Nghiên cứu đề xuất mô hình quản lý phù hợp phục vụ công tác bảo vệ môi trường hướng đến phát triển bền vững một số khu dân cư tiêu biểu trên địa bàn tỉnh Bình Dương
Tài liệu Nghiên cứu đề xuất mô hình quản lý phù hợp phục vụ công tác bảo vệ môi trường hướng đến phát triển bền vững một số khu dân cư tiêu biểu trên địa bàn tỉnh Bình Dương: ... Ebook Nghiên cứu đề xuất mô hình quản lý phù hợp phục vụ công tác bảo vệ môi trường hướng đến phát triển bền vững một số khu dân cư tiêu biểu trên địa bàn tỉnh Bình Dương
Tóm tắt tài liệu Nghiên cứu đề xuất mô hình quản lý phù hợp phục vụ công tác bảo vệ môi trường hướng đến phát triển bền vững một số khu dân cư tiêu biểu trên địa bàn tỉnh Bình Dương, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
PHAÀN 1. MÔÛ ÑAÀU
1. ÑAËT VAÁN ÑEÀ [4,14]
Bình Döông laø moät tænh thuoäc mieàn Ñoâng Nam boä, naèm trong khu vöïc kinh teá troïng ñieåm phía Nam, coù vò trí ñòa lyù gaàn thaønh phoá Hoà Chí Minh ÷ moät trung taâm kinh teá, vaên hoùa, ñaàu moái giao löu lôùn cuûa caû nöôùc; ñaát ñai töông ñoái baèng phaúng, neàn ñòa chaát oån ñònh, vöõng chaéc; quyõ ñaát coøn lôùn; coù nguoàn taøi nguyeân vôùi nhieàu loaïi khoaùng saûn phi kim loaïi; khí haäu oân hoaø; treân ñòa baøn tænh coù caùc truïc loä giao thoâng huyeát maïch cuûa Quoác gia ñaõ ñöôïc ñaàu tö naâng caáp vaø môû roäng chaïy qua nhö quoác loä 1, quoác loä 13, 14, ñöôøng saét Baéc ÷ Nam, tuyeán ñöôøng xuyeân AÙ; keát caáu haï taàng coù böôùc ñaàu tö, chænh trang, … Nhöõng nhaân toá "thieân thôøi, ñòa lôïi" ñoù ñaõ taïo cho Bình Döông nhieàu thuaän lôïi ñeå phaùt trieån kinh teá, ñaåy maïnh coâng cuoäc coâng nghieäp hoaù ÷ hieän ñaïi hoaù cuûa tænh [ www.binhduong.gov.vn
].
Tröôùc yeâu caàu caáp baùch cuûa coâng cuoäc phaùt trieån kinh teá nhieàu khu daân cö trong tænh ñöôïc quy hoaïch vaø xaây döïng, nhaèm boá trí taùi ñònh cö cho nhöõng hoä daân thuoäc dieän giaûi toûa. Nhöng thöïc teá hieän nay coù raát ít hoä daân thuoäc dieän taùi ñònh cö cö truù ôû caùckhu daân cö naøy vaø coù nhieàu hoä daân khoâng xaây döïng nhaø ôû theo quy hoaïch. Maët khaùc, tình traïng hoaït ñoäng saûn xuaát – kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp trongkhu daân cö khoâng theo quy hoaïch ñaõ laøm aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng soáng ôû khu daân cö. Nghieâm troïng hôn, vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng vaø teä naïn xaõ hoäi ngaøy caøng taêng, khieán ngöôøi daân nôi ñaây raát böùc xuùc.
Tröôùc tình hình ñoù, ñoøi hoûi caàn phaûi xaây döïng ñöôïc heä thoáng toå chöùc quaûn lyù moâi tröôøng ñuû maïnh ñeå ñaûm ñöông coâng taùc baûo veä moâi tröôøng; thöïc hieän moïi giaûi phaùp nhaèm chaën ñöùng ñaø oâ nhieãm ôû moät soá khu coâng nghieäp, khu ñoâ thò; neân taäp trung xaây döïng thí ñieåm theo moâ hình phaùt trieån kinh teá nhanh, moâi tröôøng saïch ñeïp vaø ñuùng vôùi chu trình sinh thaùi. Ñeå goùp phaàn ñaït ñöôïc muïc tieâu naøy, caàn thieát phaûi thöïc hieän giaùo duïc vaø xaõ hoäi hoùa coâng taùc baûo veä moâi tröôøng moät caùch maïnh meõ, saâu roäng trong coäng ñoàng.
Hôn nöõa ñoâ thò hoùa ñi cuøng coâng nghieäp hoùa laø con ñöôøng ngaén nhaát sôùm ñöa Bình Döông trôû thaønh tænh coâng nghieäp hoùa nhöng noù cuõng sôùm laøm cho moâi tröôøng soáng bò toån thöông vaø oâ nhieãm naëng neà neáu khoâng coù giaûi phaùp quaûn lyù höõu hieäu. Ñieàu ñoù ñoøi hoûi chuùng ta phaûi laäp laïi theá caân baèng ñoäng trong heä sinh thaùi voán raát nhaïy caûm baèng caùch ñaûm baûo caùc moái quan heä haøi hoøa vaø thoáng nhaát giöõa ba thaønh toá moâi tröôøng nhaân vaên, moâi tröôøng xaây döïng vaø moâi tröôøng thieân nhieân. Ñieàu naøy chæ coù theå ñaït ñöôïc khi con ngöôøi xaây döïng ñöôïc moät coäng ñoàng daân cö beàn vöõng. Xuaát phaùt töø nhöõng yeâu caàu treân, taùc giaû ñoà aùn cho raèng vieäc tieán haønh nghieân cöùu ñeà taøi “Nghieân cöùu ñeà xuaát moâ hình quaûn lyù phuø hôïp phuïc vuï coâng taùc baûo veä moâi tröôøng höôùng ñeán phaùt trieån beàn vöõng moät soá khu daân cö tieâu bieåu treân ñòa baøn tænh Bình Döông” laø raát caàn thieát vaø cuõng laø dòp ñeå aùp duïng kieán thöùc ñöôïc hoïc vaøo thöïc teá.
2. TOÅNG QUAN VEÀ ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU
2.1. Trong nöôùc
Tröôùc tình hình xuaát phaùt töø nhu caàu vaø ñoøi hoûi ngaøy caøng cao cuûa coâng taùc baûo veä moâi tröôøng phuïc vuï phaùt trieån beàn vöõng caùc khu vöïc ñoâ thò vaø coâng nghieäp (nhaát laø caùc khu vöïc môùi phaùt trieån), trong nhöõng naêm vöøa qua ñaõ coù haøng loaït caùc ñeà taøi döï aùn khoa hoïc coâng ngheä caùc caáp (Nhaø nöôùc, Boä ngaønh, ñòa phöông, …) trieån khai xung quanh chuû ñeà. Chæ tính rieâng khu vöïc Ñoâng Nam Boä vaø löu vöïc soâng Saøi Goøn ÷ Ñoàng Nai ñaõ coù haøng chuïc ñeà taøi döï aùn vôùi chuû ñeà taäp trung xung quanh vaán ñeà naøy. Caùc coâng trình nhìn chung ñaõ ñoùng goùp ñaùng keå cho vieäc ñöa ra moät böùc tranh hieän traïng khaù ña daïng veà tình traïng moâi tröôøng vaø taøi nguyeân trong khu vöïc nghieân cöùu, vaø cuõng ñaõ phaàn naøo ñeà xuaát ñöôïc moät soá caùc giaûi phaùp mang tính ñònh höôùng cho coâng taùc baûo veä moâi tröôøng phuïc vuï phaùt trieån beàn vöõng cuûa khu vöïc nghieân cöùu. Tuy vaäy coù theå noùi raèng haïn cheá chung cuûa caùc coâng trình naøy laø do ñòa baøn nghieân cöùu khaù roäng neân khoâng taäp trung ñöa ra ñöôïc caùc giaûi phaùp ñaëc thuø veà baûo veä moâi tröôøng vaø phaùt trieån beàn vöõng thích hôïp cho töøng ñòa phöông cuï theå, hôn nöõa do haïn cheá cuûa thôøi gian vaø kinh phí nghieân cöùu neân caùc ñeà taøi, döï aùn ñoâi khi chöa caäp nhaät ñöôïc soá lieäu cuï theå, ña daïng vaø ñaày ñuû.
2.2. Ngoaøi nöôùc
Nhö ñaõ trình baøy, caùc heä thoáng vaø kyõ thuaät baûo veä moâi tröôøng phuïc vuï phaùt trieån beàn vöõng ñaõ ñöôïc öùng duïng raát höõu hieäu trong vieäc thieát keá vaø quaûn lyù ñoâ thò taïi caùc nöôùc phaùt trieån trong voøng hôn moät nöûa theá kyû vöøa qua. Caùc kyõ thuaät vaø heä thoáng naøy bao goàm:
Taùi cheá vaø taùi söû duïng, xaây döïng thò tröôøng trao ñoåi chaát thaûi (chung cho caùc khu ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp trong ñòa baøn).
Heä sinh hoïc thoáng nhaát vaø söû duïng caùc nguoàn taøi nguyeân coù theå taùi taïo: laø vieäc keát hôïp giöõa qui hoaïch quaûn lyù ñoâ thò vôùi vieäc söû duïng vaø baûo veä hôïp lyù caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân, höôùng tôùi vieäc söû duïng vaø baûo veä hôïp lyù caùc nguoàn taøi nguyeân naøy, nhaát laø höôùng tôùi vieäc söû duïng caùc nguoàn naêng löôïng môùi coù theå taùi taïo ñöôïc.
Xöû lyù chaát thaûi baûo veä moâi tröôøng. Maëc duø khu ñoâ thò coù ñöôïc thieát keá hoaøn haûo tôùi ñaâu thì caùc chaát thaûi cuoái ñöôøng oáng vaãn coù theå sinh ra ñoøi hoûi caàn phaûi ñöôïc xöû lyù trieät ñeå tröôùc khi xaû vaøo nguoàn tieáp nhaän.
Thoâng thöôøng, tuøy theo möùc ñoä vaø yeâu caàu cuûa töøng nöôùc vaø möùc ñoä hoaøn haûo cuûa coâng taùc baûo veä moâi tröôøng ÷ baûo veä taøi nguyeân ôû quoác gia ñoù maø soá löôïng vaø möùc ñoä aùp duïng cuûa caùc kyõ thuaät vaø heä thoáng treân seõ khaùc nhau. Tuy nhieân xu höôùng chung taïi caùc quoác gia laø aùp duïng ñoàng thôøi nguyeân taéc cuûa nhieàu phöông phaùp keå treân trong quaù trình thieát keá vaø quaûn lyù vaän haønh caùc khu ñoâ thò. Coù theå keå ra khaù nhieàu caùc ví duï veà söï aùp duïng toång hôïp naøy taïi caùc nöôùc treân theá giôùi nhö ôû Ñan Maïch, Ñöùc, Myõ, Nhaät, …
3. MUÏC TIEÂU CUÛA ÑEÀ TAØI
Nghieân cöùu ñeà xuaát moâ hình quaûn lyù phuø hôïp phuïc vuï coâng taùc baûo veä moâi tröôøng höôùng ñeán phaùt trieån beàn vöõng moät soá khu daân cö tieâu bieåu treân ñòa baøn tænh Bình Döông.
4. NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU
Ñeå thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu treân, ñeà taøi laàn löôït giaûi quyeát caùc noäi dung sau:
Nghieân cöùu hieän traïng quaûn lyù moâi tröôøng ôû caùc khu daân cö taäp trung Bình Ñöôøng, Chaùnh Nghóa, Thuaän Giao ÷ tænh Bình Döông:
Ñieàu tra, khaûo saùt hieän traïng moâi tröôøng cuûa 3 ñoái töôïng nghieân cöùu. Caùc vaán ñeà caàn nghieân cöùu goàm raùc thaûi, nöôùc thaûi, chaát löôïng khoâng khí, chaát löôïng cuoäc soáng, giao thoâng, …
Phaân tích, ñaùnh giaù hieän traïng moâi tröôøng ñoái töôïng nghieân cöùu qua caùc soá lieäu thu thaäp ñöôïc.
Ñaùnh giaù chung veà caùc giaûi phaùp kyõ thuaät – quaûn lyù ñaõ vaø ñang ñöôïc aùp duïng trong coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng cuûa caùc ñoái töôïng nghieân cöùu.
Xaây döïng boä tieâu chí laøm cô sôû cho vieäc ñeà xuaát moät moâ hình khu daân cö taäp trung thaân thieän moâi tröôøng cho tænh Bình Döông
Boä tieâu chí veà chaát löôïng moâi tröôøng (chaát löôïng moâi tröôøng nöôùc, chaát thaûi raén vaø chaát thaûi nguy haïi, khoâng khí, ña daïng sinh hoïc)
Boä tieâu chí veà xaây döïng, caûnh quan ñoâ thò (tyû leä xaây döïng, giôùi haïn taàng cao, maät ñoä caây xanh, ñöôøng giao thoâng…)
Boä tieâu chí veà chaát löôïng cuoäc soáng (nöôùc saïch, bình ñaúng giôùi, coâng aên vieäc laøm, thu nhaäp, phaân chia phuùc lôïi xaõ hoäi, tyû leä ngöôøi bieát chöõ…)
Boä tieâu chí veà chaêm soùc söùc khoûe (tyû leä taêng daân soá, soá baùc syõ/1.000 daân, soá daân/giöôøng beänh …)
Ñeà xuaát moâ hình khu daân cö thaân thieän moâi tröôøng phuø hôïp vôùi hieän traïng phaùt trieån cuûa tænh Bình Döông
Nghieân cöùu caùc moâ hình khu daân cö taäp trung treân Theá giôùi ñaõ ñöôïc öùng duïng nhaèm phuïc vuï cho coâng taùc baûo veä moâi tröôøng.
Phaân tích ñeå löïa choïn caùc moâ hình khaû thi trong ñieàu kieän thöïc teá cuûa tænh Bình Döông.
Ñeà xuaát moät soá moâ hình quaûn lyù khaû thi coù theå aùp duïng cho caùc khu daân cö hieän höõu treân ñòa baøn tænh Bình Döông.
5. PHAÏM VI VAØ ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU
5.1. Phaïm vi nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñieån hình ñöôïc tieán haønh taïi 03 khu daân cö: KDC Bình Ñöôøng (huyeän Dó An), KDC Chaùnh Nghóa (thò xaõ Thuû Daàu Moät) vaø KDC Thuaän Giao (huyeän Thuaän An) t ænh Bình Döông.
5.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu
Caùc vaán ñeà moâi tröôøng lieân quan ñeán caùc ñoái töôïng nghieân cöùu ñaõ löïa choïn.
6. GIÔÙI HAÏN THÔØI GIAN NGHIEÂN CÖÙU
Töø ñaàu thaùng 8 naêm 2006, taùc giaû ñoà aùn ñaõ coù ñieàu kieän tieáp xuùc vaø nghieân cöùu ñeà taøi naøy. Döôùi söï höôùng daãn cuûa thaày TS Leâ Thanh Haûi – Tröôûng phoøng Quaûn lyù Moâi tröôøng (Vieän Taøi Nguyeân & Moâi tröôøng), taùc giaû ñaõ leân keá hoaïch cho coâng vieäc vaø thôøi gian nghieân cöùu. Thôøi gian chính thöùc thöïc hieän ñoà aùn naøy baét ñaàu töø ngaøy 4/10/2006 ñeán 27/12/2006 (do thôøi gian tröôùc ñoù taùc giaû ñoà aùn phaûi hoaøn thaønh caùc moân hoïc ñieàu kieän cuûa khoaù hoïc).
7. PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN, PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
7.1. Phöông phaùp luaän
Khaûo saùt, ñieàu tra, thu thaäp soá lieäu moâi tröôøng lieân quan
KDC Bình Ñöôøng
KDC Chaùnh Nghóa
KDC Thuaän Giao
Phaân tích nhaän xeùt
Vieát baùo caùo
hieän traïng moâi tröôøng
Ñeà xuaát moâ hình quaûn lyù KDC theo höôùng
phaùt trieån beàn vöõng
Keát luaän
Kieán nghò
Tham khaûo taøi lieäu, tìm kieám caùc moâ hình quaûn lyù KDC theo höôùng PHAÙT TRIEÅN BEÀN VÖÕNG trong vaø ngoaøi nöôùc
7.2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Ngoaøi caùc phöông phaùp nghieân cöùu truyeàn thoáng nhö ñieàu tra khaûo saùt thöïc ñòa, phaân tích toång hôïp taøi lieäu, tham khaûo yù kieán chuyeân gia, … vôùi phöông chaâm laøm noåi baät ñöôïc tính khoa hoïc, tính thöïc teá vaø tính môùi cuûa ñeà taøi naøy, taùc giaû döï ñònh seõ ñeà xuaát aùp duïng caùc phöông phaùp nghieân cöùu sau ñaây cho ñeà taøi:
Phaân tích söû duïng caùc boä tieâu chí phaùt trieån beàn vöõng (nhaát laø boä tieâu chí cuûa Vieät Nam ÷ sustainable index ÷ indicators) aùp duïng cho vieäc quy hoaïch phaùt trieån caùc khu ñoâ thò theo höôùng beàn vöõng.
Söû duïng pheùp phaân tích heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng (Environmental Management Systems ÷ EMS).
