Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cải tiến hệ thống quản lý môi trường theo ISO 14001 cho công ty Ajinomoto Vietnam

CHÖÔNG I: MÔÛ ÑAÀU 1.1 LÔØI MÔÛ ÑAÀU Böôùc sang theá kæ XXI, vôùi muïc tieâu coâng nghieäp hoùa-hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, Vieät Nam ñaõ coù nhieàu coá gaéng phaùt trieån kinh teá –hoøa nhòp vôùi xu höôùng phaùt trieån chung cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc – vaø ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh quaû to lôùn. Traùi laïi moâi tröôøng toaøn caàu coù chieàu höôùng bieán ñoåi xaáu ñi. Chaát löôïng khoâng khí, nguoàn nöôùc, taøi nguyeân, heä sinh thaùi…nhieàu nôi ôû möùc baùo ñoäng. OÂ nhieãm moâi tröôøng vaø aùp löïc vôùi thieân nhieân ñang dieãn ra haøng ngaøy vaø ôû khaép nôi treân nhieàu nöôùc. Baûo veä moâi tröôøng ñang trôû thaønh vaán ñeà böùc xuùc mang tính toaøn caàu. Nhieàu chieán löôïc, hoaïch ñònh theo nhöõng chöông trình, muïc tieâu cuûa töøng quoác gia dang töøng böôùc ngaên chaën, giaûm thieåu, caûi thieän vaán ñeà veà moâi tröôøng. Tieàm löïc kinh teá chuyeån bieán tích cöïc laø daáu hieäu ñaùng möøng cho neàn kinh teá ñaát nöôùc nhöng cuõng nhö nhieàu nöôùc ñang phaùt trieån treân theá giôùi , taêng tröôûng kinh teá nhanh thöôøng ñi ñoâi vôùi vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng neáu nhö khoâng coù caùc giaûi phaùp höõu hieäu ñeå quaûn lyù vaø ngaên chaën. Maëc duø muïc tieâu tröôùc maét laø phaùt trieån kinh teá , xaây döïng ñaát nöùôc nhöng chuùng ta khoâng theå boû maëc moâi tröôøng vì ñoù khoâng chæ laø ñieàu kieän soáng coøn cuûa moät quoác gia maø coøn cuûa caû nhaân loaïi Trong ñöôøng loái phaùt trieån CNH-HÑH ñaát nöôùc, Ñaûng vaø nhaø nöôùc ñaõ raát chuù troïng ñeán vieäc baûo veä moâi tröôøng, ñoù laø moät trong caùc tieàn ñeà quyeát ñònh cho söï phaùt trieån beàn vöõng. Ñaõ coù nhieàu chieán löôïc ñeà ra nhö aùp duïng caùc coâng cuï phaùp luaät hay coâng cuï kinh teá ñeå quaûn lyù moâi tröôøng, moät trong nhöõng phöông phaùp höõu hieäu laø aùp duïng heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng ISO 14001, ñaây laø boä tieâu chuaån quoác teá veà quaûn lyù moâi tröôøng ñöôïc aùp duïng roäng raõi ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi. Trong ñoù, tieâu chuaån ISO 14001 seõ höôùng daãn cho caùc doanh nghieäp xaây döïng heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng coù hieäu quaû, hôïp nhaát vôùi caùc yeâu caàu phaùp lyù khaùc nhaèm giuùp cho caùc doanh nghieäp ñaït ñöôïc caùc muïc ñích veà kinh teá vaø moâi tröôøng. Vì vaäy, vieäc aùp duïng roäng raõi caùc tieâu chuaån quoác teá veà heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng, quaûn lyù chaát löôïng, quaûn lyù veà an toaøn söùc khoeû ngheà nghieäp, quaûn lyù traùch nhieäm xaõ hoäi vaø moät soá moâ hình quaûn lyù khaùc mang tính ñaëc thuø rieâng cho töøng lónh vöïc seõ giuùp chuùng ta hoäi nhaäp deã daøng, nhanh choùng hôn vaø taêng khaû naêng caïnh tranh thöông maïi laønh maïnh, ñoàng thôøi baûo veä söùc khoeû, moâi tröôøng, tieán tôùi phaùt trieån beàn vöõng. Nhö vaäy, vieäc aùp duïng cuøng luùc nhieàu heä thoáng quaûn lyù ñang daàn trôû neân phoå bieán ñoái vôùi caùc toå chöùc ñang hoaït ñoäng taïi Vieät Nam. Ñöùng tröôùc thöïc teá ñoù, Coâng ty Ajinomoto Vieät Nam laø moät trong nhöõng coâng ty ñaït chöùng chæ ISO 14001, ISO 9001, OSHAS 18001, HACCP, nhaän thöùc ñöôïc söï caàn thieát phaûi duy trì vaø caûi tieán lieân tuïc heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng, ñoàng thôøi nghieân cöùu ñeà xuaát caùc giaûi phaùp caûi tieán heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng. Ñieàu naøy giuùp cho coâng ty naâng cao hình aûnh cuûa mình trong hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng vôùi caùc baïn haøng thöông maïi vaø ngöôøi tieâu duøng, giuùp giaûm giaù thaønh saûn phaåm, naâng cao lôïi nhuaän do kieåm soaùt quaù trình saûn xuaát. Ngoaøi ra noù coøn naâng cao yù thöùc baûo veä moâi tröôøng, ngaên chaën söï caïn kieän taøi nguyeân vaø ñaûm baûo söùc khoeû cho ngöôøi lao ñoäng. 1.2 MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU Nghieân cöùu ñeà xuaát caùc giaûi phaùp caûi tieán heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng theo ISO 14001 cho Coâng ty Ajinomoto Vieät Nam, nhaèm kieåm soaùt, giaûm thieåu ngaên ngöøa tai naïn, oâ nhieãm phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, ñoàng thôøi tieáp kieäm chi phí nguoàn nhaân löïc vaø thôøi gian cho caùc hoaït ñoäng quaûn lyù cuûa Coâng ty. 1.3 PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU Ñeà taøi ñöôïc nghieân cöùu treân cô sôû khoa hoïc vaø khaûo saùt thöïc teá, tìm hieåu taát caû caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, quaù trình hoaït ñoäng cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng taïi coâng ty Ajinomoto Vieät Nam, töø ñoù ñeà xuaát caùc giaûi phaùp caûi tieán heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng theo ISO 14001: 2004. 1.4 NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU Tìm hieåu taøi lieäu toång quan veà heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng theo ISO 14001: 2004 Khaûo saùt hoaït ñoäng thöïc teá, caùch toå chöùc quaûn lyù, caùc quy trình coâng ngheä saûn xuaát cuûa coâng ty Ajinomoto Vieät Nam. Töø ñoù ñöa ra nhaän xeùt, ñaùnh giaù vaø caùc giaûi phaùp khaéc phuïc thieáu soùt. Thu thaäp caùc soá lieäu moâi tröôøng taïi coâng ty, keát hôïp vôùi khaûo saùt thöïc teá ñeå ñaùnh giaù hieän traïng moâi tröôøng cuûa coâng ty. Phaân tích cô sôû khoa hoïc ñeå ñeà xuaát caùc giaûi phaùp caûi tieán heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng theo ISO 14001: 2004 Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp caûi tieán heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng theo ISO 14001: 2004 muïc ñích giaûm thieåu vaø ngaên ngöøa oâ nhieãm phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, ñoàng thôøi tieát kieäm chi phí vaø thôøi gian cho caùc hoaït ñoäng quaûn lyù cuûa coâng ty. 1.5 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Phöông phaùp luaän Phöông phaùp luaän döïa vaøo moâ hình PDCA cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng theo ISO 14001: 2004. Laäp keá hoaïch (Plan) Thöïc hieân (Do) P D A C Kieåm tra (Check) Haønh ñoäng (Act) Hình 1.5 Moâ hình PDCA cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng theo ISO 14001:2004 Phöông phaùp nghieân cöùu Phöông phaùp thöïc hieän ñeà taøi laø phöông phaùp toång hôïp bao goàm : Ñoïc taøi lieäu veà boä tieâu chuaån ISO 14000 ( ñaëc bieät laø tieâu chuaån ISO 14001:2004) vaø caùc taøi lieäu lieân quan ñeán heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng . Thu thaäp caùc thoâng tin veà coâng ty Ajinomoto Vieät Nam. Khaûo saùt hieän traïng saûn xuaát, hieän traïng moâi tröôøng vaø heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng ñang vaän haønh taïi coâng ty. Phaân tích nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên cuûa coâng ty gaëp phaûi trong quaù trình xaây döïng vaø aùp duïng heä thoáng quaûn lí moâi tröôøng . Ñaùnh giaù caùc döõ lieäu thu thaäp ñöôïc, töø ñoù ñeà xuaát caùc bieän phaùp caûi tieán cho heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa coâng ty. 1.6 YÙ NGHÓA ÑEÀ TAØI Ñaùnh giaù keát quaû thöïc hieän ISO 14001: 2004 taïi coâng ty Ajinomoto Vieät Nam laø vieäc laøm caàn thieát veà vieäc aùp duïng heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng vaøo kieåm soaùt oâ nhieãm moâi tröôøng, tìm hieåu nhöõng thaønh quaû ñaït ñöôïc cuõng nhö nhöõng maët coøn haïn cheá töø ñoù ñöa ra nhöõng giaûi phaùp hôïp lí vaø hieäu quaû. ISO thöïc söï laø coâng cuï quaûn lyù höõu hieäu vaø ñöôïc aùp duïng moät caùch roäng raõi trong caùc coâng ty, khu coâng nghieäp, doanh nghieäp… ôû nöôùc ta. YÙ nghóa khoa hoïc Phaùt huy taùc duïng cuûa caùc coâng cuï quaûn lyù ñöôïc aùp duïng trong coâng ty, naâng cao tính hieäu quaû cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng. Duy trì söï hoaït ñoäng caûi tieán lieân tuïc cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng vaø ñeà xuaát caùch thöùc trieån khai aùp duïng cho coâng ty. YÙ nghóa thöïc tieãn ñoái vôùi toå chöùc Veà phöông dieän quaûn lyù: Giuùp vieäc giaùm saùt vaø quaûn lyù caùc heä thoáng ñöôïc deã daøng hôn. Cô caáu toå chöùc cuûa caùc caùn boä chuyeân traùch ñôn giaûn hôn. Heä thoáng vaên baûn nhaát quaùn, deã tra cöùu vaø deã aùp duïng. Giaûm thieåu nhöõng ruûi ro trong hoaït ñoäng cuûa toå chöùc veà moâi tröôøng. Giuùp toå chöùc kieåm soaùt ñieàu haønh deã daøng, Hoã trôï coâng nhaân vieân trong vieäc hieåu vaø caûi tieán caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán coâng vieäc cuûa hoï. Naâng cao hieäu löïc vaø hieäu quaû cuûa vieäc quaûn lyù ñieàu haønh. Veà moâi tröôøng Giaûm caùc taùc ñoäng coù haïi ñoái vôùi moâi tröôøng, goùp phaàn baûo veä moâi tröôøng. Söû duïng hôïp lyù nguoàn taøi nguyeân, tieát kieäm taøi nguyeân (ñaëc bieät laø taøi nguyeân khoâng taùi taïo döôïc). Giaûm thieåu chaát thaûi bao goàm caû chaát thaûi raén, nöôùc thaûi vaø khí thaûi. Ngaên ngöøa oâ nhieãm moâi tröôøng vaø caûi tieán lieân tuïc. Taïo thuaän lôïi cho vieäc aùp duïng saûn xuaát saïch, thaønh phoá xanh. Taïo nieàm tin ñoái vôùi nhaân vieân, khaùch haøng vaø caùc beân höõu quan veà söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa toå chöùc. Veà phöông dieän kinh teá Giuùp toái öu hoaù chi phí, giaûm thieåu vaø ñi ñeán loaïi boû caùc chi phí aån, caùc laõng phí trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa toå chöùc. Giaûm chi phí xaây döïng vaø duy trì caùc heä thoáng quaûn lyù. CHÖÔNG 2 TOÅNG QUAN VEÀ HEÄ THOÁNG QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG ISO 14001 2.1 Toång quan veà boä tieâu chuaån ISO 14000 2.1.1 Giôùi thieäu veà toå chöùc quoác teá vaø tieâu chuaån hoaù ISO laø teân vieát taét cuûa Toå chöùc Quoác teá veà tieâu chuaån hoaù (International Organization for Standardization), ñöôïc thaønh laäp vaøo naêm 1946 vaø chính thöùc hoaït ñoäng vaøo ngaøy 23/2/1947, nhaèm muïc ñích xaây döïng caùc tieâu chuaån veà saûn xuaát, thöông maïi vaø thoâng tin. ISO coù truï sôû ôû Geneva (Thuïy só) vaø laø moät toå chöùc Quoác Teá chuyeân ngaønh coù caùc thaønh vieân laø caùc cô quan tieâu chuaån Quoác gia vôùi 111 nöôùc. Tuyø theo töøng nöôùc, möùc ñoät tham gia tieâu chuaån ISO coù khaùc nhau. ÔÛ moät soá nöôùc, toá chöùc tieâu chuaån hoùa laø caùc cô quan chính thöùc hay baùn chính thöùc cuûa Chính phuû. Vieät Nam laø thaønh vieân cuûa ISO töø naêm 1977. Taïi Vieät Nam, Toå chöùc tieâu chuaån hoùa laø Toång cuïc tieâu chuaån-Ño löôøng-Chaát löôïng, Thuoäc boä khoa hoïc vaø coâng ngheä. ISO coù khoaûng 180 UÛy ban kyõ thuaät (TC) chuyeân döï thaûo caùc tieâu chuaån trong töøng lónh vöïc. ISO laäp caùc tieâu chuaån trong moïi ngaønh tröø coâng nghieäp cheá taïo ñieän vaø ñieän töû. Caùc nöôùc thaønh vieân cuûa ISO laäp ra caùc nhoùm tö vaán kyõ thuaät nhaèm cung caáp tö lieäu ñaàu vaøo cho caùc UÛy ban kyõ thuaät vaø ñoù laø moät phaàn cuûa quaù trình xaây döïng tieâu chuaån. ISO tieáp nhaän tö lieäu cuûa ñaàu vaøo töø caùc Chính phuû caùc ngaønh vaø caùc beân lieân quan tröôùc khi ban haønh moät tieâu chuaån. Sau khi tieâu chuaån döï thaûo ñöôïc vôùi caùc nöôùc thaønh vieân chaáp nhaän, noù döôïc coâng boá laø Tieâu chuaån Quoác teá. Sau ñoù moãi nöôùc laïi coù theå chaáp nhaän moät phieân baûn cuûa tieâu chuaån ñoù laøm tieâu chuaån quoác gia cho mình. Teân ñaày ñuû cuûa Toå chöùc Quoác teá Tieâu chuaån hoùa laø International Organization for Standardization theo ñuùng thöù töï thì leõ ra töø vieát taét phaûi laø IOS nhöng treân thöïc teá laïi ñöôïc goïi laø ISO vì: ISO laø moät töø goác Hy Laïp, coù nghóa coâng baèng. ISO cuõng laø tieáp ñaàu ngöõ cuûa moät soá thaønh ngöõ, ví duï: isometric chæ söï töông ñöông veà ñôn vò ño löôøng hoaëc kích thöôùc, isonomy chæ söï coâng baèng cuûa phaùp luaät hay caûu coâng daân tröôùc phaùp luaät. Söï lieân heä veà maët yù nghóa giöõa “equal” – coâng baèng vôùi “stamdard” – tieâu chuaån laø ñieàu daãn daét khieán cho caùi teân ISO ñöôïc choïn cho Toå chöùc Quoác teá veà Tieâu chuaån hoùa. Teân ISO cuõng ñöôïc duøng phoå bieán treân toaøn theá giôùi ñeå bieåu thò teân cuûa toå chöùc, traùnh vieäc duøng teân vieát taét ñöôïc dòch ra töø nhöõng ngoân ngöõ khaùc nhau, ví duï: IOS trong tieáng Anh, OIN trong tieáng Phaùp (Vieát taét töø treân Organization Internationale de Normalisation). Vì vaäy, teân vieát taét ISO ñöôïc duøng ôû taát caû caùc quoác gia laø thaønh vieân cuûa toå chöùc naøy treân toaøn theáâ giôùi. 