Nghiên cứu, đánh giá hiện trạng môi trường và đề xuất biện pháp bảo vệ rừng tại khu vực dự kiến khai thác mỏ đá vôi Sroc Con Trăn tại xã Tân Hoà, huyện Tân Châu, tỉnh Tây Ninh

CHÖÔNG MOÄT GIÔÙI THIEÄU TOÅNG QUAN VEÀ ÑEÀ TAØI 1.1 ÑAËT VAÁN ÑEÀ 1.2 MUÏC TIEÂU CUÛA ÑEÀ TAØI 1.3 PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI 1.4 NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI 1.5 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU CHÖÔNG MOÄT GIÔÙI THIEÄU TOÅNG QUAN VEÀ ÑEÀ TAØI 1.1 ÑAËT VAÁN ÑEÀ Vôùi coâng cuoäc ñoåi môùi cuûa ñaát nöôùc, neàn kinh teá ngaøy caøng phaùt trieån thì nhu caàu aên ôû cuûa con ngöôøi cuõng ñöôïc naâng cao hôn. Tuy nhieân treân thöïc teá thì hieän nay moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi ñang bò ñe doïa vôùi nhieàu thaûm hoïa nhö: moâi tröôøng khoâng khí oâ nhieãm, moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi ngaøy caøng keùm chaát löôïng (ñaát, nöôùc…). Ñeå ñaûm baûo phaùt trieån beàn vöõng song song vôùi vieäc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, yeâu caàu veà baûo veä moâi tröôøng ngaøy caøng trôû thaønh vaán ñeà quan taâm cuûa toaøn theá giôùi. Ví duï: xöû lyù, ngaên chaën, ñeà phoøng nhöõng söï coá vaø hieåm hoïa do moâi tröôøng gaây ra, thöïc hieän coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng trieät ñeå… Taây Ninh laø tænh ñang trong quaù trình phaùt trieån ñoâ thò hoaù, coâng nghieäp hoaù, trong ñoù ngaønh khai thaùc taøi nguyeân thieân nhieân ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc taïo ñaø phaùt trieån cuûa tænh. Ñaù voâi ñöôïc phaùt hieän vôùi tröõ löôïng lôùn taïi aáp Sroc Con Traên thuoäc xaõ Taân Hoaø, huyeän Taân Chaâu, tænh Taây Ninh seõ laø nguoàn cung caáp nhieân lieäu cho nhaø maùy xi maêng Taây Ninh cuõng laø moät phaùt hieän môùi. Beân caïnh hieäu quaû kinh teá to lôùn töø vieäc khai thaùc moû ñaù voâi mang laïi, khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi ít nhieàu cuõng aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng sinh thaùi, ñaëc bieät khu vöïc khai thaùc laïi naèm ngay trong khu röøng phoøng hoä cuûa xaõ Taân Hoøa, huyeän Taân Chaâu, tænh Taây Ninh. Thöïc teá cho thaáy raèng röøng töï nhieân voán laø moät taøi saûn quyù baùu cuûa nöôùc ta, noù coù yù nghóa voâ cuøng to lôùn caû veà maët moâi tröôøng sinh thaùi, ña daïng sinh hoïc cuõng nhö veà khía caïnh khoa hoïc xaõ hoäi. Tuy nhieân trong nhöõng naêm gaàn ñaây do thieân tai xaûy ra lieân tieáp nhö: luõ queùt, saït lôû, xoùi moøn, haïn haùn… ñaõ gaây neân nhöõng haäu quaû naëng neà caû veà kinh teá xaõ hoäi laãn veà maët sinh thaùi, maø nguyeân nhaân tröïc tieáp laø do maát röøng töï nhieân ôû nhöõng vuøng xung yeáu. Röøng phoøng hoä noùi chung, röøng phoøng hoä moâi tröôøng noùi rieâng coù taùc duïng baûo veä ñaát ñai, choáng caùt bay, baûo veä ñeâ bieån, ñeâ soâng, choáng oâ nhieãm ôû thaønh phoá, khu coâng nghieäp… do chöùc naêng phoøng hoä moâi tröôøng cuûa röøng ngaøy caøng trôû neân quan troïng, ñeå ñaûm baûo cho moät moâi tröôøng beàn vöõng nhaèm phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, caùc hoaït ñoäng laâm nghieäp cuûa chuùng ta ñaëc bieät chuù troïng vaøo röøng phoøng hoä, röøng ñaëc duïng. Vì theá ñoà aùn seõ xoay quanh vieäc tìm hieåu, nghieân cöùu veà moâi tröôøng khu döï kieán khai thaùc ñaù voâi vaø ñeà ra nhöõng bieän phaùp baûo veä, giaûm thieåu aûnh höôûng cuûa vieäc khai thaùc moû ñaù voâi tôùi moâi tröôøng, ñaëc bieät laø khu röøng phoøng hoä 1.2 MUÏC TIEÂU CUÛA ÑEÀ TAØI Khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi seõ aûnh höôûng ít nhieàu ñeán moâi tröôøng vaø khu röøng phoøng hoä neân muïc tieâu cuûa ñeà taøi seõ taäp trung vaøo caùc khaû naêng aûnh höôûng cuûa vieäc khai thaùc ñaù voâi ñeán moâi tröôøng vaø khu röøng töø ñoù ñeà xuaát caùc bieän phaùp baûo veä moâi tröôøng vaø röøng trong suoát quaù trình thöïc hieän khai thaùc moû ñaù voâi. 1.3 PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI Do khu vöïc moû Sroc Con Traên naèm ngay trong röøng phoøng hoä, neân aûnh höôûng cuûa noù seõ taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán moâi tröôøng sinh thaùi khu vöïc vaø do thôøi gian coù haïn neân ñeà taøi chæ taäp trung nghieân cöùu taïi 105ha (khu vöïc döï kieán khai thaùc) vaø vuøng laân caän treân cô sôû ñoù ñeà xuaát caùc bieän phaùp tích cöïc baûo veä moâi tröôøng vaø röøng khu vöïc döï kieán khai thaùc vaø vuøng xung quanh. 1.4 Noäi dung nghieân cöùu cuûa ñeà taøi thu thaäp, bieân hoäi caùc soá lieäu veà ñieàu kieän töï nhieân vaø moâi tröôøng vuøng döï kieán khai thaùc vaø vuøng laân caän taïi aáp Sroc Con Traên, xaõ Taân Hoaø, huyeän Taân Chaâu, tænh Taây Ninh. Khaûo saùt thöïc ñòa. Nghieân cöùu, ñaùnh giaù hieän traïng moâi tröôøng vaø röøng taïi vuøng döï kieán khai thaùc moû. Nghieân cöùu, xaùc ñònh khaû naêng aûnh höôûng tôùi moâi tröôøng vaø röøng cuûa vieäc khai thaùc ñaù voâi. Ñeà xuaát bieän phaùp giaûm thieåu aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng vaø baûo veä röøng trong suoát quaù trình thöïc hieän khai thaùc ñaù voâi. 1.5 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Caùc phöông phaùp chính sau ñaây seõõ ñöôïc söû duïng trong nghieân cöùu naøy - Phoûng ñoaùn: Döïa vaøo kieán thöùc ñaõ hoïc vaø kinh nghieäm cuûa caùc chuyeân gia veà phoûng ñoaùn caùc taùc ñoäng cuûa khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi ñeán moâi tröôøng vaø kinh teá xaõ hoäi. - Ñaùnh giaù nhanh: Caùc phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh caùc nguoàn oâ nhieãm nöôùc, ñaát, khoâng khí döïa treân caùc höôùng daãn cuûa WHO. - Tham vaán coäng ñoàng: Phöông phaùp naøy söû duïng nhaèm tham khaûo caùc yù kieán cuûa coäng ñoàng (ngöôøi daân vaø cô quan quaûn lyù ñòa phöông) veà hieän traïng röøng vaø vieäc thöïc hieän khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi khai thaùc moû nhieân lieäu Sroc Con Traên. - Quan saùt quaàn theå thöïc vaät: Caùc loaøi thöïc vaät ñöôïc xaùc ñònh baèng bieän phaùp quan saùt taïi hieän tröôøng, tìm hieåu qua caùc ñôn vò quaûn lyù röøng, ngöôøi daân ñòa phöông soáng trong khu vöïc. Söï phaân boá vaø maät ñoä caây coû ñöôïc ghi nhaän, keát hôïp vôùi taøi lieäu khoa hoïc do Vieän Moâi Tröôøng Vaø Phaùt Trieån Beàn Vöõng Chi Nhaùnh Nam nghieân cöùu, cuøng vôùi ban Quaûn lyù Döï aùn röøng phoøng hoä Taây Ninh cung caáp. Chöông hai ÑAËC ÑIEÅM TÖÏ NHIEÂN, XAÕ HOÄI VAØ MOÂI TRÖÔØNG KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC ÑAÙ VOÂI 2.1 ÑAËC ÑIEÅM TÖÏ NHIEÂN CUÛA KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC 2.1.1 Vò trí moû 2.1.2 Ñaëc ñieåm khí haäu 2.1.3 Ñaëc ñieåm cheá ñoä thuyû vaên 2.1.4 Ñaëc ñieåm veà ñòa hình 2.2 HIEÄN TRAÏNG KINH TEÁ XAÕ HOÄI (NÔI COÙ MOÛ SROC CON TRAÊN) 2.2.1 Tình hình daân soá, daân toäc 2.2.2 Moät soá ñaëc ñieåm chung veà phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi taïi xaõ Taân Hoaø 2.3 HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG KHU VÖÏC MOÛ 2.3.1 Ñaëc ñieåm chaát löôïng khoâng khí vaø tieáng oàn 2.3.2 Ñaëc ñieåm chaát löôïng nöùôc 2.3.3 Hieän traïng khu vöïc heä thuyû sinh 2.3.4 Keát luaän chung veà hieän traïng moâi tröôøng vaø xaõ hoäi khu vöïc döï kieán khai thaùc Chöông hai ÑAËC ÑIEÅM TÖÏ NHIEÂN, XAÕ HOÄI VAØ MOÂI TRÖÔØNG KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC ÑAÙ VOÂI 2.1 ÑAËC ÑIEÅM TÖÏ NHIEÂN CUÛA KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC 2.1.1 Vò trí moû Khu vöïc moû ñaù voâi vaø ñaù seùt Sroc Con Traên coù dieän tích khoaûng 105 ha thuoäc ñòa phaän aáp Sroc Con Traên, xaõ Taân Hoaø, huyeän Taân Chaâu, tænh Taây Ninh. Dieän tích khu vöïc moû ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñieåm goác toaï ñoä ñöôïc neâu trong Baûng 1 vaø Hình 1 nhö sau. Baûng 1: Toïa ñoä caùc ñieåm giôùi haïn dieän tích khu vöïc moû STT Teân Ñieåm Heä Toïa Ñoä UTM Heä Toaï Ñoä Vieät Nam 2000 X(m) Y(m) X(m) Y(m) 1 R1 1286990 657800 1287423 657203 2 R2 1286710 658570 1287143 657972 3 R 3 1285620 658480 1286052 657882 4 R4 1286020 657380 1286452 656783 Nguoàn: Coâng Ty Tö Vaán Xaây Döïng Coâng Trình Vaät Lieäu Xaây Döïng (CCBM) Ngoaøi ra döï kieán coøn coù moät baõi chöùa taïm ñaát ñaù phi nguyeân lieäu vaø döï tröõ nguyeân lieäu naèm ôû phía Taây cuûa moû vôùi toång soá laø 16 ha, chia laøm hai khu: Hình 1: sô ñoà vò trí khu vöïc döï kieán khai thaùc moû ñaù voâi Sroc Con Traên - Khu vöïc 1: laø khu chöùa ñaát, ñaù, phi nguyeân lieäu bao goàm caùt laãn soûi laterit, ñaù voâi, ñolomit, seùt boät keát. - Khu vöïc 2: laø khu vöïc döï tröõ nguyeân lieäu ñaát seùt, ñaù voâi cho nhaø maùy saûn xuaát. 2.1.2 Ñaëc ñieåm khí haäu Khí haäu cuûa tænh Taây Ninh noùi chung vaø khu vöïc xaõ Taân Hoaø, huyeän Taân Chaâu, tænh Taây Ninh noùi rieâng mang ñaëc tröng cuûa vuøng nhieät ñôùi gioù muøa caän xích ñaïo vôùi hai muøa roõ reät laø muøa möa baét ñaàu töø thaùng 5 ñeán thaùng 10, 11 vaø muøa khoâ baét ñaàu töø thaùng 11, 12 ñeán thaùng 4 naêm sau. 2.1.2.1 Nhieät ñoä khoâng khí Nhieät ñoä taïi Taây Ninh thay ñoåi theo muøa trong naêm. Nhieät ñoä coù xu höôùng taêng cao vaøo cuoái muøa khoâ (thaùng 4 vaø thaùng 5) vaø thaáp nhaát vaøo thaùng 12. Nhieät ñoä khoâng khí trung bình thaùng taïi tænh Taây Ninh trong 20 naêm qua ñöôïc trình baøy trong Baûng 2 Baûng 2: Nhieät ñoä khoâng khí trong nhieàu naêm taïi Taây Ninh Thaùng Nhieät ñoä (0C) Trung bình Cöïc ñaïi trung bình Cöïc tieåu trung bình Cöïc ñaïi tuyeät ñoái Cöïc tieåu tuyeät ñoái 1 25,6 32,2 20,8 35,3 15,6 2 26,6 33,4 20,7 36,4 19,7 3 27,9 34,9 23,2 37,8 18,2 4 28,9 35,3 24,8 39,9 21,4 5 28,4 34,1 24,9 39,0 21,9 6 27,4 32,5 24,4 37,5 19,3 7 27,0 32,0 24,2 37,3 21,5 8 27,0 31,6 24,2 35,2 21,2 9 26,6 31,2 24,0 34,4 20,3 10 26,4 31,0 23,6 33,5 19,3 11 26,0 31,1 22,6 34,3 16,9 12 25,2 31,1 21,0 34,1 15,3 Caû 26,9 32,5 23,2 39,9 15,3 Nguoàn: Baùo caùo hieän traïng moâi tröôøng Taây Ninh - 2005 Taây Ninh naèm ôû vuøng vó ñoä thaáp cuûa noäi chí tuyeán Baéc baùn caàu. Ñieàu kieän böùc xaï quanh naêm doài daøo, ít chòu aûnh höôûng cuûa khoâng khí laïnh cöïc ñôùi phía Baéc maø chòu chi phoái bôûi khoái khoâng khí noùng aåm neân cheá ñoä nhieät ôû ñaây khoâng gioáng caùc tænh phía Baéc. Moät soá ñaëc ñieåm chính veà nhieät ñoä ghi nhaän ñöôïc ôû Taây Ninh nhö sau: Cheá ñoä nhieät ít bieán ñoäng qua caùc thaùng trong naêm, thöôøng chæ dao ñoäng 0,5– 100C. Thaùng coù nhieät ñoä cao nhaát trong naêm laø thaùng 4 vaø thaùng coù nhieät ñoä thaáp nhaát laø thaùng 1 vaø thaùng 12. Cheânh leäch nhieät ñoä trung bình giöõa thaùng noùng nhaát vaø thaùng laïnh nhaát khoaûng 3,70C. Nhieät ñoä trung bình taïi caùc vuøng cuûa tænh cheânh leäch nhau khoâng ñaùng keå rieâng vuøng cao phía Ñoâng Baéc cuûa tænh vaø treân nuùi Baø Ñen, nhieät ñoä thaáp hôn thò xaõ Taây Ninh khoaûng 0,50C. Nhieät ñoä trong ngaøy luoân thay ñoåi, nhieät ñoä ñaït giaù trò cao nhaát luùc 13-14 giôø vaø thaáp nhaát laø 4 – 5 giôø. Töø 1976 ñeán nay, môùi chæ ghi ñöôïc nhieät ñoä toái cao tuyeät ñoái laø 390C (ngaøy 15/05/1983) vaø nhieät ñoä toái thaáp laø 150C (ngaøy 29/12/1982). 