Nghiên cứu đề xuất các giải pháp quản lý chất thải rắn trên địa bàn thị xã Cao Lãnh tỉnh Đồng Tháp

: MÔÛ ÑAÀU TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI Chaát thaûi raén ñaõ xuaát hieän töø raát laâu, coù nguoàn goác chuû yeáu töø vieäc con ngöôøi vaø ñoäng vaät khai thaùc caùc nguoàn taøi nguyeân treân Traùi ñaát nhaèm phuïc vuï cho ñôøi soáng cuûa mình vaø thaûi ra caùc chaát thaûi ôû daïng raén. Töø thôøi xa xöa, khi chöa coù söï buøng noå cuûa daân soá vaø söï hình thaønh cuûa caùc ñoâ thò, sieâu ñoâ thò… thì chaát thaûi raén thaät söï khoâng aûnh höôûng lôùn ñeán moâi tröôøng. Khi ñoù, dieän tích ñaát ñai coøn roäng lôùn, khaû naêng tieáp nhaän vaø töï laøm saïch cuûa thieân nhieân cao, cho pheùp moät khoái löôïng chaát thaûi raén lôùn ñöôïc thaûi vaøo maø khoâng laøm toån haïi ñeán moâi tröôøng. Ngaøy nay, loái soáng taäp trung ñöôïc hình thaønh vaø söï ra ñôøi cuûa caùc ñoâ thò, thaønh phoá thì chaát thaûi raén trôû thaønh moái quan taâm khoâng chæ cuûa caù nhaân maø laø cuûa caû coäng ñoàng. Khoái löôïng thaûi ngaøy caøng lôùn, thaønh phaàn ngaøy caøng phöùc taïp hôn, khaû naêng phaân huyû chaäm cuõng nhö söï tích tuï caøng cao thì chaát thaûi raén caøng gaây ra nhöõng aûnh höôûng khoâng toát cho moâi tröôøng soáng cuûa chuùng ta. Vaán ñeà quaûn lyù cuõng nhö xöû lyù coù hieäu quaû chaát thaûi raén ñang laø vaán ñeà nhöùc nhoái ñoái vôùi caùc thaønh phoá lôùn vaø nhöõng nôi coù maät ñoä daân cö cao. Hieän taïi, ôû haàu heát caùc tænh thaønh, coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén haàu nhö vaãn chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc gaây neân nhöõng taùc ñoäng khoâng toát ñeán chaát löôïng moâi tröôøng vaø söùc khoeû coäng ñoàng. Vieäc nghieân cöùu, ñeà xuaát caùc giaûi phaùp quaûn lyù chaát thaûi raén treân ñòa baøn thò xaõ Cao Laõnh tænh Ñoàng Thaùp nhaèm caûi thieän moâi tröôøng trong khu vöïc vaø giaûm aùp löïc do chaát thaûi raén gaây ra mang moät yù nghóa nhaát ñònh. MUÏC ÑÍCH, NOÄI DUNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Muïc ñích, noäi dung nghieân cöùu 1.2.1.1 Muïc ñích nghieân cöùu Treân cô sôû nghieân cöùu, thu thaäp soá lieäu taïi thò xaõ Cao Laõnh keát hôïp vôùi nhöõng taøi lieäu coù saün trong nhöõng nghieân cöùu tröôùc ñaây taïi Ñoàng Thaùp, luaän vaên taäp trung giaûi quyeát nhöõng muïc tieâu chính: Naém baét ñöôïc hieän traïng phaùt sinh, thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù chaát thaûi raén. Ñöa ra moät soá bieän phaùp quaûn lyù chaát thaûi raén treân ñòa baøn thò xaõ Cao Laõnh thuoäc tænh Ñoàng Thaùp. 1.2.1.2 Noäi dung nghieân cöùu Nghieân cöùu veà ñieàu kieän phaùt sinh, khoái löôïng phaùt sinh chaát thaûi raén taïi vuøng nghieân cöùu, noäi dung cuûa luaän vaên bao goàm: Hieän traïng tình hình thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù chaát thaûi raén taïi thò xaõ Cao Laõnh – tænh Ñoàng Thaùp. Moät soá vaán ñeà coøn toàn taïi trong coâng taùc thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù chaát thaûi raén treân ñòa baøn thò xaõ. Nghieân cöùu, ñeà xuaát caùc giaûi phaùp khaû thi trong vieäc quaûn lyù chaát thaûi raén taïi thò xaõ trong töông lai. 1.2.2 Phöông phaùp nghieân cöùu 1.2.2.1 Phöông phaùp luaän Moät trong nhöõng nguyeân nhaân gaây ra oâ nhieãm moâi tröôøng ( ñaát, nöôùc, khoâng khí…) chính laø do quaûn lyù chaát thaûi raén khoâng hôïp lyù. Khoái löôïng chaát thaûi raén trong caùc ñoâ thò ngaøy caøng taêng do taùc ñoäng cuûa söï gia taêng daân soá, söï phaùt trieån cuûa kinh teá – xaõ hoäi…Löôïng chaát thaûi raén neáu khoâng ñöôïc xöû lyù toát seõ daãn ñeán haøng loaït haäu quaû tieâu cöïc: laøm oâ nhieãm moâi tröôøng ñaát, nöôùc, khoâng khí; nhieãm khuaån ñoái vôùi moâi tröôøng xung quanh, moâi tröôøng soáng. Hieän nay, coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén baét ñaàu nhaän ñöôïc söï quan taâm cuûa coäng ñoàng. Vieäc nghieân cöùu veà thaønh phaàn, tính chaát cuûa chaát thaûi raén taïi thò xaõ Cao Laõnh – tænh Ñoàng Thaùp seõ laø cô sôû ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm töø ñoù ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm giaûm thieåu vaø quaûn lyù moät caùch coù hieäu quaû hôn. 1.2.2.2 Phöông phaùp thöïc hieän Caùc phöông phaùp nghieân cöùu ñöôïc söû duïng trong quaù trình thöïc hieän ñeà taøi goàm coù: Khaûo saùt caùc soá lieäu caàn thieát cho vieäc thöïc hieän ñeà taøi taïi moät soá cô quan: Sôû Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng tænh Ñoàng Thaùp, phoøng Quaûn lyù Moâi tröôøng tænh Ñoàng Thaùp, Chi cuïc Thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp. Thu thaäp soá lieäu veà: Ñieàu kieän töï nhieân ( vò trí ñòa lyù, dieän tích töï nhieân, ñòa giôùi haønh chính, ñòa hình, khí haäu…), ñaëc ñieåm kinh teá ( taêng tröôøng kinh teá, cô caáu kinh teá ), vaán ñeà vaên hoaù - xaõ hoäi, daân soá, giaùo duïc – ñaøo taïo…cuûa thò xaõ Cao Laõnh. Tình hình thu gom vaø vaän chuyeån chaát thaûi raén taïi ñòa baøn thò xaõ Cao Laõnh. Thoáng keâ vaø xöû lyù soá lieäu: soá lieäu ñöôïc xöû lyù vaø thoáng keâ thaønh caùc baûng. Toång hôïp soá lieäu, so saùnh vaø ñaùnh giaù: töø caùc soá lieäu thu thaäp ñöôïc, tieán haønh toång hôïp, ñaùnh giaù vaø so saùnh vôùi TCVN 6696:2000 : Chaát thaûi raén – baõi choân laáp hôïp veä sinh – Yeâu caàu chung veà baûo veä moâi tröôøng. Treân cô sôû caùc keát quaû khaûo saùt, thu thaäp vaø xöû lyù ñöôïc seõ tieán haønh ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm quaûn lyù, xöû lyù chaát thaûi raén sinh hoïat cho ñòa baøn nghieân cöùu. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU Ñeà taøi ñöôïc tieán haønh treân ñoái töôïng laø chaát thaûi raén sinh hoaït taïi thò xaõ Cao Laõnh – tænh Ñoàng Thaùp. :TOÅNG QUAN VEÀ VUØNG NGHIEÂN CÖÙU 2.1 ÑAËC ÑIEÅM TÖÏ NHIEÂN 2.1.1 Vò trí ñòa lyù Tænh Ñoàng Thaùp thuoäc Ñoàng baèng soâng Cöûu Long vôùi dieän tích töï nhieân khoaûng 339.000 ha. Phía Ñoâng giaùp Tieàn Giang, phía Taây giaùp An Giang, phía Nam giaùp Caàn Thô, phía Baéc giaùp Long An vaø phía Taây Baéc giaùp Campuchia. Toøan tænh ñöôïc chia laøm 2 vuøng: Vuøng phía Baéc soâng Tieàn bao goàm: thò xaõ Cao Laõnh vaø caùc huyeân Taân Hoàng, Hoàng Ngöï, Thanh Bình, Tam Noâng, Thaùp Möôøi, Cao Laõnh. Vuøng phía Nam soâng Tieàn bao goàm: thò xaõ Sa Ñeùc vaø caùc huyeän Laáp Voø, Lai Vung, Chaâu Thaønh. 2.1.1.1 Ñòa hình Ñòa hình khu vöïc thò xaõ Cao Laõnh coù nhieàu soâng, raïch. Khu vöïc trung taâm vaø caùc khu daân cö hieän höõu coù cao ñoä trung bình töø +2,1m ñeán 2,6m. Caùc khu vöïc coøn laïi chuû yeáu laø khu vöïc nhaø vöôøn, ñaát noâng nghieäp, cao ñoä trung bình töø +1,5m ñeán 1,9m. 2.1.1.2 Khí haäu – thuyû vaên Khí haäu Tænh Ñoàng Thaùp noùi chung vaø thò xaõ Cao Laõnh noùi rieâng naèm trong neàn nhieät ñôùi aåm gioù muøa, trong moät naêm coù 2 muøa roõ reät: muøa khoâ (töø thaùng 12 ñeán thaùng 4 naêm sau) vaø muøa möa ( töø thaùng 5 ñeán thaùng 11) coù tính oån ñònh cao, söï thay ñoåi khí haäu giöõa caùc naêm nhoû. Nhieät ñoä Baûng 2.1: Nhieät ñoä trung bình caùc thaùng trong naêm 2005 Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Caû naêm Nhieät ñoä (t0C) 24 26 27 29 28 28 26 27 27 27 27 25 27,2 Nguoàn : Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp, 2005 Baûng 2.2: Nhieät ñoä trung bình caùc naêm (töø naêm 2000 – 2005) Naêm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Nhieät ñoä trung bình 27,15 27,3 27,45 27,3 27,19 27,25 Nguoàn : Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp, 2005 Keát quaû ôû treân cho thaáy söï cheânh leäch nhieät ñoä giöõa caùc thaùng trong naêm khoâng lôùn, chæ vaøo khoûang 2 – 3oC vaø nhieät ñoä trung bình haèng naêm khoaûng 27,3oC, ñaây