2.1.2 Söï ra ñôøi cuûa boä tieâu chuaån ISO 14000 Naêm 1993, sau khi boä tieâu chuaån ISO 9000 (Boä tieâu chuaån ñaûm baûo chaát löôïng vaø quaûn lyù chaát löôïng) ñaït ñöôïc nhöõng thaønh coâng vaø ñöôïc chaáp nhaän roäng raõi treân toaøn theá giôùi, ISO baét ñaàu höôùng tôùi lónh vöïc Quaûn lyù moâi tröôøng. Cuoái cuøng, ISO ñaõ thaønh laäp UÛy ban TC 207 ñeå xaây döïng caùc tieâu chuaån veà quaûn lyù moâi tröôøng. Phaïm vi cuï theå cuûa TC 207 laø tieâu chuaån hoùa trong lónh vöïc caùc coâng cuï vaø heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng. Coâng vieäc caûu TC 207 ñöôïc chia ra trong 6 tieåu ban vaø moät nhoùm laøm vieäc ñaëc bieät. Canada laø ban thö kí cuûa UÛy ban kyõ thuaät TC 207 vaø 6 quoác gia khaùc ñöùng ñaàu 6 tieåu ban. Töông töï nhö Tieâu chuaån chaát löôïng ISO 9000, tieâu chuaån veà heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng taäp trung vaøo heä thoáng quaûn lyù hôn laø caùc hoaët ñoäng kyõ thuaät, Do ñoù, tieâu chuaån ISO 14000 coù theå ñöôïc caáu truùc töông töï nhö tieâu chuaån ISO 9000. Ban kyõ thuaät 207 vaø 176 (ban kyõ thuaät xaây döïng tieâu chuaån ISO 9000) ñaõ cuøng lam vieäc vaø söû duïng caùc baøi hoïc töø quaù trình xaây döïng vaø aùp duïng tieâu chuaån naøy. 2.1.3 Caáu truùc cuûa boä tieâu chuaån ISO 14000 Boä tieâu chuaån ISO 14000 thieát laäp moät heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng vaø cung caáp caùc coâng cuï hoã trôï cho caùc doanh nghieäp, giuùp caùc cô sôû naøy nhaän thöùc vaø quaûn lyù ñöôïc taùc ñoäng cuûa mình ñoái vôùi moâi tröôøng ngaên ngöøa oâ nhieãm vaø lieân tuïc coù haønh ñoäng caûi thieän moâi tröôøng. Ñaây cuõng laø cô sôû ñeå beân thöù ba ñaùnh giaù heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa caùc cô sôû saûn xuaát, kinh doanh vaø dòch vuï. Boä tieâu chuaån ISO 14000 ñeà caáp ñeán 6 lónh vöïc sau: Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng (Environmental Management Systems - EMS); Kieåm tra moâi tröôøng (Environmental Auditing - EA); Ñaùnh giaù keát quaû hoaët ñoäng moâi tröôøng (Environmental Performance - EPE); Ghi nhaän moâi tröôøng (Environmental Labeling - EL); Ñaùnh giaù chu trình soáng cuûa saûn phaåm (Life Cycle Assessment - LCA); Caùc khía caïnh moâi tröôøng trong tieâu chuaån cuûa saûn phaåm (EAPS); Boä tieâu chuaån ISO 14000 ñöôïc chia thaønh 2 nhoùm: Caùc tieâu chuaån veà toå chöùc vaø caùc tieâu chuaån veà saûn phaåm. Caùc tieâu chuaån veà toå chöùc: Taäp trung vaøo caùc khaâu toå chöùc heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa doanh nghieäp, vaøo söï cam keát cuûa laõnh ñaïo vaø cuûa caùc caáp quaûn lyù ñoái vôùi vieäc aùp duïng vaø caûi tieán chính saùch moâi tröôøng, vaøo vieäc ño ñaïc caùc tính naêng moâi tröôøng cuõng nhö tieán haønh thanh tra moâi tröôøng taïi caùc cô sôû mình. Caùc tieâu chuaån veà saûn phaåm: Taäp trung vaøo vieäc thieát laâp caùc nguyeân lyù vaø caùch tieáp caän thoáng nhaát ñoái vôùi vieäc ñaùnh giaù caùc khía caïnh cuûa saûn phaåm coù lieân quan ñeán moâi tröôøng. Caùc tieâu chuaån naøy ñaët ra caùc nhieäm vuï cho caùc coâng ty phaûi löu yù ñeán thuoäc tính moâi tröôøng cuûa saûn phaåm ngay töø khaâu thieát keá, choïn nguyeân vaät lieäu cho ñeán khaâu loaïi boû saûn phaåm ra moâi tröôøng. ISO14000 CAÙC TIEÂU CHUAÅN VEÀ ÑAÙNH GIAÙ TOÅ CHÖÙC Ñaùnh giaù keát quaû hoaët ñoäng moâi tröôøng (EPE) ISO14031 Quaûn lyù moâi tröôøng- ñaùnh giaù keát quaû hoaët ñoäng moâi tröôøng- Höôùng daãn ISO14032 Quaûn lyù moâi tröôøng- Ñaùnh giaù keát quaû hoaët ñoäng moâi tröôøng- Ví duï minh hoïa söû duïng Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng (EMS) ISO14001 Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng- Quy ñònh vaø höôùng daãn söû duïng ISO14004 Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng- Höôùng daãn chung veà nguyeân taéc, heä thoáng vaø kyõ thuaät hoã trôï. Kieåm toaùn moâi tröôøng (EA) ISO14010 Höôùng daãn kieåm toaùn moâi tröôøng. Nhöõng nguyeân taéc chung. ISO14011 Höôùng daãn kieåm toaùn moâi tröôøng. Caùc thuû tuïc kieåm toaùn moâi tröôøng – Phaàn 1: Kieåm toaùn heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng ISO14012 Höôùng daãn kieåm toaùn moâi tröôøng. Caùc chöùng cöù veà trình ñoä ñoái vôùi kieåm toaùn vieân ISO14015 Ñaùnh giaù moâi tröôøng taïi hieän tröôøng vaø trong doanh nghieäp ISO14050 Quaûn lyù moâi tröôøng – Thuaät ngöõ vaø ñònh nghóa ISO14000 CAÙC TIEÂU CHUAÅN VEÀ ÑAÙNH GIAÙ SAÛN PHAÅM Caùc khía caïnh moâi tröôøng trong caùc tieâu chuaån veà saûn phaåm (EAPS) ISO Guide 64 Höôùng daãn ñöa caùc khía caïnh moâi tröôøng vaøo tieâu chuaån saûn phaåm ISO/TR 14061 Thoâng tin trôï giuùp cho caùc cô sôû khai thaùc cheá bieán laâm saûn söû duïng caùc tieâu chuaån veà heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng ISO 14001 vaø ISO 14004. Ghi nhaõn moâi tröôøng (EL) ISO14020 Nhaõn moâi tröôøng vaø söï coâng boá – Caùc nguyeân taéc chung ISO14021 Nhaõn moâi tröôøng vaø söï coâng boá – Caùc yeâu caàu moâi tröôøng töï nhieân ISO14024 Nhaõn moâi tröôøng vaø söï coâng boá – Ghi nhaõn moâi tröôøng kieåu I – Caùc thuû tuïc vaø nguyeân taéc ISO14025 Nhaõn moâi tröôøng vaø söï coâng boá – Coâng boá moâi tröôøng kieåu III – Caùc thuû tuïc vaø nguyeân taéc höôùng daãn Ñaùnh giaù chu trình saûn phaåm (LCA) ISO14040 Quaûn lyù moâi tröôøng – Ñaùnh giaù chu trình saûn phaåm – Caùc nguyeân taéc vaø khuoân khoå ISO14041 Quaûn lyù moâi tröôøng – Ñaùnh giaù chu trình saûn phaåm – Muïc tieâu vaø ñònh nghóa/Phaïm vi vaø caùc phaân tích kieåm keâ ISO14042 Quaûn lyù moâi tröôøng – Ñaùnh giaù chu trình saûn phaåm – Ñaùnh giaù ñoäng taùc cuûa chu trình saûn phaåm ISO14043 Quaûn lyù moâi tröôøng – Ñaùnh giaù chu trình saûn phaåm – Giaûi thích ñaùnh giaù chu trình saûn phaåm ISO14048 Quaûn lyù moâi tröôøng – Ñaùnh giaù chu trình saûn phaåm – Döõ lieäu ñaùnh giaù chu trình saûn phaåm ISO14050 Quaûn lyù moâi tröôøng – Thuaät ngöõ vaø ñònh nghóa Hình 2.1 : Toùm taét Boä Tieâu chuaån ISO 14000 2.1.4 Phaïm vi cuûa ISO 14000 ISO mieâu taû phaïm vi ISO 14000 nhö sau: “Tieâu chuaån naøy quy ñònh caùc yeâu caàu ñoái vôùi heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng, taïo thuaän lôïi cho moät toå chöùc ñeà ra chính saùch vaø muïc tieâu, coù tính ñeán caùc yeâu caàu luaät phaùp vaø thoâng tin veà caùc taùc ñoäng moâi tröôøng ñaùng keå. Tieâu chuaån naøy khoâng neâu leân caùc chuaån cöù veà keát quaû hoaët ñoäng moâi tröôøng cuï theå”. ISO 14000 coù theå aùp duïng cho baát kyø toå chöùc naøo mong muoán: Thöïc hieän, duy trì vaø caûi tieán heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng; Töï ñaûm baûo söï phuø hôïp cuûa mình vôùi chính saùch moâi tröôøng ñaõ coâng boá; Chöùng minh söï phuø hôïp ñoù cho caùc toå chöùc khaùc; Ñöôïc chöùng nhaän phuø hôïp cho heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa mình do toå chöùc beân ngoaøi caáp; Töï xaùc ñònh vaø tuyeân boá phuø hôïp vôùi tieâu chuaån naøy. 2.1.5 Muïc ñích cuûa ISO 14000 Muïc ñích toång theá: Hoã trôï trong vieäc baûo veä moâi tröôøng vaø kieåm soaùt oâ nhieãm ñaùp öùng vôùi yeâu caàu cuûa kinh teá xaõ hoäi. Muïc ñích cô baûn: Hoã trôï caùc toå chöùc trong vieäc phoøng traùnh caùc aûnh höôûng moâi tröôøng phaùt sinh töø hoaït ñoäng, saûn phaåm hoaëc dòch vuï cuûa toå chöùc. Toå chöùc thöïc hieän ISO 14000 coù theå ñaûm baûo raèng caùc hoaït ñoäng cuûa moâi tröôøng cuûa mình ñaùp öùng vaø seõ tieáp tuïc ñaùp öùng vôùi caùc yeâu caàu luaät phaùp. ISO 14000 coá gaéng ñaët ñöôïc muïc ñích naøy baèng caùch cung caáp cho toå chöùc “caùc yeáu toá cuûa moät heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng coù hieäu quaû”. ISO 14000 khoâng thieát laäp hay baét buoäc theo caùc yeâu caàu veà hoaït ñoäng moâi tröôøng moät caùch cuï theå. Caùc chöùc naêng nay thuoäc toå chöùc vaø caùc ñôn vò phuï traùch veà phaùp luaät trong phaïm vi hoaït ñoäng cuûa toà chöùc. 2.2 Giôùi thieäu veà heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng theo ISO 14001 2.2.1 Khaùi nieäm veà ISO 14001 Tieâu chuaån ISO 14001 laø tieâu chuaån quoác teá mang tính chaát töï nguyeän ñaët ra caùc yeâu caàu cho vieäc thieát laäp moät heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng. Tieâu chuaån naøy quy ñònh cô caáu cuûa moät heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng maø toå chöùc caàn phaûi xaây döïng ñeå coù ñöôïc chöùng nhaän chính thöùc. ISO 14001 laø moät tieâu chuaån cuûa nhöõng heä thoáng moâi tröôøng, khoâng phaûi laø moät tieâu chuaån moâi tröôøng. Tuy nhieân, coù moät söï lieân quan voán coù giöõa hieäu quaû cuûa heä thoáng vaø keát quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng bôûi coù theå ñaùnh giaù nhieàu hieäu quaû. ISO 14001 laø: Khuoân khoå cho vieäc quaûn lyù caùc khía caïnh vaø taùc ñoäng. Tieâu chuaån aùp duïng cho moïi toå chöùc khoâng phaân bieät quy moâ, lónh vöïc, ñòa ñieåm hoaït ñoäng. Tieâu chuaån töï nguyeän aùp duïng. Quaûn lyù moâi tröôøng döïa treân cô sôû heä thoáng, khoâng phuï thuoäc vaøo caùc chuyeân gia rieâng leû. Huy ñoäng tham gia cuûa moïi nhaân vieân trong toå chöùc/ doanh nghieäp töø thaáp ñeán cao, xaùc ñònh roõ vai troø, traùch nhieäm, laõnh ñaïo cam keát cung caáp nguoàn löïc vaø hoã trôï ñoäng vieân. ISO 14001 khoâng phaûi laø: Tieâu chuaån baét buoäc maø laø tieâu chuaån tình nguyeän. Tieâu chuaån ñaùnh giaù cô baûn. Khoâng thaønh laäp caùc yeâu caàu tuyeät ñoái veà ñaùnh giaù moâi tröôøng ngoaøi caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán: Chính saùch cuûa coâng ty Tieâu chuaån theo luaät vaø quy ñònh moâi tröôøng. Lieân tuïc caûi thieän. Tieâu chuaån veà saûn phaåm maø laø moät tieâu chuaån veà heä thoáng quaûn lyù cho pheùp doanh nghieäp thieát keá vaø leân keá hoaïch quaûn lyù khía caïnh moâi tröôøng. Tieâu chuaån veà keát quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng. Khoâng coù nghóa laø doanh nghieäp ñöôïc coâng nhaän laø doanh nghieäp “xanh”. Khoâng bao goàm caùc höôùng daãn veà quaûn lyù söùc khoeû vaø an toaøn lao ñoäng. 