc Quoác hoäi nöôùc CHXHCN Vieät Nam thoâng qua ngaøy 29 thaùng 11 naêm 2005. Caùc vaên baûn cuûa Chính phuû - Chæ thò soá 199/TTg ngaøy 03 thaùng 04 naêm 1997 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà nhöõng bieän phaùp caáp baùch trong coâng taùc quaûn lyù CTR ôû caùc ñoâ thò vaø KCN. - Quyeát ñònh soá 152/1999/QÑ-TTg ngaøy 10 thaùng 07 naêm 1999 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc pheâ duyeät chieán löôïc quaûn lyù CTR taïi caùc khu ñoâ thò vaø KCN Vieät Nam ñeán naêm 2020. - Quyeát ñònh soá 64/2003/QÑ-TTg ngaøy 22 thaùng 04 naêm 2003 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc pheâ duyeät" keá hoaïch xöû lyù trieät ñeå caùc cô sôû gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng". Baûn keá hoaïch ñaõ ñeà ra muïc tieâu ñeán naêm 2007 xöû lyù trieät ñeå 439 cô sôû gaây oâ nhieãm nghieâm troïng, trong ñoù coù 284 cô sôû saûn xuaát kinh doanh vôùi caùc hình thöùc nhö phaûi di chuyeån ñòa ñieåm, ñoùng cöûa, ñình chæ saûn xuaát, ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä thaân thieän vôùi moâi tröôøng hay ñaàu tö xaây döïng heä thoáng xöû lyù chaát thaûi. Trong giai ñoaïn 5 (2008-2012), tieáp tuïc xöû lyù trieät ñeå 3856 cô sôû gaây oâ nhieãm nghieâm troïng coøn laïi vaø caùc cô sôû phaùt sinh. - Quyeát ñònh soá 256/2003/QÑ -TTg ngaøy 02 thaùng 12 naêm 2003 cuûa Thuû töôùng Chính phuû ban haønh pheâ duyeät Chieán löôïc Baûo veä moâi tröôøng quoác gia ñeán 2010 vaø ñònh höôùng ñeán 2020. Vaên baûn coù hieäu löïc töø ngaøy 24 thaùng 12 naêm 2003. Keøm theo quyeát ñònh naøy laø Danh muïc 36 chöông trình, keá hoaïch, ñeà aùn vaø döï aùn öu tieân caáp Quoác gia veà baûo veä moâi tröôøng. Caùc vaên baûn cuûa Boä vaø Lieân Boä - Thoâng tö soá 1350-TT/KCM ngaøy 02 thaùng 08 naêm 1995 cuûa Boä Khoa hoïc coâng ngheä vaø Moâi tröôøng (KHCN & MT) höôùng daãn thöïc hieän nghò ñònh soá 02-CP cuûa Chính phuû vôùi haøng hoùa laø hoùa chaát ñoäc maïnh, chaát phoùng xaï, pheá lieäu, pheá thaûi kim loaïi, pheá thaûi coù hoùa chaát ñoäc haïi vaø moät soá vaät tö kyõ thuaät cao caáp kinh doanh coù ñieàu kieän ôû thò tröôøng trong nöôùc. - Thoâng tö Lieân tòch soá 1590 /1997/TTLT- BKHCNMT-BXD ban haønh ngaøy 17 thaùng 10 naêm 1997 - Höôùng daãn thi haønh Chæ thò soá 199/TTg ban haønh ngaøy 03 thaùng 04 naêm 1997 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà caùc bieän phaùp caáp baùch trong quaûn lyù CTR ôû KCN vaø khu ñoâ thò. - Quyeát ñònh soá 65/2001/QÑ- BKHCNMT ngaøy 11 thaùng 12 naêm 2001 cuûa Boä tröôûng Boä KHCN&MT veà vieäc ban haønh danh muïc caùc pheá lieäu ñaõ ñöôïc xöû lyù ñaûm baûo yeâu caàu veà moâi tröôøng ñöôïc pheùp xuaát nhaäp khaåu ñeå laøm nguyeân lieäu saûn xuaát bao goàm 12 kim loaïi, pheá lieäu giaáy, caùc daïng maûnh vuïn, ñaàu maåu, sôïi roái baèng nhöïa coøn laïi sau quaù trình saûn xuaát, chöa qua söû duïng. - Quyeát ñònh soá 62/2002/QÑ- BKHCNMT ngaøy 09 thaùng 08 naêm 2002 cuûa Boä tröôûng Boä KHCN&MT veà vieäc ban haønh quy cheá baûo veä moâi tröôøng KCN - Quyeát ñònh soá 03/2004/QÑ- BTNMT ngaøy 02 thaùng 04 naêm 2004 cuûa Boä tröôûng boä taøi nguyeân vaø moâi tröôøng veà vieäc ban haønh quy ñònh veà baûo veä moâi tröôøng ñoái vôùi pheá lieäu nhaäp khaåu laøm nguyeân lieäu saûn xuaát. - Quyeát ñònh soá 23/2006/QÑ-BTNMT ngaøy 09 thaùng 08 naêm 2006 cuûa Chính Phuû veà vieäc xöû lyù vi phaïm haønh chính trong lónh vöïc baûo veä moâi tröôøng. - Quyeát ñònh soá 23/2006/QÑ-BTNMT ngaøy 26 thaùng 12 naêm 2006 cuûa boä taøi nguyeân vaø moâi tröôøng veà ban haønh danh muïc chaát thaûi nguy haïi . - Thoâng tö soá 12/2006/TT-BTNMT ngaøy 26 thaùng 12 naêm 2006 cuûa Boä taøi nguyeân vaø moâi tröôøng veà höôùng daãn ñieàu kieän haønh ngheà vaø thuû tuïc laäp hoà sô, ñaêng kyù, caáp pheùp haønh ngheà, maõ soá quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi . 4.1.2 Caùc yeâu caàu cuûa Luaät laøm cô sôû thöïc hieän ñeà taøi Töø ngaøy 1-7-2006, Luaät Baûo veä moâi tröôøng naêm 2005 coù hieäu löïc; ñaây laø cô sôû phaùp lyù quan troïng nhaát ñoái vôùi coâng taùc baûo veä moâi tröôøng noùi chung vaø coâng taùc quaûn lyù CTRCN vaø CTNH trong KCN, KCX noùi rieâng. Trong chöông IV, Ñieàu 36: Baûo veä moâi tröôøng ñoái vôùi khu saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï taäp trung, yeâu caàu KCN phaûi " Coù ñaày ñuû caùc thieát bò, duïng cuï thu gom, taäp trung chaát thaûi raén thoâng thöôøng, chaát thaûi nguy haïi vaø ñaùp öùng caùc yeâu caàu veà nôi tieáp nhaän ñaõ ñöôïc phaân loaïi taïi nguoàn töø caùc cô sôû kinh doanh, dòch vuï taäp trung" vaø Ñieàu 37: Baûo veä moâi tröôøng ñoái vôùi cô sôû saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï, " Quaûn lyù heä thoáng thu gom, taäp trung chaát thaûi raén thoâng thöôøng, chaát thaûi raén nguy haïi ". Khoâng nhöõng theá, Nhaø nöôùc ñaõ coù quy ñònh cuï theå trong toaøn boä chöông VIII Quaûn lyù chaát thaûi, ñaëc bieät ôû Ñieàu 62: taùi cheá chaát