2.1.2.2 Cheá ñoä möa Taây Ninh coù 2 muøa, muøa möa baét ñaàu töø thaùng 5 ñeán thaùng 10, löôïng möa chieám 85,6 – 87,4% toång löôïng möa cuûa caû naêm. Trong muøa möa thöôøng xaûy ra daïng möa raøo to, naëng haït mau taïnh, vaøo nhöõng thaùng ñaàu muøa möa thöôøng coù doâng, saám seùt, trong muøa möa coù gioù muøa Taây Nam, muøa khoâ löôïng möa ít nhöng tính chung trong löôïng möa vaø löôïng boác hôi gaàn ngang nhau neân daãn ñeán hieän töôïng khan hieám nöôùc xaûy ra haïn haùn vaøo cuoái muøa khoâ, nhaát laø caùc vuøng ñaát cao phía Baéc vaø Ñoâng Baéc tænh. Cheá ñoä möa trung bình thaùng taïi tænh Taây Ninh ñöôïc trình baøy trong Baûng 3 Baûng 3: Löôïng möa trung bình thaùng (mm) cuûa tænh Taây Ninh Thaùng Kaø Tum Thò Xaõ Taây Ninh Nuùi Baø Ñen Goø Daàu 1 4 8 5 7 2 4 8 7 3 3 22 20 22 16 4 56 89 61 69 5 166 200 143 181 6 262 240 175 216 7 247 258 182 208 8 290 230 211 187 9 374 263 303 292 10 251 312 210 271 11 82 132 120 129 12 14 26 18 21 Nguoàn: baùo caùo hieän traïng moâi tröôøng Taây Ninh – 2005 2.1.2.3 Ñoä boác hôi Löôïng boác hôi phaân boá theo muøa roõ reät, ít bieán ñoäng theo khoâng gian. Löôïng boác hôi trong muøa khoâ khaù lôùn vaø ngöôïc laïi muøa möa nhoû. Taïi khu vöïc tænh Taây Ninh löôïng boác hôi trung bình nhö sau: - Löôïng boác hôi trong naêm: 1500mm - Löôïng boác hôi trong muøa khoâ: 950mm - Löôïng boác hôi trong muøa möa: 540mm Löôïng boác hôi trong nhöõng thaùng muøa möa khoaûng 75 – 95 mm, coøn vaøo muøa khoâ löôïng boác hôi trong thaùng töông ñoái cao khoaûng 150 – 190 mm. Ñieàu naøy gaây neân tình traïng haïn haùn, thieáu nöôùc cho sinh hoaït vaø saûn xuaát trong muøa khoâ. Ñoä aåm khoâng khí vaø löôïng boác hôi trung bình thaùng taïi tænh Taây Ninh ñöôïc trình baøy trong Baûng 4. Baûng 4: Ñoä aåm khoâng khí vaø löôïng boác hôi nöôùc trung bình thaùng tænh Taây Ninh Thaùng Ñoä aåm töông ñoái trung bình (%) Ñoä aåm nhoû nhaát (%) Löôïng boác hôi nöôùc (mm) 1 70 30 167 2 71 34 157 3 71 33 195 4 73 38 172 5 80 36 114 6 84 50 91 7 87 51 90 8 88 53 94 9 85 57 77 10 80 48 76 11 80 39 100 12 72 35 156 Caû naêm 78,4 - 1488 Nguoàn: Baùo caùo hieän traïng moâi tröôøng Taây Ninh – 2005 2.1.2.4 Cheá ñoä gioù Cheá ñoä gioù ôû Taây Ninh phaûn aùnh roõ reät cheá ñoä hoaøn löu gioù muøa. Höôùng gioù thònh haønh trong naêm thay ñoåi theo muøa, khaùc nhau theo cöôøng ñoä vaø phaïm vi hoaït ñoäng. Gioù muøa Ñoâng Baéc töø thaùng 11 ñeán thaùng 12, laø thôøi kyø Taây Ninh chòu aûnh höôûng cuûa khoái khoâng khí laïnh cöïc ñôùi phía Baéc, höôùng gioù thònh haønh trong caùc thaùng naøy chuû yeáu laø höôùng Baéc, Ñoâng Baéc vaø Taây Baéc. Toác ñoä gioù trung bình 5–7 m/s, taàn suaát 25 – 45%. Gioù muøa haï töø thaùng 5 ñeán thaùng 10, laø thôøi kyø chòu aûnh höôûng caùc khoái khoâng khí noùng aåm ôû phía Taây Nam. Thaùng 5 höôùng gioù thònh haønh laø Ñoâng Nam, töø thaùng 6 trôû ñi ñeán cuoái thaùng 10 thònh haønh gioù Taây Nam, toác ñoä gioù 3 – 5 m/s, chieám 35 – 45%. Giöõa hai muøa chính coù moät thôøi kyø chuyeån tieáp ngaén (thaùng 3 vaø 4 xen keõ gioù muøa Taây Nam vaø gioù muøa Ñoâng Nam). Toác ñoä gioù trung bình (m/s) theo caùc höôùng gioù chính trong caùc thaùng ôû Taây Ninh ñöôïc trình baøy trong Baûng 5. Baûng 5: Toác ñoä gioù trung bình (m/s) theo caùc höôùng gioù chính trong caùc thaùng tænh Taây Ninh Thaùng Vaän toác gioù trung bình (m/s) Höôùng gioù 01 1,6 Baéc 02 2,0 Ñoâng – Nam 03 2,1 Ñoâng – Nam 04 1,8 Ñoâng 05 1,5 Nam 06 1,6 Taây – Nam 07 1,6 Taây – Nam 08 1,7 Taây – Nam 09 1,6 Taây – Nam 10 1,5 Nam 11 1,8 Baéc 12 1,7 Baéc Caû naêm 1,7 - Nguoàn: Baùo caùo hieän traïng moâi tröôøng Taây Ninh – 2005 2.1.2.5 Ñoä aåm khoâng khí Ñoä aåm khoâng khí phuï thuoäc vaøo caùc muøa trong naêm, töùc laø noù phuï thuoäc vaøo löôïng möa vaø nhieät ñoä khoâng khí. Taây Ninh cuõng nhö cuûa tænh khaùc cuûa phía Nam Vieät Nam, ñoä aåm töông ñoái trung bình thöôøng nhoû hôn caùc tænh phía Baéc. Trong ngaøy, ñoä aåm töông ñoái ñaït giaù trò cao nhaát khoaûng 4 - 6 giôø vaø thaáp nhaát luùc 12 - 15 giôø. Nhöõng thaùng coù ñoä aåm thaáp nhaát thöôøng laø thaùng 1 vaø thaùng 2. Ñoä aåm trung bình thaáp nhaát ñaït khoaûng 47%, trong ñoù ñoä aåm thaáp nhaát coù theå xuoáng tôùi 30% (thaùng 01/1980). Trong nhöõng ngaøy naøy coù möa lôùn, ñoä aåm coù theå leân ñeán 99% coøn caùc thaùng muøa khoâ ñoä aåm ñaït trung bình 75%. 2.1.2.6 Ñoä beàn vöõng khí quyeån Ñoä beàn vöõng khí quyeån ñöôïc xaùc ñònh theo toác ñoä gioù vaø böùc xaï maët trôøi vaøo ban ngaøy vaø ñoä che phuû maây vaøo ban ñeâm theo baûng phaân loaïi cuûa Passquill. Baûng 6: Phaân loaïi ñoä beàn vöõng khí quyeån (Passquill, 1961) Toác ñoä gioù taïi 10m (m/s) Böùc xaï ban ngaøy Ñoä che phuû ban ñeâm Maïnh (bieân ñoä >60) Trung bình (bieân ñoä 35-60) Yeáu (bieân ñoä 15-35) Ít maây >4/8 Nhieàu maây <3/8 < 2 A A – B B - - 2 – 4 A –B B C E F 4 – 6 B – C B – C C D E > 6 C D D D D Ghi chuù: A: Raát khoâng beàn vöõng B: Khoâng beàn vöõng loaïi trung bình C: Trung hoøa E: Beàn vöõng yeáu F: Beàn vöõng loaïi trung bình Ñoái vôùi khu vöïc tænh Taây Ninh thì ñoä beàn vöõng vaøo nhöõng ngaøy naéng, toác ñoä gioù khoâng cao (chæ laø A, B), ngaøy coù maây laø C, D. Ban ñeâm ñoä beàn vöõng khí quyeån thuoäc loaïi E, F. 2.1.2.7 Caùc hieän töôïng thôøi tieát ñaëc bieät 2.1.2.7.1 Doâng Muøa doâng ôû Taây Ninh thöôøng baét ñaàu vaøo cuoái muøa khoâ (thaùng 3) vaø keát thuùc vaøo thaùng 11. Trung bình coù 110 – 125 ngaøy doâng (trong khi thaønh phoá Hoà Chí Minh coù 138 ngaøy doâng). Trong muøa doâng, moãi thaùng trung bình coù töø 8 – 10 ngaøy doâng. Trong caùc thaùng 5, thaùng 6 vaø thaùng 7 trung bình coù töø 15 – 20 ngaøy doâng, ñaây laø nhöõng thaùng coù doâng nhieàu nhaát. Tuy nhieân cuõng coù nhöõng thaùng vaøo cuoái muøa möa soá ngaøy doâng raát nhieàu, khoaûng 20 – 22 ngaøy doâng. Trong thaùng 1 vaø thaùng 2 (muøa khoâ) laø nhöõng thaùng khoâng coù doâng xuaát hieän, caùc thaùng coøn laïi ñeàu coù raûi raùc 2 – 3 ngaøy doâng. Doâng thöôøng xuaát hieän vaøo chieàu toái keøm theo gioù maïnh vaø möa raøo. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây nhieàu côn doâng xuaát hieän döõ doäi, gioù maïnh daàn ñeán caáp 8, xaûy ra möa lôùn ñoät ngoät coù khaû naêng gaây luõ. 2.1.2.7.2 Möa ñaù Hieän töôïng naøy cuõng thöôøng xuaát hieän ôû vuøng phía Baéc ñeán Ñoâng Baéc Taây Ninh vaø caùc vuøng phía Nam, nhöng hieän töôïng naøy thöôøng mang tính cuïc boä khoâng gaây aûnh höôûng nhieàu laém ñeán noâng nghieäp cuûa tænh vì ôû Taây Ninh löôïng möa ñaù khoâng lôùn vaø theå tích cuûa ñaù rôi xuoáng maët ñaát coù cöôøng ñoä nhoû. Tuy nhieân hieän töôïng khoâng ñöôïc ghi nhaän trong nhöõng naêm gaàn ñaây. 2.1.3 Ñaëc ñieåm cheá ñoä thuyû vaên Soâng Saøi Goøn coù chieàu daøi (ñòa phaän Taây Ninh) laø 135,2 km. Dieän tích löu vöïc 46.000 km2 (tính ñeán Daàu Tieáng). Ñoä doác soáng 0,69%, heä soá uoán khuùc 2,27. Löu löôïng muøa kieät 6 m3/s, löu löôïng trung bình 69 m3/s [6]. Ñoaïn thöôïng löu coù loøng soâng heïp, trung bình 20m, uoán khuùc quanh caùc trieàn ñoài ñeán vuøng Daàu Tieáng tænh Taây Ninh, taïi ñaây coù thuyû lôïi ngaên vuøng, ñoä cao nöôùc leân 25m, taïo neân hoà chöùa nöôùc coù dieän tích 270.000 ha, dung tích 1,45 tyû m3. 2.1.4 Ñaëc ñieåm veà ñòa hình Khu vöïc thaêm doø khai thaùc moû Sroc Con Traên thuoäïc daïng ñòa hình ñoài nuùi thaáp phaân caét chuû yeáu, thoaûi daàn beà phía suoái Ben naèm ôû phía Baéc khu vöïc thaêm doø vôùi ñoä cao thay ñoåi töø 30m ñeán 45m. Beà maët ñòa hình thuoäc daïng ñòa hình xaâm thöïc boùc moân. Phaàn lôùn beà maët ñòa hình laø röøng phoøng hoä taùi sinh chuû yeáu laø caây thaân goã hoï Daàu, caây taïp xen tre, nöùa. Phía Taây khu vöcï moû coù röøng thöa vaø ít nöông raãy cuûa daân ñòa phöông. 2.2 HIEÄN TRAÏNG KINH TEÁ XAÕ HOÄI (NÔI COÙ MOÛ SROC CON TRAÊN) 2.2.1 Tình hình daân soá, daân toäc Toaøn xaõ Taân Hoaø hieän coù 1530 hoä vôùi 4000 ngöôøi. Trong ñoù: Daân toäc Khmer: chieám hôn 70% toång soá daân Daân toäc Kinh: chieám gaàn 25% toång soá daân Daân toäc Stieâng: chieám khoaûng 3% toång soá daân Daân toäc Taøy, Chaêm: chieám khoaûng 2% toång soá daân Moät soá ñaëc ñieåm chung vuøng daân cö. Trình ñoä vaên hoaù raát thaáp (trình ñoä döôùi tieåu hoïc) nhieàu treû em khoâng ñöôïc ñeán tröôøng. Trong gia ñình thöôøng soáng giöõa nhieàu theá heä ñieàu naøy daãn ñeán soá ngöôøi soáng trong gia ñình raát ñoâng. Tyû leä ngöôøi giaø vaø treû em cao. Lao ñoäng chính chuû yeáu laø laøm thueâ, möôùn, möùc thu nhaäp thaáp trong khi phaûi nuoâi soáng nhieàu ngöôøi. Ñieàu kieän soáng caùc hoä gia ñình gaëp nhieàu khoù khaên, nhaø cöûa ñöôïc xaây döïng taïm bôï. Hieåu bieát veà veä sinh moâi tröôøng coøn raát thaáp (ví duï: chaên thaû suùc vaät, chaên nuoâi töï nhieân, nuoâi gia suùc gaàn khu nhaø ôû…) 2.2.2 Moät soá ñaëc ñieåm chung veà phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi taïi xaõ Taân Hoaø Troàng troït Naêm 2005 toång dieän tích ñaát noâng nghieäp ñöôïc söû duïng laø 1.649,3 ha taêng 28,2% so vôùi cuøng kyø naêm 2004. Trong ñoù cuï theå töøng loaøi caây troàng nhö: caây mì: 1.138,8 ha, caây cao su: 137 ha, caây ñieàu: 22 ha, caây baép: 6 ha, caây luùa: 10 ha, caây hoa maøu ngaén haïn: 10,5 ha, caây aên traùi: 37 ha, caây tre laáy maêng: 15 ha, caùc caây khaùc: 48 ha. Naêm 2005 tình hình saûn xuaát noâng nghieäp xaõ Taân Hoaø ñaõ taêng ñaùng keå, ñaëc bieät laø caùc hoä troàng mì, naêng xuaát thu ñöôïc ñaït töø 25 – 35 taán/ha, ngoaøi ra vieäc troàng tre laáy maêng cuõng laø nguoàn thu nhaäp chính cuûa moät soá hoä daân trong vuøng naêng suaát coù theå ñaït ñöôïc töø 50 taán/ha. Moät soá loaøi caây troàng khaùc nhö luùa, xoaøi… do dieän tích ñaát canh taùc ít neân troàng chuû yeáu ñeå aên, thu nhaäp khoâng ñaùng keå. Ngoaøi ra chính saùch giao khoaùn hôïp ñoàng vôùi noâng daân