2.2.2 Lôïi ích cuûa ISO 14001 Khi caùc doanh nghieäp aùp duïng heä thoáng Quaûn lyù Moâi tröôøng ISO 14001, caùc doanh nghieäp coù theå naâng cao uy tín vaø khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá; taêng cöôøng hieäu suaát noäi boä ñeå thöïc hieän nhöõng tieâu chuaån baét buoäc vaø tieâu chuaån quoác teá veà moâi tröôøng; taêng lôïi nhuaän nhôø söû duïng hôïp lyù caùc nguoàn löïc vaø giaûm chi phí khaéc phuïc söï coá moâi tröôøng; caûi thieän moái quan heä vôùi coäng ñoàng daân cö vaø caùc cô quan höõu quan; taêng cöôøng söùc khoeû nhaân vieân, thuùc ñaåy neà neáp laøm vieäc toát; vaø caûi tieán vieäc kieåm soaùt caùc quaù trình chuû yeáu, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm. Khi aùp duïng ISO 14001 thì: Caùc yeáu toá ñöôïc quoác teá chaáp nhaän ñoái vôùi moät HTQLMT höõu hieäu (tinh giaûm thuû tuïc, haïn cheá truøng laép). Heä thoáng naøy ñöôïc xaây döïng roõ raøng aùp duïng phaân tích toång hôïp hôn so vôùi caùc heä thoáng khaùc. Hoã trôï caùc yeâu caàu moâi tröôøng (phoøng traùnh oâ nhieãm vaø baûo veä moâi tröôøng toát hôn). Coù tieàm naêng giaûm chi phí vaän haønh (ví duï nhö giaûm chi phí baûo hieåm do giaûm ruûi ro, taêng cöôøng tích luyõ vaø lôïi ích noäi boä). Taêng cöôøng uy tín vaø thò phaàn. Taïo ñieàu kieän haøng raøo thöông maïi phi thueá quan (tieâu chuaån thuùc ñaày hoaït ñoäng thöông maïi thoâng qua vieäc taêng cöôøng tính höõu hieäu vaø ñôn giaûn hoaù caùc yeâu caàu kieåm tra ñoái vôùi saûn phaåm nhöng ñoàng thôøi cuõng gaây trôû ngaïi cho hoaït ñoäng thöông maïi toaøn caàu qua haøng raøo thöông maïi kyõ thuaät phi thueá quan). Khi vaän duïng seõ coù taùc ñoäng ñeán: thieát keá vaø saûn xuaát saûn phaåm, löïa choïn nguyeân lieäu ñaàu vaøo, caùc loaïi döõ lieäu moâi tröôøng thu nhaäp, caùc phöông tieän trao ñoåi döõ lieäu khía caïnh moâi tröôøng noäi boä vaø ñoái vôùi beân ngoaøi, do ñoù caùc taùc ñoäng coù lôïi ñeán chaát löôïng moâi tröôøng xung quanh. 2.2.3 Noäi dung cuûa ISO 14001 2.2.3.1 Phaïm vi aùp duïng Tieâu chuaån naøy quy ñònh caùc yeâu caàu ñoái vôùi heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng, taïo thuaän lôïi cho moät toå chöùc trieån khai vaø aùp duïng moät chính saùch vaø muïc tieâu coù xem xeùt ñeán caùc yeâu caàu luaät phaùp vaø caùc yeâu caàu khaùc maø toå chöùc ñeà ra vaø caùc thoâng tin veà caùc khía caïnh moâi tröôøng coù yù nghóa. Tieâu chuaån naøy aùp duïng cho caùc khía caïnh moâi tröôøng vaø toå chöù xaùc ñònh laø coù theå kieåm soaùt vaø coù theå taùc ñoäng. Tieâu chuaån naøy khoâng neâu leân caùc chuaån cöù veà keát quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng cuï theå. Tieâu chuaån naøy aùp duïng cho baát kyø toå chöùc naøo moâng muoán: Thieát laäp, thöïc hieän, duy trì vaø caûi tieán moät heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng. Töï ñaûm baûo söï phuø hôïp vôùi chính saùch moâi tröôøng ñaõ coâng boá. Chöùng minh söï phuø hôïp vôùi tieâu chuaån naøy baèng caùch: Töï xaùc ñònh vaø töï tuyeân boá phuø hôïp vôùi tieâu chuaån naøy, hoaëc Ñöôïc xaùc nhaän söï phuø hôïp veà heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa mình bôûi caùc beân coù lieân quan vôùi toå chöùc nhö khaùch haøng, hoaëc Ñöôïc toå chöùc beân ngoaøi xaùc nhaän söï töï coâng boá, hoaëc Ñöôïc toå chöùc beân ngoaøi chöùng nhaän phuø hôïp veà heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa mình. Taát caû yeâu caàu trong tieâu chuaån naøy laø nhaèm tích hôïp vaøo baát kyø heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng naøo. Möùc ñoä aùp duïng phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá nhö chính saùch moâi tröôøng cuûa toå chöùc baûn chaát cuûa caùc hoaït ñoäng, saûn phaåm vaø dòch vuï cuûa toå chöùc, vò trí caùc ñieàu kieän thöïc hieän chöùc naêng cuûa toå chöùc. 2.2.3.2 Taøi lieäu vieän daãn Khoâng coù taøi lieäu vieän daãn: Ñieàu naøy ñöa vaøo nhaèm giöõ caùch ñaùnh soá thöù töï nhö trong laàn xuaát baûn tröôùc (TCVN ISO14001:1998). 2.2.3.3 Thuaät ngöõ vaø ñònh nghóa Trong tieâu chuaån naøy, aùp duïng caùc thuaät ngöõ vaø ñònh nghóa sau: Chuyeân gia ñaùnh giaù: Ngöôøi coù naêng löïc ñeå tieán haønh moät cuoäc ñaùnh giaù (TCVN ISO 9000:2000, 3.9.9). Caûi tieán lieân tuïc: Quaù trình laëp laïi ñeå naâng cao heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng nhaèm ñaët ñöôïc nhöõng caûi tieán trong keát quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng toång theå vaø nhaát quaùn vôùi chính saùch moâi tröôøng cuûa toå chöùc. Chuù thích: Quaù trình naøy khoâng nhaát thieát phaûi ñöôïc tieán haønh moät caùch ñoàng thôøi ôû taát caû caùc lónh vöïc hoaït ñoäng. Haønh ñoäng khaéc phuïc: Haønh ñoäng loaïi boû nguyeân nhaân cuûa söï khoâng phuø hôïp ñaõ ñöôïc phaùt hieän. Taøi lieäu: Thoâng tin vaø phöông tieän hoã trôï thoâng tin. Chuù thích 1: Phöông tieän coù theå laø giaáy, ñóa töø, baûn ñieän töû hay ñóa quang, aûnh maãu hay aûnh goác hay moïi söï keát hôïp cuûa chuùng. Chuù thích 2: Chaáp nhaän theo TCVN 9000:2000, 3.7.2 Moâi tröôøng: Nhöõng thöù bao quanh nôi hoaït ñoäng cuûa moät toå chöùc bao goàm khoâng khí, nöôùc, ñaát, nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân, heä thöïc vaät, ñoäng vaät, con ngöôøi vaø caùc moái quan heä qua laïi cuûa chuùng. Chuù thích: Nhöõng thöù bao quanh noùi treân ôû ñaây laø töø noäi boä moät toå chöùc (3.1.6) môû roäng tôùi heä thoáng toaøn caàu. Khía caïnh moâi tröôøng: Yeáu toá cuûa caùc hoaït ñoäng, saûn phaåm hoaëc dòch vuï cuûa moät toå chöùc coù theå taùc ñoäng qua laïi vôùi moâi tröôøng. Chuù thích: Khía caïnh moâi tröôøng coù yù nghóa laø moät khía caïnh coù hoaëc coù theå coù moät taùc ñoäng moâi tröôøng ñaùng keå. Taùc ñoäng moâi tröôøng: Baát kyø moät söï thay ñoåi naøo caûu moâi tröôøng, duø laø coù lôïi hoaëc coù lôïi, toaøn boä hoaëc töøng phaàn do caùc khía caïnh moâi tröôøng moät toå chöùc gay ra. Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng (HTQLMT/EMS): Moät phaàn trong heä thoáng quaûn lyù cuûa moät toå chöùc ñöôïc söû duïng ñeå trieån khai vaø aùp duïng chính saùch moâi tröôøng, quaûn lyù caùc khía caïnh moâi tröôøng caûu toå chöùc. Chuù thích 1: Heä thoáng quaûn lyù laø moät taäp hôïp caùc yeáu toá lieân quan vôùi nhau ñöôïc söû duïng ñeå thieát laäp chính saùch, muïc tieâu vaø ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu ñoù. Chuù thích 2: Heä thoáng quaûn lyù bao goàm cô caáu toå chöùc, caùc hoaït ñoäng laäp keá hoaïch, traùch nhieäm, thöïc haønh, thuû tuïc, quaù trình vaø nguoàn löïc. Muïc tieâu moâi tröôøng: Muïc ñích toång theå veà moâi tröôøng, phuø hôïp vôùi chính saùch moâi tröôøng maø toå chöùc töï ñaët ra cho mình nhaèm ñaët tôùi. Keát quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng: Caùc keát quaû coù theå ño ñöôïc veà söï quaûn lyù caùc khía caïnh moâi tröôøng cuûa moät toå chöùc. Chuù thích: Trong khuoân khoå moät heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng, caùc keát quaû coù theå ño ñöôïc laø döïa treân chính saùch moâi tröôøng, chæ tieâu moâi tröôøng cuûa moät toå chöùc vaø caùc yeâu caàu khaùc veà keát quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng. Chính saùch moâi tröôøng: Tuyeân boá moät caùch chính thöùc cuûa laõnh ñaïo caáp cao nhaát veà yù ñoà vaø ñònh höôùng chung ñoái vôùi keát quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng cuûa moät toå chöùc. Chuù thích: Chính saùch moâi tröôøng taïo ra khuoân khoå cho haønh ñoäng vaø ñònh ra caùc muïc tieâu moâi tröôøng, chæ tieâu moâi tröôøng. Chæ tieâu moâi tröôøng: Yeâu caàu cuï theå, khaû thi veà keát quaû thöïc hieän ñoái vôùi moät toå chöùc hoaëc caùc boä phaän cuûa noù, yeâu caàu naøy xuaát phaùt töø caùc muïc tieâu moâi tröôøng vaø caàn phaûi ñeà ra, phaûi ñaït ñöôïc ñeå vöôn tôùi caùc muïc tieâu ñoù. Beân höõu quan: Caù nhaân hoaëc nhoùm lieân quan ñeán hoaëc bò aûnh höôûng töø keát quaû hoaït ñoäng veà moâi tröôøng cuûa moät toå chöùc. Ñaùnh giaù noäi boä: Moâ taû quaù trình coù heä thoáng, ñoäc laäp vaø ñöôïc laäp thaønh vaên baûn nhaèm thu nhaäp caùc baèng chöùng ñaùnh giaù vaø ñaùnh giaù chuùng moät caùch khaùch quan ñeå xaùc ñònh möùc ñoä thöïc hieän caùc chuaån möïc ñaùnh giaù heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng do toå chöùc thieát laäp. Chuù thích: Trong nhieàu tröôøng hôïp, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc toå chöùc nhoû, yeâu caàu veà tính ñoäc laäp coù theå ñöôïc thöïc hieän baèng vieäc khoâng lieân quan veà traùch nheäm vôùi hoaït ñoäng ñöôïc ñaùnh giaù. Söï khoâng phuø hôïp: Söï khoâng ñaùp öùng/thoaõ maõn moät yeâu caàu. Toå chöùc: Baát kyø coâng ty, taäp ñoaøn, haõng, xí nghieäp, cô quan coù thaåm quyeàn hoaëc vieän, hoaëc moät boä phaän hay keát hôïp cuûa chuùng, duø laø ñöôïc tích hôïp hay khoâng, coâng hoaëc tö maø coù caùc chöùc naêng vaø quaûn trò rieâng cuûa mình. Chuù thích: Vôùi caùc toå chöùc coù nhieàu ñôn vò hoaït ñoäng, thì moät ñôn vò hoaït ñoäng rieâng cuõng coù theå ñöôïc xaùc ñònh nhö laø moät toå chöùc. Haønh ñoäng phoøng ngöøa: Haønh ñoäng loaïi boû nguyeân nhaân gay ra söï khoâng phuø hôïp tieàm aån. Ngaên ngöøa oâ nhieãm: Söû duïng caùc quaù trình, caùc bieän phaùp thöïc haønh, caùc kyõ thuaät, caùc vaät lieäu, caùc saûn phaåm, caùc dòch vuï hoaëc naêng löôïng ñeå traùnh, giaûm bout hay kieåm soaùt ( moät caùch rieâng leû hoaëc keát hôïp) söï taïo ra, phaùt thaûi hoaëc xaû thaûi baát kyø loaïi chaát oâ nhieãm hoaëc chaát thaûi naøo nhaèm giaûm thieåu taùc ñoäng moâi tröôøng baát lôïi. Chuù thích: Ngaên ngöøa oâ nhieãm coù theå bao goàm vieäc giaûm thieåu hoaëc loaïi boû töø nguoàn, thay ñoåi quaù trình, saûn phaåm hoaëc dòch vuï, söû duïng coù hieäu quaû nguoàn taøi nguyeân, thay theá vaät lieäu vaø naêng löôïng, taùi söû duïng, phuïc hoài, taùi sinh, taùi cheá vaø söû lyù. Thuû tuïc: Caùch thöùc ñöôïc quy ñònh ñeå tieán haønh moät hoaït ñoäng hoaëc moät quaù trình. Chuù thích 1: Thuû tuïc coù theå ñöôïc laäp thaønh ._.vaên baûn hoaëc khoâng. Chuù thích 2: Chaáp nhaän theo TCVN ISO 9000:2000, 3.4.5 Hoà sô: Taøi lieäu coâng boá caùc keát quaû ñaët ñöôïc hay cung caáp baèng chöùng veà hoaït ñoäng ñöôïc thöïc hieän. Chuù thích: Chaáp nhaän theo TCVN ISO 9000:2000, 3.7.6 2.2.3.4 Caùc yeâu caàu cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng Tieâu chuaån quoác teá ISO 14001 do Toå chöùc tieâu chuaån hoaù quoác teá (ISO) ban haønh vaøo naêm 1996. Tieâu chuaån naøy quy ñònh caùc yeâu caàu ñoái vôùi heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng, taïo thuaän lôïi cho moät toå chöùc ñeà ra chính saùch vaø muïc tieâu, coù tính ñeán yeâu caàu luaät phaùp vaø thoâng tin veà caùc taùc ñoäng moâi tröôøng ñaùng keå. CAÛI TIEÁN LIEÂN TUÏC CHÍNH SAÙCH MOÂI TRÖÔØNG (ÑK 4.2) THÖÏC HIEÄN VAØ ÑIEÀU HAØNH (ÑK 4.4) Cô caáu vaø traùch nhieäm ñaøo taïo huaán luyeän yù thöùc vaø khaû naêng. Thoâng tin lieân laïc. Thieát laäp taøi lieäu veà HTQLMT. Kieåm soaùt taøi lieäu. Kieåm soaùt ñieàu haønh. Khaû naêng ñaùp öùng khaån caáp. KIEÅM TRA VAØ CHÆNH SÖÛA ( ÑK 4.5) Giaùm saùt vaø ño löôøng Caùc hoaït ñoäng chænh söûa sai vaø ngaên chaën ngoaïi leä. Ghi cheùp laïi hoà sô. Kieåm toaùn heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng. XEM XEÙT TOAØN BOÄ COÂNG TAÙC QUAÛN LYÙ (ÑK4.6) LAÄP KEÁ HOAÏCH (ÑK 4.3) Caùc khía caïnh moâi tröôøng Caùc yeâu caàu veà luaät phaùp vaø caùc yeâu caàu khaùc. Caùc muïc tieâu vaø chæ tieâu. Caùc chöông trình quaûn lyù moâi tröôøng Hình 2.2: Caùc böôùc cuûa heä thoáng ISO 14001 ÑK 4.1 Yeâu caàu chung Toå chöùc phaûi thieát laäp thaønh vaên baûn, thöïc hieän, duy trì vaø caûi tieán lieân tuïc heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng phuø hôïp vôùi caùc yeâu caàu cuûa tieâu chuaån naøy vaø xaùc ñònh caùch thöùc ñeå ñaùp öùng ñaày ñuû caùc yeâu caàu ñoù. Toå chöùc phaûi xaùc ñònh vaø laäp thaønh vaên baûn phaïm vi caûu heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa mình. ÑK 4.2 Chính saùch moâi tröôøng Ban laõnh ñaïo phaûi xaùc ñònh chính saùch moâi tröôøng cuûa toå chöùc vaø ñaûm baûo trong phaïm vi ñaõ xaùc ñònh cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa mình chính saùch ñoù: Phuø hôïp vôùi baûn chaát, quy moâ vaø taùc ñoäng moâi tröôøng cuûa caùc hoaït ñoäng, saûn phaåm vaø dòch vuï cuûa toå chöùc ñoù. Coù cam keát caûi tieán lieân tuïc vaø ngaên ngöøa oâ nhieãm. Coù cam keát tuaân thuû caùc yeâu caàu cuûa phaùp luaät vaø vôùi caùc yeâu caàu khaùc maø toå chöùc phaûi tuaân thuû lieân quan tôùi caùc khía caïnh moâi tröôøng cuûa mình. Ñöa ra khuoân khoå cho vieäc ñeà xuaát vaø soaùt xeùt laïi caùc muïc tieâu vaø chæ tieâu moâi tröôøng. Ñöôïc laäp thaønh vaên baûn, ñöôïc aùp duïng vaø