laø khoaûng nhieät ñoä cho pheùp ñaûm baûo toác ñoä phaân huyû raùc höõu cô khaù toát vaø oån ñònh. Ñoä aåm khoâng khí Ñoä aåm khoâng khí haøng naêm taïi thò xaõ noùi rieâng vaø toøan tænh Ñoàng Thaùp noùi chung laø khoâng coù söï cheânh leäch nhieàu. Baûng 2.3: Ñoä aåm trung bình caùc thaùng trong naêm 2005 Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Caû naêm Ñoä aåm(%) 81 78 75 75 80 84 86 85 86 86 86 83 81 Nguoàn : Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp, 2005 Dieãn bieán veà ñoä aåm khoâng khí trung bình thaùng trong nhöõng naêm gaàn ñaây ñöôïc theå hieän ôû baûng sau : Baûng 2.4: Ñoä aåm trung bình caùc naêm (töø naêm 2000 – 2005) Naêm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Ñoä aåm trung bình (%) 84,58 84,33 82,83 83,33 82,33 81,66 Nguoàn : Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp, 2005 Cheá ñoä möa Cheá ñoä möa ôû khu vöïc thò xaõ Cao Laõnh cuõng nhö caùc tænh ñoàng baèng soâng Cöûu Long phaân laøm hai muøa roõ reät, muøa möa thöôøng baét ñaàu töø thaùng 5 vaø keát thuùc vaøo cuoái thaùng 11. Löôïng möa trung bình ôû möùc 1500mm/naêm, trong ñoù löôïng möa töø thaùng 5 ñeán thaùng 11 chieám khoaûng 90% toång löôïng möa caû naêm. Baûng 2.5: Löôïng möa trung bình caùc thaùng trong naêm 2005 Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Caû naêm Löôïng möa (mm) 0 0 0,2 1,6 66 142 256 173 224 384 151 98,8 1497 Nguoàn : Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp, 2005 Löôïng möa trung bình trong moät soá naêm gaàn ñaây ñöôïc theå hieän ôû baûng sau: Baûng 2.6: Löôïng möa trung bình caùc naêm (töø naêm 2000 – 2005) Naêm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Löôïng möa trung bình(mm) 167,1 114,16 102,81 144,91 104,49 124,766 Nguoàn : Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp, 2005 Nhìn chung, cheá ñoä möa taïi khu vöïc phía Nam noùi chung vaø khu vöïc tænh Ñoàng Thaùp noùi rieâng khoâng coù lôïi cho quaù trình thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù raùc. Löôïng möa lôùn vaø taäp trung vaøo moät soá thaùng gaây ra raát nhieàu khoù khaên cho quaù trình thi coâng, quaûn lyù caùc baõi choân laáp raùc, neáu khoâng coù bieän phaùp xöû lyù höõu hieäu seõ gaây ra oâ nhieãm moâi tröôøng trong khu vöïc. Löôïng boác hôi Löôïng nöôùc boác hôi trung bình laø 3mm ñeán 5mm/ngaøy, löôïng nöôùc boác hôi taäp trung vaøo caùc thaùng töø thaùng 3 ñeán thaùng 6. Toång löôïng nöôùc boác hôi caû naêm tuông ñoái cao, vaøo khoaûng 1600mm/naêm, lôùn hôn löôïng möa trung bình caû naêm. Böùc xaï maët trôøi Do naèm ôû vó ñoä thaáp, vò trí maët trôøi luoân cao vaø ít thay ñoåi qua caùc thaùng trong naêm neân cheá ñoä böùc xaï nôi ñaây phong phuù vaø oån ñònh. Cheá ñoä thuyû vaên caùc soâng raïch trong vuøng Khu vöïc thò xaõ Cao Laõnh noùi rieâng vaø vuøng Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long noùi chung chòu aûnh höôûng cuûa soâng Meâ Koâng töø thöôïng nguoàn. Vaøo muøa möa, tröø khu vöïc daân cö coù cao ñoä san neàn töông ñoái cao hoaëc naèm trong caùc ñeâ bao, taát caû dieän tích coøn laïi ñeàu bò ngaäp. Ngoøai ra, caùc soâng, keânh raïch noái ( thoâng ) vôùi nhau thaønh moät heä thoáng neân coù moái quan heä chaët cheõ veà maët thuûy vaên. Cheá ñoä thuyû vaên cuûa khu vöïc khoâng thuaän lôïi cho quaù trình xöû lyù raùc, ñaëc bieät khi xöû lyù raùc baèng phöông phaùp choân laáp. Möïc nöôùc cao nhaát treân soâng tieàn taïi traïm thuûy vaên Cao Laõnh ñöôïc theå hieän ôû baûng sau: Baûng 2.7: Möïc nöôùc cao nhaát treân soâng Tieàn taïi traïm thuyû vaên Cao Laõnh. P% 5 10 20 50 99 H(mm) 260 242 224 197 163 Nguoàn : Trung taâm döï baùo khí töôïng thuûy vaên Ñoàng Thaùp 2.2 ÑAËC ÑIEÅM KINH TEÁ – XAÕ HOÄI Noùi chung, Ñoàng Thaùp laø tænh caùc toác ñoä phaùt trieån kinh teá vaøo loaïi cao so vôùi caùc tænh mieàn Taây Nam Boä, trong ñoù thò xaõ Cao Laõnh giöõ vai troø ñoäng löïc trong quaù trình phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa tænh trong nhöõng naêm vöøa qua vaø caû trong nhöõng naêm tôùi. 2.2.1 Daân soá vaø lao ñoäng Theo thoáng keâ, ñeán naêm 2002 toaøn thò xaõ Cao Laõnh coù 146. 964 ngöôøi. Trong ñoù daân soá thaønh thò 70. 543 ngöôøi, noâng thoân 76. 422 ngöôøi. Theo quy hoaïch chung ñeán naêm 2010 daân soá thò xaõ khoaûng 180. 000 ngöôøi, tyû leä taêng daân soá laø 2,7ngöôøi/naêm. Ñeán naêm 2020, daân soá thò xaõ vaøo khoaûng 230. 000 ngöôøi, tyû leä taêng daân soá laø 1,8%. Ngoaøi ra haèng naêm treân ñòa baøn thò xaõ coù khoaûng 15. 000 khaùch vaõng lai haèng naêm. Trung bình moãi khaùch vaõng lai löu truù 2 ngaøy/naêm, nhö vaäy neáu quy ñoåi, löôïng raùc khaùch du lòch naøy töông ñöông vôùi 100 ngöôøi daân ñòa phöông. Ñeå ñôn giaûn, giaû thieát raèng soá löôïng khaùch du lòch taêng theo tyû leä taêng daân soá khu vöïc. Baûng 2.8: Döï kieán daân soá thò xaõ Cao Laõnh TT Chæ tieâu Ñôn vò Naêm 2002 Naêm 2010 Naêm 2020 1 Toång daân soá Ngöôøi 146.964 180.000 230.000 Thaønh thò Ngöôøi 70.543 120.000 172.000 Noâng thoân Ngöôøi 76.422 60.000 58.000 2 Khaùch vaõng lai % 4,4 5,3 5 2.2.1 Kinh teá vaø cô sôû haï taàng 2.2.1.1 Kinh teá Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá: Trong giai ñoaïn 1991 – 2005, thò xaõ Cao Laõnh ñaït toác ñoä taêng tröôûng kinh teá (GDP) khaù cao, goùp phaàn khoâng nhoû vaøo söï taêng tröôûng chung cuûa toøan tænh. Söï taêng tröôûng kinh teá keùo theo söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng taêng daàn tyû troïng coâng nghieäp, dòch vuï vaø giaûm tyû troïng noâng laâm, ngö nghieäp. Söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá trong nhöõng naêm gaàn ñaây ñöôïc theå hieän trong baûng sau: Baûng 2.9 : Chuyeån dòch cô caáu kinh teá cuûa thò xaõ Cao Laõnh (2000 – 2005) Naêm Cô caáu (toång soá =100%)% Chung Noâng, laâm ngö nghieäp Coäng nghieäp vaø xaây döïng Dòch vuï 2000 100 62,22 11,94 25,84 2001 100 58,82 13,68 27,50 2002 2003 100 100 58,92 57. 21 14,64 14. 97 26,44 27. 82 2004 100 58.27 14.87 26.86 2005 100 58.12 15.21 26.67 Tình hình phaùt trieån moät soá ngaønh kinh teá coù aûnh höôûng ñeán löôïng raùc thaûi treân ñòa baøn thò xaõ Cao Laõnh. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây treân ñòa baøn thò xaõ ñaõ coù söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá quan troïng, soá cô sô saûn xuaát coâng nghieäp cuõng nhö soá lao ñoäng laøm vieäc trong caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp ngaøy caøng nhieàu. Baûng 2.10 : Soá cô sôû vaø soá lao ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp treân ñòa baøn thò xaõ Cao Laõnh. Naêm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Thò xaõ Cao Laõnh - Soá cô sôû 856 866 896 985 1.010 1.017 - Soá lao ñoäng (ngöôøi) 6.335 6.617 6.900 8.096 8.097 8.613 Nguoàn : Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp Theo quy hoaïch cung ñaõ ñöôïc ñieàu chænh, döï kieán ñeán naêm 2010 thò xaõ Cao Laõnh coù khoaûng 150ha ñaát coâng nghieäp vaø ñeán naêm 2020 con soá naøy laø 330ha. 2.2.1.2 Cô sôû haï taàng Cô sôû haï taàng phaûi ñi tröôùc moät böôùc ñeå taïo ñieàu kieän phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi nhanh vaø oån ñònh. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, thò xaõ Cao Laõnh ñaõ coá gaéng ñeå phaùt trieån cô sôû haï taàng, vôùi söï ñaàu tö cuûa tænh ñaõ phaùt trieån heä thoáng giao thoâng cô baûn ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ñi laïi vaø vaän chuyeån haøng hoùa treân ñòa baøn, tuy nhieân do nguoàn voán ngaân saùch coù haïn neân voán ñaàu tö cho xaây döïng cô baûn coøn ít. Tình hình cô sôû haï taàng coù lieân quan ñeán vieäc thu gom vaø vaän chuyeån raùc thaûi ñöôïc khaùi quaùt nhö sau : Giao thoâng Giao toâng ñöôøng boä: Hieän nay trong khu vöïc nghieân cöùu coù tuyeán Quoác loä 30, Tænh loä 847 chaïy qua laø tuyeán giao thoâng huyeát maïch giöõa caùc ñoâ thò. Ngoaøi tuyeán ñöôøng Quoác loä, Tænh loä, trong caùc khu vöïc trung taâm ñoâ thò heä thoáng ñöôøng giao thoâng töông ñoái hoaøn chænh. Caùc khu vöïc coøn laïi ñöôøng giao thoâng chöa phaùt trieån. Theo quy hoaïch toång theå ñaõ ñöôïc ñieàu chænh, döï kieán seõ xaây döïng caùc coâng trình giao thoâng sau : Xaây döïng caàu Cao Laõnh vaø ñoaïn ñöôøng Hoà Chí Minh töø ngaõ 3 Sôû Tö phaùp ñeán caàu Cao Laõnh. Xaây döïng tuyeán ñöôøng Lyù Thöôøng Kieät noái daøi (töø ñöôøng Nguyeãn Hueä tôùi ñöôøng Hoà Chí Minh). Caûi taïo, naâng caáp ñöôøng Nguyeãn Höõu Laàu vaø quoác loä 30 (töø ñöôøng 30/4 ñeán heát ranh thò xaõ). Naâng caáp Tænh loä 847 (Ñöôøng Hoà Chí Minh). Giao thoâng ñöôøng thuûy: Khu vöïc thò xaõ Cao Laõnh coù heä thoáng soâng raïch phong phuù nhö soâng Tieàn, soâng Cao Laõnh, Soâng Ñình Trung, keânh chôï Cao Laõnh, keânh Ñöôøng Theùt…. Ñaây laø ñieàu kieän raát thuaän lôïi ñeå phaùt trieån giao thoâng ñöôøng thuyû, giaûm maät ñoä phöông tieän giao thoâng treân ñöôøng boä. Caáp ñieän: Trong töông lai thò xaõ Cao Laõnh seõ ñaàu tö, caûi taïo heä thoáng ñieän ñeå ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng cao trong nhaân daân. Naâng dung löôïng traïm 110KV Cao Laõnh leân thaønh 2x40MVA. Xaây döïng traïm 110/22KV cho khu coâng nghieäp Traàn Quoác Toaûn, dung löôïng 1x40MVA. Caûi taïo 64km ñöôøng daây trung theá treân khoâng hieän höõu Xaây döïng môùi 12,1km tuyeán caùp ngaàm 22KV. Caûi taïo laïi caùc traïm haï theá hieän höõu. Xaây môùi caùc traïm haï theá 22/0,4KV cho phuï taûi daân duïng vaø coâng coäng dòch vuï vôùi toång dung löôïng laø 35. 500KVA. Caáp nöôùc: Hieän taïi, heä thoáng cô sôû haï taàng caáp nöôùc chæ môùi phuïc vuï ñöôïc trong phaïm vi noäi oâ thò xaõ. 2.2.1.3 Vaên hoaù Ñoàng Thaùp laø vuøng ñaát truõng môùi ñöôïc khai phaù trong theá kyû 17 – 18, ngöôøi Vieät ôû caùc mieàn ngoaøi vaøo môû mang theâm hình thaønh neân nhöõng giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng mang saéc thaùi rieâng. Cuoäc soáng, sinh hoaït cuûa ngöôøi daân nôi ñaây ñôn giaûn, tính caùch phoùng khoaùng thaún thaén, meán khaùch… mang nhöõng neùt ñaëc tröng rieâng cuûa mieàn ñoàng baèng soâng nöôùc. Taïi thò xaõ, hoaït ñoäng vaên hoùa daân gian phaùt trieån cuõng khaù phong phuù, ña daïng, caùc di saûn vaên hoùa truyeàn thoáng, di tích lòch söû ñöôïc gìn giöõ, baûo toàn nhö laêng cuï phoù Baûng Nguyeãn Sinh Saéc. 2.2.1.4 Y teá Coâng taùc chaêm soùc vaø baûo veä söùc khoûe cho ngöôøi daân ngaøy caøng tieán boä. Taïi thò xaõ Cao Laõnh hieän nay coù 1 Beänh vieän ña khoa vaø moãi xaõ, phöôøng ñeàu coù traïm y teá. Maïng löôùi y teá phaùt trieån vôùi caùc cöûa haøng baùn thuoác vaø phoøng khaùm tö nhaân cuõng goùp phaàn khoâng nhoû cho coâng taùc chaêm soùc söùc khoûe cho coäng ñoàng, kòp thôøi chöõa trò vaø haïn cheá coù hieäu quaû caùc dòch beänh. Baûng 2.11 : Soá cô sôû vaø giöôøng beänh hieän nay taïi thò xaõ Cao Laõnh. Toång soá BV ña khoa Phoøng khaùm khu vöïc Nhaø ñieàu döôõng Traïm y teá phöôøng, xaõ Soá cô sôû 19 2 1 1 1 Soá giöôøng beänh 744 610 10 40 84 Nguoàn : Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp Döï kieán trong töông lai tieáp tuïc duy trì thöïc hieän caùc chöông ttrình y teá quoác gia, naâng cao söùc khoûe cho ngöôøi daân, giaûm tyû leä true em döôùi 5 tuoåi bò suy dinh döôõng. Ñaåy maïnh caùc hoïat ñoäng veà truyeàn thoâng daân soá vaø keá hoïach hoùa gia ñình nhaèm laøm giaûm tyû leä taêng daân soá haøng naêm. 2.2.1.5 Giaùo duïc Giaùo duïc laø muïc tieâu haøng ñaàu, goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa thò xaõ. Chính vì vaäy, maø chaát löôïng giaùo duïc ngaøy caøng ñöôïc naâng cao vôùi ñoäi nguõ giaùo vieân ñöôïc chuaån hoùa. Treân ñòa baøn thò xaõ hieän nay khoâng coøn nhöõng lôùp hoïc ca 3, hoøan thaønh phoå caäp tieåu hoïc, xoùa muø chöõ vaø tong böôùc trieån khai thöïc hieän phoå caäp trung hoïc cô sôû. Do thuaän lôïi veà maët haønh chính neân taïi ñaây hình thaønh heä thoáng caùc tröôøng ñaøo taïo bao goàm: caùc tröôøng daïy ngheà, trung taâm ngoïai ngöõ, tin hoc…, caùc tröôøng Chính trò, Cao ñaúng coäng ñoàng… thu huùt moät löôïng lôùn ngöôøi theo hoïc haøng naêm. Trong töông lai, thò xaõ coù keá hoïach taêng cöôøng ñaàu tö cô sôû vaät chaát cho caùc ngaønh hoïc theo höôùng hieän ñaïi vaø tieân tieán. Döï kieán ñeán 2010 seõ hoøan chænh thieát bò kyõ thuaät hieän ñaïi cho caùc tröôøng caáp 2 vaø 3 trong thò xaõ. : CHAÁT THAÛI RAÉN VAØ CAÙC VAÁN ÑEÀ MOÂI TRÖÔØNG LIEÂN QUAN ÑEÁN ÑEÀ TAØI. 3.1 TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN Nguoàn phaùt sinh chaát thaûi Trung chuyeån vaø vaän chuyeån. Thu gom Gom nhaët, taùch vaø löu giöõ taïi nguoàn. Tieâu huyû. Taùch, xöû lyù vaø taùi cheá. Quaûn lyù chaát thaûi raén laø vaán ñeà then choát cuûa vieäc ñaûm baûo moâi tröôøng soáng. Heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén ñöôïc trình baøy nhö sau: Sô ñoà 3.1: moái quan heä trong heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén. 3.1.1 Ñònh nghóa chaát thaûi raén Chaát thaûi raén laø toaøn boä caùc loaïi vaät chaát ñöôïc con ngöôøi loaïi boû trong caùc hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi cuûa mình. Trong ñoù, quan troïng nhaát laø caùc loaïi chaát thaûi sinh ra töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø hoaït ñoäng soáng. Ñònh nghóa veà chaát thaûi raén sinh hoaït (chaát thaûi raén): Chaát thaûi raén laø taát caû caùc chaát thaûi thoâng thöôøng coù daïng raén (khoâng phaûi ôû daïng loûng hay khí) ñöôïc phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi vaø ñöôïc con ngöôøi thaûi boû, loaïi ra khoûi nôi sinh soáng vaø laøm vieäc cuûa hoï do chuùng khoâng coøn caàn thieát cho con ngöôøi hoaëc do con ngöôøi khoâng muoán coù chuùng nöõa. Vì vaäy, chaát thaûi raén coù theå hieåu laø bao goàm nhöõng chaát thaûi khoâng ñoàng nhaát töø caùc khu daân cö vaø caùc chaát thaûi ñoàng nhaát töø caùc khu vöïc coâng nghieäp, noâng nghieäp, ñöôïc thaûi boû töø taát caû caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, dòch vuï thöông maïi, coâng sôû, vaên phoøng vaø sinh hoaït cuûa con ngöôøi. Hieän nay, phöông phaùp choân laáp hôïp veä sinh ñang laø phöông phaùp ñöôïc aùp duïng phoå bieán do nhöõng öu ñieåm veà maët kinh teá cuõng nhö ñôn giaûn veà kyõ thuaät. Ngay caû caùc nhaø maùy ñöôïc xaây döïng vôùi muïc ñích xöû lyù vaø taùi söû duïng caùc loaïi chaát thaûi raén thì vaãn phaûi caàn ñeán caùc baõi choân laáp ñeå chöùa tro vaø caùc chaát thaûi khoâng theå taùi sinh ñöôïc hoaëc khoâng coøn giaù trò ñeå taùi söû duïng. 