Nghiên cứu đề xuất các phương án khoa học khả thi quản lý chất thải rắn quận 3 -TPHCM
Tài liệu Nghiên cứu đề xuất các phương án khoa học khả thi quản lý chất thải rắn quận 3 -TPHCM: ... Ebook Nghiên cứu đề xuất các phương án khoa học khả thi quản lý chất thải rắn quận 3 -TPHCM
Tóm tắt tài liệu Nghiên cứu đề xuất các phương án khoa học khả thi quản lý chất thải rắn quận 3 -TPHCM, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ÑAËT VAÁN ÑEÀ
I. CÔ SÔÛ HÌNH THAØNH ÑEÀ TAØI
Toác ñoä ñoâ thò hoaù ngaøy caøng taêng vaø söï phaùt trieån maïnh meõ caùc ngaønh coâng nghieäp, dòch vuï, du lòch ñaõ laøm naûy sinh nhieàu vaán ñeà môùi, nan giaûi trong coâng taùc baûo veä moâi tröôøng. Ñoái vôùi taát caû caùc quoác gia treân theá giôùi, raùc thaûi laø vaán ñeà nan giaûi cuûa toaøn xaõ hoäi. Vì vaäy, quaûn lyù chaát thaûi raén laø vaán ñeà then choát cuûa vieäc ñaûm baûo moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi maø caùc ñoâ thò phaûi coù keá hoaïch toång theå quaûn lyù chaát thaûi raén thích hôïp môùi coù theå xöû lyù kòp thôøi vaø hieäu quaû.
Thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi chung vaø Quaän 3 noùi rieâng cuõng ñang phaûi ñoái phoù vôùi tình traïng phaùt sinh chaát thaûi raén do toác ñoä ñoâ thò hoaù ngaøy caøng taêng vaø söï phaùt trieån maïnh meõ caùc ngaønh coâng nghieäp, dòch vuï vaø ngaønh du lòch. Laø moät Quaän trung taâm thaønh phoá neân coâng taùc baûo veä moâi tröôøng, phaùt trieån beàn vöõng caàn phaûi ñöôïc caùc caáp laõnh ñaïo Quaän nhieät tình uûng hoä.
Vôùi mong muoán moâi tröôøng soáng ngaøy caøng caûi thieän, vaán ñeà quaûn lyù chaát thaûi raén ñoâ thò deã daøng hôn ñeå phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån taát yeáu cuûa xaõ hoäi vaø caûi thieän phaàn naøo tình traïng oâ nhieãm cuûa thaønh phoá cuõng nhö cuûa Quaän 3. Ñeà taøi “Nghieân cöùu ñeà xuaát caùc phöông aùn coù cô sôû khoa hoïc vaø khaû thi quaûn lyù chaát thaûi raén Quaän 3, thaønh phoá Hoà Chí Minh” laø raát caàn thieát nhaèm taïo ñieàu kieän cho vieäc quaûn lyù chaát thaûi raén ñoâ thò ngaøy caøng toát hôn, hieäu quaû hôn vaø moâi tröôøng ñoâ thò ngaøy caøng saïch ñeïp hôn.
II. MUÏC ÑÍCH, YÙ NGHÓA CUÛA ÑEÀ TAØI
Mục ñích cuûa ñeà taøi luaän vaên: Ñeà xuaát ñöôïc caùc giaûi phaùp khaû thi coù cô sôû khoa hoïc quaûn lyù chaát thaûi raén Quaän 3, thaønh phoá Hoà Chí Minh phuïc vuï caûi thieän ñieàu kieän moâi tröôøng cuûa quaän.
YÙ nghóa: Goùp phần giaûi quyeát vaán ñeà böùc xuùc quaûn lyù chaát thaûi raén : phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn, thu gom, vaän chuyeån, xöû lyù …
III. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
Thu thaäp thoâng tin tö lieäu.
Khaûo saùt thöïc teá.
Tham khaûo caùc taøi lieäu coù lieân quan ñeán noäi dung nghieân cöùu.
Keá thöøa caùc keát quaû nghieân cöùu cuûa caùc ñeà taøi, döï aùn coù lieân quan.
Phöông phaùp so saùnh.
CHÖÔNG I: TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH
1.1. TOÅNG QUAN VEÀ HIEÄN TRAÏNG CHAÁT THAÛI RAÉN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH
1.1.1. Nguoàn phaùt sinh chuû yeáu chaát thaûi raén vaø khoái löôïng.
Vieäc xaùc ñònh nguoàn phaùt sinh chaát thaûi raén ñoùng vai troø raát quan troïng trong coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén. Maëc duø, coù nhieàu caùch ñeå phaân ñònh veà nguoàn goác phaùt sinh, song haàu heát caùc taøi lieäu ñaõ ñöôïc coâng boá ñeàu coù caùch phaân loaïi veà nguoàn goác khoâng khaùc nhau nhieàu. Taäp trung chaát thaûi raén ñoâ thò coù theå ñöôïc phaùt sinh töø caùc nguoàn chuû yeáu sau:
Töø caùc khu daân cö (chaát thaûi sinh hoaït);
Töø caùc trung taâm thöông maïi;
Töø caùc coâng sôû, tröôøng hoïc, coâng trình coâng coäng;
Töø caùc dòch vuï ñoâ thò, saân bay;
Töø caùc hoaït ñoäng coâng nghieäp;
Töø caùc hoaït ñoäng xaây döïng ñoâ thò;
Töø caùc traïm xöû lyù nöôùc thaûi vaø töø caùc ñöôøng oáng thoaùt nöôùc cuûa thaønh phoá…
Caùc loaïi chaát thaûi raén ñöôïc thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng khaùc nhau thì vieäc xaùc ñònh veà nguoàn goác phaùt sinh cuõng khaùc nhau.
Löôïng chaát thaûi raén ñoâ thò thaûi ra lieân tuïc vaø tích luõy trong moâi tröôøng ngaøy caøng nhieàu gaây taùc haïi ñaùng keå cho con ngöôøi vaø moâi tröôøng. Soá löôïng vaø chaát löôïng chaát thaûi raén ñoâ thò tính treân ñaàu ngöôøi cuûa töøng quoác gia, khu vöïc raát khaùc bieät tuøy thuoäc vaøo trình ñoä phaùt trieån kinh teá kó thuaät, phong tuïc taäp quaùn.
ÔÛ thaønh phoá Hoà Chí Minh khoái löôïng chaát thaûi raén thaûi ra töø naêm 1990 ñeán naêm 2005 taêng töø 850 taán/ngaøy ñeán 6200 taán/ngaøy.
Baûng 1. Khoái löôïng CTR taïi TP.HCM töø naêm 1985 ñeán naêm 2005.
Naêm
Löôïng CTR naêm
Taán/naêm
Taán/ngaøy
1983
181.802
498
1984
180.484
494
1985
202.925
556
1986
202.483
555
1987
198.012
542
1988
236.982
649
1989
310.214
850
1990
390.610
1.707
1991
491.182
1.346
1992
616.407
1.812
1993
838.835
2.298
1994
1.005.418
2.755
1995
1.307.618
3.583
1996
1.405.345
3.850
1997
1.173.972
3.216
1998
1.186.628
3.251
1999
1.378.931
3.778
2000
1.483.963
4.066
2001
1.713.809
4.695
2002
1.959.595
5.443
2003
2.063.296
5.731
2004
2.167.717
5.938
2005
2.758.305
7.557
Nguoàn: Toång hôïp soá lieäu töø Cty MTÑT TP.HCM , 31/9/2005
Theo soá lieäu thoáng keâ naêm 2006 cuûa Sôû TNMT TP.HCM, moãi ngaøy thaønh phoá thaûi ra khoaûng 6000 taán raùc sinh hoaït ñoâ thò, trong ñoù khoaûng 60 ñeán 70% laø raùc thöïc phaåm töø caùc hoä gia ñình. Khoaûng 20 ñeán 30% laø caùc loaïi raùc thaûi raén, trong ñoù coù theå taùi cheá nhö nilong, saét, kin loaïi, thuûy tinh… chieám soá löôïng khaù lôùn. Treân ñòa baøn thaønh phoá coøn coù 15 khu cheá xuaát – khu coâng nghieäp vaø gaàn 23.000 cô sôû saûn xuaát vöøa vaø nhoû thaûi ra khoaûng töø 1500 ñeán 1800 taán chaát thaûi raén coâng nghieäp moãi ngaøy. Ngoaøi ra cuøng vôùi hôn 60 beänh vieän, hôn 400 trung taâm chuyeân khoa, trung taâm y teá, phoøng khaùm ña khoa vaø traïm y teá vaø gaàn 6.000 phoøng khaùm tö nhaân moãi ngaøy thaûi ra khoaûng 7 taán -9 taán chaát thaûi raén y teá.
Cuõng theo soá lieäu môùi nhaát trong 6 thaùng ñaàu naêm 2007 cuûa Sôû TNMT, TP.HCM coù daân soá laø 6.424.519 ngöôøi, cö truù treân 19 quaän noäi thaønh vaø 5 huyeän ngoaïi thaønh vôùi toång dieän tích laø 2.095km2 moãi ngaøy thaønh phoá thaûi ra khoaûng 5200 – 5400 taán raùc sinh hoaït, 2700 – 3000 taán xaø baàn vaø 9 – 12 taán raùc y teá.
Caùc soá lieäu treân cho thaáy, trong thôøi gian 24 naêm töø 1983 – 2007, löôïng raùc thaûi phaùt sinh qua caùc naêm coù chieàu höôùng taêng leân caû ba chæ tieâu (taán/naêm, taán/ngaøy vaø kg/ngöôøi/ngaøy).
1.1.2. Phaân loaïi chaát thaûi raén.
Vieäc PLCTR seõ giuùp xaùc ñònh caùc loaïi khaùc nhau cuûa CTR sinh ra, ñoàng thôøi deã thöïc hieän chöông trình phaân loaïi raùc taïi nguoàn taêng khaû naêng taùi cheá vaø taùi söû duïng caùc vaät lieäu trong chaát thaûi, ñem laïi hieäu quaû kinh teá vaø baûo veä moâi tröôøng. Vì vaäy CTR ña daïng coù nhieàu caùch phaân loaïi khaùc nhau :
a) Phaân loaïi theo nguoàn taïo thaønh.
- Chaát thaûi raén sinh hoaït: laø nhöõng chaát thaûi lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, nguoàn taïo thaønh chuû yeáu töø caùc khu daân cö, caùc cô quan, tröôøng hoïc, caùc trung taâm dòch vuï, thöông maïi. CTRSH coù thaønh phaàn bao goàm kim loaïi, saønh söù, thuyû tinh, gaïch ngoùi vôõ, ñaát, ñaù, cao su, chaát deûo, thöïc phaåm thöøa hoaëc quaù haïn söû duïng, xöông ñoäng vaät, tre, goã, loâng gaø loâng vòt, vaûi, giaáy, rôm, raï, xaùc ñoäng vaät, voû rau quaû v.v …. Theo phöông dieän khoa hoïc, coù theå phaân bieät caùc loaïi CTR sau:
Chaát thaûi thöïc phaåm bao goàm caùc thöùc aên thöøa, rau, quaû… loaïi chaát thaûi naøy mang baûn chaát deã bò phaân huyû sinh hoïc, quaù trình phaân huyû taïo ra caùc muøi khoù chòu, ñaëc bieät trong ñieàu kieän thôøi tieát noùng, aåm. Ngoaøi caùc loaïi thöùc aên dö thöøa töø gia ñình coøn coù thöùc aên dö thöøa töø caùc beáp aên taäp theå, caùc nhaø haøng, khaùch saïn, kyù tuùc xaù, chôï….
Chaát thaûi tröïc tieáp cuûa ñoäng vaät chuû yeáu laø phaân, bao goàm phaân ngöôøi vaø phaân cuûa caùc ñoäng vaâït khaùc.
Chaùt thaûi loûng chuû yeáu laø buøn ga coáng raõnh, laø caùc chaát thaûi ra töø caùc khu vöïc sinh hoaït cuûa daân cö.
Tro vaø caùc chaát dö thöøa thaûi boû khaùc bao goàm: caùc vaät lieäu sau ñoát chaùy, caùc saûn phaåm sau khi ñun naáu baèng than, cuûi vaø caùc chaát deã chaùy khaùc trong gia ñình, trong kho cuûa caùc coâng sôû, cô quan, xí nghieäp, caùc loaïi xæ than.
Caùc chaát thaûi raén töø ñöôøng phoá coù thaønh phaân chuû yeáu laø laù caây, que, cuûi, nilon, voû bao goùi,….
- Chaát thaûi raén coâng nghieäp: laø chaát thaûi phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp. Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi coâng nghieäp goàm:
Caùc pheá thaûi töø vaät lieäu trong quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp, tro, xæ trong caùc nhaø maùy nhieät ñieän;
Caùc pheá thaûi nguyeân lieäu, nhieân lieäu phuïc vuï cho saûn xuaát;
Caùc pheá thaûi trong quaù trình coâng ngheä;
Bao bì ñoùng goùi saûn phaåm.
- Chaát thaûi xaây döïng: laø caùc pheá thaûi nhö ñaát, ñaù, gaïch ngoùi, beâ toâng vôõ do caùc hoaït ñoäng phaù vôõ, xaây döïng coâng trình v. v…. chaát thaûi xaây döïng goàm:
Vaät lieäu xaây döïng trong quaù trình dôõ boû coâng trình xaây döïng;
Ñaát ñaù do vieäc ñaøo moùng trong xaây döïng;
Caùc vaät lieäu nhö kim loaïi, chaát deûo….
Caùc chaát thaûi töø caùc heä thoáng cô sôû haï taàng kyõ thuaät nhö traïm xöû lyù nöôùc thieân nhieân, nöôùc thaûi sinh hoaït, buøn caën töø caùc coáng thoaùt nöôùc thaønh phoá.
- Chaát thaûi noâng nghieäp: laø nhöõng chaát thaûi vaø maãu thöøa thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp, ví duï nhö troàng troït, thu hoaïch caùc loaïi caây troàng, caùc saûn phaåm thaûi ra töø cheá bieán söõa, cuûa caùc loø gieát moå, phaân gia suùc, töø caùc laøng ngheà… Hieän nay vieäc quaûn lyù vaø xaû caùc loaïi chaát thaûi noâng nghieäp khoâng thuoäc veà traùch nhieäm cuûa caùc coâng ty moâi tröôøng ñoâ thò cuûa caùc ñòa phöông.
b) Phaân loaïi theo tính chaát.
Caùc tính chaát vaät lyù:
Troïng löôïng rieâng:
Troïng löôïng rieâng cuûa raùc laø troïng löôïng cuûa raùc treân moät ñôn vò theå tích, thöôøng ñöôïc bieåu thò baèng kg/m3 hoaëc taán/m3. Do raùc thaûi thöôøng toàn taïi ôû caùc traïng thaùi khaùc nhau (xoáp, chöùa trong container, khoâng neùn, neùn…) neân khi xaùc ñònh troïng löôïng rieâng cuûa baát kyø moät maãu raùc naøo cuõng ñeàu phaûi chuù thích roõ traïng thaùi cuûa noù luùc laáy maãu. Soá lieäu veà troïng löôïng rieâng thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå tính toaùn khoái löôïng hay theå tích raùc thaûi phaûi quaûn lyù.
Troïng löôïng rieâng thay ñoåi phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö: vò trí ñòa lí, muøa trong naêm, thôøi gian löu giöõ chaát thaûi do ñoù caàn phaûi thaän troïng khi choïn giaù trò thieát keá. Troïng löôïng rieâng cuûa moät chaát thaûi ñoâ thò ñieån hình laø khoaûng 500lb/yd3 (300 kg/m3) (1lb =0,4536kg, 1yd3 = 0,7646 m3).
Ñoä aåm:
Ñoä aåm cuûa CTR ñöôïc bieåu dieãn baèng 2 phöông phaùp ñoù laø phöông phaùp troïng löôïng öôùt vaø phöông phaùp troïng löôïng khoâ. Phöông phaùp troïng löôïng öôùt ñoä aåm trong moät maãu ñöôïc theå hieän nhö laø phaàn traêm troïng löôïng öôùt cuûa vaät lieäu. Phöông phaùp troïng löôïng khoâ ñoä aåm trong moät maãu ñöôïc theå hieän nhö laø phaàn traêm troïng löôïng khoâ cuûa vaät lieäu.
Ñoä aåm cuûa CTRSH thöôøng ñöôïc bieåu dieãn baèng % troïng löôïng öôùt cuûa vaät lieäu. Phöông phaùp troïng löôïng öôùt ñöôïc söû duïng phoå bieán trong lónh vöïc quaûn lyù CTRSH, bôûi vì phöông phaùp naøy coù theå laáy maãu tröïc tieáp ngoaøi thöïc ñòa. Ñoä aåm theo phöông phaùp troïng löôïng öôùt ñöôïc tính nhö sau:
M = (w-d)/ w * 100
Trong ñoù:
M: laø ñoä aåm (%);
w: laø troïng löôïng maãu luùc laáy taïi hieän tröôøng (kg, g);
d: laø troïng löôïng maãu sao khi saáy khoâ ôû 1050C (kg, g).
Kích thöôùc haït vaø caáp phoái haït:
Kích thöôùc haït vaø caáp phoái haït cuûa raùc thaûi laø moät trong nhöõng thoâng soá quan troïng ñoái vôùi vieäc taùi sinh vaät lieäu, ñaëc bieät laø khi söû duïng caùc thieát bò cô khí nhö saøng quay vaø thieát bò phaân loaïi baèng töø tính.