thaûi " toå chöùc caù nhaân ñaàu tö xaây döïng cô sôû taùi cheá chaát thaûi ñöôïc Nhaø nöôùc öu ñaõi veà thueá, hoã trôï voán, ñaát ñai ñeå xaây döïng cô sôû taùi cheá chaát thaûi". Baét ñaàu töø naêm 1997, Thuû töôùng chính phuû ñaõ ban haønh chæ thò 199/TTG ngaøy 03/04/1997 veà caùc bieän phaùp caáp baùch quaûn lyù chaát thaûi raén trong caùc khu ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp. Chæ thò ñaõ quy ñònh roõ: " toå chöùc thu gom kòp thôøi vaø trieät ñeå chaát thaûi, tieán haønh phaân loaïi chaát thaûi ngay taïi nguoàn ñeå thuaän tieän cho vieäc taùi söû duïng, taùi cheá vaø tieâu huûy. Khuyeán khích vieäc aùp duïng caùc coâng ngheä môùi trong thu gom, vaän chuyeån, xöû lyù chaát thaûi ..." Ñeå naâng cao khaû naêng quaûn lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp, ngaøy 10/07/1999 Thuû töôùng chính phuû ra quyeát ñònh soá 152/1999/QÑ-TTg veà vieäc pheâ duyeät chieán löôïc quaûn lyù chaát thaûi raén taïi caùc ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp Vieät Nam ñeán 2020 " aùp duïng giaûi phaùp thu hoài, taùi cheá chaát thaûi raén. Öu tieân ñaàu tö xaây döïng hai trung taâm xöû lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp nguy haïi taïi hai khu vöïc troïng ñieåm phía Baéc vaø phía Nam...". Beân caïnh ñoù, nhaèm ñaåy maïnh coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén, giaûm taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa chaát thaûi ñeán moâi tröôøng, Quyeát ñònh soá 64/2003/QÑ-TTg ngaøy 22/04/2003 cuûa Thuû töôùng chính phuû veà vieäc pheâ duyeät" keá hoaïch xöû lyù trieät ñeå caùc cô sôû gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng". Cuõng trong naêm 2003, Thuû töôùng chính phuû ra quyeát ñònh soá 256/2003/QÑ-TTg ngaøy 02/12/2003 ban haønh pheâ duyeät Chieán löôïc Baûo veä moâi tröôøng ñeán naêm 2020. Vaên baûn coù hieäu löïc töø ngaøy 24/12/2003. Ñieàu 1.2 " ... hình thaønh vaø phaùt trieån coâng nghieäp taùi cheá chaát thaûi ñeå taùi söû duïng, phaán ñaáu 30% chaát thaûi thu gom taùi cheá.." Hai naêm sau, vaøo ngaøy 21/06/2005 chæ thò soá 23/2005/CT-TTg cuûa Thuû töôùng chính phuû veà ñaåy maïnh coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén taïi caùc KCN vaø ñoâ thò. Trong ñoù ôû muïc 1d " thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù 90% toång löôïng chaát thaûi raén phaùt sinh taïi caùc ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp, trong ñoù öu tieân cho taùi söû duïng, taùi cheá chaát thaûi, haïn cheá toái ña khoái löôïng raùc choân laáp, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc ñoâ thò thieáu quyõ ñaát laøm baõi choân laáp" Töø nhöõng daãn chöùng treân cho chuùng ta thaáy raèng vaán ñeà quaûn lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø chaát thaûi raén nguy haïi trong khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát ñaõ ñöôïc söï quan taâm cuûa nhaø nöôùc vaø sôùm ñöôïc ñöa vaøo caùc vaên baûn Luaät baûo veä moâi tröôøng. Tuy nhieân, vaán ñeà naøy vaãn chöa ñöôïc aùp duïng cuï theå trong töøng khu coâng nghieäp noùi chung vaø taïi KCX Taân Thuaän noùi rieâng. Neáu töøng coâng ty trong KCX aùp duïng ñuùng theo caùc quy ñònh cuûa Luaät phaùp thì KCX seõ giaûm thieåu ñöôïc caùc nguy cô vaø taïo ñöôïc nhöõng lôïi theá trong vieäc söû duïng nhöõng saûn phaåm phuï hoaëc chaát thaûi. 4.1.3 Hieän traïng heä thoáng quaûn lyù nhaø nöôùc veà CTRCN Quaûn lyù moâi tröôøng hieän nay ôû TPHCM coù hai phoøng quaûn lyù chöùc naêng thuoäc Sôû Taøi nguyeân moâi tröôøng, ñoù laø Phoøng quaûn lyù moâi tröôøng (PQLMT) vaø Phoøng quaûn lyù chaát thaûi raén (PQLCTR). PQLMT thöïc hieän coâng taùc quaûn lyù cuõng nhö giaûi quyeát caùc söï vuï, söï coá veà moâi tröôøng thuoäc lónh vöïc nöôùc thaûi, khí thaûi vaø tieáng oàn. PQLCTR laø phoøng quaûn lyù chuyeân ngaønh thuoäc cô caáu toå chöùc boä maùy quaûn lyù Nhaø nöôùc, thöïc hieän ch._.i nguoàn. Höôùng daãn naâng cao nhaän thöùc laõnh ñaïo vaø coâng nhaân/nhaân vieân nhaø maùy veà tính hieäu quaû cuûa chöông trình: thu lôïi nhuaän töø raùc thaûi; giaûm chi phí kieåm soaùt vaø xöû lyù chaát thaûi; giaûm thieåu ñöôïc nhöõng taùc haïi tieâu cöïc ñeán moâi tröôøng; keùo daøi tuoåi thoï baõi choân laáp trong khi quyõ ñaát thaønh phoá duøng cho caùc baõi choân laáp bò haïn heïp. Nhöõng bieän phaùp caàn ñöôïc thöïc hieän: Tuyeân truyeàn naâng cao nhaän thöùc veà vieäc phaân loïai CTRCN–CTNH taïi nguoàn cho caû chuû doanh nghieäp laãn coâng nhaân (loaïi naøo laø khoâng nguy haïi, loaïi naøo coù theå taùi cheá, loaïi coù theå xöû lyù baèng phöông phaùp ñoát…). Xaây döïng moät tieâu chuaån chung, cuï theå ñeå caùc doanh nghieäp thöïc hieän chöông trình thu gom, vaän chuyeån caùc loaïi raùc ñaõ phaân loaïi, cuõng nhö boä phaän kieåm tra, thanh tra ñeå giaùm saùt chöông trình thöïc hieän. Xaây döïng moät heä thoáng phaân loaïi thöù caáp CTRCN–CTNH, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå xaây döïng moät thò tröôøng trao ñoåi chaát thaûi. 