Nghiên cứu đề xuất phương pháp tái chế chất thải rắn sinh hoạt cho thị xã Tân An tỉnh Long An

CHÖÔNG 1 MÔÛ ÑAÀU Ñaët vaán ñeà Vieät Nam ñang trong thôøi kyø ñaåy maïnh Coâng nghieäp hoùa – Hieän ñaïi hoùa, do ñoù quaù trình ñoâ thò hoùa ñaát nöôùc cuõng dieãn ra vôùi toác ñoä cao. Chính vì vaäy, trong nhöõng naêm gaàn ñaây vaán ñeà moâi tröôøng ñaõ trôû thaønh moái quan taâm haøng ñaàu cho toaøn xaõ hoäi. Caùc nhaø maùy xí nghieäp lieân tuïc phaùt trieån veà soá löôïng laãn quy moâ, nhaèm taïo ra saûn phaåm ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi. Ñoàng thôøi vôùi söï phaùt trieån cuûa saûn xuaát, löôïng chaát thaûi thaûi ra moâi tröôøng ngaøy caøng gia taêng. Nhieàu ñeà taøi quan traéc chaát löôïng moâi tröôøng ñaõ cho thaáy möùc ñoä oâ nhieãm ñaõ ôû möùc baùo ñoäng nhaát laø ôû caùc khu coâng nghieäp taäp trung. Do ñoù, ñeå baûo veä moâi tröôøng, baûo ñaûm söï phaùt trieån beàn vöõng cho töông lai, con ngöôøi ñaõ ñeán luùc phaûi tham gia vaøo xöû lyù, thu hoài caùc chaát oâ nhieãm, ñoäc haïi do saûn xuaát gaây ra. Hieän nay, tænh Long An ñang trong xu theá phaùt trieån maïnh meõ veà kinh teá , xaõ hoäi ñeå höôùng ñeán muïc tieâu ñoâ thò hoùa tænh. Nhieàu vaán ñeà böùc xuùc ñaõ naûy sinh lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa ngöôøi daân, ñang caàn coù söï nghieân cöùu giaûi quyeát hôïp lyù nhaèm höôùng tôùi phaùt trieån beàn vöõng, trong ñoù chaát thaûi raén sinh hoaït (CTRSH) laø moät trong nhöõng vaán ñeà lôùn caàn quan taâm vaø giaûi quyeát. Ñoái vôùi thò xaõ Taân An (TXTA) , moät nôi coù daân cö nhieàu nhaát so vôùi toaøn tænh, ñeå ñaùp öùng nhu caàu cho cuoäc soáng thò xaõ ñang ra söùc phaùt trieån kinh teá thoâng qua caùc loaïi hình nhö: saûn xuaát coâng nghieäp, saûn xuaát noâng nghieäp, thöông maïi dòch vuï,…Do ñoù, tình hình phaùt sinh CTRSH cuûa thò xaõ cuõng ñang taêng cao vaø dieãn ra raát phöùc taïp. Nhöng hieän nay, coâng taùc xöû lyù CTRSH baèng caùch ñoå ñoáng loä thieân taïi baõi raùc Lôïi Bình Nhôn chöa hieäu quaû, aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoûe daân cö xung quanh. Chính nhöõng ñieàu caáp thieát trong vieäc xöû lyù CTRSH ñang ngaøy caøng caáp baùch cho khu vöïc tænh Long An noùi chung vaø TXTA noùi rieâng, neân löïa choïn ñeà taøi”Nghieân cöùu ñeà xuaát phöông phaùp taùi cheá chaát thaûi raén sinh hoaït cho thò xaõ Taân An tænh Long An” laø hoaøn toaøn hôïp lyù. YÙ nghóa cuûa ñoà aùn Ñeà taøi ñaõ cung caáp moät soá cô sôû khoa hoïc phuïc vuï coâng taùc xöû lyù CTRSH cho TXTA noùi rieâng vaø tænh Long An noùi chung. Ñeà xuaát giaûi phaùp môùi phuø hôïp ñeå xöû lyù CTRSH cho thò xaõ Taân An. Muïc tieâu cuûa ñoà aùn Treân cô sôû khaûo saùt thöïc teá vaø thu thaäp soá lieäu hieän coù taïi Sôû Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng (Sôû TN vaø MT) tænh Long An, Coâng ty Coâng trình coâng coäng (Cty. CTCC) TXTA, Phoøng thoáng keâ TXTA. Ñeà taøi thöïc hieän moät soá muïc tieâu sau: Ñaùnh giaù hieän traïng khoái löôïng, thaønh phaàn vaø heä thoáng quaûn lyù CTRSH treân ñòa baøn TXTA. Thu thaäp thoâng tin vaø phaân tích caùc bieän phaùp taùi cheá CTRSH. Ñeà xuaát phöông phaùp taùi cheá CTRSH phuø hôïp cho TXTA. Noäi dung cuûa ñoà aùn Ñeå cuï theå hoùa ñeà taøi vaøo thöïc teá, ñoà aùn ñaõ vaän duïng nhöõng soá lieäu thu thaäp ñöôïc trong quaù trình ñieàu tra, khaûo saùt thöïc teá, cuõng nhö quaù trình thu thaäp caùc soá lieäu saün coù ñeå hình thaønh noäi dung ñoà aùn toát nghieäp naøy. Thöïc traïng vaø dieãn bieán CTRSH ôû TXTA tænh Long An. Thöïc traïng khoái löôïng CTRSH ôû TX Taân An. Thöïc traïng thaønh phaàn CTRSH ôû TXTA: thaønh phaàn rieâng bieät, ñoä aåm, tyû troïng. Döï baùo dieãn bieán CTRSH ôû TXTA trong 10 naêm. Döï baùo khoái löôïng CTRSH döïa vaøo daân soá. Döï baùo thaønh phaàn CTRSH döïa vaøo vieäc tham khaûo caùc thaønh phaàn CTRSH cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi. Giôùi thieäu caùc bieän phaùp taùi cheá CTRSH vaø ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå aùp duïng ôû TX Taân An. Caùc hoaït ñoäng thu gom CTRSH thoâng thöôøng. Caùc hoaït ñoäng phaân loaïi CTRSH . Caùc loaïi CTRSH . Caùc phöông aùn taùi cheá CTRSH . Phaân tích löaï choïn phöông phaùp taùi cheá. Ñeà xuaát phöông phaùp taùi cheá CTRSH phuø hôïp cho TXTA. Taùi cheá CTR höõu cô deã phaân huûy theo phöông phaùp uû phaân compost hôïp lyù: neâu moâ hình, caùch ñeå kieåm soaùt caùc ñieàu kieän caàn thieát trong quaù trình uû phaân. Taùi cheá CTR khoù phaân huûy coù khaû naêng taùi cheá: kim loaïi, nhöïa, thuûy tinh, giaáy, cao su, neâu sô löôïc caùc sô ñoà coâng ngheä cuûa töøng nghaønh taùi cheá. Neâu nhaän xeùt ñaùnh giaù veà caùc phöông phaùp taùi cheá. Phaïm vi vaø ñoái töôïng nghieân cöùu Ñeà taøi taäp trung vaøo nghieân cöùu caùc vaán ñeà lieân quan ñeán CTRSH ôû TX. Taân An vaø caùc bieän phaùp taùi cheá CTRSH . Veà vaán ñeà CTRSH ôû TX Taân An: khoái löôïng, thaønh phaàn, thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù CTRSH ôû TX Taân An. Veà bieän phaùp taùi cheá CTRSH : thu gom, phaân loaïi,phöông aùn taùi cheá. Phöông phaùp nghieân cöùu Caùc phöông phaùp söû duïng ñeå thöïc hieän caùc noäi dung cuûa ñoà aùn bao goàm Phöông phaùp luaän Döïa vaøo hieän traïng dieãn bieán moâi tröôøng, caùc döõ lieäu moâi tröôøng thu thaäp ñöôïc töø ñoù ñaùnh giaù ñeà xuaát phöông aùn giaûi quyeát hieäu quaû nhaèm naâng cao coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng . Vôùi söï gia taêng daân soá, toác ñoä ñoâ thò hoùa, taêng tröôûng kinh teá dieãn ra maïnh meõ laø tieàn ñeà cho nguoàn phaùt sinh CTRSH ngaøy caøng taêng caû veà maët khoái löôïng vaø ña daïng veà thaønh phaàn. CTRSH ñaõ vaø ñang xaâm phaïm maïnh meõ vaøo caùc heä sinh thaùi töï nhieân, kinh teá, xaõ hoäi, moâi tröôøng, gaây tieâu cöïc ñeán veõ myõ quan ñoâ thò, oâ nhieãm moâi tröôøng vaø söùc khoûe cuûa con ngöôøi moät caùch nghieâm troïng, neáu khoâng quaûn lyù vaø coù bieän phaùp xöû lyù thích hôïp. TX. Taân An coù tyû leä gia taêng daân soá khaù nhanh, kinh teá ñang treân ñaø phaùt trieån. Vì vaäy, löôïng CTRSH ngaøy caøng nhieàu vôùi thaønh phaàn raát ña daïng. Hieän taïi phöông phaùp xöû lyù baèng caùch ñoå ñoáng loä thieân khoâng coù hieäu quaû maø coøn aûnh höôûng raát nhieàu ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoûe con ngöôøi bôûi muøi hoâi vaø nöôùc roø ró töø baõi raùc. Do ñoù, löïa choïn phöông phaùp xöû lyù CTRSH thích hôïp laø hoaøn toaøn raát caàn thieát. Phöông phaùp cuï theå Khaûo saùt thöïc ñiaï nhaèm thu thaäp caùc soá lieäu veà ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá, xaõ hoäi, moâi tröôøng trong TX Taân An. Ñaùnh giaù, tìm hieåu caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán CTRSH. Söû duïng phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh ñeå öôùc löôïng CTRSH , CTRSH phaùt sinh, söï gia taêng daân doá döïa vaøo toác ñoä thaûi. Töø ñoù, phaûn aùnh ñöôïc thaønh phaàn cuûa chaát thaûi. Tuy nhieân, soá lieäu naøy thöôøng khoâng mang laïi tính chính xaùc cao do coøn nhieàu vaán ñeà lieân quan vaø aûnh höôûng, nhöng phaàn naøo cuõng coù theå ñöôïc nhöõng döï ñoaùn trong töông lai. Noù mang tính hình thöùc ñeå ñaùnh giaù tính khaû thi. Phaàn soaïn vaên baûn ñöôïc söû duïng vôùi phaàn meàm Microsoft Word. Soá lieäu ñöôïc xöû lyù vôùi phaàn meàm Microsoft Excel. Hình 1.1 : Sô ñoà thöïc hieän phöông aùn nghieân cöùu Xaùc ñònh muïc tieâu vaø ñoà aùn nghieân cöùu Laäp keá hoaïch thöïc hieän Ñieàu tra , khaûo saùt thöïc ñòa Thu thaäp ñieàu tra soá lieäu cô baûn Xöû lyù phaân tích soù lieäu, döõ lieäu Kieåm tra Vieát baùo caùo CHÖÔNG 2 ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN – KINH TEÁ VAØ XAÕ HOÄI CUÛA THÒ XAÕ TAÂN AN TÆNH LONG AN 2.1. Ñieàu kieän töï nhieân 2.1.1. Vò trí ñòa lyù