Kích thöôùc haït cuûa caùc thaønh phaàn chaát thaûi raén coù theå ñöôïc gaùn baèng moät hoaëc nhieàu tieâu chuaån ñaùnh giaù sau ñaây:
Trong ñoù:
Dtñ – Kích thöôùc danh nghóa cuûa haït (mm);
L – Chieàu daøi cuûa haït (mm);
B – Chieàu roäng cuûa haït (mm);
H – Chieàu cao cuûa haït (mm).
Khaû naêng giöõ nöôùc hieän taïi:
Khaû naêng giöõ nöôùc taïi hieän tröôøng cuûa raùc thaûi laø toaøn boä löôïng nöôùc maø noù coù theå giöõ laïi trong maãu raùc thaûi döôùi taùc duïng cuûa troïng löïc. Khaû naêng giöõ nöôùc cuûa raùc thaûi laø moät trong nhöõng tieâu chuaån quan troïng ñeå xaùc ñònh söï hình thaønh nöôùc doø ræ töø baõi raùc. Nöôùc ñi vaøo maãu raùc thaûi vöôït quaù khaû naêng giöõ nöôùc cuûa noù seõ ñöôïc giaûi phoùng ra taïo thaønh nöôùc roø ræ. Khaû naêng giöõ nöôùc cuûa raùc thaûi thay ñoåi phuï thuoäc vaøo möùc ñoä neùn vaø traïng thaùi phaân huûy cuûa raùc thaûi. Khaû naêng giöõ nöôùc 30% theo theå tích töông ñöông vôùi 30mm/100mm. Khaû naêng giöõ nöôùc cuûa chaát thaûi khoâng neùn töø khu daân cö vaø thöông maïi thöôøng dao ñoäng trong khoaûng 50 – 60% (Traàn Hieáu Nhueä, 1996).
Tính daãn nöôùc cuûa raùc thaûi ñaõ neùn laø moät tính chaát vaät lyù quan troïng, ôû phaïm vi lôùn noù seõ chi phoái söï dòch chuyeån cuûa caùc chaát loûng vaø chaát khí trong baõi raùc. Heä soá thaám thöôøng ñöôïc bieåu thò baèng coâng thöùc:
Trong ñoù:
K – Heä soá thaám;
C – Heä soá hình daïng, noù laø ñaïi löôïng khoâng thöù nguyeân;
d – Kích thöôùc trung bình cuûa caùc loã roãng;
g – Troïng löôïng rieâng cuûa nöôùc;
m – Ñoä nhôùt ñoäng hoïc cuûa nöôùc;
K0 – Ñoä thaám rieâng.
Tích soá Cd2 trong coâng thöùc treân ñaëc tröng cho ñoä thaám rieâng cuûa raùc thaûi ñaõ neùn. Ñoä thaám rieâng K0 phuï thuoäc chuû yeáu vaøo nhöõng tính chaát cuûa raùc thaûi, bao goàm: söï phaân boá kích thöôùc caùc loã roãng, dieän tích beà maët rieâng, ñoä roãng vaø tính goùc caïnh. Giaù trò ñaëc tröng cuûa ñoä thaám rieâng ñoái vôùi raùc thaûi ñaõ neùn ôû baõi raùc naèm trong khoaûng 10-11 ¸ 10-12 m2 theo phöông ñöùng vaø khoaûng 10-10 m2 theo phöông ngang.
Caùc tính chaát hoùa hoïc:
Caùc döõ lieäu veà thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa raùc thaûi coù yù nghóa heát söùc quan troïng trong vieäc löïa choïn phöông phaùp xöû lyù vaø taùi sinh chaát thaûi. Neáu raùc thaûi ñöôïc xöû lyù baèng phöông phaùp thieâu ñoát thì 4 tính chaát hoùa hoïc quan troïng nhaát laø:
Phaân tích sô boä;
Ñieåm noùng chaûy cuûa tro;
Phaân tích thaønh toá (chính xaùc);
Nhieät trò.
Trong tröôøng hôïp caùc thaønh phaàn höõu cô trong raùc sinh hoaït ñöôïc söû duïng laøm phaân uû (compost) hay ñöôïc söû duïng nhö laø nguyeân lieäu ñeå saûn xuaát caùc cheá phaåm sinh hoïc khaùc thì caùc döõ lieäu phaân tích cuoái cuøng khoâng chæ bao goàm caùc nguyeân toá chính maø coøn ñoøi hoûi phaûi phaân tích haøm löôïng caùc nguyeân toá vi löôïng trong raùc thaûi.
Caùc tính chaát sinh hoïc:
Ngoaïi tröø caùc thaønh phaàn plastic, cao su vaø da, veà phöông dieän sinh hoïc, thaønh phaàn höõu cô cuûa haàu heát raùc thaûi ñeàu coù theå ñöôïc phaân loaïi nhö sau:
Caùc phaân töû coù theå hoøa tan trong nöôùc nhö: ñöôøng, tinh boät, axit amin vaø nhieàu axit höõu cô khaùc;
Baùn cellulose, caùc saûn phaåm ngöng tuï cuûa ñöôøng 5 vaø 6 cacbon;
Cellulose, saûn phaåm ngöng tuï cuûa ñöôøng glucose 6 cacbon;
Daàu, môû vaø saùp – laø nhöõng ester cuûa caùc loaïi röôïu vaø axit beùo maïch daøi;
Lignin, moät polymer coù chöùa voøng thôm vôùi nhoùm methoxyl (–OCH3) maø tính chaát hoùa hoïc cuûa noù cho ñeán nay vaãn chöa bieát ñöôïc moät caùch chính xaùc;
Lignocelluloza: hôïp chaát do lignin vaø celluloza keát hôïp laïi vôùi nhau;
Protein, chaát taïo thaønh caùc amino axit maïch thaúng.
Coù leõ tính chaát sinh hoïc quan troïng nhaát cuûa thaønh phaàn höõu cô trong CTRSH vìø haàu heát caùc thaønh phaàn höõu cô ñeàu coù theå chuyeån hoùa sinh hoïc thaønh khí vaø caùc chaát raén voâ cô, höõu cô trô khaùc. Söï boác muøi hoâi vaø sinh ruoài cuõng coù lieân quan ñeán tính deã phaân huûy cuûa caùc vaät chaát höõu cô trong CTRSH nhö raùc thöïc phaåm.
c) Phaân theo möùc ñoä nguy haïi.
- Nguoàn phaùt sinh ra chaát thaûi nguy haïi chuû yeáu töø caùc hoaït ñoäng kinh teá, coâng nghieäp vaø noâng nghieäp. Chaát thaûi nguy haïi bao goàm caùc loaïi hoaù chaát deã gaây phaûn öùng, ñoäc haïi, chaát thaûi sinh hoïc deã thoái röõa, caùc chaát deã chaùy, noå hoaëc caùc chaát phoùng xaï, caùc chaát thaûi nhieãm khuaån, laây lan.... coù nguy cô ñe doaï tôùi söùc khoeû con ngöôøi, ñoäng vaät vaø thöïc vaät.
- Chaát thaûi y teá nguy haïi: Laø chaát thaûi coù chöùa caùc chaát hoaëc hôïp chaát coù moät trong caùc ñaëc tính gaây nguy haïi tröïc tieáp hoaëc töông taùc vôùi caùc chaát khaùc gaây nguy haïi tôùi moâi tröôøng vaø söùc khoeû coäng ñoàng. Theo quy cheá quaûn lyù chaát thaûi y teá, caùc loaïi chaát thaûi y teá nguy haïi ñöôïc phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng chuyeân moân trong caùc beänh vieän, traïm xaù vaø traïm y teá. Trong chaát thaûi y teá, ngoaïi tröø chaát thaûi sinh hoaït töø caùc hoaït ñoäng y teá coù tính nguy haïi thaáp neân coù theå ñöôïc thu gom vaø quaûn lyù chung vôùi caùc loaïi chaát thaûi sinh hoaït khaùc. Coøn laïi, caùc daïng chaát thaûi sau ñaây phaûi ñöôïc thu gom vaø quaûn lyù theo quy cheá rieâng, raát nghieâm ngaët:
Caùc loaïi boâng baêng, gaïc, neïp duøng trong khaùm vaø ñieàu trò beänh, phaãu thuaät;
Caùc loaïi kim tieâm, oáng tieâm;
Caùc chi theå caét boû, toå chöùc moâ caét boû;
Caùc chaát thaûi coù chöùa caùc chaát coù noàng ñoä cao nhö: ñoàng, chì, thuûy ngaân, Cadimi, Arsen, Xianua…;
Caùc chaát thaûi phoùng xaï töø caùc quaù trình xaï trò trong beänh vieän.
Baûng 2. Keát quaû ñieàu tra thaønh phaàn raùc thaûi beänh vieän naêm 2005 (caùc beänh vieän ngoaïi thaønh TPHCM vaø caùc beänh vieän huyeän khu vöïc phía Nam) cuûa VCC.
Thaønh phaàn
Keát quaû phaân tích
Kg
%
1. Giaáy caùc loaïi
7,5
1,8
2. Kim loaïi
1,2
0,4
3. Thuûy tinh/ loï oáng tieâm
7,0
2,3
4. Boâng baêng baån, boät boù…
27,4
9,0
5. Hoäp nhöïa, nilon
32,8
10,8
6. Sylanh nhöïa
1,8
0,2
7. Moâ, toå chöùc caét boû
1,2
0,4
8. Laù, caønh caây, thöïc phaåm thöøa
158
52,3
9. Ñaát, soûi, caùc vaät raén kích thöôùc lôùn
65
22,8
Coäng
302
100
- Caùc chaát thaûi nguy haïi do caùc cô sôû coâng nghieäp hoùa chaát thaûi ra coù tính ñoäc haïi cao, coù taùc ñoäng xaáu ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoûe coäng ñoàng; do ñoù, vieäc quaûn lyù vaø xöû lyù chuùng phaûi tuaân theo nhöõng quy ñònh nghieâm ngaët nhaèm haïn cheá caùc taùc ñoäng coù haïi ñoù.
- Caùc chaát thaûi nguy haïi töø caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp chuû yeáu laø caùc loaïi phaân boùn hoùa hoïc, caùc loaïi thuoác tröø saâu vaø thuoác baûo veä thöïc vaät (goïi chung laø caùc hoùa chaát noâng nghieäp) cuõng coù tính ñoäc haïi raát cao, coù taùc ñoäng xaáu ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoûe cuûa coäng ñoàng. Ñaëc bieät laø caùc loaïi thuoác tröø saâu vaø thuoác baûo veä thöïc vaät coù tính ñoäc haïi raát cao neân vieäc quaûn lyù veà lieàu duøng, caùch duøng, phöông aùn baûo quaûn… phaûi ñöôïc thöïc hieän raát nghieâm ngaët.
- Chaát thaûi khoâng nguy haïi: laø nhöõng loaïi chaát thaûi khoâng chöùa caùc chaát vaø caùc hôïp chaát coù moät trong caùc ñaëc tính nguy haïi tröïc tieáp hoaëc töông taùc thaønh phaàn.
1.1.3. Thaønh phaàn.
Thaønh phaàn cuûa CTR moâ taû caùc phaàn rieâng bieät maø töø ñoù taïo neân caùc doøng chaát thaûi. Moái quan heä giöõa caùc thaønh phaàn naøy thöôøng ñöôïc bieåu thò baèng phaàn traêm theo khoái löôïng.
Thaønh phaàn lyù, hoaù hoïc cuûa CTRÑT raát khaùc nhau tuyø thuoäc vaøo töøng ñòa phöông, vaøo caùc muøa khí haäu, caùc ñieàu kieän kinh teá vaø nhieàu yeáu toá khaùc. Caùc ñaëc tröng ñieån hình cuûa chaát thaûi raén nhö sau:
Hôïp phaàn coù nguoàn goác höõu cô cao (50.27% - 62.22%);
Chöùa nhieàu ñaát caùt, soûi ñaù vuïn, gaïch vôõ;
Ñoä aåm cao, nhieät trò thaáp (900 Kcal/kg).
Vieäc phaân tích thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc löïa choïn coâng ngheä xöû lyù.
Keát quaû phaân tích thaønh phaàn CTRSH taïi TP.HCM theo caùc nguoàn phaùt sinh khaùc nhau (töø hoä gia ñình, tröôøng hoïc, nhaø haøng, khaùch saïn, chôï… ) ñeán traïm trung chuyeån vaø baõi choân laáp cho thaáy:
Raùc töø hoä gia ñình. Raùc töø caùc hoä gia ñình chuû yeáu chöùa thaønh phaàn raùc thöïc phaåm (61,0-96,6%), giaáy (0-19,7%), nilon (0-36,6%) vaø nhöïa (0-10,8%). Caùc thaønh phaàn khaùc chæ thænh thoaûng môùi xuaát hieän vôùi tæ leä phaàn traêm dao ñoäng khaù lôùn. Neáu tính trung bình treân toång soá maãu khaûo saùt, thaønh phaàn phaàn traêm CTRSH taïi TP.HCM ñöôïc trình baøy toùm taét trong Baûng 3. Khoaûng 79% khoái löôïng CTRSH laø raùc thöïc phaåm. Thaønh phaàn naøy neáu phaân loaïi rieâng coù theå taùi söû duïng laøm phaân compost.
Baûng 3. Thaønh phaàn CTRSH taïi caùc hoä gia ñình ôû TP.HCM.
TT
Thaønh phaàn
Thaønh phaàn phaàn traêm (%)
Khoaûng giao ñoäng
Trung bình
01
Thöïc phaåm
61,0 – 96,6
79 , 17
02
Giaáy
1,0 – 19,7
5 , 18
03
Carton
0 – 4,6
0 , 18
04
Nilon
0 – 36,6
6 , 84
05
Nhöïa
0 – 10,8
2 , 05
06
Vaûi
0 – 14,2
0 ,98
07
Goã
0 – 7,2
0 ,66
08
Cao su meàm
0
0
09
Cao su cöùng
0 – 2,8
0 ,13
10
Thuûy tinh
0 – 25,0
1 , 94
11
Lon ñoà hoäp
0 – 10,2
1 , 05
12
Saét
0
0
13
Kim loaïi maøu
0 – 3,3
0 , 36
14
Saønh söù
0 – 10,5
0 , 74
15
Boâng baêng
0
0
16
Xaø baàn
0 – 9,3
0 , 69
17
Styrofoam
0 – 1,3
0 , 12
Toång coäng
100
Nguoàn: CENTEMA, 2002.
Raùc töø tröôøng hoïc. Keát quaû phaân tích cho thaáy thaønh phaàn CTRSH töø caùc tröôøng hoïc chöùa chuû yeáu raùc thöïc phaåm (23,5-75,8%), giaáy (1,5-27,5%), nilon (8,5-34,4%) vaø nhöïa (3,5-18,9%) (Baûng 4). Raùc tröôøng hoïc chuû yeáu töø khu vöïc vaên phoøng, saân tröôøng, saân tröôøng vaø caên-tin. Trong ñoù, raùc töø khu vaên phoøng vaø saân bay töông ñoái saïch vaø khoâ. Raùc töø caên-tin chuû yeáu laø raùc thöïc phaåm.
Raùc töø nhaø haøng, khaùch saïn. Raùc töø nhaø haøng, khaùch saïn cuõng chöùa chuû yeáu laø raùc thöïc phaåm (dao ñoäng trong khoaûng 79,5-100%).
Baûng 4. Thaønh phaàn CTRSH töø tröôøng hoïc vaø nhaø haøng khaùch saïn.
TT
Thaønh phaàn
Tröôøng hoïc
Nhaø haøng, khaùch saïn
01
Thöïc phaåm
23,5 – 75,8
43,9
79,5 – 100
89,75
02
Giaáy
1,5 – 27,5
10,5
0 – 2,8
1,40
03
Carton
0
0
0 – 0,5
0,25
04
Nilon
8,5 – 34,4
22,3
0 – 5,3
2,65
05
Nhöïa
3,5 – 18,9
9,3
0 – 6,0
3,00
06
Vaûi
1,0 – 3,8
1,6
0
0
07
Goã
0 – 20,2
6,7
0
0
08
Da
0 – 4,2
1,4
0
0
09
Thuûy tinh
1,3 – 2,5
1,3
0 – 1,0
0,50
10
Lon ñoà hoäp
0 – 4,0
1,3
0 – 1,5
0,75
11
Saønh söù
0
0
0 – 1,3
0,65
12
Styrofoam
1,0 – 2,0
1,3
0 – 2,1
1,05
Nguoàn: CENTEMA, 2002.
Raùc chôï. Thaønh phaàn raùc chôï cuõng ñöôïc trình baøy toùm taét trong Baûng 5. Thaønh phaàn raùc chôï thay ñoåi tuøy theo lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa töøng chôï. Raùc töø caùc chôï baùn rau quaû, thöïc phaåm töôi soáng chöùa chuû yeáu laø raùc thöïc phaåm. Trong khi ñoù, chôï vaûi (maãu 6), chôï hoùa chaát (maãu 5), thaønh phaàn raùc thöïc phaåm raát ít (chæ chieám 20-35%). Nhö vaäy, raùc töø caùc chôï baùn rau quaû, thöïc phaåm töôi soáng coù theå chuyeån thaúng ñeán traïm trung chuyeån vaø baõi choân laáp maø khoâng caàn phaûi phaân loaïi. Raùc töø nhöõng chôï taäp trung buoân baùn caùc maët haøng ñaëc bieät nhö chôï vaûi, chôï hoùa chaát, … cuõng khoâng caàn phaân loaïi thaønh caùc phaàn rieâng bieät taïi nguoàn phaùt sinh maø coâng taùc naøy seõ ñöôïc thöïc hieän taïi traïm phaân loaïi taäp trung. Cuõng caàn löu yù raèng raùc töø chôï buoân baùn caùc maët haøng ñieän töû nhö chôï Nhaät Taûo (maãu 7) cuõng chöùa chuû yeáu raùc thöïc phaåm (chieám 94%) vì nhöõng pheá lieäu (nhö daây ñoàng, nhoâm,… ) coù giaù trò ñeàu ñöôïc chuû cöûa haøng baùn laïi cho nhöõng ngöôøi thu mua. Beân caïnh ñoù, chôï naèm trong khu daân cö ñoâng ñuùc seõ tieáp nhaän moät phaàn raùc töø caùc hoä gia ñình laân caän ñoå vaøo.