Phöông phaùp nghieân cöùu veà sinh thaùi ñoâ thò (urban ecology)
Phöông phaùp nghieân cöùu veà heä sinh hoïc thoáng nhaát (integrated biosystem ÷ IBS) vaø söû duïng caùc nguoàn taøi nguyeân coù theå taùi taïo (renewable resources) trong caùc khu ñoâ thò, khu daân cö taäp trung…
8. YÙ NGHÓA CUÛA ÑEÀ TAØI
8.1. Tính khoa hoïc
Tham khaûo yù kieán cuûa caùc chuyeân gia veà moâi tröôøng, caùc giaùo sö, tieán syõ veà moâi tröôøng, quyù thaày coâ, …
Ñoà aùn ñöôïc xaây döïng treân neàn taûng tham khaûo töø nhieàu nguoàn taøi lieäu uy tín trong vaø ngoaøi nöôùc nhö: Saùch giaùo khoa chuyeân ngaønh, caùc baùo caùo hoäi thaûo, caùc coâng trình nghieân cöùu khoa hoïc coù lieân quan ñeán ñeà taøi, taøi lieäu Internet … mang tính khoa hoïc cao.
Nhöõng moâ hình, coâng ngheä ñöa ra tham khaûo trong ñeà taøi ñeàu ñaõ vaø ñang ñöôïc caùc nöôùc coù neàn coâng nghieäp phaùt trieån trong khu vöïc öùng duïng, vì caùc ñaëc tröng trong quaù trình phaùt trieån ñoâ thò vaø khu daân cö cuûa Bình Döông coù nhieàu neùt töông ñoàng vôùi caùc quoác gia khaùc ôû khu vöïc.
8.2. Tính thöïc teá
Coâng taùc ñieàu tra, khaûo saùt hieän traïng cuûa caùc khu daân cö laø thöïc teá.
Coù theå aùp duïng moät soá moâ hình quaûn lyù khu daân cö taäp trung cuûa caùc nöôùc tieân tieán phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá cuûa tænh Bình Döông.
Ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän nhaèm ñaùp öùng nhu caàu thöïc teá veà vieäc giaûi quyeát vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng ñang dieãn ra taïi caùc khu daân cö taäp trung.
8.3. Tính môùi
Ñeà taøi laàn ñaàu tieân ñöa ra vieäc nghieân cöùu khaû naêng aùp duïng caùc kyõ thuaät vaø heä thoáng beàn vöõng vaøo ñieàu kieän phaùt trieån ñoâ thò vaø khu daân cö môùi cho Bình Döông, moät ñòa phöông ñang trong quaù trình ñoâ thò hoùa vaø coâng nghieäp hoùa nhanh choùng.
Toùm taét:
Noäi dung Chöông 1 trình baøy toång quan ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá xaõ hoäi, caùc vaán ñeà moâi tröôøng lieân quan ñeán noäi dung nghieân cöùu, trong ñoù ñaëc bieät nhaán maïnh ñeán hieän traïng moâi tröôøng vaø coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng caùc khu daân cö taäp trung treân ñòa baøn Bình Döông.
Chöông 1. TOÅNG QUAN VEÀ TÆNH BÌNH DÖÔNG
1.1. ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN [4,7,14]
Bình Döông laø moät tænh thuoäc mieàn Ñoâng Nam Boä, naèm veà phía Baéc cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh, laø moät trong 7 tænh thuoäc Vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam. Ñaây laø khu vöïc kinh teá naêng ñoäng nhaát caû nöôùc, nôi thu huùt caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi vôùi soá löôïng lôùn vaø cuõng laø nôi taäp trung saûn xuaát haøng hoaù lôùn vôùi coâng ngheä hieän ñaïi. Bình Döông coù vò trí chieán löôïc quan troïng caû veà kinh teá vaø chính trò, coù dieän tích töï nhieân laø 2.695 km2. Bình Döông ñöôïc bao boïc bôûi hai con soâng lôùn laø soâng Saøi Goøn ôû phía Taây vaø soâng Ñoàng Nai ôû phía Ñoâng, coù toïa ñoä ñòa lyù 11052' ÷12018'B vaø 106045' ÷107067'30"Ñ vaø coù ranh giôùi haønh chính nhö sau:
Phía Nam giaùp thaønh phoá Hoà Chí Minh.
Phía Baéc giaùp tænh Bình Phöôùc.
Phía Ñoâng giaùp tænh Ñoàng Nai.
Phía Taây giaùp tænh Taây Ninh vaø Thaønh phoá Hoà Chí Minh.
Ñòa hình
Bình Döông coù ñòa hình töông ñoái baèng phaúng, neàn ñòa chaát oån ñònh, vöõng chaéc, phoå bieán laø nhöõng daõy ñoài phuø sa coå noái tieáp nhau vôùi ñoä doác töø 3÷150. Bình Döông coù 3 daïng ñòa hình chính sau ñaây:
Vuøng thung luõng baõi boài phaân boá doïc theo caùc soâng Ñoàng Nai, soâng Saøi Goøn vaø soâng Beù. Ñaây laø vuøng ñaát thaáp, phuø sa môùi, khaù phì nhieâu, baèng phaúng, cao trung bình 6÷10m.
Vuøng ñòa hình baèng phaúng naèm keá tieáp sau caùc vuøng thung luõng baõi boài, ñòa hình töông ñoái baèng phaúng, coù ñoä doác 3÷120, cao trung bình töø 10÷30m.
Vuøng ñòa hình ñoài thaáp coù löôïn soùng yeáu naèm treân caùc neàn phuø sa coå, chuû yeáu laø caùc ñoài thaáp vôùi ñænh baèng phaúng, lieân tieáp nhau, coù ñoä doác 5÷120, ñoä cao phoå bieán töø 30÷60m.
1.1.2. Taøi nguyeân
a. Taøi nguyeân ñaát
Bình Döông coù 6 nhoùm ñaát chính:
Ñaát pheøn: 3.304 ha, chieám 1,22% dieän tích ñaát töï nhieân;
Ñaát phuø sa: 15.725 ha, chieám 5,79% dieän tích ñaát töï nhieân;
Ñaát xaùm: 142.445 ha, chieám 52,41% dieän tích ñaát töï nhieân;
Ñaát ñoû vaøng: 65.243 ha, chieám 24% dieän tích ñaát töï nhieân;
Ñaát doác tuï: 32.848 ha, chieám 12,09% dieän tích ñaát töï nhieân;
Ñaát xoùi moøn trô soûi ñaù vaø soâng hoà: 103.135 ha, chieám 4,49% dieän tích ñaát töï nhieân.
b. Taøi nguyeân nöôùc
Taøi nguyeân nöôùc maët
Bình Döông coù 3 con soâng chính thuoäc heä thoáng soâng Saøi Goøn ÷ Ñoàng Nai chaûy qua ñòa phaän tænh laø soâng Saøi Goøn, Ñoàng Nai vaø Soâng Beù. Trong ñoù soâng Saøi Goøn laø soâng coù chieàu daøi lôùn nhaát chaûy qua ñòa baøn tænh. Ngoaøi ba soâng chính naøy, coøn coù soâng Thò Tính (chi löu cuûa soâng Saøi Goøn), raïch Baø Loâ, Baø Hieäp, Vónh Bình, raïch caàu OÂng Coä. Maät ñoä keânh raïch trong tænh töø 0,4÷0,8 km/km2, löu löôïng khoâng lôùn, doøng chaûy nöôùc maët chæ taäp trung ôû caùc soâng suoái lôùn. Ngoaøi heä thoáng soâng raïch, Bình Döông coøn coù heä thoáng hoà chöùa nöôùc raát quan troïng cho vieäc töôùi tieâu vaø choáng luõ, bao goàm caùc hoà: Daàu Tieáng, Caàn Noâm, Töø Vaân I & II, Ñaù Baøn, Cua Paris vaø hoà Phöôùc Hoøa ñang trong giai ñoaïn xaây döïng.
Taøi nguyeân nöôùc ngaàm
Nguoàn nöôùc ngaàm cuûa tænh Bình Döông töông ñoái phong phuù, toàn taïi döôùi 2 daïng laø loå hoång vaø khe nöùt. Theo ñaùnh giaù thì toång tröõ löôïng khai thaùc tieàm naêng treân toaøn tænh laø 1.627.317m3/ngaøy. Veà ñaëc ñieåm phaân boá tænh Bình Döông coù 3 khu vöïc nöôùc ngaàm nhö sau:
Khu vöïc giaøu nöôùc ngaàm phaân boá ôû phía Taây huyeän Beán Caùt ñeán soâng Saøi Goøn, coù nhöõng ñieåm ôû Thanh Tuyeàn möïc nöôùc coù theå ñaït ñeán 250l/s, khaû naêng taøng tröõ vaø vaän ñoäng nöôùc toát, taàng chöùa nöôùc daøy töø 15÷20m;
Khu giaøu nöôùc trung bình phaân boá ôû huyeän Thuaän An (tröø vuøng truõng pheøn), caùc gieáng ñaøo coù löu löôïng 0,05÷0,6l/s, beà daøy taàng chöùa nöôùc 10÷12m;
Khu ngheøo nöôùc phaân boá ôû vuøng Ñoâng vaø Ñoâng Baéc Thuû Daàu Moät hoaëc raûi raùc caùc thung luõng ven soâng Saøi Goøn, Ñoàng Nai thuoäc traàm tích Ñeä töù, löu löôïng gieáng ñaøo Q = 0,05÷0,40l/s thöôøng gaëp Q = 0,1÷0,2l/s.
Toùm laïi tænh Bình Döông laø tænh coù nguoàn taøi nguyeân nöôùc (caû nöôùc maët vaø nöôùc ngaàm) töông ñoái giaøu taïo ñieàu kieän raát thuaän lôïi ñeå ñeå ñaùp öùng ñaày ñuû nhu caàu caáp nöôùc cho sinh hoaït vaø saûn xuaát hieän nay vaø cho nhu caàu gia taêng cho quaù trình ñoâ thò hoùa coâng nghieäp hoaù trong caùc naêm tôùi.
c. Taøi nguyeân khoaùng saûn
Bình Döông coù nguoàn taøi nguyeân khoaùng saûn töông ñoái ña daïng, nhaát laø khoaùng saûn phi kim loaïi coù nguoàn goác magma, traàm tích vaø phong hoùa. Ñaây laø nguoàn cung caáp nguyeân lieäu cho nhöõng ngaønh coâng nghieäp truyeàn thoáng vaø theá maïnh cuûa tænh nhö goám söù, vaät lieäu xaây döïng vaø khai khoaùng.
Theo Baûn ñoà ñòa chaát khoaùng saûn cuûa Bình Döông thì haàu heát caùc vuøng moû khoaùng saûn chæ taäp trung ôû khu vöïc phía Nam cuûa tænh. Caùc daïng taøi nguyeân khoaùng saûn vaø ñaëc ñieåm phaân boá ñöôïc trình baøy trong Baûng 1. Caùc vuøng moû ñang khai thaùc hieän nay haàu heát naèm caïnh caùc ñoâ thò vaø khu daân cö. Ñieàu naøy baét buoäc caùc cô sôû khai thaùc phaûi aùp duïng ñaày ñuû nhöõng bieän phaùp kieåm soaùt moâi tröôøng môùi ñaûm chaát ñöôïc chaát löôïng moâi tröôøng cho caùc khu vöïc laän caän. Vieäc khai thaùc caùc treân soâng Saøi Goøn vaø soâng Ñoàng Nai laø vaán ñeà ñang ñöôïc quan taâm do aûnh höôûng nhaát ñònh ñeán chaát löôïng nöôùc vaø vaán ñeà xoùi lôû bôø soâng.
Baûng 1: Caùc daïng taøi nguyeân khoaùng saûn vaø ñòa baøn phaân boá
STT
Loaïi khoaùng saûn
Ñòa baøn phaân boá
Tröõ löôïng
tieàm naêng (m3)
1
Ñaát seùt
Huyeän Taân Uyeân,
Beán Caùt
1 tyû
2
Moû ñaù
Huyeän Dó An, Taân Uyeân,
Phuù Giaùo
281 trieäu
3
Caùt xaây döïng
Soâng Saøi Goøn, Thò Tính
vaø Ñoàng Nai
25 trieäu
4
Soûi cuoäi
Huyeän Beán Caùt
(xaõ Thôùi Hoøa)
466 ngaøn
5
Cao lanh
Huyeän Taân Uyeân,
Beán Caùt
320 trieäu
6
Than buøn
Huyeän Taân Uyeân
(xaõ Taân Thaønh)
1,4 trieäu
Hình 1: Baûn ñoà haønh chính tænh Bình Döông
1.1.3. Thôøi tieát, khí haäu
Bình Döông naèm trong vuøng khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa noùng aåm, phaân boá thaønh 2 muøa roõ reät trong naêm: muøa möa töø thaùng 5÷11 vaø muøa khoâ töø khoaûng thaùng 12 naêm tröôùc ñeán thaùng 4 naêm sau.
a. Nhieät ñoä
Nhieät ñoä trung bình naêm 2004 laø 26,70C, nhieät ñoä trung bình thaùng cao nhaát laø 29,10C (thaùng 4), nhieät ñoä trung bình thaùng thaáp nhaát laø 23,40C (thaùng 1). Cheânh leäch nhieät ñoä giöõa thaùng noùng nhaát vaø thaùng laïnh nhaát laø 5,70C.
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, nhieät ñoä trung bình naêm cuûa tænh Bình Döông coù khuynh höôùng giaûm daàn, nhieät ñoä trung bình naêm 2002 laø 270C, ñeán naêm 2003 giaûm coøn 26,90C vaø naêm 2004 laø 26,70C.
b. Ñoä aåm khoâng khí
Ñoä aåm khoâng khí trong naêm töông ñoái cao, ñoä aåm trung bình naêm 2004 laø 82,8% vaø coù söï bieán ñoåi theo muøa khaù roõ, cheânh leäch ñoä aåm giöõa hai muøa khoaûng 7,8%. Ñoä aåm trung bình vaøo muøa möa laø 86,4% vaø ñoä aåm trung bình vaøo muøa khoâ laø 78,6%. Ñoä aåm trung bình naêm 2004 cao hôn so vôùi naêm 2003 vaø 2002 vôùi caùc soá lieäu töông öùng laø: 82,8%; 82,5% vaø 82%.
c. Löôïng möa vaø ñoä boác hôi
Trong caùc naêm gaàn ñaây, löôïng möa trung bình naêm taïi Bình Döông coù khuynh höôùng giaûm daàn: naêm 2002 löôïng möa laø 1.722,4mm; naêm 2003 löôïng möa laø 1.225,7mm; vaø ñeán naêm 2004 löôïng möa giaûm coøn 1.221,4mm.
Ñoä boác hôi trong naêm töông ñoái lôùn coù khi lôùn hôn caû löôïng möa trong cuøng moät thôøi ñoaïn, ñoä boác hôi trung bình naêm vaøo khoaûng 1.300÷1.450mm. Ñoä boác hôi trung bình ngaøy tính cho thaùng noùng nhaát vaø thaùng laïnh nhaát coù söï bieán ñoåi raát lôùn, ñoä boác hôi trung bình ngaøy tính cho thaùng noùng nhaát laø 136mm vaø ñoä boác hôi trung bình ngaøy tính cho thaùng laïnh nhaát laø 70mm.
d. Cheá ñoä gioù
Cheá ñoä gioù töông ñoái oån ñònh. Toác ñoä gioù bình quaân khoaûng 0,7m/s, toác ñoä gioù lôùn nhaát quan traéc ñöôïc laø 12m/s. Bình Döông coù hai höôùng gioù chuû ñaïo trong naêm laø gioù Taây ÷ Taây Nam vaø gioù Ñoâng ÷ Ñoâng Baéc. Gioù Taây ÷ Taây Nam laø höôùng gioù thònh haønh trong muøa möa vaø gioù Ñoâng÷Ñoâng Baéc laø höôùng gioù thònh haønh trong muøa khoâ.
1.2. HIEÄN TRAÏNG KINH TEÁ ÷ XAÕ HOÄI [14]
1.2.1. Toác ñoä gia taêng daân soá
Tình hình daân soá cuûa tænh Bình Döông giai ñoaïn 2000÷2004 ñöôïc thoáng keâ trong Baûng 2. Phaân tích baûng soá lieäu cho thaáy daân soá tænh Bình Döông taêng lieân tuïc vaø töông ñoái nhanh, ñaëc bieät laø trong 2 naêm gaàn ñaày (2003 vaø 2004). Naêm 2004, daân soá Bình Döông taêng ñoät bieán (khoaûng 8,4 %) so vôùi naêm tröôùc. Toác ñoä gia taêng daân soá trung bình khoaûng 5,6%/naêm trong giai ñoaïn 2000÷2004.
Baûng 2: Daân soá trung bình tænh Bình Döông giai ñoaïn 2000÷2004
Naêm
Toång
Phaân theo giôùi tính
Phaân theo thaønh thò,
noâng thoân
Nam
Nöõ
Thaønh thò
Noâng thoân
2000
742.790
359.217
383.573
224.788
518.002
2001
769.946
371.658
398.288
229.191
540.755
2002
810.190
384.734
425.456
239.849
570.341
2003
853.807
405.225
448.582
251.550
602.257
2004
925.318
439.245
486.073
270.691
654.627
(Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Bình Döông naêm 2004)
Hình 2: Tyû leä gia taêng daân soá Bình Döông 2001÷2005
Daân soá cuûa Bình Döông gia taêng chuû yeáu laø taêng cô hoïc. Theo soá lieäu cuûa UÛy ban Daân soá & Keá hoaïch hoùa Gia ñình tænh Bình Döông, tyû leä taêng daân soá töï nhieân cuûa tænh giaûm lieân tuïc trong giai ñoaïn 2001÷2005 vôùi möùc giaûm haøng naêm vaøo khoaûng 0,08%. Dieãn bieán gia taêng daân soá töï nhieân vaø cô hoïc ñöôïc trình baøy trong Baûng 3 vaø Hình 2.
