Nghiên cứu, đề xuất các giải pháp sản xuất sạch hơn áp dụng cho công ty cổ phần nông sản thực phẩm xuất khẩu Sài Gòn

CHÖÔNG 1: MÔÛ ÑAÀU 1.1 ÑAËT VAÁN ÑEÀ Ñaát nöôùc ta trong thôøi kyø coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa laáy phöông chaâm “saùnh vai vôùi caùc cöôøng quoác naêm chaâu treân theá giôùi” laøm muïc tieâu cho söï phaùt trieån. Cuøng vôùi söï phaùt trieån laø söï goùp phaàn cuûa ngaønh cheá bieán xuaát khaåu noâng saûn thöïc phaåm Vieät Nam noùi chung vaø thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng. Toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng hoùa cuûa nöôùc ta ñaõ gia taêng nhanh choùng trong nhöõng naêm qua. Kim ngaïch xuaát khaåu haøng hoùa taêng töø 2,4 tyû USD trong naêm 1990 leân treân 5,4 tyû USD naêm 1995, taêng 14,5 tyû USD naêm 2000, ñeán 32,5 tyû USD trong naêm 2006 vaø coù khaû naêng ñaït 47,5 tyû USD trong naêm 2007. Tyû leä kim ngaïch xuaát khaåu so vôùi GDP cuõng taêng nhanh : töø 30,8% naêm 1990 leân 46,5 % naêm 2000, leân treân 61,3% naêm 2005, leân 65% naêm 2006 vaø 67% naêm 2007 – tyû leä taêng naøy thuoäc loaïi cao so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc ( ñöùng thöù 4 trong khu vöïc ASEAN, ñöùng thöù 5 khu vöïc chaâu aù, vaø thöù 8 treân theá giôùi). Kim ngaïch xuaát khaåu bình quaân ñaàu ngöôøi cuõng taêng töø 36,4 USD naêm 1990, leân 75 USD naêm 1995, leân 186,8 USD naêm 2000, leân 391 USD naêm 2005, leân 473,2 USD naêm 2006 vaø khaû naêng naêm 2007 ñaït 557 USD.(Hiệp hội lương thực thành Phố năm 20007) Ñoàng haønh vôùi söï phaùt trieån của ngành chế biến xuất khẩu nông sản thực phẩm laø nhieàu vaán ñeà veà moâi tröôøng ñaëc bieäc laø oâ nhieãm của moâi tröôøng khoâng khí vaø moâi tröôøng nöôùc do ngaønh cheá bieán xuaát khaåu thöïc phaåm gaây ra. Tuy vậy, vieäc xöû lyù oâ nhieãm hieän nay vaãn chæ laø xöû lyù cuoái ñöôøng oáng, giaûi phaùp naøy vöøa toán keùm laïi khoâng laâu daøi. Moät caùch tieáp caän coù theå giaûi quyeát caùc vaán ñeà oâ nhieãm khoâng toán keùm nhöng laïi coù hieäu quaû laâu daøi, ñoù laø giaûi phaùp saûn xuaát saïch hôn. Aùp duïng SXSH khoâng nhöõng caûi thieän ñöôïc moâi tröôøng maø coøn mang laïi hieåu quaû kinh teá cho caùc doanh nghieäp. Hieän nay, Vieät Nam ñaõ laø thaønh vieân chính thöùc cuûa WTO, neân yeâu caàu thò tröôøng nöôùc ngoaøi veà chaát löôïng saûn phaåm raát khaéc khe. Ñaây laø moät ñoäng löïc cho caùc doanh nghieäp saûn xuaát caàn quan taâm nhieàu hôn nöõa ñeán quy trình saûn xuaát saûn phaåm. Vì vaäy, vieäc trieån khai aùp duïng SXSH laø raát caàn thieát cho caùc doanh nghieäp ôû nöôùc ta hieän nay, ñaëc bieät laø ngaønh cheá bieán xuaát khaåu thöïc phaåm. Vì vaäy, “Nghieân cöùu, ñeà xuaát caùc giaûi phaùp Saûn Xuaát Saïch Hôn aùp duïng cho coâng ty Coå Phaàn Noâng Saûn Xuaát Khaåu Saøi Goøn” ñöôïc trieån khai nghieân cöùu vaø ñaây cuõng chính laø nguyeân nhaân ñeå choïn ñeà taøi. 1.2 MUÏC ÑÍCH VAØ YÙ NGHÓA CUÛA ÑEÀ TAØI NGHIEÂN CÖÙU Ñeà taøi Nghieân Cöùu Ñeà Xuaát Caùc Giaûi Phaùp SXSH Aùp Duïng Cho Coâng Ty Coå Phaàn Noâng Saûn Thöïc Phaåm Xuaát Khaåu Saøi Goøn nhaèm muïc ñích: Giaûm phaùt sinh chaát thaûi trong quaù trình saûn xuaát, giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng cho coâng ty vaø toaøn xaõ hoäi Taêng hieäu suaát saûn xuaát 1.3 NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU Ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu của đề tài, luaän vaên seõ taäp trung nghieân cöùu caùc noäi dung sau: Toång quan veà SXSH, tình hình aùp duïng SXSH taïi Vieät Nam vaø treân theá giôùi Toång quan veà ngaønh xuaát khaåu noâng saûn - thöïc phaåm ôû Vieät Nam Nghieân cứu caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, qui trình sô cheá toâm, hieän traïng moâi tröôøng cuûa coâng ty Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp SXSH aùp duïng cho coâng ty Coå Phaàn Noâng Saûn Thöïc Phaåm Xuaát Khaåu Saøi Goøn 1.4 GIÔÙI HAÏN CUÛA ÑEÀ TAØI 1.4.1 Phaïm Vi Nghieân Cöùu: Do giôùi haïn veà thôøi gian laøm ñeà taøi vaø do söï nghieâm khaéc cuûa coâng ty, ñeà taøi chæ taäp trung nghieân cöùu vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp SXSH aùp duïng cho phaân xöôûng haûi saûn (PXHS) cuûa coâng ty. 1.4.2 Ñoái Töôïng Nghieân Cöùu : - Quy trình saûn xuaát (SX) - Tieâu thuï nguyeân nhieân vaät lieäu - Toå chöùc vaø thöïc hieän SX 1.4.3 Thôøi Gian Nghieân Cöùu: - Ngaøy baét ñaàu : 01/10/2007 - Ngaøy hoaøn thaønh: 22/12/2007 CHÖÔNG 2: TOÅNG QUAN VEÀ SAÛN XUAÁT SAÏCH HÔN 2.1 TOÅNG QUAN VEÀ SAÛN XUAÁT SAÏCH HÔN “ Saûn xuaát saïch hôn laø moät coâng cuï phaùt trieån beàn vöõng” 2.1.1 Khaùi nieäm veà SXSH Theo UNED, “ SXSH laø vieäc aùp duïng lieân tuïc moät hcieán löôïc phoøng ngöøa toång hôïp moâi tröôøng vaøo caùc quaù trình saûn xuaát, saûn phaåm vaø dòch vuï nhaèm naâng cao hieäu suaát sinh thaùi vaø giaûm thieåu ruûi ro cho con ngöôøi vaø moâi tröôøng.” Ñoái vôùi quaù trình saûn xuaát: SXSH bao goàm giaûm nguyeân lieäu vaø naêng löôïng trong quaù trình saûn xuaát ra moät ñôn vò saûn phaåm; loaïi tröø caùc nguyeân lieäu ñoäc haïi, giaûm löôïng tính ñoäc haïi cuûa taát caû caùc chaát thaûi ngay taïi nguoàn thaûi. Ñoái vôùi saûn phaåm: SXSH nhaèm giaûm thieåu taùc ñoäng cuûa saûn phaåm leân moâi tröôøng, söùc khoûe vaø söï an toaøn: Trong suoát voøng ñôøi cuûa saûn phaåm Töø khaâu khai thaùc nguyeân lieäu qua khaâu saûn xuaát vaø söû duïng, ñeán khaâu thaûi boû cuoái cuøng cuûa saûn phaåm. Ñoái vôùi dòch vuï: SXSH keát hôïp nhöõng lôïi ích veà moâi tröôøng vaøo thieát keá cung caáp dòch vuï. Theo UNIDO, SXSH laø moät chieán löôïc toång hôïp mang tính phoøng ngöøa aùp duïng cho toaøn boä voøng ñôøi saûn xuaát nhaèm: Taêng naêng suaát thoâng qua baûo ñaûm söû duïng hieäu quaû hôn nguyeân lieäu thoâ, naêng löôïng vaø nöôùc Taêng cöôøng caûi thieän tình traïng moâi tröôøng thoâng qua giaûm chaát thaûi taïi nguoàn Giaûm caùc taùc ñoäng moâi tröôøng trong suoát voøng ñôøi saûn phaåm thoâng qua thieát keá caùc saûn phaåm thaân thieän vôùi moâi tröôøng ñoàng thôøi mang laïi lôïi nhuaän 2.1.2 Ñieàu kieän vaø yeâu caàu khi thöïc hieän SXSH Coù söï tham gia cuûa coâng nhaân vaän haønh: Nhöõng ngöôøi giaùm saùt vaän haønh caàn ñöôïc tham gia tích cöïc ngay töø khi baét ñaàu ñaùnh giaù SXSH. Coâng nhaân vaän haønh laø nhöõng ngöôøi ñoùng goùp nhieàu vaøo vieäc xaùc ñònh vaø thöïc hieän caùc giaûi SXSH. Laøm vieäc theo nhoùm: Ñeå ñaùnh giaù SXSH thaønh coâng, khoâng theå tieán haønh ñoäc laäp, maø phaûi coù söï ñoùng goùp yù kieán cuûa caùc thaønh vieân trong nhoùm SXSH. Phöông phaùp luaän khoa hoïc: Ñeå SXSH beàn vöõng vaø coù hieäu quaû, caàn phaûi aùp duïng vaø tuaân thuû caùc böôùc cuûa phöông phaùp luaän ñaùnh giaù SXSH 2.1.3 Phöông phaùp luaän ñaùnh giaù SXSH Ñaùnh giaù SXSH laø moät quy trình lieân tuïc, bao goàm 6 böôùc cô baûn minh hoïa trong hình 1 döôùi ñaây Böôùc 1 Baét ñaàu Böôùc 3 Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp SXSH Böôùc 6 Duy trì SXSH Böôùc 5 Thöïc hieän caùc giaûi phaùp SXSH Böôùc 4 Löïa choïn caùc giaûi phaùp SXSH Böôùc 2 Phaân tích quy trình Hình 1:Sô ñoà caùc böôùc thöïc hieän SXSH Böôùc 1 Baét ñaàu Böôùc 3 Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp SXSH Böôùc 6 Duy trì SXSH Böôùc 5 Thöïc hieän caùc giaûi phaùp SXSH Böôùc 4 Löïa choïn caùc giaûi phaùp SXSH Böôùc 2 Phaân tích quy trình Hình 1:Sô ñoà caùc böôùc thöïc hieän SXSH Baûng 2.1: 6 böôùc thöïc hieän SXSH Böôùc 1: Baét ñaàu Thaønh laäp nhoùm SXSH Lieät keâ caùc coâng ñoaïn saûn xuaát Xaùc ñònh vaø löïa choïn caùc coâng ñoaïn gaây laõng phí nhaát Böôùc 2: Phaân tích caùc coâng ñoaïn saûn xuaát Xaây döïng sô ñoà doøng cho troïng taâm saûn xuaát Caân baèng vaät