3.1.2 Nguoàn goác vaø thaønh phaàn chaát thaûi raén 3.1.2.1 Nguoàn phaùt sinh Caùc chaát thaûi raén ñöôïc thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng khaùc nhau ñöôïc phaân loaïi theo nhieàu caùch khaùc nhau, bao goàm: Khu daân cö (thöïc phaåm, tro, chaát thaûi khaùc…) Khu thöông maïi ( thöïc phaåm, tro, xaø baàn, chaát thaûi ñoäc haïi…) Khu ñoâ thò. Khu coâng nghieäp (thöïc phaåm, tro, xaø baàn, chaát thaûi ñoäc haïi…) Khu coâng coäng. Nhaø maùy xöû lyù nöôùc vaø nöôùc thaûi. Khu noâng nghieäp. Baûng 3.1 : Nguoàn phaùt sinh vaø caùc daïng chaát thaûi raén ñoâ thò STT Nguoàn thaûi Hoaït ñoäng hoaëc nôi phaùt sinh chaát thaûi Daïng chaát thaûi 1 Chaát thaûi sinh hoaït Töø caùc caên hoä gia ñình, khu chung cö vaø nhaø cao taàng… Thöïc phaåm, raùc röôûi, tro vaø caùc daïng chaát thaûi khaùc 2 Chaát thaûi khu thöông maïi Töø caùc nhaø haøng, chôï, khaùch saïn, caùc dòch vuï aên uoáng… Thöïc phaåm, raùc röôûi, tro, caùc daïng chaát thaûi khaùc, ñoâi khi coù caû chaát thaûi nguy haïi 3 Chaát thaûi khu coâng sôû Töø caùc vaên phoøng, tröôøng hoïc, beänh vieän, cöûa haøng taïp hoùa Thöïc phaåm, raùc röôûi, tro, chaát thaûi xaây döïng vaø caùc daïng chaát thaûi khaùc 4 Chaát thaûi queùt ñöôøng Ñöôøng phoá Thöïc phaåm, raùc röôûi, tro, chaát thaûi xaây döïng, caùc daïng chaát thaûi ñaëc tröng khaùc, ñoâi khi coù chaát thaûi nguy haïi 5 Chaát thaûi laøm vöôøn Coâng vieân, khu giaûi trí Thöïc phaåm, caønh caây, coû… 6 Chaát thaûi xaây döïng Töø caùc khu ñoâ thò, khu daân cö, taùi ñònh cö… Gaïch, ñaù, caùt, xaø baàn, goã, bao bì, giaáy vaø plastics, hoùa chaát, saét… 7 Chaát thaûi töø caùc heä thoáng xöû lyù nöôùc vaø thoaùt nöôùc ñoâ thò Nhaø maùy xöû lyù nöôùc vaø nöôùc thaûi, heä thoáng coáng raõnh thoaùt nöôùc ñoâ thò Buøn coáng, buøn dö töø heä thoáng xöû lyù nöôùc vaø nöôùc thaûi 8 Chaát thaûi töø caùc khu vöïc giaûi trí Caùc bôø bieån, coâng vieân, hoà bôi, ñöôøng cao toác Thöïc phaåm, raùc röôûi, tro, chaát thaûi xaây döïng, caùc daïng chaát thaûi khaùc 9 Chaát thaûi coâng nghieäp Töø caùc nhaø maùy, caùc khu vöïc coù hoaït ñoäng coâng nghieäp Chaát thaûi nguy haïi, chaát thaûi ñaëc bieät, hoùa chaát, tro, kim loaïi… 10 Chaát thaûi noâng nghieäp Töø caùc khu vöïc canh taùc noâng nghieäp, chaên nuoâi… Thöïc phaåm hö, caùc chaát thaûi noâng nghieäp, raùc röôûi, chaát thaûi nguy haïi 3.1.2.1 Thaønh phaàn ÔÛ nöôùc ta, toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén tuyø thuoäc vaøo tong loaïi ñoâ thò vaø thöôøng dao ñoäng trong khoaûng töø 0,3 – 0,8 kg/ngöôøi/ngaøy. Hieäu suaát thu gom ñaït khoaûng 40% - 67% ôû nhöõng thaønh phoá lôùn vaø 20% - 40% taïi caùc ñoâ thò nhoû. Thaønh phaàn chaát thaûi raén raát ña daïng vaø tuyø thuoäc vaøo töøng ñòa phöông, ñieàu kieän kinh teá cuõng nhö moät soá yeáu toá khaùc. Baûng 3.2 :Thaønh phaàn phaân loaïi cuûa chaát thaûi raén. Hôïp phaàn % troïng löôïng Ñoä aåm (%) Troïng löôïng rieâng (kg/m3) Khoaûng giaù trò Trung bình Khoaûng giaù trò Trung bình Khoaûng giaù trò Trung bình Thöïc phaåm 6 – 25 15 50 – 80 70 128 – 80 228 Giaáy 25 – 45 40 4 – 10 6 32 – 128 81,6 Carton 3 – 15 4 4 – 8 5 38 – 80 49,6 Chaát deûo 2 – 8 3 1 – 4 2 32-128 64 Vaûi vuïn 0 – 4 2 6 – 15 10 32-96 64 Cao su 0 – 2 0,5 1 – 4 2 96-192 128 Da vuïn 0 – 2 0,5 8-12 10 96-256 160 Saûn phaåm vöôøn 0 – 20 12 30-80 60 84-224 104 Goã 1 – 4 2 15-40 20 128-20 240 Thuyû tinh 4 – 16 8 1 – 4 2 160-480 193,6 Hoäp 2 – 8 6 2-4 3 48-160 88 Kim loaïi khoâng theùp 0 – 1 1 2-4 2 64-240 160 Kim loaïi theùp 1 – 4 2 2-6 3 128-1120 320 Buïi, tro, gaïch 0 - 10 4 6-12 8 320-960 480 3.1.3 Tính chaát cuûa chaát thaûi raén 3.1.3.1 Tính chaát lyù hoïc cuûa chaát thaûi raén sinh hoaït Khoái löôïng rieâng Khoái löôïng rieâng ñöôïc ñònh nghóa laø khoái löôïng chaát thaûi raén treân moät ñôn vò theå tích, tính baèng kg/m3. Khoái löông rieâng cuûa chaát thaûi raén sinh hoaït raát khaùc nhau tuøy theo phöông phaùp löu tröõ nhö: Ñeå töï nhieân, khoâng chöùa trong thuøng. Chöùa trong thuøng vaø khoâng neùn. Chöùa trong thuøng vaø neùn. Vì vaäy, soá lieäu veà khoái löôïng rieâng cuûa chaát thaûi raén chæ coù yù nghóa khi ñöôïc ghi chuù keøm theo phöông phaùp xaùc ñònh khoái löôïng rieâng. Ngoaøi ra, khoái löôïng rieâng cuûa chaát thaûi raén sinh hoaït cuõng raát khaùc nhau tuøy theo vò trí ñòa lyù, muøa trong naêm, thôøi gian löu tröõ… Do ñoù, khi choïn giaù trò cuûa khoái löôïng rieâng caàn phaûi xem xeùt nhöõng yeáu toá naøy ñeå giaûm bôùt sai soá keùo theo cho caùc pheùp tính toaùn. Khoái löôïng rieâng cuûa chaát thaûi raén sinh hoaït laáy töø caùc xe eùp raùc thöôøng dao ñoäng trong khoaûng töø 200kg/m3 ñeán 500kg/m3 vaø giaù trò ñaëc tröng laø khoaûng 297kg/m3. Ñoä aåm Ñoä aåm cuûa chaát thaûi raén ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch tính tyû leä giöõa troïng löôïng cuûa nöôùc treân troïng löôïng töôi hoaëc khoâ cuûa chaát thaûi. Ñoä aåm töôi cuûa raùc ñöôïc bieåu dieãn baèng phaàn traêm troïng löôïng öôùt cuûa maãu, coøn ñoä aåm khoâ ñöôïc bieåu dieån baèng phaàn traêm troïng löôïng khoâ cuûa maãu. Ñoä aåm = 100 (%) Trong ñoù: a: troïng löôïng ban ñaàu cuûa maãu, (kg) b: troïng löôïng cuûa maãu sau khi saáy khoâ ôû 1050C, (kg). Baûng 3.3 : Soá lieäu thöôøng thaáy veà ñoä aåm cuûa chaát thaûi raén sinh hoaït ñoâ thò Thaønh phaàn Ñoä aåm (%) Thaønh phaàn Ñoä aåm (%) Dao ñoäng Trung bình Dao ñoäng Trung bình Thöïc phaåm Giaáy Carton Plastic Vaûi Cao su Da Raùc laøm vöôøn 50-80 4-10 4-8 1-4 6-15 1-4 8-12 30-80 70 6 5 2 10 2 10 60 Goã Thuûy tinh Ñoà hoäp Kim loaïi maøu Kim loaïi ñen Buïi, tro, gaïch Raùc sinh hoaït 15-40 1-4 2-4 2-4 2-6 6-12 15-40 20 2 3 2 3 8 20 Kích thöôùc vaø söï phaân boá kích thöôùc Kích thöôùc vaø söï phaân boá kích thöôùc cuûa caùc thaønh phaàn coù trong chaát thaûi raén ñoùng vai troø quan troïng ñoái vôùi quaù trình thu hoài pheá lieäu, nhaát laø khi söû duïng phöông phaùp cô hoïc nhö saøng quay vaø caùc thieát bò phaân loaïi nhôø töø tính. Kích thöôùc cuûa caùc thaønh phaàn chaát thaûi coù theå ñöôïc bieåu dieãn theo moät trong nhöõng phöông trình tính toaùn sau: SC = l SC = (l+w)/2 SC = (l+w+h)/3 SC = SC = Trong ñoù: Sc: kích thöôùc chaát thaûi raén (nm) l: chieàu daøi (nm) w: chieàu roäng (nm) h: chieàu cao (nm) Khaû naêng tích aåm Khaû naêng tích aåm cuûa chaát thaûi raén laø toång löôïng aåm maø chaát thaûi raén coù theå tích tröõ ñöôïc. Ñaây laø thoâng soá coù yù nghóa quan troïng trong vieäc xaùc ñònh löôïng nöôùc roø ræ sinh ra töø baõi choân laáp. Phaàn nöôùc dö thöøa vöôït quaù khaû naêng tích tröõ cuûa chaát thaûi raén seõ thoaùt ra ngoaøi thaønh nöôùc roø ræ. Khaû naêng tích aåm thay ñoåi theo ñieàu kieän neùn eùp vaø traïng thaùi phaân huûy cuûa chaát thaûi. Khaû naêng tích aåm cuûa chaát thaûi raén trong tröôøng hôïp khoâng neùn coù theå dao ñoäng töø 50% -60%. 3.1.3.2 Caùc tính chaát hoùa hoïc cuûa chaát thaûi raén sinh hoaït Tính chaát hoùa hoïc cuûa chaát thaûi raén ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc löïa choïn phöông aùn xöû lyù vaø thu hoài nguyeân lieäu. Tröôùc khi söû duïng chaát thaûi raén laøm nhieân lieäu caàn phaûi xaùc ñònh caùc ñaëc tính sau: Tính chaát cô baûn cuûa raùc thaûi Ñieåm noùng chaûy Thaønh phaàn caùc nguyeân toá Naêng löôïng chöùa trong chaát thaûi raén Ñoái vôùi chaát thaûi thöïc phaåm hoaëc caùc loaïi chaát thaûi khaùc coù thaønh phaàn chuû yeáu laø höõu cô ñöôïc duøng laøm phaân compost hoaëc thöùc aên gia suùc, thì ngoaøi nhöõng yeáu toá chính ta caàn xaùc ñònh theâm thaønh phaàn caùc nguyeân toá vi löôïng. Nhöõng tính chaát cô baûn Nhöõng tính chaát cô baûn caàn xaùc ñònh ñoái vôùi thaønh phaàn chaùy ñöôïc trong chaát thaûi raén bao goàm: Ñoä aåm (phaàn maát ñi sau khi saáy ôû 1050C) Thaønh phaàn caùc chaát bay hôi (phaàn khoái löôïng maát ñi sau khi nung chaát thaûi ôû 9050C trong tuû nung kín) Thaønh phaàn cacbon coá ñònh (thaønh phaàn chaùy ñöôïc coøn laïi sau khi thaûi caùc chaát coù theå bay hôi) Tro (thaønh phaàn khoái löôïng coøn laïi sau khi ñoát trong laø nung hôû) Ñieåm noùng chaûy cuûa tro Ñieåm noùng chaûy cuûa tro laø nhieät ñoä maø taïi ñoù tro taïo thaønh töø quaù trình ñoát chaùy chaát thaûi. Nhieät ñoä noùng chaûy ñaëc tröng ñoái vôùi xæ tro töø quaù trình ñoát chaát thaûi raén sinh hoaït thöôøng dao ñoäng töø 1.1000C - 1.2000C. Thaønh phaàn caùc nguyeân toá cô baûn trong chaát thaûi raén sinh hoaït Caùc nguyeân toá cô baûn trong thaønh phaàn chaát thaûi raén sinh hoaït goàm: cacbon (C), hydro (H), oxy (O), nitô (N), löu huyønh (s) vaø tro; ngoaøi ra, coøn coù caùc nguyeân toá thuoäc nhoùm halogen. Vieäc xaùc ñònh chính xaùc caùc nguyeân toá coù maët trong chaát thaûi raát quan troïng nhaèm xaùc ñònh xem loaïi chaát naøo phuø hôïp vôùi ñieàu kieän xöû lyù naøo (laøm compost, ñoát, choân laáp…) Naêng löôïng chöùa trong caùc thaønh phaàn chaát thaûi raén Naêng löôïng vaø phaàn chaát trô coù trong chaát thaûi raén trình baøy trong baûng 1.5 Baûng 3.4 : Naêng löôïng vaø phaàn chaát trô coù trong chaát thaûi raén töø khu daân cö Thaønh phaàn Phaàn chaát trô (1) (%) Naêng löôïng (2) (kJ/kg) Khoaûng dao ñoäng Ñaëc tröng Khoaûng dao ñoäng Ñaëc tröng Chaát höõu cô Chaát thaûi thöïc phaåm 2 - 8 5,0 3.489 - 6.978 4.652 Giaáy 4 - 8 6,0 11.630 - 18.608 16.747 Carton 3 - 6 5,0 13.956 - 17.445._. 