Baûng 3: Dieãn bieán toác ñoä gia taêng daân soá töï nhieän vaø cô hoïc tænh Bình Döông
Dieãn bieán qua caùc naêm
2001
2002
2003
2004
2005
Tyû leä taêng daân soá
4,60
5,82
4,97
11,62
4,77
Taêng töï nhieân
1,39
1,28
1,23
1,16
1,09
Taêng cô hoïc
3,11
4,38
3,62
9,82
3,56
(Nguoàn: UÛy ban Daân soá & Keá hoaïch hoùa Gia ñình tænh Bình Döông )
Söï gia taêng daân soá cô hoïc ôû tænh Bình Döông laø do di daân töï do vaø di chuyeån löïc löôïng lao ñoäng. Laø moät tænh trong vuøng troïng ñieåm kinh teá phía Nam, tænh Bình Döông luoân luoân taïo ra söùc haáp daãn cuûa vieäc thu huùt ñaàu tö vaø ngaøy caøng thu huùt theâm löïc löôïng lao ñoäng töø caùc ñòa phöông khaùc chuyeån ñeán (bình quaân moãi naêm coù treân 20.000 ngöôøi). Beân caïnh nhöõng maët tích cöïc thì vieäc di daân töï do vaø söï di chuyeån cuûa löïc löôïng lao ñoäng theo muøa vuï ñaõ vaø ñang phaàn naøo gaây khoù khaên cho vieäc ñaûm baûo nhöõng dòch vuï xaõ hoäi cô baûn, laøm gia taêng oâ nhieãm moâi tröôøng, suy giaûm taøi nguyeân vaø gia taêng caùc teä naïn xaõ hoäi. Di daân töï do vaø nhöõng bieán ñoäng cuûa löïc löôïng lao ñoäng laø nhöõng thaùch thöùc lôùn ñoái vôùi söï phaùt trieån beàn vöõng trong caû hieän taïi vaø töông lai cuûa tænh Bình Döông.
1.2.2. Quaù trình ñoâ thò hoùa
Cuøng vôùi söï gia taêng daân soá vaø taêng tröôûng kinh teá chung treân ñòa baøn, ñoâ thò hoùa ôû tænh Bình Döông ñang dieãn ra khaù maïnh. Daân soá ñoâ thò taêng ñeàu qua caùc naêm trong giai ñoaïn 2000÷2004. Tuy nhieân tyû leä daân cö ñoâ thò so vôùi daân noâng thoân khoâng taêng maø coù xu höôùng giaûm (xem Baûng 4 vaø Hình 3). Ñieàu ñoù cho thaáy möùc taêng daân soá töï nhieân vaø do di daân khu vöïc noâng thoân cao hôn so vôùi khu vöïc ñoâ thò.
Baûng 4: Dieãn bieán cô caáu daân soá thaønh thò vaø noâng thoân giai ñoaïn 2000÷2004
Naêm
Daân soá trung bình (1000 ngöôøi)
Tyû leä so saùnh daân ñoâ thò (%)
Toång soá
Thaønh thò
Noâng thoân
Vôùi toång soá
Vôùi noâng thoân
2000
742.8
224.8
518.0
30.26
43.40
2001
769.9
229.2
540.8
29.77
42.38
2002
810.2
239.8
570.3
29.60
42.05
2003
853.8
251.6
602.3
29.46
41.77
2004
925.3
270.7
654.6
29.25
41.35
(Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Bình Döông naêm 2004)
Hình 3: Dieãn bieán daân soá ñoâ thò vaø noâng thoân giai ñoaïn 2000÷2004
Toác ñoä ñoâ thò hoùa taêng nhanh taïi khu vöïc Nam Bình Döông. Taïi ñaây taäp trung haàu heát caùc ñoâ thò lôùn cuûa tænh bao goàm: thò xaõ Thuû Daàu Moät, thò traán Laùi Thieâu vaø thò traán An Thaïnh (huyeän Thuaän An), thò traán Dó An (huyeän Dó An), thò traán Myõ Phöôùc (huyeän Beán Caùt), thò traán Uyeân Höng vaø thò traán Taân Phöôùc Khaùnh (huyeän Taân Uyeân). Caùc ñoâ thò trong chuøm ñoâ thò Nam Bình Döông ñeàu mang ñaäm tính chaát coâng nghieäp, thöông maïi vaø dòch vuï vôùi quy moâ töông ñoái lôùn. Ngoaøi caùc trung taâm ñoâ thò ñaõ ñöôïc hình thaønh tröôùc ñaây, caùc khu daân cö trong vuøng Nam Bình Döông ñaõ ñöôïc ñoâ thò hoùa khaù cao. Caùc khu vöïc ñoâ thò hoùa cao laø caùc khu vöïc ven soâng Saøi Goøn töø xaõ Vónh Phuù ÷ huyeän Thuaän An leân tôùi xaõ Taân An phía Baéc Thuû Daàu Moät, khu vöïc Ñoâng Nam goàm caùc xaõ Bình An, Ñoâng Hoøa, Taân Ñoâng Hieäp, … khu vöïc thò traán Dó An trôû leân veà phía Baéc. Theo quy hoaïch ñaõ ñöôïc duyeät, caùc cuïm ñoâ thò trong chuøm ñoâ thò Nam Bình Döông seõ ñöôïc phaùt trieån vôùi quy moâ daân soá treân 1 trieäu ngöôøi vaøo naêm 2020, laáy Thuû Daàu Moät laøm trung taâm, caùc khu ñoâ thò khaùc seõ lieân keát vôùi nhau theo 1 heä thoáng thoáng nhaát.
1.2.3. Söùc khoûe coäng ñoàng
a. Y teá
Trong giai ñoaïn 2003÷2005 Bình Döông ñaõ coù raát nhieàu noã löïc trong coâng taùc baûo veä vaø chaêm soùc söùc khoûe nhaân daân nhö ñaàu tö ngaân saùch, naâng caáp vaø môû roäng coâng suaát cuûa caùc beänh vieän tuyeán tænh; trieån khai xaây döïng môùi caùc trung taâm y teá huyeän ñaõ xuoáng caáp; daønh nhieàu kinh phí cho coâng taùc chaêm soùc söùc khoûe nhaân daân. Soá löôïng caùn boä y teá taêng ñeàu trong caùc naêm (xem Baûng 5)
Baûng 5: Soá löôïng caùn boä y teá cuûa tænh Bình Döông qua caùc naêm
Naêm
Soá löôïng caùn boä y teá qua caùc naêm
Baùc só
Y só
Y taù
Nöõ hoä sinh
2002
335
417
256
194
2003
338
389
286
183
2004
394
411
352
229
(Nguoàn: Cuïc thoáng keâ Vieät Nam )
Tænh Bình Döông ñaõ thöïc hieän toát coâng taùc khaùm chöõa beänh, tröïc caáp cöùu vaø phoøng choáng dòch beänh ôû caùc tuyeán. Toå chöùc thöïc hieän coù hieäu quaû caùc chöông trình muïc tieâu quoác gia veà y teá.
b. Coâng taùc daân soá gia ñình vaø treû em
Tænh Bình Döông ñaõ thöïc hieän toát coâng taùc daân soá trong giai ñoaïn 2001÷2005. Do trieån khai thöïc hieän chieán dòch taêng cöôøng dòch vuï keá hoaïch hoùa gia ñình ñeán caùc xaõ, phöôøng, thò traán treân ñòa baøn toaøn tænh neân tyû leä taêng daân soá töï nhieân ñöôïc kieåm soaùt toát vaø giaûm lieân tuïc trong naêm naêm qua, giaûm xuoáng ñeán 1,09 % ôû naêm 2005. Tænh ñaõ xaây döïng keá hoaïch vaø trieån khai thöïc hieän 4 ñeà aùn treân lónh vöïc chaêm soùc vaø baûo veä treû em: “Truyeàn thoâng vaän ñoäng vaø naâng cao naêng löïc quaûn lyù”; “Ngaên chaën vaø trôï giuùp treû em lang thang kieám soáng”; “Ngaên chaën vaø giaûi quyeát treû em bò xaâm phaïm tình duïc”; “Ngaên ngöøa vaø giaûi quyeát treû em phaûi lao ñoäng naëng nhoïc, trong ñieàu kieän ñoäc haïi, nguy hieåm” cuûa tænh giai ñoaïn 2004÷2010”.
c. Coâng taùc xoùa ñoùi giaûm ngheøo
Coâng taùc xoùa ñoùi giaûm ngheøo cuûa tænh Bình Döông ñaõ ñaït ñöôïc caùc keát quaû ñaùng khích leä. Theo tieâu chí môùi (200.000 ñoàng/ngöôøi/thaùng ôû noâng thoân vaø 250.000 ñoàng thaùng ôû thaønh thò) thì hieän nay Bình Döông chæ coøn khoaûng 917 hoä ngheøo, chieám khoaûng 0,56% toång soá hoä daân cuûa tænh. Caùc hoä ngheøo hieän nay chuû yeáu soáng ôû vuøng noân thoân, nôi taäp trung nhieàu ñoàng baøo thieåu soá.
1.2.4. Tình hình phaùt trieån kinh teá
a. GDP vaø GDP/ñaàu ngöôøi
Trong giai ñoaïn 2000÷2004, Bình Döông ñaït toác ñoä taêng tröôûng kinh teá khaù cao vaø taäp trung chuû yeáu ôû khu vöïc Nam Bình Döông. Toång saûn phaåm treân ñòa baøn (GDP) theo giaù hieän haønh naêm 2004 ñaït treân 12.135 tyû ñoàng. Naêm 2003 bình quaân thu nhaäp GDP/ñaàu ngöôøi cuûa tænh laø 11,6 trieäu ñoàng; naêm 2004 laø 14,212 trieäu ñoàng, taêng 22,5% so vôùi naêm 2003 vaø naêm 2005 taêng leân 15,4 trieäu ñoàng, taêng 17,5% so vôùi naêm 2004.
b. Tyû leä ñoùng goùp GDP cuûa caùc ngaønh kinh teá chuû yeáu
Söï taêng tröôûng kinh teá cuûa Bình Döông ñaït ñöôïc trong nhöõng naêm qua laø nhôø söï chuyeån dòch lieân tuïc cô caáu kinh teá theo höôùng taêng daàn tyû troïng coâng nghieäp vaø giaûm tyû troïng noâng nghieäp. Tyû troïng coâng nghieäp trong cô caáu kinh teá taêng lieân tuïc haøng naêm (so vôùi naêm tröôùc) ñaït möùc 63,3% ôû naêm 2004, taêng hôn 5% so vôùi naêm 2000 (58,1%). Tyû troïng dòch vuï tuy taêng chaäm nhöng taêng oån ñònh ôû möùc 0,2÷0,4 % moãi naêm. Cô caáu kinh teá cuûa tænh Bình Döông giai ñoaïn 2000÷2005 ñöôïc trình baøy trong Baûng 6. Tyû troïng caùc ngaønh coâng nghieäp, dòch vuï vaø noâng nghieäp trong GDP ñöôïc theå hieän trong Hình 4.
Baûng 6: Cô caáu kinh teá tænh Bình Döông giai ñoaïn 2000÷2004
Naêm
Cô caáu kinh teá (toång soá = 100), %
Noâng, laâm,
ngö nghieäp
Coâng nghieäp
vaø xaây döïng
Dòch vuï
2000
16,7
58,1
25,2
2001
15,1
59,4
25,5
2002
13,5
60,5
26,0
2003
11,6
62,2
26,2
2004
10,0
63,3
26,7
2005
7,5
64,5
28,0
(Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Bình Döông 2004)
Hình 4: Cô caáu kinh teá Bình Döông 2000÷2005
c. Tình hình thu huùt ñaàu tö
Tính töø ngaøy 15/11/2004 ñeán ngaøy 15/11/2005, tình hình thu huùt ñaàu tö vaøo caùc KCN ñaït keát quaû nhö sau:
Ñaàu tö trong nöôùc
Coù 26 döï aùn môùi ñöôïc caáp pheùp vôùi voán ñieàu leä ñaêng kyù 124,501 tyû ñoàng, so cuøng kyø baèng 59% veà soá döï aùn vaø 30% veà voán. 15 döï aùn boå sung taêng voán ñieàu leä 165,546 tyû ñoàng, baèng 75% veà soá döï aùn va._.ø 356% veà voán. Toång voán trong nöôùc thu huùt trong naêm laø 290,047 tyû ñoàng, baèng 63% so vôùi naêm 2004 vaø baèng 97% keá hoaïch naêm.
Ñaàu tö nöôùc ngoaøi
Coù theâm 56 döï aùn môùi ñöôïc caáp pheùp vôùi toång voán ñaàu tö ñaêng kyù laø 195.625.900 USD, taêng 47% so vôùi cuøng kyø veà soá döï aùn vaø 26% veà soá voán. 55 döï aùn boå sung taêng soá voán ñaàu tö 164.579.728 USD, taêng 19% veà soá döï aùn vaø 141% veà voán. Toång voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi thu huùt trong naêm laø 360.205.628 USD, taêng 61% so vôùi naêm 2004 vaø ñaït 103% keá hoaïch naêm.
d. Ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi töø nay ñeán 2020 [ www.binhduong.gov.vn
]
Ñaåy nhanh toác ñoä ñoâ thò hoùa, môû roäng vaø phaùt trieån caùc ñoâ thò.
Thò xaõ Thuû Daàu Moät giöõ vai troø trung taâm, taäp trung caùc cô sôû kinh teá kyõ thuaät chuû yeáu taïo ra ñoäng löïc phaùt trieån cuûa toaøn tænh.
Phaùt trieån caùc ñoâ thò ñoäc laäp hoaëc veä tinh laân caän laø caùc thò traán coâng nghieäp, hình thaønh chuøm ñoâ thò Nam Bình Döông.
Ñoäng löïc chuû yeáu ñaåy nhanh toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa Bình Döông laø phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp vaø dòch vuï.
Tröôùc heát laø phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp taäp trung döïa vaøo lôïi theá cuûa vuøng kinh teá troïng ñieåm, thu huùt ñöôïc nhieàu döï aùn phaùt trieån coâng nghieäp ñoàng thôøi ñaûm baûo cho vieäc ñaùp öùng nhanh cô sôû haï taàng vaø baûo veä moâi tröôøng vôùi muïc tieâu phaùt trieån oån ñònh, beàn vöõng.
Baûng 7: Quy moâ daân soá ñoâ thò
STT
Khu Vöïc
Naêm 2000
Naêm 2010
1
Thò xaõ Thuû Daàu Moät
180÷210
400÷500
2
Thò traán môùi Taân Ñònh An
25÷30
70÷90
3
Thò traán Bình Chuaån
15÷25
50÷70
4
Buùng÷Thuaän Giao÷Bình Nhaâm
60÷70
100÷110
5
Khu ñoâ thò môùi Vónh Phuù
70÷80
110÷130
6
Dó An÷Ñoâng Hoøa÷Taân Ñoâng Hieäp
60÷70
100÷120
7
Thò traán Uyeân Höng
12÷15
40÷50
Coäng
420÷500
850÷1000
Ñvt: 1.000 ngöôøi
(Nguoàn: www.binhduong.gov.vn)
Theo baûng soá lieäu treân ta thaáy ñeán naêm 2010 daân soá ñoâ thò Bình Döông seõ taêng gaáp ñoâi so vôùi naêm 2000. Phaàn lôùn caùc ñoâ thò ñöôïc quy hoaïch phaùt trieån ñeàu naèm phía Nam cuûa tænh, treân ñòa baøn ñang coù toác ñoä coâng nghieäp hoùa cao. Vôùi quy moâ daân soá 400÷500 nghìn ngöôøi, Thuû Daàu Moät seõ trôû thaønh moät trong nhöõng ñoâ thò lôùn cuûa caû nöôùc. Vieäc ñoä thò hoùa ñi cuøng quaù trình coâng nghieäp hoùa seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho tænh chuyeån dòch nhanh neàn kinh teá theo höôùng hieän ñaïi. Tuy nhieân, caùc vaán ñeà moâi tröôøng neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù toát seõ ñeå laïi nhieàu haäy quaû khoù löôøng vaø aûnh höôûng laâu daøi ñeán ñònh höôùng phaùt trieån beàn vöõng cuûa tænh.
Vaán ñeà quan troïng laø phaûi xaây döïng cô sôû haï taàng ñoâ thò ñoàng boä ñeå keát noái caùc ñoâ thò thaønh moät chuoãi lieân hoaøn taïo ñieàu kieän khai thaùc toái ña theá maïnh cuûa töøng ñoâ thò. Töø thöïc teá ñoù cho thaáy coâng taùc quy hoaïch, nhaát laø quy hoaïch moâi tröôøng coù moät yù nghóa quan troïng.