lieäu vaø naêng löôïng Xaùc ñònh chi phí doøng thaûi Phaân tích nguyeân nhaân Böôùc 3: Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp SXSH Döïa treân keát quaû caùc böôùc tröôùc, böôùc naøy seõ phaùt trieån, lieät keâ vaø moâ taû caùc giaûi phaùp coù theå laøm ñöôïc Xaây döïng caùc giaûi phaùp SXSH Löïa choïn caùc giaûi phaùp coù khaû naêng nhaát Böôùc 4: Löïa choïn caùc giaûi phaùp SXSH Ñaùnh giaù tính khaû thi veà kyõ thuaät Ñaùnh giaù tính khaû thi veà kinh teá Ñaùnh giaù tænh khaû thi veà moâi tröôøng Löïa choïn caùc giaûi phaùp ñeå thöïc hieän Böôùc 5: Thöïc hieän caùc giaûi phaùp SXSH Chuaån bò thöïc hieän Thöïc hieän caùc giaûi phaùp SXSH Quan traéc vaø ñaùnh giaù keát quaû Böôùc 6: Duy trì SXSH Duy trì caùc giaûi phaùp SXSH Löïa choïn coâng ñoaïn ieáp theo cho troïng taâm ñaùnh giaù 2.1.4 Phaân loaïi caùc giaûi phaùp: Vôùi moãi ñoái töôïng khi thöïc hieän SXSH ñeàu coù nhieàu giaûi phaùp khaùc nhau. Tuy nhieân caùc giaûi phaùp SXSH coù theå chia thaønh 3 nhoùm nhö sau: Giaûm chaát thaûi taïi nguoàn Quaûn lyù noäi vi Kieåm soaùt quaù trình toát hôn Coâng ngheä saûn xuaát môùi Thay ñoåi nguyeân lieäu Caûi tieán thieát bò Tuaàn hoaøn Taän thu, taùi söû duïng taïichoå Taïo ra saûn phaåm phuï Caûi tieán saûn phaåm Thay ñoåi saûn phaåm Thay ñoåi bao bì PHAÂN LOAÏI CAÙC GIAÛI PHAÙP SXSH Hình.2: Sô ñoà phaân loaïi caùc giaûi phaùp SXSH Giaûm Chaát Thaûi Taïi Nguoàn Quaûn lyù noäi vi: Laø moät loaïi giaûi phaùp ñôn thuaàn nhaát cuûa SXSH. Quaûn lyù noäi vi khoâng ñoøi hoûi chi phí ñaàu tö vaø coù theå ñöôïc thöïc hieän ngay sau khi xaùc ñònh ñöôïc caùc giaûi phaùp. Kieåm soaùt quaù trình toát hôn: Ñeå ñaûm baûo caùc ñeàu kieän saûn xuaát ñöôïc toái öu hoaù veà maët tieâu thuï nguyeân lieäu, saûn xuaát vaø phaùt sinh chaát thaûi. Caùc thoâng soá cuûa quaù trình saûn xuaát nhieät ñoä, thôøi gian, aùp suaát, pH, toác ñoä…, caàn ñöôïc giaùm saùt vaø duy trì caøng gaàn vôùi ñieàu kieän toái öu caøng toát. Thay ñoåi nguyeân vaät lieäu: Laø vieäc thay theá caùc nguyeân lieäu ñang söû duïng baèng caùc nguyeân lieäu khaùc thaân thieän vôùi moâi tröôøng. Thay ñoåi nguyeân lieäu coøn coù theå laø vieäc mua nguyeân lieäu coù chaát löôïng toát hôn ñeå ñaït ñöôïc hieäu suaát söû duïng cao hôn. Caûi tieán caùc thieát bò: Laø vieäc thay ñoåi thieát bò ñaõ coù ñeå nguyeân lieäu toån thaát ít hôn.Vieäc caûi tieán caùc thieát bò coù theå laø ñieàu chænh toác ñoä maùy, laø toái öu kích thöôùc kho chöùa, laø vieäc baûo oân beà maët noùng hay laïnh, hoaëc thieát keá caûi thieän caùc boä phaän caàn thieát trong thieát bò. Coâng ngheä saûn xuaát môùi: Laø vieäc laép ñaët caùc thieát bò môùi vaø coù hieäu quaû hôn, giaûi phaùp naøy yeâu caàu chi phí ñaàu tö cao hôn caùc giaûi phaùp SXSH khaùc. Maëc duø vaäy, tieàm naêng tieát kieäm vaø caûi thieän chaát löôïng coù theå cao hôn so vôùi caùc giaûi phaùp khaùc. Tuaàn Hoaøn Taän thu vaø taùi söû duïng taïi choã: Laø vieäc thu gom chaát thaûi vaø söû duïng laïi cho quaù trình saûn xuaát. Taïo ra caùc saûn phaåm phuï: Laø vieäc thu gom vaø xöû lyù caùc doøng thaûi ñeå coù theå trôû thaønh moät saûn phaåm môùi hoaëc ñeå baùn ra cho caùc cô sôû saûn xuaát khaùc. Caûi Tieán Saûn Phaåm Thay ñoåi saûn phaåm: Laø vieäc caûi thieän chaát löôïng saûn phaåm vaø caùc yeâu caàu ñoái vôùi saûn phaåm ñoù ñeå laøm giaûm oâ nhieãm. Caûi thieän thieát keá saûn phaåm coù theå tieát kieäm ñöôïc löôïng nguyeân lieäu vaø hoaù chaát ñoäc haïi söû duïng. Caùc thay ñoåi veà bao bì: Laø vieäc giaûm thieåu löôïng bao bì söû duïng, ñoàng thôøi baûo veä ñöôïc saûn phaåm. Moät ví duï trong nhoùm giaûi phaùp naøy laø söû duïng bìa carton cuõ thay cho caùc loaïi xoáp ñeå baûo veä caùc vaät deã vôõ. 2.1.5 Caùc lôïi ích vaø raøo caûn khi aùp duïng SXSH 2.1.5.1 Lôïi ích SXSH coù yù nghóa ñoái vôùi taát caû caùc doanh nghieäp, khoâng keå qui moâ lôùn hay nhoû. SXSH giuùp caùc doanh nghieäp taêng lôïi nhuaän, giaûm chaát. Caùc lôïi ích naøy coù theå toùm taét nhö sau: Giaûm chi phí saûn xuaát: SXSH giuùp laøm giaûm vieäc söû duïng laõng phí nguyeân vaät lieäu, naêng löôïng trong qui trình saûn xuaát, thoâng qua vieäc söû duïng nguyeân vaät lieäu vaø naêng löôïng moät caùch hieäu quaû hôn. Ngoaøi ra aùp duïng SXSH coøn coù nhieàu khaû naêng thu hoài vaø taùi taïo, taùi söû duïng caùc pheá phaåm, tieát kieäm ñöôïc nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo vaø chi phí xöû lyù. Giaûm chi phí xöû lyù chaát thaûi: SXSH seõ laøm giaûm khoái löôïng nguyeân vaät lieäu thaát thoaùt ñi vaøo doøng thaûi vaø ngaên ngöøa oâ nhieãm taïi nguoàn, do ñoù seõ laøm giaûm khoái löôïng vaø toác ñoä ñoäc haïi cuûa chaát thaûi cuoái ñöôøng oáng vì vaäy chi phí lieân quan ñeán xöû lyù chaát thaûi seõ giaûm vaø chaát löôïng moâi tröôøng cuûa coâng ty cuõng ñöôïc caûi thieän. Cô hoäi thò tröôøng môùi ñöôïc caûi thieän: Nhaän thöùc veà caùc vaán ñeà moâi tröôøng cuûa ngöôøi tieâu duøng ngaøy caøng taêng veà caùc vaán ñeà moâi tröôøng, taïo neân nhu caàu veà caùc saûn phaåm xanh treân thò tröôøng quoác teá. Ñieàu naøy môû ra moät cô hoäi thò tröôøng môùi vaø saûn xuaát ra saûn phaåm coù chaát löôïng cao vôùi giaù thaønh caïnh tranh hôn neáu taäp trung noã löïc vaøo SXSH. SXSH seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå thöïc hieän heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng theo tieâu chuaån ISO 14000, chöùng chæ ISO 14000 môû ra moät thò tröôøng môùi vaø khaû naêng tieáp caän thò tröôøng xuaát khaåu toát hôn. Caûi thieän hình aûnh doanh nghieäp: SXSH phaûn aùnh boä maët cuûa doanh nghieäp. Moät doanh nghieäp aùp duïng SXSH seõ ñöôïc xaõ hoäi vaø caùc cô quan chöùc naêng coù caùi nhìn thieän caûm hôn vì ñaõ quan taâm ñeán vaán ñeà moâi tröôøng. Tieáp caän caùc nguoàn taøi chính toát hôn: Caùc döï aùn ñaàu tö cho SXSH bao goàm caùc thoâng tin veà tính khaû thi veà kyõ thuaät, kinh teá, moâi tröôøng. Ñaây laø cô sôû cho vieäc tieáp nhaän caùc hoã trôï cuûa ngaân haøng hoaëc caùc quyõ moâi tröôøng. Caùc cô quan taøi chính quoác teá ñaõ nhaän thöùc roõ caùc vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng vaø xem xeùt caùc ñeà nghò vay voán töø goùc ñoä moâi tröôøng. Moâi tröôøng laøm vieäc toát hôn: Beân caïnh caùc lôïi ích kinh teá vaø moâi tröôøfg, SXSH coøn caûi thieän caùc ñieàu kieän an toaøn, söùc khoûe ngheà nghieäp cho nhaân vieân. Caùc ñieàu kieän laøm vieäc thuaän lôïi laøm taêng yù thöùc vaø thuùc ñaåy nhaân vieân quan taâm kieåm soaùt chaát thaûi traùnh laõng phí, gaây oâ nhieãm laøm maát myõ quan aûnh höôûng ñeán söùc khoeû ngöôøi saûn xuaát. Tuaân thuû caùc qui ñònh, luaät moâi tröôøng toát hôn: SXSH giuùp vieäc xöû lyù chaát thaûi hieäu quaû vaø reû tieàn hôn do löu löôïng vaø taûi löôïng caùc chaát thaûi giaûm hoaëc loaïi boû nguyeân nhaân gaây ra caùc chaát thaûi. Ñieàu naøy coù yù nghóa ñoái vôùi moâi tröôøng ñoàng thôøi deã daøng ñaùp öùng, thoaû maõn caùc tieâu chuaån, qui ñònh cuûa luaät moâi tröôøng ñaõ ban haønh. 