ñöôïc duy trì. Ñöôïc thoâng baùo cho taát caû nhaân vieân ñang laøm vieäc cho toå chöùc hoaëc leân danh nghóa cuûa toå chöùc. Coù saün cho coäng ñoàng. ÑK 4.3 Laäp keá hoaïch ÑK 4.3.1 Khía caïnh moâi tröôøng Toå chöùc phaûi thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì moät ( hoaëc caùc) thuû tuïc ñeå: Nhaän bieát caùc khía caïnh moâi tröôøng cuûa caùc hoaït ñoäng, saûn phaåm vaø dòch vuï trong phaïm vi ñaõ xaùc ñònh cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng maø toå chöùc coù theå kieåm soaùt vaø caùc khía caïnh moâi tröôøng maø toå chöùc coù theå bò aûnh höôûng coù tính ñeán caùc trieån khai ñaõ laäp keá hoaïch hoaëc môùi, hoaëc caùc hoaït ñoäng, saûn phaåm vaø dòch vuï môùi hoaëc ñöôïc ñieàu chænh. Xaùc ñònh nhöõng khía caïnh moâi tröôøng coù hoaëc coù theå coù caùc taùc ñoäng ñaùng keå tôùi moâi tröôøng ( nghóa laø caùc khía caïnh moâi tröôøng coù yù nghóa). Toå chöùc phaûi laäp thaønh vaên baûn thoâng tin naøy vaø caáp nhaät chuùng. Toå chöùc phaûi ñaûm baûo raèng caùc khía caïnh moâi tröôøng coù yù nghóa ñaõ ñöôïc xem xeùt ñeán trong khi thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa mình. ÑK 4.3.2 Yeâu caàu veà phaùp luaät vaø yeâu caàu khaùc Toå chöùc phaûi thieát laáp, thöïc hieän vaø duy trì moät ( hoaëc caùc) thuû tuïc ñeå: Nhaän bieát vaø tieáp caän vôùi caùc yeâu caàu veà phaùp luaät thích hôïp vaø caùc yeâu caàu khaùc maø toå chöùc taùn thaønh coù lieân quan tôùi caùc khía caïnh moâi tröôøng cuûa mình. Xaùc ñònh caùch thöùc aùp duïng caùc yeâu caàu naøy ñoái vôùi caùc khía caïnh moâi tröôøng cuûa toå chöùc. Toå chöùc phaûi ñaûm baûo raèng caùc yeâu caàu veà phaùp luaät töông öùng vaø caùc yeâu caàu khaùc maø toå chöùc taùn thaønh can ñöôïc xem xeùt khi thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cho mình. ÑK 4.3.3 Muïc tieâu vaø chæ tieâu Toå chöùc phaûi thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì caùc muïc tieâu vaø chæ tieâu moâi tröôøng baèng vaên baûn, ôû töøng caáp hoaëc boä phaän chöùc naêng thích hôïp trong toå chöùc. Caùc muïc tieâu vaø chæ tieâu phaûi ño ñöôïc khi coù theå vaø nhaát quaùn vôùi chính saùch moâi tröôøng, bao goàm caùc cam keát ngaên ngöøa oâ nhieãm, tuaân thuû caùc yeâu caàu phaùp luaät vaø caùc yeâu caàu khaùc maø toå chöùc taùn thaønh vaø toå chöùc lieân tuïc Khi thieát laäp vaø soaùt xeùt laïi caùc muïc tieâu vaø chæ tieâu cuûa mình, toå chöùc phaûi xem xeùt ñeán caùc yeâu caàu veà phaùp luaät vaø caùc yeâu caàu khaùc maø toå chöùc taùn thaønh vaø caùc khía caïnh moâi tröôøng coù yù nghóa cuûa mình. Toå chöùc cuõng phaûi xem xeùt ñeán caùc phöông aùn coâng ngheä, caùc yeâu caàu hoaït ñoäng kinh doanh vaø taøi chính, vaø caùc quan ñieåm cuûa caùc beân höõu quan. Toå chöùc phaûi thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì moät (hoaëc caùc) chöông trình ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu vaø chæ tieâu cuûa mình. Caùc chöông trình phaûi bao goàm: Vieäc xaùc ñònh roõ traùch nhieäm nhaèm ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu vaø chæ tieâu ôû töøng caáp vaø boä phaän chöùc naêng töông öùng trong toå chöùc, vaø Bieän phaùp vaø tieán boä ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu vaø chæ tieâu. ÑK 4.4 Thöïc thi vaø ñieàu haønh ÑK 4.4.1 Nguoàn löïc, vai troø, traùch nhieäm vaø quyeàn haïn Laõnh ñaïo phaûi ñaûm baûo coù saün caùc nguoàn löïc can thieát ñeå thieát laäp, thöïc hieän, duy trì vaø caûi tieán heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng. Caùc nguoàn löïc bao goàm: nguoàn nhaân löïc vaø kyõ naêng chuyeân moân hoùa, cô sôû haï taàng cuûa toå chöùc, nguoàn löïc coâng ngheä vaø taøi chính. Vai troø, traùch nhieäm vaø quyeàn haïn can ñöôïc xaùc ñònh, ñöôïc laäp thaønh vaên baûn vaø thoâng baùo nhaèm taïo thuaän lôïi cho quaûn lyù moâi tröôøng coù hieäu löïc. Ban laõnh ñaïo cuûa toå chöùc boå nhieäm moät (hoaëc caùc) ñaïi dieän cuûa laõnh ñaïo cuï theå, ngoaøi caùc traùch nhieäm khaùc, phaûi coù vai troø, traùch nhieäm vaø quyeàn haïn xaùc ñònh nhaèm: Ñaûm baûo caùc yeâu caàu cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng ñöôïc thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì phuø hôïp vôùi tieâu chuaån naøy. Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cho ban laõnh ñaïo ñeå xem xeùt, keå caû caùc khuyeán nghò cho vieäc caûi tieán. ÑK 4.4.2 Ñaøo taïo, nhaän thöùc vaø naêng löïc Toå chöùc can phaûi ñaûm baûo baát cöù nhöõng ngöôøi naøo thöïc hieän caùc coâng vieäc caûu toå chöùc hoaëc treân danh nghóa cuûa toå chöùc coù khaû naêng gaây ra (caùc) taùc ñoäng ñaùng keå leân moâi tröôøng toå chöùc xaùc ñònh ñöôïc ñieàu phaûi coù ñuû naêng löïc treân cô sôû giaùo duïc, ñaøo taïo hoaëc kinh nghieäm thích hôïp vaø phaûi duy trì caùc hoà sô lieân quan. Toå chöùc phaûi xaùc ñònh nhu caàu ñaøo taïo töông öùng vôùi caùc khía caïnh moâi tröôøng vaø heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng. Toå chöùc phaûi cung caáp vieäc ñaøo taïo hoaëc tieán haønh caùc hoaït ñoäng khaùc ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu naøy, phaûi duy trì caùc hoà sô lieân quan. Toå chöùc phaûi thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì moät (hoaëc caùc) thuû tuïc laøm cho nhaân vieân thöïc hieän coâng vieäc cuûa toå chöùc hoaëc treân danh nghóa cuûa toå chöùc nhaän thöùc ñöôïc: Taàm quan troïng cuûa söï phuø hôïp vôùi chính saùch vaø caùc thuû tuïc veà moâi tröôøng, vôùi caùc yeâu caàu cuûa heä hoáng quaûn lyù moâi tröôøng. Caùc khía caïnh moäi tröôøng coù yù nghóa vaø caùc taùc ñoäng hieän taïi hoaëc tieàm aån lieân quan vôùi coâng vieäc cuûa hoï vaø caùc lôïi ích moâi tröôøng thu ñöôïc do keát quaû hoaït ñoäng cuûa caù nhaân ñöôïc caûi tieán. Vai troø vaø traùch nhieäm trong vieäc ñaït ñöôïc söï phuø hôïp vôùi caùc yeâu caàu cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng, vaø Caùc haäu quaû tieàm aån do ñi cheäch khoûi caùc thuû tuïc ñaõ quy ñònh. ÑK 4.4.3 Trao ñoåi thoâng tin Ñoái vôùi caùc khía caïnh moâi tröôøng vaø heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa mình, toå chöùc phaûi thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì moät (caùc) thuû tuïc ñeå: Trao ñoåi thoâng tin noäi boä giöõa caùc caáp vaø boä phaän chöùc naêng khaùc nhau cuûa toå chöùc. Tieáp nhaän, thaønh laäp taøi lieäu vaø ñaùp öùng caùc thoâng tin töông öùng töø caùc beân höõu quan beân ngoaøi. Toå chöùc phaûi quyeát ñònh ñeå thoâng tin vôùi beân ngoaøi veà caùc khía caïnh moâi tröôøng coù yù nghóa cuûa toå chöùc vaø phaûi laäp thaønh vaên baûn quyeát ñònh cuûa mình. Neáu quyeát ñònh thoâng tin, toå chöùc phaûi thieát laäp vaø thöïc hieän moät (hoaëc caùc) phöông phaùp ñoái vôùi thoâng tin beân ngoaøi naøy. ÑK 4.4.4 Taøi lieäu Taøi lieäu cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng phaûi bao goàm: Chính saùch, caùc muïc tieâu vaø caùc chæ tieâu moâi tröôøng. Moâ taû phaïm vi cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng. Moâ taû caùc ñieàu khoaûn chính cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng, taùc ñoäng qua laïi giöõa chuùng vaø tham khaûo ñeán caùc taøi lieäu coù lieân quan. Caùc taøi lieäu, keå caû hoà sô theo yeâu caàu cuûa tieâu chuaån naøy. Caùc taøi lieäu, keå caû hoà sô ñöôïc toå chöùc xaùc ñònh laø can thieát ñeå ñaûm baûo tính hieäu löïc cuûa vieäc thieát laäp keá hoaïch, vaän haønh vaø kieåm soaùt caùc quaù trình lieân quan ñeán caùc khía caïnh moâi tröôøng coù yù nghóa cuûa toå chöùc. ÑK 4.4.5 Kieåm soaùt taøi lieäu Caùc taøi lieäu theo yeâu caàu cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng vaø theo yeâu caàu cuûa tieâu chuaån naøy phaûi ñöôïc kieåm soaùt. Hoà sô laø moät loaïi taøi lieäu ñaëc bieät vaø phaûi ñöôïc kieåm soaùt theo caùc yeâu caàu neâu trong 4.5.4 Toå chöùc phaûi thieát laáp vaø duy trì moät (hoaëc caùc) thuû tuïc ñeå: Pheâ duyeät taøi lieäu vaø söï thoõa ñaùng tröôùc khi ban haønh. Xem xeùt, caäp nhaät khi can vaø pheâ duyeät laïi taøi lieäu Ñaûm baûo nhaän bieát ñöôïc caùch thay ñoåi vaø tình traïng söûa ñoåi hieän haønh cuûa taøi lieäu. Ñaûm baûo caùc baûn cuûa taøi lieäu thích hôïp saün coù ôû nôi söû duïng Ñaûm baûo caùc taøi lieäu luoân roõ raøng, deã nhaän bieát. Ñaûm baûo caùc taøi lieäu coù nguoàn goác beân ngoaøi ñöôïc toå chöùc xaùc ñònh laø can thieát cho vieäc laäp keá hoaïch vaø vaän haønh heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng phaûi ñöôïc nhaän bieát vaø vieäc phaân phoái chuùng ñöôïc kieåm soaùt, vaø Ngaên ngöøa vieäc söû duïng voâ tình caùc taøi lieäu loãi thôøi vaø aùp duïng daáu hieäu nhaän bieát thích hôïp neáu chuùng ñöôïc giöõ laïi vì muïc ñích naøo ñoù. ÑK 4.4.6 Kieåm soaùt ñieàu haønh Toå chöùc phaûi ñònh roõ vaø laäp keá hoaïch caùc taùc nghieäp lieân quan ñeán caùc khía caïnh moâi tröôøng coù yù nghóa ñaõ ñöôïc xaùc ñònh nhaát quaùn vôùi chính saùch, muïc tieâu vaø chæ tieâu cuûa mình nhaèm ñaûm baûo chuùng ñöôïc tieán haønh trong caùc ñieàu kieän quy ñònh baèng caùch: Thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì moät (hoaëc caùc) thuû tuïc daïng vaên baûn nhaèm kieåm soaùt caùc tình traïng maø do thieáu caùc thuû tuïc naøy thì coù theå daãn ñeán söï hoaït ñoäng cheäch khoûi chính saùch, muïc tieâu vaø chæ tieâu moâi tröôøng, vaø Quy ñònh caùc chuaån möïc hoaït ñoäng trong (caùc) thuû tuïc, vaø Thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì caùc thuû tuïc lieân quan ñeán caùc khía caïnh moâi tröôøng coù nghóa ñöôïc xaùc ñònh cuûa haøng hoùa vaø dòch vuï ñöôïc toå chöùc söû duïng vaø thoâng tin caùc thuû tuïc vaø yeâu caàu töông öùng coù theå aùp duïng cho caùc nhaø cung caáp vaø nhaø thaàu. ÑK 4.4.7 Söï chuaån bò saün saøng vaø ñaùp öùng vôùi tình traïng khaån caáp Toå chöùc phaûi thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì caùc thuû tuïc nhaèm xaùc ñònh roõ caùc tình traïng khaån caáp tieàm aån vaø caùc söï coá tieàm aån coù theå coù (caùc) taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng vaø caùch thöùc toå chöùc seõ öùng phoù vôùi caùc taùc ñoäng ñoù. Toå chöùc phaûi öùng phoù vôùi caùc tình traïng khaån caáp vaø söï coá thöïc teá vaø ngaên ngöøa hoaëc giaûm nheï caùc taùc ñoäng cuûa moâi tröôøng coù haïi maø chuùng coù theå gaây ra. Toå chöùc phaûi ñònh kyø xem xeùt vaø khi caàn thieát soaùt xeùt laïi caùc thuû tuïc veà söï chuaån bò saün saøng ñaùp öùng vôùi tình traïng khaån caáp ñaëc bieät vaø sau khi söï coá hoaëc tình traïng khaån caáp xaûy ra. Toå chöùc cuõng can phaûi ñònh kyø thöû nghieäm caùc thuû tuïc saün saøng ñaùp öùng vôùi tình traïng khaån caáp khi coù theå ñöôïc. ÑK 4.5 Kieåm tra vaø haønh ñoäng khaéc phuïc ÑK 4.5.1 Giaùm saùt vaø ño ñaïc Toå chöùc phaûi thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì moät (hoaëc caùc) thuû tuïc ñaõ ñöôïc thaønh laäp vaên baûn ñeå giaùm saùt (monitoring) vaø ño löôøng treân cô sôû caùc ñaëc tröng chuû choát cuûa caùc hoaït ñoäng cuûa mình coù theå coù taùc ñoäng ñaùng keå leân moâi tröôøng. Caùc thuû tuïc naøy phaûi bao goàm vieäc ghi laïi thoâng tin nhaèm theo doõi keát quaû hoaït ñoäng cuûa moâi tröôøng, caùc kieåm soaùt ñieàu haønh töông öùng vaø phuø hôïp vôùi caùc muïc tieâu vaø caùc chi tieâu moâi tröôøng cuûa toå chöùc. Toå chöùc phaûi ñaûm baûo raèng thieát bò giaùm saùt vaø ño löôøng ñaõ hieäu chuaån hoaëc kieåm tra xaùc nhaän ñöôïc söû duïng vaø ñöôïc baûo döôõng vaø phaûi duy trì caùc hoà sô lieân quan. ÑK 4.5.2 Ñaùnh giaù söï tuaân thuû Nhaát quaùn vôùi cam keát tuaân thuû cuûa mình, toå chöùc phaûi thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì moät ( hoaëc caùc) thuû tuïc veà ñònh kyø ñaùnh giaù söï tuaân thuû vôùi caùc yeâu caàu luaät phaùp coù theå aùp duïng. Toå chöùc phaûi löu giöõ hoà sô cuûa caùc keát quaû ñaùnh giaù ñònh kyø. Toå chöùc