TXTA naèm veà phía Taây Nam TPHCM, treân bôø soâng Vaøm Coû Taây, coù toïa ñoä ñòa lyù: Kinh ñoä Ñoâng: 106o21’ñeán 105o27’ Vó ñoä Baéc : 10o20’ ñeán 10o24’ Theo Quoác loä 1A caùch TPHCM 50km veà phía Taây Nam vaø caùch thaønh phoá Myõ Tho 25km veà phía Ñoâng Baéc. Phía Baéc thò xaõ giaùp huyeän Thuû Thöøa, phía Ñoâng giaùp huyeän Vaøm Coû, phía Ñoâng Nam giaùp huyeän Caàn Ñöôùc, phía Taây vaø Nam giaùp tænh Tieàn Giang. Hình 2.1: Vò trí ñòa lyù cuûa TXTA 2.1.2. Ñaëc ñieåm khí haäu Thò xaõ naèm trong vuøng khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa. Thôøi tieát chia laøm hai muøa roõ reät. Muøa möa töø thaùng 5 ñeán thaùng 11. Muøa khoâ töø thaùng 12 ñeán thaùng 4. Nhieät ñoä khoâng khí trung bình naêm : 27,9oC Ñoä aåm bình quaân naêm : 79,2% Löôïng boác hôi trung bình naêm : 1173 mm Löôïng möa trung bình naêm :1541 mm 2.2. Ñieàu kieän kinh teá 2.2.1. Saûn xuaát coâng nghieäp Saûn xuaát coâng nghieäp ñaït toác ñoä phaùt trieån cao trong nhöõng naêm qua, möùc taêng tröôûng trung bình laø 21,5%. Trong ñoù ñaàu tö trong tænh taêng 21,67%, ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø 25,2%. Hieän taïi saûn xuaát coâng nghieäp cuûa thò xaõ coù 6 ngaønh chính nhö sau: Ngaønh cô khí Ngaønh löông thöïc, thöïc phaåm Ngaønh cheá bieán goã Ngaønh vaên hoaù phaåm Ngaønh deät, may maëc Ngaønh vaät lieäu xaây döïng Caùc ngaønh coâng nghieäp phaàn lôùn ñöôïc khoâi phuïc vaø phaùt trieån sau giaûi phoùng. Trong thôøi gian gaàn ñaây moät soá ngaønh ñöôïc phaùt trieån nhanh choùng nhö: löông thöïc, thöïc phaåm, deät, may maëc, vaät lieäu xaây döïng. Nhìn chung tình hình saûn xuaát coâng nghieäp phaùt trieån nhanh cuõng gaây ra khoâng ít khoù khaên cho thò xaõ trong coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng noùi chung vaø quaûn lyù CTR noùi rieâng. 2.2.2. Saûn xuaát noâng nghieäp, thuyû saûn TXTA cuõng laø moät khu vöïc phaùt trieån maïnh veà noâng nghieäp trong tænh, ñaëc bieät taäp trung ôû 6 xaõ ngoaïi thò. Giaù trò saûn xuaát noâng nghieäp ñaït möùc taêng tröôûng bình quaân 4,4%, trong ñoù troàng troït taêng 4,2%, chaên nuoâi taêng 4,0%. Doanh thu töø hoaït ñoäng thuyû saûn lieân tuïc taêng trong nhöõng naêm qua ñaït möùc taêng tröôûng 22,9% nhöng nguoàn thuyû saûn töï nhieân cuûa thò xaõ ñang bò caïn kieät. Nguyeân nhaân do vieäc khai thaùc, quaûn lyù khoâng hôïp lyù. 2.2.3. Thöông maïi, xuaát nhaäp khaåu vaø dòch vuï Toång möùc baùn leõ haøng hoaù vaø doanh thu dòch vuï tieâu duøng ñaït möùc taêng tröôûng bình quaân laø 12,1%. Trong ñoù khu vöïc kinh teá ngoaøi quoác doanh chieám tyû leä khaù cao töø 90 _ 93%. Hieän nay, toaøn thò xaõ coù khoaûng 5371(thoáng keâ cuûa Chi cuïc thoáng keâ TXTA) cô sôû kinh doanh thöông maïi, khaùch saïn, nhaø haøng. Loaïi hình kinh doanh naøy ñaõ ñoùng goùp moät phaàn khoâng nhoû vaøo ngaân saùch cuûa thò xaõ. Kim ngaïch xuaát khaåu ñaït möùc taêng tröôûng bình quaân 19,8%, nhaäp khaåu ñaït 22,6% caùc maëc haøng xuaát khaåu chuû yeáu bao goàm: gaïo, ñaäu phoïng, haøng may maëc,… 2.3. Ñieàu kieän xaõ hoäi 2.3.1. Daân soá TXTA laø trung taâm chính trò, kinh teá, vaên hoaù xaõ hoäi, khoa hoïc kyõ thuaät vaø chæ ñaïo an ninh quoác phoøng cuûa tænh Long An. Thò xaõ coøn laø ñaàu moái giao thoâng quan troïng giöõa TPHCM vôùi caùc tænh mieàn Taây Nam Boä. Tyû leä taêng daân soá caû cô hoïc vaø töï nhieân khoaûng 2% naêm. Theo thoáng keâ cuûa Chi cuïc thoáng keâ tænh, naêm 2005 toaøn thò xaõ coù: Toång soá daân laø 121538 ngöôøi Thaønh thò laø 77451 ngöôøi Noâng thoân laø 44087 ngöôøi. Theo döï baùo cuûa Chi cuïc thì daân soá cuûa thò xaõ seõ coøn taêng nöõa. 2.3.2. Y teá Ñeán naêm 2005, toaøn thò xaõ coù 15 cô sôû y teá trong ñoù coù 3 beänh vieän ña khoa vaø 12 traïm y teá xaõ phöôøng. Toång soá giöôøng beänh laø 660 giöôøng, caùc beänh vieän ña khoa coù 630 giöôøng, soá traïm y teá phöôøng xaõ coù 30 giöôøng. Soá caùn boä y teá cuûa thò xaõ laø 819 ngöôøi. Nhìn chung ñieàu kieän kyõ thuaät y teá coøn laïc haäu, yù thöùc cuûa caùc caùn boä y teá vaø beänh nhaân chöa cao neân aûnh höôûng raát nhieàu ñeán coâng taùc thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù CTR noùi chung vaø CTRSH noùi rieâng cuûa thò xaõ. 2.3.3. Giaùo duïc Heä thoáng maïng löôùi tröôøng lôùp caùc ngaønh hoïc, caáp hoïc ñöôïc cuõng coá vaø môû roäng theo höôùng ña daïng hoaù, xaõ hoäi hoaù. Hieän nay, ñoái vôùi heä thoáng phoå thoâng toaøn thò xaõ coù 26 tröôøng trong ñoù:15 tröôøng tieåu hoïc, 7 tröôøng trung hoïc cô sôû, 4 trung hoïc phoå thoâng. CHÖÔNG 3 TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOAÏT VAØ CAÙC BIEÄN PHAÙP XÖÛ LYÙ 3.1. Toång quan veà CTRSH 3.1.1. Khaùi nieäm CTRSH CTR laø toaøn boä caùc loaïi vaät chaát ñöôïc con ngöôøi loaïi boû trong caùc hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi cuûa mình (bao goàm caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, caùc hoaït ñoäng soáng vaø duy trì söï toàn taïi cuûa coäng ñoàng,…). Trong ñoù quan troïng nhaát laø caùc loaïi chaát thaûi sinh ra töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø hoaït ñoäng soáng. CTRSH (raùc sinh hoaït) laø nhöõng chaát thaûi lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, nguoàn taïo thaønh chuû yeáu töø caùc khu daân cö; caùc cô quan; tröôøng hoïc, caùc trung taâm dòch vuï, thöông maïi. CTRSH coù thaønh phaàn bao goàm: kim loaïi, saønh söù, thuyû tinh, gaïch ngoùi vôõ, ñaát, ñaù, cao su, chaát deûo, thöïc phaåm dö thöøa hoaëc quaù haïn söû duïng, xöông ñoäng vaät, tre, goã, loâng gaø, loâng vòt, vaûi, giaáy, rom raï, xaùc ñoäng vaät, voû rau quaû,… 3.1.2. Caùc nguoàn phaùt sinh CTRSH CTRSH phaùt sinh töø nhieàu nguoàn khaùc nhau trong hoaït ñoäng saûn xuaát cuõng nhö trong hoaït ñoäng sinh hoaït nhö töø caùc khu daân cö, chôï, nhaø haøng, khaùch saïn, tröôøng hoïc, vaên phoøng vaø caùc nhaø maùy coâng nghieäp. Sau ñaây laø moät soá nguoàn phaùt sinh CTRSH: Khu daân cö: bao goàm caùc ngoâi nhaø rieâng bieät, caùc bieät thöï, chung cö,… ôû ñaây CTRSH ñöôïc thaûi ra chuû yeáu laø caùc loaïi thöïc phaåm, bao bì haøng hoaù (baèng giaáy, goã, vaûi, da. Cao su. PE, PP, thuyû tinh , tro,…); moät soá chaát thaûi ñaëc bieät nhö ñoà ñieän töû, vaät duïng hö hoûng (ñoà goã gia duïng, boøng ñeøn , ñoà nhöïa, thuyû tinh,…); chaát thaûi ñoäc haïi nhö chaát taåy röûa (boät giaët, chaát taåy traéng,…); thuoác dieät coân truøng, nöôùc xòt phoøng baùm treân caùc CTRSH thaûi. Khu thöông maïi: bao goàm chôï, quaùn aên, nhaø haøng,…chaát thaûi ñöôïc thaûi ra cuõng chuû yeáu laø caùc loaïi thöïc phaåm, caùc bao bì haøng hoaù. Ñaây nguoàn phaùt sinh nhieàu CTRSH coù thaønh phaàn höõu cô deã phaân huyû . Khu coâng coäng: goàm coù coâng vieân, khu nghæ maùt, khu vui chôi giaûi trí,… nôi ñaây thöôøng thaûi ra caùc loaïi CTR thöïc phaåm (haøng hoaù bò hö hoûng, khoâng söû duïng); bao bì (nhöõng bao bì ñaõ söû duïng, hö hoûng). Khu vaên phoøng: nhö tröôøng hoïc, trung taâm nghieân cöùu, vaên phoøng chính quyeàn nhaø nöôùc,…thaûi ra chuû yeáu caùc loaïi thöïc phaåm, giaáy, nilon vaø nhöïa. Khu coâng nghieäp, noâng nghieäp: CTRSH ñöôïc thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng sinh hoaït cuûa coâng nhaân, caùn boä vieân chöùc ôû caùc xí nghieäp coâng nghieäp, caùc cô sôû saûn xuaát tieåu thuû coâng nghieäp. Ôû khu vöïc noâng nghieäp chaát thaûi ñöôïc thaûi ra chuû yeáu laø: laù caây, caønh caây, xaùc gia suùc, thöùc aên gia suùc thöøa hay hö hoûng; chaát thaûi ñaëc bieät nhö: thuoác saùt truøng, phaân boùn, thuoác tröø saâu, ñöôïc thaûi ra cuøng vôùi bao bì ñöïng caùc hoaù chaát ñoù. 3.1.3. Thaønh phaàn cuûa CTRSH Vieäc xaùc ñònh thaønh phaàn cuûa CTRSH laø raát quan troïng, giuùp löïa choïn bieän phaùp taùi cheá phuø hôïp vôùi caùc thaønh phaàn trong chaát thaûi, ñem laïi hieäu quaû kinh teá vaø baûo veä moâi tröôøng. 