16.282 Nhöïa 6 - 20 10,0 27.912 - 37.216 32.564 Vaûi 2 - 4 2,5 15.119 - 18.608 17.445 Cao su 8 - 20 10,0 20.934 - 27.912 23.260 Da 8 - 20 10,0 15.119 - 19.771 17.445 Raùc vöôøn 2 - 6 4,5 2.376 - 18.608 6.513 Goã 0,6 - 2 1,5 17.445 - 19.771 18.608 Chaát höõu cô khaùc - - - - Chaát voâ cô Thuûy tinh 96 - 99+ 98,0 116 - 223(3) 140 Lon thieác 96 - 99+ 98,0 233 - 1163(3) 698 Nhoâm 90 - 99+ 96,0 - - Kim loaïi khaùc 94 - 99+ 98,0 233 - 1163 698 Buïi, tro,… 60 - 80 70,0 2.326 - 11.630 6978 CTRÑT 9.304 - 13.956 11.630 Nguoàn: Giaùo trình moân Quaûn lyù chaát thaûi raén sinh hoaït – ÑH Vaên Lang (1): sau khi chaùy hoaøn toaøn (2): theo thaønh phaàn thu gom ñöôïc (3): naêng löôïng coù töø lôùp phuû, nhaõn hieäu vaø nhöõng vaät lieäu ñính keøm Chaát dinh döôõng vaø nguyeân toá vi löôïng Thaønh phaàn höõu cô coù trong chaát thaûi raén sinh hoaït thöôøng ñöôïc söû duïng laøm nguyeân lieäu saûn xuaát caùc saûn phaåm nhôø quaù trình chuyeån hoùa sinh hoïc nhö: compost, methane, ethanol,… Vì vaäy, thaønh phaàn dinh döôõng vaø nguyeân toá vi löôïng saün coù trong chaát thaûi raén sinh hoaït ñoùng vai troø quan troïng nhaèm ñaûm baûo dinh döôõng cho vi sinh vaät cuõng nhö yeâu caàu cuûa saûn phaåm sau quaù trình chuyeån hoùa sinh hoïc. Baûng 3.5 : Caùc thaønh phaàn höõu cô caàn thieát cho quaù trình chuyeån hoùa sinh hoïc Thaønh phaàn Ñôn vò Nguyeân lieäu cung caáp (tính theo khoái löôïng khoâ) Giaáy in baùo Giaáy coâng sôû Raùc vöôøn Raùc thöïc phaåm NH4-N ppm 4 61 149 205 HNO3-N ppm 4 218 490 4278 P ppm 44 295 3500 4900 PO4-P ppm 20 164 2210 3200 K % 0,35 0,29 2,27 4,18 SO4-P ppm 159 324 882 855 Ca % 0,01 0,10 0,42 0,43 Mg % 0,02 0,04 0,21 0,16 Na % 0,74 1,05 0,06 0,15 B ppm 14 28 88 17 Se ppm 22 - <1 <1 Zn ppm 49 177 20 21 Mn ppm 57 15 56 20 Fe ppm 12 396 451 48 Cu ppm - 14 7,7 6,9 Co ppm - - 5,0 3,0 Mo ppm - - 1,0 <1 Ni ppm - - 9,0 4,5 W ppm - - 4,0 3,3 Nguoàn: Giaùo trình moân Quaûn lyù chaát thaûi raén sinh hoaït – ÑH Vaên Lang Tính chaát sinh hoïc cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò Ñaëc tính sinh hoïc quan troïng nhaát thaønh phaàn chaát höõu cô coù trong raùc thaûi laø haàu heát caùc thaønh phaàn naøy ñeàu coù khaû naêng chuyeån hoùa sinh hoïc taïo thaønh khí, chaát raén höõu cô trô vaø caùc chaát voâ vô. Ngoaøi ra, coøn coù söï sinh muøi vaø ruoài nhaëng trong quaù trình thoái röõa caùc chaát höõu cô (raùc thöïc phaåm). Ngoaøi nhöïa, cao su vaø da, caùc thaønh phaàn deã chuyeån hoùa sinh hoïc trong chaát thaûi bao goàm: Nhöõng chaát tan ñöôïc trong nöôùc nhö: ñöôøng, tinh boät, amino acid vaø caùc acid höõu cô khaùc Hemicellulose laù saûn phaåm ngöng tuï cuûa C5H10O5 vaø C6H12O6 Cellulose laø saûn phaåm ngöng tuï cuûa glucose vaø C6H12O Môõ, daàu vaø saùp laø nhöõng ester cuûa röôïu vaø acid maïch daøi Lignin laø hôïp chaát cao phaân töû chöùa caùc voøng thôm vaø caùc nhoùm methoxyl (-OCH3) Lignocellulose Protein Khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa caùc thaønh phaàn höõu cô Khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa caùc thaønh phaàn höõu cô coù trong raùc thaûi ñöôïc ñaùnh giaù bôûi haøm löôïng chaát raén bay hôi (Violate Solid-VS), ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch nung ôû nhieät ñoä 5500C. Tuy nhieân vieäc söû duïng chæ tieâu VS ñeå bieåu dieãn khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa chaát höõu cô thöôøng khoâng chính xaùc vì moät soá thaønh phaàn chaát höõu cô raát deã bay hôi nhöng raát khoù bò phaân huûy sinh hoïc (chaúng haïn nhö giaáy in baùo vaø giaáy kieáng). Ngoaøi ra, coù theå söû duïng haøm löôïng lignin coù trong caùc chaát thaûi ñeå xaùc ñònh chaát höõu cô coù khaû naêng phaân huûy sinh hoïc theo phöông trình sau: BF = 0,83 - 0,028LC Trong ñoù: BF: phaàn coù khaû naêng phaân huûy sinh hoïc bieåu dieãn döôùi daïng VS LC: haøm löôïng lignin coù trong VS tính theo khoái löôïng khoâ 0,83 & 0,028: haèng soá thöïc nghieäm Khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa caùc hôïp chaát co trong chaát thaûi raén tính theo haøm löôïng lignin ñöôïc trình baøy trong baûng 3.6 Baûng 3.6 : Thaønh phaàn caùc chaát höõu cô coù khaû naêng phaân huûy sinh hoïc tính theo haøm löôïng lignin Thaønh phaàn VS (% cuûa chaát thaûi raén toång coäng TS) Haøm löôïng lignin (LC), (%VS) Phaàn coù khaû naêng phaân huûy sinh hoïc Raùc thöïc phaåm 7 - 15 0,4 0,82 Giaáy in baùo 94,0 21,9 0,22 Giaáy coâng sôû 96,4 0,4 0,82 Carton 94,0 12,9 0,47 Raùc vöôøn 50 - 90 4,1 0,72 Nguoàn: Giaùo trình moân Quaûn lyù chaát thaûi raén sinh hoaït – ÑH Vaên Lang Söï hình thaønh muøi Muøi sinh ra khi toàn tröõ chaát thaûi raén trong thôøi gian daøi giöõa caùc khaâu thu gom, trung chuyeån vaø ñoå ra baõi choân laáp, nhaát laø ôû caùc vuøng khí haäu noùng, do khaû naêng phaân huûy kò khí nhanh cuûa caùc chaát höõu cô deã bò phaù huûy trong thaønh phaàn chaát thaûi sinh hoaït. Söï sinh saûn ruoài nhaëng Ôû nhöõng vuøng coù khí haäu noùng aåm, möa nhieàu nhö nöôùc ta hoaëc nhöõng nôi coù tieát heø aám aùp thì söï sinh saûn ruoài nhaëng ôû khu vöïc chöùa chaát thaûi laø vaán ñeà raát ñaùng quan taâm. Quaù trình phaùt trieån töø tröùng thaønh ruoài thöôøng khoâng quaù 2 tuaàn keå töø ngaøy ñeû tröùng. Chu kì phaùt trieån cuûa ruoài ôû khu daân cö coù theå bieåu dieãn nhö sau: - Tröùng phaùt trieån: 8 -12 giôø - Giai ñoaïn ñaàu cuûa aáu truøng: 20 giôø - Giai ñoaïn thöù 2 cuûa aáu truøng: 24 giôø - Giai ñoaïn thöù 3 cuûa aáu truøng: 3 ngaøy - Giai ñoaïn nhoäng: 4 - 5 ngaøy Toång coäng: 9 - 11 ngaøy 3.1.4 Thu gom chaát thaûi raén Thu gom chaát thaûi raén laø quaù trình thu nhaët chaát thaûi raén töø caùc hoä daân, coâng sôû hay töø nhöõng ñieåm thu gom, chaát leân xe vaø chôû ñeán ñòa ñieåm xöû lyù, chuyeån tieáp, trung chuyeån hay choân laáp. Thu gom chaát thaûi raén ñoùng vai troø quan troïng trong heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén. Moät quy trình thu gom hieäu quaû vaø hôïp lyù seõ giuùp thu gom heát chaát thaûi vaø haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát aûnh höôûng cuûa chaát thaûi ñeán moâi tröôøng trong quaù trình boác xeáp vaø vaän chuyeån, ñoàng thôøi taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc coâng ñoaïn xöû lyù sau naøy. Trong coâng ñoaïn thu gom, vieäc vaïch tuyeán laø khaâu quan troïng neân caàn löu yù ñeán caùc vaán ñeà: Thôøi gian löu tröõ toái ña cuûa chaát thaûi. Chu kyø thu gom cuûa chaát thaûi. Phöông thöùc thu gom cuûa moãi loaïi chaát thaûi. 