2.1.5.2 Raøo caûn Thöïc hieän SXSH laø moät bieän phaùp tieáp caän tích cöïc ñeå taêng lôïi nhuaän caûi thieän moâi tröôøng laøm vieäc vaø giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng. Tuy nhieân trong quaù trình aùp duïng laïi phaùt sinh caùc raøo caûn sau: Veà Nhaän Thöùc Cuûa Caùc Doanh Nghieäp Nhaän thöùc cuûa caùc caáp laõnh ñaïo nhaø maùy veà SXSH coøn haïn cheá, nghó SXSH laø vieäc raát khoù thöïc hieän, aùp duïng toán keùm nhieàu. Ngaïi tieát loä thoâng tin ra ngoaøi, khoâng muoán thay ñoåi quaù trình saûn xuaát. Hoà sô ghi cheùp veà saûn xuaát coøn ngheøo naøn. Thöôøng taäp trung vaøo xöû lyù cuoái ñöôøng oáng Chöa ñaùnh giaù cao veà giaù trò cuûa taøi nguyeân thieân nhieân. Vieäc tieáp caän caùc nguoàn taøi chính ñaàu tö cho SXSH coøn nhieàu thuû tuïc phieàn haø, raéc roái. Xem SXSH nhö laø moät döï aùn chöù khoâng phaûi laø moät chieán löôïc ñöôïc thöïc hieän lieân tuïc cuûa coâng ty. Veà Phía Toå Chöùc – Quaûn Lyù Cuûa Caùc Cô Quan Nhaø Nöôùc Thieáu heä thoáng qui ñònh coù tính chaát phaùp lyù khuyeán khích, hoã trôï vieäc BVMT noùi chung vaø tieát kieäm taøi nguyeân thieân nhieân, aùp duïng SXSH noùi rieâng. Thieáu söï quan taâm veà SXSH trong chieán löôïc vaø chính saùch phaùt trieån coâng nghieäp vaø thöông maïi. Chöa toå chöùc thuùc ñaåy SXSH ñi vaøo thöïc tieån hoaït ñoäng coâng nghieäp. Luaät MT chöa coù tính nghieâm minh, vieäc cöôõng cheá thöïc hieän luaät moâi tröôøng chöa chaët cheõ. Caùc qui ñònh veà moâi tröôøng coøn quaù taäp trung vaøo xöû lyù cuoái ñöôøng oáng. Veà Kyõ Thuaät Thieáu caùc phöông tieän kyõ thuaät ñeå ñaùnh giaù SXSH hieäu quaû. Naêng löïc kyõ thuaät coøn haïn cheá. Haïn cheá trong tieáp caän thoâng tin kyõ thuaät, thieáu thoâng tin veà coâng ngheä toát nhaát hieän coù vaø coâng ngheä haáp daãn veà maët kinh teá. Caùc Cô Quan Tö Vaán: Thieáu caùc chuyeân gia tö vaán veà SXSH cho caùc ngaønh coâng nghieäp khaùc nhau. Tình hình aùp duïng SXSH treân theá giôùi vaø ôû Vieät Nam 2.1.6.1. Treân Theá Giôùi Naêm 1989, chöông trình Moâi tröôøng cuûa Lieân Hôïp Quoác (UNEP) ñaõ ñöa ra saùng kieán veà SXSH, caùc hoaït ñoäng SXSH cuûa UNEP ñaõ daãn ñaàu phong traøo vaø ñoäng vieân caùc ñoái taùc quaõng baù khaùi nieäm SXSH treân toaøn theá giôùi. Naêm 1990 toå chöùc Hôïp taùc vaø Phaùt trieån kinh teá (OECD) ñaõ xaây döïng caùc höôùng hoaït ñoäng veà SXSH treân cô sôû chöông trình hôïp taùc vôùi UNEP veà “ Coâng ngheä vaø Moâi tröôøng ”. Naêm 1994, coù hôn 32 Trung taâm SXSH ñöôïc thaønh laäp, trong ñoù coù Vieät Nam. Naêm 1998, UNEP chuaån bò tuyeân ngoân Quoác teá veà SXSH, chính saùch tuyeân boá cam keát veà chieán löôïc vaø thöïc hieän SXSH. SXSH ñaõ ñöôïc aùp duïng thaønh coâng ôû caùc nöôùc nhö Lithuania, Trung Quoác, AÁn Ñoä, Coäng Hoaø Seùc, Tanzania, Meâhico,….Vaø ñang ñöôïc coâng nhaän laø moät caùch tieáp caän chuû ñoäng, toaøn dieän trong quaûn lyù moâi tröôøng coâng nghieäp ÔÛ Lithuania, vaøo nhöõng naêm 1950 chæ coù 4% caùc coâng ty trieån khai SXSH, con soá naøy ñaõ taêng leân 30% vaøo nhöõng naêm 1990. ÔÛ Coäng hoaø Seùc, 24 tröôøng hôïp nghieân cöùu aùp duïng SXSH ñaõ cho thaáy chaát thaûi coâng nghieä phaùt sinh ñaõ giaûm gaàn 22.000 taán/naêm, bao goàm caû 10.000 taán chaát thaûi nguy haïi. Nöôùc thaûi ñaõ giaûm 12.000 m3/naêm. Lôïi ích kinh teá öôùc tính khoaûng 24 tyû USD/naêm. ÔÛ Indonesia baèng caùch aùp duïng SXSH ñaõ tieát kieäm khoaûng 35.000 USD/naêm (ôû nhaø maùy ximaêng). Thôøi gian thu hoài voán ñaàu tö cho SXSH khoâng ñeán moät naêm. ÔÛ Trung Quoác, caùc döï aùn thöïc nghieäm taïi 51 coâng ty trong 11 ngaønh coâng nghieäp ñaõ cho thaáy SXSH ñaõ giaûm ñöôïc oâ nhieãm töø 15-31% vaø coù hieäu quaû gaáp 5 laàn so vôùi caùc phöông phaùp truyeàn thoáng. ÔÛ AÁn Ñoä aùp duïng SXSH cuõng raát thaønh coâng, ñieån hình nhö hai coâng ty: coâng ty lieân doanh HERO HONDA Motors (AÁn Ñoä: 55%, Nhaät:45%) vaø coâng ty Tehri Pulp and Perper Limited (bang Musaffarnagar), sau khi aùp duïng SXSH ñaõ giaûm hôn giaûm hôn 50% nöôùc tieâu thuï, giaûm 26% naêng löôïng tieâu thu, giaûm 10% löôïng hôi tieâu thuï….Vôùi toång soá tieàn tieát kieäm treân 500.000USD. Baûng 2. Keát quaû aùp duïng SXSH cuûa moät soá nöôùc treân theá giôùi STT Doanh nghieäp (ngaønh) Quoác gia Tieát kieäm Ñaàu tö Thôøi gian hoaøn voán 1 Hirsch GmbH (Da) Austria Tieát kieäm chi phí: 450.000 USD Giaûm: - Da maûnh vuïn thöøa 45% - Acetone 85% 700.000 USD 1,6 naêm 2 Landskrona Galvanoverk (Maï ñieän) Sweden Tieát kieäm chi phí: 80.300 USD Trong ñoù: - Nöôùc: 10.800 USD - Naêng löôïng: 7.100 USD - Hoùa chaát: 24.600 UDS -Dòch vuï: 37.800 USD 421700 USD 5,5 naêm 3 Rhone Poulenc Chemicals Ltd (Hoùa chaát) United Kingdom Tieát kieäm chi phí: 51.000 USD Trong ñoù: - Giaûm löôïng nöôùc thaûi vaø COD: 9741USD - Giaûm nöôùc tieâu thuï: 4.876 USD - Hao huït saûn phaåm: 36.522 USD 10.000 USD 3 thaùng 4 Robins company (Maï vaø gia coâng kim loaïi) United states Tieát kieäm haøng naêm: 117.000 USD Giaûm chi phí: Nöôùc söû duïng: 22.000 USD Hoùa chaát söû duïng: 13.000 USD Thaûi boû buøn caën vaø chaát thaûi ñoäc haïi: 28.000 USD Thu nhaäp töø baùn kim loaïi thu hoài töø buøn thaûi: 14.000 USD Phaân tích taïi phoøng thí nghieäm: 40.000 USD. 240.000 USD 2 naêm 5 Coâng ty saûn xuaát boät giaáy vaø giaáy Ashoka AÁn Ñoä Tieát kieäm chi phí: 118.000 USD Giaûm chi phí: Xöû lyù nöôùc thaûi (giaûm 0.8 TPD, COD) Tieâu thuï Kerosene Hao huït xô Taêng naêng löïc saûn xuaát giaáy 25.000 USD < 3 thaùng Nguoàn: (Cleaner Production Worldwide), UNEP, 1995. 2.1.6.2. ÔÛ Vieät Nam SXSH ñöôïc bieát ñeán hôn 10 naêm nay, naêm 1998, döôùi söï hoã trôï cuûa UNIDO vaø UNEP Trung taâm Saûn xuaát saïch quoác gia taïi Vieät Nam ñaõ ñöôïc thaønh laäp. Nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa vaán ñeà naøy, ngaøy 22/09/1999, Boä tröôûng Boä KHCN & MT ñaõ kyù vaøo Tuyeân ngoân quoác teá veà SXSH, theå hieän cam keát cuûa Chính phuû trong vieäc phaùt trieån ñaát nöôùc theo höôùng beàn vöõng hai naêm sau (11-1998) khaùi nieäm SXSH Vieät Nam ra ñôøi. Theo baùo caùo cuûa Cuïc Baûo veä moâi tröôøng coù gaàn 28.000 doanh nghieäp hoaït ñoäng trong caùc ngaønh ngheà coù khaû naêng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nhö: saûn xuaát hoaù chaát vaø taåy röûa, saûn xuaát giaáy, deät nhuoäm, thöïc phaåm, thuoäc da, luyeän kim,… ñaõ ñöôïc thoâng baùo veà chöông trình naøy. Nhöng ñeán nay soá löôïng caùc doanh nghieäp tham gia SXSH chæ khoaûng 199 doanh nghieäp treân 30 tænh thaønh (danh saùch 199 doanh nghieäp ñaõ trieån khai aùp duïng SXSH ôû Vieät Nam ñöôïc ñính keøm phuï luïc 1), con soá naøy coøn quaù nhoû so vôùi soá doanh nghieäp saûn xuaát coâng nghieäp hieän coù ôû nöôùc ta, Trong khi tieàm naêng tieát kieäm cho caùc ngaønh coøn raát lôùn. Haàu heát caùc doanh nghieäp khi aùp duïng SXSH ñeàu giaûm ñöôïc töø 20-35% löôïng chaát thaûi, tieát kieäm ñöôïc treân 2-3 tyû ñoång/naêm laø phoå bieán, thaäm chí ñaõ coù 3 doanh nghieäp giaûm treân 50% löôïng nöôùc thaûi vaø hoaù chaát. Keát quaû aùp duïng SXSH cuûa moät soá ngaønh coâng nghieäp ôû Vieät Nam ñöôïc theå hieän trong baûng 2.2 Baûng 3. Keát quaû aùp duïng SXSH cuûa moät soá ngaønh coâng nghieäp ôû Vieät Nam Teân ngaønh Soá löôïng doanh nghieäp Ñaïi ñieåm Keát quaû sau khi aùp duïng SXSH Deät 4 Nam Ñònh, Haø Noäi, Tp.HCM Tieát kieäm 115.000 USD, giaûm tôùi 14% OÂNKK, 14% caùc khí gaây hieäu öùng nhaø kính (GHG), 20% söû duïng hoùa chaát, 14% ñieän vaø 14% tieâu thuï daàu DO May 1 TpHCM Tiết kiệm được 12,77 tỷ đồng về điện vaø dầu FO, giảm thải ra moâi trường 10.780 tấn CO2. Thöïc phaåm vaø bia Thaïch traéng, bia, haûi saûn 4 Haûi Phoøng, Ninh Bình, Tp.HCM Tieát kieäm 55.000 USD, giaûm tôùi 13% OÂNKK, 78% (GHG), 34% chaát thaûi raén,40% hoùa chaát söû duïng, 78% tieâu thuï ñieän vaø 13% tieâu thuï than Mì 1 Tp.HCM Tieát kieäm 300.000 USD, caùc lôïi ích khaùc chöa ñöôïc ñaùnh giaù. Ñöôøng 1 Tieát kieäm125.000 USD, caùc lôïi ích khaùc chöa ñöôïc ñaùnh giaù. Daàu aên 1 Nhaø maùy daàu Taân Binh-TpHCM Lượng nước cần cho một tấn sản phẩm giảm từ 6-8 m3 xuống coøn 3-4 m3; giảm 700-800 m3 nöôùc cần phải xử lí trong ngaøy, lượng dầu FO sử dụng giảm khoảng 1-1,5 tấn/ngaøy neân lượng oâ nhiễm khí thải ra moâi trường cũng giảm. Kim loaïi 2 Nam Ñònh, Haûi Phoøng Tieát kieäm ñöôïc 357.000 USD, giaûm 15% oâ nhieãm khoâng khí, 20% chaát thaûi raén, 5% tieâu thuï ñieän, 15% tieâu thuï than. Giaáy