ñeå troàng caùc loaïi caây coâng nghieäp laâu naêm nhö: sao, daàu, xaø cöø… cuõng ñaõ ñem laïi phaàn thu nhaäp lôùn töø moät soá hoä daân, nhöng chuû yeáu laø ngöôøi kinh. Chaên nuoâi Chaên nuoâi gia suùc treân ñòa baøn xaõ chuû yeáu laø ñoàng baøo daân toäc Khmer, ñaëc bieät coù hoä gia ñình nuoâi töø 10 – 20 con traâu. Thu nhaäp chính cuûa ñoàng baøo daân toäc töø vieäc ñi laøm möôùn, hoaëc laøm noâng, tieàn coâng nhaän ñöôïc töø 20.000 – 25.000 ñoàng/ngaøy. Do trình ñoä daân trí thaáp neân nhìn chung cuoäc soáng cuûa ñoàng baøo daân toäc nôi ñaây coøn nhieàu khoù khaên. Chaên nuoâi trong vuøng chuû yeáu laø nuoâi traâu, boø, heo, gaø. Y teá Trong naêm 2005 traïm y teá ñaõ khaùm chöõa beänh cho 7666 beänh nhaân, trong ñoù soá beänh nhaân coù baûo hieåm y teá 713 ngöôøi, treû em döôùi 6 tuoåi laø 611 ngöôøi, duy trì thöôøng xuyeân chöông trình tieâm chuûng môû roäng cho treû em döôùi 1 tuoåi, phuï nöõ coù thai vaø phuï nöõ töø 15 – 35 tuoåi[6]. Tieáp tuïc trong naêm 2006, phaûi ñaûm baûo coâng taùc baûo veä chaêm soùc söùc khoeû ban ñaàu cho nhaân daân, thöïc hieän tieáp veà cheá ñoä baûo hieåm y teá, thöôøng xuyeân coù keá hoaïch keát hôïp tænh – huyeän phun thuoác, taåm maøn cho nhaân daân, taêng cöôøng coâng taùc phoøng choáng soát reùt, phoøng choáng lao, ngaên chaën kòp thôøi beänh soát xuaát huyeát, hoaøn thaønh 100% caùc chöông trình y teá quoác gia. Vaên hoaù giaùo duïc Hieän taïi ñaõ xaây döïng 6 cuïm truyeàn thanh ñaõ phaùt thanh 194.400 giôø, trong ñoù tuyeân truyeàn caùc vaên baûn baàu cöû, tuyeân truyeàn daân soá vaø keá hoaïch hoaù gia ñình, keá hoaïch phoøng choáng soát reùt. Hoaït ñoäng coøn toå chöùc xeùt coâng nhaän 848 hoä ñaït danh hieäu gia ñình vaên hoaù, toå chöùc ñaêng kyù neáp soáng vaên minh gia ñình vaên hoaù toång soá 1293 hoä (1530 hoä ñaït 85%). Keá hoaïch trong naêm 2006 tích cöïc vaän ñoäng toaøn daân keát hôïp xaây döïng ñôøi soáng vaên hoaù ôû caùc khu daân cö 100% soá hoä ñöôïc coâng nhaän, caùc cuïm truyeàn thanh duy trì coâng taùc thoâng tin ñaïi chuùng, xaõ taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra vaø coù bieän phaùp ngaên chaën xöû lyù kòp thôøi caùc teä naïn xaõ hoäi xaûy ra hieän coù treân ñòa baøn xaõ. Chính saùch xaõ hoäi Tích cöïc xaây döïng nhaø ñaïi ñoaøn keát, nhaø tình nghóa cho caùc hoä ngheøo trong xaõ. Ñieàu tra hoä ngheøo naêm 2005 thì toång soá 10 hoä/1545 hoä chieám tyû leä 6,9% trong ñoù hoä ngheøo trung öông laø 54 hoä, ngheøo ñòa phöông laø 53 hoä. Caáp 5816 theû baûo hieåm y teá chöõa beänh cho daân trong xaõ, cho 16 hoä daân vay tieàn ñeå nuoâi boø goùp phaàn giaûm tyû leä hoä ngheøo trong ñòa baøn xaõ. Cô sôû haï taàng phaùt trieån Trong naêm 2005, toång voán ñaàu tö trong xaây döïng cô sôû haï taàng vaø phaùt trieån noâng thoân laø 500 trieäu ñoàng töø nguoàn voán ñöôïc phaân ra ñeå xaây döïng 2 coâng trình: ñöôøng loâ con Traên vaø xaây döïng tröôøng maàm non aáp Taân Thuaän. Theo keá hoaïch trong 2006 seõ tieáp tuïc xaây döïng laøm ñöôøng loâ daân cö aáp suoái Baø Chieâm… trong naêm 2006 vaän ñoäng nhaân daân maéc ñieän thaép saùng ñaït 90% trôû leân, vaø söû duïng ñeán maùy ñieän thoaïi 85 ngöôøi daân/maùy. 2.3 Hieän traïng moâi tröôøng khu vöïc moû 2.3.1 Ñaëc ñieåm chaát löôïng khoâng khí vaø tieáng oàn Keát quaû khaûo saùt vaø ño ñaïc chaát löôïng khoâng khí taïi khu vöïc khai thaùc moû vaø vuøng phuï caän ñöôïc trình baøy trong Baûng 7 vaø Hình 2. Baûng 7: Keát quaû phaân tích möùc ñoä oâ nhieãm khoâng khí vaø ñoä oàn khu vöïc khai thaùc moû. Stt Kí hieäu Keát quaû quan traéc Buïi (mg/m3) SO2 (mg/m3) NO2 (mg/m3) CO (mg/m3) Ñoä oàn (dbA) 01 k-1 0,21 0,04 0,032 2,2 61,8 02 k-2 0,28 0,037 0,024 1,8 53,1 03 k-3 0,08 0,08 0,073 2,7 57,7 04 k-4 0,11 0,053 0,042 2,5 60,2 05 k-5 0,10 0,038 0,036 2,0 57,4 TCVN 5937-1995 0,3 0,500 0,400 4,0 - TCVN 5949-1998 - - - - 75,0 Nguoàn: Vieän Moâi Tröôøng Vaø Phaùt Trieån Beàn Vöõng – Chi Nhaùnh Nam 04.2006 Ghi chuù: K-1: Taïi ngaõ 3 ñöôøng vaøo vò trí khai thaùc moû K-2: Trong khu vöïc trung taâm nhaø maùy xi maêng Taây Ninh K-3: Ranh giôùi phía Ñoâng Baéc cuûa khu vöïc moû k-4: Ranh giôùi phía Taây Nam cuûa khu vöïc moû k-5:Trong khu vöïc trung taâm moû ñaù voâi Sroc Con Traên Nhaän xeùt: Keát quaû phaân tích cho thaáy chaát löôïng khoâng khí ño ñöôïc taïi vuøng döï kieán khai thaùc ñaù voâi Sroc Con Traên so vôùi tieâu chuaån moâi tröôøng Vieät Nam coøn raát saïch, caùc chaát oâ nhieãm vaø ñoä oàn ñeàu coù noàng ñoä thaáp hôn raát nhieàu so vôùi tieâu chuaån cho pheùp (TCVN 5937 – 1995) ñoái vôùi chaát löôïng khoâng khí vaø TCVN 5949 -1998 ñoái vôùi tieáng oàn. 2.3.2 Ñaëc ñieåm chaát löôïng nöùôc Hình 2: Caây ño möïc nöôùc taïi suoái Ben Chaát löôïng nöôùc maët: Theo nguoàn taøi lieäu cuûa Vieän Moâi Tröôøng Vaø Phaùt Trieån Beàn Vöõng Chi Nhaùnh Nam ñaõ tieán haønh thu maãu phaân tích, keát quaû ñöôïc trình baøy trong Baûng 8. Baûng 8: Keát quaû quan traéc chaát löôïng nöôùc soâng suoái khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi Stt Thoâng soá Ñôn vò Keát quaû quan traéc TCVN (5942-1995) NM-1 NM-2 NM-3 NM-4 A B 01 Nhieät ñoä 0C 25,3 31,1 31,4 32,2 - - 02 pH - 6,97 6,97 7,33 6,26 6-8,5 5,5-9 03 Ñoä ñuïc NTU 23,0 36,0 58,0 14,0 - - 04 SS mg/l 1636,0 81,6 132,8 117,2 20 80 05 Cl- mg/l 5,57 7,50 6,67 4,68 - - 06 DO mg/l 0,3 8,1 6,2 4,1 >=6 >=2 07 BOD5 mg/l 6,4 5,2 4,2 4,0 <4 <25 08 NO3- mg/l 0,45 3,85 3,04 1,52 10 15 09 PO43- mg/l 0,04 0,09 0,10 0,04 - - 10 Toång Fe mg/l 2,93 2,85 1,54 1,46 1 2 11 Daàu toång mg/l 0 0 0 0 0 0,3 12 Pb mg/l 0,023 0,023 0,005 0,004 0,05 0,1 13 Cu mg/l 0,008 0,008 0,008 0,008 0,1 1 14 As mg/l <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 0.05 0,1 15 Cr mg/l <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 0,1 1 16 Cd mg/l <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 0,01 0,02 17 Zn mg/l 0,024 0,028 0,030 0,042 1 2 18 Toång coliform MPN/100 mg 230 930 430 230 5000 10000 Nguoàn: Vieän Moâi Tröôøng Vaø Phaùt Trieån Beàn Vöõng – Chi Nhaùnh Nam Ghi chuù: NM-1: Suoái Ben, gaàn khu vöïc khai thaùc moû NM-2: Soâng Caàn Leâ Chaøm – caùch vò trí moû 400m NM-3: Soâng Caàn Leâ Chaøm – caùch vò trí moû 800m NM-4: Khu vöïc suoái Ngoâ – phía nhaø maùy xi maêng Taây Ninh Nhaän xeùt: Töø keát quaû phaân tích trong Baûng 8 coù theå ñöa ra moät soá nhaän xeùt sau: Haàu keát caùc maãu nöôùc phaân tích nöôùc maët xung quanh khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi coù haøm löôïng SS cao, vöôït nhieàu laàn so vôùi TCVN 5942 – 1995 quy ñònh nguoàn loaïi A. Ñaëc bieät laø NM-1 taïi suoái Ben ngay khu vöïc moû Sroc Con Traên coù haøm löôïng SS cao, nguyeân nhaân laø do suoái Ben ngay taïi thôøi ñieåm thu maãu nöôùc caïn chæ coøn laø vuõng nöôùc nhoû, nöôùc khoâng coù doøng chaûy trao ñoåi nöôùc. Ngoaøi ra nguoàn nöôùc maët ôû khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi ñaõ bò oâ nhieãm saét, noàng ñoä oâ nhieãm saét phaân tích ñöôïc töø caùc ñieåm thu maãu cao hôn (1,46 – 2,93 mg/l) so vôùi TCVN 5942-1995 quy ñònh nguoàn loaïi A (1mg/l). Chaát löôïng nöôùc maët treân caùc soâng, suoái khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi ñaõ coù daáu hieäu nhieãm vi sinh, tuy nhieân vaãn coøn thaáp hôn nhieàu so vôùi tieâu chuaån cho pheùp (TCVN 5942-1995). 2.3.3 Hieän traïng khu heä thuyû sinh. Heä thoáng soâng suoái khu vöïc moû ñaù voâi vaø ñaù seùt Sroc Con Traên goàm soâng Caàn Leâ Chaøm – truïc chính naèm rìa phía Ñoâng khu moû, nhaän nöôùc töø caùc suoái nhaùnh baét nguoàn töø caùc ñænh cao 50 – 60m ôû khu vöïc moû ñaù voâi nhö suoái Ben, suoái Xaõ Em, chaûy vaøo bôø phaûi cuûa noù. Thöôïng nguoàn suoái Ngoâ – chaûy qua khu vöïc Nhaø maùy baét nguoàn töø ñænh cao 50m ôû Sroc Chrum – suoái Ngoâ vaø soâng Caàn Leâ Chaøm chaûy vaøo hoà Daàu Tieáng [9]. Muøa khoâ, ñoaïn thöôïng nguoàn suoái Ngoâ vaø suoái Ben coù doøng chaûy ngaét quaõng, nöôùc ñoïng taïi caùc ñoaïn coù ñòa hình thaáp. Trong ñôït khaûo saùt tieán haønh thu maãu cuûa Vieän Moâi Tröôøng Vaø Phaùt Trieån Beàn Vöõng taïi caùc vò trí trong khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi. Ñaëc ñieåm khu heä thuyû sinh khu vöïc naøy nhö sau: Loaøi thöïc vaät phieâu sinh: Bảng 9: Cấu trúc thành phần loài thực vật phiêu sinh (Phytoplankton) Ngành Số loài % Tảo lam (Cyanophyta) 10 9,3 Tảo vàng (Chrysophyta) 39 36,1 Tảo lục (Chlorophyta) 23 21,3 Tảo mắt (Euglenophyta) 34 31,4 Tảo giáp (Dinophyta) 2 1,9 Tổng cộng 108 100 Nguồn: Viện Môi trường và Phát triển Bền vững – Chi nhánh Nam Thöïc vaät phieâu sinh: soá löôïng töø 27.000.000 – 939.000.000 caù theå/m3. ÔÛ ngoïn suoái Ngoâ vaø suoái Ben coù doøng ngaét quaõng vaøo muøa khoâ, soá löôïng cao nhaát töø 357.000.000 – 939.000.000 caù theå/m3. Coù theå do söï phaân giaûi cuûa xaùc baõ thöïc vaät laøm taûo maét Trachelomonas volvocina – chæ thò cho moâi tröôøng giaøu vaø nhieãm baån höõu cô – phaùt trieån maïnh vaø chieám öu theá. Soâng Caàn Leâ Chaøm soá löôïng thaáp hôn, töø 27.000.000 – 84.200.000 caù theå/m3, hai loaøi taûo siliz Nitzchia palea vaø Synedra ulna – chæ thò cho moâi tröôøng giaøu chaát höõu cô chieám öu theá. Haï nguoàn suoái Ngoâ loaøi taûo Silic, chæ thò cho loaïi nöôùc acid: Navicula sp. Chieám öu theá, soá löôïng 44.200.000 caù theå/m3. Loaïi hình thuyû vöïc nöôùc chaûy (soâng, suoái) chieám vai troø chuû ñaïo ôû khu vöïc moû ñaù voâi Sroc Con Traên. Muøa khoâ, caùc ngoïn suoái chaûy trong khu vöïc coù doøng ngaét quaõng, nöôùc ñoïng ôû töøng ñoaïn, xaùc baõ thöïc vaät ôû caùc ñoaïn suoái ñoù bò phaân giaûi maïnh taïo ra tính chaát giaøu vaø nhieãm baån höõu cô, laøm cho thöôïng nguoàn soâng Saøi Goøn thuoäc loaïi giaøu dinh döôõng. Loaøi ñoäng vaät phieâu sinh Bảng 10: Cấu trúc thành phần loài động vật phiêu sinh Ngành Số loài % Trùng bánh xe (Rotatoria) 5 22,7 Giun ít tơ (Oligochaeta) 1 4,5 Giáp xác râu ngành (Cladocera) 6 27,4 Giáp xác chân chèo (Copepoda) 4 18,2 Giáp xác có vỏ (Ostracoda) 1 4,5 Các dạng ấu trùng (Larva) 5 22,7 Tổng cộng 22 100 Nguồn: Viện Môi trường và Phát triển Bền vững – Chi nhánh Nam Caùc loaøi ñoäng vaät chæ thò cho moâi tröôøng acid: Lecane luna, Lecane curvicornis, Platyias quadricornis, M._.acrothrix triserialis, Alona davidi, Alonella excisa excisa, Paracyclops fimbriatus . Các loài chỉ thị cho môi trường giàu dinh dưỡng và nhiễm bẩn chất hữu cơ: số loài động vật phiêu sinh thuộc nhóm này chỉ có hai loài trùng bánh xe Philodina roseola, Brachionus