Baûng 5. Thaønh phaàn raùc chôï ôû TP.HCM.
TT
Thaønh phaàn
Phaàn traêm (%)
Maãu 1
Maãu 2
Maãu 3
Maãu 4
Maãu 5
Maãu 6
Maãu 7
Khoaûng dao ñoäng
01
Thöïc phaãm
76,0
82,0
100,0
99,0
35,6
20,2
94,0
20,2 – 100
02
Voû soø , oác , cua
10,1
0
0
0
0
0
0
0 – 10,1
03
Tre , rôm raï
7,6
2,8
0
1,0
0
0
0
0 – 7,6
04
Giaáy
3,3
3,8
0
0
10,2
11,4
3,5
0 – 11,4
05
Carton
0
0,5
0
0
4,9
0,6
0
0 – 4,9
06
Nilon
3,0
4,2
0
0
6,2
6,5
2,5
0 – 6,5
07
Nhöïa
0
1,4
0
0
4,3
1,1
0
0 – 4,3
08
Vaûi
0
KÑK
0
0
1,7
58,1
0
0 – 58,1
09
Da
0
0
0
0
1,6
0
0
0 – 1,6
10
Goã
0
0
0
0
5,3
KÑK
0
0 – 5,3
11
Cao su meàm
0
0,5
0
0
5,6
KÑK
0
0 – 5,6
12
Cao su cöùng
0
0
0
0
4,2
0
0
0 – 4,2
13
Thuûy tinh
0
1,0
0
0
4,9
KÑK
0
0 -4,9
14
Lon ñoà hoäp
0
0
0
0
2,1
0
0
0 – 2,1
15
Kim loaïi maøu
0
KÑK
0
0
5,9
1,0
0
0 – 5,9
16
Saønh söù
0
KÑK
0
0
1,5
0
0
0 – 1,5
17
Xaø baàn
0
0
0
0
4,0
0
0
0 – 4,0
18
Tro
0
2,3
0
0
0
0
0
0 – 2,3
19
Styrofoam
0
0,5
0
0
2,0
0,5
0
0 – 6,3
20
Linh kieän ñieän töû*
Toång coäng
100
100
100
100
100
100
100
Nguoàn: CENTEMA, 2002.
Ghi chuù
Maãu 1: Chôï An Khaùnh, ñöôøng Löông Ñònh Cuûa, Q.2, laáy maãu vaøo luùc 10 giôø 45, ngaøy 25.01.02;
Maãu 2: Chôï An Ñoâng, ñöôøng Nguyeãn Duy Döông, Q.5, laáy maãu luùc 16 giôø 30 ngaøy 25.01.02;
Maãu 3:Chôï Phuù Xuaân, thò traán Nhaø Beø. Q.7, laáy maãu luùc 12 giôø 30 ngaøy 25.01.02;
Maãu 4: Chôï Caàu Muoái, ñöôøng Traàn Höng Ñaïo, Q.1, Laáy maãu luùc 11 giôø 30 ngaøy 25.01.02;
Maãu 5: Chôï Kim Bieân, ñöôøng Haûi Thöôïng Laõng Oâng, Q.5, laáy maãu luùc 21 giôø ngaøy 25.01.02;
Maãu 6: Chôï Soaùi Kình Laâm, ñöôøng Traàn Höng Ñaïo B, Q.5, laáy maãu luùc 19 giôø 30 ngaøy 25.01.02.
* Linh kieän ñieän töû ñöôïc thaûi boû rieâng tröôùc nhaø; KÑK: Khoâng ñaùng keå.
CTR taïi caùc ñieåm heïn, traïm trung chuyeån vaø baõi choân laáp cuõng ñöôïc phaân tích. Thaønh phaàn CTRSH töø caùc nguoàn phaùt sinh ñeán nôi thaûi boû cuoái cuøng ñöôïc trình baøy toùm taét trong baûng 6.
Baûng 6. Thaønh phaàn CTRSH cuûa TP.HCM töø nguoàn phaùt sinh ñeán nôi thaûi boû cuoái cuøng.
STT
Thaønh phaàn
% Khoái löôïng
Hoä gia ñình
Raùc chôï
Ñieåm heïn
Boâ eùp raùc & Traïm trung chuyeån
Baõi choân laáp
01
Thöïc phaåm
61,0-96,6
20,2-100*
72,8-76,2
73,3-83,5
73,4-74,7
02
Giaáy
1,0 – 19,7
0 – 11,4
3,0-10,8
2,4-3,6
2,0-4,0
03
Carton
0 -4,6
0 – 4,9
0-0,4
0
0
04
Vaûi
0 – 14,2
0 – 58,1
1,2-3,4
3,5-8,0
2,4-6,8
05
Tuùi nylon
0 – 36,6
0 – 6,5
6,0-10,8
3,0-11,2
5,6-6,0
06
Nhöïa
0 – 10,8
0 – 4,3
0,4-3,2
0-1,6
0-0,6
07
Da
0
0 – 1,6
0
0-3,6
0-2,4
08
Goã
0 – 7,2
0 – 5,3
0,2-1,6
0-6,6
0,4-4,8
09
Cao su meàm
0
0 – 5,6
0-4,0
0-1,7
0-0,8
10
Cao su cöùng
0 – 2,8
0 – 4,2
0-0,6
0
0,6-1,2
11
Lon ñoà hoäp
0 – 10,2
0 – 2,1
0-0,6
0-0,2
0,1
12
Kim loaïi maøu
0 – 3,3
0 – 5,9
0-0,4
0-0,9
0,4-0,8
13
Thuûy tinh
0 – 25,0
0 – 4,9
0-2,0
0,2-0,6
1,4-3,2
14
Saønh söù
0 – 10,5
0 – 1,5
0-2,8
0-0,6
0,4-0,6
15
Xaø baàn , tro
0 – 9,3
0 – 4,0
0-0,6
0-9,9
0-1,4
16
Styrofoam
0 -1,3
0 – 6,3
0,1-1,2
0,2-1,2
0
17
Lon ñöïng sôn
0
0
0-1,2
0
0
18
Baõ sôn
0
0
0-1,6
0
0
19
Sôn
0
0
0
0-0,6
0
20
Boâng baêng
0
0
0
0-3,4
0
21
Than toå ong
0
0 – 2,4
0
0
0
22
Toùc
0
0
0
0
0-0,1
23
Pin
0
0
0-0,2
0
0-0,2
Nguoàn: CENTEMA, 2002.
* Chæ caùc maãu raùc töø chôï vaûi vaø chôï hoùa chaát môùi coù thaønh phaàn raùc thöïc phaåm thaáp (20,2-35,6%). Ñoái vôùi caùc chôï khaùc thaønh phaàn raùc thöïc phaåm giao ñoäng trong khoaûng 76-100%.
1.1.4. Aûnh höôûng cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò.
a) Ñoái vôùi söùc khoûe coäng ñoàng vaø laøm giaûm myõ quan ñoâ thò.
Chaát thaûi raén phaùt sinh töø caùc khu ñoâ thò, neáu khoâng ñöôïc thu gom vaø xöû lyù ñuùng caùch seõ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, aûûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoûe coäng ñoàng daân cö vaø laøm maát myõ quan ñoâ thò. Khi laøm maát caûnh quan ñoâ thò seõ aûnh höôûng ñeán du lòch.
Thaønh phaàn chaát thaûi raén raát phöùc taïp, trong ñoù coù chöùa nhieàu vi khuaån, vi truøng gaây beänh do chöùa maàm beänh töø phaân ngöôøi, caùc chaát thaûi höõu cô, xaùc suùc vaät cheát, raùc thaûi y teá... taïo ñieàu kieän toát cho muoãi, chuoät , ruoài .. sinh saûn vaø laây lan maàm beänh cho ngöôøi, nhieàu luùc trôû thaønh dòch. Moät soá vi khuaån gaây beänh nhö ruoài, muoãi ñaäu vaøo raùc roài mang theo caùc maàm beänh ñi khaép nôi, sieâu vi khuaån, kyù sinh truøng nhö E.Coli, Coliform, giun, saùn... toàn taïi trong raùc coù theå gaây beänh cho con ngöôøi nhö beänh: soát reùt, beänh ngoaøi da, dòch haïch, thöông haøn, phoù thöông haøn, tieâu chaûy, giun saùn , lao... Kim loaïi naëng nhö chì, thuûy ngaân, croâm coù trong raùc khoâng bò phaân huûy sinh hoïc, maø tích tuï trong sinh vaät, tham gia chuyeån hoùa sinh hoïc. Dioxin töø quaù trình ñoát raùc thaûi ôû caùc ñieàu kieän khoâng thích hôïp.
Phaân loaïi, thu gom vaø xöû lyù raùc khoâng ñuùng qui ñònh laø nguy cô gaây beänh nguy hieåm cho coâng nhaân veä sinh, ngöôøi bôùi raùc, nhaát laø khi gaëp phaûi caùc chaát thaûi raén nguy haïi töø y teá, coâng nghieäp nhö : kim tieâm, oáng chích, maàm beänh, PCB, hôïp chaát höõu cô bò halogen hoùa....
b) Laøm oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí.
Thaønh phaàn cuûa raùc thaûi sinh hoaït taïi caùc baõi choân laáp vaø phöông phaùp xöû lyù quyeát ñònh raát nhieàu ñeán noàng ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng noùi chung vaø moâi tröôøng khoâng khí noùi rieâng. Caùc soá lieäu thoáng keâ veà thaønh phaàn cuûa raùc thaûi sinh hoaït ñoâ thò ñem choân laáp cho thaáy: thaønh phaàn höõu cô chieám tyû troïng nhieàu nhaát (khoaûng 83%). Trong moâi tröôøng, ñoä aåm cuûa raùc thöôøng cao (>50%), neáu khoâng vaän chuyeån kòp thôøi trong ngaøy, laïi ôû ñieàu kieän nhieät ñoä thích hôïp nhö ôû nöôùc ta (30-37 0C) thì ruoài nhaëng vaø caùc vi khuaån deã daøng sinh ra vaø hoaït ñoäng maïnh. Ngoaøi ra, söï phaân huûy cuûa raùc thaûi coøn taïo ra muøi hoâi raát khoù chòu, khi xaûy ra quaù trình phaân huûy kî khí, caùc chaát höõu cô trong caùc baõi choân laáp ñaõ taïo ra moät löôïng lôùn khí sinh vaät nhö cacbonic (CO 2), methane (CH4), ammonia (NH3), hydrogen sulfide (H2S), chaát höõu cô bay hôi… ñaây laø nhöõng saûn phaåm mang tính ñoäc haïi raát cao vaø laø nhöõng taùc nhaân gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí. Neáu caùc khí treân khoâng ñöôïc thu gom ñeå xöû lyù vaø taùi söû duïng vaøo caùc muïc ñích khaùc, chuùng seõ gaây oâ nhieãm naëng neà cho moâi tröôøng khoâng khí, ñaëc bieät laø caùc khí CO2 vaø CH4 laø nhöõng “khí nhaø kính” gaây ra söï noùng leân toaøn caàu.
c) Laøm oâ nhieãm moâi tröôøng ñaát.
Raùc thaûi khaù phöùc taïp, bao goàm giaáy, thöùc aên thöøa, raùc laøm vöôøn, kim loaïi, thuyû tinh, nhöïa toång hôïp, … ngöôøi ta coù theå xöû lyù raùc naøy baèng caùch cheá bieán, choân laáp, nhöng baèng caùch gì thì moâi tröôøng ñaát cuõng seõ bò aûnh höôûng.
Caùc chaát thaûi höõu cô seõ ñöôïc._. vi sinh vaät phaân huyû trong moâi tröôøng ñaát trong hai ñieàu kieän hieáu khí vaø kî khí, khi coù ñoä aåm thích hôïp seõ taïo ra haøng loaït caùc saûn phaåm trung gian, cuoái cuøng hình thaønh caùc chaát khoaùng ñôn giaûn, nöôùc, CO2, CH4,…
Vôùi moät löôïng CTR vaø nöôùc roø ræ töø baõi choân laáp vöøa phaûi thì khaû naêng töï laøm saïch cuûa moâi tröôøng ñaát seõ phaân huyû caùc chaát naøy trôû thaønh caùc chaát ít oâ nhieãm hoaëc khoâng oâ nhieãm. Nhöng vôùi khoái löôïng lôùn thì khaû naêng töï laøm saïch cuûa moâi tröôøng ñaát seõ trôû neân quaù taûi vaø ñaát bò oâ nhieãm naëng, gaây suy thoaùi vaø giaûm ñoä phì nhieâu cuûa ñaát. Caùc chaát oâ nhieãm naøy cuøng vôùi kim loaïi naëng, caùc chaát ñoäc haïi vaø caùc vi truøng theo nöôùc trong ñaát chaûy xuoáng nguoàn nöôùc ngaàm laøm oâ nhieãm taàng nöôùc naøy laøm aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa con ngöôøi khi khai thaùc söû duïng nguoàn nöôùc naøy.
Ñoái vôùi raùc khoâng phaân huyû (nhöïa, cao su, …) neáu khoâng coù giaûi phaùp xöû lyù thích hôïp laø nguy cô gaây thoaùi hoaù vaø giaûm ñoä phì cuûa ñaát.
Aûnh höôûng quan troïng nhaát ñoái vôùi ñaát laø vieäc tích tuï caùc chaát chöùa kim loaïi naëng, sôn, caùc chaát khoù phaân huyû nhö nylon, saønh söù … trong ñaát. Kim loaïi naëng ñöôïc coi laø yeáu toá caàn thieát cho caây troàng, tuy nhieân chuùng cuõng ñöôïc coi laø chaát oâ nhieãm ñeán moâi tröôøng ñaát neáu chuùng coù noàng ñoä vöôït quaù möùc nhu caàu söû duïng cuûa sinh vaät. Caùc chaát naøy ñöôïc giöõ laïi trong ñaát seõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán tính chaát ñaát sau naøy.
AÛnh höôûng cuûa nöôùc roø ræ töø caùc baõi choân laáp ñeán ñaát ñai laø raát nghieâm troïng, mang tính chaát laâu daøi vaø raát khoù khaéc phuïc neáu noù ñöôïc thaám theo maïch ngang vaø maïch saâu. Chính vì vaäy, ñeå haïn cheá vaø ngaên ngöøa khaû naêng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ñaát, chuùng ta phaûi aùp duïng caùc bieän phaùp an toaøn trong coâng taùc choân laáp raùc, chuû yeáu laø loùt neàn, xaây döïng ñeâ chaén baèng beâ toâng ñeå ngaên chaën khaû naêng thaám theo chieàu ngang cuûa nöôùc roø ræ; ñoàng thôøi phaûi laép ñaët caùc heä thoáng thu gom vaø xöû lyù nöôùc roø ræ.
d) Laøm oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc.
Hieän töôïng xaû raùc böøa baõi treân caùc con keânh, soâng, bieån… Vöøa gaây maát veû thaåm myõ caûnh quan, vöøa gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc maët. Neáu tình traïng keùo daøi, gaây neân höôïng töôïng thoái röûa, aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán nguoàn nöôùc maët vaø taïo muøi hoâi thoái aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa ngöôøi daân soáng trong khu vöïc.
Tröôøng hôïp chaát thaûi raén laø nhöõng hôïp chaát höõu cô, trong moâi tröôøng nöôùc noù seõ bò phaân huûy moät caùch nhanh choùng. Phaàn noåi leân maët nöôùc seõ bò khoaùng hoùa ñeå taïo ra caùc saûn phaåm trung gian. Caùc saûn phaåm cuoái cuøng nhö CH4, H2S, CO2, H2O vaø caùc chaát trung gian ñeàu gaây muøi hoâi thoái vaø laø ñoäc chaát.
Neáu raùc thaûi laø nhöõng chaát coù chöùa kim loaïi thì noù seõ gaây ra hieän töôïng bò aên moøn kim loaïi trong moâi tröôøng nöôùc. Sau ñoù, phaân huûy trong moâi tröôøng coù vaø khoâng coù oxy, gaây oâ nhieãm cho moâi tröôøng sinh thaùi vaø nguoàn nöôùc. Nhöõng chaát thaûi nguy haïi nhö chì, thuûy ngaân, Cadimi, Asen hoaëc nhöõng chaát thaûi phoùng xaï thì coù tính nguy hieåm raát cao.
Taïi caùc baõi raùc, nöôùc coù trong raùc seõ ñöôïc taùch ra keát hôïp vôùi caùc nguoàn nöôùc khaùc nhö: nöôùc möa, nöôùc ngaàm, nöôùc maët hình thaønh nöôùc roø ræ,…. Nöôùc roø ræ di chuyeån trong baõi raùc seõ laøm taêng khaû naêng phaân huyû sinh hoïc trong raùc cuõng nhö quaù trình vaän chuyeån caùc chaát gaây oâ nhieãm ra moâi tröôøng xung quanh.