vaø boät giaáy Giaáy in, giaáy tissue vaø carton 3 Phuù Thoï, thaønh phoá Hoà Chí Minh Tieát kieäm 334.000 USD, giaûm tôùi 35% oâ nhieãm khoâng khí, goùp phaàn vaøo vieäc giaûm phaùt thaûi 950 taán CO2/naêm, giaûm 20% thaát thoaùt sô sôïi, 30% nöôùc thaûi, 20% tieâu thuï ñieän vaø than…. Boät giaáy 6 Phuù Thoï, Hoøa Bình, Tp.HCM Tieát kieäm 370.000 USD, giaûm tôùi 42% nöôùc thaûi, 70% taûi löôïng OÂN COD. Giaáy 1 Coâng ty giaáy Vieät trì Phuù thoï Tieát kieäm 2.226 trieäu ñoàng/naêm, giaûm 6% löôïng boät giaáy, 29% hoùa chaát taåy, 15% nöôùc söû duïng giaûm 550.000 m3 nước thải, 30% tải lượng hữu cơ... Cao su 1 Cô sôû cheá bieán cao su Taán Thaønh Giaûm löôïng nöôùc thaûi phaûi xöû lyù ôû khaâu taùch taïp chaát vaø thay nöôùc ôû beå laøm saïch nguyeân lieäu laø 23.5 m3/ngaøy, töông ñuông 86.950 VND/ngaøy vaø löôïng nöôùc tieâu thuï giaûm 20%, tieát kieäm chi phí cho ñieän naêng 900.000 VND/thaùng. Vaät lieäu xaây döïng Ximaêng 1 Caàn Thô 2001 Tieát kieäm 249.000 USD, giaûm 2% clinker, 14% thaïch cao vaø 7,4% ñieän. Taám lôïp amiaêng 1 Coâng ty coå phaàn Baïch Ñaèng Tieát kieäm 252 taán amiaêng /naêm, 350 taán ximaêng/naêm; giaûm tyû leä saûn phaåm hö hoûng töø 1% - 0.3%, giaûm tyû leä saûn phaåm chaát löôïng thaáp töø 5% - 3%; tieát kieäm 247.000 USD/ naêm. Gaïch 1 Coâng ty gaïch oáp laùt Haø Noäi Giaûm phaùt thaûi 344 taán khí CO2/ naêm Theùp 1 Nam Ñònh Lôùp ræ sau uû moûng hôn khoaûng 50%, giaûm 39% löôïng axit HCl, giaûm 39% löôïng saûn phaåm keùm chaát löôïng, tieát kieäm ñöôïc 139 trieäu/naêm. Ngaønh khaùc Giaøy 2 Caàn Thô 2001 Tieát kieäm 33.000 USD, giaûm 50% tieâu thuï daàu FO, 19% tieâu thuï ñieän. Thuoác tröø saâu Caàn Thô 2001 Giaûm 0,1% thaønh phaàn hoaït tính (1.684 kg), caùc lôïi ích khaùc chöa ñöôïc ñaùnh giaù. Nguoàn: Trung taâm saûn xuaát saïch hôn Vieät Nam (2002) TOÅNG QUAN VEÀ NGAØNH THÖÏC PHAÅM CHEÁ BIEÁN 2.2.1. Khaùi Quaùt Veà Ngaønh Cheá Bieán Vaø Xuaát Khaåu Noâng Saûn – Thöïc Phaåm ôû Vieät Nam Trong nhöõng naêm gaàn nay, xuaát khaåu noâng saûn cuûa Vieät Nam sang thò tröôøng Lieân minh Chaâu AÂu (EU) ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu ñaùng keå, song vaãn coøn nhieàu khoù khaên vaø thaùch thöùc ñaët ra ñoøi hoûi Nhaø Nöôùc cuõng nhö caùc doanh nghieäp phaûi coù chieán löôïc phaùt trieån phuø hôïp ñeå coù theå giöõ vöõng vaø môû roäng thò phaàn. Ñoù laø nhaän ñònh chung ñöa ra taïi Hoäi nghò: “Thò tröôøng EU, cô hoäi vaø thaùch thöùc vôùi xuaát khaåu haøng noâng saûn Vieät Nam” vöøa ñöôïc Boä Noâng Nghieäp Vaø Phaùt trieån noâng thoân ( NN & PTNT) toå chöùc taïi Haø Noäi. Naêm 2005, hôn 90% caùc maët haøng noâng saûn xuaát khaåu ñang coù möùc taêng tröôûng xuaát khaåu haèng naêm leân ñeán 15%, coù maët hôn 80 quoác gia khaùc nhau. Tuy nhieân, moät söï vieäc gaây nhöùc nhoái ñoù laø caùc maët haøng naøy phaûi gaén “ maùc ngoaïi” ñeå thuaän lôïi cho vieäc xuaát khaåu. Ngaønh xuaát khaåu thöïc phaåm cuûa Vieät Nam ñang böôùc vaøo giai ñoaïn khoù khaên veà chaát löôïng. Thò tröôøng EU noùi chung vaø thò tröôøng Myõ noùi rieâng ñang ñaët ra caùc tieâu chuaån veà chaát löôøng an toaøn thöïc phaåm raát cao. Beân caïnh ñoù thò tröôøng Nhaät Baûn laïi caøng khaéc khe hôn veà vaán ñeà chaát löôïng an toaøn thöïc phaåm. Ñieàu naøy gaây trôû ngaïi raát lôùn trong vieäc nuoâi troàng nguoàn nguyeân lieäu cho ngaønh cheá bieán thöïc phaåm xuaát khaåu. Vaán ñeà naøy goùp phaàn thaùt thoaùt lôùn neàn kinh teá Vieät Nam. Tuy nhieân, khi thò tröôøng nöôùc ngoaøi khaéc khe veà saûn phaåm ñoøi hoûi ngöôøi noâng daân Vieät Nam laøm vieäc nghieâm tuùc hôn ñeå saûn phaåm ñaït chaát löôïng toât nhaát 2.2.1.1. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa ngaønh cheá bieán noâng saûn – thöïc phaåm Khi ñaát nöôùc ta böôùc vaøo thôøi kyø ñoåi môùi ( thaäp kyû 80 – 90 ), song song vôùi söï phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp nhö cheá taïo maùy moùc hay laép raùp caùc linh kieän ñieän töû laø söï phaùt trieån cuûa ngaønh cheá bieán noâng saûn thöïc phaåm xuaát khaåu. Vôùi böôùc ñaàu coøn gaëp nhieàu khoù khaên, tuy nhieân ngaønh xuaát khaåu noâng saûn thöïc phaåm vaãn ñang coù xu theá phaùt trieån vaø moãi naêm mang laïi cho ñaát nöôùc nguoàn lôïi nhuaän ñaùng keå. 2.2.1.3. Caùc loaïi hình noâng saûn – thöïc phaåm xuaát khaåu Nhieàu naêm qua, haøng noâng saûn chuû löïc cue Vieät Nam nhö gaïo, haït ñieàu, cao su, caø pheâ, haït tieâu ñaõ ñöôïc toå chöùc saûn xuaát vaø tieâu thuï toát, taêng nhanh saûn löôïng Beân caïnh caùc saûn phaåm truyeàn thoáng nhö : Queá, hoài, döa chuoât… nhieàu saûn phaåm môùi ñöôïc caùc doanh nghieäp ñöa vaøo danh muïc xuaát khaåu ñaït keát quaû cao nhö : Mì toâm cuûa coâng ty TNHH Coâng ngheä thöïc phaåm AÙ Xhaâu, nöôùc eùp vaûi thieàu, döùa… cuûa coâng ty Phöôùc An; caø phaùo, buùn khoâ, baùnh da cua.. cuûa coâng ty Vieät Haûi. Coâng ty PCW (Myõ) muoán phaùt trieån caùc maët haøng thöïc phaåm “ tieän lôïi cho vieäc cheá bieán caùc moùn aên Vieät Nam” bao goàm caùc maët haøng nhö: shelf stable sauces ( nöôùc soát, nöôùc chaám caùc loaïi), seasonings ( gia vò ), noodles ( mì ), rices ( gaïo ), condiment & kits ( goùi gia vò ) Ngoaøi ra moät soá coâng ty coøn xuaát khaåu caùc thöïc phaåm döôùi daïng thöùc aên nhanh nhö: mì sôïi, chaû gioø, möïc chieân gioøn, baùnh xeáp, suùp cua… 2.2.1.3. Coâng ngheä , thieát bò söû duïng trong ngaønh cheá bieán noâng saûn – thöïc phaåm Khi nhu caàu soá löôïng xuaát khaåu saûn phaåm coâng nghieäp ngaøy caøng cao, ñoøi hoûi nhaø saûn xuaát phaûi taêng naêng suaát lean cao hôn nöõa. Chính vì vaäy, caùc coâng ty can ñaàu tö nhieàu thieát bò maùy moùc hieänñaïi hôn vaø naêng suaát laøm vieäc nhanh hôn . Tuy vaäy, coâng ngheä, thieát bò maùy moùc duøng cho vieäc cheá bieán thöïc phaåm ôû nöôùc ta vaãn chöa phoå bieán. Soá lieäu töø Cuïc Cheá bieán noâng saûn vaø ngheà muoái cho bieát, hieän caû nöôùc coù khoaûng 600.000 cô sôû cheá bieán noâng saûn vôùi 220.000 maùy cheá bieán noâng saûn côõ nhoû. Nhö vaäy, bình quaân khoaûng 50 hoä gia ñình môùi coù moät maùy cheá bieán, ñaây laø möùc thaáp so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc. Coâng ngheä cuûa cô sôû naøy ña soá coøn laïc haäu neân chaát löôïng veä sinh an toaøn thöïc phaåm vaãn chöa cao. Theo Cuïc tröôûng BaÏch Quoác Khang, maëc duø noâng saûn Vieät Nam ñöôïc xuaát khaåu vôùi soá löôïng lôùn nhöng treân 80% ñuôïc xuaát döôùi daïng thoâ neân giaù trò taêng khoâng cao, kim ngaïch xuaát khaåu chöa töông xöùng vôùi tieàm naêng.Caùc loaïi maùy moùc thöôøng duøng trong ngaønh cheá bieán thöïc phaåm nhö : Baûng 4. Caùc loaïi maùy moùc, thieát bò söû duïng trong ngaønh cheá bieán thöïc phaåm STT Loaïi maùy Thoâng soá kyõ thuaät Coâng duïng 1 Maùy neùn 6AW95 Coâng suaát 7,5 taán/24h Giöõ laïnh thöïc phaåm 2 Thieát bò ngöng tuï Laøm ngöng tuï hôi tröôùc khi maùy neùn hoaït ñoäng 3 Thaùp giaûi nhieät 40RT Hieâïu suaát thaùp 0.6877 Thaûi löôïng nhieät do quaù trình ngöng tuï cuûa moâi chaát laïnh 4 Baêng taûi saûn phaåm Coâng suaát 2.2 KW Taûi saûn phaåm 5 Maùy ñoùng goùi bao bì Coâng suaát 2.2 KW Ñoùng goùi saûn phaåm 6 Maùy eùp bao chaân khoâng Coâng suaát 2.2 KW EÙùp bao saûn phaåm trong chaân khoâng 7 Maùy troän nhaân Coâng suaát 3.7 KW Troän nhaân 8 Maùy chieân xaøo Coâng suaát 3.7 KW Xöû lyù nhieät nguyeân lieäu 9 Beáp chieân Söû duïng gas Gia nhieät saûn phaåm 2.2.2. Ngaønh cheá bieán noâng saûn – thöïc phaåm xuaát khaåu ôû TPHCM 2.2.2.1. Sản phẩm và thị trường xuất khẩu Thò tröôøng xuaát khaåu caùc maët haøng noâng saûn chuû yeáu laø xuaát sang khoái EU, Nhaät, Singapo, Haøn Quoác, … vôùi caùc maët haøng xuaát khaåu chuû löïc ñöôïc xaùc ñònh laø cheø, caø pheâ, rau quaû, cao