Baûng 8: Quy moâ ñaát ñai caùc ñoâ thò
STT
Khu vöïc
Naêm 2000
Naêm 2010
1
Thò xaõ Thuû Daàu Moät
2,100÷2,200
5,000÷6,000
2
Thò traán môùi Taân Ñònh An
300÷350
800÷900
3
Thò traán Bình Chuaån
250÷300
600÷700
4
Buùng÷Thuaän Giao÷Bình Nhaâm
700÷800
1,100÷1,200
5
Khu ñoâ thò môùi Vónh Phuù
700÷800
1,100÷1,300
6
Dó An÷Ñoâng Hoøa÷Taân Ñoâng Hieäp
600÷700
1,000÷1,200
7
Thò traán Uyeân Höng
150÷180
500÷600
Coäng
4,200÷5,000
9,000÷12,000
Ñvt: ha
(Nguoàn: www.binhduong.gov.vn)
1.3. CAÙC VAÁN ÑEÀ MOÂI TRÖÔØNG TÖØ QUAÙ TRÌNH ÑOÂ THÒ HOÙA [2,3,4,5,6,7,10]
Trong nhöõng naêm vöøa qua, Bình Döông laø moät trong nhöõng tænh coù neàn kinh teá phaùt trieån nhanh nhaát nöôùc ta. Cuøng vôùi Thaønh Phoá Hoà Chí Minh, Ñoàng Nai vaø Baø Ròa Vuõng Taøu, Bình Döông laø haït nhaân taêng tröôûng ñoùng goùp moät phaàn quan troïng vaøo toác ñoä taêng tröôûng chung cuûa neàn kinh teá nöôùc ta. Nhieàu khu coâng nghieäp hình thaønh, nhieàu nhaø maùy ñöôïc xaây môùi vaø môû roäng. Ñi cuøng vôùi quaù trình coâng nghieäp hoùa, quaù trình ñoâ thò hoùa ñang laøm thay ñoåi nhanh choùng boä maët moät vuøng noâng thoân roäng lôùn cuûa tænh, taïo ñieàu kieän hình thaønh caùc khu daân cö taäp trung, caùc ñoâ thò môùi vôùi ñieàu kieän soáng toát hôn cho ngöôøi daân. Tuy nhieân, quaù trình coâng nghieäp hoùa nhanh choùng cuøng vôùi quaù trình ñoâ thò hoùa, taäp trung daân cö khoâng kieåm soaùt ñaõ naøy sinh nhieàu vaán ñeà nghieâm troïng cho hieän taïi vaø caû töông lai. Deã nhaän thaáy vaø coù leõ cuõng quan ngaïi nhaát laø caùc vaán ñeà moâi tröôøng töø vieäc phaùt trieån coâng nghieäp vaø ñoâ thò.
Phaùt trieån ñoâ thò ôû Bình Döông ñang trong giai ñoaïn taêng toác vôùi vieäc môû roäng, chænh trang caùc trung taâm ñoâ thò vaø hình thaønh caùc khu daân cö ñoâ thò môùi. Tuy toác ñoä ñoâ thò hoùa taêng nhanh nhöng haï taàng kyõ thuaät ñeå xöû lyù moâi tröôøng khoâng ñaùp öùng kòp. Vaán ñeà thoaùt vaø xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò hieän nay coøn raát haïn cheá. Haàu heát caùc ñoâ thò ñeàu thaûi thaúng nöôùc thaûi ra caùc nguoàn tieáp nhaän. Hieän taïi chöa khu vöïc ñoâ thò naøo ôû Bình Döông coù nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït taäp trung. Heä thoáng thoaùt nöôùc chung hieän taïi vaãn laø phoå bieán. Nguoàn tieáp nhaän phaàn lôùn löôïng nöôùc thaûi ñoâ thò laø soâng Saøi Goøn vaø soâng Ñoàng Nai ôû khu vöïc trung löu, do ñoù nguy cô gaây oâ nhieãm hai soâng naøy vaø giaùn tieáp aûnh höôûng ñeán vòeäc söû duïng nöôùc laø vaán ñeà ñaùng lo ngaïi nhaát hieän nay.
Quaûn lyù chaát thaûi raén ñoâ thò laø vaán ñeà ñoøi hoûi phaûi coù söï ñaàu lôùn veà taøi chính vaø coâng ngheä. Luôïng chaát thaûi raén phaùt sinh ngaøy caøng nhieàu trong nhöõng naêm gaàn ñaây ñang gaây aùp löïc lôùn cho caùc nhaø quaûn lyù, ñaëc bieät laø trong vieäc xöû lyù tieâu taùn chaát thaûi. Haàu heát caùc baõi raùc ôû Bình Döông vaãn laø baõi raùc loä thieän, khoâng coù caùc bieän phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm caàn phaûi ñöôïc ñaàu tö caùc coâng ngheä khaùc thích hôïp hôn. Moät soá baõi raùc ñaõ ngöng hoaït ñoäng caàn phaûi ñöôïc giaùm saùt oâ nhieãm trong nhieàu naêm tôùi. Döï aùn Khu lieân hôïp xöû lyù chaát thaûi môùi hình thaønh ñoøi hoûi heä thoáng thu gom vaø vaän chuyeån raùc phaûi ñöôïc thieát laäp vaø hoaït ñoäng moät caùch khoa hoïc môùi ñaûm baûo an toaøn veà moâi tröôøng.
Chaát thaûi raén y teá hieän nay vaãn chöa ñöôïc xöû lyù trieät ñeå. Moät soá cô sôû y teá vaãn söû duïng caùc loø ñoát rieâng cuûa mình, do thieáu kinh phí ñeå vaän haønh vaø baûo döôõng caùc loø ñoát naøy neân daãn ñeán tình traïng khoâng vaän caùc loø ñoát theo ñuùng quy trình kyõ thuaät, do vaäy laøm taêng khaû naêng phaùt thaûi caùc loaïi khí dioxin vaø furan ñoäc haïi hoaëc thöïc hieän tieâu huûy chaát thaûi y teá nguy haïi chung vôùi chaát thaûi ñoâ thò.
CHÖÔNG 2. KHAÛO SAÙT THÖÏC TEÁ HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG TAÏI CAÙC KHU DAÂN CÖ
Toùm taét:
Noäi dung cuûa chöông trình baøy toång quan veà caùc ñoái töôïng nghieân cöùu, caùc vaán ñeà moâi tröôøng trong quaù trình ñi thöïc teá taïi caùc khu daân cö. Nhaän xeùt vaø ñaùnh giaù chung veà hieän traïng moâi tröôøng, cuøng vôùi nhöõng moái quan taâm vaø böùc xuùc cuûa ngöôøi daân taïi caùc khu daân cö.
LAØ ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU
2.1. TOÅNG QUAN VEÀ CAÙC ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU [1,5,9,13,14]
2.1.1. Khu daân cö Bình Ñöôøng
Khu daân cö Bình Ñöôøng naèm ôû huyeän Dó An, tænh Bình Döông. Laø khu daân cö töông ñoái phöùc taïp, daân cö ñoâng ñuùc naèm xen laãn trong khu chôï vaø saùt beân KCN Bình Ñöôøng. Möùc soáng cuûa ngöôøi daân khaù cheânh leäch, ña phaàn laø daân di cö töø nôi khaùc ñeán ôû thueâ ñeå laøm vieäc trong KCN.
2.1.2. Khu daân cö Thuaän Giao
Khu daân cö Thuaän Giao naèm ôû xaõ Thuaän An, huyeän Dó An, tænh Bình Döông. Laø khu daân cö thöa thôùt, ña phaàn soáng baèng baèng ngheà buoân baùn nhoûû taïi nhaø. Cô sôû haï taàng coøn chöa ñöôïc xaây döïng ñoàng boä, coù moät vaøi coâng ty vaø nhaø maùy naèm xen laãn trong khu daân cö, nhieàu coâng trình ñang ñöôïc xaây döïng gaây neân buïi baëm, tieáng oàn trong quaù trình vaän chuyeån.
2.1.3. Khu daân cö Chaùnh Nghóa
Khu daân cö Chaùnh Nghóa naèm ôû thò xaõ Thuû Daàu Moät, tænh Bình Döông. Laø khu daân cö töông ñoái thöa thôùt, cô sôû haï taàng vaø heä thoáng giao thoâng khaù toát, ñöôøng saù saïch seõ, möùc soáng cuûa ngöôøi daân cao.
2.2. NHAÄN XEÙT CHUNG VEÀ CAÙC ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU
Qua 90 phieáu ñieàu tra (moãi ñoái töôïng 30 phieáu), trong quaù trình toång keát ñöôïc 70 phieáu ñieàu tra hôïp leä, taùc giaû söû duïng “Chöông trình SPSS” ñeå xöû lyù vaø ñöa ra moät soá nhaän xeùt nhö sau:
Soá nhaân khaåu trong moãi gia ñình ôû caùc khu daân cö thaáp, chæ trung bình töø 3 – 7 ngöôøi, maät ñoä daân cö khoâng cao. (Baûng 9)
Baûng 9: Soá nhaân khaåu trung bình trong gia ñình
Soá nhaân khaåu
trung bình
Soá phieáu ñieàu tra
Phaàn traêm
1÷3 ngöôøi
26
37.1
4÷7 ngöôøi
39
55.7
8÷12 ngöôøi
5
7.1
Toång coäng
70
100.0
Thôøi gian soáng cuûa ngöôøi daân taïi caùc khu daân cö chöa laâu, do caùc khu naøy chæ môùi ñöôïc thaønh laäp caùch ñaây vaøi naêm nhaèm giuùp caùc cô quan nhaø nöôùc ôû ñòa phöông deã quaûn lyù hôn. Theo ñieàu tra cho thaáy daân cö phaàn lôùn môùi veà soáng caùch ñaây khoaûng 3 naêm trôû laïi laø gaàn 50% soá daân. Thöôøng hoï laø daân töø nôi khaùc ñeán cö truù ñeå laøm vieäc. (Baûng 10)
Baûng 10: Thôøi gian cö truù cuûa hoä gia ñình
Thôøi gian cö truù
Soá phieáu
ñieàu tra
Phaàn traêm
(%)
1÷3 naêm
31
44.3
4÷15 naêm
29
41.4
16÷50 naêm
10
14.3
Toång coäng
70
100.0
Keát caáu nhaø ôû cuûa cö daân phaàn lôùn laø beâtoâng coát theùp, cô sôû vaät chaát oån ñònh. Con soá naøy chieám gaàn 75%, chöùng toû cuoäc soáng ngöôøi ñaõ daàn ñöôïc naâng cao trong nhöõng naêm gaàn ñaây ôû Bình Döông. Trong khi ñi thöïc teá ñeán KDC Chaùnh Nghóa, taùc giaû thöïc söï baát ngôø vì khu nhaø ôû nôi naøy khaù khang trang, saïch ñeïp khoâng keùm gì caùc khu daân cö ô TPHCM, ñieàu ñoù cho thaáy Bình Döông ñang treân ñaø phaùt trieån khaù nhanh, quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa dieãn ra maïnh meõ.(Baûng 11).
Baûng 11: Keát caáu nhaø ôû
Keát caáu nhaø ôû
Soá phieáu
ñieàu tra
Phaàn traêm
(%)
Toân, laù
6
8.6
Gaïch
12
17.1
Beâ toâng moáng, coät
52
74.3
Toång coäng
70
100.0
Phaàn lôùn daân cö laø coâng nhaân, ngöôøi di cö töø nôi khaùc ñeán, thu nhaäp chöa cao, vì vaäy vieäc ngöôøi daân chöa quan taâm laém ñeán vaán ñeà moâi tröôøng oâ nhieãm xung quanh laø ñöông nhieân khi hoï chöa oån ñònh veà vaät chaát. (Baûng 12)
Baûng 12: Thu nhaäp haøng thaùng cuûa caùc thaønh vieân trong gia ñình
Thu nhaäp
Soá phieáu
ñieàu tra
Phaàn traêm
(%)
< 1 trieäu
1
1.4
1÷2 trieäu
20
28.6
2÷4 trieäu
28
40.0
4÷7 trieäu
16
22.9
> 7 trieäu
5
7.1
Toång coäng
70
100.0
Töø baûng soá lieäu treân ta thaáy, phaàn lôùn caùc hoä daân cö ôû Bình Döông coù möùc soáng khaù cao, nhoùm hoä coù möùc soáng trung bình (töø 3 trieäu/4 nhaân khaåu) chieám tyû leä khaù cao (58%) chöùng toû söï phaùt trieån kinh teá trong nhöõng naêm gaàn ñaây cuûa Bình Döông ñaõ taùc ñoäng tích cöïc ñeán vieäc gia taêng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi. ÔÛ 3 ñoái töôïng khaûo saùt, nhöõng hoä daân soáng taïi KDC Chaùnh Nghóa coù möùc soáng cao nhaát, ñaây cuõng laø caùc hoä daân coù möùc soáng cao hôn möùc thu nhaäp trung bình cuûa Bình Döông. Thu nhaäp trung bình laø moät chæ tieâu quan troïng trong chæ soá phaùt trieån con ngöôøi HDI vaø aûnh höôûng ñaùng keå ñeán vieäc aùp duïng caùc coâng cuï baûo veä vaø caûi thieän moâi tröôøng soáng cuûa cö daân.
2.3. Hieän traïng vaø nhaän xeùt chung veà moâi tröôøng cuûa caùc khu daân cö qua khaûo saùt ñieàu tra
2.3.1. Vaán ñeà nöôùc caáp
Ngöôøi daân nôi ñaây phaàn lôùn söû duïng nguoàn nöôùc gieáng khoan ñeå phuïc vuï cho aên uoáng vaø taém giaët, chæ khoaûng 30% caùc hoä gia ñình laø söû duïng nöôùc maùy do tænh cung caáp. (Baûng 13). Vaán ñeà ñaùng löu yù taïi caùc khu daân cö naøy laø ngöôøi daân söû duïng gieáng khoan nhöng nöôùc khoâng ñöôïc söï kieåm ñònh cuûa baát kyø cô quan naøo, ñeå coù theå khaúng ñònh nguoàn nöôùc ñoù coù söû duïng ñöôïc hay khoâng. Chaát löïông nöôùc söû duïng khoaûng gaàn 25% ngöôøi daân cho laø chöa toát trong aên uoáng, ñoù cuõng laø moät con soá ñaùng cho chuùng ta löu taâm. (Baûng 14)
Baûng 13: Nöôùc ñeå phuïc vuï cho sinh hoaït
Nöôùc ñeå phuïc vuï
cho sinh hoaït
Soá phieáu
ñieàu tra
Phaàn traêm
(%)
Oáng caáp nöôùc cuûa Tænh
21
30.0
Nöôùc gieáng taïi nhaø
46
65.7
Mua nöôùc
3
4.3
Toång coäng
70
100.0
Cuõng chính vì vaäy trong quaù trình taùc giaû ñi khaûo saùt thöïc teá taïi KDC Bình Ñöôøng thì ngöôøi daân cho bieát nguoàn nöôùc söû duïng cuûa hoï bò oâ nhieãm khaù naëng, tuy coù ñöôøng oáng nöôùc maùy nhöng chöa ñöôïc ñöa vaøo söû duïng ñaõ töø nhieàu naêm nay do vaán ñeà tranh chaáp giöõa noäi boä chính quyeàn ñòa phöông. Moät ngöôøi daân taïi ñaây laø oâng Quang ñaõ ñem maãu nöôùc söû duïng chöa qua xöû lyù cuûa gia ñình gôûi leân phoøng thí nghieäm chaát löôïng moâi tröôøng ÷ Vieän Moâi Tröôøng & Taøi Nguyeân ñeå kieåm nghieäm chaát löôïng. Keát quaû cho thaáy, chaát löôïng nöôùc ôû ñaây khoâng ñaït tieâu chuaån nöôùc duøng cho aên uoáng. (Baûng baùo caùo chaát löôïng nöôùc ñính keøm ôû phaàn phuï luïc)
Baûng 14: Chaát löôïng söû duïng nöôùc theo caûm quan
Chaát löôïng söû duïng nöôùc
Soá phieáu
ñieàu tra
Phaàn traêm
(%)
Ñaït yeâu caàu cho aên uoáng
51
72.9
Khoâng ñaït yeâu caàu cho aên uoáng
18
25.7
Ñaït yeâu caàu cho muïc ñích khaùc (NN,SX,DV)
1
1.4
Toång coäng
70
100.0
Töø keát quaû phaân tích cho thaáy raèng vaán ñeà nöôùc uoáng hôïp veä sinh laø moät vaán ñeà böùc thieát ôû phaàn lôùn caùc KDC chöa ñöôïc quy hoaïch ñoàng boä. Taïi 3 ñoái töôïng ñieàu tra chæ coù KDC Chaùnh Nghóa laø coù heä thoáng caáp thoaùt nöôùc toát vaø ñöôïc vaän haønh thöôøng xuyeân. KDC Bình Ñöôøng chöa ñöôïc söû duïng nöôùc caáp, nguoàn nöôùc söû duïng cuûa caùc hoä daân ñöôïc laáy töø gieáng khoan vaø gieáng ñaøo trong khi phaàn lôùn caùc gieáng naøy bò oâ nhieãm do quaù trình phaùt trieån coâng nghieäp treân ñòa baøn gaây ra. Cuõng caàn löu yù laø maïch nöôùc ngaàm taïi khu vöïc Bình Ñöôøng ñang tuït giaûm nhanh do tình traïng khai thaùc nöôùc ngaàm quaù möùc cuûa caùc nhaø maùy coâng nghieäp thuoäc KCN Soùng Thaàn, KCN Bình Ñöôøng vaø caùc nhaø maùy coâng nghieäp trong khu vöïc. Söï taäp trung moät löôïng lôùn daân cö trong nhöõng naêm gaàn ñaây cuõng taïo ra moät taùc ñoäng khoâng nhoû ñeán vieäc cung caáp nöôùc cho cö daân.