Ñoái vôùi nguoàn nöôùc ngaàm, cuõng bò oâ nhieãm nghieâm troïng do taùc ñoäng cuûa raùc thaûi sinh hoaït. Nöôùc roø ræ taïi caùc baõi choân laáp thaám xuyeân qua chaát thaûi raén ñang bò phaân huûy yeám khí ôû caùc taàng beân döôùi cuûa baõi raùc seõ mang theo caùc thaønh phaàn oâ nhieãm hoùa hoïc vaø sinh hoïc. Ngoaøi ra, nöôùc roø ræ coù chöùa nhieàu chaát hoøa tan vaø coù theå coù caû caùc vi khuaån gaây beänh di chuyeån thaâm nhaäp vaøo nguoàn nöôùc ngaàm, keát quaû laø nguoàn nöôùc ngaàm bò oâ nhieãm naëng.
e) Nöôùc roø ræ töø baõi raùc.
Nöôùc roø ræ coù theå ñöôïc ñònh nghóa laø hieän töôïng chaát loûng taùch ra töø baõi raùc ñi vaøo moâi tröôøng xung quanh mang theo nhieàu thaønh phaàn oâ nhieãm. Trong haàu heát caùc baõi raùc ñoâ thò, moät phaàn nöôùc roø ræ laø do chaát loûng sinh ra töø söï phaân huûy caùc vaät chaát höõu cô vaø phaàn coøn laïi laø do chaát loûng ñi töø ngoaøi vaøo baõi raùc nhö: heä thoáng thoaùt nöôùc beà maët, nöôùc möa vaø nöôùc ngaàm.
Caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc roø ræ goàm caùc chaát ñöôïc hình thaønh trong quaù trình phaân huyû sinh hoïc, hoaù hoïc, ….nhìn chung möùc ñoä oâ nhieãm trong nöôùc roø ræ raát cao:
COD : 3.000 – 45.000 mg/l
N – NH3 : 10 – 800 mg/l
BOD5 : 2.000 – 30.000 mg/l
TOC (Carbon höùu cô toång coäng) :1.500 – 20.000 mg/l
Phosphorus toång coäng : 1 – 70 mg/l
Ñoái vôùi caùc baõi raùc thoâng thöôøng (ñaùy baõi khoâng coù lôùp choáng thaám, suït luùn hoaëc lôùp choáng thaám bò thuûng,…) caùc chaát oâ nhieãm seõ thaám saâu vaøo nöôùc ngaàm, gaây oâ nhieãm cho taàng nöôùc vaø seõ raát nguy hieåm cho con ngöôøi söû duïng taàng nöôùc naøy phuïc vuï cho aên uoáng sinh hoaït. Ngoaøi ra, chuùng coøn coù khaû naêng di chuyeån theo phöông ngang, ræ ra beân ngoaøi baõi raùc gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët.
Ngoaøi ra, nöôùc roø ræ coù theå chöùa caùc hôïp chaát höõu cô ñoäc haïi nhö: caùc chaát höõu cô bò halogen hoaù, caùc hydrocarbon ña voøng thôm,… chuùng coù theå gaây ñoät bieán gen, gaây ung thö. Caùc chaát naøy neáu thaám vaøo taàng nöôùc ngaàm hoaëc nöôùc maët seõ xaâm nhaäp vaøo chuoãi thöùc aên, gaây haäu quaû voâ cuøng nghieâm troïng cho söùc khoeû, sinh maïng cuûa con ngöôøi hieän taïi vaø caû theá heä con chaùu mai sau.
Baûng 7. Thaønh phaàn nöôùc thaûi taïi baõi raùc Thaønh phoá Hoà Chí Minh.
STT
Thoâng soá
Ñôn vò
Keát quaû
1
pH
5,0 – 8,29
2
Ñoä maøu
Pt - Co
6.900 – 8.600
3
Ñoä kieàm
mg CaCO3/l
5.000 – 15.600
4
Ñoä cöùng
mg CaCO3/l
2.000 – 17.000
5
Ca2+
mg/l
760 – 6.000
6
Mg2+
mg/l
91 – 370
7
Fe
mg/l
3 – 230
8
SO42-
mg/l
0 – 187
9
Cl-
mg/l
1.900 – 3.000
10
P – PO43-
mg/l
17 – 31
11
N – NH3
mg/l
200 – 1.000
12
N – Org
mg/l
46 – 250
13
N – NO2
mg/l
5 – 20
14
N – NO3
mg/l
Veát
15
SS
mg/l
1.200 – 13.000
16
COD
mg/l
3.000 – 50.000
17
BOD
mg/l
2.000 – 37.000
18
TDS
mg/l
8.000 – 14.000
Nguoàn: trích töø Baùo caùo khoa hoïc Quaûn lyù chaát thaûi raén sinh hoaït TP.HCM
f)Taùc haïi cuûa tieáng oàn töø caùc baõi choân laáp.
Tieáng oàn laø moät trong nhöõng yeáu toá gaây taùc ñoäng ñeán söùc khoûe con ngöôøi maø tröôùc heát laø coâng nhaân laøm vieäc tröïc tieáp taïi khu vöïc baõi choân laáp. Tieáng oàn coù theå gaây aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán cô quan thính giaùc cuûa con ngöôøi, laøm giaûm hieäu suaát lao ñoäng, laøm giaûm khaû naêng phaûn xaï vaø haäu quaû laø laøm taêng nguy cô tai naïn lao ñoäng cho ngöôøi tieáp xuùc vôùi tieáng oàn. Taùc haïi cuûa tieáng oàn ñöôïc theå hieän thoâng qua phaûn xaï cuûa heä thaàn kinh hoaëc ngaên caûn hoaït ñoäng cuûa heä thaàn kinh thöïc vaät, laøm giaûm khaû naêng ñònh höôùng vaø giöõ thaêng baèng cuûa cô theå. Tieáng oàn vôùi cöôøng ñoä quaù lôùn coøn coù theå gaây toån thöông vónh vieãn ñeán cô quan thính giaùc.
g)Taùc haïi cuûa CTR ñeán giao thoâng.
Chaát thaûi raén khoâng nhöõng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ñaát, nöôùc, khoâng khí maø coøn aûnh höôûng ñeán vaán ñeà giao thoâng. Vôùi moät löôïng lôùn raùc thaûi seõ caûn trôû vieäc löu thoâng cuûa caùc phöông tieän giao thoâng treân quoác loä.
Beân caïnh aáy, CTR thöôøng khi möa xuoáng seõ troâi vaøo caùc coáng raõnh laøm cho nöôùc möa khoâng thoaùt ñöôïc, gaây ngaäp luït trong ñoâ thò vaø gaây uøn taéc giao thoâng.
Vieäc thu gom, vaän chuyeån raùc thaûi cuõng laøm cho maïng löôùi giao thoâng daøy leân, laøm cho vieäc löu thoâng trôû neân khoù khaên, phöùc taïp, ñoàng thôøi laøm aûnh höôùng ñeán heä thoáng coâng trình giao thoâng nhö ñöôøng xaù, caàu coáng.
Treân soâng, keânh raïch CTR laáp ñaày, muøi hoâi thoái xoâng leân moät vuøng roäng haøng ngaøn meùt vuoâng. Vieäc giao thoâng treân soâng raïch, ñuoâi toâm cuûa ghe maùy luoân vöôùng raùc, nheï thì ñöùng maùy, naëng thì tuoâng raêng chaân vòt, long oác vít, chong choùng rôùt luoân xuoáng ñaùy soâng.
1.2. TOÅNG QUAN VEÀ COÂNG TAÙC QUAÛN LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH
1.2.1. Heä thoáng quaûn lyù Nhaø nöôùc.
Sôû Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng:
Ñôn vò ñöôïc UBNDTP giao nhieäm vuï quaûn lyù Nhaø nöôùc chuyeân ngaønh veà lónh vöïc moâi tröôøng noùi chung vaø veä sinh ñoâ thò noùi rieâng.
Caùc ñôn vò tröïc thuoäc: Cty MTÑT TP (ñôn vò thöïc hieän), Ban QLDA ñaàu tö xaây döïng coâng trình (ñôn vò giaùm saùt).
Caùc ñôn vò trong heä thoáng quaûn lyù ngaønh doïc: caùc Cty DVCI 24 quaän huyeän, löïc löôïng thu gom raùc daân laäp, ñôn vò tö nhaân HTXVTCN vaø caùc ñôn vò khaùc ñang tham gia cung öùng dòch vuï veä sinh ñoâ thò.
UÛy ban nhaân daân quaän huyeän:
Ñôn vò ñöôïc UBND TP giao nhieäm vuï quaûn lyù vaø chòu traùch nhieäm veà tình hình chaát löôïng veä sinh treân ñòa baøn cuûa mình.
Caùc ñôn vò tröïc thuoäc: Cty DVCI (ñôn vò thöïc hieän), Phoøng QLÑT – Toå Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng (ñôn vò kieåm tra, giaùm saùt).
Sô ñoà toång theå:
SÔÛ KHCN
UBND TP
SÔÛ TC
SÔÛ KHÑT
SÔÛ TNMT
UBND QH
UBND PX
CTY DVCI QH
CTY MTÑT
XN VC
XN XLR
ÑOÄI VC
ÑOÄI VS MTÑT
BAN QLDA
HTX CN
RAÙC DAÂN LAÄP MTÑT
Ghi chuù:
Moái quan heä tröïc thuoäc:
Moái quan heä giaùm saùt:
Moái quan heä QLNN:
Moái quan heä toång thaàu:
1.2.2. Nhaân löïc ngaønh.
Goàm 6.516 ngöôøi:
Löïc löôïng tröïc tieáp : 4.346 ngöôøi (goàm Cty MTÑT: 866, Cty DVCI 22 quaän, huyeän: 3480).
Löïc löôïng giaùn tieáp : 407 (goàm Cty MTÑT: 110, Cty DVCI 22 QH: 297).
Löïc löôïng tö nhaân : 1.763 (goàm raùc daân laäp: 1.693 ngöôøi, HTX RCN 70 ngöôøi).
1.2.3. Coâng taùc thu gom.
a) Coâng ñoaïn queùt doïn, thu gom raùc sinh hoaït vaø xaø baàn.
- Queùt raùc ñöôøng phoá: do löïc löôïng Cty DVCI quaän, huyeän thöïc hieän queùt gom raùc taïi caùc khu vöïc coâng coäng (caùc tuyeán ñöôøng, væa heø, tieåu ñaûo, haøm eách mieäng coáng) treân phaàn ñòa baøn cuûa mình.
- Thu gom raùc hoä daân: do löïc löôïng Cty DVCI quaän, huyeän (khoaûng 40%) vaø löïc löôïng tö nhaân (khoaûng 60%) cuøng thöïc hieän. Raùc sinh hoaït töø nguoàn thaûi ra ñöôïc chöùa ñöïng trong caùc thuøng chöùa 660 lít hoaëc thuøng chöùa xe tay ñöôïc coâng nhaân veä sinh chuyeån baèng xe tay ñöa ñeán caùc ñieåm heïn treân ñöôøng phoá hoaëc caùc boâ, traïm trung chuyeån raùc gaàn nhaát.
- Ñôn vò kieåm tra, giaùm saùt : UBND phöôøng xaõ, Toå daân phoá.
b) Coâng ñoaïn vôùt raùc treân keânh raïch .
- Do Cty DVCI Quaän 8 vaø Cty MTÑT thöïc hieän. Sau khi raùc chuyeån leân caùc ñieåm nhaän raùc treân bôø seõ ñöôïc thu gom, vaän chuyeån ñeán khu xöû lyù raùc sinh hoaït.
- Ñôn vò ñöôïc giao kieåm tra, giaùm saùt : Ban QLDA ÑTXDCT.
c) Coâng ñoaïn thu gom raùc y teá.
- Ñaõ giaûi quyeát cô baûn löôïng raùc cuûa thaønh phoá, kyõ thuaät thu gom vaän chuyeån xöû lyù raùc taäp trung baèng coâng ngheä hieän ñaïi (Loø ñoát baèng gas).
- Coâng ñoaïn phaân loaïi, thu chöùa vaø thu gom taïi nguoàn cô sôû y teá do ngaønh y teá chòu traùch nhieäm.
- Coâng ñoaïn thu gom ban ñaàu ñoái vôùi caùc cô sôû y teá tö nhaân coù quy moâ nhoû ñöa ra ñieåm taäp keát taïi caùc Trung taâm y teá quaän huyeän do Cty DVCI quaän huyeän ñaûm nhaän.
- Coâng ñoaïn thu gom, vaän chuyeån taïi caùc trung taâm y teá, caùc phoøng khaùm tö nhaân coù quy moâ lôùn vaø tieâu huûy raùc y teá do CTy MTÑT thöïc hieän.
- Ñôn vò kieåm tra, giaùm saùt: Trung taâm y teá quaän huyeän, Ban QLDA ÑTXDCT.
Ngoaøi caùc löïc löôïng ñaûm nhaän chính vai troø kieåm tra, giaùm saùt nhö neâu treân, caùc toå chöùc sau ñaây cuõng coù chöùc naêng giaùm saùt, cuï theå nhö sau:
- Phoøng QLCTR Sôû TNMT: thöïc hieän vai troø giaùm saùt nhaèm phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù Ngaønh nöôùc chuyeân ngaønh
- Toå Moâi tröôøng thuoäc Phoøng QLÑT quaän huyeän: thöïc hieän vai troø giaùm saùt tình hình moâi tröôøng chung treân phaïm vi ñòa baøn cuûa mình.
- Caùc ñôn vò Taøi chaùnh (Sôû Taøi chaùnh, Phoøng taøi chaùnh quaän, huyeän): thöïc hieän vai troø giaùm saùt nhaèm theo doõi, ñaùnh giaù vieäc söû duïng nguoàn voán hôïp lyù, hieäu quaû, ñuùng muïc ñích.
Söï giaùm saùt cuûa nhaân daân thoâng qua caùc ñöôøng daây noùng vaø cuûa caùc cô quan thoâng tin ñaïi chuùng.
1.2.4. Phaân loaïi taïi nguoàn.
a) Tình hình chung cuûa döï aùn PLCTRTN hieän nay.
Döï aùn PLCTRTN ñöôïc toå chöùc trieån khai trong keá hoaïch quaûn lyù CTR Tp.HCM naêm 2004 – 2005 taïi Quyeát ñònh soá 103/2004/QÑ-UB ngaøy 19/04/2004 cuûa UBNDTP.
Döï aùn PLCTRTN ñöôïc trieån khai thí ñieåm ôû 6 quaän huyeän (1, 4, 5, 6, 10 vaø huyeän Cuû Chi) ñeå töø ñoù laøm cô sôû nhaân roäng cho caùc quaän huyeän coøn laïi.
Ngaøy 30/12/2005, taïi vaên baûn soá 8656/UBND-ÑT veà vieäc xöû lyù caùc noäi dung lieân quan ñeán Quyeát ñònh soá 109/2005?QÑ_UBND, Uûy ban nhaân daân thaønh phoá ñaõ chæ ñaïo Sôû Xaây döïng thaåm ñònh döï aùn PLCTRTN cuûa caùc quaän huyeän thí ñieåm.
Ngaøy 13/04/2006, taïi vaên baûn soá 231/TB-VP, Uûy ban nhaân daân thaønh phoá ñaõ chæ ñaïo Sôû xaây döïng chuû trì vaø laäp Hoäi ñoàng thaåm ñònh vaø xeùt duyeät döï aùn PLCTRTN quaän 6, ñoàng thôøi phoái hôïp vôùi Sôû TNMT, Sôû Taøi chính xaây döïng quy trình maãu ñeå höôùng daãn thöïc hieän treân toaøn thaønh phoá.
Ngaøy 26/05/2006, quaän 6 ñaõ hoaøn taát Baùo caùo ñaàu tö döï aùn Phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn vaø ñaõ trình Sôû Xaây döïng thaåm ñònh döï aùn taïi Tôø trình soá 625/CTY.
Ngaøy 03/07/2006, Sôû Xaây döïng ñaõ coù coâng vaên soá 5184/SXD – KHÑT ñeà nghò caùc sôû ngaønh goùp yù döï aùn phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn cho quaän 6.
Ngaøy 10/08/2006, Sôû Xaây döïng ñaõ coù Tôø trình soá 6596/SXD – KHÑT trình UBNDTP veà vieäc thaønh laäp Hoäi ñoàng thaåm ñònh döï aùn PLCTRTN treân ñòa baøn TP.HCM.
Ngaøy 28/11/2006 UBNDTP ñaõ Quyeát ñònh soá 5465/QÑ-UBND veà vieäc thaønh laäp Hoäi ñoàng thaåm ñònh döï aùn PLCTRTN treân ñòa baøn thaønh phoá.
Ngaøy 09/03/2007 UBNDTP ñaõ coù Thoâng baùo soá 148/TB-VP veà vieäc ñeà nghò Sôû Xaây döïng chuyeån gaáp hoà sô cho döï aùn PLCTRTN cho Sôû Taøi chính. Giao cho Sôû Taøi chính thaåm ñònh baùo caùo Uûy ban nhaân daân thaønh phoá trong voøng 15 ngaøy.
Ngaøy 11/05/2007 Uûy ban nhaân daân thaønh phoá ñaõ coù Thoâng baùo soá 326/TB-VP veà vieäc giao Sôû TNMT pheâ duyeät thaåm ñònh döï aùn PLCTRTN vaø duyeät keát quaû thöïc hieän treân cô sôû thaåm ñònh döï toaùn cuûa Sôû Taøi chính.