3.1.5 Traïm trung chuyeån Thieát laäp traïm trung chuyeån nhaèm muïc tieâu toái öu hoaù baøi toaùn kinh teá vaän chuyeån vaø töø traïm trung chuyeån chaát thaûi raén seõ deã daøng ñöôïc vaän chuyeån ñeán baõi choân laáp hoaëc nhaø maùy. Tuyø theo phöông phaùp ñoå ñaày chaát thaûi vaøo caùc xe vaän chuyeån maø traïm trung chuyeån ñöôïc chia laøm 3 loaïi: Traïm trung chuyeån tröïc tieáp: chaát thaûi raén ñöôïc ñoå tröïc tieáp töø xe thu gom vaø xe hoaëc thuøng chöùa ñeå chuyeån ñeán khu xöû lyù. Phöông phaùp naøy ñôn giaûn, voán ñaàu tö xaây döïng thaáp nhöng laïi coù nhöôïc ñieåm laø xe vaän chuyeån khoâng söû duïng heát coâng suaát, khoâng coù quaù trình thu hoài cuõng nhö taùi söû duïng nguyeân lieäu. Traïm trung chuyeån keát hôïp chöùa taïm: chaát thaûi raén sau khi ñöôïc thu gom ñöôïc ñoå trong hoá chöùa raùc, sau ñoù xuùc leân xe vaän chuyeån vaø chuyeån ñeán khu xöû lyù. Hoá chöùa ñöôïc thieát keá ñeå chöùa ñöôïc löôïng chaát thaûi raén sinh ra trong voøng 1 – 3 ngaøy. Phöông phaùp naøy ñôn giaûn, voán ñaàu tö thaáp vaø hieäu quaû vaän chuyeån taêng nhöng nhöôïc ñieåm laø phaûi ñaët theâm caùc hoá chöùa. Traïm trung chuyeån keát hôïp phaân loaïi raùc: ñaây laø phöông phaùp keát hôïp caû 2 phöông phaùp treân. Taïi traïm trung chuyeån, chaát thaûi raén ñöôïc phaân loaïi ñeå thu hoài nhöõng thaønh phaàn coù khaû naêng taùi söû duïng vaø khoâng taùi söû duïng ñöôïc theo phöông phaùp xöû lyù. Phaàn coù khaû naêng taùi söû duïng seõ ñöôïc löu chöùa trong kho theo töøng thaønh phaàn. Phaàn chaát thaûi raén khoâng theå taùi söû duïng ñöôïc chaát leân xe vaän chuyeån ñeán khu xöû lyù. Phöông phaùp naøy coù öu ñieåm laø coù theå taêng hieäu quaû vaän chuyeån vaø thu ñöôïc lôïi nhuaän töø vieäc baùn pheá lieäu nhöng coù nhöôïc ñieåm laø toán dieän tích kho chöùa vaø chi phí cho vieäc phaân loaïi. 3.1.6 Choân laáp vaø tieâu huyû Trong taát caû caùc phöông phaùp xöû lyù cuõng nhö tieâu huyû chaát thaûi raén thì choân laáp laø phöông phaùp ñôn giaûn vaø phoå bieán nhaát. Chaát thaûi raén ñöôïc choân taïi baõi choân laáp hôïp veä sinh laø taát caû caùc loaïi chaát thaûi khoâng nguy haïi, coù khaû naêng phaân huyû töï nhieân, bao goàm: Chaát thaûi raén gia ñình. Chaát thaûi raén töø chôï, ñöôøng phoá. Giaáy, bìa, caønh caây nhoû vaø laù caây. Tro, cuûi, vaûi, ñoà da. Chaát thaûi raén töø caùc coâng sôû, nhaø haøng aên uoáng… Quy moâ baõi choân laáp chaát thaûi raén phuï thuoäc vaøo daân soá khu vöïc, löôïng chaát thaûi raén phaùt sinh, ñaëc ñieåm chaát thaûi raén… Baûng 3.7 :Phaân loaïi quy moâ baõi choân laáp chaát thaûi raén (TCVN 6696:2000). STT Quy moâ baõi choân laáp Daân soá (ngaøn ngöôøi) Löông chaát thaûi raén (taán/naêm) Dieän tích baõi (ha) Thôøi haïn söû duïng (naêm) 1 Loaïi nhoû 5-10 20.000 5 <10 2 Loaïi vöøa 100-350 65.000 10-30 10-30 3 Loaïi lôùn 350-1000 200.000 30-50 30-50 4 Loaïi raát lôùn >1000 >200.000 >50 >50 Vò trí baõi choân laáp phaûi gaàn nôi saûn sinh ra chaát thaûi vaø phaûi coù khoaûng caùch an toaøn vôùi vuøng daân cö gaàn nhaát, caùch nguoàn nöôùc caáp sinh hoaït vaø nguoàn nöôùc söû duïng cho coâng nghieäp cheá bieán löông thöïc thöïc phaåm ít nhaát laø 1000m. Ngoaøi ra coøn phaûi ñaûm baûo moät soá khoaûng caùch khaùc ñeå ñaûm baûo cho khu vöïc xung quanh. Baûng 3.8 : Quy ñònh veà khoaûng caùch toái thieåu töø haøng raøo baõi choân laáp ñeán caùc coâng trình. Coâng trình Khoaûng caùch toái thieåu (m) Khu trung taâm ñoâ thò 3.000 Saân bay, haûi caûng 3.000 Khu coâng nghieäp 3.000 Ñöôøng giao thoâng, quoác loä 500 Caùc coâng trình khai thaùc nöôùc ngaàm: Coâng suaát lôùn hôn 10.000 m3/ngaøy Coâng suaát nhoû hôn 10.000 m3/ngaøy Coâng suaát nhoû hôn 100 m3/ngaøy >500 >100 >50 Caùc cuïm daân cö ôû mieàn nuùi 5.000 UÛ sinh hoïc: Quaù trình uû sinh hoïc laø moät phöông phaùp truyeàn thoáng vaø ñöôïc aùp duïng roäng raõi taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, trong ñoù coù caû Vieät Nam. Phöông phaùp naøy cho ra saûn phaåm cuoái cuøng khoâng chöùa vi sinh vaät gaây beänh vaø khoâng coù muøi. Vì vaäy maø giaûi phaùp xöû lyù chaát thaûi raén baèng caùch cho leân men hieáu khí nhaèm saûn xuaát phaân boùn höõu cô toång hôïp mang laïi nhieàu öu ñieåm nhö: Loaïi tröø ñöôïc 50% löôïng chaát thaûi raén sinh hoïat bao goàm caùc chaát höõu cô vaø cuõng chính laø thaønh phaàn gaây ra oâ nhieãm moâi tröôøng. Söû duïng laïi phaàn lôùn caùc chaát höõu cô coù trong thaønh phaàn chaát thaûi raén ñeå laøm phaân boùn phuïc vuï cho noâng nghieäp. Caùch vaän haønh ñôn giaûn vaø baûo trì, caùch kieåm soaùt laïi deã daøng. Giaù thaønh töông ñoái thaáp. 3.1.8 Taùi cheá vaø taùi söû duïng Taùi cheá laø hoaït ñoäng thu hoài laïi töø chaát thaûi caùc thaønh phaàn coù theå söû duïng ñeå cheá bieán thaønh caùc saûn phaåm môùi söû duïng laïi cho caùc hoaït ñoäng sinh hoïat vaø saûn xuaát. Hoaït ñoäng thu hoài naêng löôïng xaûy ra chuû yeáu töø quaù trình ñoát vaø quaù trình uû sinh hoïc Baûng 3.9 : Caùc phöông phaùp xöû lyù trung gian Muïc ñích Coâng ngheä Giaûm khoái löôïng Thu hoài naêng löôïng(nhieät vaø ñieän) Giuõ oån ñònh caùc chaát ñoäc haïi trong chaát thaûi. Giöõ veä sinh, an toøan cho söùc khoûe coäng ñoàng Taùi cheá Giaûm kích thöôùc baèng phöông phaùp eùp, neùn… Ñoát chaát thaûi raén Ñoát chaát thaûi raén coù taùi cheá nhieät Ñoát chaát thaûi raén coù heä thoáng nung chaûy ñeå giaûm theå tích. Ñoát khí coù heâh thoáng nung chaûy Taïo nguoàn naêng löôïng môùi töø chaát thaûi Cheá bieán phaân Compost; caét nhoû vaø phaân loaïi. Moät soá vaät lieäu coù theå taùi cheá töø chaát thaûi raén sinh hoaït : a. Lon nhoâm So vôùi caùc thaønh phaàn chaát thaûi coù khaû naêng taùi cheá nhö: giaáy, thuûy tinh, nhöïa thì lon nhoâm laø loaïi chaát thaûi ñöôïc taùi cheá thaønh coâng nhaát. Ñieàu naøy ñöôïc giaûi thích laø do nguyeân lieäu saûn xuaát giaáy, thuûy tinh vaø nhöïa khaù nhieàu vaø reû tieàn. Trong khi ñoù quaëng nhoâm phaûi ñöôïc nhaäp töø nöôùc ngoaøi neân chi phí cao vaø toán thôøi gian chôø ñôïi. Hôn nöõa, caùc nhaø maùy nhoâm nhaän thaáy raèng nguoàn nguyeân lieäu coù saün trong nöôùc thuaän tieän hôn. Taùi cheá nhoâm mang laïi nhieàu lôïi ích kinh teá do: Vieäc taùi cheá döïa vaøo nguoàn nguyeân lieäu oån ñònh trong nöôùc; Naêng löôïng caàn thieát ñeå saûn xuaát 1 lon nhoâm töø taùi cheá ít hôn so vôùi töø nhoâm nguyeân chaát 5%; Lon nhoâm ñöôïc taùi cheá laø loaïi nguyeân lieäu ñoàng nhaát, coù thaønh phaàn xaùc ñònh bieát tröôùc vaø haàu nhö khoâng coù taïp chaát; Vieäc taùi cheá lon nhoâm cho pheùp caùc nhaø maùy saûn xuaát lon nhoâm caïnh tranh vôùi caùc nhaø maùy saûn xuaát bao bì thuûy tinh vaø kim loaïi; Lon nhoâm ñöôïc taùi cheá phaûi laø loaïi lon nhoâm khoâng bò nhieãm baån bôûi ñaát, caùt vaø caùc chaát thaûi thöïc phaåm; b. Giaáy vaø carton Giaáy laø thaønh phaàn chieám tyû leä cao trong thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén sinh hoaït. Do ñoù, vieäc thu hoài vaø taùi söû duïng giaáy seõ mang laïi nhieàu lôïi ích kinh teá nhôø giaûm löôïng chaát thaûi raén ñoå veà baõi choân laáp, taùi söû duïng nguoàn lôïi coù saün, giaûm taùc ñoäng ñeán röøng do haïn cheá vieäc khai thaùc goã laøm giaáy vaø giaûm naêng löôïng tieâu thuï caàn thieát ñeå saûn xuaát giaáy. Caùc nhaø maùy giaáy thöôøng taùi cheá laïi caùc saûn phaåm bò hoûng vaø pheá lieäu töø caùc nhaø maùy saûn xuaát saûn phaåm giaáy vì pheá lieäu ñöôïc bieát roõ thaønh phaàn vaø thöôøng laø giaáy chöa in neân coù theå thay theá nguyeân lieäu saûn xuaát giaáy tröïc tieáp. Caùc loaïi giaáy coù theå taùi cheá bao goàm: Giaáy baùo: Giaáy baùo taåy möïc duøng ñeå saûn xuaát aán phaåm môùi, giaáy veä sinh vaø giaáy chaát löôïng cao. Phaàn coøn laïi haàu nhö ñöôïc söû duïng ñeå saûn xuaát thuøng carton vaø caùc saûn phaåm xaây döïng nhö: carton xoáp, traàn nhaø, vaùch ngaên, … Thuøng carton hoûng: Giaáy carton laø moät trong nhöõng nguoàn giaáy pheá lieäu rieâng bieät ñeå taùi cheá. Nguoàn phaùt sinh giaáy carton ñaùng keå nhaát laø töø sieâu thò vaø töø caùc cöûa haøng baùn leû. Thuøng carton ñöôïc eùp thaønh kieän vaø chuyeån ñeán cô sôû taùi cheá laøm vaät lieäu cho lôùp ñaùy hoaëc lôùp giöõa cuûa caùc daïng bao bì carton. Giaáy chaát löôïng cao: Giaáy chaát löôïng cao bao goàm giaáy in, giaáy traéng, giaáy maøu töø saùch (giaáy vieát, baûn