2.3.2. Vaán ñeà nöôùc thaûi, thoaùt nöôùc
Heä thoáng thoaùt nöôùc ñeàu ñöôïc Coâng ty thoaùt nöôùc ñoâ thò hoaëc Xí nghieäp coâng trình giao thoâng ÷ ñoâ thò huyeän, thò xaõ duy tu naïo veùt hoaëc söûa chöõa khoaûng 2 naêm laøm 1 laàn. Tình traïng ngaäp uùng khoâng xaûy ra trong caùc khu daân cö vaøo muøa möa (Baûng 15), nöôùc coáng raõnh khoâng bò oâ nhieãm.
Baûng 15: Tình traïng ngaäp uùng
Tình traïng
ngaäp uùng
Soá phieáu ñieàu tra
Phaàn traêm
(%)
Coù
3
4.3
Khoâng
67
95.7
Toång coäng
70
100.0
2.3.3. Raùc thaûi sinh hoaït vaø ñieàu kieän veä sinh
Phaàn lôùn caùc hoä gia ñình söû duïng nhaø veä sinh taïi nhaø, coù beå töï hoaïi vaø xaû vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc chung. (Baûng 16 vaø 17)
Baûng 16: Loaïi hình nhaø veä sinh trong nhaø
Loaïi hình
nhaø veä sinh
Soá phieáu ñieàu tra
Phaàn traêm
(%)
Beå töï hoaïi
54
77.1
Haàm phaân uû (hoá xí 2 ngaên)
4
5.7
Thoaùt tröïc tieáp ra ngoaøi
12
17.1
Toång coäng
70
100.0
Töø soá lieäu ñieàu tra ta thaáy 82.9% hoä daân coù nhaø veä sinh, loaïi hình nhaø veä sinh chieám tyû leä cao nhaát laø beå töï hoaïi. Tuy nhieân, ñieàu ñaùng quan taâm laø 17.1% soá hoä gia ñình ñöôïc ñieàu tra chöa xaây döïng nhaø xí hôïp veä sinh. Vaán ñeà ñaëc bieät quan ngaïi ôû KDC Bình Ñöôøng, nôi coù tình traïng moâi tröôøng, veä sinh keùm do tình traïng bieán ñoäng daân soá khaù lôùn trong thôøi gian qua.
Baûng 17: Nôi thoaùt nöôùc sinh hoaït
Nôi thoaùt nöôùc sinh hoaït
Soá phieáu
ñieàu tra
Phaàn traêm
(%)
Heä thoáng thoaùt nöôùc chung
60
85.7
Töï thaám vaøo ñaát
10
14.3
Toång coäng
70
100.0
Toaøn boä caùc hoä gia ñình ñeàu coù söû duïng dòch vuï thu gom raùc thaûi sinh hoaït, vaø phaàn lôùn dòch vuï naøy ñeàu do tö nhaân thöïc hieän. Tuy nhieân, boä phaän thu gom raùc coøn khaù thoâ sô, ngöôøi thu gom khoâng maëc ñoà baûo hoä, xe vaän chuyeån khoâng coù phaân loaïi. Tuy nhieân tình traïng xaû raùc böøa baõi vaãn xaûy ra, nhöõng baõi raùc nhoû loä thieân vaãn cöù ngang nhieân hình thaønh khaù nhieàu trong khu daân cö, yù thöùc ngöôøi daân chöa cao trong vieäc giöõ gìn ñöôøng phoá saïch seõ. (Baûng 18 vaø Hình 5)
Hình 5a. Tình traïng xaû raùc böøa baõi taïi KDC Bình Ñöôøng
Hình 5b. Xe thu gom raùc tö nhaân taïi KDC Thuaän Giao
Hình 5c. Nhieàu baõi raùc loä thieân ôû KDC Thuaän Giao
Hình 5d. Baõi raùc saùt nhaø ngöôøi daân
Hình 5: Raùc sinh hoaït trong khu daân cö
Dòch vuï thu gom raùc thaûi cuûa caùc KDC ñaõ ñöôïc xaõ hoäi hoùa, gaàn 90% löôïng raùc phaùt sinh ñöôïc caùc coâng ty, caùc toå thu gom raùc daân laäp thu gom tröôùc khi chuyeån ñeán boâ raùc trung chuyeån. Ñieàu ñaùng quan taâm laø phaàn lôùn phöông tieän thu gom raùc khaù laïc haäu. Xe chôû raùc laø caùc loaïi xe ben, xe taûi cuõ ñöôïc taän duïng. Xe khoâng trang bò thieát bò naâng boác raùc, khoâng coù baït phuû vaø khoâng coù thieát bò höùng nöôùc ræ raùc neân boác muøi vaø ræ nöôùc doïc caùc tuyeán thu gom. Taïi caùc khu vöïc ñaát troáng, caùc khu ñaát cuûa caùc döï aùn quy hoaïch xaây döïng cuõng laø nôi xuaát hieän caùc baõi raùc töï phaùt.
Baûng 18: Dòch vuï thu gom raùc thaûi sinh hoaït
Dòch vuï thu gom
raùc thaûi sinh hoaït
Soá phieáu ñieàu tra
Phaàn traêm
(%)
Xe raùc cuûa coâng ty veä sinh moâi tröôøng tænh
9
12.9
Xe raùc tö nhaân
(xe 3 baùnh,2 baùnh)
61
87.1
Toång coäng
70
100.0
2.3.4. Khí thaûi
Moâi tröôøng khoâng khí bò aûnh höôûng do caùc nhaø maùy naèm xen trong caùc khu daân cö gaây ra, phaàn lôùn do caùc coâng trình xaây döïng ñang thi coâng vaø giao thoâng gaây ra buïi, xe taûi chôû vaät lieäu xaây döïng ra vaøo thöôøng xuyeân trong caùc con ñöôøng cuûa khu daân cö gaây neân tieáng oàn vaø khoùi buïi. (Baûng 19) vaø (Hình 6)
Vaán ñeà oâ nhieãm khoâng khí nghieâm troïng nhaát taïi caùc ñoái töôïng khaûo saùt laø oâ nhieãm buïi töø hoaït ñoäng giao thoâng. Phaàn lôùn caùc con ñöôøng taïi khu daân cö Thuaän Giao laø ñöôøng caáp phoái vaø ñöôøng ñaát. Caùc xe taûi naëng, xe ben thöôøng ra vaøo khu vöïc naøy ñeå khai thaùc ñaát, vaän chuyeån vaät lieäu xaây döïng vaø chuyeân chôû haøng hoùa. OÂ nhieãm buïi thöôøng gaây ra caùc beänh ñöôøng hoâ haáp neân ñaây laø moái quan taâm lôùn cuûa ngöôøi daân trong khu vöïc.
Baûng 19: Chaát löôïng khoâng khí trong khu vöïc theo ñaùng giaù cuûa ngöôøi daân
Chaát löôïng khoâng khí
Soá phieáu ñieàu tra
Phaàn traêm (%)
Toát
6
8.6
Bình thöôøng
42
60.0
OÂ nhieãm
20
28.6
Raát oâ nhieãm
2
2.9
Toång coäng
70
100.0
Hình 6a. Xe taûi chôû vaät lieäu xaây döïng
Hình 6b. Moät coâng trình ñang xaây döïng taïi KDC Thuaän Giao
Hình 6: Nguyeân nhaân gaây neân tieáng oàn vaø khoùi buïi taïi caùc khu daân cö
Nhaän xeùt chung veà hieän traïng moâi tröôøng ôû caùc khu daân cö:
Qua khaûo saùt ñieàu tra thöïc teá taùc giaû nhaän thaáy vaán ñeà quan troïng ñaët ra trong vieäc caûi thieän moâi tröôøng taïi caùc khu daân cö laø heä thoáng thu gom raùc thaûi vaø naâng caáp heä thoáng caáp nöôùc saïch cho sinh hoaït. (Baûng 20)
Thöïc teá ñaõ chöùng minh trong baøi vieát “Ñaø Naüng: nhieàu ngöôøi ung thö vì moâi tröôøng oâ nhieãm naëng” cuûa taùc giaû Ñ.Nam treân baùo Tuoåi treû ngaøy 12/12/2006 cho bieát qua thoáng keâ töø naêm 2001 – 2006 treân ñòa baøn khoái phoá Khaùnh Sôn ñaõ coù 10 ca ung thö (5 ca ñaõ cheát). Taïi Caåm Neâ trong baûy naêm trôû laïi ñaây ñaõ coù 16 tröôøng hôïp maéc beänh ung thö, trong ñoù 3 ngöôøi coøn soáng, nhieàu nhaát laø ung thö ñöôøng ruoät, phoåi, gan, thöïc quaûn. Theo ñaùnh giaù cuûa ngaønh y teá, moät trong nhöõng nguyeân nhaân khieán soá ngöôøi maéc beänh ung thö taïi hai khu vöïc noùi treân gia taêng laø do moâi tröôøng oâ nhieãm naëng. Taïi Khaùnh Sôn, do khu daân cö ôû quaù gaàn baõi raùc neân nguoàn nöôùc maët trong baùn kính 1.000m bò oâ nhieãm traàm troïng[ Baùo Tuoåi treû Online ngaøy 12/12/2006
].
Töø ñoù, cho thaáy moät thöïc teá hieän nay trong caùc khu daân cö laø vaán ñeà aûnh höôûng cuûa quaù trình oâ nhieãm moâi tröôøng ñeán söùc khoûe ngöôøi daân laø ñaùng baùo ñoäng, ñoù ñang laø nguyeân nhaân gaây töû vong cuûa nhieàu ngöôøi, seõ coøn nhieàu tröôøng hôïp cheát ngöôøi trong töông lai khoâng xa neáu chuùng ta khoâng kòp thôøi nhaän thaáy nhöõng moái hieåm hoïa töø oâ nhieãm raùc thaûi, nöôùc thaûi vaø ñaëc bieät laø khoâng khí.
Baûng 20: Vaán ñeà caáp baùch caàn giaûi quyeát gaàn nôi ôû
Vaán ñeà caáp baùch
caàn giaûi quyeát
Soá phieáu ñieàu tra
Phaàn traêm
(%)
Choáng ngaäp uùng
2
2.9
Xöû lí cô sôû saûn xuaát gaây ra oâ nhieãm trong khu vöïc
5
7.1
Söûa chöõa hoaëc thay theá ñöôøng coáng thoaùt nöôùc
4
5.7
Naâng caáp heä thoáng caáp nöôùc saïch cho sinh hoaït
11
15.7
Caûi taïo nhaø veä sinh
2
2.9
Hoaøn thieän heä thoáng thu gom raùc
46
65.7
Toång coäng
70
100.0
Töø quaù trình ñieàu tra taùc giaû nhaän thaáy trong yù thöùc cuûa ngöôøi daân thöïc söï ñaõ coù quan taâm ñeán moâi tröôøng soáng xung quanh, beân caïnh nhöõng vaán ñeà quan taâm cho gia ñình nhö coù vieäc laøm vaø thu nhaäp, giaùo duïc con caùi, chaêm soùc söùc khoûe gia ñình thì vieäc caûi thieän ñieàu kieän moâi tröôøng xung quanh cuõng raát quan troïng, coù khoaûng gaàn 30% ngöôøi daân trong caùc khu daân cö cho raèng naâng cao chaát löôïng moâi tröôøng soáng laø caàn thieát nhaát hieän nay. (Baûng21)
Baûng 21: Moái quan taâm lôùn nhaát cuûa ngöôøi daân
Moái quan taâm lôùn nhaát
cuûa ngöôøi daân
Taàn soá
xuaát hieän
Phaàn traêm
(%)
Coù vieäc laøm vaø thu nhaäp
17
24.3
Giaùo duïc con caùi
17
24.3
Chaêm soùc söùc khoûe gia ñình
15
21.4
Caûi thieän nhaø cöûa vaø ñieàu kieän soáng
1
1.4
Caûi thieän ñieàu kieän moâi tröôøng xung quanh
20
28.5
Toång coäng
70
100.0
CHÖÔNG 3. TOÅNG QUAN VEÀ CAÙC MOÂ HÌNH
KHU DAÂN CÖ THAÂN THIEÄN MOÂI TRÖÔØNG PHUÏC VUÏ
Toùm taét:
Noäi dung chöông trình baøy veà caùc moâ hình khu daân cö, ñoâ thò thaân thieän vôùi moâi tröôøng, ñoàng thôøi giôùi thieäu khaû naêng öùng duïng cuûa caùc moâ hình treân Theá giôùi vaø Vieät Nam ôû moät soá thaønh phoá ñieån hình cuøng hình aûnh, moâ hình minh hoïa. Phaàn cuoái chöông taùc giaû ñöa ra nhaän xeùt ñaùnh giaù chung, so saùnh vaø xaùc laäp moái quan heä giöõa caùc moâ hình ñoâ thò vöøa trình baøy.
PHAÙT TRIEÅN BEÀN VÖÕNG
3.1. KHAÙI NIEÄM [1,3,12,15]
3.1.1. Khu daân cö
Ñònh nghóa: Khu daân cö laø nôi taäp trung chuû yeáu laø lao ñoäng phi noâng nghieäp, hoï soáng vaø laøm vieäc theo loái soáng thaønh thò, vôùi nhö caàu cao veà tinh thaàn, tieáp thu neàn vaên minh nhanh choùng, coù ñaàu tö cô sôû haï taàng kinh teá xaõ hoäi ñaày ñuû vaø thuaän tieän.
3.1.2. Khu daân cö thaân thieän moâi tröôøng
Ñònh nghóa: Khu daân cö thaân thieän moâi tröôøng laø khu daân cö maø trong quaù trình toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa noù khoâng laøm caïn kieät taøi nguyeân thieân nhieân, khoâng laøm suy thoaùi moâi tröôøng, khoâng gaây taùc ñoäng xaáu ñeán söùc khoûe coäng ñoàng vaø taïo ñieàu kieän thaän tieän cho moïi ngöôøi soáng, sinh hoaït vaø laøm vieäc trong khu daân cö, ñaûm baûo maät ñoä caây xanh cho khu daân cö.
3.1.3. Phaùt trieån beàn vöõng:
Khaùi nieäm: Theo Hoäi ñoàng theá giôùi veà Moâi tröôøng vaø Phaùt trieån (World Commission and Environment and Development, WCED) thì “Phaùt trieån beàn vöõng laø söï phaùt trieån ñaùp öùng caùc nhu caàu hieän taïi maø khoâng laøm toån haïi khaû naêng cuûa caùc theá heä töông lai trong ñaùp öùng caùc nhu caàu cuûa hoï”.
Noùi roõ hôn thì phaùt trieån beàn vöõng laø thoûa maõn caùc nhu caàu hieän taïi maø khoâng laøm toån haïi ñeán söï thoûa maõn nhu caàu trong töông lai, ñaûm baûo söû duïng ñuùng möùc vaø oån ñònh taøi nguyeân thieân nhieân, moâi tröôøng soáng [ GS.TSKH Leâ Huy Baù – Taøi nguyeân moâi tröôøng vaø phaùt trieån beàn vöõng – NXB Khoa hoïc Kyõ thuaät
].
Caùc ñoä ño cuûa phaùt trieån beàn vöõng:
Taát caû caùc nöôùc ñeàu khaùc nhau veà ñieàu kieän soáng, ñoù laø söï khaùc nhau giöõa nöôùc ngheøo vaø nöôùc giaøu, giöõa nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån vaø nöôùc noâng nghieäp. Thöôøng phaûi xem xeùt 4 thöôùc ño: kinh teá, con ngöôøi, moâi tröôøng vaø coâng ngheä – thoâng qua ñoù maø phaân tích chi tieát laøm theá naøo ñeå coù theå phaùt trieån beàn vöõng vaø cuõng laø thöôùc ño ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng.
Veà kinh teá:
Moät chæ tieâu theo ñaàu ngöôøi laø ngöôøi daân ôû nöôùc phaùt trieån tieâu thuï nhieàu laàn hôn veà taøi nguyeân thieân nhieân so vôùi ôû nöôùc ñang phaùt trieån. Ôû Myõ möùc tieâu thuï naêng löôïng töø chaát ñoát khoaùng lôùn hôn 33 laàn so vôùi Aán Ñoä vaø 10 laàn so vôùi caùc nöôùc khoái OECD (Toå chöùc Hôïp taùc vaø Phaùt trieån kinh teá).
Phaùt trieån beàn vöõng bao haøm vieäc xoùa daàn söï caùch bieät veà thu nhaäp vaø chaêm soùc söùc khoûe, taïo söï coâng baèng veà sôû höõu ruoäng ñaát, caûi thieän giaùo duïc vaø chaêm soùc söùc khoûe cho xaõ hoäi, ñaëc bieät laø phuï nöõ vaø treû em. Ñieàu naøy coù vai troø quyeát ñònh trong vieäc kích thích phaùt trieån vaø taêng cöôøng kinh teá ôû nhieàu nöôùc.
Phaùt trieån beàn vöõng laø chuyeån chi phí quaân söï vaø an ninh quoác gia sang phaùt trieån, phaân phoái nguoàn löïc laïi cho phaùt trieån.