3.1.3.1. Thaønh phaàn vaät lyù cuûa CTRSH Söï xaùc ñònh thaønh phaàn cuûa CTRSH theo tính chaát vaät lyù giuùp cho vieäc löïa choïn coâng ngheä xöû lyù vaø quaûn lyù hieäu quaû hôn. Vieäc phaân loaïi caùc thaønh phaàn vaät lyù cuûa CTRSH ñöôïc theå hieän moät caùch cuï theå trong baûng 3.1 Baûng 3.1: Ñònh nghóa caùc thaønh phaàn vaät lyù cuûa CTRSH Thaønh phaàn Ñònh nghóa Thí duï 1 . Caùc chaát chaùy ñöôïc Thöïc phaåm Caùc chaát thaûi ra töø ñoà aên, thöïc phaåm Rau, quaû, thöïc phaåm Giaáy Caùc vaät lieäu laøm töø giaáy Caùc tuùi giaáy, caùc maûnh bìa, giaáy veä sinh,… Haøng deät Coù nguoàn goác töø sôïi Vaûi, len… Coû, rôm, goã cuûi Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø goã, tre, rôm Ñoà duøng baèng goã nhö baøn gheá, voû döøa… Chaát deûo Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm töø chaát deûo Phim cuoän, tuùi chaát deûo, bòch nilon,… Da vaø cao su Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm töø thuoäc da vaø cao su Tuùi saùch da, caëp da, voû ruoät xe,.. 2 . Caùc chaát khoâng chaùy ñöôïc Kim loaïi saét Caùc loaïi vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø saét Haøng raøo, dao, naép loï,… Kim loaïi khoâng phaûi saét Caùc loaïi vaät lieäu khoâng bò nam chaâm huùt Voû hoäp nhuoâm, ñoà ñöïng baèng kim loaïi Thuyû tinh Caùc loaïi vaät lieäu vaø saûn phaåm cheá taïo töø thuyû tinh Chai loï, ñoà duøng baèng thuyû tinh, boùng ñeøn,… Ñaù vaø saønh söù Caùc vaät lieäu khoâng chaùy khaùc ngoaøi kim loaïi vaø thuyû tinh Voû oác, gaïch ñaù, goám söù,… 3 . Caùc chaát hoãn hôïp Taát caû caùc vaät lieäu khaùc khoâng phaân loaïi ôû phaàn 1 vaø 2 ñeàu thuoäc loaïi naøy Ñaù, ñaát, caùc,… Nguoàn : Quaûn lyù chaát thaûi raén, Traàn Hieáu Nhueä, ÖÙng Quoác Duõng, Nguyeãn Thò Kim Thaùi, Nhaø xuaát baûn Xaây Döïng _Haø Noäi, 2001 3.1.3.2. Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa CTRSH Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa CTRSH ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: laáy maãu, nung CTRSH ôû 950oC, phaàn bay hôi ñi laø chaát höõu cô, phaàn coøn laïi goïi laø chaát tro hay chaát voâ cô. Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa CTRSH ñöôïc theå hieän qua baûng 3.2 nhö sau: Baûng 3.2 : Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa caùc hôïp phaàn chaùy ñöôïc cuûa CTRSH Hôïp phaàn % troïng löôïng theo traïng thaùi khoâ C H O N S Tro Chaát thaûi thöïc phaåm Giaáy Catton Chaát deûo Vaûi, haøng deät Cao su Da Laù caây, coû Goã Buïi, gaïch vuïn, tro 48 3,5 4,4 60 55 78 60 47,8 49,5 26,3 6,4 6 5,9 7,2 6,6 10 8 6 6 3 37,6 44 44,6 22,8 31,2 khoâng xñ 11,6 38 42,7 2 2,6 0,3 0,3 khoâng xñ 4,6 2 10 3,4 0,2 0,5 0,4 0,2 0,2 khoâng xñ 0,15 khoâng xñ 0,4 0,3 0,1 0,2 5 6 5 10 2,45 10 10 4,5 1,5 68 Nguoàn : Quaûn lyù chaát thaûi raén, Traàn Hieáu Nhueä, ÖÙng Quoác Duõng, Nguyeãn Thò Kim Thaùi, Nhaø xuaát baûn Xaây Döïng _Haø Noäi, 2001 3.1.4. Tính chaát cuûa CTRSH 3.1.4.1. Tính chaát vaät lyù cuûa CTRSH Nhöõng tính chaát quan troïng cuûa CTRSH bao goàm: troïng löôïng rieâng, ñoä aåm, kích thöôùc haït, khaû naêng giöõ aåm,… Troïng löôïng rieâng Troïng löôïng rieâng (hay maät ñoä) cuûa CTRSH laø troïng löôïng cuûa vaät lieäu trong moät ñôn vò theå tích (Ib/ft3, Ib/yd3, kg/m3, T/m3). Döõ lieäu troïng löôïng rieâng ñöôïc söû duïng ñeå öôùc löôïng toång khoái löôïng vaø theå tích raén phaûi quaûn lyù. Troïng löôïng rieâng cuûa CTRSH thay ñoåi roõ reät theo vò trí ñòa lyù, muøa trong naêm vaø thôøi gian löu trong caùc thuøng chöùa. Baûng 3.3 : Troïng löôïng rieâng vaø ñoä aåm caùc thaønh phaàn cuûa CTRSH Loaïi chaát thaûi Khoái löôïng rieâng (Ib/yd3) Ñoä aåm (% troïng löôïng) Dao ñoäng Trung bình Dao ñoäng Trung bình Chaát thaûi thöïc phaåm 220 - 810 490 50 – 80 70 Giaáy 70 – 220 150 4 - 10 6 Bìa cöùng 70 – 135 85 4 – 8 5 Nhöïa deûo 70 – 220 110 1 – 4 2 Haøng deät 70 – 170 220 6 – 15 10 Cao su 170 – 340 270 1 – 4 2 Da 170 – 440 170 8 – 12 10 Raùc vöôøn 100 – 380 400 30 – 80 60 Goã 220 – 540 330 15 – 40 20 Thuyû tinh 270 – 810 150 1 – 4 2 Voû ñoà hoäp 85 – 270 270 2 – 4 3 Nhuoâm 110 – 405 540 2 – 4 2 Kim loaïi khaùc 220 – 1940 810 2 – 4 3 Buïi, tro 540 – 1685 1255 6 – 12 8 Nguoàn : Quaûn lyù chaát thaûi raén, Traàn Hieáu Nhueä, ÖÙng Quoác Duõng, Nguyeãn Thò Kim Thaùi, Nhaø xuaát baûn Xaây Döïng _Haø Noäi, 2001 Ñoä aåm Ñoä aåm cuûa CTRSH thöôøng ñöôïc bieåu hieän baèng 2 caùch: Phöông phaùp troïng löôïng öôùt, ñoä aåm cuûa maãu ñöôïc bieåu dieãn baèng % cuûa troïng löôïng öôùt vaät lieäu. Phöông phaùp troïng löôïng khoâ, ñoä aåm cuûa maãu ñöôïc bieåu dieãn baèng % cuûa troïng löôïng khoâ cuûa vaät lieäu. Coâng thöùc toaùn hoïc cuûa ñoä aåm theo troïng löôïng öôùt ñöôïc dieãn ñaït nhö sau: M= (w – d)/w Trong ñoù: M: ñoä aåm w: Khoái löôïng ban ñaàu cuûa maãu (kg) d: khoái löôïng cuûa maãu khi saáy ôû 105oC (kg) Kích thöôùc haït Kích thöôùc haït cuûa caùc vaät lieäu thaønh phaàn trong CTRSH laø moät döõ lieäu quan troïng ñeå tính toaùn thieát keá caùc thieát bò cô khí nhö: saøng phaân loaïi, maùy phaân loaïi töø tính. Khaû naêng giöõ nöôùc taïi thöïc ñòa Khaû naêng giöõ nöôùc taïi hieän tröôøng cuûa CTRSH laø toaøn boä löôïng nöôùc maø noù coù theå giöõ laïi trong maãu chaát thaûi döôùi taùc duïng keùo xuoáng cuûa troïng löïc. Khaû naêng giöõ nöôùc trong CTRSH laø moät tieâu chuaån quan troïng trong tính toaùn xaùc ñònh löôïng nöôùc roø ró töø baõi CTRSH. 3.1.4.2. Tính chaát hoaù hoïc cuûa CTRSH Caùc chæ tieâu hoaù hoïc quan troïng cuûa CTRSH goàm chaát höõu cô, chaát tro, haøm löôïng cacbon coá ñònh, nhieät trò. Chaát höõu cô Laáy maãu nung ôû 950oC, phaàn bay hôi ñi laø phaàn chaát höõu cô hay coøn goïi laø toån thaát khi nung, thoâng thöôøng chaát höõu cô dao ñoäng töø 40 – 60%, giaù trò trung bình laø 53%. Chaát tro Chaát tro laø phaàn coøn laïi sau khi nung maãu chaát thaûi ôû 950oC, töùc laø caùc chaát trô dö hay chaát voâ cô. Haøm löôïng cacbon coá ñònh Laø löôïng cacbon coøn laïi sau khi ñaõ loaïi boû caùc phaàn voâ cô khaùc khoâng phaûi laø cacbon trong tro khi nung ôû 950oC, haøm löôïng naøy thöôøng chieám khoaûng 5 – 12%, giaù trò trung bình laø 7%. Caùc chaát voâ cô naøy chieám khoaûng 15 – 30%, giaù trò trung bình laø 20%. Nhieät trò Laø giaù trò nhieät taïo thaønh khi ñoát CTRSH. Giaù trò nhieät ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc Dulong: Btu/Ib = 145C + 610 (H2 – 1/8 O2) + 40S + 10N. Trong ñoù: C: cacbon, % troïng löôïng H2: hydro, % troïng löôïng O2: oxy, % troïng löôïng S: löu huyønh, % troïng löôïng N: nitô, % troïng löôïng 3.1.4.3. Tính chaát sinh hoïc Tröø caùc hôïp phaàn nhöïa deûo, cao su, kim loaïi,…ña phaàn chaát höõu cô cuûa haàu heát CTRSH coù theå bò bieán ñoåi sinh hoïc taïo thaønh caùc khí ñoát vaø chaát trô, caùc chaát raén voâ cô coù lieân quan. Söï phaùt sinh muøi vaø coân truøng coù lieân quan ñeán caùc quaù trình phaân huyû cuûa caùc vaät lieäu höõu cô tìm thaáy trong CTRSH. Khaû naêng phaân huyû sinh hoïc cuûa caùc hôïp phaàn höõu cô trong CTRSH Thaønh phaàn CTRSH deã bay hôi ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch ñoát ôû 550oC ñaây laø caùch thöôøng duøng laøm thöôùc ño söï phaân huyû sinh hoïc cuûa phaàn höõu cô trong CTRSH. Tuy nhieân vieäc söû duïng CTRSH bay hôi ñeå moâ taû khaû naêng phaân huyû sinh hoïc cuûa phaàn höõu cô laø sai laàm vì moät vaøi söï taïo thaønh chaát höõu cô (CHC) cuûa CTRSH coù khaû naêng deã bay hôi cao nhöng khaû naêng phaân huyû laïi thaáp nhö: giaáy baùo vaø phaàn boû töø caây troàng. Khaû naêng löïa choïn thaønh phaàn lignin cuûa moät chaát thaûi coù theå ñöôïc öùng duïng ñeå öôùc löôïng phaàn chaát thaûi deã phaân huyû sinh hoïc, söû duïng quan heä nhö sau: BF = 0,83 – 0,028LC Trong ño:ù BF: laø phaàn coù theå phaân huyû