ñaùnh maùy vaø giaáy tôø taøi chính khaùc), gaùy saùch hay phaàn giaáy pheá lieäu caét seùn töø saùch, giaáy veõ tranh. Caùc loaïi giaáy naøy coù theå thay theá tröïc tieáp boät goã hoaëc coù theå taåy möïc ñeå saûn xuaát giaáy veä sinh hoaëc caùc loaïi giaáy chaát löôïng cao khaùc. Giaáy hoãn hôïp: Giaáy hoãn hôïp bao goàm giaáy baùo, taïp chí vaø nhieàu loaïi giaáy khaùc. Giaáy hoãn hôïp ñöôïc duøng ñeå saûn xuaát thuøng carton vaø caùc saûn phaåm eùp khaùc. Thò tröôøng tieâu thuï giaáy pheá lieäu chòu aûnh höôûng ñaùng keå bôûi neàn kinh teá chung cuûa khu vöïc vì phaàn lôùn giaáy chaát löôïng thaáp ñöôïc söû duïng ñeå saûn xuaát caùc saûn phaåm xaây döïng vaø thuøng chöùa haøng tieâu duøng. Caùc nhaø maùy taùi söû duïng giaáy pheá lieäu yeâu caàu giaáy khoâng nhieãm baån caùc thaønh phaàn khaùc nhö: caùt, ñaát, kim loaïi, thuûy tinh, chaát thaûi thöïc phaåm, … Moät soá cô sôû baét buoäc phaûi phaân loaïi giaáy rieâng: giaáy in laser vôùi caùc loaïi giaáy in khaùc vì möïc in laser khoâng theå taåy saïch ñöôïc. Beân caïnh ñoù, giaáy phaûi ñöôïc ñoùng eùp thaønh kieän ñeå giaûm theå tích. c. Nhöïa Ngaøy nay caùc saûn phaåm nhöïa raát ñöôïc ngöôøi tieâu duøng öa chuoäng vì chuùng coù khaû naêng thay theá caùc saûn phaåm cheá taïo töø kim loaïi, thuûy tinh vaø giaáy. Do ñaëc tính nheï neân chi phí vaän chuyeån caùc saûn phaåm nhöïa luoân reû hôn so vôùi kim loaïi vaø thuûy tinh. Saûn phaåm nhöïa laïi coù theâm söï ña daïng veà kích thöôùc, hình daïng vaø tính naêng neân ñöôïc söû duïng khaù roäng raõi trong nhieàu lónh vöïc. Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa caùc maët haøng tieâu duøng baèng nhöïa thì pheá thaûi, ñaëc bieät laø nylon ngaøy caøng chieám tyû troïng ñaùng keå trong thaønh phaàn chaát thaûi raén sinh hoaït. Vì vaäy neáu thu hoài vaø taùi cheá löôïng pheá lieäu naøy seõ giaûm ñaùng keå dieän tích baõi choân laáp. Haàu heát caùc nhaø saûn xuaát caùc saûn phaåm bao bì nhöïa hieän nay ñeàu kyù hieäu saûn phaåm cuûa hoï theo soá thöù töï töø 1 ñeán 7, ñaëc tröng cho haàu heát caùc loaïi nhöïa saûn xuaát ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc phaân loaïi vaø taùi cheá . Baûng 3.10 : Kyù hieäu, phaân loaïi vaø nguoàn söû duïng nhöïa Kyù hieäu Vaät lieäu Nguoàn söû duïng 1-PETE Polyethylene tephathlate Chai nöôùc giaûi khaùt, bao bì thöïc phaåm 2-HDPE High-destiny polyethylene Chai söõa, bình ñöïng xaø phoøng, tuùi saùch 3-PVC Vinyl/polyvinyl chloride Hoäp ñöïng thöùc aên trong gia ñình, oáng daãn, … 4-LDPE Low-destiny polyethulene Bao bì nylon, taám traûi baèng nhöïa,… 5-PP Polypropylene Thuøng, soït, hoäp, roå, … 6-PS Polystyrene Ly, dóa 7-Loaïi khaùc Caùc loaïi nhöïa khaùc Taát caû caùc saûn phaåm nhöïa khaùc Nguoàn: Giaùo trình moân Quaûn lyù chaát thaûi raén sinh hoaït – ÑH Vaên Lang PETE: ñöôïc taùi cheá ñaàu tieân ñeå saûn xuaát caùc loaïi sôïi polyester duøng trong saûn xuaát tuùi nguû, goái, chaên vaø quaàn aùo muøa ñoâng. Veà sau, PETE coøn ñöôïc söû duïng ñeå cheá taïo thaûm, caùc saûn phaåm ñuùc, baêng chuyeàn, bao bì thöïc phaåm vaø caùc saûn phaåm khaùc. HDPE: ñaëc tính cuûa HDPE thay ñoåi raát nhieàu phuï thuoäc vaøo saûn phaåm caàn cheá taïo. Tính chaát cuûa HDPE daïng haït phuï thuoäc raát nhieàu vaøo nguyeân lieäu ban ñaàu. HDPE taùi cheá thöôøng duøng ñeå cheá taïo caùc loaïi khaên phuû, tuùi chöùa haøng hoùa, oáng daãn, thuøng chöùa nöôùc vaø ñoà chôi treû em. PVC: ñöôïc söû duïng roäng raõi laøm bao bì thöïc phaåm, daây ñieän, chaát caùch ñieän vaø oáng nöôùc. Maëc duø PVC laø loaïi nhöïa coù chaát löôïng cao haàu nhö khoâng caàn pha troâng phuï gia, hieän nay raát ít caùc pheá lieäu PVC ñöôïc taùi cheá vì chi phí thu gom vaø phaân loaïi khaù cao. Caùc saûn phaåm töø nhöïa PVC taùi cheá bao goàm bao bì haøng tieâu duøng, maøn cöûa, taám loùt xe taûi, thaûm traûi phoøng thí nghieäm, taám loùt saøn nhaø, loï hoa, ñoà chôi treû em, oáng nöôùc, … LDPE: caùc loaïi bao bì naøy ñöôïc phaân loaïi baèng tay, taùch caùc taïp chaát baån vaø taùi cheá. Tuy nhieân, moät trong nhöõng khoù khaên laø möïc in treân bao bì cuõ khoâng töông thích vôùi maøu cuûa caùc haït nhöïa taùi cheá. Do ñoù giaûi phaùp thích hôïp laø duøng nhöïa taùi cheá ñeå saûn xuaát caùc saûn phaåm coù maøu saäm. PP: thöôøng ñöôïc duøng ñeå saûn xuaát pin oâtoâ, naép thuøng chöùa, nhaõn hieäu cuûa moät chai loï vaø moät phaàn nhoû ñeå saûn xuaát bao bì thöïc phaåm. Nhaõn vaø naép chai PP thöôøng ñöôïc taùi cheá cuøng vôùi caùc saûn phaåm töø nhöïc PE. Phaàn lôùn PP ñöôïc duøng ñeå cheá taïo caùc ñoà duøng ñeå ngoaøi trôøi. Caùc nhaø maùy saûn xuaát pin cuõng thu hoài PP ñeå saûn xuaát pin môùi. PS: caùc saûn phaåm cuûa PS bao goàm bao bì thöïc phaåm, ñóa, khay ñöïng thòt, ly uoáng nöôùc, bao bì ñoùng goùi saûn phaåm, ñoà duøng nhaø beáp, … PS taùi cheá ñöôïc duøng ñeå saûn xuaát vaên phoøng phaåm, khay thöùc aên, chaát caùch ñieän vaø ñoà chôi. Caùc loaïi nhöïa khaùc: caùc nhaø saûn xuaát söû duïng nhöïa hoãn hôïp ñeå taùi cheá thaønh loaïi haït nhöïa duøng ñeå saûn xuaát caùc maët haøng khoâng yeâu caàu khaét khe veà ñaëc tính nhöïa söû duïng nhö baøn gheá ngoaøi saân, … Vì khoâng caàn phaân loaïi rieâng pheá lieäu nhöïa neân caùc nhaø saûn xuaát deã daøng thu mua ñöôïc loaïi pheá lieäu naøy vôùi chi phí thaáp. Tuy nhieân, pheá lieäu PETE phaûi ñöôïc taùch rieâng hoãn hôïp nhöïa naøy vì chuùng coù nhieät ñoä noùng chaûy cao hôn caùc loaïi nhöïa khaùc. d. Thuûy tinh Trong thaønh phaàn chaát thaûi raén sinh hoaït taïi caùc hoä gia ñình, thuûy tinh chieám khoaûng 0 - 0,4%; trong ñoù, chuû yeáu laø maûnh chai. Caùc loaïi chai loï nguyeân haàu nhö ñaõ ñöôïc baùn cho nhöõng ngöôøi thu mua pheá lieäu. Lôïi ích cuûa vieäc thu hoài vaø taùi cheá thuûy tinh bao goàm: taùi söû duïng nguyeân lieäu, tieát kieäm naêng löôïng, giaûm dieän tích baõi choân laáp. Ngoaøi ra, thuûy tinh coøn laø nguoàn nguyeân lieäu saïch ñeå laøm compost (nguoàn: Giaùo trình hoïc moân Quaûn lyù chaát thaûi raén sinh hoaït TS. Nguyeãn Trung Vieät) vaø laø thaønh phaàn laøm taêng chaát löôïng nhieân lieäu saûn xuaát töø chaát thaûi. Haàu heát thuûy tinh ñöôïc duøng ñeå saûn xuaát caùc laoïi chai thuûy tinh môùi, moät phaàn nhoû duøng ñeå cheá taïo boâng thuûy tinh hoaëc chaát caùch ñieän baèng sôïi thuûy tinh, vaät lieäu loùt ñöôøng vaø vaät lieäu xaây döïng nhu: gaïch, ñaù loùt saøn nhaø, ñaù oáp töôøng, beâ toâng nheï. Caùc nhaø maùy cheá bieán sôïi thuûy tinh cuõng söû duïng moät phaàn mieång chai trong quy trình cheá bieán nhöng do yeâu caàu chaát löôïng nguyeân lieäu khaét khe hôn neân haàu heát mieång chai söû duïng ñöôïc thu mua töø caùc cô sôû thuûy tinh khaùc. Caùc loaïi pheá lieäu thuûy tinh lhoâng theå phaân loaïi theo maøu ñöôïc duøng ñeå saûn xuaát vaät lieäu loùt ñöôøng vaø caùc vaät lieäu xaây döïng khaùc. Tuy nhieân, vieäc taùi söû duïng mieång chai ñeå saûn xuaát vaät lieäu loùt ñöôøng cuõng gaëp trôû ngaïi vì chi phí vaän chuyeån vaø saûn xuaát cao. Hôn nöõa saûn phaåm môùi naøy cuõng khoâng coù chaát löôïng cao hôn so vôùi saûn phaåm ñöôïc saûn xuaát töø nguyeân lieäu coå ñieån. e. Saét vaø theùp Saét, theùp thu hoài töø chaát thaûi raén sinh hoaït chuû yeáu laø caùc daïng lon thieác vaø saét pheá lieäu. Caùc lon thieác hoaëc bao bì theùp ñöôïc phaân loaïi rieâng, eùp vaø ñoùng thaønh kieän tröôùc khi chuyeån ñeán caùc cô sôû taùi cheá. Caùc lon, voû hoäp naøy tröôùc heát ñöôïc caét vuïn ñeå taïo ñieàu kieän cho quaù trình taùch thöïc phaåm thöøa vaø giaáy nhaõn baèng quaù trình huùt chaân khoâng. Nhoâm vaø nhöõng kim loaïi maøu khaùc ñöôïc phaân loaïi baèng phöông phaùp töø tính. Theùp sau khi laøm saïch caùc taïp chaát noùi treân ñöôïc khöû thieác