Veà con ngöôøi:
Tuyø theo giôùi haïn söùc taûi cuûa laõnh thoå moãi nöôùc vaø toaøn caàu seõ coù moät möùc daân soá oån ñònh. Giaûi quyeát vaán ñeà phaân boá daân cö laø raát quan troïng trong söï taäp trung ñoâ thò, nhaát laø caùc sieâu ñoâ thò laø khu vöïc seõ ñaët ra raát nhieàu vaán ñeà moâi tröôøng. Phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi vuøng noâng thoân seõ giaûm di cö vaøo ñoâ thò. Löïa choïn ñuùng ñaén chính saùch vaø coâng ngheä seõ giaûm toái thieåu haäu quaû veà moâi tröôøng cuûa ñoâ thò hoùa. Söû duïng ñuùng ñaén taøi nguyeân con ngöôøi thoâng qua thuùc ñaåy caûi thieän giaùo duïc, dòch vuï söùc khoûe vaø choáng ngheøo ñoùi, baûo ñaûm nhu caàu cô baûn nhö bieát ñoïc, bieát vieát, chaêm soùc söùc khoûe ban ñaàu, nöôùc saïch, caûi thieän phuùc lôïi taäp theå, baûo veä ña daïng phaùt trieån vaên hoùa vaø ñaàu tö cho voán phaùt trieån con ngöôøi. Ñeå baûo ñaûm phaùt trieån beàn vöõng caàn ñaøo taïo moät ñoä nguõ caùc nhaø giaùo, thaày thuoác, kyõ thuaät vieân vaø caùc nhaø khoa hoïc, caùc chuyeân gia trong moïi lónh vöïc. Nhôø naâng cao daân trí, ngöôøi daân seõ tích cöïc tham gia baûo veä moâi tröôøng baûo ñaûm cho söï phaùt trieån beàn vöõng.
Phaùt trieån beàn vöõng ñoøi hoûi söï tham gia cuûa nhaân daân trong caùc hoaït ñoäng töø khaâu keá hoaïch ñeán thöïc thi caùc quyeát ñònh veà phaùt trieån cuûa ñòa phöông.
Veà moâi tröôøng:
Xaâm thöïc ñaát vaø maát chaát maøu môõ cuûa ñaát laøm giaûm saûn löôïng vaø toån thaát dieän tích ñaát saûn xuaát noâng nghieäp haøng naêm. Laïm duïng phaân hoùa hoïc vaø thuoác saùt truøng gaây oâ nhieãm nöôùc maët vaø nöôùc ngaàm. Aùp löïc cuûa con ngöôøi vaø gia suùc gaây thieät haïi hoaëc huûy dieät thaûm thöïc vaät vaø röøng. Ngheà caù nöôùc ngoït vaø caù nöôùc maën ngaøy caøng giaûm saûn löôïng, moät bieåu hieän cuûa söï khoâng beàn vöõng. Phaùt trieån beàn vöõng ñoøi hoûi phaûi baûo veä taøi nguyeân thieân nhieân cho saûn xuaát löông thöïc, chaát ñoát trong khi vaãn môû roäng saûn xuaát ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa soá daân taêng nhanh. Ñoù laø maâu thuaãn giöõa caùc muïc tieâu.
Phaùt trieån beàn vöõng laø phaûi söû duïng coù hieäu quaû canh taùc vaø nguoàn nöôùc cuõng nhö löïa choïn kyõ thuaät vaø coâng ngheä tieân tieán ñeå naâng cao saûn löôïng. Noù cuõng ñoøi hoûi khoâng laïm duïng hoùa chaát noâng nghieäp, khoâng laøm thoaùi hoùa caùc soâng ngoøi, ao, hoà, uy hieáp ñôøi soáng hoang daõ, gaây nhieãm ñoäc löông thöïc vaø nguoàn nöôùc. Töôùi ruoäng khoâng gaây hoùa maën vaø ngaäp uùng cho ñaát troàng, traùnh môû roäng noâng nghieäp leân vuøng ñaát doác hoaëc ñaát bò xoùi moøn.
Phaùt trieån beàn vöõng laø baûo toàn nguoàn nöôùc, chaám döùt söû duïng laõng phí nöôùc vaø caøi thieän hieäu quaû cuûa heä thoáng daãn nöôùc; laø caûi thieän chaát löôïng nöôùc, giôùi haïn möùc khi thaùc nöôùc töø caùc soâng ngoøi, ao, hoà sao cho khoâng phaù hoaïi caùc heä sinh thaùi phuï thuoäc vaøo nöôùc, giôùi haïn khai thaùc nöôùc ngaàm ôû möùc ñeå caùc taàng nöôùc ngaàm coù theå töï khoâi phuïc.
Dieän tích ñaát hoang daõ – ñaát khoâng thích hôïp cho con ngöôøi söû duïng tieáp tuïc taêng, thu heïp ñòa baøn cö truù cuûa caùc loaøi hoang daõ. Caùc röøng nhieät ñôùi, caùc heä sinh thaùi, raïn san hoâ, röøng ngaäp maën ven bieån, caùc ñaát ngaäp nöôùc khaùc vaø nhieàu ñòa baøn cö truù khaùc ñang bò phaù huyû daãn ñeán nguy cô dieät chuûng cuûa moät soá loaøi.
Phaùt trieån beàn vöõng laø baûo toàn söï phong phuù cuûa ña daïng sinh hoïc traùi ñaát cho caùc theá heä töông lai, ngaên chaën söï phaù huyû caùc heä sinh thaùi, ñòa baøn cö truù vaø tuyeät chuûng caùc gioáng loaøi.
Veà coâng ngheä:
Saûn xuaát coâng nghieäp thöôøng gaây oâ nhieãm khoâng khí, nöôùc, ñaát. ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån kieåm soaùt nöôùc thaûi, xöû lyù nöôùc thaûi ñöôïc thöïc hieän vôùi chi phí raát ñaét. ÔÛ phaàn lôùn caùc nöôùc ñang phaùt trieån khoâng ñöôïc xöû lyù vaø kieåm soaùt.
OÂ nhieãm khoâng phaûi laø khoâng traùnh ñöôïc. Chaát thaûi phaûn aùnh tính khoâng hieäu quaû cuûa caùc coâng ngheä hoaëc caùc quaù trình laõng phí cuõng nhö söï thieáu xöû phaït vaø thieáu söï quan taâm.
Phaùt trieån beàn vöõng laø ñi vaøo coâng ngheä saïch coù hieäu quaû hôn. Giaûm toái thieåu tieâu thuï naêng löôïng vaø caùc taøi nguyeân thieân nhieân khaùc. Muïc tieâu caàn ñaït laø söû duïng heä thoáng coâng ngheä ít chaát thaûi hoaëc chaát nhieãm baån, taùi tuaàn hoaøn chaát thaûi. Trong moät soá toång hôïp coâng ngheä coå truyeàn ñaùp öùng tieâu chuaån naøy phaûi ñöôïc baûo toàn.
Caàn khuyeán khích caùc xí nghieäp thay theá daàn coâng ngheä laïc haäu gaây oâ nhieãm naëng. Ñaàu tö._. haï taàng kyõ thuaät vaø haï taàng xaõ hoäi toát, ñaùp öùng nhu caàu tieän nghi cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân vaø moâi tröôøng ngaøy caøng cao nhö: laø maïng löôùi giao thoâng, heä thoáng thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù chaát thaûi raén, heä thoáng maïng löôùi y teá, giaùo duïc vaø dòch vuï coäng ñoàng.
Giaûi quyeát cô baûn vaán ñeà nhaø ôû, vaán ñeà “xoùm lieàu”, “xoùm buïi”.
Kieán truùc coâng trình trong KDC ñöôïc thieát keá vaø xaây döïng vôùi moâ hình gaén boù, haøi hoøa vôùi moâi tröôøng thieân nhieân, taän duïng caùc giaûi phaùp töï nhieân ñeå caûi thieän moâi tröôøng vi khí haäu beân trong vaø xung quanh coâng trình, tieát kieäm vaät lieäu trong quaù trình xaây döïng vaø tieát kieäm naêng löôïng trong quaù trình söû duïng.
Ngöôøi daân phaûi coù yù thöùc vaø thöïc hieän caùch soáng “thaân thieän” vôùi moâi tröôøng, töï giaùc giöõ gìn veä sinh KDC, töï giaùc tham gia tích cöïc vaøo moïi hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng cuûa KDC, thöïc hieän xaõ hoäi hoùa coâng taùc baûo veä moâi tröôøng.
4.2. PHAÂN TÍCH CÔ SÔÛ KHOA HOÏC ÑEÅ LÖÏA CHOÏN MOÂ HÌNH QUAÛN LYÙ PHUØ HÔÏP HÖÔÙNG ÑEÁN PHAÙT TRIEÅN BEÀN VÖÕNG CAÙC KHU DAÂN CÖ TRONG ÑIEÀU KIEÄN TÆNH BÌNH DÖÔNG
Hieän nay, haàu heát caùc moâ hình nghieân cöùu ñeàu taäp trung vaøo caùc ñoâ thò cuï theå trong khi chöa aùp duïng vaøo caùc khu daân cö trong ñoâ thò. Hôn theá nöõa, ña soá caùc ñoâ thò naèm trong caùc döï aùn caûi thieän moâi tröôøng ñeàu ñaõ coù saün moät lôïi theá naøo ñoù, nhö taùc giaû ñaõ neâu ôû phaàn öùng duïng caùc moâ hình ñoâ thò ôû treân taïi Vieät Nam, phaàn lôùn laø caùc ñoâ thò nhö Hueá, Ñaø Laït, Caàn Thô, … caùc ñoâ thò naøy hoaëc laø coù lôïi theá veà maûng xanh, hoaëc laø soâng nöôùc … Vì vaäy, vieäc löïa choïn moâ hình quaûn lyù cho khu daân cö chöa coù moät lôïi theá saün coù naøo laø moät vaán ñeà khoù hieän nay trong ñieàu kieän tænh Bình Döông ñang treân ñaø phaùt trieån coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa. Phaûi choïn moâ hình sao cho phuø hôïp vaø khaû thi ñoái vôùi tình hình nöôùc caáp, nöôùc thaûi vaø raùc thaûi, ñieàu kieän moâi tröôøng, khaû naêng ñaùp öùng caùc yeâu caàu veà baûo veä moâi tröôøng vaø tình hình kinh teá – xaõ hoäi cuûa khu vöïc vaø caùc vuøng laän caän caàn phaûi ñöôïc caân nhaéc kyõ löôõng.
Nhìn chung, caùc moâ hình quaûn lyù ñöa ra caàn phaûi ñôn giaûn, ñaûm baûo khaû naêng phuø hôïp vôùi trình ñoä daân trí vaø möùc ñoä kinh teá cuûa hoï.
Theo taùc giaû phaûi xaây döïng moät khu daân cö xanh cuõng nhö moät ñoâ thò xanh thu nhoû tröôùc ñaõ, vì qua vieäc ñi khaûo saùt thöïc teá taùc giaû nhaän thaáy trong caùc khu daân cö ôû Bình Döông raát thieáu caây xanh ven ñöôøng, ña phaàn laø nhöõng baõi ñaát troáng chæ toaøn laø coû daïi, vaø hôn nöõa laø thieáu coâng vieân. Ñeå xaây döïng moät khu daân cö phaùt trieån beàn vöõng, chuùng ta caàn phaûi thöïc hieän töøng böôùc moät, taùc giaû xin ñöa ra moät soá tieâu chí chung nhö sau:
Tröôùc heát phaûi ñaûm baûo khoâng gian xanh. Noù bao goàm caû ba yeáu toá: vaønh ñai xanh, maûng xanh trong khu daân cö vaø caùc maët nöôùc xanh.
Vaønh ñai xanh laø daûi ñeäm vôùi dieän tích ñuû roäng bao quanh khu daân cö, luoân ñöôïc duy trì ôû traïng thaùi töï nhieân. Nhôø ñoù, cö daân ñöôïc tieáp nhaän khoâng khí trong laønh.
Maûng xanh khu daân cö laø yeáu toá quan troïng vaø caàn thieát. Caây xanh ñöôïc ví nhö laù phoåi vì noù coù nhieàu chöùc naêng quan troïng nhö ñieàu hoøa khí haäu, thanh loïc caùc chaát oâ nhieãm khoâng khí, laøm giaûm bôùt tieáng oàn, taïo caûnh quan moâi tröôøng, laø nôi di truù gaàn nhö duy nhaát coøn soùt laïi cho caùc gioáng loaøi töï nhieân.
Maët nöôùc xanh laø moät thaønh phaàn khoâng gian xanh quan troïng cuûa caùc khu daân cö, ñoâ thò. Nhöõng caùi hoà nhoû trong khu daân cö seõ laø khoaûng thôû thoaùng ñaõng cho moïi ngöôøi.
Phaûi coù nhöõng con ñöôøng saïch. Vôùi tieâu chí naøy ñoøi hoûi khu daân cö phaûi loaïi boû raùc, caùt, buïi baèng caùc bieän phaùp vaø kyõ thuaät thích hôïp.
Heä thoáng xöû lyù nöôùc caáp, nöôùc thaûi vaø raùc thaûi phaûi ñuû söùc giaûi quyeát caùc vaán ñeà chaát thaûi trong khu daân cö.
Baûo ñaûm maät ñoä daân soá khoâng cao, hôïp vôùi naêng löïc taûi cuûa khu daân cö.
Coù heä thoáng nhaø veä sinh coâng coäng baûo ñaûm veä sinh moâi tröôøng, myõ quan vaø tieän lôïi.
4.3. ÑEÀ XUAÁT TIEÂU CHÍ CHO MOÂ HÌNH QUAÛN LYÙ CAÙC KHU DAÂN CÖ TRONG ÑIEÀU KIEÄN TÆNH BÌNH DÖÔNG
Tieâu chí veà khoâng gian xanh
Caùc khu daân cö ôû Bình Döông phaàn lôùn vöøa môùi quy hoaïch coù theåø xaây döïng theâm caùc coâng vieân trong khu daân cö, taïi caùc truïc ñöôøng chính caàn troàng theâm caây xanh.
Trong coâng vieân coù theå xaây döïng caùc hoà nöôùc nhoû nhaân taïo nhö hoøn non boä, boàn phun nöôùc … ñeå khu daân cö coù theâm chuùt maët nöôùc xanh.
Hieän nay taïi caùc KDC ñaát troáng coøn khaù nhieàu thì vieäc taïo khoâng gian xanh laø vieäc laøm caàn thieát vaø thöïc söï caáp baùch, dieän tích caây xanh treân ñaàu ngöôøi toái thieåu phaûi ñaït 6 ÷ 7m2/ngöôøi.
Tieâu chí veà moâi tröôøng
Raùc thaûi
Vaán ñeà thu gom raùc ôû moãi hoä gia ñình, caùc cô quan vaø toå chöùc
Moãi hoä daân ñeàu phaûi coù thuøng ñöïng raùc. Pheá lieäu ñöôïc thu gom rieâng, phaàn raùc coøn laïi ñöôïc cho vaøo tuùi nylon, taäp trung vaøo thuøng raùc coâng coäng, ñeå tröôùc nhaø hoaëc giao cho caùc coâng nhaân veä sinh theo giôø quy ñònh.
Caùc coâng nhaân veä sinh phaûi ñaûm baûo laáy raùc ñuùng thôøi gian quy ñònh, khoâng ñeå toàn laâu quaù 2 ngaøy.
Raùc thaûi töø caùc coâng trình xaây döïng phaûi coù nôi chöùa rieâng khoâng ñöôïc ñoå ra ñöôøng phoá, væa heø aûnh höôûng ñeán traät töï giao thoâng.
Caùc cô sôû saûn xuaát khi thu gom vaän chuyeån vaø xöû lyù raùc thaûi, phaûi tuaân thuû ñuùng quy ñònh trong luaät baûo veä moâi tröôøng, caùc giaûi phaùp veà thu gom, phaân loaïi vaø xöû lyù raùc phaûi ñöôïc caùc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc veà moâi tröôøng pheâ duyeät.
Bieän phaùp xöû lyù chaát thaûi raén taïi caùc KDC ôû Bình Döông hieän nay chuû yeáu laø choân laáp. Tuy nhieân chöa coù baõi choân laáp chaát thaûi raén naøo ôû Vieät Nam ñaït tieâu chuaån kyõ thuaät veä sinh moâi tröôøng maø chæ laø nhöõng baõi ñoå raùc loä thieân khoâng ñöôïc cheøn loùt kyõ[ Baùo caùo taïi hoäi thaûo “Kinh teá chaát thaûi vaø phaùt trieån beàn vöõng” cuûa TS. Löu Ñöùc Haûi, Haø Noäi 29/8/2000.
]. Vò trí choân laáp chaát thaûi hieän thôøi chöa ñöôïc thieát keá thích hôïp,haàu heát caùc baõi ñeàu naèm caùch khu daân cö töø 200 ÷ 500m, do ñoù khoâng ñaûm baûo yeâu caàu veä sinh. Nhö ñaõ neâu ôû chöông 2 trong baøi baùo cuûa taùc giaû Ñ.Nam thì baõi raùc caùch 1000m trong KDC ñaõ laø nguyeân nhaân gaây töû vong cho nhieàu ngöôøi, taùc giaû ñoà aùn thieát nghó moãi KDC caàn phaûi coù baõi choân laáp raùc hôïp veä sinh vaø khoâng ñöôïc ôû gaàn KDC, maø phaûi ñaët ôû vuøng ngoaïi thaønh, nôi daân cö ít taäp trung.
Nöôùc caáp sinh hoaït
Ñaûm baûo nöôùc caáp ñuû cho sinh hoaït 100 – 120 l/ngöôøi÷ngaøy, ñoù laø ñònh möùc caáp nöôùc cho caùc vuøng thaønh thò ôû Vieät Nam[ “Caåm nang caáp nöôùc sinh hoaït noâng thoân” cuûa Th.S Leâ Anh Tuaán
]. Tieâu chuaån duøng nöôùc cho töøng ñaàu ngöôøi thöôøng tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä phaùt trieån kinh teá cuûa töøng vuøng vaø ñieàu kieän caáp nöôùc. Möùc söû duïng nöôùc trong gia ñình cho caùc yeâu caàu tieâu thuï thöôøng bieán ñoäng khaù lôùn do möùc soáng, ñieàu kieän khí haäu, taäp quaùn, … khaùc nhau.