6.2.1.3 Taùi söû duïng chaát thaûi trong phaïm vi xí nghieäp, taïo ra moät thò tröôøng tuaàn hoaøn chaát thaûi giöõa caùc ngaønh coâng nghieäp vôùi nhau. Lôïi ích cuûa ngaønh coâng nghieäp tham gia vaøo chöông trình trao ñoåi chaát thaûi laø caû lôïi ích kinh teá vaø lôïi ích moâi tröôøng. Baûng 6.1: Lôïi ích cuûa thò tröôøng tuaàn hoaøn chaát thaûi giöõa caùc ngaønh coâng nghieäp vôùi nhau Quan ñieåm kinh teá Quan ñieåm moâi tröôøng Giaûm chi phí quaûn lyù chaát thaûi cho coâng nghieäp Gia taêng söï bieán ñoåi caùc chaát thaûi ñoäc haïi vaø nguy hieåm tröôùc khi ñeán caùc baõi choân laáp, daãn ñeán giaûm ruûi ro cuûa vieäc phaùt thaûi chuùng vaøo moâi tröôøng Giaûm chi phi mua nguyeân lieäu thoâ cho ngöôøi söû duïng cuoái cuøng Caùc cô hoäi xuaát hieän thò tröôøng môùi cho caùc chaát “khoù giaûi quyeát” hoaëc caùc vaät lieäu coù hteå tích nhoû hôn maø neáu khoâng chuùng seõ ñöôïc ñöa ñeán baõi choân laáp Caûi thieän lôïi nhuaän vaø khaû naêng toàn taïi cuûa caùc coâng ty taùi cheá. Caùc cô hoäi ngaên ngöøa oâ nhieãm vaø chaát thaûi vaø toái ña hoaù söï bieán ñoåi chaát thaûi vaø baûo veä naêng löïc cuûa baõi choân laáp. Hình thöùc taùi söû duïng chaát thaûi hay taïo ra moät thò tröôøng tuaàn hoaøn chaát thaûi giöõa caùc xí nghieäp ñaõ coù töø raát sôùm. Neáu nhö boû qua khía caïnh moâi tröôøng, thì doanh nghieäp naøo cuõng muoán nhöõng pheá phaåm cuûa mình ñöôïc taän duïng moät caùch toái ña baèng khaâu taùi sinh, taùi cheá. Hay caùc doanh nghieäp phaûi tìm cho mình moät nguoàn nguyeân, nhieân lieäu reû ñeå kinh teá hôn, maø khoâng coù nguoàn nguyeân nhieân lieäu naøo reû hôn chaát thaûi. Do vaäy voâ tình hoï ñaõ thuùc ñaåy moät thò tröôøng tuaàn hoaøn chaát thaûi. Nhöng sau naøy vì moät soá nguyeân nhaân naøo ñoù ñaõ ngaên caûn hoï tieáp tuïc thöïc hieän, do ñoù caàn tieáp tuïc khuyeán khích caùc cô sôû naøy hoaït ñoäng hoaëc thaäm chí laø khuyeán khích vieäc thaønh laäp caùc cô sôû môùi. Thò tröôøng taùi sinh chaát thaûi giöõa caùc xí nghieäp laø khaù ña daïng. Sau ñaây laø thöù töï 4 böôùc ñeå xaây döïng moät thò tröôøng trao ñoåi chaát thaûi: Böôùc1: Nghieân cöùu vaø xem xeùt thò tröôøng chaát thaûi trong caû thaønh phoá hay caû nöôùc. Böôùc2: Phaùt trieån keá hoaïch/höôùng daãn veà vieäc trao ñoåi, taùi cheá cheá chaát thaûi vôùi caùc ngaønh coâng nghieäp vôùi nhau Böôùc3: Thöïc hieän keá hoaïch chuyeån ñoåi, taùi söû duïng chaát thaûi giöõa caùc ngaønh. Böôùc4: Giaùm saùt nhöõng caûi tieán vaø laäp keá hoaïch môû roäng nhöõng chöông trình ñaõ thöïc hieän toát. ÖÙng duïng caùc giaûi phaùp toát nhaát coù theå ñöôïc cho vieäc taùi tuaàn hoaøn chaát thaûi ngay trong phaïm vi xí nghieäp. Caùc daïng taùi tuaàn hoaøn: vieäc taùi tuaàn hoaøn caùc nguoàn nguyeân vaät lieäu caàn ñöôïc thöïc hieän caån thaän ñeå haïn cheá tôùi möùc thaáp nhaát vieäc taïo ra theâm caùc chaát nhieãm baån môùi. Moät vaøi giaûi phaùp tuaàn hoaøn nhö: Taùi tuaàn hoaøn tröïc tieáp: caùc hoäp, chai, loï…coù theå söû duïng laïi. Thu hoài vaät lieäu: giaáy, kim loaïi, nhöïa caùc loaïi, thuyû tinh vuïn, sôïi, vaûi… Caùc coâng ty coù theå aùp duïng giaûi phaùp naøy nhö: Coâng ty nhöïa Thuaän Xöông, coâng ty bao bì Gia Phuù, coâng ty Pronisc,... Moät höôùng khaùc laø thu hoài cuøng moät daïng caùc thaønh phaàn thaûi ñaõ thaûi ra roài baèng caùch söû duïng moät phöông phaùp xöû lyù thích hôïp nhaát: Nhöïa ñöôïc taùi söû duïng laïi hay chuyeån hoaù thaønh daàu ñoát. Giaáy thaûi ñöôïc ñem ñi baùn cho caùc nhaø maùy giaáy vaø boät giaáy. Kim loaïi thaûi ra ñöôïc söû duïng nhö caùc vaät lieäu thoâ noùng chaûy. Ví duï taïi coâng ty saûn xuaát chuoãi daây kim loaïi K&K, saûn phaåm thaûi laø kim loaïi, giaáy, nhöïa coù theå ñöôïc thu hoài trôû laïi baèng caùc phöông phaùp xöû lyù thích hôïp. 6.2.1.4 Giaûi phaùp xöû lyù sô boä chaát thaûi trong moãi cô sôû saûn xuaát. Caùc cô sô saûn xuaát coù theå aùp duïng xöû lyù sô boä chaát thaûi ngay trong phaïm vi caùc nhaø maùy nhö laø: Neùn chaët chaát thaûi (ñeå giaûm theå tích). Caét vuïn chaát thaûi (ñoái vôùi caùc chaát thaûi nhö giaáy, vaûi, da). Söû duïng chaát thaûi laøm chaát ñoát cho caùc noài hôi taïi nhaø maùy… Vieäc aùp duïng xöû lyù sô boä chaát thaûi ngay taïi nôi phaùt sinh laø vieäc caàn laøm trong coâng ñoaïn daøi xöû lyù chaát thaûi nhaèm giaûm thieåu toái ña oâ nhieãm. Ñaëc bieät trong vieäc thu gom chaát thaûi baèng caùch söû duïng caùc thuøng chöùa khaùc nhau cho töøng loaïi chaát thaûi, quan troïng nöõa laø caàn phaân loaïi CTNH ra khoûi chaát thaûi khoâng nguy haïi khaùc. Tuy nhieân phöông phaùp naøy khoâng deã daøng thöïc hieän, noù döïa vaøo coâng ngheä saûn xuaát cuõng nhö quyõ taøi chính cuûa caùc xí nghieäp 6.2.1.5 Xaây döïng heä thoáng thu gom CTRCN–CTNH Nhaèm thöïc hieän chæ thò cuûa UBND Tp.HCM ñeán naêm 2020 taát caû caùc doanh nghieäp phaûi lieân keát xaây döïng vieäc thu gom toaøn boä