calyciflorus và loài giáp xác chân chèo Mesocyclops leuckart tập trung ở ngọn suối Ben Trai, oác, toâm caøng nhoû nhö Macrobrachium nipponense phong phuù veà thaønh phaàn loaøi vaø soá löôïng. Bảng 11: Cấu trúc thành phần loài động vật đáy (Benthic animals) Lớp Số loài % Nhuyễn thể (Mollusca) 7 50,0 Côn trùng (Insecta) 5 35,7 Giáp xác ( Crustacea) 2 14,3 Tổng cộng 14 100 Nguồn: Viện Môi trường và Phát triển Bền vững – Chi nhánh Nam Trong thành phần động vật đáy nhóm loài chỉ thị cho môi trường giàu chất hữu cơ chỉ gồm các loài ốc Filopaludina doliaris, Filopaludina filna, Sermyla tornatella phân bố nhiều ở ngọn suối Ngô, ngọn suối Ben và sông Cần Lê Chàm (thượng nguồn sông Sài Gòn). Chæ thò cho moâi tröôøng acid goàm caùc loaïi: teùp traáu (Caridina s.p), aáu truøng muoãi ñoû (Ablabesmyia sp.). Trong thaønh phaàn ñoäng vaät ñaùy nhoùm loaøi chæ thò cho moâi tröôøng giaøu chaát höõu cô chæ goàm caùc loaøi oác: Filopaludina doliaris, Filopaludina filna, Sermyla tornatella phaân boá nhieàu ôû suoái Ngoâ, suoái Ben vaø soâng Caàn Leâ Chaøm. Nguoàn lôïi thuyû saûn Nguoàn lôïi thuyû saûn goàm trai, oác, toâm caøng côõ nhoû vaø caù khaù giaøu. ÔÛ khu vöïc caàu qua soâng Saøi Goøn taïi aáp Sroc Con Traên coù khoaûng 10 hoä soáng baèng ngheà ñaùnh caù, toâm. Haøng ngaøy, moãi hoä thu ñöôïc khoaûng 2 – 2,5 kg toâm vaø 5-7 kg caù caùc loaïi (chuû yeáu laø caù Meø vinh, Meø luùi…) Do ñaëc tính giaøu dinh döôõng cuûa soâng suoái, caàn thieát phaûi giaùm saùt vieäc xaû thaûi trong quaù trình khai thaùc vaän haønh moû xuoáng soâng suoái ôû khu vöïc. 2.3.4 Keát luaän chung veà hieän traïng moâi tröôøng vaø xaõ hoäi khu vöïc döï kieán khai thaùc Chaát löôïng khoâng khí trong khu vöïc vaø vuøng laân caän coøn raát saïch, do chöa phaùt trieån coâng nghieäp, giao thoâng. Nguoàn nöôùc maët bò oâ nhieãm nheï tuy nhieân nguoàn oâ nhieãm chuû yeáu do töï nhieân (röûa troâi, xoùi moøn). Khu vöïc khai thaùc ñaù voâi naèm trong aáp Sroc Con Traên, xaõ Taân Hoaø, huyeän Taân Chaâu, tænh Taây Ninh. Ñaây laø xaõ ngheøo, thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi thaáp, trình ñoä vaên hoaù raát thaáp do vuøng naøy taäp trung chuû yeáu laø ngöôøi daân toäc (Khmer, Taøy, Stieâng…). Töø nhöõng ñaëc ñieåm töï nhieân, kinh teá xaõ hoäi nhö treân coù theå thaáy vieäc xaây döïng nhaø maùy xi maêng Taây Ninh noùi chung, vieäc khai thaùc ñaù voâi phuïc vuï nhaø maùy noùi rieâng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån kinh teá cuûa xaõ. Vieäc naøy ñöôïc söï uûng hoä maïnh meõ töø laõnh ñaïo ñòa phöông vaø ngöôøi daân trong vuøng. Haàu heát hoï ñeàu mong muoán nhaø maùy sôùm ñi vaøo xaây döïng vaø hoaït ñoäng goùp phaàn laøm thay ñoåi maïnh meõ khu vöïc xaõ Taân Hoaø. Maët khaùc, vieäc baûo veä röøng, baûo veä ña daïng sinh hoïc ôû vuøng ven khu vöïc döï kieán khai thaùc ñang vaø seõ laø vaán ñeà caàn ñöôïc UBND ñòa phöông vaø Ban Quaûn lyù khu vöïc döï kieán khai thaùc quan taâm ñuùng möùc. CHÖÔNG BA TAØI NGUYEÂN RÖØNG 3.1 HIEÄN TRAÏNG TAØI NGUYEÂN RÖØNG TAÏI TAÂY NINH 3.2 HIEÄN TRAÏNG TAØI NGUYEÂN RÖØNG TAÏI KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC ÑAÙ VOÂI SROC CON TRAÊN 3.2.1 Hieän traïng röøng 3.2.2 Caùc loaøi ñoäng vaät 3.3 ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN CHÖÔNG BA TAØI NGUYEÂN RÖØNG 3.1 HIEÄN TRAÏNG TAØI NGUYEÂN RÖØNG TAÏI TAÂY NINH Röøng Taây Ninh phaàn lôùn laø röøng thöù sinh do bò taøn phaù trong chieán tranh tröôùc ñaây, ñaïi boä phaän röøng thuoäc daïng röøng thöa khoâ, röøng hoãn giao tre, nöùa vaø caây goã. Dieän tích röøng coøn khoaûng 40.025 ha (kieåm keâ naêm 1990). Theo quy hoaïch toång quan laâm nghieäp, röøng vaø ñaát ñeå troàng röøng khoaûng 70.000ha/ dieän tích töï nhieân cuûa toaøn tænh. Röøng ôû Taây Ninh ñang trong traïng thaùi caàn baùo ñoäng veà caû hai maët soá löôïng vaø chaát löôïng. Nhieäm vuï baûo veä, gaây laïi quyõ röøng laø vaán ñeà caáp baùch. Baûo veä röøng töï nhieân khoanh nuoâi taùi sinh röøng 11.975ha, nuoâi döôõng röøng troàng 6.609ha, trong ñoù 185ha daân töï boû voán, troàng môùi 3.588ha, troàng cao su 3.930 ha. Ñeán naêm 2005, toång dieän tích ñaát coù röøng laø 56,446 ha, trong ñoù: röøng töï nhieân: 34.744, röøng troàng 10.087 ha, khoanh nuoâi taùi sinh 11.624 ha. Ñöa ñoä che phuû töï nhieân leân treân 35% [5]. Tình hình söû duïng ñaát vaø röøng giai ñoaïn 2000 – 2005 ñöôïc neâu trong Baûng12 vaø Baûng 13. Giai ñoaïn 2006 – 2010, trong 57.000 ha ñaát röøng coù 46.255 laø ñaát röøng töï nhieân vaø 10.745 ha ñaát röøng troàng. Baûng 12: Hieän traïng söû duïng ñaát tænh Taây Ninh Caùc chæ tieâu chuû yeáu Ñôn vò tính 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Ñaát daân cö Ha 7,135 7,135 7,592 7,861 7,861 7,861 Ñaát noâng nghieäp Ha 285,474 285,474 286,375 286,757 286,757 286,757 Ñaát laâm nghieäp Ha 52,828 52,828 52,632 54,540 54,540 54,540 Ñaát troàng thuyû saûn 661 661 661 Ñaát chuyeân duøng Ha 36,597 36,597 38,035 38,034 38,034 38,034 Ñaát chöa söû duïng Ha 20,778 20,778 17,298 15,107 15,107 15,107 Toång dieän tích 402,812 402,812 401,923 402,960 402,960 402,960 Nguoàn: Toång hôïp Baûng 13: Saûn löôïng goã khai thaùc haøng naêm Caùc chæ tieâu chuû yeáu Ñôn vò tính 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Saûn löôïng khai thaùc goã 1000 m3 18 19 21 27 39 40 Nguoàn: Toång hôïp 3.2 HIEÄN TRAÏNG TAØI NGUYEÂN RÖØNG KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC MOÛ ÑAÙ VOÂI SROC CON TRAÊN 3.2.1 Hieän traïng röøng Hình 3: Hieän traïng khu röøng döï kieán khai thaùc Dieän tích khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi khoâng naèm trong vuøng ñeäm hoaëc vuøng loõm cuûa vöôøn quoác gia hay khu baûo toàn thieân nhieân. Vöôøn quoác gia Loø Goø – Xa Maùt caùch moû Sroc Con Traên treân 50km veà phía Taây, khu baûo toàn thieân nhieân Döông Minh Chaâu caùch khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi treân 30 km veà phía Nam, khu baûo toàn ñaát ngaäp nöôùc hoà Daàu Tieáng caùch khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi treân 10 km veà phía Nam. Maëc duø khoâng naèm trong caùc khu baûo toàn thieân nhieân nhöng khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi naèm trong vuøng röøng phoøng hoä hoà Daàu Tieáng. Hieän nay, treân dieän tích 105 ha vuøng khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi, taøi nguyeân sinh vaät raát ngheøo naøn, phaàn lôùn laø traûng coû vaø caây buïi. Vieäc hình thaønh caùc kieåu röøng coù lieân quan chaët cheõ giöõa söï hình thaønh caùc thaûm thöïc vaät töï nhieân vôùi vuøng ñòa lyù vaø ñieàu kieän khí haäu. Trong moãi kieåu röøng ñöôïc hình thaønh thì khí haäu, ñaát ñai vaø ñoä aåm seõ xaùc ñònh thaønh phaàn caáu truùc vaø tieàm naêng phaùt trieån cuûa thaûm thöïc vaät röøng. Söï phaân boá cuûa thaûm thöïc vaät röøng laø söï ñoàng nhaát töông ñoái veà ñòa lyù, sinh thaùi vaø ñöôïc hieåu laø moät ñôn vò ñòa lyù thöïc vaät ñoäc laäp, chuùng keát hôïp vôùi nhau theo vó ñoä vaø theo ñoä cao thaønh nhöõng ñai röøng lôùn treân traùi ñaát [4]. Döïa vaøo chöùc naêng cô baûn maø thöïc chaát laø döïa vaøo tính chaát vaø muïc ñích söû duïng thì khu röøng taïi xaõ Taân Hoaø ñöôïc lieät keâ vaøo röøng phoøng hoä. Röøng phoøng hoä ñöôïc phaân chia theo möùc ñoä xung yeáu: Vuøng raát xung yeáu: bao goàm nhöõng nôi ñaàu nguoàn nöôùc, coù ñoä doác lôùn, gaàn soâng, gaàn hoà, coù nguy cô bò xoùi moøn maïnh, coù yeâu caàu cao nhaát veà ñieàu tieát nöôùc; nhöõng nôi caùt di ñoäng maïnh; nhöõng nôi bôø bieån thöôøng bò saït lôû, soùng bieån thöôøng xuyeân ñe doïa saûn xuaát vaø ñôøi soáng nhaân daân coù nhu caàu caáp baùch nhaát veà phoøng hoä, phaûi quy hoaïch, ñaàu tö xaây döïng röøng chuyeân phoøng hoä, ñaûm baûo tæ leä che phuû cuûa röøng treân 70%. Vuøng xung yeáu: bao goàm nhöõng nôi coù ñoä doác, möùc ñoä xoùi moøn vaø ñieàu tieát nguoàn nöôùc trung bình; nhöõng nôi möùc ñoä ñe doaï cuûa caùt di ñoäng vaø cuûa soùng bieån cuõng thaáp hôn. Coù ñieàu kieän keát hôïp phaùt trieån saûn xuaát laâm nghieäp, coù yeâu caàu cao veà baûo veä vaø söû duïng ñaát, phaûi xaây döïng röøng phoøng hoä keát hôïp saûn xuaát, ñaûm baûo tyû leä che phuû cuûa röøng toái thieåu 50%. Qua tìm hieåu vaø nghieân cöùu thì röøng phoøng hoä naøy ñöôïc xeáp vaøo vuøng xung yeáu, röøng phoøng hoä vôùi muïc ñích baûo veä nguoàn nöôùc, baûo veä ñaát, choáng xoùi moøn, haïn cheá thieân tai, ñieàu hoaø khí haäu, baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi. Röøng ñaëc duïng, röøng phoøng hoä, röøng saûn xuaát ñöôïc xaùc ñònh ranh giôùi treân baûn ñoà vaø treân thöïc ñòa baèng heä thoáng moác, baûng chæ daãn vaø laäp hoà sô thoáng keâ theo doõi chaët cheõ. Ñeå thuaän lôïi cho vieäc quaûn lyù röøng ñaëc duïng, röøng phoøng hoä, röøng saûn xuaát ñöôïc chia thaønh caùc ñôn vò dieän tích sau: Tieåu khu: coù dieän tích trung bình 1.000ha, laø ñôn vò cô baûn ñeå quaûn lyù röøng, thöù töï tieåu khu ñöïôc xaùc ñònh trong phaïm vi cuûa töøng tænh töø tieåu khu soá 1 ñeán tieåu khu cuoái cuøng (ví duï: tieåu khu 1, tieåu khu 2,…). Khoaûnh: coù hieän tích trung bình 100ha, laø ñôn vò thoáng keâ taøi nguyeân röøng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi trong vieäc xaùc ñònh vò trí treân thöïc ñòa, thöù töï khoaûnh ñöôïc xaùc ñònh trong phaïm vi töøng tieåu khu (ví duï: khoaûnh 1, khoaûnh 2,…). Loâ: laø ñôn vò chia nhoû cuûa khoaûnh coù cuøng ñieàu kieän töï nhieân vaø coù cuøng bieän phaùp taùc ñoäng kyõ thuaät, dieän tích bình quaân laø 10ha ñoái vôùi röøng goã vaø röøng tre nöùa töï nhieân, thöù töï loâ ñöôïc xaùc ñònh trong phaïm vi töøng khoaûnh (ví duï: loâ a, loâ b,…). Baûng 14: Dieän tích khoanh nuoâi tieåu khu 43 cuûa khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi röøng phoøng hoä Daàu Tieáng 2006. Soá hieäu T.khu D. tích töï nhieân(ha) Dieän tích khoanh nuoâi (ha) D.tích khoâng khoanh nuoâi Toång coäng Baûo veä röøng Phuïc hoài röøng Toång coäng Röøng troàng Ñaát khaùc Coäng IIB IIA Coäng IC IB 43 1180,5 875 755 80 675 120 109 11 305,5 72,1 233,4 Nguoàn: Sôû Noâng Nghieäp Vaø Phaùt Trieån Noâng Thoân Taây Ninh Ghi chuù IA: kieåu röøng naøy ñöôïc ñaëc tröng bôûi lôùp thöïc bì coû, lau laùt hoaëc chuoái röøng. IB: kieåu naøy ñöôïc ñaëc tröng bôûi lôùp thöïc bì caây buïi, cuõng coù theå coù moät soá caây goã, tre moïc raûi raùc. IC: kieåu röøng naøy ñöôïc ñaëc tröng bôûi caây thaân goã taùi sinh vôùi soá löôïng ñaùng keå naèm trong hai kieåu treân. chæ ñöôïc