sinh hoïc ñöôïc dieãn ñaït treân cô sôû caùc chaát raén deã bay hôi. 0,83: heä soá thöïc nghieäm 0,028: heä soá thöïc nghieäm LC: thaønh phaàn lignin cuûa chaát raén deã bay hôi ñöôïc dieãn ñaït baèng % cuûa troïng löôïng khoâ. Khaû naêng phaân huyû chung cuûa caùc chaát höõu cô trong CTRSH döïa vaøo thaønh phaàn lignin ñöôïc trình baøy ôû baûng 3.4. theo ñoù nhöõng chaát thaûi höõu cô coù thaønh phaàn lignin cao, khaû naêng phaân huyû sinh hoïc thaáp, ñaùng keå so vôùi caùc chaát khaùc. Baûng 3.4: Khaû naêng phaân huyû cuûa caùc chaát höõu cô döïa vaøo thaønh phaàn lignin Hôïp phaàn Chaát raén bay hôi (% toång chaát raén) Thaønh phaàn lignin (% chaát raén bay hôi) Phaàn phaân huyû sinh hoïc Chaát thaûi thöïc phaåm 7 – 15 0,4 0,82 Giaáy baùo 94,0 21,9 0,22 Giaáy vaên phoøng 96,4 0,4 0,82 Bìa cöùng 94,0 12,9 0,47 Chaát thaûi vöôøn 50 – 90 4,1 0,72 Nguoàn: George Tchobanoglous, et al, Mc Graw – Hill Inc, 1993 Söï phaùt sinh muøi Muøi phaùt sinh khi caùc chaát thaûi ñöôïc löu giöõ trong thôøi gian daøi giöõa caùc laàn thu gom taïi caùc traïm trung chuyeån vaø caùc baõi choân laáp. Thöïc teá cho thaáy muøi seõ gia taêng ñaùng keå hôn trong ñieàu kieän khí haäu aám aùp vaø phaân huyû yeám khí. Chaúng haïn, döôùi caùc ñieàu kieän yeám khí, sunfate (SO42-) coù theå bò bieán ñoåi thaønh sunfide (S2-) vaø sau ñoù keát hôïp vôùi hidro taïo thaønh H2S. 2CH3CHOHCOOH + SO42- Ú 2CH3COOH + S2- + H2O + CO2 4H2 + SO42- Ú S2- + 4H2O S2- + Fe2+ Ú FeS Ion sulfide coøn coù theå keát hôïo vôùi caùc muoái kim loaïi nhö saét, ñeå taïo thaønh caùc sulfide kim loaïi coù maøu ñen. Söï bieán ñoåi sinh hoaù cuûa moät chaát höõu cô coù chöùa moät goác sunfur coù theå daãn ñeán söï taïo thaønh caùc hôïp chaát naëng muøi nhö methyl mercaptan vaø aminobutyric acid. Ví duï: CH3SCH2CH(NH2)COOH Ú CH3SH + CH3CH2CH2(NH2)COOH (metyl mercaptan) Metyl mercaptan coù theå bò phaân huyû phaân hoaù taïo thaønh metyl alcohol vaø hydrogen sulfide. CH3SH + H2O Ú CH3OH + H2S Söï phaùt sinh caùc coân truøng Taïi caùc vò trí löu giöõ chaát thaûi, ñaëc bieät vaøo muøa heø coân truøng sinh saûn vaø phaùt trieån raát nhieàu. Ñaëc bieät ôû giai ñoaïn aáu truøng chuùng raát khoù bò loaïi boû khi caùc thuøng CTRSH ñöôïc laøm roãng. Nhöõng phaàn coøn soùt laïi coù theå phaùt trieãn thaønh coân truøng trong moâi tröôøng xung quanh. 3.1.5. Toác ñoä phaùt sinh CTRSH Vieäc tính toaùn toác ñoä phaùt thaûi CTRSH laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng trong vieäc quaûn lyù, bôûi vì töø ñoù ngöôøi ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc löôïng CTRSH phaùt sinh trong töông lai ôû moät khu vöïc cuï theå ñeå coù keá hoaïch quaûn lyù töø khaâu thu gom, vaän chuyeån ñeán xöûy1. Phöông phaùp xaùc ñònh toác ñoä phaùt thaûi CTRSH cuõng gaàn gioáng nhö phöông phaùp xaùc ñònh toång löôïng CTRSH. Ngöôøi ta söû duïng moät soá loaïi phaân tích sau ñaây ñeå ñònh löôïng CTRSH thaûi ra ôû moät khu vöïc. Ño khoái löôïng Phaân tích thoáng keâ Phöông phaùp xaùc ñònh tyû leä CTRSH Tính caân baèng vaät chaát Döïa treân caùc ñôn vò thu gom CTRSH (thuøng chöùa, xe ñaåy,..) 3.2. Aûnh höôûng cuûa CTRSH ñeán moâi tröôøng 3.2.1. Aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng nöôùc Caùc CTR giaøu höõu cô, trong moâi tröôøng nöôùc noù seõ bò phaân huyû nhanh choùng. Phaàn noåi leân maët nöôùc bò phaân huyû vôùi toác ñoä cao. Chuùng seõ traõi qua quaù trình khoaùng hoaù chaát höõu cô ñeå taïo ra caùc saûn phaåm trung gian. Sau ñoù, nhöõng saûn phaåm cuoái cuøng seõ laø khoaùng chaát vaø nöôùc. Phaàn chìm trong nöôùc seõ coù quaù trình phaân giaûi yeám khí ñeå taïo ra caùc hôïp chaát trung gian vaø sau ñoù laø saûn phaåm cuoái cuøng nhö: CH4, H2S, H2O, CO2. Taát caû caùc chaát trung gian ñeàu gaây muøi hoâi thoái vaø raát ñoäc. Beân caïnh ñoù coøn raát nhieàu vi truøng vaø sieâu vi truøng laøm oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Nhöõng chaát kim loaïi trong CTRSH seõ gaây neân hieän töôïng aên moøn trong moâi tröôøng nöôùc. Sau ñoù quaù trình oxy hoaù seõ xuaát hieän vaø gaây nhieãm baån cho moâi tröôøng nöôùc, nguoàn nöôùc. Nhöõng chaát thaûi ñoäc nhö: thuyû ngaân, chì hoaëc caùc chaát phoùng xaï seõ laøm nguy hieåm hôn. 3.2.2. Aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng khoâng khí: Moät phaàn chaát höõu cô nhö: thöïc phaåm, traùi caây bò hoâi thoái,… coù trong CTRSH deã phaân huyû mang theo muøi laøm oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí vaø aûnh höôûng ñeán söùc khoeû vaø khaû naêng hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, ñaëc bieät trong caùc ñieàu kieän nhieät ñoä vaø ñoä aåm thích hôïp (nhieät ñoä toát nhaát laø 35oC, ñoä aåm laø 70 – 80%) Thaønh phaàn khí thaûi chuû yeáu ñöôïc tìm thaáy ôû caùc baõi choân laáp CTRSH ñöôïc theå hieän ôû baûng 3.5. Baûng 3.5 : Thaønh phaàn khí thaûi trong CTRSH Thaønh phaàn % theå tích CH4 45 – 60 CO2 40 – 60 N2 2 – 5 O2 0,1 – 1,0 NH3 0,1 – 1,0 SOx, H2S, Mercaptan,… 0 – 1,0 H2 0 – 0,2 CO 0 – 0,2 Chaát höõu cô bay hôi 0,01 – 0,6 Nguoàn: Handbook of solid Waste management, 1994 3.2.3. Aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng ñaát Phaàn höõu cô deã phaân huyû trong CTRSH seõ ñöôïc caùc vi sinh vaät phaân huyû trong moâi tröôøng ñaát trong hai ñieàu kieän hieáu khí vaø kî khí. Khi coù ñoä aåm thích hôïp seõ taïo ra haøng loaït caùc saûn phaåm trung gian vaø cuoái cuøng hình thaønh caùc chaát khoaùng ñôn giaûn, nöôùc, CO2, CH4,… Vôùi khaû naêng töï laøm saïch cuûa moâi tröôøng ñaát, moät löôïng CTRSH vaø nöôùc roø ró vöøa phaûi seõ ñöôïc phaân huyû trôû thaønh caùc chaát ít oâ nhieãm hoaëc khoâng oâ nhieãm. Coøn ñoái vôùi caùc chaát thaûi khoù phaân huyû nhö: nhöïa, cao su,…neáu khoâng coù giaûi phaùp xöû lyù thích hôïp seõ laø nguy cô gaây thoaùi hoaù vaø giaûm ñoä phì cuûa ñaát. 3.2.4. Aûnh höôûng ñeán caûnh quan vaø söùc khoeû con ngöôøi CTRSH phaùt sinh ra neáu khoâng ñöôïc thu gom vaø xöû lyù ñuùng caùch seõ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, aûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoeû coäng ñoàng daân cö vaø laøm maát veõ myõ quan ñoâ thò. CTRSH coù chöùa raát nhieàu maàm beänh töø ngöôøi vaø gia suùc, caùc chaát thaûi höõu cô, xaùc suùc vaät cheát,…gaây aûnh höôûng ñeán söùc khoeû con ngöôøi. Ñaëc bieät trong CTRSH coù chöùa nhieàu vi khuaån, sieâu vi khuaån, kyù sinh truøng,.. gaây neân caùc beänh nhö: soát reùt, beänh ngoaøi da, dòch haïch, thöông haøn, tieâu chaûy, giun saùn, lao,.. Ngoaøi ra vieäc thu gom vaø xöû lyù CTRSH khoâng ñuùng quy ñònh laø nguy cô gaây beänh nguy hieåm cho coâng nhaân veä sinh, ngöôøi bôùi raùc, nhaát laø khi gaëp caùc chaát thaûi nguy haïi cuûa y teá, coâng nghieäp nhö: kim tieâm, oáng chích, maàm beänh, vaät lieäu saét, nhoïn,… Taïi caùc baõi loä thieân, neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù toát seõ gaây ra nhieàu vaán ñeà nghieâm troïng cho coäng ñoàng daân cö trong khu vöïc nhö: gaây oâ nhieãm khoâng khí, nguoàn nöôùc, oâ nhieãm ñaát vaø laø nôi nuoâi döôõng caùc vaät chuû trung gian truyeàn beänh cho ngöôøi. 3.3. Kyõ thuaät vaø thieát bò xöû lyù chaát thaûi raén sinh hoaït 3.3.1. Xöû lyù cô hoïc 3.3.1.1. Giaûm theå tích baèng phöông phaùp cô hoïc Giaûm theå tích cuõng laø moät coâng ñoaïn khaù quan troïng trong quaù trình quaûn lyù CTRSH. Chính vì vaäy ôû haàu heát caùc thaønh phoá hieän nay treân theá giôùi noùi chung vaø Vieät Nam noùi rieâng ngöôøi ta söû duïng caùc xe vaän chuyeån CTRSH coù thieát bò neùn, vaø ñeå taêng thôøi gian hoaït ñoäng cuûa caùc baõi choân laáp ngöôøi ta cuõng thöôøng neùn CTRSH tröôùc khi choân laáp. Thieát bò neùn CTRSH ñöôïc chia ra laøm 2 loaïi: coá ñònh vaø di ñoäng. Ngöôøi ta thöôøng söû duïng phöông phaùp neùn CTRSH vôùi caùc maùy neùn coù aùp löïc thaáp (nhoû hôn 7kg/cm2) vaø aùp löïc cao (lôùn hôn 7kg/cm2). Maùy neùn aùp löïc cao coù theå ñaït tôùi 35kg/cm2. CTRSH sau khi ñöôïc neùn coù maät ñoä khoái vaøo khoaûng 950 _ 1100 kg/m3. Vôùi phöông phaùp neùn aùp löïc cao, CTRSH coù theå giaûm theå tích dao ñoäng ôû tyû leä töø 3 coøn 1 ñeán töø 8 coøn 1. 