su, maät ong, ñoø goã… Boä noâng nghieäp vaø phaùt trieån Noâng thoân cho bieát, naêm 2003 kim ngaïch xuaát khaåu haøng noâng saûn cuûa caû nöôùc öôùc ñaït hôn 3,2 tyû USD, taêng 16% so vôi naêm 2002. Nhôø tích cöïc öùng duïng khoa hoïc coâng ngheä, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm, nhieàu maët haøng noâng saûn xuaát khaåu chuû löïc cuûa Vieät Nam tieáp tuïc giöõ vò trí cao treân thò tröôøng theá giôùi Boä NN&PTNT chuû tröông daàn ._.tyû troïng xuaát khaåu haøng noángaûn cheá bieán trong toång kim ngaïch xuaát khaåu noâng – laâm saûn ñeå ñaït giaù trò gia taêng cao vaø giaûm söùc eùp veà thò tröôøng vaøo vuï thu hoaïch noâng saûn. Theo thoâng keâ naêm 2003, saûn phaåm noâng saûn xuaát sang EU chieám gaàn 18% toång kim ngaïch xuaát khaåu noâng saûn caû nöôùc, trong ñoù, moät soù maët haøng xuaát khaåu chính nhö caø pheâ, haït ñieàu, hoà tieâu vaø nhaát laø caùc saûn phaåm goã coù kim ngaïch taêng hôn haún so vôùi naêm tröôùc. Beân caïnh ñoù, khoái löôïng xuaát khaåu caùc maët haøng noâng – laâm saûn vaøo EU cuõng ngaøy caøng gia taêng vôùi söï ña daïng veà chuûng loaïi, maãu maõ vaø chaát löôïng ngaøy caøng cao. Ñieàu naøy cho thaáy tieàm naêng xuaát khaåu haøng noâng – laâm saûn vaøo EU laø raát lôùn vaø ñang ñöôïc caù doanh nghieäp böôùc ñaøu khai thaùc moät caùch töông ñoùi coù hieäu quaû. Tuy nhieân, hieän nay, do trình ñoï saûn xuaát noâng nghieäp cuûa Vieät Nam chöa cao neân phaàn lôùn caùc saûn phaåm noâng saûn xuaát khaåu vaõn chöa ñaùp öùng ñöôïc caùc tieâu chuaån chaát löôïng cuõng nhö yeâu caàu ngaët ngheøo veà veï sinh an toaøn thöïc phaûm cuûa EU. Maët khaùc, maãu maõ, bao bì, chuûng loaïi haøng hoùa noâng – laâm saûn xuaát khaåu cuûa Vieät Nam coøn dôn giaûn neân chöa ñaùp öùng ñöôïc thò hieáu vaø thoùi quen tieâu duøng haøng chaùt löôïng cao cuûa thò tröôøng EU khoù tính. 2.2.2.2. Tieàm naêng xuaát khaåu noâng saûn – thöïc phaåm cuûa TPHCM Thaønh phoá HCM ñieåm hoäi tuï cuûa nhieàu doanh nghieäp khaù phaùt trieån cuûa Vieät Nam. Vôùi löôïng xuaát khaåu noâng saûn thöïc phaåm haøng naêm ñöùng nhaát caû nöôùc vaø ñöùng thöù nhì Chaâu AÙ sau Thaùi Lan. Vì vaäy, tieàm naêng phaùt trieån caùc ngaønh cheá bieán noâng saûn thöïc phaåm ôû thò tröôøng TPHCM laø raát lôùn. Chæ tính rieâng naêm 2006, ngaønh xuaát khaåu noâng saûn cuûa TPHCM noùi rieâng ñaõ taêng 2% sovôùi cuøng kyø naêm ngoaùi vôùi caùc maët haøng xuaát khaåu chuû yeáu laø gaïo, caø pheâ, cao su…(Nguoàn : hoäi löông thöïc thöïc phaåm Vieät Nam ) Theo döï tính, naêm 2008, giaù gaïo Vieät Nam taêng cao hôn so vôùi giaù gaïo Thaùi Lan cuøng loaïi. Ñieån hình nhö thaùng 9 naêm 2007, giaù gaïo xuaát khaåu vôùi 25% laø taám cuûa Vieät Nam ñaõ taêng 8USD/taán so vôùi gaïo cuøng loaïi cuûa Thaùi Lan. Beân caïnh ñoù, caø pheâ xuaát khaåu thò tröôøng TPHCM cuõng lien tuïc taêng töø thaùng 9 cho tôùi nay. Ñaây laø daáùu hieän raát ñaùng möøng cho ngöôøi daân Vieät Nam noùi chung vaø ngöôøi saûn xuaát cheá bieán noâng saûn thöïc phaåm noùi rieâng. Ñaët bieäc laø thò tröôøng TPHCM. Vì vaä, tieàm naêng xuaát khaåu noâng saûn thöïc phaåm thò tröôøng TPHCM laø raát lôùn. 2.2.2.3. Khoù khaên vaø thuaän lôïi cuûa ngaønh Xuaát khaåu Noâng saûn Thöïc phaåm TPHCM. ªKhoù khaên Khoù khaên lôùn nhaát maø thò tröôøng TPHCM ñang gaëp phaûi ñoù laø ña soá caùc ñoanh nghieäp saûn xuaát cuûa TPHCM vaãn chöa mang ñuwocj thong hieäu Vieät. Saûn phaåm Vieät Nam nhöng vaãn mang thöông hieäu nöôùc ngoaøi. Chöùa ñaët chæ tieâu chaát löôïng saûn phaåm leân haøng ñaàu Thò tröôøng Nhaät ngaøy caøng khaéc khe hôn veà dö löôïng thuoác baûo veä thöïc vaät Vieäc caïnh tranh caøng khoù khaên hôn khi coù nhieàu cô sô saûn xuaát chung moät loaïi saûn phaåm xuaát khaåu ª Thuaän lôïi Nöôùc VIeät Nam ñaõ gia nhaäp WTO, nhieàu thò tröôøng caùc nöôùc chuù yù ñeán vaø thöông hieäu Vieät ngaøy caøng coù nhöõng böôùc khaúng ñònh treân thò tröôøng theá giôùi. Vì vaäy caùc saûn phaåm thò tröôøng xuaát khaåu TPHCM ñöôïc bieát ñeán raát nhieàu. Ñieàu naøy deã daøng hôn cho vieäc giôùi thieäu saûn phaåm xuaát khaåu sang caùc nöôùc. Coù nhieàu coâng ty cuøng saûn xuaát, taïo ñieàu kieän ñeå caùc coâng ty caïnh tranh vaø khaúng ñònh thöông hieäu cuûa mình treân thò tröôøng trong nöôùc cuõng nhö thò tröôøng caùc nöôùc. Beân caïnh ñoù, caùc coâng ty seõ nghieâm tuùc hôn ñoái vôùi vaán ñeà an toaøn veä sinh thöïc phaåm. Laø moät trung taâm mua saém vaø coù daân soá lôùn nhaát caû nöôùc, thò tröôøng tieâu thuï TPHCM luoân laø thò tröôøng tieâu thuï maïnh nhaát. Vì vaäy, vieäc xuaát khaåu noâng saûn thöïc phaåm cuõng deã daøng hôn cho nhieàu doanh nghieäp vì ñöôïc nhieàu ngöôøi nöôùc ngoaøi bieát tôùi thöông hieäu cuûa mình. 2.2.3. Caùc vaán ñeà moâi tröôøng lieân quan ñeán ngaønh xuaát khaåu noâng saûn – thöïc phaåm ôû Vieät Nam noùi chung vaø TPHCM noùi rieâng Ngaønh xuaát khaåu noâng saûn ñaõ ñi vaøo nhöõng böôùc vöõng maïnh treân thò tröôøng caùc nöôùc treân theá giôùi. Tuy nhieân caùc vaán ñeà vaãn luoân ñöôïc quan taâm laø vaán ñeà moâi tröôøng lieân quan ñeán ngaønh xuaát khaåu noâng saûn Vieät Nam noùi chung vaø TPHCM noùi rieâng. Caùc vaán ñeà nhö: 2.2.3.1. Nöôùc thaûi: nhìn chung vaán ñeà nöôùc thaûi töø vieäc saûn xuaát cheá bieán noâng saûn ñeàu ñöïôïc xöû lyù cuoái ñöôøng oáng. Tuy nhieân coøn moät soá cô sôû saûn xuaát vaãn chöa chuù troïng ñeán vaán ñeà nöôùc thaûi. Ñaây laø vaán ñeà gaây nhieàu tranh caûi ñoái vôùi xaõ hoäi. Nöôùc thaûi chuû yeáu töø quaù trình sô cheá noâng saûn thöïc phaåm, nöôùc thaûi mang theo nhieàu BOD, COD, SS.. neân coù muøi hoâi vaø raát toán keùm cho vieäc xöû lyù. Vì vaäy vieäc haïn cheá nöôùc thaæ ngay töø ñaàu nguoàn phaùt thaûi laø vieäc raát caàn thieát cho caùc doanh nghieäp. 2.2.3.2. Khí thaûi: khí thaûi chuû yeáu phaùt ra töø quaù trình gia nhieät saûn phaåm va ømuøi phaùt ra töø caùc nguyeân lieäu chöa qua sô cheá. Taát caû taäp trung laïi vaø sinh ra khí thaûi coù muøi hoâi raát khoù chòu. Khí thaûi naøy neáu khoâng ñöôïc xöû lyù thì theo ñöôøng oáng thoaùt ra ngoaøi vaø gay oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh. 2.2.3.3. Chaát thaûi raén: ñoái vôùi chaát thaûi raén thì moãi ngaøy, moãi cô sôû saûn xuaát thaûi ra löôïng chaát thaûi raén töông ñoái lôùn nhö : pheá phaåm rau cuû, pheá phaåm thuûy saûn nhö : ñaàu caù, ñaàu toâm, baïch tuoäc...Nhöõng loaïi pheá phaåm naøy ñeàu goïi chung laø chaát thaûi raén. Chaát thaûi raén naøy chöùa löôïng höõu cô raát lôn so vôùi caùc loaïi chaát thaûi raén khaùc vaø ñaëc bieäc laø coù muøi hoâi. Ñeå xöû lyù löôïng chaát thaûi raén naøy phaåi toán raát nhieàu tieàn. Vì vaäy caùc cô sôû saûn xuaát caàn coù caùc bieän phaùp taùi söû duïng hay coù bieän phaùp xöû lyù rieâng. Traùnh tình traïng gaây oâ nhieãm cho moâi tröôøng xung quanh. 