chaát thaûi xaây döïng heä thoáng thu gom CTRCN–CTNH. Ñeå thöïc hieän toát cuõng nhö ñaõm baûo cho chöông trình naøy thöïc hieän laâu daøi thì taïi KCX Taân Thuaän caàn phaûi laøm toát coâng taùc lieân keát giöõa caùc doanh nghieäp vôùi nhöõng dòch vuï thu gom, vaän chuyeån chaát thaûi. Vaán ñeà coát loõi laø caùc doanh nghieäp phaûi traû ñaày ñuû caùc khoaûng phí, ñieàu naøy phaûi caàn söï giaùm saùt chaët cheõ, ñaëc bieät laø phaûi coù bieän phaùp thaät nghieâm (gaây aùp löïc, cöôõng cheá…) cuûa caùc cô quan quaûn lyù. 6.2.2 Bieän phaùp söû duïng coâng cuï kinh teá 6.2.2.1 Giôùi thieäu caùc coâng cuï kinh teá Beân caïnh caùc bieän phaùp haønh chính, caàn öu tieân nghieân cöùu, trieån khai vaø aùp duïng caùc bieän phaùp coâng cuï kinh teá trong coâng taùc quaûn lyù CTR taïi caùc nhaø maùy saûn xuaát. Caùc coâng cuï naøy laáy nguyeân taéc cô baûn cuûa kinh teá thò tröôøng laøm cô sôû ñeå caân baèng vaø phaùt trieån phaùt trieån saûn xuaát vaø baûo veä moâi tröôøng, taïo ñieàu kieän ñeå caùc coâng taùc baûo veä moâi tröôøng trôû thaønh ñoäng löïc phaùt trieån saûn xuaát. Ñöôïc söû duïng ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu moâi tröôøng baèng caùch taïo cô hoäi vaø ñieàu kieän ñeå nhaø saûn xuaát chuyeån chi phí baûo veä moâi tröôøng vaøo giaù thaønh saûn phaåm, nghóa laø chuyeån “traùch nhieäm baûo veä moâi tröôøng” giaùn tieáp cho ngöôøi tieâu duøng. Caùch tieáp caän truyeàn thoáng ñoái vôùi vaán ñeà quaûn lyù CTR noùi rieâng vaø quaûn lyù moâi tröôøng noùi chung laø phöông phaùp “Ra leänh vaø Kieåm soaùt” (CAC)–töùc laø ngöôøi ta tính toaùn vaø ñònh ra nhöõng tieâu chuaån cuï theå naøo ñoù, roài buoäc nhöõng ngöôøi gaây oâ nhieãm phaûi ñaûm baûo xaû thaûi döôùi möùc tieâu chuaån cho pheùp. Noäp phaït laø hình thöùc maø nhöõng ngöôøi gaây oâ nhieãm “traû giaù” cho haønh vi phaùt thaûi vöôït quaù tieâu chuaån cuûa mình. Tuy nhieân, khoaûn phaït phaûi hôïp lyù, ñuû tính raên ñe vaø ñaûm baûo ngöôøi bò phaït seõ khoâng coøn taùi phaïm bôûi vì thay vì noäp phaït thì doanh nghieäp seõ trang bò caùc phöông tieän khoáng cheá oâ nhieãm vôùi möùc chi phí thaáp hôn möùc phaït. Beân caïnh ñoù, caùch tieáp caän CAC khoâng taïo ra nhöõng ñoäng löïc khuyeán khích ngöôøi gaây oâ nhieãm caûi thieän haønh vi, caûi tieán coâng ngheä, chuû ñoäng hôn trong caùc vaán ñeà quaûn lyù moâi tröôøng . Nhaèm hoã trôï cho coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng noùi chung vaø quaûn lyù CTR noùi rieâng, caùc coâng cuï kinh teá ñöôïc xaây döïng vaø aùp duïng. Trong lónh vöïc quaûn lyù CTR, coù hôn 90 coâng cuï kinh teá ñöôïc nhaän daïng. Caùc coâng cuï naøy ñöôïc phaân thaønh 3 nhoùm chính: Nhoùm coâng cuï taïo ra nguoàn thu Nhoùm coâng cuï kích thích söï ñaàu tö Nhoùm coâng cuï laøm thay ñoåi haønh vi Nhoùm coâng cuï taïo nguoàn thu Nhoùm coâng cuï kinh teá ñöôïc aùp duïng ñeå taïo ra nguoàn thu cho muïc ñích baûo veä vaø caûi thieän moâi tröôøng hoaëc ñöôïc söû duïng cho nhöõng muïc ñích khaùc. Nguoàn thu ñöôïc taïo ra thoâng qua 3 phöông tieän chính: Phí: Phí chaát thaûi, phí thu gom chaát thaûi, phí oâ nhieãm, phí ngöôøi söû duïng,… Thueá: Thueá baát ñoäng saûn, thueá thu nhaäp, thueá giaù trò gia taêng, thueá xanh/thueá sinh thaùi, thueá oâ nhieãm,… Quyõ: Töø caùc toå chöùc, caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc. Caùc loaïi phí Caùc loaïi phí ñöôïc aùp duïng trong lónh vöïc naøy bao goàm phí phaùt sinh chaát thaûi, phí thu gom chaát thaûi, phí oâ nhieãm... ÔÛ ñaây moät loaïi phí ñaùng chuù yù trong lónh vöïc quaûn lyù CTR laø phí ngöôøi söû duïng, loaïi Phí ngöôøi söû duïng ñöôïc chia laøm 2 loaïi (tuyø vaøo sôû thích aùp duïng cuûa töøng quoác gia): + Phí ngöôøi söû duïng coù tyû leä thay ñoåi ñöôïc–döïa treân moãi ñôn vò chaát thaûi + Phí ngöôøi söû duïng coá ñònh/aán ñònh saún. Caùc loaïi thueá Caùc loaïi thueá ñöôïc aùp duïng trong lónh vöïc naøy bao goàm thueá baát ñoäng saûn, thueá thu nhaäp vôùi moät tyû leä hôïp lyù naøo ñoù, thueá oâ nhieãm, thueá ñaùnh vaøo saûn phaåm…. ÔÛ ñaây, moät loaïi thueá ñaùng chuù yù laø “thueá xanh”/thueá sinh thaùi (Green–tax) ñöôïc thieát keá ñeå aûnh höôûng leân vieäc tieâu thuï saûn phaåm, phaùt sinh chaát thaûi, taùi söû duïng–taùi cheá chaát thaûi vaø caùc haønh vi gaây oâ nhieãm khaùc. Khi ngöôøi tieâu duøng traû thueá sinh thaùi thì nhu caàu tieâu thuï seõ coù chieàu höôùng giaûm, töø ñoù giaûm chaát thaûi phaùt sinh. Khi caùc ngaønh coâng nghieäp ñoùng thueá sinh thaùi, nhaø saûn xuaát ñöùng tröôùc quyeát ñònh löïa choïn nhieân lieäu saûn xuaát hoaëc löïa choïn caùc möùc phaùt thaûi. Moät vaøi thueá sinh thaùi ñaùnh vaøo nhöõng saûn phaåm hoaëc bao bì vì muïc ñích khuyeán khích taùi cheá. Ñoái vôùi nhöõng saûn phaåm coù daùn nhaõn sinh thaùi maø bieåu thò söï taùi cheá hoaëc taùi söû duïng thì ñöôïc giaûm thueá, chaúng haïn nhö nhöõng saûn phaåm giaûi khaùt ñoùng trong chai thuûy tinh. Moät coâng cuï