phaûi ñaùnh giaù söï tuaân thuû vôùi caùc yeâu caàu khaùc maø toå chöùc ñeà ra. Toå chöùc coù theå keát hôïp vieäc ñaùnh giaù naøy vôùi vieäc ñaùnh giaù söï tuaân thuû phaùp luaät ñaõ neâu treân hoaëc thieát laäp moät (hoaëc caùc) thuû tuïc rieâng. Toå chöùc coù theå keát hôïp vieäc ñaùnh giaù naøy vôùi vieäc ñaùnh giaù söï tuaân thuû phaùp luaät ñaõ neâu trong 4.5.2.1 hoaëc thieát laäp moät (hoaëc caùc) thuû tuïc rieâng. Toå chöùc phaûi löu giöõ hoà sô cuûa caùc keát quaû ñaùnh giaù ñònh kyø. ÑK 4.5.3 Söï khoâng phuø hôïp vaø haønh ñoäng khaéc phuïc, phoøng ngöøa Toå chöùc phaûi thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì moät (hoaëc caùc) thuû tuïc lieân quan ñeán (caùc) söï khoâng phuø hôïp thöïc teá vaø tieàm aån vaø ñeå thöïc hieän haønh ñoäng khaéc phuïc vaø haønh ñoäng phoøng ngöøa. Caùc thuû tuïc naøy phaûi xaùc ñònh caùc yeâu caàu ñeå: Nhaän bieát vaø khaéc phuïc (caùc) söï khoâng phuø hôïp vaø thöïc hieän haønh ñoäng ñeå giaûm nheï caùc taùc ñoäng moâi tröôøng cuûa chuùng. Ñieàu tra söï khoâng phuø hôïp, xaùc ñònh caùc nguyeân nhaân cuûa chuùng vaø thöïc hieän haønh ñoäng ñeå traùnh taùi dieãn. Xaùc ñònh möùc ñoä caàn thieát ñoái vôùi caùc haønh ñoäng ñeå ngaên ngöøa caùc söï khoâng phuø hôïp vaø thöïc hieän caùc haønh ñoäng thích hôïp ñaõ döï kieán ñeå traùnh xaûy ra. Ghi cheùp keát quaû cuûa caùc haønh ñoäng khaéc phuïc vaø caùc haønh ñoäng khaéc phuïc phoøng ngöøa ñaõ thöïc hieän vaø Xem xeùt hieäu löïc cuûa caùc haønh ñoäng khaéc phuïc vaø caùc haønh ñoäng phoøng ngöøa ñaõ thöïc hieän. Caùc haønh ñoäng thöïc hieän phaûi töông öùng vôùi taàm quan troïng cuûa vaán ñeà vaø caùc taùc ñoäng moâi tröôøng. Toå chöùc phaûi ñaûm baûo raèng baát kyø söï thay ñoåi caàn thieát naøo ñoái vôùi taøi lieäu heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng ñeàu ñöôïc thöïc hieän. ÑK 4.5.4 Kieåm soaùt hoà sô Toå chöùc phaûi thieát laäp vaø duy trì caùc hoà sô can thieát ñeå chöùng minh söï phuø hôïp vôùi caùc yeâu caàu cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa toå chöùc vaø cuûa tieâu chuaån naøy vaø caùc keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc. Toå chöùc phaûi thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì moät (hoaëc caùc) thuû tuïc ñeå phaân ñònh, löu giöõ, baûo quaûn, phuïc hoài, duy trì vaø huûy boû caùc hoà sô. Toå chöùc phaûi thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì moät (hoaëc caùc) thuû tuïc ñeå phaân ñònh, löu tröõ, baûo quaûn, phuïc hoài, duy trì vaø huûy boû caùc hoà sô. Caùc hoà sô caàn ñöôïc löu tröõ vaø duy trì roõ raøng, deã nhaän bieát vaø truy tìm nguoàn goác. ÑK 4.5.5 Ñaùnh giaù noäi boä Toå chöùc caàn phaûi ñaûm baûo raèng caùc cuoäc ñaùnh giaù noäi boä heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng ñöôïc tieán haønh ñònh kyø, nhaèm: Xaùc ñònh xem lieäu heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng: Phuø hôïp vôùi caùc keá hoaïch veà quaûn lyù moâi tröôøng ñaõ ñeà ra, keå caû caùc yeâu caàu cuûa tieâu chuaån naøy. Ñöôïc thöïc hieän vaø duy trì moät caùch ñuùng ñaén. Cung caáp thoâng tin veà keát quaû ñaùnh giaù cho ban laõnh ñaïo. Caùc chöông trình ñaù giaù phaûi ñöôïc toå chöùc leân keá hoaïch, bao goàm caû thôøi gian bieåu, phaûi döïa treân taàm quan troïng veà moâi tröôøng cuûa hoaït ñoäng coù lieân quan vaø keát quaû cuûa caùc cuoäc ñaùnh giaù tröôùc ñaây. Caùc thuû tuïc ñaùnh giaù phaûi ñöôïc thieát laäp, thöïc hieän vaø duy trì nhaèm vaøo: Caùc traùch nhieäm vaø caùc yeâu caàu ñoái vôùi vieäc laäp keá hoaïch vaø tieán haønh ñaùnh giaù, baùo caùo keát quaû vaø löu giöõ caùc hoà sô lieân quan. Xaùc ñònh chuaån möïc, phaïm vi, taàn suaát vaø caùc phöông phaùp ñaùnh giaù. Vieäc löïa choïn caùc chuyeân gia ñaùnh giaù vaø tieán haønh caùc cuoäc ñaùnh giaù phaûi ñaûm baûo tính khaùch quan vaø voâ tö cuûa quaù trình ñaùnh giaù. ÑK 4.6 Xem xeùt cuûa ban laõnh ñaïo Laõnh ñaïo cao caáp phaûi ñònh kyø xem xeùt heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng caûu toå chöùc, ñeå ñaûm baûo noù luoân phuø hôïp, thoõa ñaùng, vaø coù hieäu löïc. Caùc cuoäc ñaùnh giaù ñöôïc cô hoäi caûi tieán vaø nhö caàu thay ñoåi ñoái vôùi heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng, keå caû chính saùch moâi tröôøng, caùc muïc tieâu vaø caùc chæ tieâu moâi tröôøng. Hoà sô caùc cuoäc xem xeùt cuûa laõnh ñaïo phaûi ñöôïc löu tröõ. Ñaàu vaøo cuûa caùc cuoäc xem xeùt cuûa laõnh ñaïo phaûi bao goàm: Keát quaû cuûa caùc cuoäc ñaùnh giaù noäi boä vaø ñaùnh giaù söï phuø hôïp vôùi caùc yeâu caàu phaùp luaät vaø caùc yeâu caàu khaùc maø toå chöùc taùn thaønh. Trao ñoåi thoâng tin vôùi caùc beân höõu quan beân ngoaøi, keå caû caùc khieáu naïi. Keát quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng cuûa toå chöùc. Möùc ñoä caùc muïc tieâu vaø chæ tieâu ñaït ñöôïc. Tình traïng cuûa caùc haønh ñoäng khaéc phuïc vaø phoøng ngöøa. Caùc haønh ñoäng tieáp theo töø caùc cuoäc xem xeùt cuûa laõnh ñaïo laàn tröôùc. Caùc tình traïng thay ñoåi, keå caû vieäc trieån khai caùc yeâu caàu cuûa phaùp luaät vaø caùc yeâu caàu khaùc lieân quan ñeán caùc khía caïnh moâi tröôøng, vaø Caùc khuyeán nghò veà caûi tieán. Ñaàu ra cuûa vieäc xem xeùt cuûa laõnh ñaïo phaûi bao goàm moïi quyeát ñònh vaø hoaït ñoäng lieân quan ñeán caùc thay ñoåi coù theå coù ñoái vôùi chính saùch, muïc tieâu vaø chæ tieâu moâi tröôøng vaø caùc yeáu toá khaùc cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng, nhaát quaùn vôùi cam keát caûi tieán lieân tuïc. 2.3 Söï töông quan giöõa heä thoáng ISO 14001 vaø caùc heä thoáng quaûn lyù khaùc. Hieän nay, caùc toå chöùc thöôøng xem xeùt vieäc thieát laäp caùc heä thoáng quaûn lyù theo caùch ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu cuûa nhaø ñaàu tö, aùp löïc cuûa thò tröôøng- khaùch haøng- nhaø cung caáp, caùc coâng ty meï/ nhöõng yeâu caàu noäi boä. Vaø nhöõng heä thoáng quaûn lyù ñöôïc öu tieân ñeå thieát laäp laø ISO 9000/TQM/Six Sigma; TS 16949 (töï ñoäng), ISO 14001, OHSAS 18001 vaø IMS. QMS ñöôïc xem nhö laø moät ñòa chæ tieâu bieåu nhaém vaøo nhöõng yeâu caàu cuûa khaùc haøng, caûi tieán chaát löôïng vaø tính chaát cuûa saûn phaåm vaø saûn phaåm vaø dòch vuï vaø coù xu höôùng chuû ñaïo nhieàu hôn trong hoaït ñoäng thöông maïi. Söû duïng EMS coù giôùi haïn ñeå quaûn lyù söï tuaân thuû nhöõng yeâu caàu phaùp luaät vaø tìm kieám moät söï chöùng nhaän than thieän vôùi heä sinh thaùi. AÛnh höôûng roõ raøng cuûa noù ñoái vôùi nguoàn taøi nguyeân vaø hieäu quaû hoaït ñoäng ñöôïc bieåu hieän trong vaøi naêm sau ñoù. Töông töï, OHSAS ñöôïc giôùi haïn trong vieäc nhaém vaøo nhöõng vaán ñeà vaø cheá ñoä baûo hieåm toái thieåu cuûa ngöôøi lao ñoäng. Baûng 2.1: Söï töông quan giöõa tieâu chuaån ISO 9001, ISO 14001 vaø OHSAS 18001 ISO 9001:2000 OHSAS 18000 ISO 14001:2004 Caùc yeâu caàu chung Caùc yeâu caàu chung Caùc yeâu caàu chung Chính saùch chaát löôïng 5.1, 5.2 Chính saùch OH&S (1.2) Chính saùch moâi tröôøng (4.2) Hoaïch ñònh (5.4) Hoaïch ñònh (4.3) Laäp keá hoaïch (4.3) Laäp ñònh höôùng khaùch haøng (5.2) Xaùc ñònh caùc yeâu caàu lieân quan ñeán saûn phaåm (7.2.1) Xeùt caùc yeâu caàu lieân quan ñeán saûn phaåm (7.2.2) Xaùc ñònh moái nguy haïi, ñaùnh giaù ruûi ro, kieåm soaùt ruûi ro (4.3.1) Yeâu caàu luaät phaùp vaø caùc yeâu caàu khaùc (4.3.2) Khía caïnh moâi tröôøng (4.3.1) Yeâu caàu luaät phaùp vaø caùc yeâu caàu khaùc (4.3.2) Muïc tieâu chaát löôïng (5.4.1) Hoaïch ñònh heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng (5.4.2) Caûi tieán lieân tuïc (8.5.1) Caùc muïc tieâu chöông trình quaûn lyù OH&S (4.4.1) Muïc tieâu, chæ tieâu vaø chöông trình ( 4.3.3) Taïo saûn phaåm Thöïc thi vaø ñieàu haønh Thöïc thi vaø ñieàu haønh Traùch nhieäm vaø quyeán haïn (5.5.1) Cung caáp nguoàn löïc (6.1) Cô sôû haï taàng (6.3) Cô caáu toå chöùc vaø traùch nhieäm (4.4.1) Nguoàn löïc, vai troø vaø traùch nhieäm (4.4.1) Naêng löïc, nhaän thöùc vaø ñaøo taïo ( 6.2.2) Naêng löïc, ñaøo taïo vaø nhaän thöùc (4.4.2) Naêng löïc ñaøo taïo vaø nhaän thöùc (4.4.2) Thoâng tin noäi boä (5.5.3) Trao ñoåi thoâng tin vôùi khaùc haøng (7.2.3) Tö vaán vaø truyeàn ñaït thoâng tin (4.4.3) Trao ñoåi thoâng tin (4.4.3) Khaùi quaùt yeâu caàu veà heä thoáng taøi lieäu (4.2.1) Heä thoáng taøi lieäu (4.4.4) Taøi lieäu (4.4.4) Kieåm soaùt taøi lieäu (4.2.3) Kieåm soaùt taøi lieäu vaø döõ lieäu ( 4.4.5) Kieåm soaùt taøi lieäu (4.4.5) Taïo saûn phaåm (7.3;7.4;7.5) Kieåm soaùt ñieàu haønh (4.4.6) Söï chuaån bò saün saøng vaø öùng phoù tình traïng khaån caáp. Kieåm soaùt ñieàu haønh (4.4.6) Söï chuaån bò saün saøng vaø öùng phoù tình traïng khaån caáp (4.4.7) Khaéc phuïc vaø phoøng ngöøa Haønh ñoäng kieåm tra vaø khaéc phuïc Giaùm saùt vaø ño ñaïc (4.5.1) Kieåm soaùt phöông tieän ño löôøng vaø theo doõi (7.6) Theo doõi vaø ño löôøng caùc quaù trình (8.2.3) Theo doõi vaø ño löôøng saûn phaåm (8.2.4) Thöïc hieän ño ñaïc vaø giaùm saùt (4.5.1) Giaùm saùt vaø ño ñaïc (4.5.1) Ñaùnh giaù söï tuaân thuû (4.5.2) Kieåm soaùt saûn phaåm khoâng phuø hôïp (8.3) Haønh ñoäng khaéc phuïc (8.5.2) Haønh ñoäng phoøng ngöøa (8.5.3) Tai naïn, söï coá, söï khoâng phuø hôïp vaø haønh ñoäng khaéc phuïc, phoøng ngöøa (4.5.2) Ñaùnh giaù söï tuaân thuû (4.5.2) Söï khoâng phuø hôïp, haønh ñoäng khaéc phuïc vaø phoøng ngöøa (4.5.3) Kieåm soaùt hoà sô (4.2.4) Kieåm soaùt hoà sô (4.5.4) Ñaùnh giaù noäi boä (8.2.2) Ñaùnh giaù (4.5.4) Ñaùnh giaù noäi boä (4.5.5) Xem xeùt cuûa laõnh ñaïo (5.6) Xem xeùt cuûa laõnh ñaïo (4.6) Xem xeùt cuûa laõnh ñaïo (4.6) Hieän nay, caùc doanh nghieäp coù xu höôùng tieán haønh tích hôïp 3 heä thoáng tieâu chuaån ISO 9000, OHSAS 18000 vaø ISO 14000. Heä thoáng tích hôïp laø moät heä thoáng ñöôïc hình thaønh töø söï phoái hôïp caùc heä thoáng quaûn lyù theo muïc ñích khaùc nhau. Trong ñoù, vieäc tích hôïp ñöôïc thöïc hieän döïa vaøo nhöõng ñieåm chung nhaát cuûa nhöõng heä thoáng rieâng leû: ISO 14001 vaø OHSAS 18001 ISO 9001 vaø ISO 14001 ISO 9001, ISO 14001 vaø OHSAS 18001 Xu höôùng tích hôïp naøy nhaèm ñem laïi nhieàu lôïi ích: Laøm cho ñôn giaûn hôn Saép xeáp moät caùch coù hôïp lyù vaø hieäu quaû Toái öu hoùa thôøi gian: baèng vieäc keát hôïp nhöõng coâng vieäc hoaït ñoäng theo nhöõng ñieàu yeáu toá chung khi thöïc hieän heä thoáng Tieáp kieäm chi phí Chi phí tö vaán (khoaûng 20%) Chi phí caáp giaáy chöùng nhaän (tieáp kieäm khoaûng 25-30% neáu toaøn heä thoáng ñöôïc tích hôïp so vôùi vieäc thöïc hieän rieâng leû töøng heä thoáng) Moät soá phöông phaùp phaùt sinh khi nhaém vaøo caùc khía caïnh moâi tröôøng vaø vaán ñeà an toaøn coù theå ñöôïc öu tieân thöïc hieän thì chi phí thöïc thi QMS/EMS/OHSAS seõ ñöôïc tieáp kieäm moät phaàn vì chuùng ñöôïc keát hôïp trong quaù trình thöïc thi Duy trì nhöõng ñieåm troïng taâm thích hôïp cho taát caû heä thoáng. Toái ña hoùa nhöõng lôïi ích nhaän ñöôïc töø moãi heä thoáng vaø coù theå giuùp cho vieäc ñaït ñöôïc söï caûi tieán lieân tuïc trong nhöõng hoaït ñoäng cuûa toå chöùc veà chaát löôïng, moâi tröôøng, söùc khoûe vaø an toaøn. Coù ñöôïc söï nhaát quaùn hôn giöõa caùc heä thoáng ( chính saùch, muïc tieâu vaø chöông trình) Ít coù söï goái leân nhau vaø laëp laïi trong keát quaû hoaït ñoäng (vieäc xem xeùt, ñaùnh giaù, nhaän thöùc/ ñaøo taïo) Tieáp can moät caùch deã daøng hôn vôùi taøi lieäu/ khuoân khoå vaø caáu truùc coâng vieäc Nhöõng yeáu toá cuûa heä thoáng rieâng bieät coù theå ñöôïc laøm cho phuø hôïp vôùi nhau (ví duï nhö ñaùp öùng vôùi tình traïng khaån caáp). ISO 9001 ISO 14000 OHSAS 18000 Nhöõng heä thoáng Nhöõng yeáu toá chính Nhöõng yeáu toá chính Nhöõng yeáu toá chính khaùc Giaùm saùt ño ñaïc Ñaùnh giaù noäi boä Kieåm tra/quy ñònh/kieåm chuaån Ñaùnh giaù kieåm soaùt Hoà sô Ñaùnh giaù toång hôïp Xem xeùt quaûn lyù Söï khoâng phuø hôïp Söï tuaân thuû Haønh ñoäng