2.2.3.4. Dö löôïng caùc chaát thaûi trong saûn phaåm vaø vaán ñeà veä sinh an toaøn thöïc phaåm. Gaàn ñaây coù nhieàu thoâng tin cho raèng thuûy saûn xuaát khaåu Vieät Nam ñang bò nhieàu quoác gia caám nhaäp vì dö löôïng khaùng sinh Chloramphenicol. Ngöôøi tieâu duøng caøng lo laéng hôn, lieäu toâm caù ñoâng laïnh naøy coù traøn vaøo trong caùc sieâu thò? Moät soá chaát caám söû duïng trong thöïc phaåm nhö: foocmon, haøn the, sunfit, chloramphenicol, nitrofurans Vì theáâ, dö löôïng thuoác khaùng sinh hay thuoác baûo quaûn thöïc phaåm ñöôïc söû duïng trong ngaønh xuaát khaåu noâng saûn thöïc phaåm luoân laø chæ tieâu chaát löôïng saûn phaåm maø caùc cô sôû luoân quan taâm haøng ñaàu Beân caïnh ñoù, vaán ñeà cuõng khoâng keùm phaàn quan troïng laø vaán ñeà veä sinh an toaøn thöïc phaåm. Caùc cô sôû saûn xuaát luoân ñaët vaãn ñeà veä sinh an toaøn thöïc phaåm laø nguyeân taéc saûn xuaát ñaït yeâu caàu. Saûn phaåm phaûi veä sinh vaø ngöôøi tröïc tieáp chòu traùch nhieäïm cheá bieán phaûi laøm ñuùng nguyeân taéc coâng ty ñöa ra. Phaûi luoân saïch seõ vaø thao taùc laøm vieâïc phaûi theo trình töï laøm vieäc cuûa coâng ty. Ñaët bieäc quy trình saûn xuaát luoân ñöôïc kheùp kín vaø saûn phaåm luoân giöõ moät nhieät ñoä coá ñònh ñeå saûn phaåm luoân ñaït yeâu caàu. 2.3 Coâng taùc baûo veä moâi tröôøng trong ngaønh xuaát khaåu noâng saûn thöïc phaåm Ña soá caùc coâng ty saûn xuaát quy moâ vaø coù löôïng saûn phaåm xuaát khaåu cao thì ñeàu ñaõ aùp duïng caùc heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng vaø chæ tieâu an toaøn veä sinh thöïc phaåm 2.3.1 Heä thoáng quaûn lyù 2.3.1.1 Heä thoáng HACCP. : heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng Ñaây laø heä thoáng toái taân veà thöïc phaåm chæ aùp duïng cho ngaønh coâng ngheä thöïc phaåm, nhaèm ngaên ngöøa vaø kieåm soaùt caùc moái nguy xaûy ra töøng giai ñoaïn cuûa quy trình coâng ngheä, xaùc ñònh cuï theå caùc yeáu toá ruûi ro, thöïc hieän bieän phaùp giaùm saùt ñoàng thôøi haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát caùc moái nguy hieåm cho saûn phaåm. Nguyeân taéc HACCP nhaèm ñaûm baûo caùc moái nguy ñaùng keå ñoái vôùi an toaøn thöïc phaåm taïi töøng coâng ñoaïn trong daây chuyeàn saûn xuaát thöïc phaåm. Moái nguy: Laø taùc nhaân sinh hoïc, hoùa hoïc, hoaëc vaät lyù coù theå khieán cho thöïc phaåm khoâng an toaøn khi söû duïng. 2.3.1.1 Heä thoáng ISO 14001: heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng Ñaây laø moät phaàn cuûa heä thoáng quaûn lyù chung bao goàm cô caáu toå chöùc, hoaït ñoäng laäp keá hoaïch, traùch nhieäm, quy taéc, thuû tuïc, quaù trình vaø nguoàn löïc ñeû xaây döïng vaø thöïc hieän, xem xeùt vaø duy trì chính saùch moâi tröôøng. Nguyeân taéc ISO 14001 nhaèm ngaên ngöøa oâ nhieãm, bieát ñuwocj caùc khía caïnh moâi tröôøng cuûa hoaït ñoäng saûn xuaát, caùc taùc ñoäng moâi tröôøng, caùc yeâu caàu luaät phaùp vaø nhöõng yeâu caàu khaùc. Ñaëc bieäc laø ñaùnh giaù hieän traïng moâi tröôøng theo tieâu chuaån CHÖÔNG 3 : KHAÙI QUAÙT VEÀ COÂNG TY COÅ PHAÀN NOÂNG SAÛN – THÖÏC PHAÅM XUAÁT KHAÅU SAØI GOØN 3.1. SÔ LÖÔÏC VEÀ COÂNG TY 3.1.1. Vò Trí Ñòa Lyù Teân coâng ty: Coâng ty Coå phaàn Thöïc phaåm Noâng saûn Xuaát khaåu Saøi Goøn Saøi Goøn Ñòa chæ: Soá 10, Ñöôøng Beán Ngheù, Phöôøng Taân Thuaän Ñoâng, Quaän 7, TPHCM Office: Tan Thuan Dong Ward, District 7, Ho Chi Minh City Tel: (84-8) 8722363 – 8725875 – 8725576 Fax: (84-8) 8725194 Email: tt-agr@hcm.vnn.vn Website: www.agrexsaigon.com EU code: DL 111 HACCP: Aplied Coâng ty toïa laïc treân toång dieän tích maët baèng : 22000m2 - Höôùng Ñoâng caùch ñöôøng Huyønh Taán Phaùt 300m - Phía Ñoâng Baéc giaùp Khu Cheá Xuaát Taân Thuaän - Phía Taây giaùp kho quaân ñoäi - Phía Nam giaùp Coâng Ty May Nhaø Beø Toång soá lao ñoäng laø 1500 ngöôì 3.1.2 .Lòch Söû Hình Thaønh Vaø Phaùt Trieån Tieàn thaân cuûa Coâng ty laø Traïm cheá bieán thöïc phaåm xuaát khaåu Taân Thuaän, traïm naøy ñöôïc thaønh laäp ngaøy 01/04/1991 theo quyeát ñònh soá 127/NSTP.QÑ cuûa UBND TpHCM. Naêm 1992, UBND TpHCM coù quyeát ñònh soá 57/QÑ – UB ñoåi teân Traïm cheá bieán thöïc phaåm xuaát khaåu Taân Thuaän thaønh Xí Nghieäp Cheá Bieán Thöïc Phaåm Xuaát Khaåu Taân Thuaän. Xí nghieäp naøy tröïc thuoäc Coâng ty Thöïc Phaåm Noâng Saûn Thöông Maïi Saøi Goøn thuoäc Toång Coâng ty Thöïc Phaåm Noâng Saûn Thöông Maïi Saøi Goøn. Ngaøy 01/07/2006, Xí Nghieäp Cheá Bieán Thöïc Phaåm Xuaát Khaåu Taân Thuaän ñöôïc ñoåi teân thaønh “Coâng ty Coå Phaàn Noâng Saûn Thöïc phaåm Xuaát Khaåu Saøi Goøn” Nhieäm vuï chuû yeáu cuûa coâng ty laø cheá bieán caùc maët haøng ñoâng laïnh avf caùc thöïc phaåm daïng thöùc aên nhanh. 3.1.3 Cô caáu toå chöùc cuûa Coâng ty : Heä thoáng toå chöùc SX cuûa Coâng ty goàm 06 phoøng ban nghieäp vuï giuùp vieäc cho ban laõnh ñaïo vaø 05 PXSX vaø caùc toå. Sô ñoà cô caáu toå chöùc SX cuûa Coâng ty ñöôïc theå hieän ôû hình 3 BAN GIAÙM ÑOÁC Phoøng kyõ thuaät phoøng nghieân cöùu phaùt trieån Phoøng keá toaùn Phoøng nghieäp vuï Phaân xöôûng cô ñieän Phoøng toå chöùc haønh chính PX haûi saûn PX rau cuû PX ñònh hình PX caáp ñoâng Phoøng vi sinh Toå söûa chöõa baûo trì ñieän Toå vaän haønh maùy Toå söûa chöõa baûo trì caùc heä thoáng ñieän cô khí Hình: 3. Sô ñoà cô caáu toå chöùc saûn xuaát cuûa Coâng ty 3.1.4. Saûn Phaåm vaø Thò Tröôøng Cuûa Coâng Ty 3.1.4.1. Saûn phaåm Coâng ty coù hôn 1000 loaïi SP khaùc nhau töø nhöõng moùn baùnh daân daõ queâ nhaø ñeán nhöõng loaïi baùnh nhö: baùnh xeøo, baùnh khoït, baùnh cuoán, chaùo toâm, haù caûo, chaû gioø caùc loaïi, baùnh reá, chaû möïc. Suûi caûo… Trong thôøi gian saép tôùi, Coâng ty coù chieán löôïc ngaøy caøng naâng cao chaát löôïng moät soá saûn phaåm ñeå môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu. Maët khaùc, tieáp tuïc nghieân cöùu ra maëc haøng môùi nhaèm môû roäng thò tröøông. Saûn phaåm vaø soá löôïng SX cuûa saûn phaåm chuû yeáu ñöôïc theå hieän baûng 5. Baûng 5. Saûn phaåm Coâng ty STT Teân saûn phaåm Ñôn vò tính Soá löôïng 01 Reá daøi Kg/ ngaøy 350 02 Caù xaû reá Kg/ ngaøy 200 03 Haù caûo toâm Kg/ ngaøy 200 04 PTO khoai lang Kg/ ngaøy 200 05 Suûi caûo PTO Kg/ ngaøy 200 06 Toâm laên boät Kg/ ngaøy 250 07 PTP khoai taây Kg/ ngaøy 300 08 Baùnh mì que Kg/ ngaøy 250 3.1.4.2. Thò Tröôøng: Gaàn 30 naêm hoaït ñoäng trong lónh vöïc saûn xuaát cheá bieán noâng saûn vaø thöïc phaåm ñoâng laïnh xuaát khaåu, vôùi ñoäi nguõ coâng nhaân tay ngheà cao Coâng ty ñaõ tìm ñöôïc cho mình một thò tröôøng xuaát khaåu oån ñònh. Caùc saûn phaåm cuûa coâng ty ñang ñöôïc öa chuoäng khoâng chæ ôû thò tröôøng trong nöôùc maø coøn ôû thò tröôøng nöôùc ngoaøi nhö Nhaät Baûn, EU, Myõ, UÙc, vaø moät soá nöôùc Chaâu AÙ ( Trung Quoác, Thaùi Lan, Inñoânesia, Haøn Quoác…) Neáu naêm 1992 doanh thu coâng ty laø 6 trieäu USD, thì naêm 2004 ñaït 8 trieäu USD. Coâng ty ñaõ toå chöùc BVQI caáp chöùng chæ “ chöùng nhaän heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng theo tieâu chuan ISO 9001 - 2000”, vaø hieän nay ñang aùp duïng heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng theo tieâu chuaån HACCP. Coâng ty thöôøng xuyeân tham gia caùc hoâi chôï trieån laõm vaø lieân tuïc daønh nhieàu huy chöông nhö: Huy chöông vaøng saûn phaåm Thuûy Saûn Chaát Löôïng Cao VIETFISH 2000 vaøo ngaøy 14/6/2000. Danh hieäu “ Thöïc Phaåm Chaát Löôïng vaø An Toaøn” do hoäi Löông Thöïc Thöïc Phaåm Thaønh Phoá toå chöùc ngaøy 4/12/2004 – 2/10/2005 . 3.1.5 Hoaït ñoäng SX vaø kinh doanh cuûa Coâng ty 3.1.5.1 Quy trình saûn xuaát chính cuûa Coâng ty Maëc daàu Coâng ty SX hôn 1000 saûn phaåm khaùc nhau, vôùi nhieàu loaïi nguyeân lieäu khaùc nhau nhö möïc, toâm, rau, khoai taây, baùnh traùng, gia vò….Tuy nhieân, quy trình SX chính cuûa Coâng ty ñöôïc thöïc hieän theo quy trình theå hieän taïi hình 4 Nguyeân lieäu Xöû lyù thoâ Caét vaø troän Ñoùng khuoân Luoäc/ Naáu Ñoâng laïnh Ñoùng goùi Saûn phaåm Kieåm caûm quan Nöôùc laïnh, ñaù Ñieän Gas, daàu, nöôùc, ñieän Ñaàu toâm, voû rau cuû, nöôùc thaûi. Nöôùc thaûi, pheá phaåm Caùc thieát bò, ñieän, bao bì Bao bì saûn phaåm, pheá phaåm Hôi nöôùc, ñieän, gas, daàu Nöôùc thaûi, pheá phaåm Hôi, ñieän Nöôùc thaûi, pheá phaåm Ñieän, bao bì Nöôùc thaûi, pheá phaåm Ñaàu vaøo Ñaàu ra Hình 4. Sô ñoà quy trình coâng ngheä chính cuûa coâng ty Nguyeân lieäu SX noâng saûn vaø haûi saûn thu mua töø caùc nguoàn ñöôïc vaän chuyeån veà Coâng ty. Tröôùc khi nhaäp kho, nguyeân lieäu ñöôïc kieåm caûm quan taïi phoøng tieáp nhaän. Kieåm caûm quan laø kieåm tra ñoä töôi soáng ( maøu saéc ), muøi vaø kích côõ cuûa nguyeân lieäu. Caùc nhaân vieân quaûn lyù