Phaûi treân 90% ngöôøi daân trong khu daân cö ñöôïc duøng nöôùc saïch. Ñoái vôùi caùc hoä söû duïng gieáng khoan phaûi coù kieåm nghieäm chaát löôïng nöôùc taïi cô quan coù thaåm quyeàn tröôùc khi ñöa vaøo söû duïng.
Phaûi ñaït tieâu chuaån nöôùc uoáng thoâng qua caùc chæ tieâu hoùa hoïc (1329/2002/BYT/QÑ):
pH: 6.5÷8.5
Fetc: <0.5 (mg/l)
NO2-: <3 (mg/l)
NO3-: <50 (mg/l)
NH4+: <1.5 (mg/l)
Cl-: <250 (mg/l)
SO42-: <250 (mg/l)
Ñoä cöùng toång coäng: <300 (mgCaCO3/l)
Nöôùc thaûi sinh hoaït
Tieâu chuaån naøy chæ aùp duïng cho nöôùc thaûi sinh hoaït taïi khu vöïc daân cö chöa coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung, phaàn lôùn treân ñòa baøn tænh Bình Döông caùc KDC chöa coù heä thoáng xöû lyù do kinh phí cuûa ñòa phöông chöa cho pheùp. Sau ñaây laø thoâng soá oâ nhieãm vaø giôùi haïn cho pheùp cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït trong KDC:
pH: 5÷9
BOD: 30 (mg/l)
Chaát raén lô löûng: 50 (mg/l)
Chaát raén laéng ñöôïc: 0.5 (mg/l)
Toång chaát raén hoøa tan: 500 (mg/l)
Sunfua (theo H2S): 1.0 (mg/l)
NO3-: 30 (mg/l)
Daàu môõ(thöïc phaåm): 20 (mg/l)
PO43-: 6 (mg/l)
Toång coliform: 1000 (MPN/100ml)
Möùc oàn toái ña cho pheùp cuûa khu daân cö
Töø 6h ñeán 18h : 75dBA
Töø 18h ñeán 23h : 70 dBA
Töø 23h ñeán 6h : 50 dBA
Noùi toùm laïi, trong khu vöïc daân cö, khu coâng coäng thì ngöôõng oàn khoâng ñöôïc vöôït quaù 75dBA. Moïi hoaït ñoäng thöông maïi, dòch vuï,hoaëc saûn xuaát khoâng ñöôïc gaây ra tieáng oàn vöôït möùc cho pheùp töông öùng. Neáu möùc oàn neàn ôû khu vöïc naøy vöôït quaù caùc giaù trò giôùi haïn neâu treân thì moïi hoaït ñoäng thöông maïi, dòch vuï, saûn xuaát ôû ñoù cuõng khoâng ñöôïc gaây ra möùc oàn toång cao hôn möùc oà neàn ñaõ coù.
Toùm laïi, nhöõng tieâu chí taùc giaû neâu ra ñeå ñaït ñeán moät khu daân cö xanh, saïch, ñeïp laø coù theå laøm ñöôïc trong ñieàu kieän caùc khu daân cö ôû Vieät Nam hieän nay, cuï theå laø treân ñòa baøn tænh Bình Döông. Caùc tieâu chí naøy coù theå noùi laø ñôn giaûn, chæ caàn söï coá gaéng cuûa chính quyeàn moãi ñòa phöông trong coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng vaø moät phaàn yù thöùc cuûa ngöôøi daân trong vieäc baûo veä moâi tröôøng soáng cuûa hoï. Chính vì vaäy, nhö ñaõ noùi ôû treân chuùng ta phaûi ñi töøng böôùc môùi coù theå tieán ñeán phaùt trieån laâu daøi cuõng nhö beàn vöõng, khoâng theå naøo ngay töùc khaéc coù theå ñöa ra moät moâ hình quaûn lyù daân cö theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng maø khoâng ñi vaøo thöïc teá, treân lyù thuyeát chuùng ta coù theå thaáy khaù ñôn giaûn khi ñöa ra caùc tieâu chí, tieâu chuaån nhöng thöïc teá hieän nay yù thöùc cuûa ngöôøi daân hay cuï theå hôn laø caùc caáp chính quyeàn vaãn coøn thôø ô hay chính xaùc laø chöa quan taâm laém ñeán vaán ñeà moâi tröôøng cuûa ñòa phöông mình, hoaëc giaû laø coù quan taâm nhöng laïi khoâng coù kinh phí thì cuõng khoâng laøm ñöôïc gì. Thay cho lôøi keát cuûa phaàn naøy ñeå chuyeån sang phaàn sau, taùc giaû xin noùi laø vaán ñeà ñaët ra tieâu chí ñeå coù theå xaây döïng vaø quaûn lyù khu daân cö laø vieäc ñöông nhieân nhöng quan troïng vaãn laø yù thöùc cuûa moãi ngöôøi daân trong vieäc baûo veä moâi tröôøng laø chính.
Chính phuû
(Caùc bieän phaùp kieåm soaùt - höôùng daãn)
Thò tröôøng
(Caùc bieän phaùp kinh teá
mang tính thò tröôøng)
Coäng ñoàng
(Caùc bieän phaùp phoå bieán
thoâng tin)
Thaønh
phaàn gaây
oâ nhieãm
Do vaäy, taùc giaû ñeà xuaát moâ hình “tam giaùc” trong quaûn lyù moâi tröôøng khu daân cö nhö sau: [16]
Hình 10. Moâ hình quaûn lyù baûo veä moâi tröôøng theo kieåu “tam giaùc”
Moâ hình “tam giaùc” ñöôïc ñeà xuaát laø cô sôû cho vieäc huy ñoäng coäng ñoàng tham gia quaûn lyù moâi tröôøng thoâng qua phoå bieán thoâng tin moâi tröôøng.
Ngaøy nay, cuøng vôùi vieäc phaùt trieån ngaøy caøng maïnh meõ cuûa coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng, coâng taùc quaûn lyù baûo veä moâi tröôøng cuõng ñang daàn chuyeån töø moâ hình quaûn lyù truyeàn thoáng theo kieåu “chæ thò ÷ thöïc thi” vôùi vieäc keát hôïp caùc bieän phaùp kieåm soaùt baèng meänh leänh (caùc quy cheá, luaät ñònh) vôùi caùc bieän phaùp kinh teá (nhö caùc hình thöùc phaït, leä phí) sang moâ hình quaûn lyù môùi theo kieåu “tam giaùc” vôùi vieäc aùp duïng maïnh meõ caùc tieán boä cuûa coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng trong quaûn lyù baûo veä moâi tröôøng. Trong moâ hình quaûn lyù moâi tröôøng môùi naøy, nhö ñöôïc moâ taû ôû hình 10, caû 3 thaønh phaàn cô baûn laø (1) caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc trong lónh vöïc baûo veä moâi tröôøng, (2) thò tröôøng vaø (3) coäng ñoàng ñeàu ñöôïc huy ñoäng ñeå tham gia moät caùch tích cöïc vaø hieäu quaû trong caùc hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng. Trong ñoù:
Caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc coù traùch nhieäm xaây döïng vaø ban haønh caùc vaên baûn phaùp lyù vaø caùc tieâu chuaån nhaèm ñieàu tieát oâ nhieãm vaø quaûn lyù baûo veä moâi tröôøng, ñöa ra caùc quyeát ñònh quaûn lyù döïa vaøo vieäc aùp duïng caùc bieän phaùp kinh teá, vaø cuûng coá caùc hoaït ñoäng nhaèm thöïc thi hieäu quaû heä thoáng caùc vaên baûn phaùp luaät lieân quan;
Thò tröôøng vôùi chöùc naêng taïo neân nhöõng cô cheá hoaït ñoäng kinh doanh, tieáp thò seõ giuùp taïo nhöõng aûnh höôûng tích cöïc nhaèm laøm thay ñoåi haønh vi cuûa ngöôøi daân cuõng nhö cuûa caùc ñôn vò saûn xuaát hay nhöõng thaønh phaàn kinh teá khaùc gaây oâ nhieãm thoâng qua taát caû caùc hoaït ñoäng nhö saûn xuaát, tieâu duøng vaø ñaàu tö;
Coäng ñoàng coù vai troø tích cöïc trong vieäc cuøng tham gia vaø hôïp taùc trong quaûn lyù baûo veä moâi tröôøng nhö giaùm saùt thöïc thi luaät vaø caùc haønh vi gaây oâ nhieãm.
Moät vaán ñeà caàn chuù yù laø moâ hình naøy chæ coù theå vaän haønh ñöôïc vaø hoaït ñoäng coù hieäu quaû neáu nhö “thoâng tin veà moâi tröôøng” ñöôïc chia seû vaø trao ñoåi moät caùch thoâng suoát giöõa 3 thaønh phaàn chuû choát neâu treân.
Trong moâ hình quaûn lyù môùi naøy, moät moái quan heä töông hoã coù taùc ñoäng qua laïi ñöôïc hình thaønh giöõa 3 thaønh phaàn cô baûn: caùc cô quan quaûn lyù cuûa Chính phuû, thò tröôøng vaø coäng ñoàng thoâng qua vieäc trao ñoåi vaø giao löu thoâng tin. Ñoái vôùi caùc nhaø quaûn lyù moâi tröôøng, thoâng tin thöïc söï caàn thieát ñeå hoï coù theå thu nhaän vaø hieåu ñöôïc nhöõng taùc ñoäng cuûa caùc cô cheá quaûn lyù maø hoï aùp duïng. Thoâng tin chính xaùc vaø phong phuù thaät söï laø yeáu toá caàn thieát vaø höõu duïng ñoái vôùi caùc cô quan quaûn lyù ñeå hoï coù theå ñöa ra caùc quyeát ñònh chính saùch moät caùch hôïp lyù, chính xaùc vaø coù caên cöù khoa hoïc. Thoâng tin cuõng thöïc söï caàn thieát ñoái vôùi thò tröôøng ñeå coù theå ñieàu tieát hieäu quaû haønh vi cuûa caùc nhaø saûn xuaát vaø tieâu duøng veà maët moâi tröôøng. Hôn theá nöõa, thoâng tin cuõng coøn laø bieän phaùp hieäu quaû giuùp ngöôøi tieâu duøng coù theå xaùc ñònh vaø giaùm saùt caùc haønh vi cuûa caùc ñoái töôïng lieân quan nhaèm gaây aùp löïc baét hoï phaûi aùp duïng caùc bieän phaùp caûi thieän moâi tröôøng.
Neáu ñöùng treân phöông dieän quaûn lyù thì moâ hình “tam giaùc” naøy thöïc söï laø söï keát hôïp chaët cheõ vaø hieäu quaû giöõa caùc bieän phaùp quaûn lyù khaùc nhau, ñoù laø:
Kieåm soaùt vaø meänh leänh thoâng qua heä thoáng caùc vaên baûn phaùp luaät cuûa Chính phuû
AÙp duïng caùc bieän phaùp kinh teá thoâng qua thò tröôøng
Phoå bieán thoâng tin cho coäng ñoàng ñeå thu huùt söï tham gia cuûa hoï trong caùc hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng
Tuy nhieân moâ hình naøy vaãn coøn khaù môùi meõ vaø chöa aùp duïng roäng raõi taïi caùc ñòa phöông, chæ böôùc ñaàu thöïc hieän taïi moät soá thaønh phoá lôùn nhöng vaãn chöa ñaït ñöôïc keát quaû khaû quan. Cuõng chính vì lyù do ñoù, taùc giaû ñoà aùn xin ñeà xuaát moâ hình quaûn lyù KDC vôùi söï keát hôïp giöõa cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc vaø coäng ñoàng thoâng qua vieäc naâng cao yù thöùc cuûa moãi ngöôøi daân, hôn nöõa laø neân ñöa vaøo moâi tröôøng hoïc ñöôøng – nôi maø caùc em deã tieáp thu nhaän thöùc veà nghóa vuï baûøo veä moâi tröôøng soáng xung quanh. Khoâng chæ coäng ñoàng ñöôïc naâng cao nhaän thöùc maø caùc cô quan nhaø nöôùc cuõng caàn coù söï quaûn lyù chaët cheõ trong vaán ñeà gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Sau khi ñeà xuaát moâ hình, taùc giaû ñöa ra moät soá giaûi phaùp ñeå coù theå thöïc hieän ñöôïc moâ hình vöøa ñeà xuaát.
4.4. ÑEÀ XUAÁT MOÂ HÌNH QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG HÖÔÙNG TÔÙI SÖÏ PHAÙT TRIEÅN BEÀN VÖÕNG CHO KHU DAÂN Coâng ngheä
Kinh teá
Quaûn lyù Nhaø nöôùc
Giaùo duïc
CÖ VAØ ÑÖA RA MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP ÑEÅ THÖÏC HIEÄN [17,18]
Hình 11. Moâ hình quaûn lyù moâi tröôøng höôùng tôùi söï phaùt trieån beàn vöõng
cho khu daân cö
4.4.1. Giaûi phaùp kinh teá
Ngaøy nay, giaûi phaùp kinh teá ñöôïc xem vaán ñeà khoâng keùm quan troïng trong vieäc BVMT, noù ñöôïc aùp duïng trong lónh vöïc moâi tröôøng vaø ñöôïc thöïc hieän roäng raõi taïi caùc quoác gia phaùt trieån. Vieäc löïa choïn caùc coâng cuï kinh teá phaûi phuø hôïp vôùi muïc tieâu chính saùch phaùp luaät cuûa töøng nôi vaø ñaûm baûo nguyeân taéc ngöôøi gaây oâ nhieãm phaûi traû tieàn (PPP – polluter pays principle).
Ôû Vieät Nam, vieäc söû duïng caùc coâng cuï kinh teá bao goàm: caùc chính saùch khuyeán khích döï aùn ñaàu tö vaøo lónh vöïc xöû lyù oâ nhieãm vaøo baûo veä moâi tröôøng, moät soá leä phí trong lónh vöïc moâi tröôøng nhö leä phí veä sinh, caáp pheùp moâi tröôøng, xöû phaït khen thöôûng, … vôùi muïc ñích:
Laøm thay ñoåi haønh vi cuûa ñoái töôïng thu phí ñoái vôùi moâi tröôøng.
Coù nguoàn taøi chính ñeå phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù, xöû lyù chaát thaûi.
Moät soá caùc giaûi phaùp kinh teá ñöôïc ñeà xuaát bao goàm:
Khuyeán khích caùc cô sôû tö nhaân ñaàu tö vaøo lónh vöïc xöû lyù oâ nhieãm vaø baûo veä moâi tröôøng theo caùc quy ñònh trong Nghò ñònh soá 10/1998/NÑ – CP ngaøy 23/1/1998 cuûa Chính phuû.
Chính quyeàn ñòa phöông caàn coù bieän phaùp khuyeán khích, giaûm thueá hoaëc cho vay öu ñaõi ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát, caùc loaïi hình tö nhaân tham gia tröïc tieáp vaøo caùc lónh vöïc nhö: thu gom, xöû lyù raùc thaûi, taùi cheá vaø thu hoài pheá lieäu.
Caûi tieán caùch thu leä phí veä sinh ñeå traùnh tình traïng thaát thoaùt. Giaûi phaùp toát nhaát laø söï phoái hôïp chaët cheõ giöõa coâng ty CTCC, coäng ñoàng vaø toå daân phoá. Coâng ty seõ trích laïi moät phaàn kinh phí trong phaàn phí ñeå laïi theo quy ñònh ñeå boài döôõng cho caùc ñoái töôïng tham gia thu phí.
Ngoaøi ra, caàn coù caùc giaûi phaùp hoã trôï khaùc veà quaûn lyù, kyõ thuaät vaø tuyeân truyeàn giaùo duïc nhaèm taêng möùc thu vaø giaûm caùc chi phí giaûi quyeát raùc do Nhaø nöôùc bao caáp.
Phaûi tieán haønh xöû phaït trong caùc tröôøng hôïp sau:
Ñoå raùc, vöùt raùc, vöùt raùc suùc vaät ra ñöôøng phoá, ra soâng raïch, ao hoà, nôi coâng coäng gaây maát veä sinh, oâ nhieãm moâi tröôøng vaø aûnh höôûng ñeán traät töï an toaøn giao thoâng.
Vaän chuyeån vaø xöû lyù raùc thaûi khoâng theo ñuùng caùc quy ñònh veà baûo veä moâi tröôøng laøm aûnh höôûng xaáu ñeán moâi tröôøng vaø daân cö xung quanh.
Coâng ty CTCC ñeå toàn ñoïng raùc höõu cô quaù 2 ngaøy taïi caùc hoä daân, treân tuyeán ñöôøng thu gom hoaëc ñeå raùc thaûi, buøn coáng raõnh traøn ra ñöôøng phoá laøm aûnh höôûng xaáu ñeán myõ quan vaø traät töï an toaøn giao thoâng trong KDC.
4.4.2. Giaûi phaùp coâng ngheä
Khuyeán khích aùp duïng caùc giaûi phaùp saûn xuaát saïch hôn, caùc coâng ngheä taùi cheá vaø taùi söû duïng chaát thaûi, pheá lieäu.