khaùc laø thueá oâ nhieãm. Tröôùc ñaây, thueá oâ nhieãm ñöôïc aùp duïng vôùi mong muoán haïn cheá oâ nhieãm thoâng qua vieäc trang bò caùc thieát bò kieåm soaùt oâ nhieãm hoaëc thoâng qua vieäc giaûm coâng suaát saûn xuaát. Tuy nhieân, phaàn lôùn nhöõng quoác gia trong khoái OECD (Organisation for Economic Co–operation and Development) ñaõ nhaän thaáy raèng, vieäc caét giaûm hoaëc boû trôï caáp cuûa chính phuû cho hoaït ñoäng saûn xuaát naêng löôïng seõ daãn ñeán keát quaû giaûm oâ nhieãm nhieàu hôn laø söû duïng thueá oâ nhieãm. Nhöõng loaïi quyõ Nhöõng loaïi quyõ coù aûnh höôûng ñeán nhöõng hoaït ñoäng caûi thieän moâi tröôøng. Nguoàn quyõ naøy coù theå ñöôïc hoã trôï bôûi caùc toå chöùc, caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc. Nhö vaäy, nhöõng nguoàn thu töø nhöõng coâng cuï kinh teá vöøa trình baøy ôû treân cho thaáy raèng thu nhieàu hôn laø cung caáp söï hoã trôï taøi chính cho vieäc caûi thieän caùc vaán ñeà CTR nhieàu hôn laø aûnh höôûng tôùi haønh vi cuûa nhöõng ngöôøi phaùt thaûi, nhöõng ngöôøi gaây oâ nhieãm vaø nhöõng ngöôøi söû duïng dòch vuï. Nhoùm coâng cuï kích thích söï ñaàu tö Caùc coâng cuï kích thích ñaàu tö coù theå thoâng qua: Chi phí ñoå thaûi Caùc giaáy pheùp kinh doanh chaát thaûi Caùc chính saùch, thuû tuïc Nhöõng luaät nghieâm khaéc Coù theå nhaän thaáy raèng tieát kieäm tieàn laø moät trong nhöõng muïc ñích cuûa nhaø saûn xuaát. Tieát kieäm tieàn coù theå thoâng qua vieäc giaûm troïng löôïng saûn phaåm/bao bì, töø ñoù coù theå giaûm chi phí cho nguyeân/nhieân lieäu saûn xuaát cuõng nhö chi phí vaän chuyeån… Roõ raøng, giaûm troïng löôïng saûn phaåm/bao bì seõ tröïc tieáp laøm giaûm chaát thaûi töø quaù trình saûn xuaát vaø giaùn tieáp laøm giaûm chaát thaûi töø vieäc tieâu thuï. Chi phí ñoå thaûi/phí choân laáp laø moät trong nhöõng ñoäng löïc daãn ñeán vieäc giaûm thieåu chaát thaûi. Vieäc giaûm thieåu coù theå thöïc hieän thoâng qua vieäc laøm nheï, thay theá vaät lieäu, taùi cheá–taùi söû duïng, laøm compost,… Khi chính phuû cho pheùp “kinh doanh” chaát thaûi, moät thò tröôøng chaát thaûi ñöôïc hình thaønh. Ñoù laø caùch thöùc maø moät coâng ty coù theå mua nhöõng khoaûn tieát kieäm phaùt thaûi cuûa moät coâng ty khaùc. Coâng cuï kinh teá ñöôïc söû duïng trong tröôøng hôïp naøy coù theå goïi laø “giaáy pheùp kinh doanh chaát thaûi” (quota chaát thaûi). Roõ raøng coâng cuï kinh teá loaïi naøy kích thích ngöôøi saûn xuaát ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä saûn xuaát, trang bò caùc phöông tieän kieåm soaùt oâ nhieãm. Ngoaøi nhöõng hình thöùc treân, coâng cuï kinh teá kích thích ñaàu tö coøn bao goàm nhöõng chính saùch, caùc thuû tuïc khuyeán khích khu vöïc tö nhaân ñaàu tö, xaây döïng, sôû höõu, vaän haønh nhöõng phöông tieän xöû lyù CTR ñoàng thôøi naâng cao tính caïnh tranh veà nhöõng hôïp ñoàng dòch vuï CTR. Beân caïnh ñoù, nhöõng luaät nghieâm khaéc ñoøi hoûi vieäc ñoå thaûi CTR an toaøn coù theå taïo ra söï kích thích maïnh meõ cho vieäc ñaàu tö vaøo hoaït ñoäng dòch vuï ñoå thaûi töø khu vöïc tö nhaân. Nhoùm coâng cuï laøm thay ñoåi haønh vi Bieän phaùp chính trong coâng cuï naøy laø giaùo duïc, bao goàm caû nhöõng chieán dòch naâng cao nhaän thöùc coäng ñoàng coù muïc tieâu. Nhöõng coâng cuï trong nhoùm naøy coù theå bao goàm: Bieän phaùp giaùo duïc, nhöõng chieán dòch naâng cao yù thöùc coäng ñoàng coù muïc tieâu Kyù quyõ–hoaøn traû (deposit–refund) Heä thoáng hoaøn traû nhaø saûn xuaát (take back) Phaït vi caûnh, phaït daân söï Heä thoáng chaát thaûi roõ raøng Luaät coù traùch nhieäm phaùp lyù cao Danh saùch ñen nhöõng ngöôøi gaây oâ nhieãm… Coâng cuï kyù quyõ hoaøn traû vaø heä thoáng hoaøn traû laïi nhaø saûn xuaát (take back) laø nhöõng ñoäng cô laøm giaûm phaùt sinh chaát thaûi vaø taêng cöôøng taùi cheá. Phaàn lôùn nhöõng heä thoáng kyù quyõ hoaøn traû laø töï nguyeän, hình thöùc phoå bieán nhaát, meàm moûng nhaát laø vieäc traû laïi nhöõng chai vaø lon nöôùc giaûi khaùt sau khi söû duïng. Tuy nhieân cuõng caàn coù nhöõng heä thoáng kyù quyõ–hoaøn traû baét buoäc ñoái vôùi söï toàn taïi cuûa nhöõng chaát thaûi nguy haïi ñaëc bieät. Heä thoáng taùi cheá ñöôïc taäp trung tröôùc tieân vaøo vieäc taùi cheá bao goùi. Ngoaøi ra heä thoáng naøy coøn ñöôïc aùp duïng cho caùc saûn phaåm ñieän töû (coâng ty STAR ELEC), thuûy tinh (coâng ty Topopto), cao su (coâng ty KTC)... Caùc coâng cuï khaùc ñöôïc xem nhö phi ñoäng cô choáng laïi oâ nhieãm, bao goàm caùc khoaûn phaït vi caûnh, phaït daân söï cho nhöõng ngöôøi gaây oâ nhieãm; nhöõng luaät coù traùch nhieäm phaùp lyù cao ñoái vôùi nhöõng huûy hoaïi moâi tröôøng; nhöõng heä thoáng chaát thaûi roõ raøng; danh saùch ñen nhöõng ngöôøi gaây oâ nhieãm. Danh saùch ñen nhöõng ngöôøi gaây oâ nhieãm ñaõ gaây aùp löïc ñaùng keå ñoái vôùi hoï ñeå thöïc hieän caûi thieän moâi tröôøng. Nhöõng danh saùch nhö vaäy khuyeán khích ngöôøi tieâu duøng taåy chay nhöõng coâng ty