xeáp vaøo kieåu IC khi soá löôïng caây taùi sinh coù chieàu cao treân 1m ñaït 1000caây/ha trôû leân. IIA: laø röøng phuïc hoài sau nöông raãy, ñöôïc ñaëc tröng bôûi lôùp caây tieân phong, öa saùng, ñeàu tuoåi, moïc nhanh, moät taàng. IIB: röøng phuïc hoài sau khi khai thaùc kieät, phaàn lôùn kieåu naøy bao goàm nhöõng quaàn thuï non vôùi nhöõng loaïi caây töông ñoái öa saùngnon vôùi nhöõng loaïi caây töông ñoái öa saùng, thaønh phaàn phöùc taïp khoâng ñeàu tuoåi, do toå thaønh loaøi caây öu theá khoâng roõ raøng, vöôït ra khoûi taùn röøng, kieåu naøy coù theå coøn xoùt laïi, moät soá caây cuûa quaàn thuï cuõ nhöng tröõ löôïng khoâng ñaùng keå vaøo kieåu naøy caùc quaàn thuï maø ñöôøng kính phoå bieán chæ ñöôïc xeáp khoâng vöôït quaù 20cm. Nhaän xeùt: Töø dieän tích khoanh nuoâi baûo veä röøng naêm 2006 (Baûng 14) cho thaáy: dieän tích khoanh nuoâi khaù lôùn (875), trong ñoù dieän tích röøng sau phuïc hoài ñöôïc baûo veä 755ha coøn dieän tích ñang phuïc hoài röøng (caùc loaïi tre, nöùa, thaûm caây buïi vaø caùc caây thaân goã nhoû) chæ coù 120ha moät söï cheânh leäch khaù cao nhöng ñieàu ñoù cho bieát röøng ñöôïc khoanh nuoâi ôû ñaây raát lôùn gaàn gaáp 4 laàn dieän tích khoâng khoanh nuoâi (305,5ha). Baûng 15: Ñaëc ñieåm cuûa khu röøng baûo veä (tieåu khu 43) Loaïi röøng Vò trí, dieän tích Caùc chæ tieâu laâm hoïc/ha Tieåu khu Khoaûnh Loâ Dieän tích (ha) D1,3 caây goã Hba caây goã Tröõ löôïng Ñoä che phuû (%) Maät ñoä caây goã lôùn Loaøi caây muïc ñích chuû yeáu Goã Tre,nöùa Röøng töï nhieân 43 755 1 81 IIB 2 48 19 19 94 85 400 Daàu, baèng laêng IIA 3 33 19 16 42 80 200 Daàu, baèng laêng 2 66 IIB 1 32 19 19 96 85 400 Daàu, baèng laêng IIA 2 34 18 16 44 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 3 1 75 18 16 46 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 4 1 40 18 16 46 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 5A 1 43 17 16 42 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 5B 1 52 18 16 44 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 6 8 6 16 16 38 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 7 9 7 18 15 36 80 200 Daàu, baèng laêng IIA 19 1 65 18 16 44 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 10 1 55 17 16 42 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 11 1 78 18 16 44 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 13 6 10 19 14 28 80 150 Daàu, baèng laêng IIA 14 2 77 19 16 42 80 200 Daàu, baèng laêng IIA 15 1 100 17 16 40 80 250 Daàu, baèng laêng Nguoàn: Sôû Noâng Nghieäp Vaø Phaùt Trieån Noâng Thoân Taây Ninh Trong phaïm vi nghieân cöùu, qua khaûo saùt thöïc ñòa cho thaáy khu thöïc vaät vuøng döï kieán khai thaùc ñaù voâi treân khu heä röøng Ñoâng nam Boä tieáp giaùp vôùi bieân giôùi Vieät Nam – Campuchia Hình 4. Hình 4: Hieän traïng söû dung ñaát xaõ Taân Hoaø vaø vuøng laân caän Hình 5: Baûn ñoà khoanh vuøng röøng – tieåu khu 43 Hieän taïi, khu röøng (tieåu khu 43) bao goàm caùc caây hoï Daàu vaø Baèng Laêng laø 2 loaøi caây ñaëc tröng chuû yeáu, röøng töï nhieân ôû ñaây chieám moät dieän tích lôùn (755ha) trong toång 875ha dieän tích khoanh nuoâi baûo veä röøng theå hieän trong Hình 5. Trong nhieàu thaäp kyû tröôùc vuøng moû laø kieåu röøng kín nöûa ruïng laù vôùi thaønh phaàn loaøi chuû yeáu laø Veân Veân (Anisoptera Costata), Goõ Maät (Sindora siamensis), Seán (Shorea) laø nhöõng loaïi caây coù giaù trò kinh teá. Nhöng do keá hoaïch saûn xuaát theo chæ tieâu goã thôøi kyø bao caáp neân röøng ñaõ bò khai thaùc caïn kieät. Phöông thöùc khai thaùc laø khai thaùc choïn theo caáp kính treân caùc loaøi caây goã coù giaù trò trong toå thaønh röøng ñaõ bò laáy ñi, caùc loaøi caây coøn chöøa laïi trong toå thaønh laø caùc loaøi ít coù giaù trò nhö: Caày (Irvingia malayana), Caùm (Oarubaru abbanebse), Baèng laêng (Lagerstrolmia calyculata). Caùc loaøi naøy vaãn coøn caây con nhöng caáp kính vaø chieàu cao chieám tyû troïng thaáp trong toå thaønh loaøi. Veân veân (Anisoptera costata) laø moät loaøi caây maø tröôùc ñaây chieám öu theá nhöng giôø ñaây chæ coù maët trong toå thaønh loaøi vôùi caáp kính khoaûng 20 – 25 cm. Caùc loaøi coù gía trò nhö: Goõ maät (Sindora siamensis) chæ tìm thaáy caây con cao khoaûng 5m. Ngöôïc laïi loaøi caây vöôn leân trong toå thaønh laø Soå (Dillennia sp.), Vöøng (Barri ngtonia acutangula) vôùi nhieàu caáp kính khaùc nhau chieám tyû troïng lôùn trong toå thaønh loaøi. Ñoàng thôøi moät loaøi khaùc laø Böùa (Grarcinnia sp.) tröôùc ñaây coù trong taàng taùn röøng cuõng trôû thaønh caây öu theá vì caùc loaïi giaù trò kinh teá ñaõ bò laáy ñi. ÔÛ nhöõng nôi naøo maø caùc loaøi caây coù giaù trò kinh teá chieám maät ñoä cao thì phöông thöùc khai thaùc laø khai thaùc traéng, chæ chöøa laïi hai loaøi caây phoå bieán trong toå thaønh laø Caày (Irbingia malayana) vaø Caùm (Patinari annamnse). Do khoaûng troáng lôùn aùnh saùng chieáu xuoáng nhieàu neân caùc loaøi tre xaâm chieám hình thaønh kieåu thaûm thöïc vaät hoãn giao tre xen goã. Caùc loaøi ñi theo laø nhöõng loaøi öa saùng nhö: Tai ngheù (Aporusa sp.), Loøng maùng (Oterosbermum sp.). Maët khaùc nhöõng nôi maø cö daân phaù röøng ñeå laøm nöông raãy thì caû moät traûng coû caây buïi xuaát hieän sau nöông raãy. Caùc loaïi nhö: Laønh ngaïnh (Cratoxylon sp.), Coø ke (Grtwua sp.) chieám öu theá. Qua khaûo saùt veà caáu truùc vaø thaønh phaàn loaøi thöïc vaät thì treân khu vöïc döï kieán khai thaùc moû coù 3 kieåu thaûm thöïc vaät. Kieåu röøng kín nöûa ruïng laù: öu hôïp soå, böùa. Kieåu röøng hoãn giao: tre – goã Kieåu traûng coû caây buïi sau nöông raãy. Baûng 16: Caáu truùc laâm phaàn kieåu röøng chieám öu theá ñaïi dieän trong khu vöïc nghieân cöùu (treân 1 ha). Caáp ñöôøng kính Cm 5 – 10 10 – 20 20– 30 30 – 40 40 - 50 >50 Toång Soá caây Caây 40 230 240 110 27 7 656 Ñöôøng kính bình quaân Cm 25,07 Chieàu cao bình quaân m2 14,01 Toång tröõ löôïng m3 318 Nguoàn: Vieän Moâi Tröôøng Vaø Phaùt Trieån Beàn Vöõng – Chi nhaùnh Nam. Kieåu röøng kín nöûa ruïng laù: öu hôïp Soå, Böùa. Ñaây laø kieåu röøng thöù sinh sau khi khai thaùc ñang töï phuïc hoài. Phaân boá cuûa kieåu röøng naøy haàu heát treân dieän tích döï kieán khai thaùc moû ñaù voâi chieám ñeán 90% dieän tích nhoû. Toå thaønh loaøi ñaõ bò phaù vôõ. Caùc loaøi caây coøn laïi trong oå thaønh coù Soå Dillenia sp.) chieám tæ troïng lôùn veà soá caây caù theå. Caáp kính cuûa loaøi naøy coù theå ñaït ñeán 30cm nhöng ôû caáp kính naøy soá löôïng caù theå khoâng nhieàu. Caùc caù theå cuûa loaøi naøy ña phaàn cao vaøo khoaûng 4m, phaân boá ñeàu khaép khu vöïc. Moät ñaëc ñieåm khaùc laø loaøi Böùa (Garcinia sp.) chieám tyû troïng lôùn trong toå thaønh loaøi. Caù theå caây coù caáp kính lôùn chieám öu theá taàng öu theá sinh thaùi. Caáp kính loaøi naøy ñaït töø 20–30cm. Beân caïnh ñoù caùc loaøi khaùc chieám tyû troïng thaáp trong toå thaønh coù Bình linh (Vitea sp.), Traâm ñoû (Syzygium sp.), Caùm, Caày, Veân Veân, Bôøi Lôøi (kutsea gkyrubisa sp.), Seân (shovea sp.) laø nhöõng caây goã hieän dieän trong toå thaønh loaøi. Beân döôùi taùn röøng khaù troáng traûi goàm caùc loaøi caây buïi nhoû vaø daây leo, thaûm coû nhö: Taùo röøng (Ziliphusoenoplia), Mua (Melastoma affome), Vöøng (Barringtonia acutangula), Loøng möùc (Wrightia pubescens), Tai gheù (Apotusa sp.), caùc loaøi daây leo thuoäc hoï (Apocyna ceae), Moùng boø (Bauhinia sp.), daây Soùng raén. Kieåu röøng hoãn giao tre – goã: öu hôïp Caày, Caùm, Baèng Laêng. Ñaây laø kieåu röøng tre thöù sinh sau khai thaùc traéng. Phaân boá cuûa kieåu naøy doïc theo phía Ñoâng cuûa moû ñaù voâi tieáp caän rìa beân ngoaøi vuøng moû. Trong kieåu naøy caùc loaøi caây goã coøn soùt laïi laø caùc loaøi caây ít coù giaù trò kinh teá nhö: Caày, Caùm, Baèng laêng, Daàu. Qua khaûo saùt cho thaáy ngoaøi caùc loaøi caây coøn soùt laïi trong toå thaønh coøn coù caùc loaïi tieân phong öa saùng xuaát hieän nhö: Tai ngheù, Loøng maùng, Coø ke, Traâm ña phaàn dieän tích laø söï traøn ngaäp cuûa tre vaøu (Bambusa nutas) xaâm chieám. Caùc loaøi caây buïi vaø thaûm coû ít coù cô hoäi phaùt trieån. Caùc loaøi caây buïi chuû yeáu goàm coù Cuø ñeøn (Croton polilanei), Gieàng röøng (Curcuma thorelu), hoï Neït (ixora pierrei). Kieåu traûng coû caây buïi Hình 6: Thaûm thöïc vaät taïi khu vöïc khai thaùc ñaù voâi Ñaây laø traûng coû caây buïi sau khai thaùc laøm nöông raãy. Sau khai thaùc traéng, vieäc laøm nöông raãy ñaõ taøn phaù thaûm thöïc vaät ôû ñaây. Sau ñoù ñaát bò boû hoang caèn coãi, ñoä aåm röøng bò maát, taùn che röøng khoâng coøn. Caùc loaïi thöïc vaät taùi sinh xuaát hieän traøn ngaäp laø Laønh Ngaïch (Cratoxylon sp.) bao phuû haàu heát dieän tích caùc loaøi khaùc nhö Coø Ke (Grewia sp.), Tai Ngheù, Hoàng Möùc, Tröùng Caù röøng (Trema politomia), Lim Xeït (Pelrophorum disyrachis), Ba Beùt (Mallotus paniculatus) cuõng taùi sinh , Daàu Loâng (dipterocarpus intricabus) laø loaøi caây cuûa röøng ngheøo, thieáu aåm cuõng coù maët ôû ñaây vôùi kích thöôùc nhoû caáp kính vaøo khoaûng 20cm, maät ñoä thaáp, thaûm coû phaùt trieån do aùnh saùng xuoáng ñöôïc maët ñaát röøng goàm coù Haø Thuû OÂ (Streptcaulon gtiffithii), Daây Boø hoï ñaäu nhö Perris indica, coû Tranh (cylindrica impenda), coû myõ (Pennisetum polystachyon), coû maéc côõ gai (mimosa diplotricra), daây chieàu, daây smilax. Taxon khu heä thöïc vaät Qua khaûo saùt cuûa hai khu vöïc nhaø maùy, khu moû khai thaùc nguyeân lieäu vaø khu vöïc röøng xung quanh ñaõ thoáng keâ ñöôïc söï hieän dieän cuûa caùc loaøi thöïc vaät baäc cao. Baûng 17: Danh saùch caùc loaøi thöïc vaät thuoäc vuøng döï kieán khai thaùc ñaù voâi coù teân trong saùch ñoû. Stt Teân loaøi Teân khoa hoïc Hoï thöïc vaät Thöïc vaät quyù hieám 01 Goû caø te Afzeloa xylocarpa Caesalpinlaceae E 02 Guï maät Sindora siamensis Caesalpinlaceae E 03 Ñinh Markhamia stipulata Bignoniaceae V 04 Caày Irringia malauana Inxonanthaceae V 05 Caåm lai Dalbergia cleltrala Fabaceae V Nguoàn: Ban Quaûn lyù Döï aùn röøng phoøng hoä Taây Ninh Ghi chuù: E: raát nguy caáp V: nguy caáp Moät soá loaøi trong saùch ñoû tìm thaáy trong vuøng döï kieán khai thaùc ñaù voâi, tuy nhieân soá löôïng raát ít, caèn coãi, keùm phaùt trieån. Caùc loaøi ñoäng vaät Theo phoûng vaán vaø quan saùt maãu vaät thì khu heä thöïc vaät xung quanh vuøng döï kieán khai thaùc coù söï hieän dieän cuûa moät soá loaøi trong boä Linh Tröôûng ñöôïc ghi nhaän trong Saùch Ñoû Theá giôùi (IUCN, 200) nhö Cu Li nhoû (Nycticebus