khaéc phuïc vaø phoøng ngöøa CAÛI TIEÁN LIEÂN TUÏC Hình 2.3: Moâ hình hoaït ñoäng chung cuûa heä thoáng 2.4 Tình hình aùp duïng ISO 14001 treân theá giôùi vaø ôû Vieät Nam Theo keát quaû ñieàu tra thöôøng nieân cuûa Toå chöùc Tieâu chuaån hoùa quoác teá ISO veà chöùng nhaän caùc heä thoáng quaûn lyù theo ISO 14001 treân theá giôùi vaø theo keát quaû tính ñeán cuoái thaùng 12 naêm 2007 veà chöùng nhaän ISO 14001 thì soác höùng chæ ISO 14001:2004 treân toaøn theá giôùi cuõng coù möùc taêng nhanh trong naêm 2007 leân 154.572 chöùng chæ, vôùi möùc taêng so vôùi thôøi ñieåm 31/12/2006 laø 26.361 chöùng chæ – möùc taêng cao nhaát trong vaøi naêm gaàn ñaây. Trung Quoác, Nhaät Baûn vaø Taây Ban Nha vaãn laø ba quoác gia duy trì ñöôïc ôû 4 vò trí daãn ñaàu, tuy nhieân trong naêm 2007, Trung Quoác ñaõ vöôït qua Nhaät Baûn ñeå trôû thaønh quoác gia daãn ñaàu veà chöùng chæ ISO 14001:2004 vôùi 30.489 chöùng chæ ñöôïc caáp. Trong tröôøng hôïp caûu Vieät Nam, chöùng chæ ISO 14001 ñaõ ñöôïc caáp laàn ñaàu tieân taïi Vieät Nam vaøo naêm 1998 sau 2 naêm tieâu chuaån ISO 14001 ra ñôøi. Thôøi gian ñaàu, caùc coâng ty taïi Vieät Nam aùp duïng ISO 14001 haàu heát laø coâng ty nöôùc ngoaøi hoaëc lieän doanh, ñaëc bieät laø vôùi Nhaät Baûn, nhöng hieän nay chöùng chæ ISO 14001 cuõng ñaõ ñöôïc cung caáp cho khaù nhieàu caùc loaïi hình saûn xuaát kinh doanh vaø dòch vuï nhö cheá bieán thöïc phaåm ( mía ñöôøng, thuûy saûn, röôïu bia giaûi khaùt…), ñieän töû, hoùa chaát, vaät lieäu xaây döïng, du lòch-khaùch saïn. Hai ñoäng löïc chính ñaèng sau söï vaän ñoäng cuûa vieäc öùng duïng ISO 14001 ñoù laø aùp löïc töø ñoái taùc nöôùc ngoaøi vaø noã löïc xuùc tieán töø phía Chính phuû: Thöù nhaát, söï vaän ñoäng höôùng tôùi môû cöûa thò tröôøng coù nghóa laø caùc toå chöùc cuûa Vieät Nam laø seõ laøm aên vôùi khaùch haøng hoaëc ñoái taùc nöôùc ngoaøi vaø ñoái taùc ñeán töø nöôùc ngoaøi. Trong nhöõng tröôøng hôïp naøy, caùc toå chöùc cuûa Vieät Nam buoäc phaûi coù Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng ñöôïc caáp chöùng chæ phuø hôïp tieâu chuaån ISO 14001 nhö laø ñieàu kieän tieân quyeát cho vieäc kyù keát hôïp ñoàng hoaëc thoõa thuaän. Ñoái vôùi caùc toå chöùc cuûa Vieät Nam tình huoáng naøy, vieäc öùng duïng ISO 14001 ban ñaàu khoâng baét nguoàn töø nhu caàu beân trong nhöng daàn daàn noù thaâm nhaäp vaøo hoaït ñoäng haèng ngaøy vaø ñem ñeán lôïi ích chöù khoâng chæ ñaùp öùng yeâu caàu cuûa khaùch haøng vaø hoaëc ñoái taùc. Thöù hai, trong nhöõng naêm gaàn ñaây Vieät Nam ñaõ tìm ra ñöôïc caùc bieän phaùp ôû caùc möùc ñoä khaùc nhau nhaèm xuùc tieán vieäc öùng duïng ISO 14001, töø caùc bieän phaùp khuyeán khích cho tôùi vieäc quy ñònh baét buoäc. ÔÛ khía caïnh khuyeán khích, nhöõng chöông trình ôû nhieàu tænh thaønh khaùc nhau ñaõ hoã trôï taøi chính cho caùc döï aùn ISO 14001 ñöôïc löïa choïn. ÔÛ khía caïnh coøn laïi, nhöõng bieän phaùp bao goàm yeâu caàu baét buoäc ñoái vôùi caùc toå chöùc ôû moät soá ngaønh cuï theå phaûi öùng duïng ISO 14001. Moät ví duï cho vieäc naøy laø Quyeát ñònh 115/2003/QÑ-BCN buoäc caùc toå chöùc saûn xuaát vaø laép raùp oâtoâ phaûi coù chöùng chæ ISO 14001 trong voøng 36 thaùng keå töø ngaøy baét ñaàu hoaït ñoäng. Tuy nhieân, thöïc teá cho thaáy caùc doanh nghieäp ôû Vieät Nam vaãn chöa nhaän thöùc heát lôïi ích cuûa vieäc öùng duïng ISO 14001 ñoái vôùi tính hieäu quaû vaø naêng suaát hoaït ñoäng. Baèng chöùng laø cho tôùi nay, khoâng moät doanh nghieäp ñòa phöông naøo töï tuyeân boá ñaït ñöôïc chuaån ISO 14001. Thoâng tin veà vieäc xuùc tieán öùng duïng ISO 14001 chuû yeáu chæ taäp chung vaøo nhu caàu caàn coù chöùng chæ ISO 14001 ñeå traùnh maát nhöõng vuï laøm aên ñoøi hoûi phaûi coù heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng ñaõ ñöôïc caáp chöùng chæ hôn laø nhaán maïnh vaøo lôïi ích cuûa vieäc öùng duïng tieâu chuaån ISO 14001 vaøo vieäc naâng cao heä thoáng chuû choát cuûa doanh nghieäp. So vôùi theá giôùi thì soá doanh nghieäp Vieät Nam ñaêng kyù vaø ñöôïc caáp chöùng chæ laø raát thaáp, tyû leä xaáp xæ 1/1000 (1.000 doanh nghieäp môùi coù 1 doanh nghieäp öùng duïng). Coù theå giaûi thích ôû moät soá nguyeân nhaân sau: Caùc toå chöùc, doanh nghieäp trong nöôùc chöa thaät söï quan taâm vaø nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng ISO 14001 neân coøn baøng quan vôùi noù. Ñeå aùp duïng thaønh coâng tieâu chuaån ISO 14001, caùc doanh nghieäp caàn phaûi ñaàu tö caû veà tieàn baïc laãn thôøi gian. Thôøi gian toái thieåu ñeå tieán haønh aùp duïng caùc tieâu chuaån baét buoäc cuûa ISO 14001 laø 8 thaùng. Doanh nghieäp Vieät Nam chuû yeáu laø doanh nghieäp nhoû vaø vöøa, nguoàn taøi chính eo heïp; trong khi chi phí tö vaán vaø chöùng nhaän cao neân ít doanh nghieäp daùm ñaàu tö haøng traêm trieäu ñoàng ñe._.i chænh söûa, caäp nhaät caùc chöông trình naøy vaøo caùc thuû tuïc: Thuû tuïc quaûn lyù chaát thaûi, thuû tuïc söû duïng taøi nguyeân, thuû tuïc ñaùnh giaù quaûn lyù moâi tröôøng. Naâng cao chöông trình ñaøo taïo: xaây döïng caùc chöông trình ñaøo taïo môùi Giaùm saùt vaø ño ñaïc theâm caùc thoâng soá môùi: nöôùc thaûi (coliform, Amoni), khí thaûi (NOx, CO2, amoniac) à caäp nhaät chi tieát naøy vaøo thuû tuïc giaùm saùt vaø ño. Naâng cao thoâng tin lieân laïc vôùi beân ngoaøi: caäp nhaät soå tay moâi tröôøng, thieát laäp trang web cuûa coâng ty. Thay ñoåi caùc muïc tieâu, chæ tieâu, chöông trình quaûn lyù moâi tröôøng Vôùi caùc keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc trong caùc naêm qua, vaø döïa vaøo: chính saùch moâi tröôøng, caùc yeâu caàu phaùp luaät vaø caùc yeâu caàu khaùc maø toå chöùc moâ taû, caùc khía caïnh moâi tröôøng ñaùng keå, quan ñieåm cuûa beân höõu quan, … à ñeà xuaát caùc muïc tieâu, chæ tieâu ngaén haïn (quyù I vaø quyù II/2009) vaø daøi haïn ( cho 5 naêm tôùi: naêm 2009 – naêm 2014) vaø chöông trình quaûn lyù moâi tröôøng theo ISO 14001: Baûng muïc tieâu, chæ tieâu ngaén haïn: Ñeà ra caùc muïc tieâu, chæ tieâu vaø chöông trình cho haønh ñoäng cho caùc chæ tieâu xaû thaûi bò vöôït tieâu chuaån, maø coâng ty coù khaû naêng thöïc hieän kieåm soaùt ñöôïc ngay trong thôøi gian ngaén. Baûng muïc tieâu, chæ tieâu daøi haïn: Ñeà ra caùc muïc tieâu, chæ tieâu vaø chöông trình haønh ñoäng trong moät thôøi gian ñuû daøi ñeå coâng ty coù theå thöïc hieän caùc tieán trình giaûm thaûi, tieáp kieäm… phuø hôïp vôùi khaû naêng cuûa coâng ty. Baûng 5.1 Muïc tieâu, chæ tieâu vaø chöông trình quaûn lyù moâi tröôøng ngaén haïn ( quyù I vaø quyù II/ 2010) Stt Muïc tieâu Chæ tieâu Quyù I/2010 Quyù II/2010 Chöông trình 1 Giaûm toång taûi löôïng nöôùc thaûi sau traïm N-NH3 ≤ 5ppm Coliform ≤ 3000 MPN/100ml ≤ 5ppm ≤ 3000 MPN/100ml ≤ 5ppm ≤ 3000 MPN/100ml - Xaây döïng theâm beå khöû truøng. - Giöõ traïm xöû lyù trong ñieàu kieän toát Baûng 5.2 Muïc tieâu, chæ tieâu vaø chöông trình quaûn lyù moâi tröôøng daøi haïn ( naêm 2011 – 2012) Stt Muïc tieâu Chæ tieâu löôïng hoùa Y 2010 Y 2011 Y 2012 Chöông trình 1 Khoâng xaûy ra söï coá: Khoâng coù baát kì söï coá naøo xaûy ra trong vaø ngoaøi phaïm vi nhaø maùy. 0 0 0 0 - Ñaøo taïo naâng cao nhaän thöùc cuûa nhaân vieân trong vieäc ngaên ngöøa caùc söï coá baèng caùch sôùm nhaän dieän vaø kieåm soaùt ñöôïc caùc moái nguy hieåm (roø ræ, traøn boàn chöùa, hoûng van,…). - Giöõ toát thoâng tin lieân laïc boä. 2 Khoâng phaùt thaûi: Giaûm toång taûi löôïng nöôùc thaûi sau traïm TN ≤ 5 ppm ≤ 5ppm ≤ 5ppm ≤ 5ppm -Ghi nhaän soá lieäu nöôùc thaûi haèng ngaøy. - Giảm 5% lượng nước thải phaùt sinh so với năm trước (CODmm/T-MSG) (CODmm/T-MSG)<=2,65 (CODmm/T-MSG)<=2,52 (CODmm/T-MSG)<=2,40 - Giảm 5% lượng nước thải phaùt sinh so với năm trước (CODmm/T-MSG) Taùi sử dụng 98% nöôùc thải Hơn 97% Hơn 97% Hơn 98% Taùi sử dụng 98% nöôùc thải Taùi sử dụng 100% CTR sản xuất 100% 100% 100% Taùi sử dụng 100% CTR sản xuất Taùi sử dụng 99% tổng CTR sản xuất 99% hoặc hơn 99% hoặc hơn 99% hoặc hơn Taùi sử dụng 99% tổng CTR sản xuất Giảm lượng oâ nhiễm khoâng khí Giảm SO2 trong khoùi loø hơi đạt TCVN <=1080mg/Nm3 <=1080mg/Nm3 <=500mg/Nm3 Giảm lượng oâ nhiễm khoâng khí Giaûm ñoä oàn Ñaït TCVN 1% hoaëc hôn 2% hoaëc hôn 2% hoaëc hôn -Naâng cao töôøng ôû caùc khu vöïc oàn nhaát. -Kieåm tra vaø giaùm saùt ñoä oàn haøng thaùng. -Baûo trì, baûo döôõng maùy moùc, thieát bò thöôøng xuyeân. -Trang bò caùc thieát bò choáng rung. -Troàng theâm caây xanh xung quanh khu vöïc töôøng bao cuûa nhaø maùy. -Trang bò thieát bò choáng oàn: bòt loã tai,… cho caùc coâng nhaân thöôøng xuyeân laøm vieäc trong khu vöïc naøy. .Giaûm löôïng nöôùc soâng söû duïng. Giaûm 20% haøng naêm 20% 20% 20% -Tieán haønh kieåm toaùn naêng löôïng, kieåm toaùn chaát thaûi nhaèm tìm ra caùc phöông aùn tieáp kieäm nöôùc. -Taùi söû duïng nöôùc sau xöû lyù ñeå laøm maùt, laøm veä sinh. -Söû duïng tuaàn hoaøn nöôùc noài hôi ñeå taän duïng nhieät vaø tieáp kieäm nöôùc. 3 Tieáp kieäm naêng löôïng: 1.Tieáp kieäm ñieän. Giaûm löôïng tieâu thuï/ Taán saûn phaåm (Mwh/T- MSG) 5% hoaëc hôn 6% hoaëc hôn 7% hoaëc hôn -Tieán haønh kieåm toaùn naêng löôïng nhaèm tìm ra caùc boä phaän, thieát bò laøm hao phí ñieän, ñöa ra caùc bieän phaùp tieáp kieäm. -Thöïc hieän saûn xuaát saïch hôn: thay ñoåi thieát bò; laép ñaët theâm thieát bò môùi tieáp kieäm ñieän; thöïc hieän kieåm soaùt noäi vò,… 2.Tieáp kieäm daàu Giaûm löôïng tieâu thuï/ Taán saûn phaåm (L/T-MSG) 5% hoaëc hôn 6% hoaëc hôn 6% hoaëc hôn -Thöïc hieän kieåm toaùn naêng löôïng, töø ñoù ñöa ra caùc phöông phaùp tieáp kieäm, ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa caùc döï aùn ñang thöïc hieän. -Thöïc hieän kieåm toaùn chaát thaûi, haïn cheá söõ roø ræ daàu taêng khaû naêng taùi söû duïng. Khi caùc tæ leä taùi söû duïng chaát thaûi ñaõ ñaït ñöôïc keát quaû cao, coù theå chuyeån sang thöïc hieän muïc tieâu giaûm khoái löôïng caùc chaát thaûi phaùt sinh. Xaây döïng thuû tuïc vaän haønh cho caùc chöông trình quaûn lyù ñeà xuaát Thuû tuïc: Caùch thöùc cuï theå ñeå tieán haønh moät hoaït ñoäng hay quaù trình. Thuû tuïc duøng ñeå höôùng daãn caùc phoøng ban, nhoùm caù nhaân, caù nhaân thöïc hieän ñuùng caùc coâng vieäc, caùc hoaït ñoäng theo quy trình ñaõ ñöôïc thieát laäp. Hình thöùc thuû tuïc: Bao goàm caùc phaàn Teân toå chöùc. Teân thuû tuïc quy trình. Kyù hieäu. Laàn ban haønh. Ngaøy ban haønh. Soá trang. Ngöôøi soaïn thaûo vaø chöùc danh. Ngöôøi xem xeùt vaø chöùc danh. Ngöôøi pheâ duyeät vaø chöùc danh. Boá cuïc thuû tuïc: Goàm caùc phaàn sau: Phaàn pheâ duyeät: Theå hieän ñaày ñuû hoï teân chöùc vuï, ngaøy kyù, chöõ kyù cuûa ngöôøi soaïn thaûo, ngöôøi thaåm xeùt vaø ngöôøi pheâ duyeät. Phaàn noäi dung: Muïc ñích. Phaïm vi aùp duïng. Ñònh nghóa vaø töø vieát taét. Taøi lieäu tham khaûo. Traùch nhieäm. Löu ñoà. Noäi dung. Bieåu maãu aùp duïng. Vai troø soaïn thaûo: Taát caû nhöõng ngöôøi coù lieân quan tôùi vieäc söû duïng vaên baûn Nhöõng ngöôøi am hieåu caùc yeâu caàu, tieâu chuaån. Nhöõng ngöôøi laøm vieäc taïi phaân xöôûng ñoù, hieåu roõ veà caùc hoaït ñoäng taïi vò trí ñoù. Khi vieát thuû tuïc caàn traû lôøi caùc caâu hoûi sau: Quaù trình, hoaït ñoäng naøo phaûi coù thuû tuïc Vì sao caàn thuû tuïc Noäi dung chính cuûa thuû tuïc laø gì Ai seõ vieát thuû tuïc Ai xem xeùt thuû tuïc Ai pheâ duyeät thuû tuïc Ai seõ chòu traùch nhieäm chính veà thuû tuïc. Lyù do choïn caùc chöông trình quaûn lyù moâi tröôøng Kieåm toaùn chaát thaûi: Kieåm toaùn chaát thaûi hay kieåm toaùn giaûm thieåu chaát thaûi laø moät trong caùc hình thöùc kieåm toaùn moâi tröôøng, ñöôïc aùp duïng treân theá giôùi töø nhöõng naêm 1970. Kieåm toaùn chaát thaûi bao goàm quan saùt, ño ñaïc vaø ghi nhaän caùc soá lieäu lieân quan ñeán quaù trình saûn xuaát, thu nhaäp vaø phaân tích caùc maãu chaát thaûi vaø ñaët caùc caâu hoûi veà caùc hoaït ñoäng cuûa nhaø