3.3.1.2. Giaûm kích thöôùc baèng phöông phaùp cô hoïc Giaûm kích thöôùc CTRSH laø._. moät khaùi nieäm ñeå chæ vieäc chuyeån ñoåi CTRSH ñöôïc thu gom thaønh nhöõng maûnh nhoû hôn. Muïc ñích cuûa coâng vieäc naøy laø laøm CTRSH töông ñoái ñoàng nhaát vaø giaûm veà kích thöôùc. Vieäc giaûm kích thöôùc cuûa CTRSH laø moät coâng ñoaïn quan troïng trong thieát keá vaø vaän haønh heä thoáng quaûn lyù CTRSH. 3.3.1.3. Phaân loaïi CTRSH baèng phöông phaùp cô hoïc Phaân loaïi CTRSH laø moät coâng vieäc quan troïng ñeå thu hoài caùc nguyeân lieäu trong CTRSH, giuùp cho vieäc tieán haønh taùi cheá CTRSH ñöôïc thuaän tieän hôn. Sau ñaây laø moät soá phöông phaùp phaân loaïi CTRSH: Phaân loaïi baèng tay: ñaây laø phöông phaùp thöôøng ñöôïc söû duïng ôû caùc hoä gia ñình vaø caùc cuïm daân cö. Vieäc phaân loaïi naøy giuùp cho vieäc thu hoài caùc nguyeân lieäu coù theå taùi che,á taùi söû duïng trong CTRSH. Tuy nhieân vì thaønh phaàn CTRSH raát ña daïng neân ngöôøi ta thöôøng chæ coù theå phaân loaïi taïi nhaø ñoái vôùi moät soá thaønh phaàn nhö thuûy tinh, giaáy, kim loaïi, nhöïa,…maø thoâi. Phaân loaïi baèng khí: ñoái vôùi caùc thieát bò baèng khí, vieäc thieát keá phaûi tính toaùn ñeán raát nhieàu yeáu toá nhö: ñaëc ñieåm cuûa CTRSH ( kích thöôùc, ñoä aåm, thaønh phaàn,…), ñaëc ñieåm cuûa caùc thaønh phaàn CTRSH nheï, caùch thöùc ñöa CTRSH vaøo maùy phaân loaïi, tæ leä chaát raén – khí, caùc ñoøi hoûi veà kinh teá nhö: naêng löôïng, baûo trì vaø caùc ñieàu kieän veà moâi tröôøng nhö tieáng oàn, oâ nhieãm nöôùc vaø khoâng khí,…. Thieát bò phaân loaïi baèng khí thoâng duïng nhaát laø loaïi coù toác ñoä doøng khí dao ñoäng töø 460m/phuùt – 1500m/phuùt. Phaân loaïi baèng töø: ñaây laø phöông phaùp thoâng duïng nhaát ñeå taùch caùc vaät lieäu baèng saét vaø hôïp kim saét ra khoûi CTRSH baèng caùch söû duïng heä thoáng huùt giöõ baèng töø tröôøng. Caùc thieát bò phaân loaïi baèng töø thöôøng coù moät baêng taûi ñöa CTRSH qua moät troáng töø ñeå cho caùc vaät lieäu saét ñöôïc troáng töø giöõ laïi roài baèng caàn gaït taùch ra theo ñöôøng khaùc. Thieát bò töø tính coù hai daïng chính ñoù laø troáng töø quay vaø troáng töø coá ñònh. Tuy nhieân khi söû duïng caùc thieát bò phaân loaïi baèng töø caàn phaûi löu yù tính chaát cuûa CTRSH nhö kích thöôùc vaät lieäu saét, caùch thöùc vaø toác ñoä ñöa CTR vaøo baêng töø, heä thoáng laøm maùt töø, caùc ñoøi hoûi veà kinh teá nhö naêng löôïng, baûo trì vaø caùc ñieàu kieän veà moâi tröôøng nhö tieàng oàn, khoáng cheá oâ nhieãm nöôùc vaø khoâng khí. Saøng : phöông phaùp saøng duøng ñeå taùch vaät lieäu hoãn hôïp coù kích thöôùc khaùc nhau thaønh hai hay nhieàu loaïi qua beà maët saøng. Phöông phaùp saøng thöôøng ñöôïc aùp duïng cho CTRSH thoâ, hieän nay thieát bò saøng goàm coù hai daïng chính laø saøng rung vaø saøng coù troáng quay. Vieäc löïa choïn thieát bò saøng phaûi chuù yù ñeán caùc yeáu toá nhö: thaønh phaàn cuûa CTRSH; ñòa ñieåm laáp ñaët; kích thöôùc vaø daïng loã saøng; toång dieän tích maët saøng; toác ñoä quay; taàn soá rung vaø hieäu suaát saøng; caùc ñoøi hoûi veà kinh teá vaän haønh nhö: naêng löôïng, baûo trì vaø caùc ñieàu kieän veà moâi tröôøng nhö tieáng oàn, khoáng cheá oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc, khoâng khí,…. 3.3.2. Xöû lyù hoùa hoïc 3.3.2.1. Thieâu ñoát CTRSH Thieâu ñoát CTRSH laø moät trong nhöõng phöông aùn xöû lyù haáp daãn nhaát vì quaù trình naøy coù theå giaûm theå tích ban ñaàu cuûa CTRSH ñeán 80 – 90%. Ñoái vôùi moät soá thieát bò thieâu ñoát hieän ñaïi vaän haønh ñeán nhieät ñoä noùng chaûy cuûa tro. Vieäc söû duïng caùc loø thieâu ñoát CTRSH hieän nay thöôøng khoâng chæ döøng laïi ôû muïc ñích giaûm theå tích ban ñaàu cuûa CTRSH, maø coøn vôùi muïc ñích thu hoài nhieät löôïng ñeå phuïc vuï daân sinh vaø caùc ngaønh coâng nghieäp caàn nhieät. Thoâng thöôøng nhieät töø khí ñoát ñöôïc chuyeån veà daïng hôi nöôùc. Daãn ñi theo caùc ñöôøng oáng daãn tôùi khu vöïc caàn nhieät hoaëc ñöôïc truyeàn ñi thoâng qua caùc ñöôøng oáng daãn nöôùc ñöôïc laép ñaët theo oáng toûa nhieät cuûa loø thieâu. Vôùi caùc loø thieâu hieän ñaïi ngaøy nay, coù theå laép ñaët caùc noài hôi ñeåâ thu nhieät töø khí chaùy maø khoâng caàn phaûi cung caáp theâm khoâng khí hoaëc ñoä aåm. Thoâng thöôøng khí töø loø thieâu ñoát ñöôïc laøm nguoäi khoaûng töø 1800 – 2000oF tôùi khoaûng 600 – 1000oF tröôùc khi ñöôïc xaû vaøo moâi tröôøng. Beân caïnh ñoù vieäc taïo ra hôi nöôùc, vieäc söû duïng heä thoáng noài hôi coøn coù lôïi trong vieäc laøm giaûm theå tích khí thaûi caàn phaûi xöû lyù. Maëc duø vaäy thieâu ñoát ñöôïc coi laø moät phöông phaùp xöû lyù toán keùm nhaát. Vì beân caïnh chi phí cao cho xaây döïng vaø vaän haønh, noù ñoûi hoûi phaûi trang bò heä thoáng xöû lyù khí thaûi heát söùc toán keùm. Moät trong nhöõng vaán ñeà caàn quan taâm haøng ñaàu khi xaây döïng caùc loø ñoát raùc laø vaán ñeà oâ nhieãm khoâng khí, chuû yeáu laø buïi nhuyeãn vôùi kích thöôùc dao ñoäng töø nhoû hôn 50µm - 120 µm, ñeå xöû lyù buïi caùc thieát bò loïc tuùi vaûi hoaëc laéng tónh thöôøng ñöôïc söû duïng cho hòeâu quaû cao nhaát. Vieäc thieát keá vaø vaän haønh loø ñoát CTRSH cuõng heát söùc phöùc taïp lieân quan ñeán cheá ñoä nhieät cuûa loø. Nhieät ñoä ñoát thieát keá thöôøng dao ñoäng töø 1400 – 1600o F. Ngöôøi ta ñaõ chöùng minh raèng ôû nhieät ñoä ñoát döôùi 1200oC khí thaûi töø plastic bò chaùy giaûi phoùng ra seõ chöùa dioxin nhö laø moät saûn phaåm phuï cuûa quaù trình thieâu ñoát, vaø laø yeáu toá heát söùc nguy hieåm cho moâi tröôøng cuõng nhö söùc khoûe con ngöôøi. Con soá thöïc teá cho thaáy raèng hôn 95% löôïng dioxin trong khoâng khí bao quanh nöôùc Myõ ñöôïc taïo neân töø caùc loø ñoát CTRSH 3.3.2.2. Nhieät phaân Nhieät phaân laø quaù trình ñoát khoâng coù oxy hoaëc ñoát keát hôïp vôùi oxy. Vôùi phöông phaùp naøy coù khaû naêng naâng cao nhieät löôïng cuûa CTRSH hoaëc chuyeån caùc chaát thaûi raén thaønh daïng khí ñoát. Ñaët tröng cuûa ba phaân ñoaïn saûn phaåm cuûa nhieät phaân laø: Doøng hôi khí coù chöùa hydro, methane, oxide cacbon, dioxin cacbon vaø nhieàu loaïi khí khaùc phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn höõu cô cuûa hoãn hôïp ñöôïc ñoát. Phaân ñoaïn chöùa haéc ín vaø daàu, coù daïng loûng ôû nhieät ñoä trong phoøng vaø coù chöùa caùc loaïi hoùa chaát nhö acid acetic, acetone vaø methanone. Than, chöùa chuû yeáu laø cacbon tinh khieát vaø caùc vaät lieäu trô. Xöû lyù sinh hoïc Xöû lyù sinh hoïc laø moät phöông phaùp xöû lyù reû tieàn nhaát, hieäu quaû nhaát vaø ít gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Caùc vi sinh vaät tham gia vaøo quaù trình phaân huyû CTRSH bao goàm caû ñôn baøo vaø ña baøo. Vi khuaån, naám, men vaø actimomycetes laø caùc vi sinh vaät raát quan troïng vaø caàn thieát cho quaù trình phaân huyû CTRSH Vi khuaån: thöôøng laø ñôn baøo, bao goàm caùc daïng nhö: hình caàu, que vaø xoaén. Caàu khuaån coù ñöôøng kính dao ñoäng töø 0,5 _ 4µm ; vi khuaån daïng que coù chieàu roäng trung bình töø 0,5 _ 4µm vaø daøi töø 0,5 _ 20µm; vi khuaån daïng xoaén coù chieàu roäng trung bình 0,5µm vaø chieàu daøi trung bình coù theå hôn 10µm. Naám: laø caùc cô theå ña baøo, khoâng quang hôïp, coù kích thöôùc töông ñoái lôùn vaø raát deã daøng phaân bieät chuùng vôùi caùc vi sinh vaät khaùc. Haàu heát caùc loaïi naám coù khaû naêng phaùt trieån ôû moâi tröôøng coù noàng ñoä nitô, pH vaø ñoä aåm thaáp, pH = 5,6 raát thích hôïp cho naám phaùt trieån. Cô theå trao ñoåi chaát cuûa naám thöôøng laø hieáu khí. Men: laø nhöõng teá baøo naám khoâng theå hình thaønh trong sôïi daøi, vaø vì vaäy chuùng laø ñôn baøo. Moät soá men taïo teá baøo coù daïng hình elíp kích thöôùc chieàu daøi töø 8 ñeán 15µm vaø chieàu roäng töø 3 _ 12µm. Actinomycetes: laø caùc vi sinh vaät mang tính trung gian giöõa vi khuaån vaø naám. Veà hình daïng, chuùng gioáng vôùi naám, chæ khaùc laø beà roäng chæ dao ñoäng töø 0,5 _1,4µm. Caû hai quaù trình kî khí vaø hieáu khí ñieàu ñöôïc söû duïng ñeå xöû lyù CTRSH. Trong quaù trình xöû lyù, ñeå duy trì söï taêng tröôûng cuûa vi sinh vaät caàn ñaûm baûo caùc yeáu toá nhö: nguoàn cacbon, oxy, nitô, photpho, caùc muoái voâ cô, löu huyønh vaø caùc nguyeân toá vi löôïng; caùc ñieàu kieän veà moâi tröôøng nhö: pH, nhieät ñoä, ñoä aåm. Nhieät ñoä töø –5 _ 80oC laø thích hôïp cho vi sinh vaät phaùt trieån. 