Öu tieân taäp trung cho vieäc saûn xuaát caùc saûn phaåm coâng ngheä cao vaø caùc maët haøng tieâu duøng nhaèm ñaùp öùng nhöõng nhu caàu cô baûn veà aên, maëc, ôû, ñi laïi, hoïc taäp, chöõa beänh, giaûi trí cuûa caùc taàng lôùp nhaân daân. Chuù troïng ñoåi môùi saûn phaåm, khoâng ngöøng naâng cao chaát löôïng, haï giaù thaønh saûn phaåm vaø dòch vuï, chuù troïng tieâu chuaån thaân thieän vôùi moâi tröôøng ñeå naâng cao chaát löôïng tieâu duøng vaø hieäu quaû söû duïng taøi nguyeân thieân nhieân.
Ñoái vôùi cô sôû saûn xuaát, nhaø maùy cuõ: caàn ñaàu tö theo chieàu saâu, khoâng môû roäng quy moâ vaø dieän tích, khuyeán khích ñoåi môùi coâng ngheä ñeå naâng cao naêng suaát, chaát löôïng, hieäu quaû vaø giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng.
Phaân loaïi vaø vaän chuyeån raùc thaûi
Nhanh choùng taïo thoùi quen cho ngöôøi daân phaân loaïi raùc töø nguoàn: tröôùc maét phaân thaønh 2 loaïi raùc: raùc taùi cheá ñöôïc (bao goàm: saét, giaáy, thuûy tinh, nhoâm, nhöïa, …) vaø raùc khoâng taùi cheá (raùc höõu cô, xaø baàn, …).
Thôøi gian toå chöùc thu gom, vaän chuyeån raùc thaûi phaûi dieãn ra vaøo luùc ít ngöôøi vaø ít caùc loaïi phöông tieän löu thoâng treân ñöôøng.
Giaûm thieåu söï oâ nhieãm moâi tröôøng bôûi caùc nguoàn raùc coá ñònh vaø di ñoäng baèng caùch ñoåi môùi keát caáu boâ raùc, tuyeån choïn caùc phöông tieän thu gom vaän chuyeån theo höùông tieâu chuaån hoùa sao cho ñaït hieäu quaû veä sinh nhaát vaø ñoàng thôøi coù tính khaû thi veà ñaàu tö kinh phí.
Tích cöïc khuyeán khích ngöôøi daân aùp duïng beå töï hoaïi 3 ngaên vaø beå xöû lyù hoaøn chænh ñeå xöû lyù cuïc boä nöôùc thaûi taïi töøng gia ñình. Do vieäc xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït quy moâ gia ñình baèng beå töï hoaïi ñaït hieäu quaû raát thaáp, vì vaäy caàn nghieân cöùu töøng böôùc thay baèng caùc boä xöû lyù coù hieäu quaû cao hôn. Moät trong caùc moâ hình coù theå aùp duïng taïi Vieät Nam laø boä xöû lyù theo kieåu Yokaso cuûa Nhaät Baûn. Ñaây laø moâ hình xöû lyù nöùôc thaûi sinh hoaït raát hieäu quaû, giaù thaønh chaáp nhaän ñöôïc, ñaõ aùp duïng thaønh coâng taïi Nhaät Baûn vaø ñaây cuõng cuõng laø xu theá hieän nay cuûa Theá giôùi.
Hieäu quaû xöû lyù baèng beå naøy khaù cao, nöôùc thaûi sau khi qua beå xöû lyù coù thaønh phaàn coøn laïi nhö sau:
BOD coøn laïi: 20 (mg/l)
SS coøn laïi: 30 ÷ 40 (mg/l)
Thôøi gian laéng caën: 1 ÷ 1,5 naêm
Baûng 22. Chaát löôïng nöôùc thaûi sau khi xöû lyù cuûa caùc loaïi coâng trình
Caùc chæ tieâu
Noàng ñoä baån ban ñaàu
Beå töï hoaïi 3 ngaên
Beå xöû lyù hoaøn chænh
Noàng ñoä sau xöû lyù (mg/l)
Hieäu quaû xöû lyù (%)
Noàng ñoä sau xöû lyù (mg/l)
Hieäu quaû xöû lyù (%)
SS
250÷300
75÷90
70
30÷40
88
BOD5
120÷170
42÷60
65
20÷25
85
(nguoàn Luaän vaên Thaïc só cuûa Th.S Cao Phöông Nam – 1998)
So saùnh nöôùc thaûi sau khi xöû lyù cuûa beå xöû lyù hoaøn chænh vaø beå töï hoaïi ta thaáy hieäu quaû cheânh leäch khaù cao, nhö ñaõ noùi ôû treân loaïi beå naøy coù giaù thaønh khoâng cao laém, möùc giaù coù theå vöøa tuùi tieàn ngöôøi daân, neáu loaïi beå naøy ñöôïc ña soá ngöôøi daân söû duïng thì seõ ñôõ toán raát nhieàu kinh phí trong vieäc xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït cuûa caùc khu vöïc daân cö noùi chung, treân ñòa baøn tænh Bình Döông noùi rieâng.
4.4.3. Giaûi phaùp quaûn lyù nhaø nöôùc
Thöïc hieän vieäc di dôøi caùc cô sôû saûn xuaát gaây oâ nhieãm nghieâm troïng naèm xen keõ trong caùc khu daân cö.
Kieåm soaùt chaët cheõ söï gia taêng daân soá nhaát laø söï gia taêng cô hoïc.
Taäp trung noå löïc ñeå xoùa ñoùi, giaûm ngheøo, taïo theâm vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. Ñoàng thôøi ñaåy maïnh vaø baûo veä vöõng chaéc vaán ñeà nhaân quyeàn vaø coâng baèng xaõ hoäi.
Phaûi coù keá hoaïch baûo toàn maët nöôùc trong KDC vaø nhanh choùng phaùt trieån caây xanh, phuû xanh caùc thaønh phoá, ñaït tieâu chuaån dieän tích caây xanh khoaûng 6 ÷ 7m2/ngöôøi.
Öu tieân ñaàu tö phaùt trieån heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò, baûo ñaûm 100% cö daân ñöôïc caáp nöôùc maùy; caûi taïo naâng caáp heä thoáng thoaùt nöôùc ñeå giaûi quyeát trieät ñeå vaán ñeà uùng ngaäp trong muøa möa; xaây döïng traïm xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung ñeå xöû lyù trieät ñeå nöôùc thaûi sinh hoaït KDC.
Taêng cöôøng naêng löïc thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù chaát thaûi raén, ñaëc bieät laø ñoái vôùi chaát thaûi nguy haïi, baûo ñaûm thu gom 100% raùc thaûi. Trieån khai roäng raõi coâng taùc phaân loaïi raùc thaûi ngay taïi nguoàn phaùt sinh seõ goùp phaàn giaûm bôùt gaùnh naëng cho thu gom vaø xöû lyù chaát thaûi ñoâ thò. Ñaàu tö cô sôû vaät chaát ñeå xöû lyù vaø tieâu huûy chaát thaûi raén theo ñuùng phöông thöùc hôïp veä sinh.
Caûi taïo heä thoáng giao thoâng, ñaëc bieät laø caùc nuùt giao thoâng ñeå giaûm thieåu tai naïn vaø taét ngheõn giao thoâng, phaùt trieån giao thoâng coâng coäng, haïn cheá xe oâ toâ caù nhaân vaø xe gaén maùy, kieåm soaùt chaët cheõ chaát löôïng xe veà maët moâi tröôøng ñeå giaûm thieåu oâ nhieãm khoâng khí vaø tieáng oàn do giao thoâng gaây ra.
Öu tieân ñaàu tö xaây döïng nhaø ôû cho ngöôøi ngheøo ôû KDC, xoùa boû caùc “xoùm lieàu”, “xoùm buïi”.
Phoái hôïp nhòp nhaøng giöõa caùc cô quan quaûn lyù xaây döïng, giao thoâng, nöôùc, thoâng tin, … trong vieäc xaây döïng, söûa chöõa haï taàng kyõ thuaät KDC ñeå traùnh tình traïng nay laáp mai ñaøo ñöôøng, vöøa laõng phí tieàn cuûa, vöøa laøm cho ñöôøng saù luoân baån thæu, buïi baëm, giöõ gìn veä sinh ñöôøng phoá.
4.4.4. Giaûi phaùp giaùo duïc
Giaùo duïc moâi tröôøng vaø naâng cao yù thöùc baûo veä moâi tröôøng cuûa ngöôøi daân trong KDC.
Naâng cao nhaän thöùc baûo veä moâi tröôøng thoâng qua caùc hoäi nghò vaø hoäi thaûo veà oâ nhieãm moâi tröôøng vaø phaùt trieån beàn vöõng cho caùc nhaø laõnh ñaïo vaø caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch cuûa Tænh vaø Thaønh phoá.
Phoå bieán caùc phöông tieän truyeàn thoâng veà caùc ñaëc tính phaùt thaûi chaát oâ nhieãm moâi tröôøng töø coâng nghieäp, giao thoâng, xaây döïng, dòch vuï, … vaø caùc moái ñe doïa ñoái vôùi söùc khoûe vaø moâi tröôøng thieân nhieân.
Phoå bieán caùc chöông trình quaàn chuùng veà caùc vaán ñeà kyõ thuaät phaùt thaûi oâ nhieãm cuûa xe coä, caùc cheá ñoä baûo döôõng, hieäu quaû söû duïng nhieân lieäu, caùc cheá ñoä söû duïng xe ñeå bieát caùch giaûm thieåu caùc möùc phaùt thaûi oâ nhieãm cuûa phöông tieän giao thoâng.
Phoå bieán kieán thöùc veà taùc haïi cuûa caùc khí thaûi ñoäc haïi töø ñoát than vaø ñoát daàu ñoái vôùi söùc khoûe coäng ñoàng vaø thieát bò duøng trong nhaø.
Toå chöùc phaùt trieån phong traøo veä sinh ñöôøng phoá, khoâng vöùt chaát baån ra ñöôøng, queùt doïn væa heø saïch ñeïp, töï giaùc tham gia thu gom vaø phaân loaïi chaát thaûi taïi nguoàn.
Huy ñoäng toaøn daân tham gia baèng nhaân löïc vaø taøi löïc cuûa mình thöïc hieän caùc chöông trình caáp nöôùc saïch vaø veä sinh moâi tröôøng, xaây döïng hoá xí hôïp veä sinh vaø veä sinh chaên nuoâi gia suùc, gia caàm.
Huy ñoäng nhaân daân tham gia troàng caây, baûo toàn ña daïng sinh hoïc.
Huy ñoäng coäng ñoàng coù lieân quan tham gia vaøo quaù trình ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng ñoái vôùi caùc döï aùn phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi vaø tham gia kieåm soaùt oâ nhieãm moâi tröôøng ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát ñang hoaït ñoäng trong KDC.
Vaän ñoäng nhaân daân töï nguyeän tham gia caùc phong traøo baûo veä moâi tröôøng, thöïc hieän xaõ hoäi hoùa coâng taùc baûo veä moâi tröôøng.
CHÖÔNG 5. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ
5.1. KEÁT LUAÄN
Trong quaù trình ñoâ thò hoùa, phaùt trieån ñaát nöôùc, caùc khaùi nieäm “phaùt trieån beàn vöõng”, “ñoâ thò beàn vöõng”, “KDC beàn vöõng” laø nhöõng khaùi nieäm töông ñoái môùi ñoái vôùi nöôùc ta. Ñeå bieán noù thaønh hieän thöïc thaät söï laø moät thaùch thöùc. Tuy nhieân chuùng ta coù theå tham khaûo kinh nghieäm töø moät soá nöôùc phaùt trieån nhö UÙc, Nhaät, Singapore, …
Beân caïnh ñoù, giaùo duïc naâng cao yù thöùc baûo veä moâi tröôøng caàn phaûi ñaàu tö thuùc ñaåy maïnh bôûi ñaây chính laø yeáu toá quyeát ñònh söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa quaù trình ñoâ thò hoùa theo höôùng phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng noùi chung vaø KDC beàn vöõng noùi rieâng. Moïi ngöôøi caàn phaûi yù thöùc ñöôïc traùch nhieäm vaø quyeàn lôïi cuûa mình ñoái vôùi moâi tröôøng thieân nhieân (ñaát, nöôùc, khoâng khí, …) cuõng nhö moâi tröôøng nhaân taïo (cô sôû haï taàng kyõ thuaät, moâi tröôøng nhaân vaên, neàn vaên hoùa, toân giaùo, …) nhaèm ñaûm baûo cuoäc soáng vaên minh laâu daøi.
5.2. KIEÁN NGHÒ
Vieäc caûi thieän moâi tröôøng khu vöïc sinh soáng trôû neân böùc thieát trong giai ñoaïn hieän nay khi neàn kinh teá ñang trong quaù trình ñoâ thò hoùa, coâng nghieäp hoùa nhanh choùng vaø chaát löôïng moâi tröôøng ôû nhieàu ñòa phöông ñang bieán ñoåi theo chieàu höôùng xaáu. Ñaây laø moät nhieäm vuï khoù khaên vaø phöùc taïp vaø keùo daøi. Ñeå ñaït ñöôïc hieäu quaû mong muoán töø quaù trình xaây döïng caùc khu daân cö taäp trung coù ñieàu kieän moâi tröôøng soáng chaáp nhaän ñöôïc taùc giaû ñoà aùn kieán nghò moät soá vieäc caàn sôùm thöïc hieän sau ñaây:
Phaûi taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng tuyeân truyeàn giaùo duïc cuûa caùc nhaø quaûn lyù vaø chính quyeàn ñòa phöông ñeå naâng cao hieåu bieát cuûa hoï veà taàm quan troïng cuûa moâi tröôøng soáng. Taát caû moïi ngöôøi phaûi tuaân theo caùc nguyeân taéc xaû thaûi raùc thaûi, nöôùc thaûi sinh hoaït cuûa coâng ty moâi tröôøng vaø veä sinh ñoâ thò. Caùc coâng ty naøy cuõng neân coù nhöõng bieän phaùp toát hôn trong vieäc thu gom chaát thaûi töø caùc hoä gia ñình (duøng xe eùp raùc, thu gom raùc vaøo luùc ñöôøng phoá ít ngöôøi, traùnh thu gom vaøo giôø cao ñieåm, thöïc hieän caùc chính saùch khen thöôûng hay phaït, ñeàn buø ñoái vôùi caùc haønh ñoäng baûo veä moâi tröôøng hay coá yù gaây oâ nhieãõm moâi tröôøng).
Ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát, caùc nhaø maùy xí nghieäp, caùc beänh vieän, tröôøng hoïc, cô quan, … phaûi coù heä thoáng xöû lyù khí thaûi, nöôùc thaûi, raùc thaûi ñaït tieâu chuaån. Caùc cô sôû neân aùp duïng caùc bieän phaùp xöû lyù oâ nhieãm tieân tieán cuûa khoa hoïc. Neáu cô sôû naøo gaây oâ nhieãm naëng caàn phaûi thöïc hieän caùc bieän phaùp cöôõng cheá, coù theå di dôøi caùc cô sôû naøy ra khoûi khu vöïc daân cö. Beân caïnh xöû phaït, ñeàn buø, di dôøi cuõng caàn phaûi coù caùc chính saùch khuyeán khích hoã trôï veà caùc phöông dieän nhö voán, kinh phí cho vieäc laép ñaët caùc heä thoáng xöû lyù chaát thaûi cuûa caùc cô sôû thoâng qua vieäc cho vay vôùi laõi suaát thaáp.
Öu tieân phaùt trieån giao thoâng coâng coäng, haïn cheá phaùt trieån xe oâ toâ con caù nhaân (vì ñaây laø nguyeân nhaân laøm taéc ngheõn giao thoâng daãn ñeán oâ nhieãm khoâng khí ngaøy caøng traàm troïng theâm). Khuyeán khích, phaùt trieån caùc phöông tieän giao thoâng coâng coäng nhö xe buyùt, … , caùc loaïi xe buyùt cuõng phaûi coù chaát löôïng ñaûm baûo caùc tieâu chuaån phaùt thaûi.
Höôùng vaøo vieäc toå chöùc troàng vaø chaêm soùc caây xanh ôû taát caû nhöõng nôi naøo coù theå, quy hoaïch phaùt trieån vaønh ñai xanh, baõi coû, vöôøn hoa, coâng vieân laøm cho KDC ngaøy caøng xanh vaø ñeïp hôn. Taïo moâi tröôøng cö truù cho ñoäng vaät, ñaëc bieät laø nôi sinh cö cho caùc loaøi chim. Phaùt ñoäng phong traøo baûo veä moâi tröôøng nhö: phong traøo troàng, chaêm soùc vaø baûo veä caây xanh trong khu vöïc daân cö, trong cô quan, tröôøng hoïc, hoä gia ñình, … nhaèm huy ñoäng moïi taàng lôùp nhaân daân cuøng tham gia, toå chöùc quaûng baù roäng raõi caùc moâ hình tieân tieán baûo veä moâi tröôøng coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng.
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
LVTN_UYEN_KTCN.doc- cac chuong (TO MONG GIAY MAU).doc
- DANH MUC BANG BIEU.doc
- DANH MUC HINH ANH.doc
- DANH MUC KY HIEU VIET TAT.doc
- loi cam on.doc
- MUC LUC.doc
- NV-DO AN.doc
- NX-GVHD.doc
- PHIEU DIEU TRA (PHU LUC).doc
- phu luc+P1+P2.doc
- tai lieu tham khao (4 bo).doc
- Trang bia.doc