pygmaeus). Vaø caùc loaøi ñöôïc ghi nhaän trong Saùch Ñoû Vieät Nam nhö Meãng (Muntiacus m. annamensis), Meøo röøng (Prionailurus bengalensis), Cheo (Tragulus javanicus). Nhìn chung thaønh phaàn loaøi chim ôû ñaây khaù phong phuù, tuy nhieân döõ lieäu ghi nhaän ñöôïc chöa ñuû ñeå coù theå ñaùnh giaù so saùnh khaùc bieät giöõa caùc sinh caûnh, nhöng ñuû ñeå thaáy ñaây laø vuøng cö truù vaø kieám aên cuûa moät soá loaøi chim. Ngoaøi ra, coøn ghi nhaän ñöôïc 10 loaøi löôõng cö vaø 12 loaøi boø saùt, tuy chöa ñaày ñuû nhöng keát quaû nghieân cöùu cho pheùp nhaän ñònh raèng khu heä ñoäng vaät hoang daõ cuûa khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi khaù ña daïng veà thaønh phaàn loaøi vaø caùc loaøi ñoäng vaät quyù hieám phaân boá chuû yeáu ôû caùc khu röøng thöôøng xanh ít bò taùc ñoäng cuûa daân cö trong vuøng, trong khi soá löôïng coøn raát ít. Keát luaän Hieän nay, taïi 105ha dieän tích cuûa khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi, khu vöïc xaây döïng coâng trình phuï vaø tuyeán giao thoâng laø röøng thöù sinh hoãn hôïp, thaûm thöïc vaät chæ laø traûng coû, caây buïi, tre, taàm voâng, baïch ñaøn… khoâng coù giaù trò cao veà kinh teá vaø ña daïng sinh hoïc thaáp. Tuy nhieân taïi vuøng ven khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi aáp Sroc Con Traên ñaõ xaây döïng ñöôïc 368 loaøi thöïc vaät thuoäc 99 hoï theå hieän khaù ñaày ñuû tính phong phuù cuûa khu heä thöïc vaät, trong soá ñoù coù 5 loaøi thöïc vaät quyù coù teân trong saùch ñoû. Trong khu vöïc cuûa aáp Sroc Con Traên ñaõ ghi nhaän ñöôïc 15 loaøi thuù, 59 loaøi chim, 12 loaøi boø saùt, 10 loaøi löôõng cö. Coù khoaûng 6 loaøi thuù laø nhöõng ñoäng vaät quyù hieám ñöôïc ghi trong saùch ñoû Vieät Nam vaø saùch ñoû Theá Giôùi (IUCN 2000). Haàu heát caùc loaøi ñoäng vaät quyù hieám hieän nay coøn laïi cö truù trong caùc röøng thöôøng xanh coøn soùt laïi ôû vuøng giaùp bieân giôùi Vieät Nam – Campuchia. Khu vöïc khai thaùc moû ñaù voâi neáu môû roäng hoaït ñoäng ra chung quanh coù theå taùc ñoäng ñeán caùc loaøi ñoäng vaät, thöïc vaät coù giaù trò baûo toàn laøm maát ñi moät phaàn dieän tích röøng töï nhieân. Khu vöïc aáp Sroc Con Traên bao quanh khu vöïc döï kieán khai thaùc coøn röøng töï nhieân vôùi ña daïng sinh hoïc phong phuù. Ñaõ phaùt hieän moät soá loaøi ñoäng vaät (trong ñoù moät soá loaøi cuõng thuoäc quyù hieám caàn baûo veä cuûa Vieät Nam vaø theá giôùi) qua vieäc xaùc ñònh daáu veát, phoûng vaán daân chuùng… tuy nhieân soá löôïng coøn raát ít. 3.3 ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN Ñònh höôùng phaùt trieån laâm nghieäp ñeán naêm 2010 laø baûo veä röøng hieän coù, phaùt trieån röøng phoøng hoä ñeå baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi. Beân caïnh röøng caây baûn ñòa, phaùt trieån troàng cao su, caây aên quaû laâu naêm ñeå baûo ñaûm hieäu quaû kinh teá vaø phaùt trieån beàn vöõng. Tænh Taây Ninh keâu goïi moïi nguoàn löïc ñeå phaùt trieån röøng thoâng qua lieân doanh, lieân keát ñeå ñaàu tö phaùt trieån röøng, aùp duïng nhöõng chính saùch giao ñaát, giao röøng ñeán caùc toå chöùc vaø hoä caù nhaân ñeå huy ñoäng toái ña caùc nguoàn löïc cho phaùt trieån laâm nghieäp. Baûo veä vaø phaùt trieån röøng, tieáp tuïc thöïc hieän döï aùn 5 trieäu ha röøng; tieáp tuïc gian nhaän khoaùn baûo veä cho ñöôïc dieän tích röøng töï nhieân 34.644 ha, khoanh nuoâi taùi sinh röøng 11.812 ha; nuoâi döôõng röøng ñaõ troàng 5.837 ha, troàng röøng môùi 5.052 ha vaø troàng caây coâng nghieäp 4.723 ha. Cuøng vôùi troàng caây phaân taùn, ñaûm baûo ñoä che phuû ñeán 2005 laø 35% [5]. Caùc bieän phaùp chính saùch quan troïng laø huy ñoäng moïi nguoàn löïc ñeå phaùt trieån röøng. Ñaëc bieät quan taâm ñeán chính saùch giao ñaát giao röøng ñeán hoä gia ñình. Hoaøn thaønh coâng taùc giao ñaát giao röøng ñuùng ñoái töôïng, ñuùng tieán ñoä vaø ñuùng chính saùch nhaø nöôùc. Tieáp tuïc thöïc hieän chöông trình 5 trieäu ha röøng, thu huùt voán lieân keát lieân doanh, voán do nhaân daân xaây döïng vöôøn röøng nhaèm hoài phuïc vaø phaùt trieån nhanh nhaát voán röøng. Tranh thuû thu huùt nguoàn löïc töø beân ngoaøi, thoâng qua lieân doanh lieân keát ñaàu tö phaùt trieån röøng. Keát hôïp phaùt trieån röøng vaø baûo veä röøng coù hieäu quaû. Taêng cöôøng kieåm tra, giaùm saùt vaø xöû lyù nhöõng vi phaïm veà baûo veä vaø phaùt trieån röøng, coù bieän phaùp choáng chaùy röøng coù hieäu quaû. CHÖÔNG BOÁN KHAÛ NAÊNG AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG CUÛA KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC MOÛ ÑAÙ VOÂI 4.1 PHÖÔNG AÙN QUY HOAÏCH MOÛ ÑAÙ VOÂI 4.1.1 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phöông phaùp khai thaùc 4.1.2 Tröõ löôïng khai thaùc 4.1.3 Chöông trình khai thaùc 4.2 NGHIEÂN CÖÙU XAÙC ÑÒNH CAÙC KHAÛ NAÊNG AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG VAØ RÖØNG CUÛA CAÙC HOAÏT ÑOÄNG KHAI THAÙC ÑAÙ VOÂI 4.2.1 Nghieân cöùu xaùc ñònh caùc khaû naêng aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng vaø röøng trong giai ñoaïn chuaån bò vaø xaây döïng moû 4.2.2 Ñaùnh giaù caùc taùc ñoäng chính ñeán moâi tröôøng vaø khu röøng trong giai ñoaïn khai thaùc ñaù voâi 4.2.3 Moâi tröôøng kinh teá – xaõ hoäi 4.3 ÑAÙNH GIAÙ CHUNG CHÖÔNG BOÁN KHAÛ NAÊNG AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG CUÛA KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC MOÛ ÑAÙ VOÂI 4.1 PHÖÔNG AÙN QUY HOAÏCH KHAI THAÙC MOÛ ÑAÙ VOÂI 4.1.1 Ñaëc ñieåm moû ñaù voâi 4.1.1.1 Veà ñaëc ñieåm töï nhieân Moû naèm trong vuøng khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa. Moät naêm chia laøm 2 muøa: muøa khoâ vaø muøa möa. Soá ngaøy coù möa haøng naêm khoaûng 120 ngaøy – 130 ngaøy/naêm, nhöng soá ngaøy coù löôïng möa lôùn 100 mm/ngaøy khoâng nhieàu (khoaûng 10 ngaøy trong voøng 20 naêm töø 1983 – 2003). Nguoàn nöôùc chaûy vaøo moong khai thaùc chuû yeáu laø nöôùc möa rôi tröïc tieáp vaø thaåm thaáu do nguoàn nöôùc möa toàn ñoïng töø laâu. 4.1.1.2 Veà caáu taïo ñòa chaát Ñòa taàng cuûa khu vöïc khai thaùc theo thöù töï töø treân xuoáng döôùi nhö sau: - Lôùp phi nguyeân lieäu caùt, caùt boät, saïn soûi laterit, lôùp nguyeân lieäu ñaù seùt vaø lôùp nguyeân lieäu ñaù voâi (rieâng khu vöïc phía Taây Baéc khoâng coù caùt). - Chieàu daøy moãi lôùp khoâng ñoàng ñeàu vaø thay ñoåi theo töøng vò trí - Trong lôùp nguyeân lieäu ñaù voâi coù xen keïp ñaù voâi dolomit vaø seùt boät keùt phi nguyeân lieäu. Tröõ löôïng khai thaùc Theo baùo caùo keát quaû thaêm doø moû ñaù voâi, ñaù seùt laøm nguyeân lieäu xi maêng ñeán coát -20m vaø caên cöù vaøo keát quaû tính tröõ löôïng ñòa chaát, tröõ löôïng khai thaùc ñaù voâi, ñaù seùt taïi khu vöïc Sroc Con Traên nhö sau: - Tröõ löôïng khai thaùc ñaù voâi 54.190.000,00 tấn – 6.700.000,00 tấn = 47.490.000,00 tấn (độ ẩm tự nhiên) Trong đó: 54.190.000,00 tấn – Laø tröõ löôïng ñòa chaát trong bieân giôùi khai thaùc 6.700.000,00 tấn – Laø tröõ löôïng phaûi ñeå laïi baûo veä bôø moong khai thaùc. - Tröõ löôïng khai seùt 11.716.000,00 tấn – 1.214.850,00 tấn = 10.501.150,00 tấn Trong đó: 11.716.000,00 tấn – Laø tröõ löôïng ñòa chaát trong bieân giôùi khai thaùc 1.214.850,00 tấn – Laø tröõ löôïng phaûi ñeå laïi baûo veä bôø moong khai thaùc. 4.1.3 Chöông trình khai thaùc 4.1.3.1 Coâng ngheä khai thaùc Caên cöù vaøo caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phöông phaùp khai thaùc, tính chaát cô lyù cuûa lôùp phi nguyeân lieäu, caùc lôùp nguyeân lieäu ñaù voâi, ñaù seùt döï kieán coâng ngheä khai thaùc moû Sroc Con Traên nhö sau [9]: - Boû lôùp caùt, caùt seùt phi nguyeân lieäu vaø khai thaùc ñaù seùt. - Do caùc lôùp coù chieàu daøy khaùc nhau vaø ñaùy caùc lôùp khoâng naèm cuøng cao ñoä neân söû duïng khai thaùc theo lôùp baèng. Chieàu daøy moãi lôùp phuï thuoäc vaøo chieàu daøy taïi töøng vò trí (chieàu daøy cuûa moãi lôùp öùng vôùi khu vöïc ñöôïc theå hieän taïi caùc vò trí loã khoan thaêm doø). Vieäc boùc boû caùc lôùp caùt, caùt keát phi nguyeân lieäu vaø lôùp ñaù seùt nguyeân lieäu ñöôïc thöïc hieän baèng toå hôïp maùy uûi, maùy ñaøo vaø oâ toâ töï ñoå. Maùy xuùc thuûy löïc gaøu ngöôïc xuùc tröïc tieáp keát hôïp vôùi maùy uûi doàn ñoáng vaø ñöa leân oâ toâ töï ñoå. Khoái löôïng caùt, caùt keát phi nguyeân lieäu ñöôïc ñoå vaøo khu vöïc taïm goïi laø baõi chöùa ñeå sau naøy coù theå taän duïng laøm phuï gia ñieàu chænh khi khai thaùc caùc khu vöïc ñaù voâi loaïi 2 vaø loaïi 3, nguyeân lieäu ñaù seùt ñöôïc vaän chuyeån vaøo traïm ñaäp seùt. Hình 7: Ñaù voâi loä thieân treân con suoái Ben - Caên cöù vaøo chieàu daøy cuûa lôùp ñaù voâi vaø coâng suaát khai thaùc haøng naêm, coâng ngheä khai thaùc ñaù voâi ñöôïc thöïc hieän theo phöông phaùp caét taàng lôùn, theo thöù töï töø treân xuoáng döôùi. Toång soá taàng khai thaùc ñaù voâi laø 4 taàng. - Khoan ñaù baèng khoan, phaù ñaù quaù côõ baèng phöông phaùp khoan noå mìn coù khoáng cheá kíp ñieän vi sai. Ñaù quaù côõ (kích thöôùc 1.500mm), ñaù moà coâi naèm laãn trong than ñaù seùt vaø maët lôùp phía treân cuûa ñaù voâi ñöôïc xöû lyù tröôùc khi xuùc leân oâ toâ baèng ñaàu ñaäp thuyû löïc keát hôïp khoan noå mìn loã nhoû laàn 2. - Ñaù hoãn hôïp sau khi noå mìn ñöôïc maùy xuùc thuyû löïc gaøu thuaän hoaëc maùy boác baùnh loáp (keát hôïp vôùi maùy uûi) ñöa leân oâ toâ vaän chuyeån veà traïm ñaäp ñaù. - Trong quaù trình khai thaùc moät soá vò trí gaëp caùc væa keïp ñaù voâi dolomit phaûi boùc taùch vaø vaän chuyeån ñoå vaøo baõi chöùa taïm ñeå taän thu laøm vaät lieäu xaây döïng. 