3.4. Moät vaøi bieän phaùp xöû lyù chaát thaûi raén sinh hoaït thoâng duïng treân theá giôùi 3.4.1 Ñoå đống loä thieân Hieän nay phöông phaùp naøy vaãn coøn ñöôïc aùp duïng roäng raõi treân theá giôùi, haàu nhö noù taäp trung nhieàu ôû caùc nöôùc ngheøo vaø keùm phaùt trieån vì ñieàu kieän moâi tröôøng ôû ñaây vaãn chöa ñöôïc quan taâm nhieàu. Phöông phaùp naøy coù raát nhieàu nhöôïc ñieåm: Laøm maát veõ myõ quan nôi ñoâ thò, gaây ra caûm giaùc khoù chòu cho ngöôøi daân soáng xung quanh. Caùc baõi thaûi thöôøng laø nôi chöùa nhieàu dòch beänh, gaây muøi hoâi vaø lan truyeàn beänh thoâng qua chuoät, ruoài, muoãi,..gaây nguy hieåm cho söùc khoeû con ngöôøi. Nöôùc roø ró töø caùc baõi choân laáp loä thieân thöôøng taïo neân moät vuøng laày loäi, aåm öôùt; deã daøng thaâm nhaäp vaøo ñaát vaø gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm vaø bò nöôùc möa cuoán ñi gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët. Quaù trình phaân huyû töï nhieân taïo neân muøi hoâi vaø gaây ra oâ nhieãm khoâng khí. Ngoaøi ra, trong caùc baõi thaûi thöôøng xaûy ra hieän töôïng chaùy ngaàm vaø chaùy thaønh ngoïn löûa gaây oâ nhieãm khoâng khí nguy hieåm ñeán con ngöôøi. 3.4.2. Xuaát khaåu Bieän phaùp xuaát khaåu chuû yeáu ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi chaát thaûi raén coâng nghieäp, coøn ñoái vôùi CTRSH thì chæ taäp trung xuaát khaåu caùc vaät lieäu dö thöøa khoù xöû lyù nhö: nhöïa pheá thaûi, giaáy vuïn, vaûi vuïn vaø caùc pheá thaûi ñoäc haïi khaùc. Tuy nhieân do tình hình oâ nhieãm moâi tröôøng ngaøy caøng trôû neân traàm troïng hôn, caùc quoác gia treân theá giôùi ngaøy caøng haïn cheá nhaäp khaåu caùc loaïi pheá thaûi. Vì vaäy bieän phaùp naøy ñang coù xu höôùng giaûm daàn vaø ñöôïc thay theá baèng caùc bieän phaùp khaùc mang laïi lôïi nhuaän kinh teá maø vaãn ñaûm baûo coâng taùc baûo veä moâi tröôøng, 3.4.3. Ñoå xuoáng bieån Phöông phaùp naøy döïa treân coâng ngheä neùn chaát thaûi raén vôùi maät ñoä cao vaø thaû xuoáng bieån ôû xa bôø thuoäc vuøng haûi phaän chung quoác teá. Phöông phaùp naøy aùp duïng ñoái vôùi caùc thaønh phaàn khoù xöû lyù coù trong CTRSH. Theo ñaùnh giaù cuûa nhieàu nhaø nghieân cöùu thì ñoå chaát thaûi raén xuoáng bieån cuõng mang laïi nhieàu ñieàu lôïi nhö: vöøa giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà chaát thaûi, vöøa ñoàng thôøi taïo nôi truù aán cho caùc loaøi sinh vaät bieån. Naém baét ñöôïc caùc ñieàu lôïi naøy, Myõ laø quoác gia tieân phong aùp duïng phöông phaùp naøy. Ôû San Francisco, New York vaø moät soá thaønh phoá ven bieån cuûa Myõ, ngöôøi ta coøn xaây döïng caùc baõi ngaàm nhaân taïo treân cô sôû söû duïng caùc khoái gaïch, beâtoâng phaù dôõ töø caùc toøa nhaø hoaëc thaäm chí töø caùc oâ toâ thaûi boû. Maëc duø coù nhöõng öu ñieåm treân, phöông phaùp naøy raát khoù kieåm soaùt vaø coù khaû naêng gaây oâ nhieãm tieàm aån. Vì vaäy noù vaãn laø giaûi phaùp ñang gaây nhieàu tranh caõi. 3.4.4. Choân laáp hôïp veä sinh Choân laáp hôïp veä sinh laø moät phöông phaùp töông ñoái ñôn giaûn, ñöôïc aùp duïng khaù phoå bieán ôû caùc quoác gia ñang phaùt trieån vaø coù doài daøo ñaát. Ôû moät soá quoác gia nhö: Myõ, Anh, Nhaät vaø nhieàu quoác gia phaùt trieån khaùc cuõng aùp duïng phöông phaùp naøy moät caùch roäng raõi. Phöông phaùp naøy coù nhieàu öu ñieåm nhö: ngaên chaën vieäc thaát thoaùt nöôùc roø ró töø ñoù haïn cheá oâ nhieãm nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët, giaûm thieåu muøi hoâi thoái laøm oâ nhieãm khoâng khí, chi phí ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa caùc baõi choân laáp hôïp veä sinh khoâng quaù cao. Beân caïnh nhöõng öu ñieåm phöông phaùp naøy coù nhieàu nhöôïc ñieåm nhö: Vieäc choân laáp ñoøi hoûi dieän tích ñaát ñai lôùn laø moät khoù khaên ñoái vôùi caùc thaønh phaàn vaø ñoâ thò taäp trung ñoâng ñuùc daân cö. Caùc lôùp ñaát phuû baõi choân laáp thöôøng hay bò gioù thoåi, phaùt taùn vaøo khoâng khí xung quanh. Caùc baõi choân laáp thöôøng taïo ra caùc khí methane vaø sulphur hydrogen ñoäc haïi, coù theå gaây chaùy noå hoaëc gaây ngaït. 3.4.5. Taùi cheá Hieän nay, phöông phaùp naøy ñaõ ñöôïc aùp duïng roäng raõi treân theá giôùi ñaëc bieät laø ôû caùc nöôùc phaùt trieån nhö: Myõ, Anh, Phaùp, Nhaät,….Taùi cheá CTRSH vöøa ñaûm baûo veà moâi tröôøng vöøa mang laïi lôïi nhuaän veà kinh teá. Haàu heát caùc chaát thaûi nhö: kim loaïi, nhöïa, cao su,..ñeàu ñöôïc taùi cheá thaønh caùc saûn phaåm höõu ích, coøn chaát thaûi raén deã phaân huyû haàu nhö ñöôïc uû thaønh phaân höõu cô hoaëc caùc saûn phaåm khaùc. Ví duï taïi thaønh phoá Osaka (Nhaät Baûn), chaát thaûi raén höõu cô deã phaân huyû ñöôïc chuyeån ñeán nhaø maùy xöû lyù CTR, caùc loaïi chaát thaûi raén khoù phaân huyû nhö: kim loaïi, thuyû tinh, vaûi, giaáy,.. ñöôïc ñöa ñeán cô sôû taùi cheá haøng hoaù. Taïi ñaây chaát höõu cô deã phaân huyû seõ ñöôïc ñöa xuoáng caùc haàm uû coù naép saét che ñaäy vaø ñöôïc chaûy trong moät doøng nöôùc coù thoåi khí maïnh. Caùc vi sinh vaät coù saün trong buøn hoaït tính seõ oxy hoaù raát maïnh caùc chaát höõu cô vaø phaân giaûi chuùng moät caùch khaù trieät ñeå. Sau quaù trình xöû lyù ñoù CTRSH chæ coøn nhö moät loaïi caùt mòn vaø nöôùc thaûi trôû neân trong vaét. Caën CTRSH khoâng coøn muøi gì caû seõ ñöôïc taùch ra vaøneän thaønh caùc vieân gaïch laùt heø phoá raát xoáp. Chuùng coù taùc duïng huùt nöôùc khi trôøi möa ñeå khoâng coù caùc vuõng nöôùc naøo toàn taïi treân maët heø phoá. Nhö vaäy haàu nhö toaøn boä CTRSH ñaõ ñöôïc taùi cheá thaønh caùc loaïi haøng hoaù. 3.5. Moät vaøi bieän phaùp xöû lyù chaát thaûi raén sinh hoaït hieän coù ôû Vieät Nam 3.5.1. Ñoå ñoáng loä thieân CTRSH ñöôïc vaän chuyeån ñeán moät nôi cuï theå thöôøng chöa ñöôïc quy hoaïch, ôû ñaây CTRSH seõ ñöôïc ñoå xuoáng vaø chaát cao thaønh moät ñoáng. Thieát bò xöû lyù moâi tröôøng xung quanh raát thoâ sô vaø laïc haäu. Chính vì theá, caùc baõi naøy gaây oâ nhieãm khoâng khí raát nhieàu, thaäm chí laø nhöõng oå dòch beänh cho neân daân cö soáng xung quanh bò aûnh höôûng nhieàu.. Hieän nay, phöông phaùp naøy vaãn ñang ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caû nöôùc nguyeân nhaân do Vieät Nam laø quoác gia ngheøo kinh teá coøn chaäm phaùt trieån, vaán ñeà moâi tröôøng môùi ñöôïc quan taâm trong vaøi naêm gaàn ñaây. Ñoå ñoáng loä thieân coù raát nhieàu nhöôïc ñieåm vì theá noù chæ laø bieän phaùp taïm thôøi nhaèm ñeå giaûi quyeát tình traïng oâ nhieãm do CTRSH gaây ra. Trong töông lai phöông phaùp naøy seõ ñöôïc thay theá baèng caùc bieän phaùp toát hôn nhö: taùi cheá, choân laáp hôïp veä sinh,… 3.5.2. Choân laáp hôïp veä sinh Theo thoáng keâ cuûa Boä Xaây döïng, 64 tænh thaønh trong caû nöôùc hieän chæ coù 13 baõi choân laáp CTRSH. Treân thöïc teá, coâng taùc thieát keá, xaây döïng cuõng nhö vaän haønh caùc baõi choân laáp naøy cuõng chöa ñaït hieäu quaû cao. Cuï