gaây oâ nhieãm, ñoàng nghóa vôùi vieäc khuyeán khích nhaø saûn xuaát quan taâm hôn ñeán caùc vaán ñeà moâi tröôøng chöù khoâng chæ quan taâm ñeán caùc lôïi ích kinh teá. 6.2.2.2 Tieâu chuaån löïa choïn coâng cuï Vieäc thieát laäp nhöõng coâng cuï kinh teá ñoøi hoûi nghieân cöùu caån thaän. Bôûi vì nhöõng coâng cuï naøy ñöôïc hieåu nhö laø phöông tieän taùc ñoäng ñeán ñaàu tö, haønh vi vaø nhöõng aùp löïc thò tröôøng, chuùng cuõng coù theå coù nhöõng taùc ñoäng ngöôïc laïi leân thöông maïi hoaëc söï caïnh tranh giöõa caùc bang hay caùc quoác gia. Thoâng qua vieäc xem xeùt caùc coâng cuï kinh teá khaùc nhau, nhöõng tieâu chuaån ñaùnh giaù sau ñöôïc ñeà nghò: Hieäu quaû moâi tröôøng, töùc laø coâng cuï ñoù phaûi ñaït ñöôïc söï caûi thieän moâi tröôøng nhö mong muoán, chaúng haïn giaûm söï phaùt thaûi, taêng söï taùi cheá chaát thaûi, giaûm khí thaûi töø hoaït ñoäng vaän chuyeån vaø choân laáp,… Hieäu quaû kinh teá, töùc laø coâng cuï ñoù taïo ra söï khuyeán khích ñaàu tö vaø ñoåi môùi trong vieäc giaûm chi phí kieåm soaùt oâ nhieãm. Hieäu quaû chi phí haønh chính, töùc laø coâng cuï yeâu caàu nhöõng möùc ñoä saün coù vaø khaû thi cuûa kyõ naêng vaø noã löïc ñeå thi haønh vaø giaùm saùt. Lôïi töùc cuûa caùc nguoàn thu, töùc laø caùc nguoàn thu ñöôïc taïo ra coù theå ñöôïc aùp duïng nhaèm vaøo nhöõng muïc tieâu moâi tröôøng vaø ñuû ñeå taïo ra söï caûi thieän coù theå thaáy ñöôïc. Tính deã öùng duïng vaø khaû naêng taùi taïo, töùc laø chi phí lieân quan vaø lôïi nhuaän töông ñoái deã ñaùnh giaù vaø nhöõng thuû tuïc hôïp phaùp, hôïp lyù cho vieäc giôùi thieäu nhöõng coâng cuï môùi. Söï chaáp nhaän, töùc laø coâng chuùng vaø nhöõng ngaønh coâng nghieäp bò aûnh höôûng chaáp nhaän coâng cuï nhö moät phöông tieän coù theå thöïc hieän ñöôïc ñeå söï caûi thieän moâi tröôøng ñaït ñöôïc hieäu quaû chi phí maø khoâng coù söï caïnh tranh, vieäc laøm, phaân phoái thu nhaäp vaø thöông maïi mang tính baát lôïi. Nhöõng taùc ñoäng phaân phoái, töùc laø coù söï cheânh leäch trong phaân phoái hay söï “khoâng coâng baèng” trong vieäc aùp duïng hoaëc söï aûnh höôûng cuûa coâng cuï ñoù, ñaëc bieät laø söï taùc ñoäng ñeán hoä gia ñình thu nhaäp thaáp, nhöõng doanh nghieäp nhoû vaø nhöõng ngöôøi bò thieät thoøi. Nhöõng keát quaû ngaén haïn, töùc laø coâng cuï coù tieàm naêng daãn ñeán nhöõng caûi thieän hieäu quaû trong thôøi gian ngaén ñeå thuùc ñaåy nhöõng ngöôøi quaûn lyù nhaø nöôùc cam keát nhöõng chi phí lieân quan ñeán coâng cuï veà maët chính trò. Söï taêng tröôûng phaùt trieån kinh teá, nghóa laø coâng cuï ñoù cung caáp moâi tröôøng duy trì söï caïnh tranh thöông maïi vaø khuyeán khích phaùt trieån coâng nghieäp, taïo coâng aên vieäc laøm. 6.2.2.3 Coâng cuï kinh teá neân ñöôïc aùp duïng ñeå quaûn lyù taïi KCX Taân Thuaän Thueá xanh/thueá sinh thaùi Thueá oâ nhieãm Nhöõng loaïi quyõ Phí ñoå thaûi/phí choân laáp Nhöõng chính saùch, caùc thuû tuïc Giảm thueá cho caùc loaïi thieát bò kieåm soaùt oâ nhieãm Xaây döïng moät khuoân maãu ñaàu tieân cuûa chính phuû veà nhaø maùy xöû CTNH, ñoàng thôøi caáp giaáy pheùp cho khu vöïc tö nhaân xaây döïng nhöõng nhaø maùy töông töï coù tính caïnh tranh vaø coù theå ñoái chieáu hieäu quaû ñöôïc. Sau ñoù yeâu caàu taát caû caùc ngaønh coâng nghieäp ñem CTNH cuûa hoï ñeán nôi xöû lyù ñaõ ñöôïc ñaêng kyù. Trong nhieàu naêm, hình thaønh moät thò tröôøng coù tính caïnh tranh cao veà hoaït ñoäng xöû lyù CTNH giöõa khu vöïc tö nhaân vaø caùc nhaø maùy xöû lyù ñöôïc ñaàu tö bôûi chính phuû. Nhöõng luaät nghieâm khaéc Duøng nhöõng luaät nghieâm khaéc khaéc ñoøi hoûi chaát höõu cô phaûi ñöôïc laøm compost, taát caû nhöõng chaát khaùc phaûi ñöôïc taùi cheá–taùi söû duïng hoaëc choân laáp taïi baõi choân laáp hôïp veä sinh ñaëc bieät laø nhöõng doanh nghieäp kinh doanh trong ngaønh thöïc phaåm. Coâng cuï kyù quyõ hoaøn traû vaø heä thoáng hoaøn traû laïi nhaø saûn xuaát (take back) Danh saùch ñen nhöõng cô sôû gaây oâ nhieãm Tuy nhieân khi thöïc hieän chích saùch naøy caàn phaûi thöïc hieän moät caùch coâng baèng, traùnh tình traïng lôïi duïng chính saùch naøy maø aûnh höôûng ñeán danh tieán cuûa doanh nghieäp. 6.3 Caùc bieän phaùp hỗ trôï 6.3.1 Caùc giaûi phaùp veà coâng taùc giaùo duïc, tuyeân truyeàn ñeå quaûn lyù CTRCN–CTNH Hieän nay, ôû Vieät Nam noùi chung vaø ôû töøng KCN - KCX noùi rieâng, luaät phaùp khoâng ñöôïc phoå bieán roäng raõi ñeán taát caû caùc ñoái töôïng. Do ñoù, khoâng chæ rieâng luaät phaùp veà baûo veä moâi tröôøng maø taát caû caùc ngaønh luaät khaùc caàn phaûi coù chöông trình tuyeân truyeàn, phoå bieán cho roäng raõi coäng ñoàng daân cö. Ñoái vôùi vaán ñeà quaûn lyù CTR, ngoaøi vieäc phoå bieán quy ñònh veà baûo veä moâi tröôøng, caàn coù nhöõng chöông cuï theå ñeå naâng cao nhaän thöùc cho nhöõng ñoái töôïng caàn thieát tham gia coâng vieäc quaûn lyù CTR. Töø tröôùc ñeán nay, Nhaø nöôùc thöôøng söû duïng bieän phaùp “Ra leänh–Kieåm tra”, theá