4.1.3.2 Quy trình coâng ngheä khai thaùc moû Quy trình coâng ngheä khai th._.aän chuyeån thieát bò, ñaù… töø moû ra, vaøo nhaø maùy xi maêng ñeàu söû duïng con ñöôøng hieän höõu. Xaây döïng caùc baûng noäi quy, quy ñònh noäi boä veà baûo veä röøng khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi vaø xung quanh. Ngoaøi ra, trong quaù trình thi coâng, caùc ñôn vò thi coâng khoâng ñöôïc chaët phaù röøng vöôït quaù dieän tích ñöôïc giao. Vì nhö vaäy seõ laøm cho dieän tích thaûm thöïc vaät röøng bò maát theâm. Vieäc khai thaùc moû ñaù voâi caàn ñöïôc chia laøm nhieàu giai ñoaïn nhaèm giaûm thieåu toái ña nhöõng taùc ñoäng ñeán heä sinh thaùi töï nhieân: Hoaït ñoäng khai thaùc theo töøng giai ñoaïn vaø vieäc phaù boû thaûm thöïc vaät cuõng theo töøng giai ñoaïn taïo ñieàu kieän cho caùc loaøi ñoäng vaät di chuyeån ñeán nôi khaùc. Vieäc quy hoaïch khai thaùc töøng vuøng laø ñieàu kieän ñeå nhöõng thaûm röøng khaùc tieáp tuïc phaùt trieån. Thieát laäp caùc khu vuïc caám, khu vöïc khoâng xaâm haïi ñeán röøng baèng vieäc ñöa ra quy ñònh vaø ñaët caùc baûng caám ñeå moïi ngöôøi thaáy roõ. Keát hôïp vôùi ñòa phöông hoã trôï caùc moâ hình saûn xuaát noâng – laâm keát hôïp ñeå naâng cao ñôøi soáng ngöôøi daân, traùnh ngöôøi daân phaù röøng. Coù theå giao khoaùn cho daân baûn ñòa troàng buø röøng ôû vuøng xung quanh khu vöïc moû töø kinh phí cuûa Chuû Ñaàu tö. 5.1.2.2 Khoâi phuïc – caûi taïo ñòa hình caûnh quan San laáp maët baèng, ñaép bôø ñeå taïo caûnh quan phuø hôïp vôùi khu vöïc ôû xung quanh moû sau khi keát thuùc khai thaùc ôû moong (phuû thaûm thöïc vaät röøng), caûi taïo bôø moong, coù theå taän duïng caùc moong ñeå xaây hoà chöùa phuïc vuï cho vieäc cung caáp nöôùc (ngoaïi tröø caùc moong ñöôïc taän duïng laøm hoà chöùa nöôùc thì toaøn boä khu vöïc moû ñöôïc san phaúng töông ñoái, phuû ñaát vaø troàng röøng ñeå oån ñònh vaø traùnh röûa troâi ñaát). Ñoái vôùi caùc baõi thaûi phi nguyeân lieäu seõ tieán haønh gaït caùc loaïi ñaát ñaù voâ haïi xuoáng caùc thung luõng, san phaúng vaø phuû ñaát troàng röøng. Löïa choïn loaøi caây troàng phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thoå nhöôõng, hoaëc coù theå baøn giao ñaát laïi cho ñòa phöông quaûn lyù nhö vieäc giao khoaùn troàng vaø khai thaùc röøng cho ngöôøi daân ñòa phöông soáng xung quanh khu vöïc khai thaùc moû theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Coâng taùc phuïc hoài röøng Cô sôû cuûa coâng taùc phuïc hoài röøng Choïn loaïi caây troàng phuø hôïp: seõ giaûi quyeát ñöôïc moái quan heä giöõa sinh vaät vôùi moâi tröôøng vaø tính thích nghi trong heä sinh thaùi. Khi caây troàng ñöôïc choïn phuø hôïp vôùi ñieàu kieän laäp ñòa seõ sinh tröôûng, phaùt trieån toát nhaát, khaû naêng choáng chòu vôùi caùc taùc ñoäng coù haïi töø beân ngoaøi laø cao nhaát. Khi caây röøng sinh tröôûng, phaùt trieån toát nhaát coù nghóa laø caùc quaù trình vaät chaát, naêng löôïng, chu trình dinh döôõng, thöùc aên… dieãn ra oån ñònh nhaát. Ñoái vôùi caùc loaøi caây nhaäp noäi, tröôùc khi ñöa vaøo saûn xuaát ñaïi traø chuùng ta caàn phaûi tieán haønh khaûo nghieäm loaøi, khaûo nghieäm xuaát xöù. Chuùng ta neân chuù troïng choïn caùc loaøi caây baûn ñòa, ñaëc höõu ñaõ choïn loïc töï nhieân vaø thích nghi vôùi ñieàu kieän sinh thaùi ôû ñòa phöông nôi troàng röøng. Choïn gioáng caây röøng: laø moät bieän phaùp kyõ thuaät laâm sinh quan troïng trong coâng taùc troàng röøng. Neáu bieän phaùp kyõ thuaät naøy chính xaùc, töùc laø choïn ñöôïc gioáng toát seõ giaûi quyeát toát moái quan heä giöõa caây röøng vôùi moâi tröôøng. Khi ñoù, söùc sinh tröôûng phaùt trieån cuûa caây röøng seõ ôû möùc ñoä cao nhaát vaø ñaûm baûo quaàn xaõ caây röøng sinh tröôûng, phaùt trieån ôû möùc toái öu. Vieäc löïa choïn tieâu chuaån caây con ñem troàng chính xaùc cuõng goùp phaàn naâng cao chaát löôïng röøng troàng, naâng cao tính oån ñònh cuûa heä sinh thaùi röøng. Khi caây con ñem troàng coù nhöõng tieâu chuaån phuø hôïp veà ñöôøng kính, chieàu cao, tuoåi vöôøn öôm, khoâng cong queo, saâu beänh… seõ cho khaû naêng sinh tröôûng, phaùt trieån toát nhaát vaø nhanh choùng ñöa heä sinh thaùi röøng ñeán traïng thaùi oån ñònh. Troàng röøng: xaùc ñònh maät ñoä troàng röøng, phöông thöùc, phöông phaùp troàng hôïp lyù laø döïa treân cô sôû moái quan heä cuûa sinh vaät vôùi moâi tröôøng, sinh vaät vôùi sinh vaät. Trong kinh doanh röøng, vieäc ñieàu tieát maät ñoä, xaùc ñònh caùc phöông thöùc hoãn giao… seõ ñaûm baûo khoâng gian dinh döôõng cho caây röøng, oån ñònh doøng naêng löôïng, chu trình caùc chaát dinh döôõng trong heä sinh thaùi röøng, do ñoù goùp phaàn oån ñònh heä sinh thaùi röøng. Tæa thöa, nuoâi döôõng röøng: chaêm soùc, nuoâi döôõng röøng laø bieän phaùp kyõ thuaät laâm sinh taïo moâi tröôøng thuaän lôïi cho caây röøng sinh tröôûng vaø phaùt trieån. Thöïc hieän chính xaùc bieän phaùp naøy laø giaûi quyeát toát moái quan heä giöõa caùc caây röøng vôùi nhau, giöõa caây röøng vôùi moâi tröôøng xung quanh. Trong thöïc tieãn saûn xuaát kinh doanh röøng, vieäc phaùt doïn thöïc bì, xaùc ñònh cöôøng ñoä tæa thöa… laø bieän phaùp taïo ñieàu kieän cho caây röøng sinh tröôûng; choïn loïc, tæa thöa giöõ laïi nhöõng caù theå toát nhaát ñaûm baûo cho röøng sinh tröôûng vaø phaùt trieån oån ñònh, ñaùp öùng ñöôïc muïc tieâu kinh doanh [4]. Khai thaùc: khai thaùc laø moät bieän phaùp taùc ñoäng ñeán röøng ñeå lôïi duïng caùc saûn phaåm röøng. Bieän phaùp kyõ thuaät laâm sinh chính xaùc laø khai thaùc ñaûm baûo taùi sinh, töùc laø ñaûm baûo khoâng laáy ñi heát thaønh phaàn chính trong röøng, khoâng aûnh höôûng ñeán caùc chu trình naêng löôïng, chuoãi thöùc aên, caùc chu trình sinh ñòa hoaù cuûa röøng, vaø heä sinh thaùi röøng coù theå töï ñieàu hoaø vaø ñieàu chænh, ñaûm baûo tính oån ñònh cuûa mình. Khoanh nuoâi xuùc tieán taùi sinh töï nhieân: bieän phaùp kyõ thuaät khoanh nuoâi, laøm giaøu röøng chính xaùc seõ taïo ñieàu kieän cho caây röøng sinh tröôûng vaø phaùt trieån bình thöôøng. Hôn nöõa, caùc loaïi caây laøm giaøu röøng moät caùch hôïp lyù seõ boå sung tính ña daïng loaøi. Tính phöùc taïp cuûa toå thaønh, caáu truùc, ña daïng chuoãi dinh döôõng, oån ñònh daàn caùc chu trình vaät chaát trong röøng, ñaûm baûo quaù trình taùi sinh töï nhieân, quaù trình dieãn theá tieán boä cuûa röøng, daàn daàn ñöa heä sinh thaùi röøng ñeán traïng thaùi oån ñònh cao. Caûi taïo röøng: röøng töï nhieân caûi taïo caáu truùc röøng theo höôùng laøm giaøu röøng baèng nhöõng loaøi caây baûn ñòa cho nhöõng loaïi röøng ñaõ trôû neân ngheøo kieät, taïo ra moät heä sinh thaùi röøng coù chaát löôïng cao vaø caûi taïo theo höôùng phaùt huy heát tieàm naêng laäp ñòa, naêng suaát cao, oån ñònh vaø heä sinh thaùi röøng beàn vöõng. Vieäc taùc ñoäng caùc bieän phaùp kyõ thuaät laâm sinh chính xaùc vaøo röøng töùc laø taùc ñoäng chính xaùc vaøo caùc quaù trình chöùc naêng cuûa heä sinh thaùi röøng. Treân cô sôû moái quan heä cuûa röøng vôùi moâi tröôøng, cuûa caây röøng vôùi nhau, vaø caùc quy luaät khaùc cuûa röøng, caùc bieän phaùp kyõ thuaät laâm sinh chính xaùc taùc ñoäng vaøo röøng theo höôùng tích cöïc seõ goùp phaàn duy trì vaø naâng cao tính oån ñònh cuûa heä sinh thaùi röøng. 5.1.2.3 Phöông höôùng caûi thieän - phuïc hoài . Dieän tích ñeå troàng phuïc hoài laïi röøng: bao goàm dieän tích khu chöùa chaát thaûi, ñaát, phi nguyeân lieäu. Dieän tích khu phuï trôï. Dieän tích coøn laïi cuûa khu khai thaùc moû. Phuïc hoài röøng nhaân taïo laø quaù trình thuùc ñaåy vieäc taùi taïo thaûm thöïc vaät phaùt trieån moät caùch nhanh choùng, nhaèm phuïc vuï lôïi ích con ngöôøi hieäu quaû hôn so vôùi quaù trình phuïc hoài röøng töï nhieân. Ñoái vôùi vuøng moû Sroc Con Traên, giaûi phaùp ñeå phuïc hoài röøng ñoù laø troàng phuïc hoài laïi röøng, cuï theå nhö sau: Caây Keo laù Traøm coù theå ñöôïc tham khaûo löïa choïn bôûi khaû naêng sinh tröôûng vaø phuïc hoài cao, ñoàng thôøi coù giaù trò kinh teá nhaát ñònh neân coù theå keát hôïp thaønh daïng röøng khai thaùc vaø phoøng hoä. Keo laø caây nhaäp noäi, moïc nhanh. Sau 8 – 12 naêm, caây cao ñeán 10 – 12 m coù theå thu hoaïch theo baêng, moãi baêng roäng 20 – 30 m, sau ñoù ñoát caùc caønh nhaùnh vaøo thôøi vuï ra boâng vaø traùi ñeå cho chuùng töï taùi sinh töø haït. Khi caây con cao chöøng 50cm thì chaët tæa theo haøng taïo ra caùc haøng keo laù traøm caùch ñeàu nhau khoaûng 2 – 3m. Tieáp tuïc chaêm soùc, tæa caây cho moãi haøng, ta seõ ñöïôc thaûm röøng keo laù traøm raát toát maø khoâng caàn phaûi toán coâng thieát keá kyõ thuaät laïi töø ñaàu. Phöông phaùp naøy haïch toaùn cho thaáy ñoái töôïng caây troàng röøng cho naêng suaát cao, kyõ thuaät troàng ít toán keùm vaø khoâng khoù khaên. Baèng caùch naøy troàng röøng baèng caây keo laù traøm coù lôïi veà maët laøm giaøu taøi nguyeân ñaát, cho saûn phaåm goã nhanh, goùp phaàn ñieàu chænh vaø baûo veä moâi tröôøng, sinh thaùi, phoøng hoä cho noâng nghieäp. Chi phí taøi chính thaáp. Röøng coù theå ñöôïc phuïc hoài theo töøng khu, nghóa laø khu vöïc naøo khai thaùc xong thì seõ ñöôïc xem xeùt, nghieân cöùu ñeå taùi troàng röøng. CAÙC BIEÄN PHAÙP QUAÛN LYÙ 5.2.1 Naâng cao nhaän thöùc vaø giaùo duïc cho caùn boä, coâng nhaân vieân Trong suoát giai ñoaïn khai thaùc moû caàn phaûi thöïc hieän caùc giaûi phaùp veà giaùo duïc, baûo veä moâi tröôøng ñoái vôùi toaøn theå caùn boä, coâng nhaân trong khu vöïc khai thaùc, cuï theå nhö sau: Phoái hôïp vôùi kieåm laâm Taây Ninh, Sôû Taøi nguyeân Moâi tröôøng Taây Ninh taäp huaán, giaùo duïc veà baûo veä moâi tröôøng, baûo veä taøi nguyeân sinh vaät, phoøng ngöøa söï coá chaùy röøng. Toå chöùc taäp huaán cho caùn boä vaø nhaân vieân veà caùc hieåm hoaï, söï coá coù theå xaûy ra do vieäc toàn tröõ vaø söû duïng caùc loaïi thuoác noå vaø quy ñònh veà an toaøn lao ñoäng. Laäp chöông trình taäp huaán giaùo duïc naâng cao yù thöùc baûo veä moâi tröôøng vaø tình yeâu thieân nhieân ñoái vôùi coâng nhaân moû, phoái hôïp vôùi chính quyeàn ñòa phöông ngaên caám vieäc mua baùn, trao ñoåi, saên baén caùc loaøi ñoäng vaät röøng, cuõng nhö mua baùn, khai thaùc laøm quaø töø caùc laâm saûn ngoaøi goã, vì ñieàu naøy raát deã kích thích nhu caàu khai thaùc cuûa ngöôøi baûn ñòa. Khai thaùc moû theo ñuùng qui hoaïch, taäp trung khai thaùc goïn trong töøng khu vöïc, traùnh söï môû roäng khai thaùc khoâng caàn thieát, laïm phaùt quaù möùc daãn ñeán söï maát ñaát röøng. Laäp keá hoaïch baûo veä nghieâm ngaët dieän tích röøng xung quanh moû, baûo toàn caùc loaïi gen quyù, baûo veä nôi löu truù cuûa caùc loaøi ñoäng vaät hoang daõ. Leân phöông aùn baûo toàn caùc loaïi caây goã quyù, laâu naêm. Phoái hôïp vôùi cô quan trung öông vaø ñòa phöông laäp keá hoaïch troàng röøng buø laïi ôû caùc khu vöïc xung quanh nôi chuyeån ñoåi dieän tích röøng ñeå khai thaùc. 5.2.2. Hoaøn phuïc moâi tröôøng Hoaøn nguyeân moâi tröôøng sau khi khai thaùc laø vieäc ñöa moâi tröôøng töï nhieân cuûa khu vöïc khai thaùc moû sau khi ñoùng cöûa trôû veà hoaëc chuyeån sang moät traïng thaùi toát nhaát coù theå ñoàng thôøi giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà coù lieân quan ñeán moâi tröôøng vaên hoaù, kinh teá, xaõ hoäi cuûa khu vöïc xung quanh döï aùn: Khoâi phuïc, caûi taïo laïi vaø ñöa moâi tröôøng töï nhieân ñeán moät traïng thaùi toát nhaát coù theå, vì khoâng theå khoâi phuïc moâi tröôøng veà traïng thaùi nhö tröôùc khi khai thaùc moû. Giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán moâi tröôøng vaên hoaù, kinh teá - xaõ hoäi vieäc laøm cuûa ngöôøi lao ñoäng, ñieàu kieän sinh soáng tieáp theo cuûa gia ñình hoï,... sau khi ñoùng cöûa moû. Quaù trình hoaøn phuïc phaûi thöïc hieän song song vôùi quaù trình saûn xuaát vaø phaûi tuaân thuû caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät coù lieân quan (luaät ñaát ñai, luaät phaùt trieån röøng...). 