Tuy nhieân, caên cöù vaøo Quyeát ñònh soá 109/2005/QÑ-UBND ngaøy 20/06/2005 ban haønh Quy ñònh veà coâng taùc quaûn lyù caùc döï aùn ñaàu tö trong nöôùc, Sôû Taøi chính chæ thaåm ñònh giaù maùy moùc thieát bò, khoâng thaåm ñònh döï toaùn.
Ngaøy18/05/2007, Sôû TNMT nhaän ñöôïc vaên baûn soá 4689/STC-ÑTSC veà vieäc thaåm ñònh giaù maùy moùc thieát bò cuûa döï aùn PLCTRTN cuûa quaän 6. Tuy nhieân, moät soá giaù thaønh haïng muïc chöa ñöôïc thaåm ñònh giaù.
Ngaøy 30/05/2007, Sôû TNMT nhaän ñöôïc vaên baûn soá 5348/STC-ÑTSC veà vieäc thaåm ñònh boå sung moät soá giaù caû maùy moùc thieát bò cuûa döï PLCTRTN quaän 6.
Hieän nay, Sôû TNMT ñang trieån khai thí ñieåm chöông trình PLCTR taïi nguoàn treân ñòa baøn quaän 6. Coâng taùc trieån khai theo trình töï nhö sau:
Bước 1: Phường thống keâ chính xaùc soá lieäu treân ñòa baøn phöôøng.
Bước 2: Chuẩn bị nhaân söï laøm lực lượng nồng cốt phục vụ coâng taùc tuyeân truyeàn vaø vận ñộng (Tổ trưởng tổ daân phố, Hội phụ nữ, lực lượng Ñoaøn Thanh nieân phường vaø lực lượng tình nguyện tại phường).
Bước 3: Tập huấn, tuyeân truyền vaø hướng dẫn thực hiện.
Đợt 1: caùc chuyeân vieân tuyeân truyeàn hướng dẫn cho lực lượng nồng cốt;
Đợt 2: lực lượng nống cốt sẽ tuyeân truyền vaø hướng dẫn cho hộ daân theo từng tổ daân phố;
Đợt 3: lực lượng nồng cốt sẽ hướng dẫn trực tiếp tới từng hộ daân;
Phaùt thanh hệ thống loa của phường.
Tập huấn cho lực lượng raùc daân lập vaø kyù bieân bản đñồng thuận với chương trình
Bước 4: Cung cấp trang thiết bị.
Bước 5: Tuần lễ ra quaân tại từng phường.
Bước 6: Thực hiện qui trình kiểm tra caùc đñối tượng
Bước 7: Ñuùc kết kinh nghiệm.
Thoâng qua caùc chương trình hổ trợ tập huấn, tuyeân truyền vaø giaùm saùt thực tế quaù trình thực hiện thí đñiểm PLCTRTN tại phường 8 quận 6 vừa qua, Sở TNMT nhận thấy coù một số vấn đñề khoù khăn khi triển khai chương trình đñến hộ daân.
Sau khi hướng dẫn vaø kiểm tra đñợt 1 tại khu phố 1 vaø 2, phường 8, quận 6, trong 822 hộ daân coù 45% hộ daân phaân loaïi ñuùng, 25% phaân loại sai vaø 30% hộ daân khoâng thực hiện phaân loại. Kết quả kiểm tra đñợt 2 tại khu phố 4, phường 8, quận 6 cho thấy trong 226 hộ daân thì coù 44% phaân loaïi ñuùng, 30% phaân loại sai vaø 26% khoâng thực hiện phaân loại.
Kết quả cho thấy mức ñộ ủng hộ của người daânđñối với chương trình rất cao. Tuy nhieân do bước đñầu chưa quen vaø yù thức moâi trường coøn thấp neân một số hộ daân vẫn chưa tham gia chương trình.
Lyù do ñể caùc hộ daân khoâng thực hiện phaân loaïi laø nhaø cửa chật chội, mất thời gian, phaân loại chất thải rắn tại nguồn khoâng khả thi vì người thu gom raùc daân lập khoâng coù yù thöùc taùch rieâng 2 loại khi thu gom thậm chí coøn trộn chung lại,… Một số lyù do khaùc khiến cho người daân phaân loại sai vì thuøng raùc cung cấp cho hộ daân trong ñợt thí ñiểm vừa qua quaù beù neân ñầy thuøng naøy người daân ñeå raùc sang thuøng kia hoặc laø do người daân tham gia tập huấn khoâng hướng dẫn lại cho caùc thaønh vieân trong gia ñình, …
Nhìn chung ña số người daân khoâng thực hiện phaân loại khi ñược hỏi ñều nhận thức rất roõõ về nội dung chương trình nhưng vẫn khoâng thực hiện vaø một trong những lyù do laø họ chưa sẵn saøng thực hiện, chưa thực hiện ñồng loạt thì họ chưa phaân loaïi.
Từ caùc vấn ñề khoù khăn khi triển khai thực tế tại phường 8, quận 6, Sở Taøi nguyeân vaø Moâi trường nhận thấy ñể chương trình naøy hiệu quả vaø từng bước hoaøn thiện thì coâng taùc tuyeân truyền, giaùo duïc vaø naâng cao nhận thức cộng ñồng rất quan trọng, coâng taùc naøy phải ñược thực hiện thường xuyeân cho ñến khi mỗi người daân thaønh phố thấm nhuần yù thức bảo vệ moâi trường. Beân cạnh ñoù ñể quản lyù vaø triển khai thực hiện hiệu quả döï aùn PLCTRTN treân ñòa baøn 6 Quận huyện thí ñiểm noùi rieâng vaø của toaøn thaønh phố trong tương lai noùi chung, thaønh phố nhất thiết cần phải coù một khung thể chế chính saùch bao gồm tất cả những qui ñịnh, hướng daãn vaø chæ ñaïo thực hiện toaøn boä caùc coâng taùc lieân quan ñeán chương trình.
b) Keá hoaïch trieån khai döï aùn PLCTRTN töø 2007 – 2010.
Sau khi döï aùn Quận 6 ñược thoâng qua, Sở TNMT sẽ coù văn bản hướng dẫn 5 quận huyện thí ñiểm coøn lại thực hiện xaây dựng baùo caùo ñầu tư döï aùn cho ñịa phương mình. Trong Quí IV sẽ tiến haønh duyệt döï aùn cho caùc quận huyện thí ñiểm. Dự kiến ñầu quí IV năm 2007 sẽ ñồng loạt triển khai thực hiện PLCTRTN cho caùc quận huyện naøy.
Treân côû sôû ruùt kinh nghieäm cuûa caùc quaän huyeän thí ñieåm, chương trình PLCTRTN sẽ ñược triển khai ñaïi traø toaøn thaønh phoá từ năm 2008.
1.2.5. Vaän chuyeån.
Hieän nay Cty MTÑT ñang chòu traùch nhieäm chuyeân chôû 53% khoái löôïng CTRÑT cuûa TP.HCM, Hôïp Taùc Xaõ Coâng Noâng chuyeân chôû 17%, phaàn coøn laïi 30% do caùc CTy DVCI caùc quaän huyeän chuyeân chôû.
Thu gom vaän chuyeån raùc: Cty MTÑT cuøng caùc Cty DVCI caùc quaän huyeän (ñoái vôùi ñôn vò coù trang bò xe cô giôùi) toå chöùc tieáp nhaän, thu gom raùc taïi caùc ñieåm heïn, caùc thuøng raùc coâng coäng hoaëc caùc ñieåm phaùt sinh raùc ñoå böøa baõi treân ñöôøng phoá, sau ñoù:
Söû duïng xe eùp £ 4 taán chuyeån raùc ñeán caùc traïm trung chuyeån raùc.
Söû duïng xe eùp > 4 taán chuyeån raùc ñöa thaúng ñeán khu xöû lyù raùc.
Ñôn vò kieåm tra, giaùm saùt :
Ban QLDA ÑTXDCT ñöôïc giao nhieäm vuï thay maët Sôû TNMT thöïc hieän giaùm saùt thoâng qua hôïp ñoàng ñaët haøng cuûa Nhaø nöôùc vôùi Cty MTÑT.
Hình 1. Heä thoáng thu gom vaän chuyeån chaát thaûi raén cuûa TP.HCM.
Chöùa trong thuøng
240-660 lít (Tröïc tieáp)
NGUOÀN THAÛI RAÙC SINH HOAÏT THÖÔØNG
RAÙC
SINH HOAÏT BEÄNH VIEÄN
COÂNG NGHIEÄP
(Thuøng 240 L)
NGUOÀN THAÛI RAÙC XAÂY DÖÏNG
BAÕI CHOÂN LAÁP CHAÁT THAÛI RAÉN
SINH HOAÏT
ÑIEÅM HEÏN
THU GOM
BOÂ
EÙP KÍN
TRAÏM
TRUNG CHUYEÅN
TRAÏM
TRUNG CHUYEÅN
BAÕI CHOÂN LAÁP CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOAÏT
Sô ñoà toång quaùt heä thoáng quaûn lyù CTRÑT vaø chaát thaûi raén y teá TP.HCM ñöôïc trình baøy toùm taét trong Hình 2 vaø Hình 3. Heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi coâng nghieäp chöa coù. Coâng taùc thu gom, vaän chuyeån, taùi sinh, taùi cheá vaø xöû lyù chaát thaûi coâng nghieäp hoaøn toaøn do caùc cô sôû vaø coâng ty tö nhaân thöïc hieän vôùi nhieàu ñieàu baát caäp.
Hình 2. Toång quaùt heä thoáng quaûn lyù CTRÑT TP.HCM.
Taùi sinh, taùi cheá vaø xöû lyù
Toàn tröõ taïi nguoàn
Nguoàn phaùt sinh
Baõi choân laáp
Trung chuyeån vaø vaän chuyeån
Thu gom heûm vaø ñöôøng phoá
Hình 3. Toång quaùt heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén y teá TP.HCM.
Baõi choân laáp CTRSH
Xe ñaàu keùo > 4 taán
Xe ba gaùc
Xe taûi nheï < 2 taán hoaëc xe 4 taán
Boâ eùp kín
CTR
SINH HOAÏT
CTR
Y TEÁ
Thuøng kín
Nhaø chöùa raùc TTYT
Xe gaén maùy
Loø ñoát CTRYT
Baõi choân tro
Cô Sôû Y Teá
1.2.6. Taùi cheá, taùi söû duïng.
Hoaït ñoäng thu hoài vaø taùi cheá pheá lieäu töø raùc ôû TP.HCM xaûy ra trong caùc coâng ñoaïn cuûa quaûn lyù raùc nhö sau:
- Chaát thaûi raén taïi nguoàn ñöôïc thu hoài bôûi ngöôøi daân vaø nhöõng ngöôøi nhaët raùc.
- Song song vôùi quaù trình thu gom luoân laø hoaït ñoäng thu hoài raùc, hieän nay haàu heát caùc xe thu gom ñeàu trang bò caùc bao chöùa pheá lieäu beân hoâng xe.
- Thu hoài taïi baõi choân laáp raùc.
Thaønh phaàn raùc ñöôïc taùch ra ñeå taùi sinh chuû yeáu laø caùc kim loaïi, nhöïa cöùng, cao su, giaáy, carton, vaûi, moät phaàn bao bì nhöïa - nylon caùc loaïi...., caùc thaønh phaàn nhö raùc thöïc phaåm, muùt xoáp, xaø baàn haàu nhö khoâng ñöôïc thu hoài vaø ñöôïc thaûi boû taïi caùc baõi raùc.
Taïi caùc cô sôû taùi cheá, pheá lieäu ñöôïc phaân loaïi laàn cuoái, laøm saïch vaø ñöôïc taùi cheá thaønh nguoàn nguyeân lieäu môùi hoaëc caùc saûn phaåm. Nhìn chung lónh vöïc taùi cheá chuû yeáu do daân nhaäp cö, ngöôøi lao ñoäng trình ñoä thaáp thöïc hieän neân qui moâ saûn xuaát nhoû vaø möùc ñaàu tö coâng ngheä khoâng cao. Ña soá coâng ngheä ñeàu laïc haäu, maùy moùc thieát bò cuõ kyõ do ña soá ñöôïc cheá taïo trong nöôùc (baèng phöông phaùp thuû coâng) neân hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû, thöôøng xuyeân hö hoûng. Do ñoù, möùc ñoä tieâu hao pheá lieäu raát lôùn (10 - 20%) vaø tieâu thuï ñieän naêng nhieàu.
Bieåu ñoà: Tyû leä phaân boá caùc loaïi hình taùi sinh, taùi cheá treân ñòa TP.HCM.
(Nguoàn : Sôû Taøi Nguyeân Vaø Moâi Tröôøng – Naêm 2006)
1.2.7. Xöû lyù.
Do Cty MTÑT thöïc hieän. Coâng ngheä xöû lyù chuû yeáu baèng phöông phaùp choân laáp hôïp veä sinh.
Ñôn vò kieåm tra, giaùm saùt: Ban Quaûn lyù döï aùn Ñoâ thò xaây döïng coâng trình.
Ñeå xöû lyù toaøn boä löôïng CTRÑT, TP.HCM ñang söû duïng coâng ngheä duy nhaát laø choân laáp veä sinh. Vò trí caùc BCL (hieän taïi vaø töông lai) ñöôïc trình baøy trong Baûng 8. Caùc BCL ñang hoaït ñoäng laø Ñoâng Thaïnh (Hoùc Moân) 43 ha, Goø Caùt (Bình Chaùnh) 25ha vaø Phöôùc Hieäp (Cuû Chi) giai ñoaïn ñaàu 43ha.
Baûng 8. Vò trí caùc baõi choân laáp.
STT
TEÂN BAÕI RAÙC
ÑÒA ÑIEÅM
DIEÄN TÍCH (HA)
1
Ña Phöôùc
Xaõ Ña Phöôùc-Bình Chaùnh
2
Goø caùt
Xaõ Bình Trò Ñoâng – Bình Chaùnh
25
3
Phöôùc hieäp
Cuû Chi
45
4
Taân thaønh
Long An
1600
5
Nhôn ñöùc
Nhaø Beø
100
6
Tröôøng thaïnh
Quaän 9
50
7
Caàn giôø
Huyeän Caàn Giôø
1
8
Ñoâng thaïnh
Hoùc Moân
40
1.2.8. Ñaùnh giaù, nhaän xeùt.
a) Veà cô caáu toå chöùc quaûn lyù.
- Ngaønh veä sinh ñoâ thò ñang töøng böôùc ñoåi môùi qui trình coâng ngheä ñaùp öùng veä sinh moâi tröôøng haøng ngaøy cuûa thaønh phoá, aùp duïng nhieàu bieän phaùp boå sung nhö : tuyeân truyeàn, vaän ñoäng baèng nhieàu hình thöùc khaùc nhau nhaèm laøm cho ñöôøng phoá saïch ñeïp. Tuy nhieân do coøn moät soá boä phaän daân cö vaãn coøn thoùi quen vöùt raùc böøa baõi, caùc xe ñaåy tay baùn haøng rong thöôøng xuyeân ñoå raùc böøa baõi treân caùc tuyeán ñöôøng.
- Löïc löôïng thu gom raùc daân daäp chöa tieán haønh toát caùc qui ñònh cuûa ngaønh veä sinh ñoâ thò do trình ñoä vaên hoaù cuûa löïc löôïng naøy raát haïn cheá. Maët khaùc vieäc giao cho uyû ban nhaân daân phöôøng quaûn lí löïc löôïng naøy laøm cho coâng taùc naâng cao nhaän thöùc veà moâi tröôøng cuûa hoï coøn gaëp khoù khaên.
- Caùc loaïi phöông tieän vaän chuyeån cuûa ñôn vò daân laäp laø loaïi hôû mui, khoâng ñaûm baûo yeâu caàu veà maët veä sinh khi hoaït ñoäng.
- Toå chöùc hoaït ñoäng ngaønh veä sinh thaønh phoá coù nhieàu ñaàu moái quaûn lyù, chæ ñaïo ñieàu haønh thieáu taäp trung, xuyeân suoát, vieäc ñaàu tö phöông tieän khoâng ñoàng boä gaây nhieàu khoù khaên trong trieån khai qui trình thu gom raùc daãn ñeán chaát löôïng veä sinh keùm.
- Qui hoaïch ngaønh veä sinh chöa ñöôïc laøm cô sôû quaûn lí, ñaàu tö ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa thaønh phoá. Ñaëc bieät veà vaán ñeà ñòa ñieåm, ñaát ñai xaây döïng caùc coâng trình thu gom trung chuyeån raùc khu xöû lí raùc.
b) Veà heä thoáng thu gom vaän chuyeån raùc ôû thaønh phoá HCM .
- Vieäc thí ñieåm moâ hình xe ba gaùc ñaåy tay caûi tieán, söû duïng thuøng 660 lít coù naép ñaäy ñaët treân saøn ba gaùc hoaëc thuøng 660 lít baùnh lôùn coù nhieàu öu ñieåm hôn so vôùi xe thoâ sô hieän taïi bôûi caùc xe caûi tieán naøy coù thuøng chöùa kín, tieâu chuaån ñoàng boä thuaän lôïi cho vieäc chuyeån giao raùc leân xe cô giôùi, raùc ñöôïc chuyeån tröïc tieáp vaøo xe eùp neân giaûm ñöôïc muøi hoâi.
- Moät soá ñieåm heïn, boâ raùc traïm trung chuyeån ñoâi khi do söï phoái hôïp giöõa caùc loaïi phöông tieän vaø caùc ñôn vò chöa toát daãn ñeán raùc chôø laâu treân ñöôøng, raùc bò ñoå traøn ra ngoaøi boâ, traïm trung chuyeån gaây muøi hoâi laøm aûnh höôûng ñeán veä sinh moâi tröôøng.