maùy. Kieåm toaùn chaát thaûi tröôùc heát mang laïi caùc lôïi ích nhö sau: Giaûm chaát thaûi phaùt sinh à giaûm chi phí xöû lyù chaát thaûi Giaûm suaát tieâu thuï nguyeân lieäu thoâ (nguyeân lieäu, hoùa chaát, naêng löôïng, …) à giaûm chi phí nguyeân vaät lieäu. Giaûm caùc nguy cô tieàm aån do saûn xuaát gaây ra cho moâi tröôøng. Giaûm traùch nhieäm phaùp lyù maø ñôn vò coù theå phaûi gaùnh chòu trong töông lai. Baûo veä söùc khoûe cuûa coâng ñoàng daân cö xung quanh, söùc khoûe coâng nhaân vaø an toaøn lao ñoäng. Hieäu suaát saûn xuaát ñöôïc taêng leân daãn ñeán môïi nhuaän cuûa coâng ty ñöôïc caûi thieän. Caùc moái quan heä vôùi coâng ñoàng ñöôïc caûi thieän. Moät quaù trình kieåm toaùn toát neân: Xaùc ñònh caùc nguoàn, soá löôïng vaø caùc loaïi chaát thaûi phaùt sinh. Toång hôïp laïi nhöõng thoâng tin veà caùc coâng ñoaïn saûn xuaát,saûn phaåm, nguyeân lieäu thoâ, söû duïng nöôùc vaø phaùt sinh chaát thaûi. Laøm noåi baät leân hieäu quaû vaø khoâng hieäu quaû cuûa quaù trình saûn xuaát. Xaùc ñònh nhöõng khu vöïc coù söï laõng phí, thaát thoaùt vaø nhöõng vaán ñeà veà chaát thaûi. Giuùp ñôõ trong vieäc xaây döïng caùc muïc tieâu cho vieäc giaûm chaát thaûi. Cho pheùp xaây döïng nhöõng chieán löôïc quaûn lyù chaát thaùi moät caùch coù hieäu quaû. Naâng cao nhaân löïc cho coâng nhaân veà caùc coâng ñoaïn saûn xuaát vaø söï quan taâm ñeán vieäc giaûm chaát thaûi. Kieåm toaùn naêng löôïng Kieåm toaùn naêng löôïng nhaèm muïc ñích xaùc ñònh taát caû caùc doøng naêng löôïng coù trong moät daây chuyeàn saûn xuaát hay moät doanh nghieäp vaø xaùc ñònh möùc tieâu thuï naêng löôïng taïi töøng boä phaän cuûa daây chuyeàn saûn xuaát hay doanh nghieäp. Trong kieåm toaùn naêng löôïng, nhöõng soá lieäu caàn phaûi thöïc hieän goàm caùc daïng naêng löôïng tieâu thuï haøng thaùng nhö ñieän naêng, nhieân lieäu (khí ñoát, daàu, than) hôi nöôùc; keá ñoù laø möùc ñoä tieâu thuï cho töøng boä phaän, ví duï: ño tieâu thuï bao nhieâu naêng löôïng cho heä thoáng chieáu saùng, ñieàu hoøa khoâng khí, trong heä thoáng nhieät, trong quy trình saûn xuaát… Do vaäy, quaù trình kieåm toaùn phaûi ñöôïc thöïc hieän chính xaùc, ñaày ñuû nhaèm xaùc ñònh löôïng naêng löôïng vaø chi phí tieáp kieäm mang laïi khi thöïc hieän ñaàu tö moät bieän phaùp tieáp kieäm naêng löôïng. Quaûn lyù naêng löôïng vaø toái öu hoùa hieäu suaát söû duïng naêng löôïng taäp trung vaøo töøng heä thoáng, thieát bò trong moät nhaø maùy. Muïc ñích chính cuûa caùc moâ hình thieát bò hoaït ñoäng nhaèm toái öu hoùa hieäu suaát naêng löôïng vaø muïc ñích chính cuûa quaûn lyù naêng löôïng laø quaûn lyù hieäu suaát naêng löôïng caûu thieát bò, heä thoáng thieát bò thì muïc ñích cuûa kieåm toaùn naêng löôïng laø caân baèng toång naêng löôïng cung caáp theo yeâu caàu söû duïng vaø xaùc ñònh taát caû caùc doøng naêng löôïng trong cô sôû. Kieåm toaùn naêng löôïng ñònh löôïng hoùa vieäc söû duïng naêng löôïng theo nhöõng nhieäm vuï cuï theå. Kieåm toaùn naêng löôïng cuõng taäp trung chuù yù vaøo chi phí naêng löôïng. Vì theá kieåm toaùn naêng löôïng töông töï vôùi caùc khaùi nieäm kieåm toaùn khaùc. Tieáp theo quaù trình kieåm toaùn, caàn xaùc ñònh caùc cô hoäi tieáp kieäm naêng löôïng thích hôïp. Söû duïng naêng löôïng tieáp kieäm vaø hieäu quaû laø ñaûm baûo thoõa maõn caùc nhu caàu naêng löôïng theo yeâu caàu cuûa saûn xuaát, dòch vuï vaø sinh hoaït vôùi möùc tieâu thuï ít nhaát nhôø caùc bieän phaùp sau: Giaûm toån thaát trong quaù trình chuyeån ñoåi naêng löôïng nhö giaûm toån thaát trong maïng truyeàn taûi ñieän, trong vaän chuyeån vaø ñoát nhieân lieäu. Giaûm tieâu phí naêng löôïng ngoaøi muïc ñích söï duïng nhö söû duïng ñeøn, quaït, ñieàu hoøa khoâng khí hoaëc chaïy maùy khi khoâng caàn thieát. Giaûm tieâu thuï naêng löôïng nhôø söû duïng thieát bò/ coâng ngheä coù hieäu suaát söû duïng naêng löôïng cao. Thu hoài naêng löôïng thaûi ra moâi tröôøng xung quanh ñeå söû duïng laïi, nhö thu hoài nhieät khoùi thaûi, nöôùc ngöng ôû nhieät ñoä cao. Thay theá nguoàn naêng löôïng khaùc coù hieäu quaû söû duïng cao hôn. Söû duïng hôïp lyù coâng suaát cuûa thieát bò ñoái vôùi phuï taûi yeâu caàu nhö khoâng ñeå maùy bieán aùp hay ñoäng cô ñieän chaïy khoâng taûi hoaëc non taûi. Muïc ñích cuûa kieåm toaùn naêng löôïng Muïc ñích cuûa kieåm toaùn naêng löôïng laø caân baèng toång naêng löôïng cung caáp theo yeâu caàu söû duïng vaø xaùc ñònh taát caû caùc doøng naêng löôïng trong cô sôû. Tìm caùc cô hoäi ñeå thöïc hieän tieáp kieäm naêng löôïng treân cô sôû tình hình thöïc teá saûn xuaát, ñoàng thôøi qua ñoù taïo ra caùc thoâng tin quan troïng, nhöõng yù töôûng môùi ñeå ñi ñeán nhöõng giaûi phaùp toát nhaát trong tieáp kieäm caùc daïng naêng löôïng söû duïng trong saûn xuaát. Kieåm toaùn naêng löôïng cuõng taäp chung chuù yù vaøo chi phí naêng löôïng. Tìm caùc cô hoäi ñeå thöïc hieän tieáp kieäm naêng löôïng treân cô sôû tình hình thöïc teá saûn xuaát, ñoàng thôøi qua ñoù taïo caùc thoâng tin quan troïng, nhöõng yù töôûng môùi ñeå ñi ñeán nhöõng giaûi phaùp toát nhaát trong tieáp kieäm caùc daïng naêng löôïng söû duïng trong saûn xuaát: Xaùc ñònh chi phí vaø hieäu quaû cuûa döï aùn tieáp kieäm naêng löôïng noài hôi. Töø ñoù coù quyeát taâm trong thöïc hieän vaø thieát laäp keá hoaïch haønh ñoäng roõ raøng. Taäp hôïp caùc yù kieán, caùc bieän luaän taïo cho thuyeát minh coù tính thuyeát phuïc ñeå tranh thuû söï uûng hoä cuûa nhöõng ngöôøi chuû choát, töø ñoù taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc chaáp thuaän vaø duyeät phöông aùn. Neáu caàn thieát phaûi huaán luyeän ñeå thöïc hieän, caàn thaønh laäp hoäi ñoàng ñeå chæ baûo vaø huaán luyeän theo ñeà cöông ñaõ ñeà ra. Chöông trình 5S 5S laø vieát taét cuûa (5) töø tieáng Nhaät: seiri, seiton, seiso, seiketsu vaø shitsuke: Seiri: Nghóa laø saøng loïc, cuï theå laø phaân bieät vaät duïng naøo laø caàn thieát vaø vaät duïng naøo laø khoâng caàn thieát taïi nôi laøm vieäc vaø caát doïn nhöõng vaät duïng khoâng caàn thieát. Caát doïn trong giai ñoaïn seiri nghóa laø hoaøn traû nhöõng vaät duïng ñoù cho chuû nhaân ñích thöïc, di chuyeån chuùng ñeán nhöõng khu vöïc löu tröõ xa hôn vaø reû hôn, baùn hay taëng cho, hoaëc giaû phaùp cuoái cuøng laø huûy vaø vöùt chuùng ñi. Ñieàu ñaëc bieät quan troïng trong giai ñoaïn seiri laø loaïi boû söï hoãn ñoän vaø taïo ra khoâng gian troáng quyù giaù ñeå chuaån bò cho böôùc tieáp theo. Seiton: Laø saép xeáp, xeáp ñaët nhöõng gì coøn laïi sau khi ñaõ aùp duïng böôùc seiri, hoaëc xeáp ñaët nhöõng gì caàn thieát taïi nôi laøm vieäc. Ñieàu naøy coù nghóa laø saép xeáp moïi vaät vaøo ñuùng vò trí cuûa chuùng, gioáng nhö ôû thö vieän. Seiton coøn lieân quan ñeán vieäc daùn nhaõn, ghi kyù hieäu cho töøng vaät duïng taïi nôi laøm vieäc nhö caùc duïng cuï, hoà sô thieát bò vaø vaät duïng vaên phoøng. Seiso: Nghóa laø laøm saïch/ laøm veä sinh vaø loaïi boû raùc röôûi, buïi baëm vaø nhöõng vaät laï khaùc ra khoõi nôi laøm vieäc ñeå taïo ra moät khoâng gian ngaên naép, saïch seõ. Böôùc naøy bao goàm vieäc queùt doïn, sôn pheát vaø caùc hoaït ñoäng söûa sang khaùc. Sau khi ñaõ thöïc hieän ba böôùc S ñaàu tieân naøy, thì hai böôùc S sau ñöôïc thöïc hieän ñeå duy trì moâi tröôøng laøm vieäc môùi. Seiketsu: Nghóa laø tieâu chuaån hoùa, hoaëc ñònh ra caùc quy trình ñeå taát caû nhaân vieân phaûi thöïc hieän vaø tuaân thuû. Ví duï: ñaët ra quy ñònh veà vieäc huy boû caùi gì, khi naøo vaø nhö theá naøo trong khi thöïc hieän böôùc seiri. Ñaët ra quy ñònh veà vieäc löu tröõ hoà sô ôû ñaâu vaø nhö theá naøo, vieäc möôïn vaø hoaøn traû hoà sô nhö theá naøo, vaø traû laïi vò trí cuõ nhö theá naøo. Shitsuke: Laø böôùc cuoái cuøng, hoaëc coøn goïi laø böôùc huaán luyeän vaø kyû luaät. Nhaân vieân, ñaëc bieät laø nhaân vieân môùi, ñöôïc huaán luyeän kyõ löôõng veà caùc nguyeân taéc vaø quy ñònh veà 5S ñeå giuùp hoï deã thöïc hieän vaø tuaân thuû. Kyû luaät veà vieäc thöïc hieän 5S ñöôïc thaám nhuaàn tôùi möùc sao cho nhaân vieân khoâng theå trôû laïi leà thoùi (khoâng hay) tröôùc ñaây. 5S laø moät chöông trình coù tính lieân tuïc vaø khoâng ñoøi hoûi phaûi coù caùc nguyeân nhaân beân ngoaøi ñeå kích hoaït. 5S ñöôïc thöïc hieän cho duø nôi laøm vieäc saïch seõ hay dô baån, cho duû coù khaùch ñeán thaêm hay khoâng. 5S laø gia taêng chaát löôïng cuoäc soáng cho nhaân vieân bôûi vì nhaân vieân tieâu duøng thôøi gian thöùc ôû nôi laøm vieäc nhieàu hôn ôû nhaø. 5S phaùt trieån nieàm haõnh dieän vaø tinh thaàn ñoàng ñoäi. Ñoàng thôøi 5S cuõng laøm cho nôi laøm vieäc trôû neân deã daøng quaûn lyù vaø giaùm saùt bôûi vì khoâng coøn nhöõng vaät thöøa, loän xoän gaây caûn trôû cho hoaït ñoäng. Tai naïn vaø sai xoùt seõ ñöôïc toái thieåu hoùa khi maø vaät duïng nguy hieåm vaø vò trí caûu chuùng ñöôïc daùn nhaõn vaø ñaùnh daáu. Saûn xuaát saïch hôn (SXSH) SXSH laø söï aùp duïng lieân tuïc caùc chieán löôïc phoøng ngöøa toång hôïp ñoái vôùi caùc quaù trình saûn xuaát, caùc saûn phaåm, vaø dòch vuï nhaèm naâng cao hieäu quaû toång theå cuûa quaù trình ñoàng thôøi giaûm ruûi ro ñoái vôùi con ngöôøi vaø moâi tröôøng (UNEP). Ñaây ñöôïc xem laø moät caùch tieáp caän, caùch nghó môùi vaø coù tính saùng taïo ñoái vôùi caùc saûn phaåm vaø quaù trình saûn xuaát. Ñoái vôùi caùc quaù trình saûn xuaát: Giaûm tieâu thuï nguyeân vaät lieäu vaø naêng löôïng cho moät ñôn vò saûn phaåm. Loaïi boû toái ña caùc vaät lieäu ñoäc haïi. Giaûm löôïng caùc ñoäc tính cuûa taát caû caùc doøng thaûi vaø chaát thaûi tröôùc khi chuùng ra khoûi quaù trình saûn xuaát. Ñoái vôùi saûn phaåm. Giaûm caùc aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán moâi tröôøng trong suoát chu kyø soáng cuûa saûn phaåm töø khaâu khai thaùc ñeán khaâu thaûi boû. Thieát keá, caûi tieán saûn phaåm theo höôùng tieáp kieäm, hieäu quaû vaø baûo veä moâi tröôøng. Ñoái vôùi dòch vuï: SXSH ñöa caùc yeáu toá moâi tröôøng vaøo trong thieát keá vaø phaùt trieån caùc dòch vuï. Lôïi ích cuûa saûn xuaát saïch hôn: Tieáp kieäm nguyeân vaät lieäu vaø naêng löôïng, vì vaäy laøm giaûm chi phí saûn xuaát, giaûm giaù thaønh saûn phaåm. Taêng tính caïnh tranh thoâng qua vieäc söû duïng coâng ngheä môùi vaø tieân tieán. Nhöõng caûi tieán ñoái vôùi saûn phaåm vaø quy trình coâng ngheä saûn xuaát. Giaûm chi phí cuûa caùc giaûi phaùp xöû lyù “cuoái ñöôøng oáng” Giaûm traùch nhieäm phaùp lyù do xöû lyù, baûo quaûn vaø xaû thaûi nhöõng chaát thaûi ñoäc haïi. Giaûm lo laéng do vi phaïm caùc quy ñònh veà moâi tröôøng. Caûi thieän söùc khoûe, söï an toaøn vaø tinh thaàn cuûa ngöôøi lao ñoäng. Caûi thieän hình aûnh cuûa doanh nghieäp, naâng cao uy tín trong vieäc tieáp caän caùc nguoàn voán vay. Moái lieân heä giöõa SXSH vaø HTQLMT theo ISO 14001: SXSH vôùi vieäc giaûm thieåu phaùt sinh oâ nhieãm trong quaù trình saûn xuaát baèng caùch taäp chung vaøo quaù trình saûn xuaát, söû duïng caùc kyõ thuaät chuyeân saâu trong phaân tích coâng ngheä vaø hieäu quaû. Vaø do vaäy, noù laø cô sôû, neàn taûng cho vieäc thöïc hieän coù hieäu quaû caùc HTQLMT EMS, ISO:14001. SXSH giuùp caùc HTQLMT hoaït ñoäng coù hieäu quaû hôn, ñaûm baûo hieän traïng toát caû veà kinh teá vaø moâi tröôøng. Taøi lieäu lieân quan: Thuû tuïc vaän haønh-chöông trình saûn xuaát saïch hôn – EHS-SE-SOP-008-03/Y Haïch toaùn quaûn lyù moâi tröôøng – keá toaùn quaûn lyù moâi tröôøng (Environmental Management Accounting, vieát taét EMA) EMA laø moät boä coâng cuï hoã trôï nhaän daïng, thu thaäp, phaân tích caùc thoâng tin veà taøi chính vaø phi taøi chính trong noäi boä doanh nghieäp nhaèm muïc ñích caûi thieän hieäu quaû hoaït ñoäng veà kinh teá vaø moâi tröôøng cuûa doanh nghieäp. EMA cho pheùp lieân keát giöõa: Doøng thoâng tin veà söû duïng, luaân chuyeån, thaûi boû nguyeân vaät lieäu, nöôùc vaø naêng löôïng vaø Doøng thoâng tin veà caùc