baèng caùch gia nhieät trong loø nung ñeå laøm hoùa hôi thieác hoaëc baèng quaù trình hoùa hoïc söû duïng NaOH vaø taùc nhaân oxy hoùa. Thieác ñöôïc thu hoài töø dung dòch baèng quaù trình ñieän phaân taïo thaønh thieác daïng thoûi. Theùp ñaõ khöû thieác ñöôïc duøng ñeå saûn xuaát theùp môùi. Caùc pheá lieäu ñöôïc khöû thieác baèng phöông phaùp gia nhieät khoâng thích hôïp ñeå saûn xuaát theùp vì quaù trình gia nhieät laøm cho moät phaàn thieác ñöôïc khueách taùn vaøo trong theùp vaø laøm cho theùp môùi khoâng tinh khieát. f. Kim loaïi maøu Kim loaïi maøu chieám 0 - 0,1% trong thaønh phaàn chaát thaûi raén sinh hoaït töø hoä gia ñình. Nhöõng pheá lieäu kim loaïi maøu ñöôïc thu hoài töø ñoà duøng ñeå ngoaøi trôøi, ñoà duøng nhaø beáp, thang xeáp, duïng cuï maùy moùc, töø chaát thaûi xaây döïng (daây ñoàng, maùng nöôùc, cöûa, …). Haàu nhö pheá lieäu kim loaïi maøu ñeàu ñöôïc taùi cheá neáu chuùng ñöôïc phaân loaïi vaø taùch caùc taïp chaát khaùc nhö: nhöïa, cao su, vaûi, … g. Cao su Sao su ñöôïc thu hoài ñeå taùi cheá loáp xe, laøm nhieân lieäu vaø nhöïa raûi ñöôøng. Cao su sau khi phaân loaïi cuõng ñöôïc eùp thaønh kieän ñeå giaûm theå tích tröôùc khi chuyeån ñeán cô sôû taùi cheá. h. Pin gia duïng Haàu heát ngöôøi tieâu duøng ñeàu khoâng nhaän thöùc ñöôïc raèng pin gia duïng laø moät nguoàn chaát thaûi ñoäc haïi. Vieäc taùi cheá pin gia duïng raát khoù vì haàu nhö coù raát ít coâng ty coù coâng ngheä thích hôïp ñeå taùi cheá pin gia duïng. Theâm vaøo ñoù, pin tieåu (ñaëc bieät laø loaïi ñoàng hoà ñeo tay, pin vieát chæ baûng, …) raát khoù phaân loaïi vaù coù theå gaây ñoäc do hôi thuïy ngaân. Caùc loaïi pin kieàm vaø pin carbon - keõm khoâng taùi cheá ñöôïc vaù vì coù chöùc thuûy ngaân neân chuùng phaûi ñöôïc thaûi boû theo quy ñònh ñoái vôùi chaát thaûi nguy haïi. Chæ coù pin Ni-Cd hoaëc pin oxyt thuûy ngaân vaø oxyt baïc môùi coù theå taùi cheá ñöôïc. i. Raùc thöïc phaåm Raùc thöïc phaåm coù theå ñöôïc phaân loaïi ñeå saûn xuaát compost vaø khí methane. Trong thaønh phaàn chaát thaûi raén sinh hoaït taïi caùc hoä gia ñình, raùc thöïc phaåm luoân chieám moät tyû leä raát lôùn. Do ñoù, neáu coù theå taùi söû duïng toaøn boä löôïng raùc thaûi naøy thì vaán ñeà nan giaûi veà dieän tích choân laáp vaø nhöõng khoù khaên trong giaûi quyeát caùc vaán ñeà moâi tröôøng taïi baõi choân laáp seõ giaûm ñaùng keå. Haàu heát caùc heä thoáng saûn xuaát compost ñeàu baét nguoàn töø vieäc phaân loaïi caùc vaät lieäu coù khaû naêng taùi cheá, kim loaïi, nhöõng chaát ñoäc haïi, sau ñoù nghieàn nhoû ñeán kích thöôùc thích hôïp vaø taùch caùc thaønh phaán taïp chaát khaùc (neáu caàn). Saûn phaåm cuûa quaù trình composting thöôøng duøng laøm chaát caûi taïo ñaát. Tuy nhieân, do quaù trình phaân loai khoâng trieät ñeå, trong thaønh phaàn raùc thöïc phaåm laøm phaân compost thöôøng laãn thuûy tinh vaø nylon laøm saûn phaåm keùm giaù trò. Methane ñöôïc saûn xuaát töø raùc thöïc phaåm nhôø quaù trình phaân huûy kî khí trong ñieàu kieän khoâng kieåm soaùt chaët cheõ taïi caùc baõi choân laáp hôïp veä sinh hay trong ñieàu kieän kieån soaùt cuûa caùc thieát bò kî khí. Khí methane ñöôïc öa chuoäng vì laø loaïi nguyeân lieäu saïch vaø coù theå löu tröõ ñöôïc. Phaàn chaát raén coøn laïi trong caùc thieát bò phaân huûy kî khí coù theå duøng ñeå saûn xuaát compost hoaëc vaät lieäu che phuû baõi choân laáp. : HIEÄN TRAÏNG CHAÁT THAÛI RAÉN TAÏI THÒ XAÕ CAO LAÕNH. 4.1 HIEÄN TRAÏNG CHAÁT THAÛI RAÉN 4.1.1 Nguoàn phaùt sinh Nguoàn phaùt sinh chaát thaûi raén taïi thò xaõ Cao Laõnh coù theå ñöôïc toùm taét nhö sau: Raùc sinh hoaït : phaùt sinh töø caùc hoä gia ñình, caùc khu thöông maïi, tröôøng hoïc. Ngoaøi ra, coøn bao goàm theâm raùc thaûi sinh hoaït töø caùc khu coâng nghieäp, caùc cô sôû saûn xuaát, cô sôû dòch vuï kinh doanh, caùc cô sôû y teá … Thaønh phaàn raùc thaûi naøy bao goàm : thöïc phaåm, giaáy bìa caùctoâng, nhöïa, goã, thuyû tinh, caùc kim loaïi, ñoà ñieän töû gia duïng, tro, voû xe,…. Ngoaøi ra, coøn coù theå chöùa moät soá chaát thaûi nguy haïi. Raùc ñöôøng phoá : Phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng veä sinh ñöôøng phoá, khu vui chôi giaûi trí vaø laøm ñeïp caûnh quan. Nguoàn raùc naøy phaùt sinh do ngöôøi ñi ñöôøng vaø caùc hoä daân soáng hai beân ñöôøng xaû ra. Thaønh phaàn cuûa loaïi raùc thaûi naøy bao goàm: caønh caây laù caây, giaáy vuïn, bao nilon, thöïc phaåm, xaùc ñoäng vaät…. Raùc thaûi töø caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp (khoâng bao goàm raùc thaûi nguy haïi) : Phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa caùc nhaø maùy, xí nghieäp …. Thaønh phaàn cuûa loaïi raùc thaûi naøy bao goàm : vaät lieäu pheá thaûi khoâng ñoäc haïi vaø chaát thaûi ñoäc haïi, phuï thuoäc vaøo ngaønh ngheà saûn xuaát. Ñoái vôùi loaïi raùc thaûi naøy thì caàn ñöôïc thu gom rieâng, phaàn raùc thaûi ñoäc haïi phaûi ñöôïc thu gom vaø xöû lyù rieâng. Buøn töï hoaïi töø caùc nhaø veä sinh caù theå vaø coâng coäng. 4.1.2 Khoái löôïng vaø thaønh phaàn Thaønh phaàn raùc thaûi sinh hoaït treân ñòa baøn thò xaõ Cao Laõnh coù theå toùm taét nhö sau : Caùc hoä daân trong khu vöïc noäi oâ : Raùc höõu cô : 61% Raùc coù theå taùi cheá : + Giaáy, bìa : 9,3% + Nhöïa, thuyû tinh, kim loaïi : 17,2% Raùc khoâng taùi cheá (ñaù, soûi …) : 2,7% Taïp chaát khaùc : 9,8% Raùc höõu cô 61% Giaáy, bìa 9.30% Nhöïa, thuûy tinh, kim loaïi 17.20% Raùc khoâng taùi cheá 2.70% Taïp chaát khaùc 9.80% Ñoà thò 4.1: Thaønh phaàn chaát thaûi raén cuûa caùc hoä daân trong khu vöïc noäi oâ Raùc chôï: Raùc höõu coù : 81,5% Giaáy, bìa : 5,1% Nhöïa, thuyû tinh, kim loaïi : 8,3% Ñaù, caùt … : 2,4% Taïp chaát : 2,7% Ñoà thò 4.2:Thaønh phaàn chaát thaûi raén cuûa caùc hoä daân trong khu vöïc ngoaïi oâ 4.1.3 Heä thoáng thu gom chaát thaûi raén Chaát thaûi raén treân ñòa baøn thò xaõ Cao Laõnh hieän nay do Xí nghieäp Caáp thoùat nöôùc vaø Moâi tröôøng ñoâ thò soá 2 tröïc thuoäc Coâng ty Caáp thoaùt nöôùc vaø Moâi tröôøng ñoâ thò tænh Ñoàng Thaùp thu gom. Toång khoái löôïng raùc ñöôïc thu gom haøng ngaøy vaøo khoûang 22 taán/ ngaøy (khoûang 35% löïông raùc phaùt sinh); trong ñoù raùc chôï chieám khoûang 10 taán/ ngaøy. 4.1.4 Trung chuyeån vaø vaän chuyeån Quaù trình thu gom vaø vaän chuyeån raùc thaûi raén sinh hoaït taïi thò xaõ Cao Laõnh ñöôïc theå hieän nhö sau: Nguoàn phaùt sinh Xe ñaåy tay thuøng ñöïng raùc coá ñònh Ñieåm heïn (thuøng raùc 240 lít) Xe eùp raùc Baõi raùc Sô ñoà 4.1: sô ñoà thu gom vaø vaän chuyeån raùc thaûi raén sinh hoaït taïi thò xaõ Cao Laõnh  Thôøi gian thu gom vaø vaän chuyeån raùc haèng ngaøy töø 17 giôø ñeán 23 giôø. Hieän nay, xí nghieäp caáp thoaùt nöôùc vaø moâi tröôøng ñoâ thò soá 2 ñöôïc trang bò 4 xe eùp raùc loaïi 4,5 taán (trong ñoù coù 2 xe cuõ) vaø 2 xe eùp raùc loaïi 2,5 taán ñaõ xuoáng caáp. Vôùi löôïng raùc thu gom ñöôïc nhö hieän nay thì soá löôïng xe eùp raùc naøy ñaûm baûo ñöôïc yeâu caàu. Tuy nhieân, khi phaùt trieån maïng löôùi thu gom thì soá löôïng xe eùp raùc caàn ñöôïc naâng caáp vaø boå sung môùi coù theå vaän chuyeån heát khoái löôïng raùc phaùt sinh. Treân leà ñöôøng phoá taïi thò xaõ hieän nay cuõng ñaõ cho laép caùc thuøng chöùa raùc coá ñònh vaø vieäc thu gom, vaän chuyeån chaát thaûi raén trong ñòa baøn haøng ngaøy veà cô baûn ñaõ giöõ ñöôïc ñöôøng phoá khoâng bò oâ nhieãm do raùc thaûi vaø khoâng ñeå toàn ñoïng raùc trong khu vöïc noäi oâ thò xaõ qua ngaøy. 4.1.5 Phöông phaùp xöû lyù Chaát thaûi raén taïi thò xaõ Cao Laõnh sau khi thu gom seõ ñöôïc ñöa veà baõi raùc coù dieän tích khoaûng 18. 000m2 naèm ôû xaõ Myõ Traø, caùch trung taâm thò xaõ Cao Laõnh khoaûng 2,5km. Ñaây laø baõi raùc loä thieân vaø khoâng ñöôï._.