theå laø caùc baõi choân laáp naøy ñang trong tình traïng quaù taûi vaø vaán ñeà oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm ñang ngaøy trôû neân traàm troïng do hoaït ñoäng xöû lyù nöôùc roø ró töø caùc baõi choân laáp chöa trieät ñeå. Ví duï nhö baõi choân laáp Goø Caùt, coâng suaát thieát keá chæ coù 3,65 trieäu taán CTRSH nhöng cho ñeán thôøi ñieåm naøy baõi choân laáp Goø Caùt ñaõ tieáp nhaän 4,2 trieäu taán CTRSH. Moãi ngaøy baõi choân laáp naøy phaûi tieáp nhaän bình quaân töø 4000 ñeán 4500 taán CTRSH , coù luùc leân ñeán gaàn 5000 taán maø thieát keá laø moãi ngaøy chæ tieáp nhaän 2000 taán. Beân caïnh ñoù, ôû taïi baõi choân laáp naøy ñang naûy sinh nhieàu vaán ñeà nan giaûi nhö: coâng taùc xöû lyù nöôùc roø ró ñang gaëp raát nhieàu khoù khaên do coâng suaát hoaït ñoäng cuûa nhaø maùy xöû lyù nöôùc roø ró laø 100 m3/ngaøy, nhöng löôïng nöôùc roø ró töø baõi choân laáp hieän nay ñaõ leân ñeán gaàn 1000 m3/ngaøy. Vieäc phaùt taùn muøi hoâi gaây aûnh höôûng ñeán daân cö soáng xung quanh. Vì theá caùc cô quan coù chöùc naêng caàn phaûi giaûi quyeát moät caùch trieät ñeå caùc vaàn ñeà naøy nhaèm ñaûm baûo cho coâng taùc baûo veä moâi tröôøng theo höôùng beàn vöõng. 3.5.3. Taùi cheá Theo thoáng keâ, nöôùc ta haøng naêm phaûi boû ra tôùi treân 15 nghìn tyû ñoàng vaø phaûi caàn ñeán treân 5000 ha ñaát ñai quanh caùc ñoâ thò ñeå choân CTRSH. Ñieàu naøy vöøa laõng phí tieàn baïc vaø moät nguoàn taøi nguyeân khaù lôùn maø leõ ra coù theå taùi cheá thaønh caùc haøng hoaù höõu ích. CTRSH chöùa tôùi 80% laø nöôùc, khi bò phaân giaûi bôûi vi sinh vaät chuùng seõ taïo ra thaønh voâ soá caùc saûn phaåm coù muøi hoâi thoái (indol, skatol, H2S, NH3,…) vaø nöôùc hoâi thoái naøy seõ chaûy ra töø ñoáng CTRSH gaây aûnh höôûng ñeán söùc khoeû daân cö soáng gaàn ñoù.. Caùc thaønh phaàn höõu cô khoù phaân huyû nhö: nhöïa, cao su, kim loaïi,…haàu nhö ñaõ ñöôïc thu nhaët ngay taïi nhaø cuûa töøng ngöôøi daân; phaàn coøn laïi cuûa CTRSH chuû yeáu laø chaát höõu cô deã phaân huyû. Ñieàu naøy raát thích hôïp cho vieäc aùp duïng phöông phaùp taùi cheá CTRSH. Vì theá, trong nhöõng naêm gaàn ñaây nhaø nöôùc ñaõ boû ra nhieàu chi phí ñeå nhaäp caùc coâng ngheä cuûa caùc nöôùc tieân tieán vaø xaây döïng caùc nhaø maùy cheá bieán CTRSH. Nhaø maùy xöû lyù CTRSH Thuyû Phöông ôû thaønh phoá Hueá laø moät moâ hình toát trong vieäc xöû lyù CTRSH vaø chuyeån phaàn lôùn CTRSH thaønh haøng hoaù. Nhaø maùy naøy ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû nhö sau: Nhôø coâng taùc trieån khai moät caùch ñoàng boä giöõa coâng nhaân trong nhaø maùy vôùi caùc thieát bò coâng ngheä nhö: maùy tuyeån töø, maùy xeù, maùy thoåi gioù,…nhôø vaäy maø haøng ñoáùng chaát thaûi raén nhö: nhöïa, kim loaïi, cao su ñaõ ñöôïc ñöa ñi taùi cheá thaønh caùc saûn phaåm höõu ích nhö: oáng coáng nhöïa Caùc chaát höõu cô deã phaân huyû ñaõ ñöôïc cheá bieán thaønh caùc bao phaân höõu cô giaøu chaát muøn vaø hoaøn toaøn ñaùp öùng vôùi yeâu caàu thay theá daàn nguoán phaân voâ cô – loaïi phaân ñang nhaäp khaåu vôùi soá löôïng quaù lôùn. Moâ hình Nhaø maùy xöû lyù CTRSH Thuyû Phöông caàn ñöôïc nhaân roäng ra caùc ñòa phöông khaùc, nhaát laø ôû caùc thaønh phoá, thò xaõ ñoâng daân cö . CHÖÔNG 4 THÖÏC TRAÏNG VAØ DIEÃN BIEÁN CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOAÏT ÔÛ THÒ XAÕ TAÂN AN TÆNH LONG AN 4.1. Hieän traïng khoái löôïng CTRSH ôû TXTA Haøng ngaøy, CTRSH ôû TXTA ñöôïc sinh ra töø caùc nguoàn sau: CTRSH töø caùc khu daân cö bao goàm: daân cö vaø khaùch vaõng lai, du lòch,… CTRSH töø chôï, caùc tuï ñieåm buoân baùn, nhaø haøng, khaùch saïn, khu vui chôi giaûi trí, khu vaên hoùa,… CTRSH cuûa caùc cô quan, coâng sôû, tröôøng hoïc,… CTRSH töø caùc xí nghieäp coâng nhgieäp, cô sôû saûn xuaát tieåu thuû coâng nghieäp CTRSH töø caùc cô sôû y teá ôû TXTA Caùc soá lieäu veà hieän traïng khoái löôïng CTRSH ôû TXTA töông ñoái ngheøo naøn bôûi vì töø tröôùc ñeán nay con soá naøy chöa ñöôïc phaân tích thoáng keâ moät caùch cuï theå vaø chính xaùc. Ñeå tính toaùn khoái löôïng CTRSH phaûi döïa vaøo toác ñoä thaûi vaø daân soá cuûa khu vöïc caàn tính toaùn. Vôùi toác ñoä thaûi CTRSH bình quaân cho caùc ñoâ thò ôû Vieät Nam thì löôïng CTRSH thaûi ra trung bình haèng ngaøy cuûa moãi ngöôøi daân khoaûng 0,5kg. Nhö vaäy TXTA vôùi daân soá hieän nay laø khoaûng 120.000 ngöôøi (naêm 2005) thì löôïng CTRSH thaûi ra haøng ngaøy seõ laø 60 taán/ngaøy. Tuy nhieân, theo öôùc tính cuûa Coâng ty coâng trình coâng coäng thì khoái löôïng CTRSH (bao goàm CTRSH: daân cö, ñöôøng phoá, y teá, chôï, cô sôû coâng nghieäp) khoaûng treân 40 taán/ngaøy. Con soá naøy chæ thoáng keâ khoái löôïng ôû caùc ñoái töôïng coù dòch vuï thu gom CTRSH. Vôùi toác ñoä taêng daân soá nhö hieän nay vaø söï gia taêng CTRSH theo söï naâng cao ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân thì trong töông lai CTRSH taïi TXTA laø raát lôùn. Khoái löôïng CTRSH theo caùc naêm cuûa TXTA ñöôïc theå hieän trong baûng sau. Baûng 4.1 : Khoái löôïng CTRSH (taán/ngaøy) Naêm 1998 2000 2005 Khoái löôïng (taán/ngaøy) 40 42,4 45,7 Nguoàn : Baùo caùo hieän traïng moâi tröôøng tænh Long An naêm 2005 Hình 4.1 : Dieãn bieán khoái löôïng CTRSH trong maáy naêm qua 4.2. Hieän traïng thaønh phaàn CTRSH ôû TXTA 4.2.1. Thaønh phaàn rieâng bieät CTRSH ôû TXTA coù tính chaát raát ña daïng vaø phöùc taïp. Thaønh phaàn rieâng bieät cuûa CTRSH thay ñoåi theo ñieàu kieän kinh teá, taäp quaùn sinh hoaït, vò trí ñòa lyù, thôøi gian, muøa trong naêm,… Chính vì vaäy vieäc phaân loaïi caùc thaønh phaàn trong CTRSH ôû thò xaõ raát khoù khaên vaø phöùc taïp. Trong maáy naêm qua vieäc phaân tích thaønh phaàn trong CTRSH khoâng ñöôïc quan taâm. Caùc soá lieäu, maëc duø coù ñöôïc ghi nhaän, song khoâng mang tính ñònh kyø, ñaïi dieän vaø vì vaäy giaù trò veà thoáng keâ khoâng ñaùng keå. Maëc duø vaäy, söï toàn taïi cuûa moät vaøi con soá ít oûi naøy cuõng coù nhöõng giaù trò nhaát ñònh cho nhöõng nghieân cöùu cô baûn veà CTRSH ôû TXTA. Theo baùo caùo khoa hoïc “Ñaùnh giaù hieän traïng moâi tröôøng tænh Long An naêm 1999 – 2000” thì keát quaû phaân tích thaønh phaàn rieâng bieät cuûa CTRSH ôû TXTA taïi baõi raùc xaõ Lôïi Bình Nhôn ñöôïc tieán haønh trong naêm 1998 nhö sau: Baûng 4.2 : Thaønh phaàn rieâng bieät cuûa CTRSH ôû TXTA Thaønh phaàn Dao ñoäng (%) Thöïc phaåm 63,59 – 68,59 Giaáy 4,71 – 6,03 Nylon 5,57 – 7,12 Plastics 1,26 – 3 37 Vaûi 2,07 – 3,31 Cao su 2,13 – 4,5 Laù, caønh caây 7,59 – 14,47 Thuûy tinh 1,7 – 2,7 Kim loaïi 1,03 – 3,4 Ñaát, caùt 5,25 – 12,25 Nguoàn : baùo caùo khoa hoïc” Ñaùnh giaù hieän traïng moâi tröôøng tænh Long An naêm 1999 – 2000” Töø keát quaû phaân tích cho thaáy: CTRSH ôû TXTA coù thaønh phaàn höõu cô deã phaân huûy khaù cao rieâng raùc thöïc phaåm chieám khoaûng 60% – 70% (baûng 4.2) vaø ñaây laø moät trong soá yeáu toá ñeå coù theå löïa choïn coâng ngheä xöû lyù baèng caùch uû phaân compost. Maëc khaùc, caùc thaønh phaàn khaùc nhö: nylon, giaáy, plastics,… cuõng töông ñoái vaø trong töông lai caùc thaønh phaàn naøy seõ nhanh choùng taêng leân trong CTRSH do xu theá coâng nghieäp hoùa caùc saûn phaåm gia ñình tröôùc ñaây cheá taïo töø tre, nöùa, sôïi töï nhieân,…laàn löôït ñöôïc thay theá baèng nhöïa; bao goùi thöïc phaåm baèng laù caây ñöôïc thay theá baèng plastics. Vì vaäy phöông phaùp taùi cheá caùc saûn phaåm coù trong CTRSH ôû TXTA laø moät löïa choïn mang tính laâu daøi vì noù vöøa thu ñöôïc lôïi nhuaän töø vieäc baùn caùc saûn phaåm taùi cheá ñoàng thôøi ñaûm baûo veà maët moâi tröôøng. 