nhöng ñeå thöïc hieän ñöôïc bieän phaùp naøy ñoøi hoûi phaûi coù boä maùy coàng keành, phaûi ñuû ngöôøi, ñuû trang thieát bò ñeå tieán haønh theo doõi giaùm saùt vieäc thöïc hieän cuûa caùc ñoái töôïng. Vôùi ñoøi hoûi naøy thì trong ñieàu kieän nhaân söï taïi KCX laø raát khoù thöïc hieän. Caùc caùn boä cuûa cô quan quaûn lyù moâi tröôøng khoâng theå thöôøng xuyeân coù maët taïi töøng nhaø maùy ñeå giaùm saùt töøng heä thoáng thu gom vaø xöû lyù caùc chaát thaûi oâ nhieãm. Do ñoù, xu höôùng saép tôùi laø phaûi laøm sao ñeå caùc ñoái töôïng saûn xuaát phaûi töï nguyeän, töï giaùc thöïc hieän caùc bieän phaùp baûo veä moâi tröôøng treân cô sôû caùc quy ñònh, tieâu chuaån cuûa cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc veà baûo veä moâi tröôøng. Trong ñieàu kieän hieän nay, ñaây phaûi laø öu tieân haøng ñaàu, vöøa coù theå ñem laïi hieäu quaû caûi thieän moâi tröôøng, vöøa mang tính khaû thi cao. Ñeå thöïc hieän chieán löôïc naøy caàn phaûi xaây döïng nhöõng noäi dung vaø bieän phaùp tieáp caän thích hôïp cho töøng ñoái töôïng. Coù theå chia caùc ñoái töôïng thaønh ba loaïi: Thöù nhaát laø caùn boä, coâng chöùc Nhaø nöôùc lieân quan ñeán quaûn lyù CTRCN–CTNH taïi KCX Taân Thuaän Thöù hai laø caùc chuû cô sôû saûn xuaát, caùc cô sôû thu gom xöû lyù CTRCN–CTNH. Thöù ba laø coâng nhaân, nhaân vieân hoaït ñoäng trong caùc nhaø maùy trong KCX Taân Thuaän. 6.3.1.1 Ñoái vôùi caùn boä, coâng chöùc Ñoái vôùi caùc boä, coâng chöùc trong caùc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc lieân quan ñeán vieäc quaûn lyù CTRCN–CTNH caàn coù caùc bieän phaùp thích hôïp sau: Naâng cao nhaän thöùc vaø hieåu bieát veà taùc haïi cuûa CTR ñaëc bieät laø CTNH. Phoå bieán roõ raøng caùc quy ñònh cuûa Nhaø nöôùc veà baûo veä moâi tröôøng. Toå chöùc caùc ñôït taäp huaán ngaén haïn cho moät soá ñoái töôïng choïn loïc. Toå chöùc caùc ñôït sô toång keát 6 thaùng, haøng naêm veà keát quaû quaûn lyù CTRCN–CTNH. Toå chöùc caùc ñôït tham quan veà quaûn lyù CTRCN-CTNH ôû trong vaø ngoaøi nöôùc. 6.3.1.2 Ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát taïi KCX Taân Thuaän Ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát, keå caû caùc doanh nghieäp dòch vuï thu gom, xöû lyù chaát thaûi trong KCX, ñaây laø ñoái töôïng raát quan troïng, laø nhöõng ngöôøi tröïc tieáp gaây oâ nhieãm moâi tröôøng vaø cuõng laø nhöõng ngöôøi tröïc tieáp xöû lyù oâ nhieãm vaø baûo veä moâi tröôøng, caàn coù nhöõng noäi dung phuø hôïp, ñaùp öùng ñöôïc nhöõng muïc ñích chính ñaùng cuûa hoï. Ngoaøi caùc bieän phaùp cho caùn boä, coâng chöùc, ñoái vôùi ñoái töôïng naøy coù theå bao goàm theâm moät soá noäi dung sau: Xaây döïng soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm ñeå caùc ñoái töôïng naøy hieåu ñöôïc caùc vaán ñeà cô baûn veà xöû lyù caùc chaát oâ nhieãm. AÙp duïng coâng ngheä saûn xuaát saïch hôn, phaûi laøm roõ nhöõng lôïi ích kinh teá töø vieäc giaûm chaát thaûi, tieát kieäm nguyeân nhieân vaät lieäu, naêng löôïng…, ñaêng kyù ISO 14000. Caùc chính saùch öu ñaõi vaø caùc bieän phaùp haønh chính, kinh teá cuûa Nhaø nöôùc. Coù chính saùch cho vay voán öu ñaõi ñoái vôùi caùc nhaø maùy, xí nghieäp ñaàu tö heä thoáng xöû lyù chaát thaûi, hoaëc ñoåi môùi coâng ngheä saûn xuaát saïch hôn. 6.3.1.3 Ñoái vôùi ñoái töôïng laø coâng nhaân, vieân chöùc Coâng nhaân, vieân chöùc hoaït ñoäng trong caùc nhaø maùy, caùc cô sôû dòch vuï caàn coù noäi dung khaùc vaø ñôn giaûn hôn, thieát thöïc hôn, ñeå caùc ñoái töôïng naøy hieåu vaø töï nguyeän phaùt hieän, phaûn aùnh, ñoùng goùp vaøo quaù trình caûi thieän moâi tröôøng cuûa nhaø maùy, nôi laøm vieäc, nôi coâng coäng, cuõng nhö trong sinh hoaït haøng ngaøy. Coù theå aùp duïng moät soá bieän phaùp sau: Naâng cao nhaän thöùc vaø hieåu bieát veà taùc haïi cuûa caùc chaát oâ nhieãm trong CTR ñaëc bieät laø CTNH ñeán söùc khoûe con ngöôøi, moâi tröôøng. Tuyeân truyeàn nhöõng thoùi quen toát trong sinh hoaït haøng ngaøy nhö giöõ veä sinh chung, thöïc haønh tieát kieäm naêng löôïng, nöôùc… Caàn thöïc hieän nhöõng chöông trình nhaèm naâng cao nhaän thöùc cho coâng nhaân caùc xí nghieäp veà taùc ñoäng cuûa CTNH ñeán con ngöôøi vaø moâi tröôøng vaø nhöõng lôïi ích cuûa vieäc quaûn lyù chaát thaûi. 6.3.2 Khuyeán khích, hoã trôï voán thay ñoåi coâng ngheä saûn xuaát tieân tieán Nhö ñaõ khaèng ñònh ôû treân veà vai troø cuûa coâng ngheä saûn xuaát laø quan troïng thì vieäc ñaàu tö thay ñoåi coâng ngheä tieân tieán ñeå giaûm thieåu oâ nhieãm laø ñieàu caàn thöïc hieän. Tuy nhieân vaán ñeà vöôùng maéc laø vieäc ñaàu tö loaïi coâng ngheä nhö theá naøo? Vaø tieàn voán ñaàu tö quaù lôùn. Vì vaäy vai troø ñieàu tieát cuõng nhö söï höôùng daãn cuûa caùc cô quan chöùc naêng laø quan troïng. Caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc phaûi: Tích cöïc, khuyeán khích, ñoäng vieân caùc cô sôû thay ñoåi coâng coâng ngheä. Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cuõng nhö khuyeán khích nghieân cöùu phaùt trieån nhöõng loaïi maùy moùc, coâng ngheä ñöôïc saûn xuaát trong nöôùc vì chuùng seõ reû hôn nhieàu so vôùi nöôùc ngoaøi. Coù söï keát hôïp vôùi nhieàu ngaønh chöùc naêng ñeå hoå trôï voán cho nhöõng döï aùn khaû thi. Xöû phaït thaät nghieâm nhöõng cô sôû coá tình vi phaïm ñoái vôùi nhöõng nhaø saûn xuaát coù giaáy pheùp töø tröôùc. Nhaát ñònh khoâng cho pheùp thaønh laäp nhöõng cô sôû neáu nhö chöa ñaûm baûo an toaøn moâi tröôøng ñoái vôùi nhöõng cô sôû chuaån bò hoaït ñoäng. Khen thöôûng nhöõng cô sôû tích cöïc trong vieäc baûo veä moâi tröôøng. CHÖÔNG 7 KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ 7.1. KEÁT LUAÄN Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ôû Vieät Nam hình thöùc KCN taäp trung ñaõ hình thaønh vaø phaùt trieån maïnh meõ. Caùc khu cheá xuaát, khu coâng nghieäp ngaøy caøng chöùng toû öu theá vaø vai troø quan troïng trong sự nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc goùp phaàn phaùt trieån kinh teá, giaûi quyeát vieäc laøm vaø oån ñònh ñôøi soáng xaõ hoäi. Tuy nhieân, vaán ñeà phaùt trieån KCN, KCX phaûi ñi lieàn vôùi Baûo veä moâi tröôøng ( BVMT) maø BVMT laø moät noäi dung cô baûn cuûa phaùt trieån beàn vöõng. Ñaëc bieät laø nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån, thöïc hieän Coâng nghieäp hoùa- hieän ñaïi hoùa caàn luoân phaùt trieån caân baèng caû kinh teá, xaõ hoäi vaø moâi tröôøng. Nhöng hieän nay, coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng noùi chung vaø quaûn lyù CTRCN noùi rieâng taïi caùc KCN, KCX vaãn chöa nhaän ñöôïc söï quan taâm ñuùng möùc. Xeùt rieâng hieän traïng quaûn lyù taïi KCX Taân Thuaän thì hieän nay trong toaøn boä heä thoáng quaûn lyù CTRCN, CTNH hieän coøn nhieàu thieáu soùt khuyeát ñieåm: Veà maët phaùp lyù: Heä thoáng quaûn lyù chöa hoaøn thieän caùc theå cheá quy ñònh cuï theå. Caùc quyeát ñònh, quy cheá ñöôïc söû duïng rôøi raïc vaø khoâng hieäu quaû do thieáu caùc bieän phaùp thích hôïp keøm theo. Moät soá quyeát ñònh cô baûn trong quaûn lyù CTRCN, CTNH ñaõ ñöôïc ban haønh nhöng chæ theå hieän giaù trò treân caùc giaáy tôø, vaên baûn trong quaù trình quaûn lyù nhö moät hình thöùc hoaøn chænh caùc thuû tuïc maø thöïc söï khoâng phaùt huy ñöôïc heát hieäu löïc cuûa noù trong caùc tröôøng hôïp thöïc teá. Veà maët nhaân söï: Vôùi chæ 1 caùn boä quaûn lyù veà moâi tröôøng trong toaøn KCX Taân Thuaän thì thöïc söï khoâng theå ñaûm traùch heát caùc vaán ñeà veà quaûn lyù CTRCN cuõng nhö caùc khía caïnh moâi tröôøng taïi KCX. Thieáu nguoàn nhaân löïc cuõng laø nguyeân nhaân khieán coâng taùc quaûn lyù CTRCN taïi ñaây coøn nhieàu thieáu soùt. Veà maët kyõ thuaät: Phaûi thöøa nhaän raèng tình traïng kyõ thuaät cuûa heä thoáng quaûn lyù CTRCN,CTNH taïi KCX Taân Thuaän dieãn bieán khaù phöùc taïp. Beân caïnh ñoù caùc thaønh phaàn trong heä thoáng ñeàu chöa ñaït tieâu chuaån, daãn ñeán coâng taùc quaûn lyù chöa thöïc hieän ñuùng quyeàn haïn vaø chöùc naêng ñöôïc ñeà ra. Veà maët aùp duïng caùc coâng cuï kinh teá: Haàu nhö ôû KCX Taân Thuaän, chöa söû duïng caùc coâng cuï kinh teá nhö moät coâng cuï hieäu quaû cho vieäc quaûn lyù CTRCN, CTNH. Vieäc aùp duïng vaøo thöïc teá taïi caùc cô sôû saûn xuaát vaãn chöa dieãn ra ñoàng boä, raát khoù cho vieäc quaûn lyù cuõng nhö xöû phaït cho caùc möùc vi phaïm. Thaáy ñöôïc caùc khuyeát ñieåm treân ñeå töø ñoù ruùt ra caùc baøi hoïc cuõng nhö bieän phaùp hieäu quaû, coù khoa hoïc ñeå ngaøy caøng hoaøn thieän heä thoáng quaûn lyù taïi KCX Taân Thuaän, taïo tieàn ñeà ñoái vôùi coâng taùc quaûn lyù CTRCN cho caùc KCN, KCX khaùc trong thaønh phoá. 7.2. KIEÁN NGHÒ Ñeå ñaët muïc tieâu ñaët ra veà quaûn lyù CTRCN trong hieän taïi vaø nhöõng naêm tôùi, KCX Taân Thuaän caàn thieát laäp moät heä thoáng kieåm soaùt thoáng nhaát, chaët cheõ vaø lieân tuïc taát caû caùc nguoàn CTRCN phaùt sinh, ngay töø luùc sinh ra ñeán khaâu xöû lyù cuoái cuøng. Hoaøn thieän caáu truùc quaûn lyù, naâng cao trình ñoä vaø trang bò ñaày ñuû phöông tieän, thieát bò cho löïc löôïng quaûn lyù KCX laøm toát vai troø cuûa mình . Ban quaûn lyù KCX caàn phaûi nghieân cöùu xaùc ñònh möùc ñoä tham gia cuûa thaønh phaàn tö nhaân vaøo quaûn lyù CTRCN–CTNH, khaâu naøo Nhaø nöôùc phaûi quaûn lyù, khaâu naøo tö nhaân ñöôïc pheùp tham gia theo phaùp luaät hieän haønh. Quy ñònh caùc ñieàu kieän tham gia vaøo quaûn lyù CTRCN–CTNH trong ñoù laøm roõ quy hoaïch veà thu gom, vaän chuyeån, xöû lyù vaø tieâu huûy CTRCN–CTNH , ñeà xuaát khu lieân hieäp xöû lyù CTRCN–CTNH. Caùc chính saùch öu ñaõi veà kinh teá cho nhöõng caùc nhaân, toå chöùc ñaàu tö vaø quaûn lyù CTRCN–CTNH. Moät ñieàu raát quan troïng laø caàn quan taâm ñeán caùc coâng taùc taùi sinh, taùi cheá CTRCN, xaây döïng caùc chöông trình giaùo duïc coäng ñoàng veà vieäc khuyeán khích ngöôøi daân söû duïng caùc saûn phaåm ñöôïc saûn xuaát töø caùc nguyeân lieäu taùi cheá . ._.