chi phí, lôïi nhuaän vaø tieáp kieäm lieân quan ñeán moâi tröôøng. EMA coù raát nhieàu chöùc naêng vaø lôïi ích khaùc nhau nhö: Cung caáp thoâng tin thöïc teá veà taát caû caùc loaïi chi phí lieân quan ñeán moâi tröôøng (tröïc tieáp vaø giaùn tieáp, chi phí aån vaø chi phi höõu hình), thoâng tin veà taát caû caùc doøng vaät chaát vaø naêng löôïng. Hoã trôï vieäc ra quyeát ñònh noäi boä trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp nhaèm höôùng tôùi hai muïc ñích laø caûi thieän hieäu quaû hoaït ñoäng taøi chính vaø hieäu quaû hoaït ñoäng veà moâi tröôøng. Ngoaøi ra, EMA coøn laø cô sôû cho vieäc cung caáp thoâng tin ra beân ngoaøi phaïm vi doanh nghieäp ñeán caùc beân lieân quan nhö: caùc ngaân haøng- toå chöùc taøi chính, caùc cô quan quaûn lyù moâi tröôøng, coäng ñoàng daân cö… nhö baùo caùo taøi chính, baùo caùo moâi tröôøng cuûa doanh nghieäp. Thöïc teá hieän nay, phaàn lôùn caùc doanh nghieäp cho raèng caùc chi phí moâi tröôøng phaûi chi traû chæ laø caùc chi phí xöû lyù moâi tröôøng hoaëc caùc loaïi thueá: phí lieân quan ñeán moâi tröôøng. Tuy nhieân, ñoù chæ laø caùc chi phí höõu hình, chæ chieám moät phaàn raát nhoû trong toaøn boä caùc chi phí moâi tröôøng cuûa doanh nghieäp. Vaäy caùc chi phí moâi tröôøng aån, chöa ñöôïc nhaän daïng laø gì? Ñoù chính laø caùc chi phí khoâng taïo ra saûn phaåm, bao goàm: chi phí cuûa nguyeân vaät lieäu bò bieán thaønh chaát thaûi; chi phí löu tröõ- vaän chuyeån nguyeân vaät lieäu bò bieán thaønh chaát thaûi; chi phí naêng löôïng, maùy moùc vaø nhaân coâng trong vieäc taïo ra chaát thaûi… EMA seõ giuùp doanh nghieäp nhaän daïng toaøn boä caùc chi phí moâi tröôøng naøy, qua ñoù chæ ra cho caùc doanh nghieäp caùc cô hoäi giaûm thieåu. Naâng cao chöông trình ñaøo taïo, caäp nhaät caùc chöông trình ñaøo taïo môùi vaøo thuû tuïc ñaøo taïo nhaän thöùc, naêng löïc. Xaây döïng caùc khoùa ñaøo taïo veà caùc chöông trình quaûn lyù ñaøo taïo môùi: kieåm toaùn chaát thaûi, kieåm toaùn naêng löôïng, saûn xuaát saïch hôn, chæ thò hieäu quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng, 5S, haïch toaùn chi phí moâi tröôøng. Chöông trình ñaøo taïo goàm caùc noäi dung chính nhö sau: Giôùi thieäu vaø kieåm toaùn chaát thaûi, kieåm toaùn naêng löôïng, ..v.v Muïc ñích thöïc hieän caùc chöông trình treân. Caùch thöïc hieän. Taøi lieäu lieân quan: Thuû tuïc ñaøo taïo nhaân löïc, naêng löïc – EMS-EC-PRO-003-04 Giaùm saùt vaø ño ñaïc theâm caùc thoâng soá môùi: Nöôùc thaûi (coliform, Amoni), khí thaûi (NOx, CO2, amoniac), caäp nhaät caùc chæ tieâu naøy vaøo thuû tuïc giaùm saùt vaø ño. Hieän nay, boä phaän xöû lyù coliform ñang trong giai ñoaïn chay thöû nghieäm, vì vaäy caàn ño ñaïc vaø theo doõi chæ tieâu naøy haèng ngaøy. Khí thaûi noài hôi laø vaán ñeà chöa kieåm soaùt ñöôïc cuûa coâng ty, coân gty neân ñeà ra keá hoaïch ño ñaïc caùc chæ tieâu khí thaûi haèng ngaøy. Vieäc quaûn lyù, ño ñaïc caùc chæ tieâu naøy neân giao cho Ban moâi tröôøng phuï traùch ñeå deã daøng hôn trong vieäc ñeà xuaát caùc muïc tieâu, chæ tieâu vaø tieán trình giaûm thaûi phuø hôïp. 5.2 Nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên trong quaù trình caûi tieán HTQLMT Thuaän lôïi: Laø thaønh vieân cuûa taäp ñoaøn Ajinomoto toaøn caàu. Coâng ty luoân nhaän ñöôïc söï haäu thuaãn veà kyõ thuaät cuõng nhö caùc coâng ngheä moâi tröôøng môùi töø coâng ty meï. Coâng ty ñaõ coù saün heä thoáng quaûn lyù theo: ISO 14001:2004. Vì vaäy caùc coâng vieäc hieäu chænh, boå sung caùc taøi lieäu, thuû tuïc deã daøng hôn. Beân caïnh ñoù, trong nhöõng naêm gaàn ñaây, Nhaø nöôùc vaø chính phuû ñaõ taïo ra nhieàu thuaän lôïi cho caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng kinh doanh trong moâi tröôøng naêng ñoäng vôùi chính saùch môû cöûa, thoâng thoaùng. Ñieàu naøy giuùp cho caùc doanh nghieäp cuõng nhö caùc toå chöùc khaùc coù theå hoïc hoûi laãn nhau, coù ñieàu kieän tieáp caän vôùi söï tieán boä cuûa neàn kinh teá theá giôùi. Ñoàng thôøi, noù cuõng giuùp ích cho vieäc thaønh laäp caùc toå chöùc chöùng nhaän coù uy tín trong vaø ngoaøi nöôùc. Khoù khaên: Beân caïnh nhöõng thuaän lôïi keå treân thì coâng ty cuõng gaëp phaûi moät soá khoù khaên. Tröôùc heát laø chi phí duy trì, caûi tieán, naâng cao HTQLMT seõ laøm cho giaù thaønh saûn phaåm taêng leân, aûnh höôûng ñeán söï caïnh tranh veà giaù caû treân thò tröôøng cuûa saûn phaåm. Vì vaäy, caàn söï quyeát taâm cao töø ban laõnh ñaïo cuûa coâng ty. Thöù hai laø vieäc nghieân cöùu caûi tieán thieát keá heä thoáng bieåu maãu vaø caùc hoà sô cuûa heä thoáng sao cho vieäc giaùm saùt, ñaùnh giaù vaø kieåm soaùt heä thoáng ñöôïc hoaøn thieän hôn caàn söï keát hôïp cuûa caùc caùn boä chuyeân traùch, caùc yù kieán chuyeân moân lieân quan tôùi vaán ñeà kyõ thuaät cuûa caùc heä thoáng vaø ñoøi hoûi moät khoaûng thôøi gian thöïc hieän nhaát ñònh. Moät khoù khaên khaùc nöõa coù theå xuaát phaùt töø chính noäi boä toå chöùc. Do caùc caùn boä quaûn lyù thuoäc caùc chöùc naêng khaùc nhau nay cuøng ngoài laïi ñeå thoáng nhaát trong moät heä thoáng, thì vieäc hieåu nhau ñeå tìm ra tieáng noùi chung trong nhöõng vaán ñeà chuyeân moân khaùc nhau khoâng phaûi luùc naøo cuõng deã daøng. Cuõng nhö baûn thaân nhaân vieân trong toå chöùc, hoï seõ luùng tuùng vaø khoâng hieåu roõ baûn chaát cuûa heä thoáng höôùng daãn coâng vieäc, hình thöùc löu baèng chöùng, laäp keá hoaïch… Töø ñoù daãn ñeán tình traïng ñoái phoù trong caùc cuoäc ñaùnh giaù. Ñoäi nguõ nhöõng ngöôøi soaïn thaûo quy trình cuõng phaûi naém vöõng caùc kieán thöùc khoâng thuoäc veà chuyeân moân nhö caùc tieâu chuaån kyõ thuaät veà moâi tröôøng, veà luaät phaùp, quy ñònh cuûa Chính phuû vaø Nhaø nöôùc… CHÖÔNG 6 KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ 6.1 KEÁT LUAÄN Trong xu höôùng phaùt trieån hieän nay, vieäc aùp duïng caùc tieâu chuaån quaûn lyù quoác teá trong caùc doanh nghieäp VN laø moät ñoøi hoûi khaùch quan cuûa quaù trình phaùt trieån, hôïp taùc kinh teá vaø thöông maïi quoác teá. Ñaây cuõng chính laø con ñöôøng ngaén nhaát ñeå caùc doanh nghieäp VN naâng cao ñöôïc hieäu quaû cuûa caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø xuaát khaåu, thoâng qua ñoù seõ xaùc ñònh ñöôïc vò trí xöùng ñaùng treân thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc. Chính vì vaäy, vieäc xaây döïng, duy trì vaø caûi tieán lieân tuïc HTQLMT theo ISO 14001:2004 cuõng ñöôïc caùc doanh nghieäp quan taâm hôn. Caùc doanh nghieäp ñang höôùng tôùi xaây döïng moät HTQLMT hoaøn thieän vaø hoaït ñoäng hieäu quaû ñeå thöïc söï ñem laïi nhieàu lôïi ích hôn cho hoï, chöù khoâng phaûi chæ döøng laïi ôû laøm vì hình thöùc nöõa. Coâng ty Ajinomoto Vieät Nam laø moät trong soá ít caùc doanh nghieäp ñaõ trieån khai xaây döïng vaø nhaän ñöôïc chöùng chæ ISO 14001:1996 vaøo naêm 2001. Vieäc thöïc hieän toát heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng giuùp cho coâng ty ngaøy caøng naâng cao vò theá cuûa mình treân thò tröôøng caïnh tranh vaø taïo hình aûnh doanh nghieäp (ñaõ ñöôïc Lieân Hieäp caùc hoäi Khoa hoïc & Kyõ Thuaät Vieät Nam caáp “Thöông hieäu xanh beàn vöõng”) trong boái caûnh thò tröôøng hoäi nhaäp. Vì vaäy, vieäc duy trì vaø caûi tieán naâng cao HTQLMT seõ tieáp tuïc ñem laïi cho coâng ty nhieàu lôïi ích: tieáp kieäm chi phí, ngaên ngöøa vaø giaûm thieåu oâ nhieãm, haïn cheá toái ña caùc söï coá veà an toaøn, söùc khoûe vaø moâi tröôøng, giuùp coâng ty giaûm aùp löïc xöû lyù chaát thaûi, ñaûm baûo söùc khoûe con ngöôøi, thuaän lôïi trong kyù hôïp ñoàng vôùi ñoái taùc, söï tín nhieäm cuûa khaùch haøng vaø caùc beân höõu quan. Ñeà taøi naøy ñaõ ñeà xuaát vaø xaây döïng caùc thuû tuïc vaø quy trình cho caùc giaûi phaùp caûi tieán, naâng cao HTQLMT theo ISO 14001:2004 cho coâng ty Ajinomoto Vieät Nam theo 5 chöông trình veà kieåm toaùn chaát thaûi, kieåm toaùn naêng löôïng, chöông trình 5S, saûn xuaát saïch hôn vaø haïch toaùn quaûn lyù moâi tröôøng – keá toaùn quaûn lyù moâi tröôøng. 6.2 KIEÁN NGHÒ Ñeå quaù trình caûi tieán HTQLMT theo ISO 14001:2004 ñaït ñöôïc thaønh coâng, Coâng ty caàn thöïc hieän caùc giaûi phaùp theo tieán ñoä ñaõ ñöôïc ñeà caäp trong chöông trình quaûn lyù moâi tröôøng: Giaûm toái ña löôïng khoùi thaûi phaùt sinh töø khu vöïc noài hôi vaø tieáp kieäm naêng löôïng, nhieân lieäu baèng caùch: Thay theá nhieân lieäu ñoát: söû duïng hoaøn toaøn daàu DO thay cho daàu FO, söû duïng theâm khi gas, hoaëc nghieân cöùu söû duïng loaïi nhieân lieäu môùi ít oâ nhieãm hôn, ñoàng thôøi tieán haønh kieåm toaùn chaát thaûi ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa döï aùn; Thay ñoåi coâng ngheä ñoát: söû duïng caùc beùc ñoát tieáp kieäm nhieân lieäu, söû duïng coâng ngheä phun taùn söông nhieân lieäu khi ñoát ñeå hieäu quaû chaùy cao hôn; Xaây döïng heä thoáng xöû lyù SO2; Thay theá caùc thieát bò ñieän hö hoûng, laép caùc thieát bò tieáp kieäm ñieän, nhö: boä bieán taàn, söû duïng ñeøn Compact, laép caùc chuïp ñeøn phaûn xaï,…; Thay theá caùc van nöôùc bò hö, bòt nhöõng nôi roø ræ,… Kieåm tra baûo trì, baûo döôõng caùc bôm thöôøng xuyeân, traùnh caùc söï coá traøn hoùa chaát, chaäp ñieän,… Tieán haønh kieåm toaùn naêng löôïng ñaùnh giaù chi phí hoaït ñoäng nhaèm xaùc ñònh hieäu quaû cuûa caùc döï aùn tieáp kieäm. Giaûm tieáng oàn ôû khu vöïc saûn xuaát: thöôøng xuyeân baûo trì thieát bò vaø trang bò nuùt bòt tai cho coâng nhaân laøm vieäc taïi khu vöïc naøy, naâng cao töôøng bao quanh cuûa coâng ty ñeå giaûm ñoä oàn ra khu vöïc xung quanh. Quaûn lyù toát chaát thaûi raén vaø chaát thaûi nguy haïi. Ño ñaïc chæ tieâu Coliform thöôøng xuyeân. Tieáp tuïc coâng taùc huaán luyeän, ñaøo taïo, naâng cao nhaän thöùc veà baûo veä moâi tröôøng cho toaøn theå caùn boä coâng nhaân vieân trong coâng ty. Ñaøo taïo caùc kieán thöùc veà kieåm toaùn chaát thaûi, kieåm toaùn naêng löôïng, saûn xuaát saïch hôn, haïch toaùn chi phí moâi tröôøng cho caùc tröôûng ñôn vò, caùc thaønh vieân ban kieåm toaùn noäi boä. Ñaøo taïo vaø phaùt ñoäng thöïc hieän chöông trình 5S cho toaøn theå coâng nhaân vieân coâng ty. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO TS. Leâ Thò Hoàng Traân (2008). Thöïc thi Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng ISO 14001 Nhaø xuaát baûn Ñaïi hoïc Quoác Gia Tp. Hoà Chí Minh. GS.TSKH Leâ Huy Baù (2006). Heä quaûn trò moâi tröôøng ISO 14001. Nhaø xuaát baûn Khoa hoïc & Kyõ thuaät. TS. Cheá Ñình Lyù. Giaùo trình giaûng daïy Phaân tích heä thoáng. Khoa Moâi Tröôøng vaø Coâng Ngheä Sinh Hoïc – Tröôøng Ñaïi hoïc Kyõ Thuaät Coâng Ngheä Tp. Hoà Chí Minh. Ban kyõ thuaät Tieâu chuaån TCVN/ TC 207, TCVN ISO 14001:1998: Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng – Qui ñònh vaø höôùng daãn söû duïng, Boä Khoa hoïc Coâng ngheä vaø Moâi tröôøng, Haø Noäi, 1998. Ban kyõ thuaät Tieâu chuaån TCVN/ TC 207, TCVN ISO 14004:2004: Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng – Höôùng daãn chung veà nguyeân taéc, heä thoáng vaø kyõ thuaät hoã trôï, Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng, Haø Noäi, 2005. Keát quaû ño ñaïc cuûa coâng ty Ajinomoto Vieät Nam. Taøi lieäu hoaït ñoäng cuûa coâng ty Ajinomoto: Soå tay moâi tröôøng, … The ISO Survey of Certification 2006 – www.ios.org/iso/survey2006.pdf Patrick Aurrichio vaø Gayle Woodside (2000), ISO 14001 Implementation Manual Christopher A.L Mouatt (1997). Implem enting ISO 9000 and ISO 14000, Quality Assurance and Environmental Management Systems. The Me Graw-Hill company. FAQ, Integrated management, Chæ thò hieäu quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng (EPI) – www.vpc.vn Tieâu chuaån Vieät Nam veà nöôùc thaûi coâng nghieäp (TCVN 5945 – 2005). Trung taâm saûn xuaát saïch Vieät nam: vncpc.org Trang web Boä taøi nguyeân vaø moâi tröôøng: www.nea.gov.vn ._.