- Tình traïng caùc thuøng raùc 240 lít ñaët treân caùc tuyeán ñöôøng thöôøng xuyeân bò nhöõng ngöôøi thu nhaët pheá lieäu böôi löôïm ñoå traøn lan treân ñöôøng vaø moät boä phaän nhöõng ngöôøi thu gom raùc daân laäp ñoå vaøo gaây quaù taûi, thaäm chí ñaày traøn ra ñöôøng gaây maát myõ quan ñoâ thò. Trong khi ñoù maïng löôùi kieåm tra xöû phaït (thanh tra GTCC) laïi raát meàm moûng vaø chöa laøm troøn traùch nhieäm cuûa mình ñoái vôùi coâng taùc xöû phaït taøi chính ñoái vôùi caùc haønh vi naøy .
c) Veà xöû lyù raùc.
- Hieän nay bieän phaùp xöû lyù raùc taïi TP. HCM laø choân laáp hôïp veä sinh. Caùc BCL tröôùc ñaây chöa coù bieän phaùp xöû lí vaø quaûn lí thích hôïp, bieán BCL thaønh moái hieåm hoaï tieàm taøng cho söùc khoeû coäng ñoàng nhaát laø ñoái vôùi nguoàn nöôùc.
- Nöôùc ræ raùc taïi BCL chöa ñöôïc xöû lí trieät ñeå, maëc duø laõnh ñaïo thaønh phoá coù nhieàu quan taâm, hoã trôï caùc nhaø khoa hoïc, caùc ñôn vò tö vaán moâi tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc thöïc hieän nhöng keát quaû coøn nhieàu haïn cheá.
- Raùc thaûi coâng nghieäp maø ñaëc bieät chaát thaûi nguy haïi chöa ñöôïc thu gom vaø quy hoaïch ñòa ñieåm ñeå xöû lí trieät ñeå. Caùc loaïi chi phí phuïc vuï cho thu gom, vaän chuyeån xöû raùc goùp phaàn giaûm chi phí ngaân saùch thaønh phoá chöa ñöôïc thöïc hieän.
- Beân caïnh söï quaûn lí cuûa ngaønh laø yù thöùc ngöôøi daân coøn yeáu keùm.
CHÖÔNG II: PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ XAÕ HOÄI VAØ VAÁN ÑEÀ MOÂI TRÖÔØNG BÖÙC XUÙC CUÛA QUAÄN 3, TP. HOÀ CHÍ MINH
2.1. GIÔÙI THIEÄU CHUNG VEÀ QUAÄN 3
2.1.1. Vò trí ñòa lyù, dieän tích vaø ranh giôùi haønh chính.
Quaän 3 laø moät trong caùc quaän naèm ôû khu vöïc trung taâm TP.HCM vôùi dieän tích ñaát töï nhieân laø 4,92 km2 chieám 0,3% dieän tích toaøn thaønh.
Quaän 3 coù vò trí tieáp giaùp vôùi caùc quaän sau: phía Baéc giaùp vôùi quaän Taân Bình, phía Taây Nam giaùp vôùi quaän 5, phía Nam giaùp vôùi quaän 1, phía Ñoâng giaùp vôùi quaän Phuù Nhuaän vaø quaän Bình Thaïnh.
Quaän 3 coù ñòa hình baèng phaúng. Ñaây laø khu vöïc ñöôïc phuû bôûi traàm tích Pleitoxen coù nguoàn goác soâng coù nguoàn goác laø caùt vaø seùt.
Do ñaëc tính ñaïc thuø cuûa vò trí ñòa lyù, laø moät quaän vôùi dieän tích ñaát nhoû, naèm taïi trung taâm thaønh phoá, ñoàng thôøi ranh giôùi vôùi caùc quaän huyeän khaùc laø nhöõng ñöôøng giao thoâng lôùn neân Quaän 3 khoâng coù heä thoáng beán caûng, khu coâng nghieäp hay khu cheá xuaát, Tuy nhieân, Quaän 3 laø nôi taäp trung cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc, tröôøng hoïc vaø phaàn lôùn caùc loaïi hình kinh doanh, aên uoáng vaø cöûa haøng thôøi trang.Treân ñòa baøn quaän coù moät nhaùnh nhoû cuûa keânh Nhieâu Loäc – Thò Ngheø chaûy qua. Heä thoáng keânh raïch naøy chòu aûnh höôûng cuûa cheá ñoä baùn nhaät trieàu cuûa soâng Saøi Goøn.
2.1.2. Ñieàu kieän töï nhieân (ñòa hình, ñòa chaát, keânh raïch, möa, ñoä aåm, gioù…).
Ñaëc ñieåm khí haäu
Khí haäu cuûa khu vöïc naøy chòu aûnh höôûng khí haäu chung cuûa thaønh phoá goàm hai muøa naéng möa roõ reät. Muøa naéng keùo daøi töø thaùng 11 ñeán thaùng 04 naêm sau, muøa möa töø thaùng 04 ñeán thaùng 10.
Nhieät ñoä
Nhieät ñoä trung bình naêm 2001: 28,2oC.
Nhieät ñoä thaùng cao nhaát : 30oC.
Nhieät ñoä thaùng thaáp nhaát : 26,8oC.
Cheá ñoä möa
Löôïng möa trung bình taïi TP.HCM naêm 2001 laø 1.829,3 mm/naêm (nieân giaùm thoáng keâ 2003);
Löôïng möa lôùn nhaát haøng naêm laø 2.729,5 mm/naêm;
Löôïng möa thaùng cao nhaát (thaùng 06/2001) laø 364,1 mm;
Löôïng möa thaùng thaáp nhaát (thaùng 02/2001) laø 0,5 mm;
Ñoä aåm
Ñoä aåm töông ñoái trung bình naêm 2001 laø 76%.
Ñoä aåm thaùng cao nhaát (thaùng 8 naêm 2001) laø 82%.
Ñoä aåm thaùng nhoû nhaát (thaùng 1&2 naêm 2001) laø 70%.
Cheá ñoä gioù
Höôùng gioù chuû ñaïo töø thaùng 2, 3, 4 laø höôùng Ñoâng-Nam;
Höôùng gioù töø thaùng 7, 8, 9, 10 laø höôùng gioù Baéc;
Toác ñoä trung bình thaáp nhaát laø 2,3 m/s; Toác ñoä trung bình cao nhaát laø 3,8 m/._. thaûi ít ñi thì baõi raùc cuõng giaûm xuoáng vaø vieäc cung caáp chi phí cho vieäc xöû lyù nöôùc ræ raùc, khí meâtan (khí gaây hieäu öùng nhaø kính),…cuõng seõ giaûm vaø ít hôn nhieàu so vôùi tröôùc ñaây khi chaát thaûi khoâng ñöôïc tieán haønh phaân loaïi taïi nguoàn.
- Ñoàng thôøi khi löôïng raùc thaûi ñaõ ñöôïc tieán haønh phaân loaïi taïi nguoàn thì chaát thaûi boû seõ khoâng coøn laø nguyeân vaät lieäu coù theå phuïc vuï cho coâng taùc thu löôïm cuûa nhöõng ngöôøi nhaët raùc, treo tuùi nylon beân hoâng xe thu mua ve chai thì nhöõng hieän töôïng seõ khoâng coøn xaûy ra; nhö vaäy moâi tröôøng ñaõ ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän vaø trong töông lai chuùng ta seõ soáng trong moâi tröôøng “xanh, saïch, ñeïp”.
- Vaø coâng taùc phaân loaïi taïi nguoàn coù theå thu huùt ñöôïc söï tham gia cuûa coäng ñoàng, tuyeân truyeàn cho hoï hieåu vieäc phaân loaïi taïi nguoàn seõ coù lôïi raát nhieàu cho moâi tröôøng, cho neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc vaø ñaëc bieät laø moâi tröôøng xung quanh hoï seõ ngaøy caøng phaùt trieån theo chieàu höôùng toát ñeïp hôn.
- Khi vieäc phaân loaïi taïi nguoàn ñöôïc aùp duïng moät caùch trieät ñeå thì ta coù theå tieán haønh caùc coâng ngheä xöû lyù raùc khaùc nhau vaø mang laïi hieäu quaû cao: khoâng chæ xaây döïng baõi choân laáp maø ta coøn coù theå ñoát hoaëc laøm phaân boùn vì neáu cuøng loaïi thì ta seõ deã daøng hôn trong coâng vieäc xöû lyù vaø taùi cheá.
- Mang laïi moät nguyeân lieäu saûn xuaát phaân höõu cô phuïc vuï raát toát cho kinh teá laø noâng nghieäp, töø ñoù seõ tieát kieäm ñöôïc veà kinh teá raát nhieàu vì khi saûn xuaát ñöôïc nhö vaäy giaù thaønh cuûa phaân boùn seõ reû hôn raát nhieàu so vôùi vieäc söû duïng phaân boùn ñöôïc saûn xuaát töø nguoàn nguyeân lieäu ñöôïc thu mua vôùi giaù cao hôn nguyeân lieäu saün coù.
b) Hoaït ñoäng cuûa phaân loaïi CTRSH taïi nguoàn.
Phaûi giaùo duïc tuyeân truyeàn cho ngöôøi daân bieát ñöôïc caùch phaân loaïi raùc. Loaïi raùc naøo coù theå taùi söû duïng vaø loaïi raùc naøo khoâng theå taùi söû duïng; vì ñoái vôùi loaïi raùc coù theå taùi söû duïng hoï coù theå baùn ve chai vaø mang laïi giaù trò kinh teá cho gia ñình hoï.
Chính quyeàn Quaän caàn phaûi quan taâm ñeán ngöôøi daân ñaëc bieät hoã trôï phí cho ngöôøi daân ñeå moãi gia ñình coù theå söû duïng 2 thuøng raùc nhaèm phuïc cho coâng taùc phaân loaïi taïi nguoàn.
Thuøng 1: chöùa raùc höõu cô coù theå taùi cheá vaø taùi söû duïng ñöôïc.
Thuøng 2: chöùa caùc loaïi raùc khaùc höõu cô ñeå thaûi boû vaø khoâng taùi cheá ñöôïc.
Vôùi caùc loaïi thuøng chöùa raùc khaùc nhau ta seõ cho 2 maøu saéc khaùc nhau ñeå deå daøng phaân bieät. Vôùi loaïi thuøng 1 ta coù theå cho bao nylon maøu xanh coøn loaïi thuøng thöù 2 ta seõ cho bao nylon maøu ñen.
Ñoái vôùi chaát thaûi töø caùc beänh vieän, chôï vaø raùc töø caùc khu coâng coäng cuõng caàn ñöa ra 2 loaïi thuøng raùc khaùc nhau ñeå chöùa ñöïng 2 loaïi chaát thaûi khaùc nhau coù theå taùi cheá vaø khoâng theå taøi cheá ñöôïc. Ñoàng thôøi phoå bieán roäng raõi bieän phaùp phaân loaïi taïi nguoàn.
Theo soá lieäu khaûo saùt thöïc teá, trong thaønh phaàn CTRSH phaùt töø hoä gia ñình taïi Quaän 3, raùc thöïc phaåm chieám tyû leä raát lôùn (91%), keá ñeán laø nilon (2,49%) vaø giaáy (2,18%). Töø ñoù, ta nhaän thaáy trong thaønh phaàn CTRSH raùc thöïc phaåm chieám tyû leä lôùn nhaát. Ñaây chính laø nguyeân nhaân goùp phaàn vaøo vieäc taêng chi phí xöû lyù CTR (xaây döïng baõi choân laáp hôïp veä sinh, traïm xöû lyù nöôùc roø ræ,… ), trong khi thaønh phaàn naøy cuõng chính laø nguoàn nguyeân lieäu doài daøo cho caùc nhaø maùy saûn xuaát phaân compost. Ngoaøi ra, coøn coù caùc thaønh phaàn coù khaû naêng taùi cheá nhö: giaáy, nilon, … neáu ñöôïc phaân loaïi vaø taùi cheá, khoâng chæ giuùp giaûm chi phí quaûn lyù CTR maø con giuùp tieát kieäm nhieàu taøi nguyeân, giaûm thieåu caùc taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán moâi tröôøng.
Nguoàn phaùt sinh raùc
Raùc höõu cô
Raùc coøn laïi
Laøm phaân
compost
Cô sôû taùi cheá
Traïm phaân
loaïi taäp trung
Baõi choân laáp raùc höõu cô
BCL raùc khoù phaân huyû
Phaàn coøn laïi
Troàng troït
c) Phöông aùn thöïc hieän. Taùch CTRSH thaønh 2 thaønh phaàn ñoái vôùi taát caû caùc nguoàn phaùt sinh CTR.
Hình 5. Sô ñoà phaân loaïi CTRSH taïi nguoàn ñoái vôùi taát caû caùc nguoàn phaùt sinh.
Moâ taû. CTRSH seõ ñöôïc phaân loaïi thaønh 2 thaønh phaàn khaùc nhau taïi nguoàn phaùt sinh:
(1) Raùc höõu cô seõ ñöôïc taùch rieâng, thu gom vaø vaän chuyeån ñeán BCL raùc thöïc phaåm hoaëc ñöôïc taùi söû duïng laøm phaân compost.
(2) Phaàn raùc coøn laïi seõ ñöôïc thu gom rieâng vaø chuyeån ñeán moät traïm phaân loaïi taäp trung ñeå phaân loaïi laàn 2. Phaàn naøo coù theå taùi cheá ñöôïc seõ baùn cho caùc cô sôû taùi cheá, phaàn khoâng theå baùn cho caùc cô sôû taùi cheá seõ ñöôïc chuyeån ñeán BCL raùc khoù phaân huûy.
Öu ñieåm.
- Phuø hôïp cho hình thöùc löu tröõ taïi hoä gia ñình (do khoâng chieám nhieàu dieän tích);
- Deã daøng phaân bieät loaïi CTR (thöïc phaåm vaø coøn laïi);
- Deã daøng taùi söû duïng raùc thöïc phaåm laøm phaân compost;
- Giaûm dieän tích xaây döïng BCL;
- Thu hoài nguyeân vaät lieäu taùi cheá.
Nhöôïc ñieåm.
- Toán chi phí cho vieäc phaân loaïi laàn 2;
- Khoù taùi söû duïng taïi baõi choân laáp naøy.
3.2.2. Taùi cheá, taùi söû duïng – Tieâu thuï saûn phaåm taùi cheá.
Tröôùc heát phaûi ñaûm baûo coâng taùc phaân loaïi taïi nguoàn, phaân loaïi sau khi thu gom vaø vaän chuyeån ñuùng thôøi gian ñeå töø ñoù coù theå ñöa ra caùc bieän phaùp thu hoài vaø taùi cheá cho phuø hôïp. Vieäc taùi cheá phaûi ñöôïc hoaït ñoäng ôû ngoaøi Quaän.
Ngöôøi tieâu thuï seõ töï phaân loaïi raùc theo quy ñònh coù theå taùi söû duïng vaø ñaëït noù vaøo trong caùc thuøng chöùa thích hôïp;
Nhaân vieân thu gom seõ phaân theo töøng loaïi rieâng vaø ñaëït vaøo caùc ngaên chöùa rieâng bieät treân xe;
Coâng ty chaát thaûi hoaëc caùc cô quan chöùc naêng chuyeân traùch coù nhieäm vuï tieáp nhaän, chuyeân chôû.
a) Lôïi ích cuûa vieäc taùi cheá.
Baûo toàn nguoàn lôïi saûn xuaát, tieát kieäm taøi nguyeân thieân nhieân, giaûm nhu caàu söû duïng nguyeân lieäu thoâ cho saûn xuaát;
Ngaên ngöøa söï phaùt taùn nhöõng chaát ñoäc haïi vaøo moâi tröôøng;
Cung caáp nguoàn nguyeân vaät lieäu coù giaù trò cho coâng nghieäp;
Kích thích phaùt trieån nhöõng quy trình coâng ngheä saûn xuaát saïch hôn;
Traùnh phaûi thöïc hieän caùc quy trình mang tính baét buoäc nhö xöû lyù hoaëc choân laáp chaát thaûi;
Giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm, taïo thu nhaäp cho moät löïc löôïng laâu ñôøi trong ngaønh taùi cheá.
b) Phöông phaùp taùi cheá.
Coâng ngheä uû phaân compost:
Ñònh nghóa: Quaù trình cheá bieán phaân höõu cô laø quaù trình chuyeån hoùa caùc thaønh phaàn höõu cô trong CTR ñoâ thò thaønh chaát muøn oån ñònh nhôø hoaït ñoäng cuûa caùc vi sinh vaät.
Bao goàm: phaân huûy kî khí vaø uû hieáu khí (composting).
Coâng ngheä kî khí.
Raùc ñoâ thò
Phaân loaïi
Phaân huûy kî khí
Biogas
Caûi taïo ñaát
Boùn ruoäng neáu ñöôïc chaáp nhaän
Uû hieáu khí ñeå chuyeån thaønh phaân boùn höõu cô
Choân laáp
Chaát höõu cô
Buøn höõu cô, chaát thaûi noâng nghieäp
Hình 6. Sô ñoà quaù trình xöû lyù raùc ñoâ thò baèng coâng ngheä phaân huûy kî khí.
Coâng ngheä hieáu khí.
Chaát höõu cô khoâng ñaït yeâu caàu
Raùc höõu cô
Raùc
Loaïi raùc
Phaân höõu cô
VSV, dinh döôõng, aåm, khoâng khí
Phaân huûy hieáu khí
(uû thaønh phaân)
Saøng phaân loaïi
Taùi cheá, choân laáp
Phaân loaïi
Hình 7. Sô ñoà chung cuûa quaù trình composting raùc ñoâ thò.