chaát löôïng vôùi kinh nghieäm laøm vieäc laâu naêm seõ ñaûm nhaän coâng ñoaïn naøy. Sau khi kieåm caûm quan, nguyeân lieäu ñöôïc ñöa qua phoøng sô cheá ñeå thöïc hieän xöû lyù thoâ. Ñoái vôùi noâng saûn, noâng saûn bao goàm rau cuû caùc loaïi nhö khoai taây, haønh laù, tía toâ …ñöôïc goït voû, laët laù vaø röûa saïch. Ñoái vôùi haûi saûn, haûi saûn goàm möïc, caù, toâm ñöôïc xöû lyù thoâ baèng caùch boùc voû boû ñaàu, vaø röûa saïch. Nguyeân lieäu sau khi xöû lyù thoâ, ñöôïc chuyeån qua caét vaø troän. Taïi ñaây, nguyeân lieäu ñöôïc caét nhoû tuøy theo kích côõ quy ñònh. Saûn phaåm cuûa coâng ñoaïn caét vaø troän ñöôïc chuyeån qua coâng ñoaïn ñoùng khuoân töï ñoäng theo töøng loaïi saûn phaåm. Tieáp theo, nguyeân lieäu ñöôïc tieán haønh luoäc hoaëc naáu tuøy theo yeâu caàu saûn phaåm. Nguyeân lieäu ñöôïc chuyeån qua PX caáp ñoâng ñeå ñoâng laïnh baèng hôi laïnh vaø ñieän naêng cung caáp cho quaù trình naøy. Coâng ñoaïn naøy phaùt sinh nöôùc thaûi töø hôi nhöng khoâng ñaùng keå. Cuoái cuøng laø coâng ñoaïn ñoùng goùi. Nguyeân lieäu sau khi ñoâng laïnh ñöôïc ñöa ñi ñoùng goùi thaønh phaåm. Saûn phaåm ñöôïc baûo quaûn ôû nhieät ñoä oån ñònh vaø vaän chuyeån ñeán nôi tieâu thuï. 3.1.5.2. Nguyeân nhieân vaät lieäu tieâu thuï Vôùi hôn 1000 caùc saûn phaåm caùc loaïi vaø taêng soá löôïng saûn phaåm moãi ngaøy. Coâng ty öôùc tính töø 2 ñeán 3 taán. Nhu caàu veà nguyeân nhieân vaät lieäu cuûa coâng ty khaù lôùn. Chi tieát nhu caàu nguyeân nhieân vaät lieäu cuûa coâng ty trong naêm ñöôïc theå hieän baûng 6. Baûng 6. Tieâu thuï nguyeân lieäu vaø naêng löôïng trung bình moät naêm STT Nguyeân nhieân vaät lieäu tieâu thuï Ñôn vò tính Soá löôïng 01 Toâm Taán 600 02 Rau Taán 540 03 Baùnh traùng Taán 90 04 Gia vò Taán 30 05 Nöôùc saïch m3 120000 - 150000 06 Ñieän kWh 1442400 3.1.5.3 Thieát bò vaø maùy moùc söû duïng trong coâng ty Thieát bò vaø maùy moùc söû duïng trong coâng ty chuû yeáu ñeå cheá bieán caùc nguyeân lieäu sau khi qua xöû lyù thoâ vaø laøm laïnh ñeå baûo quaûn saûn phaåm. Beân caïnh ñoù, coâng ty coøn trang bò trang bò 5 xe taûi nhoû taûi troïng 5 taán ñeå vaän chuyeån nguyeân lieäu vaø saûn phaåm vaø 2 xe hôi. Thieát bò söû duïng cho PXSX theå hieän baûng 7. Baûng 7. Thieát bò vaø maùy moùc söû duïng trong PXSX STT Teân thieát bò vaø maùy moùc Coâng suaát Soá löôïng Heä thoáng thieát bò 01 Heä thoáng baêng chuyeàn 300kg/h 1 02 Heä thoáng laïnh tuû caáp ñoâng tieáp xuùc 200kg/h 1 03 Heä thoáng ñieàu hoøa nhieät ñoä 62HP 2 04 Heä thoáng laïnh trung taâm 50HP 1 05 Heä thoáng laïnh maùy ñaù vaûy 6500kg/24h 2 06 Heä thoáng laïnh kho thaønh phaåm 160 taán 2 07 Heä thoáng chaâm chlorin cho nöôùc nguoàn 0.1KW 1 Maùy moùc 01 Maùy raõ ñoâng 0.1KW 1 02 Maùy eùp bao chaân khoâng 2.2KW 2 03 Maùy raø kim loaïi 2.2KW 2 04 Maùy troän 3.7 KW 7 05 Maùy caét ña naêng 0.7KW 1 06 Maùy ñaùnh boät 2.2KW 1 07 Maùy chieân xaøo 3.7KW 2 3.2. HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG TAÏI COÂNG TY 3.2.1 Chaát thaûi vaø nguoàn phaùt sinh chaát thaûi 3.2.1.1 Löôïng vaø ñaëc tính nöôùc thaûi cuûa Coâng ty Moãi ngaøy, löôïng nöôùc thaûi cuûa coâng ty phaùt thaûi ra khoaûng 400 – 500 m3 vaø chuû yeáu töø khu vöïc SX vaø röûa khay. Nöôùc thaûi cuûa Coâng ty chuû yeáu mang theo caùc loaïi pheá phaåm töø nguyeân lieäu cheá bieán noâng saûn hoaëc haûi saûn. Caùc pheá phaåm nhö voû toâm, ñaàu möïc, hoaëc töø voû caùc loaïi noâng saûn nhö voû khoai taây, voû cuû sen, laù tía toâ… Nöôùc thaûi ñöôïc thaûi ra heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cuûa coâng ty. Heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cuûa coâng ty ñöôïc thieát keá 15m3/h, nöôùc thaûi sau khi xöû lyù thaûi ra heä thoáng soâng Saøi Goøn vaø ñaït tieâu chuaån nöôùc loaïi B theo tieâu chuaån nöôùc cuûa Vieät Nam. Ñaëc tính nöôùc thaûi cuûa coâng ty ñöôïc theå hieän qua baûng 8 Baûng 8 Ñaëc tính nöôùc thaûi cuûa Coâng ty Thoâng soá Cheá bieán noâng saûn Cheá bieán thuûy saûn Röûa khay Coáng chung pH 7.6 7.1 7.4 6.8 COD, mg/l 224 1930 516 700 BOD5, mg/l 170 1160 120 440 SS, mg/l 160 390 70 187 Toång N, mg/l NA 255 NA 76 Toång P, mg/l 1.1 31 NA 20 Nguoàn: Keát quaû kieåm nghieäm nöôùc thaûi cuûa Coâng ty ( 11, 2006) 3.2.1.2 Chaát thaûi raén: Moãi ngaøy khu vöïc sô cheá noâng saûn thaûi ra töø 800kg – 1000kg raùc thaûi, khu vöïc sô cheá haûi saûn thì khoaûng 1000kg ñaàu voû toâm vaø 100kg pheá phaåm töø ñaàu caù, baïch tuoäc, hay möïc. Ñoái vôùi noâng saûn thì haàu nhö voû khoai taây laø chieám soá löôïng ñaùng keå. Ngoaøi ra, löôïng raùc thaûi coøn mang theo caùc bao bì nhöïa PE, nilon,… Löôïng chaát thaûi khoâng phaûi laø lôùn nhöng cuõng laø löôïng raùc thaûi ñaùng keå so vôùi moâ hình saûn xuaát cuûa coâng ty. Chaát thaûi raén khoâng ñöôïc coâng ty xöû lyù maø hôïp ñoàng vôùi cho coâng ty moâi tröôøng thaønh phoá xöû lyù. Ñaây laø moät vaán ñeà khaù toán nhieàu kinh phí cuûa coâng ty vì coâng ty phaûi traû tieàn cho coâng ty moâi tröôøng xöû lyù. 3.2.1.3. Khí thaûi Nguoàn chaát thaûi khí chuû yeáu thaûi ra töø khu vöïc thaønh phaåm, khí phaùt ra töø caùc chaûo daàu, loø haáp, loø hôi, hay töø coâng ñoaïn raõ ñoâng… Muøi töø quaù trình cheá bieán vaø khu xöû lí nöôùc thaûi coù chöùa caùc amin, H2S, CH4, NH3…Khí thaûi Clo sinh ra trong quaù trình khöû truøng thieát bò, duïng cuï, nhaø xöôûng cheá bieán vaø khöû truøng nguyeân lieäu, baùn thaønh phaåm. Caùc chaát khí ñoäc trong thieát bò laøm laïnh coù theå bò roø ræ. Tuy vaäy, khu vöïc SX coù laép ñaët heä thoáng thoaùng khí ñôn giaûn nhö maùy huùt, hay quaït gioù coâng suaát lôùn, luoân thoaùng vaø cung caáp ñuû löôïng khí cho coâng nhaân laøm vieäc. 3.2.2. Moâi tröôøng laøm vieäc. Caùc taùc nhaân gaây oâ nhieãm moâi tröôøng laøm vieäc trong coâng ty chuû yeáu laø: nhieät ñoä, ñoä aåm vaø tieáng oàn phaùt sinh töø khu vöïc SX cuûa coâng ty. Nhieät ñoä trong khoaûng töø 28 – 30oC trong haàu heát caùc phaân xöôûng. Ñoä aåm khaù cao ( 72% - 83%), ôû phaân xöôûng cheá bieán haûi saûn, rau quaû vaø troän, trong khi ñoä aåm ôû phaãnöôûng ñoùng khuoân laø 52%. Ñoä aåm ôû 2 phaân xöôûng treân khaù cao coù theå do 2 nguyeân nhaân: (1) nöôùc tan töø nöôùc ñaù, nöôùc röûa chaäu vaø röûa saøn vaø (2) maùy ñieàu hoøa. Söû duïng moätlöôïng nöôùc lôùn vaø khoâng coù maùy ñieàu hoøa ôû phaân xöôûng röû khay vaø phaân xöôûng naáu laøm nhieät ñoä vaø ñoä aåm taêng cao (30oC), 82%. Tieáng oàn phaùt sinh trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa daây chuyeàn saûn xuaát chuû yeáu töø khu vöïc thu mua nguyeân lieäu vaø vaän chuyeån haøng hoaù, nhöng ñoä oàn khoâng lôùn vaø chæ mang tính nhaát thôøi vaø khoâng gaây aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng xung quanh. Ngoaøi ra, ôû khu vöïc phoøng maùy nôi chaïy caùc maùy neùn, maùy phaùt ñieän döï phoøng, daây chuyeàn cheá bieán saûn phaåm, söï hoaït ñoäng cuûa caùc thieát bò laïnh cuõng coù khaû naêng taïo ra tieáng oàn nhöng khoâng ñaùng keå. 3.3 ÑAÙNH GIAÙ TOÅNG QUAN VEÀ HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG VAØ XAÙC ÑÒNH COÂNG ÑOAÏN COÙ TIEÀM NAÊNG THÖÏC HIEÄN SXSH TRONG COÂNG TY Treân cô sôû ñieàu tra khaûo saùt vaø caùc keát quaû thu ñöôïc trình baøy trong caùc phaàn tröôùc, caùc vaán ñeà moâi tröôøng trong coâng ty laø: - Tieâu thuï nguyeân nhieân lôùn, khoái löôïng tieâu thuï hôn 4 taán /ngaøy - Phaùt thaûi nhieàu chaát thaûi raén thaûi ra khoaûng hôn 2 taán moãi ngaøy bao goàm pheá phaåm töø quaù trình sô cheá noâng saûn vaø sô cheá haûi saûn (chuû yeáu laø voû ñaàu toâm) - Nöôùc thaûi thaûi ra moâi tröôøng khoaûng 400 – 500m3 moãi ngaøy - Khí thaûi phaùt sinh töø hoaït ñoäng SX cuûa coâng ty maëc duø chöa coù soá lieäu cuï theå. Tuy