4.2.2. Tyû troïng Tyû troïng (maät ñoä) cuûa CTRSH taïi baõi raùc Lôïi Bình Nhôn laø khoaûng 285kg/m3 ,maät ñoä naøy nhoû hôn so vôùi thöïc teá CTRSH cuûa daân cö ñoâ thò do caùc nguyeân nhaân Thôøi tieát: vaøo muøa khoâ haïn töø thaùng 12 ñeán thaùng 4 , nhieät ñoä cao laøm cho toác ñoä boác hôi taêng leân vaø vì vaäy maät ñoä CTRSH giaûm xuoáng. Thaønh phaàn: hieän nay thaønh phaàn CTRSH taïi baõi raùc Lôïi Bình Nhôn ñaõ bò thay ñoåi do hoïat ñoäng cuûa cö daân löôïm raùc. 4.2.3. Ñoä aåm Ñoä aåm ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû phaàn thaát thoaùt sau khi saáy ôû 105oC. Ñoä aåm töôi ñöôïc bieåu dieãn baèng phaàn traêm troïng löôïng öôùt cuûa maãu, coøn ñoä aåm khoâ ñöôïc bieåu dieãn baèng phaàn traêm troïng löôïng khoâ cuûa maãu, ñoä aåm töôi cuûa CTRSH ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc sau: M= (w – d)/w Trong ñoù: M: ñoä aåm w: Khoái löôïng ban ñaàu caûu maãu (kg) d: khoái löôïng cuûa maãu khi saáy ôû 105oC (kg) Ñoä aåm cuûa CTRSH ôû TXTA ñöôïc xaùc ñònh trong nghieân cöùu thaùng 12/1999 ( Baùo caùo khoa hoïc :”Ñaùnh giaù hieän traïng moâi tröôøng tænh Long An 1999 – 2000) dao ñoäng töø 36% - 52% , giaù trò trung bình laø 42%. Tuy nhieân, keát quaû phaân tích naøy chæ mang tính chaát thôøi ñieåm do ñoä aåm cuûa CTRSH phuï thuoäc raát nhieàu vaøo nhieät ñoä, ñoä aåm khoâng khí vaø thaønh phaàn rieâng bieät cuûa CTRSH. Chính vì vaäy con soá naøy chæ ñuùng trong moät ñieàu kieän nhaát ñònh, nhöng do thôøi gian vaø ñieàu kieän laøm ñoà aùn toát nghieäp coù haïn neân khoâng theå tieán haønh phaân tích tröïc tieáp, taïm thôøi laáy giaù trò treân ñeå ñaëc tröng cho ñoä aåm cuûa CTRSH ôû TXTA. Vôùi giaù trò trung bình ñoä aåm cuûa CTRSH laø 42% raát thích hôïp cho vieäc xöû lyù CTRSH baèng caùch uû phaân compost. 4.3. Hieän traïng quaûn lyù CTRSH ôû TXTA tænh Long An 4.3.1. Thu gom vaø vaän chuyeån Naêng löïc thu gom vaø vaän chuyeån CTRSH cuûa TXTA nhö sau: Thu gom CTRSH : soá coâng nhaân thu gom vaø vaän chuyeån CTRSH goàm coù 90 ngöôøi Trong ñoù : ÔÛ baõi raùc 4 ngöôøi Vaän chuyeån 7 ngöôøi Veä sinh ñöôøng 40 ngöôøi Haønh chaùnh 39 ngöôøi Xe vaän chuyeån Xe eùp raùc coù khoái löôïng töø 2,5 – 7,5 taán: 5 chieác Xe ñaåy tay, xe lam,…20 chieác Coâng vieäc thu gom CTRSH ôû TXTA CTRSH cuûa ngöôøi daân ñöôïc boû vaøo caùc thuøng raùc taïi gia ñình hoaëc tuùi nylon buoäc kín. Tôùi giôø heïn, neáu laø caùc hoä daân naèm trong heûm, ñöôøng nhoû thì xe raùc ñaåy tay seõ ñeán thu gom vaø vaän chuyeån ra xe eùp raùc, coøn neáu treân ñöôøng lôùn thì xe eùp raùc seõ chaïy treân ñöôøng vaø thu gom CTRSH ôû töøng nhaø. CTRSH ôû ñöôøng phoá vaø chôï cuõng ñöôïc thu gom töông töï nhö treân Vieäc thu gom CTRSH trong khu vöïc TXTA ñöôïc chia ra laøm nhieàu daïng tuøy theo phaân boá vaø sinh hoaït daân cö, sinh hoaït thöông maïi, dòch vuï. Toång quaùt caùc daïng thu gom CTRSH ñöôïc trình baøy sau ñaây: CTRSH ôû nôi xa trung taâm hoaëc ngay ôû nhöõng hoä naèm caïnh phoá: taát caû caùc loaïi CTRSH töø caùc hoä gia ñình ñieàu töï thu gom, cho vaøo bao plastic hoaëc cho vaøo gioû vaø ñem ñaët nôi troáng ngoaøi tröôùc nhaø hoaëc tröôùc ngoõ heûm, tôùi giôø quy ñònh xe eùp raùc seõ ñeán thu laáy. Xe raùc ñeán thu ñònh kyø 1 laàn/ngaøy ñeå ñem ñeán baõi raùc Lôïi Bình Nhôn. Tuy nhieân, do hôi xa khu trung taâm thò xaõ neân raát nhieàu hoä daân ñaõ töï taïo hoá raùc taïi nhaø. CTRSH ôû khu daân cö trung taâm: CTRSH ñöôïc ngöôøi daân töï thu gom vaø boû vaøo bao plastic hoaëc gioû raùc vaø ñaët tröôùc nhaø hoaëc ñem ñoå vaøo thuøng nhoû ñöïng raùc coâng coäng ñaët ôû ñöôøng phoá chính vaø xe eùp raùc ñeán thu gom ñöa ñeán baõi raùc. Ngoaøi ra, caùc xe ñaåy tay cuûa tö nhaân ñeán thu gom raùc ôû trong heûm vaän chuyeån ra ñöôøng chính vaø xe aùp raùc ñeán thu gom. CTRSH khu vöïc chôï: nhö tröôùc ñaây, ôû caùc chôï coù nhieàu thuøng raùc nhoû coâng coäng ñöôïc ñaët ôû beân trong. Theo quy ñònh thì ngöôøi buoân baùn seõ boû raùc vaøo caùc thuøng naøy. Nhöng thöïc teá löôïng raùc ñoå vaøo khoâng nhieàu maø ñoå böøa baõi treân maët ñaát. Tuy nhieân, ban quaûn lyù chôï coù ñoäi thu gom vaø hoï ñaûm traùch coâng vieäc queùt doïn vaø thu gom raùc thaûi. CTRSH cuûa caùc cô quan haønh chính vaø caùc cô sôû saûn xuaát: ñöôïc thu gom vaø ñöa ñeán caùc thuøng chöùa raùc coâng coäng hoaëc cho vaøo bao ñaëc tröôùc cô quan ñeå xe thu gom mang ñeán baõi raùc. Tuy nhieân ñoái vôùi nhöõng chaát thaûi thoâng duïng nhö giaáy coù theå baùn cho caùc vöïa ve chai. Khoái löôïng vaø khaû naêng thu gom CTRSH ñöôïc theå hieän roõ ôû baûng sau: Baûng 4.3 : Caùc loaïi vaø khaû naêng thu gom CTRSH ôû TXTA Caùc loaïi CTRSH Khoái löôïng (taán/ngaøy) Khaû naêng thu gom(%) Chôï 8 50 Daân cö 20 50 Y teá 1 100 Ñöôøng phoá 7 50 Cô quan 4 50 Nguoàn : baùo caùo khoa hoïc” Ñaùnh giaù hieän traïng moâi tröôøng tænh Long An naêm 1999 – 2000” Nhö vaäy vôùi löôïng CTRSH thu gom ñöôïc chæ khoaûng 50% thì löôïng CTRSH coøn laïi seõ goùp phaàn raát lôùn vaøo vieäc laøm oâ nhieãm moâi tröôøng vaø söùc khoûe nhaân daân. 4.3.2. Coâng taùc xöû lyù CTRSH ôû TXTA Hieän nay vieäc xöû lyù CTRSH taïi TXTA ñieàu ñöôïc tieán haønh moät caùch raát ñôn giaûn. CTRSH sau khi ñöôïc thu gom seõ vaän chuyeån ñeán baõi raùc Lôïi Bình Nhôn ñoå thaønh ñoáng cho phaân huûy töï nhieân sau ñoù seõ san uûi raùc vaø phun thuoác dieät ruoài ñeå giaûm bôùt muøi nhöng coâng vieäc naøy cuõng chöa ñöôïc tieán haønh thöôøng xuyeân. Baõi raùc Lôïi Bình Nhôn coù khaû naêng chöùa khoaûng 20 ngaøn taán raùc/naêm. Trung bình moät ngaøy coù 12 chuyeán xe vaän chuyeån ñeán baõi raùc, cöï ly vaän chuyeån töø thò xaõ ñeán baõi choân laáp laø 17km. Theo thoáng keâ cuûa coâng ty Coâng trình coâng coäng TX Taân An, khoái löôïng raùc thu gom ñöôïc ôû thò xaõ khoaûng 30 – 40 taán/ngaøy. Do baõi raùc naøy ñaõ xaây döïng khaù laâu neân chöa coù bieän phaùp haïn cheá söï roø ró nöôùc töø baõi raùc ra beân ngoaøi. Theo caùc nhaø nghieân cöùu thì nöôùc roø ró töø baõi raùc coù taùc ñoäng xaáu ñeán nguoàn nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët. Sau ñaây laø moät soá hình aûnh veà caùc hoaït ñoäng xöû lyù ôû baõi raùc Lôïi Bình Nhôn Hình 4.2 : Caùc hoaït ñoäng xöû lyù trong baõi raùc Lôïi Bình Nhôn Hoaït ñoäng phun thuoác EM ñeå khöû muøi Hoaït ñoäng san uûi raùc Hoaït ñoäng san uûi raùc Nöôùc roø ró töø baõi raùc ñöôïc daãn ñeán ao troàng rau muoáng Nhö vaäy, vieäc xöû lyù CTRSH taïi baõi raùc Lôïi Bình Nhôn laø hoaøn toaøn khoâng ñaûm baûo veä sinh moâi tröôøng, taùc ñoäng xaáu ñeán söùc khoûe cuûa nhöõng ngöôøi nhaët raùc vaø soáng xung quanh khu vöïc ñoù. Hieän nay, chöa coù moät nghieân saâu naøo ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä aûnh höôûng cuûa baõi raùc Lôïi Bình Nhôn ñeán moâi tröôøng vaø con ngöôøi. Nhöng theo nghieân cöùu thì nhöõng ngöôøi nhaët raùc thöôøng hay bò caùc beänh cuùm, lî, lao phoåi, ñau daï daøy, tai muõi hoïng, hen suyeãn; caùc trieäu chöùng thaân nhieät cao, nhöùc moûi, caùc veát thaâm tím nöùt neû, caùc vaán ñeà veà da (noåi muïn, gheû), veà maét; caùc beänh gaây bôûi ñoäng vaät kyù sinh… coù theå daãn ñeán töû vong. Beân caïnh ñoù noù coøn gaây oâ nhieãm khoâng khí xung quanh khu vöïc xöû lyù do söï phaân huûy CTR taïo ra muøi hoâi, oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët do nöôùc ræ töø raùc. Sau ñaây laø moät hình aûnh minh hoaï hoaït ñoäng thu nhaët raùc tröïc tieáp raát deã gaây haïi cho söùc khoûe ngöôøi daân taïi baõi raùc Lôïi Bình Nhôn. Hình 4.3 : Hoaït ñoäng thu nhaët raùc taïi baõi raùc Lôïi Bình Nhôn 4.4. Döï baùo dieãn bieán veà CTRSH ôû TXTA 4.4.1. Dieãn bieán veà khoái löôïng CTRSH Vieäc döï baùo dieãn bieán khoái löôïng CTRSH coù yù nghóa cöïc kyø quan troïng trong coâng taùc quaûn lyù. Ñaëc bieät, ñoái vôùi hình thöùc taùi cheá CTRSH thì coâng vieäc naøy caøng coù yù nghóa. Vì chæ coù theå thoâng qua coâng taùc döï baùo maø nhöõng nhaø quaûn lyù coù theå xaây döïng moät keá hoaïch taùi cheá CTRSH chaéc chaén, ñaûm baûo hieäu quaû va._.