Taùi cheá giaáy:
Caùc loaïi giaáy taùi cheá:
Giaáy saïch (môùi)
Thö
Taïp chí
Hoäp thöùc aên
Phieáu döï thöôûng
Bao bì chöùa nguõ coác
Giaáy ñieän toaùn
Giaáy carton
Bìa thö ñaõ söû duïng
Hoäp giaáy luïa
Soå tay ñieän thoaïi
Giaáy phuû
Taùi cheá giaáy thaûi thu gom ôû caùc vaên phoøng troän laãn vôùi caùc loaïi giaáy hoãn taïp khaùc.
Giaáy hoãn taïp: goàm caùc taïp chí, baùo, giaáy goùi, böu kieän, bìa thö... Loaïi giaáy naøy caàn ñöôïc giuõ saïch, laøm khoâ tröôùc khiù ñöa ñi taùi cheá.
Thu gom giaáy thaûi
Baêm, nghieàn thaønh boät giaáy
Laøm saïch sô boä, loïc
Khöû möïc
Laøm saïch laàn 2, loïc mòn
Taåy
Döï tröû
Pha troän
Loïc tinh
Cheá taïo giaáy
Hình 8: Sô ñoà khoái bieåu dieãn quy trình coâng ngheä taùi cheá giaáy.
Taùi sinh nhöïa:
Phaân bieät nhöïa taùi sinh baèng caùc kyù hieäu:
Loaïi 1 vaø 2, söû duïng toát ñeå chöùa maãu,
Loaïi 3 thöôøng söû duïng ñeå cheá taïo caùc tuùi,
Loaïi 4 cho nhöïa ñöôïc phoái troän, khoâng coù khaû naêng taùi cheá.
Caùc tuùi nylon thöôøng khoâng ñöôïc taùi cheá, chuùng ñöôïc thu nhaän chuû yeáu veà vaán ñeà veä sinh moâi tröôøng.
Taùi cheá thuûy tinh :
Quaù trình taùi cheá thuûy tinh vaø kim loaïi dieãn ra ôû nhieät ñoä cao do vaäy deã daøng khöû oâ nhieãm.
Thuûy tinh ñöôïc taùi cheá vôùi soá laàn khoâng haïn cheá.Giảm 30% naêng löôïng so vôùi cheá taïo baèng thuûy tinh môùi.
Naêng löôïng tieát kieäm töø vieäc taùi cheá moät chai thuûy tinh seõ thaép saùng moät boùng ñeøn 100 W trong voøng 4 giôø.
Thuûy tinh caàn thôøi gian raát daøi ñeå phaân huûy, do vaäy vieäc thaûi böøa baûi chai loï hieän nay seõ laøm aûnh höôûng ñeán caûnh quan cho ñeán naêm 3000.
3.2.3. Phöông aùn thu gom, vaän chuyeån.
a) Tieâu chí löïa choïn phöông aùn thu gom vaän chuyeån.
Tính khaû thi cao;
Khoâng aûnh höôûng ñeán daân cö, moâi tröôøng, giao thoâng vaø myõ quan ñoâ thò;
Chi phí ñaàu tö thaáp;
Thu gom trieät ñeå, ñaït hieäu quaû cao trong coâng taùc thu gom.
Töø nhöõng phaân tích vaø ñaùnh giaù caùc khaâu trong heä thoáng thu gom CTR nhö treân ta coù theå ñöa ra phöông aùn thu gom cho töøng phaàn raùc theo chöông trình phaân loaïi raùc taïi nguoàn.
b) Caùc phöông aùn thu gom vaø vaän chuyeån cho töøng thaønh phaàn.
Ñoái vôùi raùc thöïc phaåm.
Phöông aùn 1. Söû duïng xe thu gom vaø ñieåm heïn.
Nguoàn phaùt
sinh
Ñieåm heïn
doïc tuyeán
Nhaø maùy saûn
xuaát phaân
Baõi choân
laáp raùc höõu
Xe thu
gom
Xe vaän
chuyeån
Xe eùp
Hình 9. Sô ñoà thu gom raùc thöïc phaåm phöông aùn 1.
Raùc thöïc phaåm töø caùc hoä gia ñình ñöôïc thu gom moãi ngaøy baèng xe ñaåy tay dung tích 660 lít vaø ñöôïc taäp trung toaøn boä veà ñieåm heïn. Xe eùp seõ ñeán nhaän raùc taïi caùc ñieåm heïn vaø vaän chuyeån thaúng ra BCL daønh cho raùc thöïc phaåm hoaëc chôû ñeán nhaø maùy saûn xuaát phaân trong tröôøng hôïp saûn xuaát phaân compost.
Raùc thöïc phaåm phaùt sinh töø caùc nguoàn khaùc (chôï, tröôøng hoïc, cô quan) seõ thu gom tröïc tieáp baèng xe eùp vaø vaän chuyeån ñeán khu lieân hôïp söû lyù CTRSH.
Raùc ñöôøng phoá, seõ thu gom vaø vaän chuyeån töông töï nhö raùc töø hoä gia ñình.
Öu ñieåm.
- Khoâng caàn dieän tích vaø chi phí ñaàu tö vaän haønh traïm trung chuyeån;
- Thuaän tieän cho vieäc thu gom cuõng nhö thaûi boû cuûa ngöôøi daân;
- Kieåm soaùt ñöôïc nguoàn thaûi.
Nhöôïc ñieåm.
- Gaây oâ nhieãm moâi tröôùng do nöôùc roø ræ, muøi hoâi taïi caùc ñieåm heïn;
- Söï phaûn ñoái cuûa caùc hoä daân xung quanh khu vöïc ñieåm heïn;
- Ñaàu tö soá löôïng xe eùp nhieàu, kinh phí taêng;
- Coâng nhaân thu gom phaûi chôø taïi ñieåm heïn;
- Phuï thuoäc vaøo thôøi gian hoaït ñoäng cuûa baõi choân laáp.
Phöông aùn 2. Söû duïng container eùp raùc kín thay cho traïm eùp raùc kín.
Quaän 3 laø moät trong nhöõng Quaän theå hieän boä maët cuûa thaønh phoá, ngoaøi caùc trung taâm thöông maïi, cô quan,… thì caùc khu daân cö chieám moät soá löôïng raát lôùn. Vì theá vieäc ñaët traïm trung chuyeån ñeå tieáp nhaän raùc khoâng chæ aûnh höôûng ñeán myõ quan ñoâ thò maø coøn khoâng ñöôïc söï ñoàng tình raát lôùn cuûa ngöôøi daân (tröôùc ñaây, Quaän 3 coù traïm trung chuyeån nhöng do söï phaûn ñoái cuûa ngöôøi daân neân Cty DVCI Quaän 3 ñaõ söû duïng traïm trung chuyeån). Töø nhöõng phaân tích vaø thöïc teá treân ta thaáy vieäc xaây döïng traïm trung chuyeån khoâng khaû thi neân phöông aùn ñöôïc ñeà ra ñaët container eùp raùc kín thay cho xe eùp taïi caùc ñieåm heïn vaø duøng ñaàu keùo ñeå keùo veà khu lieân hôïp xöû lyù CTRSH.
Xe eùp raùc kín laø ñòa ñieåm nhaän raùc töø caùc xe thu gom, taïi nôi ñaët container eùp coù kieåm soaùt caùc vaán ñeà veà oâ nhieãm moâi tröôøng. Raùc töø caùc xe ñaåy tay seõ ñöôïc eùpvaøo caùc thuøng container kín coù theå tích 10 – 15 m3. Khi raùc ñaày caùc thuøng container seõ ñöôïc keùo thaúng ñeán BCL.
Nguoàn phaùt sinh
Traïm eùp raùc kín
Baõi choân laáp raùc
höõu cô
Xe thu gom
(thuøng 660L)
Xe container
Nhaø maùy saûn xuaát phaân
Hình 10. Sô ñoà thu gom raùc höõu cô phöông aùn 2.
Öu ñieåm.
- Ít gaây aûnh höôûng ñeán moâi tröôùng xung quanh;
- Coâng nhaân thu gom khoâng phaûi chôø taïi ñieåm heïn;
- Khoâng phaûi ñaàu tö cho traïm trung chuyeån.
Nhöôïc ñieåm.
- Ñaàu tö nhieàu container eùp raùc;
- Caàn phaûi coù maùi che trong muøa möa;
- Caàn coù xe caåu container taïi moãi ñieåm heïn;
- Chi phí ñaàu tö lôùn;
- Vò trí traïm eùp kín chòu aûnh höôûng raát lôùn cuûa ngöôøi daân vaø toác ñoä phaùt trieån ñoâ thò.
Ñoái vôùi raùc coøn laïi.
Phöông aùn 1. Söû duïng xe thu gom vaø ñieåm heïn.
Phaàn raùc coøn laïi sau khi ñöôïc coâng nhaân ñaåy thuøng 660 lít thu gom seõ taäp trung veà ñieåm heïn vaø chuyeån leân xe taûi ñeå ñöa veà traïm phaân loaïi taäp trung. Coâng taùc thu gom ñöôïc thöïc hieän moãi tuaàn 2 laàn. Phöông tieän ñeå laáy raùc laø xe taûi.
Nguoàn phaùt sinh
Xe thu gom
Ñieåm heïn
Xe vaän chuyeån
Traïm phaân loaïi taäp trung
Hình 11. Sô ñoà thu gom raùc coøn laïi phöông aùn 1.
Öu ñieåm.
- Khoâng toán nhieàu dieän tích vaø kinh phí ñaàu tö cho nôi chöùa raùc taäp trung;
- Thuaän lôïi cho vieäc thaûi boû cuûa ngöôøi daân;
- Kieåm soaùt ñöôïc nguoàn thaûi.
Nhöôïc ñieåm.
- Aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng giao thoâng, myõ quan ñoâ thò;
- Chi phí ñaàu tö thuøng vaø coân nhaân thu gom.
Phöông aùn 2. Khoâng duøng xe thu gom, ñieåm heïn.
Phaàn raùc coøn laïi ñöôïc chuû nguoàn thaûi ñöa ñeán nhaø chöùa raùc coâng coäng ñaët taïi khu vöïc gaàn nguoàn phaùt thaûi. Xe taûi thu gom seõ ñeán caùc nhaø thu gom raùc coâng coäng nhaän raùc vaø chôû ñeán traïm phaân loaïi taäp trung moãi tuaàn moät laàn. Phöông tieän ñeå laáy raùc coøn laïi laø xe taûi.
Nguoàn phaùt sinh
Vaän chuyeån
Nhaø thu raùc coâng coäng
Traïm phaân loaïi taäp trung
Hình 12. Sô ñoà thu gom raùc coøn laïi phöông aùn 2.
Öu ñieåm.
- Khoâng phaûi ñaàu tö xe thu gom vaø coâng nhaân thu gom;
- Khoâng aûnh höôûng ñeán myõ quan ñoâ thò thaønh phoá.
Nhöôïc ñieåm.
- Toán dieän tích ñaát xaây döïng caùc nôi chöùa raùc coâng coäng;
- Chæ thöïc hieän ñöôïc khi coù söï tham gia tích cöïc cuûa ngöôøi daân.
3.2.4. Ñeà xuaát xöû lyù chaát thaûi raén taïi Quaän 3.
a) Phöông phaùp choân laáp.
Baõi choân laáp phaûi ñöôïc xaây döïng ôû ngoaøi Quaän vaø ñeå xaây döïng moät baõi choân laáp tröôùc heát phaûi tìm hieåu veà quy ñònh chuaån cuûa vieäc xaây döïng baõi choân laáp.
Theo Boä KHCN&MT vaø Boä Xaây döïng vöøa ra Thoâng tö lieân tòch soá 01 höôùng daãn caùc quy ñònh veà baûo veä moâi tröôøng ñoái vôùi vieäc löïa choïn ñòa ñieåm, xaây döïng vaø vaän haønh baõi choân laáp chaát thaûi raén.
Theo ñoù, vieäc thieát keá baõi choân laáp phaûi ñaûm baûo caùc ñieàu kieän nhö sau:
- Toång chieàu daøi cuûa baõi keå töø ñaùy ñeán ñænh coù theå töø 15-25 m;
- Tyû leä caùc coâng trình phuï trôï nhö ñöôøng, ñeâ keø, heä thoáng thoaùt nöôùc... chieám 20% toång soá dieän tích baõi;
- Chaát thaûi ñöôïc chôû ñeán baõi choân laáp phaûi ñöôïc kieåm tra phaân loaïi (qua traïm caân) vaø tieán haønh choân laáp ngay, khoâng ñöôïc ñeå quaù 24 giôø.
- Ñoái vôùi caùc baõi choân laáp tieáp nhaän treân 20.000 taán (hoaëc 50.000 m3) chaát thaûi/naêm, nhaát thieát phaûi trang bò heä thoáng caân ñieän töû ñeå kieåm tra ñònh löôïng chaát thaûi.
Xaây döïng baõi choân laáp hôïp veä sinh phaûi ñaûm baûo caùc ñieàu kieän sau:
- Caùc lôùp loùt ñaùy hoá choân laáp traùnh ñeán möùc toái ña söï lan traøn cuûa nöôùc raùc gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët vaø maïch nöôùc ngaàm.
- Phaûi coù heä thoáng thu gom nöôùc ræ raùc. Vì khi ta söû duïng lôùp choáng thaám thì seõ coù moät löôïng nöôùc coøn ñoïng laïi döôùi ñaùy hoá choân laáp; cho neân phaûi tieán haønh coâng taùc thu gom neáu khoâng seõ daãn ñeán tình traïng tích tuï nöôùc vaø thaám xuoáng maïch nöôùc ngaàm gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc raát nghieâm troïng.
- Phaûi xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc möa chung quanh baõi choân laáp ñeå thu thu nöôùc möa treân beà maët baõi choân laáp. Tuy nhieân neân xaây döïng heä thoáng möông kín, khu vöïc cuûa moãi baõi choân laáp caàn coù moät hoá ga ñeå thuaän tieän cho coâng taùc xöû lyù nguoàn nöôùc naøy.
Baõi choân laáp raùc hôïp veä sinh Landefill.
Öu ñieåm:
Kinh teá nhaát (ñaûm baûo an toaøn);
Chi phí ñaàu tö thaáp nhaát (50.000 –120.000 ñ/taán);
Nhaän taát caû caùc loaïi CTR;
Raát linh hoaït (deã taêng coâng suaát);
Ñaûm baûo caùc vaán ñeà veà moâi tröôøng vaø dòch beänh;
Khoâng coù hieän töôïng chaùy ngaàm;
Sau khi laáp ñaày coù theå taän duïng ñaát cho caùc coâng trình coâng coäng khaùc.
Khuyeát ñieåm:
Toán nhieàu ñaát (1 taán raùc caàn 0.06 m2 ñaát choân, neáu chieàu cao baõi raùc laø 25m, neáu tính Vaønh ñai coâng trình phuï laø: 0.08m2/ taán raùc);
Gaây oâ nhieãm buïi do gioù cuoán;
Xaây döïng caùc coâng trình xöû lyù khí thaûi vaø nöôùc thaûi.
b) Coâng ngheä ñoát.
Coâng ngheä ñoát: ñoát coù kieåm soaùt trong loø kín vaø laø cuõng phaûi ñöôïc xaây döïng ngoaøi Quaän.
Ñaëc thuø :
Giaûm thieåu vaø loaïi boû ñoäc tính cuûa caùc chaát thaûi nguy haïi khi tieán haønh ñoát ñuùng caùch;
Haïn cheá theå tích cuûa chaát thaûi nguy haïi ñöôïc ñöa vaøo ñaát moâi tröôøng ñaát qua daïng tro sau ñoát;
Taêng cöôøng ñoä an toaøn vieäc thaûi.
3.2.5. Xaõ hoäi hoùa chaát thaûi raén sinh hoaït.
a) Xaõ hoäi hoùa heä thoáng thu gom vaän chuyeån chaát thaûi raén sinh hoaït.
Ñoái vôùi raùc thöïc phaåm phaùt sinh töø hoä gia ñình.
Do ñôn vò A thöïc hieän thu gom vaø ñôn vò B vaän chuyeån. Ñôn vò A seõ phaûi traû cho ñôn vò B moät khoaûn chi phí baèng chi phí vaän chuyeån vaø chi phí xöû lyù raùc.
Ñoái vôùi raùc thöïc phaåm phaùt sinh töø cô quan, tröôøng hoïc, chôï.
Ñoái vôùi raùc chôï, coâng taùc thu gom bao goàm queùt chôï vaø thu gom baèng thuøng 660 L, sau ñoù chuyeån cho xe eùp vaän chuyeån ra baõi choân laáp (ñôn vò A hoaëc C thöïc hieän thu gom).
Ñoái vôùi raùc thöïc phaåm töø cô quan tröôøng hoïc ñöôïc thu gom tröïc tieáp baèng xe eùp vaø chuyeån ñeán khu lieân hieäp xöû lyù CTR (ñôn vò B thöïc hieän).
Toaøn boä coâng taùc vaän chuyeån raùc thöïc phaåm töø cô quan, tröôøng hoïc vaø chôï do moät ñôn vò ñaûm traùch ( ñôn vò B vaän chuyeån).
Chi phí cho coâng taùc thu gom vaø vaän chuyeån seõ do chuû phaùt thaûi chi traû.
Ñoái vôùi raùc coøn laïi phaùt sinh töø hoä gia ñình, cô quan, tröôøng hoïc, chôï.