nhieân ñaây laø vaán ñeà caàn chuù yù vì ñaây laø nguyeân nhaân laøm caùc thieát bò laïnh bò roø ræ do söï aên moøn. Vì vaäy, coâng ñoaïn sô cheá toâm laø nôi ñeå luaän vaên xaùc ñònh vaø thöïc hieän SXSH. Coâng ñoaïn sô cheá toâm phaùt sinh ra löôïng chaát thaûi raén moãi ngaøy öôùc tính khoaûng 1 taán, vaø tieâu hao löôïng nöôùc khoaûng 130m3/ ngaøy. Vì vaäy, ñeå naâng cao hieäu quaû SX vaø baûo veä moâi tröôøng, vieäc thöïc hieän SXSH aùp duïng cho PXHS laø caàn taïi PX nhö hieän nay. CHÖÔNG 4. ÑEÀ XUAÁT CAÙC GIAÛI PHAÙP SXSH AÙP DUÏNG CHO PHAÂN XÖÔÛNG HAÛI SAÛN 4.1 QUY TRÌNH COÂNG NGHEÄ SÔ CHEÁ TOÂM TAÏI PXHS Quy trình sô cheá toâm taïi PXHS thuoäc Coâng ty Coå Phaàn Noâng Saån Thöïc Phaåm Xuaát Khaåu Saøi Goøn bao goàm 6 coâng ñoaïn: kieåm caûm quan; caân vaø baûo quaûn; röûa; boùc voû, boû ñaàu, ruùt chæ long; kieåm taïp chaát; baûo quaûn Toâm nguyeân lieäu Quy trình sô cheá toâm ñöôïc theå hieän taïi hình 5. Kieåm caûm quan Caân Röûa vaø baûo quaûn Boùc voû, boû ñaàu, ruùt chæ löng Kieåm taïp chaát Taïp chaát, Nöôùc thaûi Nöôùc ñaù tan Baûo quaûn Voû toâm,ñaàu toâm Nöôùc thaûi Nöôùc ñaù tan Ñaù vaûy Nöôùc laïnh Nöôùc thaûi Nöôùc laïnh Ñaù vaûy Nöôùc laïnh ñaù vaûy Nhieät, ñieän, bao bì Baùn Thaønh phaåm Hình 5: Sô ñoà quy trình coâng ngheä sô cheá toâm taïi Coâng ty Nguyeân lieäu toâm thu mua töø caùc nguoàn ñöôïc ñöa vaøo phoøng tieáp nhaän nguyeân lieäu. Taïi ñaây, caùn boä quaûn lyù chaát löôïng saûn phaåm chòu traùch nhieäm thöïc hieän vieäc kieåm tra nguyeân lieäu baèng caûm quan. Kieåm caûm quan laø kieåm tra muøi, kích côõ yeâu caàu vaø ñoä töôi soáng cuûa haûi saûn. Nguyeân lieäu toâm sau coâng ñoaïn kieåm caûm quan seõ ñònh löôïng baèng caân. Moät laàn caân ñöïôc tính khi coâng nhaân laáy 1 roå 7kg toâm ñöa ñi röûa. Toâm ñöôïc röûa thoâ qua 3 thuøng nöôùc 100 lít, moãi thuøng chöùa 80 nöôùc. Thuøng thöù nhaát laø nöôùc ñaù laïnh khoaûng 0 – 5 oC, thuøng thöù 2 laø nöôùc chlorine noàng ñoä 200ppm, thuøng thöù 3 laø nöôùc ñaù laïnh. Coâng nhaân laàn löôït cho caû roå toâm vaøo töøng thuøng vaø röûa. Coâng doaïn naøy phaùt sinh nhieàu nöôùc thaûi töø thao taùc coâng nhaân laáy toâm ra ngoaøi ñeå chuaån bò cho vaøo thuøng baûo quaûn vaø ñöa qua phoøng sô cheá. Toâm sau khi röûa thoâ, toâm ñöôïc ñöa qua phoøng sô cheá ñeå sô cheá toâm. Coâng ñoaïn sô cheá toâm thöïc hieän baèng caùch boùc voû, boû ñaàu toâm vaø ruùt chæ löng. Toâm boû vaøo thau 6 lít, vôùi nöôùc laïnh tuû 0 - 5oC. Nöôùc röûa ñöôïc thay sau 15 phuùt laøm vieäc. Coâng ñoaïn naøy phaùt sinh raát nhieàu nöôùc thaûi vaø chaát thaûi raén. Öôùc tính cöù 2 taán toâm thì thaûi ra 1 taán ñaàu vaø voû toâm. Saûn phaåm sau coâng ñoaïn sô cheá toâm ñöôïc chuyeån sang kieåm taïp chaát. Coâng ñoaïn kieåm taïp chaát ñöôïc thöïc hieän döôùi oáng nöôùc coù 6 loã nhoû 30mm xeáp thaønh ñöôøng thaúng. Toâm sau khi kieåm taïp chaát cho vaøo thuøng 1m3 ñem ñi baûo quaûn nhieät ñoä -35oC ñeán -45oC. vaø toâm baûo quan laø toâm baùn thaønh phaåm 4.2. CAÂN BAÈNG VAÄT LIEÄU Taïi PXHS, trung bình moät ngaøy löôïng tieâu thuï nguyeân vaät lieäu khoaûng 2 taán toâm, 5 taán ñaù vaûy, hôn 55m3 nöôùc saïch. Tính toaùn caân baèng vaät lieäu cho quy trình sô cheá toâm theå hieän baûng 9. Baûng 9. Caân baèng vaät lieäu Coâng ñoaïn Ñaàu vaøo Ñaàu ra Doøng thaûi Teân nguyeân lieäu Soá löôïng Teân baùn thaønh phaåm Soá löôïng Teân doøng thaûi Khoái löôïng Kieåm caûm quan Toâm 2000kg Toâm 2000kg Caân Toâm 2000kg Toâm 2000kg Röûa vaø baûo quaûn Toâm Nöôùc laïnh Ñaù vaûy 2000kg 5.4 m3 2m3 Toâm 2000kg Nöôùc thaûi 7.4 m3 Boùc voû, boû ñaàu, ruùt chæ löng Toâm Nöôùc Ñaù vaûy 2000kg 42m3 2m3 Toâm 1002kg Voû ñaàu toâm Nöôùc thaûi 998kg 44m3 Kieåm taïp Chaát Toâm Nöôùc Ñaù vaûy 1002kg 8m3 1m3 Toâm 1000kg Taïp chaát Nöôùc thaûi 2kg 9 m3 Toång löôïng nöôùc laïnh laø 55.4m3 à à Toång löôïng nöôùc thaûi Toång löôïng ñaù vaûy laø 5m3 àtaán toâm thaønh phaåm à ra laø 60.4 m3 Toâm 2000kg à à Voû,ñaàu toâm : 1000kg 4.3. PHAÂN TÍCH NGUYEÂN NHAÂN PHAÙT SINH CHAÁT THAÛI VAØ ÑEÀ XUAÁT CAÙC CÔ HOÄI SXSH Keát quaû nghieân cöùu, khaûo saùt thöïc teá taïi Coâng Ty Coå Phaàn Noâng Saûn Thöïc Phaåm Xuaát Khaåu Saøi Goøn cho thaáy: Nöôùc saïch söû duïng laõng phí vaø khoâng taùi söû duïng Söû duïng quaù nhieàu nöôùc ñeå thu hoài caùc maõnh vuïn trong quaù trình veä sinh PX Chaát thaûi raén khoâng ñöôïc taùi cheá. Quaù nhieàu maõnh vuïn rôi vaõi trong quaù trình sô cheá. Caùc phaàn toâm vöùt boû chöa ñöôïc taùi söû duïng. Nhieät thaát thoaùt Taäp hôïp caùc nguyeân nhaân gaây laõng phí vaø caùc cô hoäi giaûm oâ nhieãm ñöôïc trình baøy trong baûng 10 Baûng 10. Phaân tích nguyeân nhaân vaø ñeà xuaát caùc cô hoäi Doøng thaûi Caùc nguyeân nhaân Caùc giaûi phaùp SXSH 1. Nöôùc thaûi sinh ra töø vieäc röûa toâm. 1.1 Söû duïng quaù nhieàu nöôùc ñeå thu hoài caùc maõnh vuïn trong quaù trình veä sinh PX. 1.1.1. Kieåm tra thao taùc coâng nhaân khi röûa. 1.1.2. Thu gom pheá phaåm lieân tuïc ñeå pheá phaåm khoâng troâi theo doøng nöôùc. 1.1.3. Yeâu caàu coâng nhaân caàn queùt kyõ hôn tröôùc khi röûa saøn. 1.2. Khoâng coù ñoàng hoà ño löu löôïng nöôùc. 1.2.1. Laép theâm 2 ñoàng hoà nöôùc taïi phoøng tieáp nhaän vaø phoøng sô cheá ñeå tieän theo doõi löôïng nöôùc duøng. 1.3. Khoâng taùi söû duïng nöôùc cho caùc laàn röûa sau. 1.3.1 Taêng soá laàn röûa toâm trong moät thuøng nöôùc. 1.4. Khoùa van nöôùc sau söû duïng 1.4.1 Nhaéc nhôû Coâng nhaân khoùa van nöôùc sau khi söû duïng. 1.4.2. Khoùa chaët caùc van nöôùc döï phoøng khi khoâng söû duïng. 1.5. Van nöôùc bò roø ræ vaø van coù ñöôøng kính khoâng hôïp lyù. 1.5.1 Thay caùc van bò roø ræ hoaëc ñuôøng kính nhoû haïn cheá löôïng nöôùc khoâng caàn thieát 1.6. Khoâng söû duïng maùy röûa aùp löïc. 1.6.1 Söû duïng maùy röûa aùp löïc. 1.7.Coâng nhaân laøm vieäc khoâng lieân tuïc, gaây laõng phí nöôùc. 1.7.1 Thöïc hieän quy trình lieân tuïc trong PXHS ñeå tieâu hao nöôùc ít hôn. 2. Chaát thaûi raén : voû ñaàu toâm vaø toâm rôi vaõi trong quaù trình cheá bieán. 2.1. Quaù nhieàu maõnh vuïn rôi vaõi trong quaù trình sô cheá. 2.1.1 Giaùm saùt vaø nhaéc nhôû coâng nhaân laøm vieäc haïn cheá rôi vaõi quaù nhieàu. 2.1.2. Taêng löïc löôïng coâng nhaân queùt doïn vaø thu goâm pheá phaåm sau moãi giôø laøm vieäc. ( töø 1 ñeán 2 coâng nhaân) 2.1.3.Ñaët löôùi coù loã ñöôøng kính nhoû ñeå pheá phaåm khoâng troâi vaøo doøng nöôùc. 2.2 Caùc phaàn toâm vöùt boû chöa ñöôïc taùi söû duïng. 2.2.1. Taùi söû duïng ñaàu toâm ñeå cheá bieán laøm thöùc aên gia suùc. 2.2.2 Taùi söû duïng ñaàu toâm ñeå SX muoái toâm 2.2.2. Taùi söû duïng ñaàu toâm ñeå SX Chitin Chitosan. 2.3. Toâm nguyeân con rôi rôùt khoâng ñöôïc thu hoài trôû laïi ñeå taùi söû duïng. 2.3.1 Nhaéc nhôû coâng nhaân laøm vieäc chuù yù hôn nguyeân lieäu toâm treân baøn rôi rôùt xuoáng saøn. 3.Nhieät thaát thoaùt trong caùc coâng ñoaïn. 3.1. Caøi ñaët nhieät ñoä heä thoáng laïnh trung taâm quaù thaáp vaø khoâng theo doõi hoaït ñoäng thieát bò nhieät. 3.1.1 Caøi ñaët laïi nhieät ñoä hôïp lyù 3.1.2. Thöôøng xuyeân theo doõi hoaït ñoäng cuûa thieát bò nhieät. 3.2. Nhieät thaát thoaùt töø caùc loã hôû treân thaân thaùp 3.2.1. Bòt caùc loã hôû treân thaân thaùp 3.3. Thieát bò laïnh khoâng ñöôïc baûo trì 3.3.1 Thöôøng xuyeân baûo trì thieát bò laïnh 4.4. SAØNG LOÏC CAÙC GIAÛI PHAÙP Keát quaû phaân tích caùc nguyeân nhaân vaø ñeà xuaát caùc cô hoäi giaûi phaùp SXSH trình baøy trong baûng 4.2 cho thaáy buoåi ñaàu ñaõ ñeà xuaát ñöôïc 20 giaûi phaùp SXSH coù theå thöïc hieän ngay nhöng cuõng coù nhöõng giaûi phaùp caàn phaân tích theâm vaø moät soá caùc giaûi phaùp khoù coù theå thöïc hieän ñöôïc. Vì vaäy, vieâck saøng loïc caùc giaûi phaùp ñaõ ñöôïc thöïc hieän, keát qu._.