Phaàn raùc coøn laïi töø caùc nguoàn hoä gia ñình, cô quan, tröôøng hoïc, chôï cuõng ñöôïc thu gom vaø vaän chuyeån theo caùch thöùc töông töï nhö ñoái vôùi raùc thöïc phaåm.
Coâng taùc thu gom raùc coøn laïi töø hoä gia ñình seõ do moät ñôn vò thöïc hieän (ñôn vò A thöïc hieän thu gom).
Phaàn vaän chuyeån raùc coøn laïi phaùt sinh töø hoä gia ñình, cô quan, tröôøng hoïc vaø chôï seõ do cuøng moät ñôn vò thöïc hieän (ñôn vò D thöïc hieän vaän chuyeån).
Ñoái vôùi raùc ñöôøng phoá.
Raùc ñöôøng phoá khoâng ñöôïc phaân loaïi maø chæ queùt, thu gom vaø vaän chuyeån ñeán khu lieân hôïp xöû lyù CTR. Coâng taùc thu gom vaø vaän chuyeån naøy coù theå do nhaø nöôùc hoaëc tö nhaân thöïc hieän. Vì nguoàn phaùt sinh naøy khoâng xaùc ñònh chính xaùc ñöôïc chuû nguoàn thaûi neân chi phí thöïc hieän coâng taùc thu gom cuõng nhö vaän chuyeån vaø xöû lyù ñeàu do nhaø nöôc chi traû.
b) Xaõ hoäi hoùa heä xöû lyù chaát thaûi raén sinh hoaït.
Trong coâng taùc saûn xuaát phaân compost vaø choân laáp raùc thöïc phaåm.
Neáu nhaø nöôùc ñaûm nhaän coâng taùc naøy thì nhaø nöôùc seõ nhaän ñöôïc lôïi nhuaän töø vieäc baùn phaân raùc vaø chi phí maø ñôn vò vaän chuyeån (coâng ty B) chi traû ñeå xöû lyù raùc.
Neáu tö nhaân (coâng ty E) thöïc hieän coâng taùc naøy thì hoï seõ chòu chi phí ñaàu tö vaø vaän haønh cuõng nhö thu lôïi nhuaän.
Trong coâng taùc phaân loaïi phaàn raùc coøn laïi.
Töông töï nhö coâng taùc saûn xuaát phaân compost, lôïi nhuaän thu ñöôïc töø vieäc baùn pheá lieäu seõ do chuû ñaàu tö (nhaø nöôùc hoaëc coâng ty F) nhaän vaø ngöôïc laïi hoï seõ chòu moïi chi phí ñaàu tö cô sôû haï taàng, thieát bò maùy moùc phuïc vuï cho coâng taùc phaân loaïi. Phaàn raùc coøn laïi khoâng coù khaû naêng thu hoài seõ ñöôïc chuyeån ñeán khu choân laáp vaø phaûi chi traû cho coâng ty E hoaëc nhaø nöôùc tieàn xöû lyù cuoái cuøng.
Trong coâng taùc quaûn lyù nöôùc ræ raùc phaùt sinh töø BCL, ñôn vò ñaàu tö seõ nhaän chi phí töø coâng ty E (hoaëc nhaø nöôùc) vaø hoï phaûi ñaûm baûo nöôùc ræ raùc ñöôïc xöû lyù ñaït tieâu chuaån thaûi ra nguoàn.
c) Xaõ hoäi hoùa heä thoáng haønh chính quaûn lyù chaát thaûi raén sinh hoaït.
Trong heä thoáng quaûn lyù CTR theo höôùng xaõ hoäi hoùa coù phaân loaïi taïi nguoàn, nhaø nöôùc vaãn giöõ vai troø chuû ñaïo trong vieäc giaùn tieáp quaûn lyù vieäc thaûi boû, thu gom vaø xöû lyù baèng coâng cuï chính saùch vaø phaùp luaät.
UÛy Ban Nhaân Daân Tp. Hoà Chí Minh
Sôû Taøi Nguyeân Moâi Tröôøng
UÛy Ban Nhaân Daân Caùc Phöôøng
Ñôn Vò Thu Gom Töø Caùc Nguoàn
Ñôn vò vaän chuyeån
Ñôn Vò Xöû Lyù Cuoái Cuøng
Coâng Ty Dòch Vuï Coâng Ích
Ñoäi Thu Gom Raùc Ñöôøng Phoá
Quaûn lyù tröïc tieáp
Quaûn lyù giaùn tieáp
Cô caáu toå chöùc haønh chính theo phöônh aùn xaõ hoäi hoùa ñöôïc thöïc hieän nhö sau:
Hình 13. Sô ñoà heä thoáng quaûn lyù CTRSH theo höôùng xaõ hoäi hoùa.
3.2.6. Giaùo duïc nhaän thöùc.
Coâng taùc tuyeân truyeàn, giaùo duïc, vaän ñoäng coäng ñoàng trong vieäc thu gom, phaân loaïi CTR taïi nguoàn phaûi ñöôïc ñaët leân haøng ñaài nhaèm taïo yù thöùc vaø thoùi quen cho ngöôøi daân. Caùc bieän phaùp giaùo duïc coäng ñoàng nhö sau:
- Thay ñoåi thoùi quen tieâu thuï saûn phaåm trong xaõ hoäi.
- Giaûm löôïng CTR taïi nguoàn.
- Trang bò baûo hoä lao ñoäng khi thu gom, vaän chuyeån, xöû lyù raùc thaûi.
- Giaùo duïc veä sinh coäng ñoàng, giöõ gìn moâi tröôøng soáng saïch ñeïp.
- Toå chöùc nhieàu tuaàn, thaùng baûo veä moâi tröôøng ñeå nhaân daân tham gia, maø löïc löôïng noàng coát laø thanh nieân.
- Tuyeân truyeàn höôûng öùng baûo veä moâi tröôøng thoâng qua heä thoáng caùc thoâng tin ñaïi chuùng: truyeàn thanh, truyeàn hình, baùo chí …
- Toå chöùc caùc cuoäc thi vieát saùch, baùo veà baûo veä moâi tröôøng.
- Caét daùn baêng roân treân ñöôøng phoá vôùi noäi dung nhö doïn deïp veä sinh nhö laøm vieäc, queùt doïn ñöôøng phoá, naïo veùt kinh möông, dieãu haønh tung hoâ khaåu hieäu…
3.3. YÙ NGHÓA KINH TEÁ XAÕ HOÄI VAØ MOÂI TRÖÔØNG
3.3.1. YÙ nghóa kinh teá xaõ hoäi.
Caùc giaûi phaùp quaûn lyù CTR Quaän 3 neâu treân coù yù nghóa to lôùn veà maët kinh teá xaõ hoäi, goùp phaàn ñaûm baûo phaùt trieån beàn vöõng cuûa Quaän trong thôøi kyø coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc.
Giaûm ñaùng keå chi phí cuûa thaønh phoá cho coâng taùc quaûn lyù CTRSH vaø giaûi quyeát trieät ñeå caùc vaán ñeà oâ nhieãm cuûa baõi choân laáp, do:
- Do ñöôïc phaân loaïi, caùc loaïi CTR trôû neân saïch hôn, vì vaäy coù theå taän duïng CTR höõu cô ñeå laøm phaân compost vôùi chaát löôïng cao (khoâng laãn plastic, thuûy tinh, kim loaïi,…) hoaëc duøng laøm vaät lieäu che phuû;
- Tieát kieäm dieän tích BCL do giaûm 70-80% löôïng CTR höõu cô ñoå vaøo BCL vaø nhôø choân laáp rieâng raùc thöïc phaåm deã phaân huûy;
- Giaûm chi phí duøng cho vieäc xöû lyù nöôùc roø ræ.
Laøm taêng hieäu quaû kinh teá caùc quaù trình taùi söû duïng, taùi sinh vaø taùi cheá caùc loaïi pheá lieäu, ñoàng thôøi laøm giaûm möùc ñoä oâ nhieãm taïi caùc cô sôû phaân loaïi taùi sinh vaø taùi cheá.
Taïo ñieàu kieän aùp duïng coâng ngheä xöû lyù khaùc, nhö ñoát, laøm phaân compost, saûn xuaát khí sinh hoïc (biogas),…
Tieát kieäm taøi nguyeân thieân nhieân. Phaân loaïi CTR taïi nguoàn mang laïi lôïi ích thieát thöïc ñoái vôùi vieäc tieát kieäm nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân, trong ñoù ñaùng keå nhaát laø:
- Tieát kieäm taøi nguyeân thieân nhieân duøng ñeå saûn xuaát nguyeân lieäu;
- Tieát kieäm taøi nguyeân nöôùc;
- Tieát kieäm naêng löôïng;
- Tieát kieäm taøi nguyeân ñaát ñai.
Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc thöïc hieän chöông trình xaõ hoäi hoùa coâng taùc quaûn lyù CTR cuûa thaønh phoá, giaûm gaùnh naëng ngaân saùch, xaây döïng caùc coäng ñoàng daân cö töï löïc vôùi caùch thöùc chuû ñoäng veà taøi chính, caân ñoái thu chi trong caùc dòch vuï coâng.
3.3.2. YÙ nghóa moâi tröôøng.
Beân caïnh nhöõng lôïi ích kinh teá coù theå quy ñoåi thaønh tieàn, döï aùn phaân loaïi CTRSH taïi nguoàn coøn mang laïi nhöõng lôïi ích to lôùn khaùc maø chuùng ta hoaøn toaøn khoâng theå quy ñoåi thaønh tieàn cuõng nhö khoâng theå nhìn thaáy moät caùc cuï theå ñöôïc. Söï tham gia cuûa coäng ñoàng daân cö trong chöông trình naøy tröôùc tieân seõ goùp phaàn naâng cao nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân thaønh phoá veà baûo veä moâi tröôøng. Khi phaân loaïi taïi nguoàn, CTR taïi caùc baõi choân laáp, caùc ñieåm taäp trung seõ khoâng coøn caùc thaønh phaàn raùc coù theå nhaët laïi ñeå baùn pheá lieäu neân seõ giaûm hoaëc ngöng haún hoaït ñoäng cuûa ñoäi quan nhaët raùc gaàn 20.000 ngöôøi cuûa thaønh phoá, nhôø ñoù giaûm ñöôïc caùc beänh taät do raùc thaûi gaây ra ñoái vôùi ngöôøi nhaët raùc naøy. Ngoaøi ra coâng vieäc phaân loaïi cuõng laøm cho thôøi gian thu gom cuûa caùc xe ñaåy tay giaûm do khoâng toán thôøi gian döøng ñeå nhaët pheá lieäu thaûi ñoàng thôøi haïn cheá caùc taùc ñoäng xaáu ñeán moâi tröôøng do thôøi gian vaän chuyeån cuûa caùc xe ñaåy tay doïc heø phoá nhö muøi, ruoài, nöôùc roø ræ, raùc rôi vaõi laøm maát myõ quan ñoâ thò.
YÙ thöùc cuûa ngöôøi daân ngaøy caøng ñöôïc naâng cao vaø chuû ñoäng trong toaøn boä heä thoáng quaûn lyù CTR cuûa Quaän 3 vaø cuûa thaønh phoá Hoà Chí minh, bao goàm phaân loaïi CTRSH taïi nhaø, thu gom taïi caùc hoä, trung chuyeån vaø vaän chuyeån, xöû lyù CTR, nhôø coâng taùc ñaøo taïo, giaùo ducï, huaán luyeän vaø tuyeân truyeàn saâu roäng ñeán töøng phöôøng, toå vaø hoä gia ñình.
Ñuùc keát kinh nghieäm, thuùc ñaåy chöông trình phaân loaïi CTR ñoâ thò taïi nguoàn cuûa toaøn thaønh phoá.
Ngoaøi ra nhöõng lôïi ích moâi tröôøng khaùc töø chöông trình phaân loaïi CTR taïi nguoàn laø giaûm dieän tích baõi choân laáp goùp phaàn laøm giaûm oâ nhieãm moâi tröôøng, goùp phaàn laøm saïch thaønh phoá vì:
- Giaûm löôïng khí metan gaây “hieäu öùng nhaø kính” vaø caùc loaïi khí khaùc töø BCL gaây oâ nhieãm moâi tröôøng do saûn phaåm cuûa quaù trình phaân huûy caùc chaát höõu cô.
- Giaûm löu löôïng vaø noàng ñoä oâ nhieãm cuûa nöôùc roø ræ.
Beân caïnh ñoù ñoái vôùi moâi tröôøng vieäc taùi cheá raùc cuõng coù nhieàu taùc duïng. Chaúng haïn nhö giaûm löôïng raùc thaûi, giaûm vieäc söû duïng nguyeân lieäu thoâ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng (vieäc taùi cheá nhoââm laøm giaûm löôïng thaûi CO2 ñeán 95%).
Xaõ hoäi hoùa quaûn lyù CTR Quaän 3 goùp phaàn thöïc hieän chuû tröông quaûn lyù CTR ñang ñöôïc nhaø nöôùc, thaønh phoá vaø caùc ngaønh quan taâm vôùi muïc ñích huy ñoäng söï tham gia cuûa coäng ñoàng vaøo vaán ñeà baûo veä vaø phaùt trieån beàn vöõng moâi tröôøng.
KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ
I. KEÁT LUAÄN
Keát quaû nghieân cöùu cuûa ñeà taøi luaän vaên coù theå coù nhöõng keát luaän sau ñaây:
Khoái löôïng vaø thaønh phaàn chaát thaûi raén Quaän 3 cuõng gaàn gioáng vôùi khoái löôïng vaø thaønh phaàn chaát thaûi raén chung cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh, nhöng coù khaùc laø chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø noâng nghieäp haàu nhö khoâng coù taïi Quaän.
Heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén Quaän 3 tuaân thuû theo heä thoáng quaûn lyù chung cuûa Thaønh phoá vôùi söï tham gia cuûa toå chöùc coâng laäp vaø daân laäp. Löïc löôïng thu gom daân laäp ñöôïc thöïc hieän nghieâm tuùc vaø coù traùch nhieäm, ñaây laø vaán ñeà caàn ñöôïc khuyeán khích vaø nhaân roäng.
Veà coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén taïi Quaän 3 coù theå toång keát goàm nhöõng maët ñöôïc vaø maët haïn cheá nhaát ñònh:
+ Maët ñöôïc:
Coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén treân ñòa baøn Quaän ñöôïc toå chöùc khaù chaët cheõ. Löïc löôïng thu gom coâng laäp vaø daân laäp ñeàu do Coâng ty dòch vuï coâng ích quaän 3 tröïc tieáp quaûn lyù.
Heä thoáng thu gom vaø vaän chuyeån hoaït ñoäng toát ñaûm baûo thu gom trieät ñeå löôïng raùc sinh hoaït phaùt sinh moãi ngaøy töø khu daân cö, chôï vaø caùc nguoàn khaùc.
+ Maët haïn cheá : Chöa quaûn lyù chaët cheõ ñöôïc löïc löôïng thu gom raùc daân laäp daãn ñeán vieäc tranh chaáp caùc ñöôøng daây raùc vaø veà vaán ñeà baûo ñaûm an toaøn lao ñoäng cuûa löïc löôïng naøy haàu nhö khoâng ñöôïc quan taâm.
Treân cô sôû phaân tích hieän traïng, khoái löôïng, thaønh phaàn chaát thaûi raén treân ñòa baøn Quaän 3 vaø phaân tích nhöõng maët ñöôïc vaø maët haïn cheá trong coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén taïi nguoàn, luaän vaên ñeà xuaát coâng taùc quaûn lyù coù cô sôû khoa hoïc vaø thöïc teá taïi Quaän nhö: phaân loaïi töø nguoàn taïi hoä gia ñình, taùi cheá chaát thaûi coù theå taùi cheá vaø ñöôïc thöïc hieän taïi caùc cô sôû taùi cheá ngoaøi Quaän, xöû lyù chaát thaûi raén cuõng caàn ñöôïc ñöa ra ngoaøi Quaän xöû lyù, trong caùc giaûi phaùp ñoù thì vaán ñeà ñaåy maïnh coâng taùc xaõ hoäi hoùa laø giaûi phaùp quan troïng nhaát.
II. KIEÁN NGHÒ
Heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén Quaän 3 noùi rieâng vaø toaøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi chung caàn ñöôïc toå chöùc ñoàng boä. Chaát thaûi raén phaân loaïi taïi nguoàn phaûi ñöôïc thu gom rieâng bieät, chaát thaûi raén ñaõ phaân loaïi caàn ñöôïc vaän chuyeån ñeán nôi xöû lyù tieáp theo.
Quan taâm vaø khuyeán khích maïnh meõ vieäc xaõ hoäi hoùa coâng taùc thu gom, queùt doïn chaát thaûi raén.
Quan taâm ñeán ñôøi soáng tinh thaàn vaø vaät chaát cuûa nhöõng ngöôøi thu gom chaát thaûi raén tö nhaân vì phaàn lôùn hoï laø nhöõng ngöôøi ngheøo.
Taêng cöôøng vaø thöôøng xuyeân tuyeân truyeàn giaùo duïc naâng cao nhaän thöùc cuûa coäng ñoàng Quaän 3 vôùi chöông trình: “khu phoá thaân thieän vôùi moâi tröôøng”, “yù thöùc töï giaùc khoâng xaû raùc ngoaøi phoá”, “tuaàn leã xanh vaø saïch”, “tìm hieåu veà phaân loaïi raùc taïi nguoàn”…
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
bai hoan chinh.doc- BIA.doc
- mucluc.doc
- nhiemvu do_an.doc
- phuluc.doc
- tai lieu tham khao.doc