5.2.3 Thöïc hieän nhöõng quy ñònh veà phoøng chaùy vaø chöõa chaùy röøng Coâng taùc PCCCR luoân laø nhieäm vuï raát quan troïng. Caùc bieän phaùp PCCCR phaûi ñöôïc thöïc hieän theo ñuùng caùc qui ñònh cuûa nhaø nöôùc. Ñôn vò khai thaùc moû seõ keát khoâp vôùi ñòa phöông vaø ñôn vò quaûn lyù röøng ñeå thöïc hieän coâng taùc PCCCR. Chi tieát veà nhöõng quy ñònh PCCCR nhö sau: Xaây döïng caùc bieän phaùp döï baùo chaùy röøng (Hình 8). Xaây döïng caùc caáp ñoä nguy hieåm vaø vai troø traùch nhieäm cuûa ñòa phöông. Hình 8: Bieån baùo hieäu caáp döï baùo röøng  Caáp I: Caáp thaáp. Khaû naêng chaùy röøng thaáp Bieän phaùp toå chöùc vieäc phoøng chaùy, chöõa chaùy röøng Chuû tòch Uyû ban nhaân daân xaõ chæ ñaïo Ban chæ huy phoøng chaùy, chöõa chaùy röøng vaø caùc chuû röøng phoái hôïp vôùi kieåm laâm trieån khai phöông aùn phoøng chaùy chöõa chaùy röøng: Toå chöùc kieåm tra, höôùng daãn qui vuøng saûn xuaát nöông raãy, tuyeân truyeàn giaùo duïc veà phoøng chaùy, chöõa chaùy röøng vaø phaùt ñoát nöông raãy ñuùng kyõ thuaät. Caáp II: Caáp trung bình. Coù khaû naêng chaùy röøng Bieän phaùp toå chöùc vieäc phoøng chaùy, chöõa chaùy röøng Chuû tòch Uyû ban nhaân daân xaõ chæ ñaïo ban chæ huy phoøng chaùy, chöõa chaùy röøng, caùc chuû röøng taêng cöôøng kieåm tra ñoân ñoác boá trí ngöôøi canh phoøng. Löïc löôïng saün saøng kòp daäp taét khi môùi xaûy ra chaùy röøng, höôùng daãn kyõ thuaät ñoát nöông laøm raãy. Theo doõi tình hình thôøi tieát, tính toaùn caáp chaùy vaø thoâng tin caáp chaùy Caáp III: Caáp cao. Thôøi tieát khoâ hanh keùo daøi, deã xaûy ra chaùy röøng. Chuù troïng phoøng chaùy caùc loaïi röøng Thoâng, Khoäp, Baïch Ñaøn, Tre Nöùa, Caø Pheâ, Cao Su, Traøm… Bieän phaùp toå chöùc vieäc phoøng chaùy, chöõa chaùy röøng Chuû tòch huyeän, thò chæ ñaïo Ban chæ huy phoøng chaùy, chöõa chaùy röøng, Haït Kieåm laâm ñoân ñoác vieäc phoøng chaùy, chöõa chaùy röøng cuûa caùc chuû röøng. Caám ñoát nöông laøm raãy. Caùc chuû röøng phaûi thöôøng xuyeân kieåm tra löïc löôïng canh phoøng vaø löïc löôïng khoaùn baûo veä röøng, nhaát laø röøng troàng. Löïc löôïng canh phoøng tröïc 10/24 giôø trong ngaøy (töø 10 ñeán 20h). Ñaëc bieät chuù troïng caùc giôø cao ñieåm. Khi xaûy ra chaùy röøng, Chuû tòch Uyû ban nhaân daân xaõ ñöôïc quyeàn huy ñoäng moïi löïc löôïng phöông tieän tham gia chöõa chaùy. Döï baùo vieân tieáp tuïc tính toaùn vaø thoâng baùo caáp chaùy vaø baùo caùo kòp thôøi vieäc phoøng chaùy, chöõa chaùy röøng leân caáp treân. Caáp IV: Caáp nguy hieåm. Thôøi tieát khoâ, hanh, haïn haùn keùo daøi coù nguy cô xaûy ra chaùy röøng lôùn, toác ñoä lan traøn löûa nhanh. Bieän phaùp toå chöùc vieäc phoøng chaùy, chöõa chaùy röøng. Chuû tòch UÛy ban nhaân daân huyeän, thò vaø Ban chæ huy PCCCR tröïc tieáp chæ ñaïo vieäc PCCCR taïi ñòa phöông. Caùc chuû röøng vaø löïc löôïng kieåm laâm thöôøng xuyeân kieåm tra nghieâm ngaët treân caùc vuøng troïng ñieåm deã chaùy. Löïc löôïng canh phoøng phaûi thöôøng xuyeân treân choøi canh vaø ngoaøi hieän tröôøng röøng, ñaûm baûo tröïc 12/ 24 giôø (töø 9 giôø ñeán 21 giôø) nhaát laø vaøo caùc giôø cao ñieåm: phaùt hieän kòp thôøi ñieåm chaùy, baùo ñoäng vaø huy ñoäng löïc löôïng, phöông tieän daäp taét ngay. Huyeän ñeà nghò tænh taêng cöôøng löïc löôïng, phöông tieän chöõa chaùy khi caàn thieát. Döï baùo vieân naém chaéc tình hình khí töôïng thuûy vaên ñeå döï baùo vaø thoâng tin kòp thôøi treân maïng vi tính vaø treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng veà caáp chaùy vaø tình hình chaùy röøng haøng ngaøy ôû ñòa phöông Caáp V: Caáp cöïc kyø nguy hieåm. Thôøi tieát khoâ, haïn, kieät keùo daøi, coù khaû naêng chaùy lôùn vaø lan traøn nhanh treân caùc loaïi röøng. Bieän phaùp toå chöùc vieäc phoøng chaùy, chöõa chaùy röøng. Chuû tòch uyû ban nhaân daân tænh tröïc tieáp chæ ñaïo chi cuïc kieåm laâm, sôû Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân, Ban chæ huy phoøng chaùy, chöõa chaùy röøng tænh, huyeän, xaõ, caùc chuû röøng. Löïc löôïng coâng an phoøng chaùy, chöõa chaùy phoái hôïp vôùi löïc löïông Kieåm laâm taêng cöôøng kieåm tra nghieâm ngaët treân caùc vuøng troïng ñieåm chaùy ñaûm baûo 24/24 giôø trong ngaøy, taêng cöôøng kieåm tra ngöôøi vaø phöông tieän vaøo röøng. Thoâng baùo thöôøng xuyeân noäi quy duøng löûa trong röøng vaø ven röøng. Khi xaûy ra chaùy phaûi huy ñoäng löïc löôïng, phöông tieän daäp taét ngay, tieán haønh ñieàu tra xaùc minh vuï chaùy vaø truy tìm thuû phaïm xöû lyù nghieâm minh. Khi caàn thieát ñeà nghò Trung öông chi vieän löïc löôïng vaø phöông tieän chöõa chaùy röøng. Döï baùo vieân naém chaéc tình hình thôøi tieát khí töôïng thuyû vaên ñeå döï baùo vaø thoâng tin thöôøng xuyeân, lieân tuïc haøng ngaøy treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng. Ñaûm baûo thoâng tin trong suoát thôøi kyø cao ñieåm chaùy deã xaûy ra chaùy röøng. Taïi xaõ Taân Hoaø: Bieån baùo hieäu caáp döï baùo chaùy röøng ñang laø caáp I. Vaøo thôøi ñieåm naøy trôøi thöôøng hay möa. Nhieät ñoä trong röøng thaáp vaø aåm öôùt. Neân bieän phaùp toå chöùc thöïc hieän phoøng chaùy vaø chöõa chaùy röøng seõ theo caùc bieän phaùp cuûa caáp chaùy I ôû treân. Treân thöïc teá cho duø bieån baùo hieäu caáp döï baùo chaùy röøng ôû caáp naøo ñi chaêng nöõa cuõng caàn: Thaønh laäp caùc toå xöû lyù caùc bôø loâ, bôø gom, caùc vaät lieäu gaây chaùy giöõa röøng troàng vaø röøng töï nhieân. Chuû ñoäng ñoát coù ñieàu khieån caùc boá tranh, coû Myõ, caùc traûng coû ñaõ khoâ tröôùc khi thôùi tieát khoâ hanh. Vaøo muøa khoâ caùc toå phoøng choáng chaùy röøng caàn thöôøng xuyeân tuaàn tra, canh gaùc chöõa chaùy röøng khi coù löûa, ngaên caám caùc ñoái töôïng khoâng coù traùch nhieäm, khoâng ñöôïc vaøo röøng vaø daäp taét ngay khi coù löûa môùi xuaát hieän. Ñeà xuaát bieän phaùp baûo veä röøng ñoái vôùi Ban quaûn lyù döï aùn röøng phoøng hoä Taây Ninh 5.2.4.1 Xöû lyù vieäc khai thaùc röøng baát hôïp phaùp Ñoái vôùi röøng töï nhieân: Vieäc xöû lyù caàn nhanh choùng vaø trieät ñeå ñoái vôùi naïn phaù röøng laøm nöông raãy, troäm caép laâm saûn, nhaát laø boïn laâm taëc choáng ngöôøi thi haønh coâng vuï. Ñöôïc taän thu caây cheát, caây ñoå vaø laâm saûn phuï ñeå caûi thieän ñôøi soáng cho caùn boä baûo veä röøng. Trang bò theâm phöông tieän phoøng choáng chaùy röøng (xe maùy caøy keùo teït nöôùc, bình xòt maùy, choøi canh löûa…) Taïo ñaát saûn xuaát ñeå caùc caùn boä thaät söï gaén boù soáng vôùi röøng. Ñoái vôùi vieäc troàng röøng. Thaønh laäp ñoaøn xöû lyù nhöõng hoä laán chieám, coá tình neù traùnh, choáng ñoái, ñeå coù ñaát troàng röøng. Xöû lyù ñoái vôùi nhöõng hoä troàng röøng coá tình ñeå thieät haïi khoâng chòu phuïc hoài. Coâng nhaän caây cao su nhö laø caây röøng theo tieâu chí môùi. Keát hôïp vôùi ñòa phöông tuyeân truyeàn chuû tröông, chính saùch trong vieäc troàng röøng, maïnh daïn ñöa caùc hoä bao chieám khoâng chòu troàng röøng cho ñôn vò chöùc naêng xöû lyù. 5.2.4.2 Giaùo duïc, tuyeân truyeàn ngöôøi daân yù thöùc baûo veä vaø troàng caây gaây röøng Caùc naêm gaàn nay, tình hình kinh teá xaõ hoäi phaùt trieån maïnh, daân soá caøng taêng nhanh, di daân töï do vaø taêng cô hoïc laøm cho nhu caàu ñaát saûn xuaát taêng theo, khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu ngöôøi daân ñòa phöông neân caùc vuï vieäc phaùt raãy, laán chieám ñaát röøng coù taêng voït hôn moïi naêm. Beân caïnh ñoù moät boä phaän daân cö coøn ngheøo neân coøn xem vieäc vaøo röøng laáy caép laâm saûn laøm keá sinh nhai. Ñeå nhaân daân töï nguyeän baûo veä röøng, baûo veä caùc loaøi ñoäng vaät hoang daõ, khoâng coù con ñöôøng naøo khaùc laø phaûi tìm caùc bieän phaùp phuø hôïp ñeå thay theá “baùt côm” maø hoï ñang kieám haøng ngaøy baèng “baùt côm khaùc”. Coù nghóa laø tìm caùch naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng kinh teá, vaên hoaù cuûa hoï baèng caùch giuùp ñôõ hoï söû duïng hôïp lyù, khoân ngoan taøi nguyeân thieân nhieân, röøng, ñaát, nöôùc, maø hoï coù vaø hoï ñöôïc höôûng lôïi nhôø baûo veä röøng vaø thieân nhieân trong vuøng. Chuyeån giao moät soá kyõ thuaät canh taùc, chaên nuoâi, noâng laâm keát hôïp, vöôøn caây aên quaû, vöôøn röøng ñeå hoï töï choïn löïa. Ñeå coù theå baûo veä ñöôïc röøng caàn thieát phaûi daønh rieâng cho hoï moät dieän tích röøng thích hôïp ñeå hoï coù quyeàn chuû ñoäng baûo veä vaø ñoàng thôøi baûo veä ña daïng sinh hoïc trong ñoù. Kinh nghieäm cho thaáy raèng, ñeå thöïc hieän coâng taùc baûo toàn, baûo veä röøng ñieàu quan troïng hôn heát laø khoâng taïo theâm söï ñoái laäp giöõa nhaân daân ñòa phöông vaø cô quan quaûn lyù khu röøng. Cô quan naøy phaûi coäng taùc vôùi nhaân daân moät caùch chaët cheõ, chaáp nhaän nhöõng yeâu caàu chính ñaùng cuûa hoï vaø taïo ñieàu kieän ñeå hoï ñöôïc höôûng nhöõng lôïi ích tröïc tieáp töø khu röøng baûo veä. Caàn thieát phaûi xaây döïng vuøng ñeäm, taïo theâm coâng aên vieäc laøm hôïp vôùi nhaân daân ôû ñoù, giuùp hoï giaûm bôùt nhöõng khoù khaên trong cuoäc soáng ñeå hoï töï nguyeän giaûm daàn söùc eùp leân khu röøng vaø tham gia tích cöïc vaøo vieäc baûo veä röøng. Thöôøng xuyeân toå chöùc hoïp daân soáng gaàn röøng, ñeå giaùo duïc ngöôøi daân naâng cao hieåu bieát veà röøng, tham gia troàng röøng, chöõa chaùy röøng, quaûn lyù vaø phaùt trieån röøng. Laøm möông, ranh noâng laâm ñeå ngaên chaën laán chieám ñaát röøng, ñoàng thôøi cuõng laø baêng caûn löûa. Chaêm soùc, choáng chaùy: Cöông quyeát khoâng nghieäm thu vaø ñöa nhöõng hoä chaêm soùc, choáng chaùy khoâng ñaït ra cô quan chöùc naêng xöû lyù. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà baûo veä thieân nhieân, baûo veä röøng, baûo veä ña daïng sinh hoïc, keå caû nhöõng gioáng caây troàng, vaät nuoâi, cöùu caùc loaøi khoûi naïn dieät vong khoâng phaûi chæ taêng cöôøng giaùo duïc, thöïc thi phaùp luaät, naâng cao kyõ thuaät vaø voán ñaàu tö, maø coøn phaûi chuù yù ñeán caûi thieän möùc soáng cuûa moïi ngöôøi daân, nhaát laø nhöõng ngöôøi daân ngheøo. Ñoàng thôøi phaûi naâng cao nhaän thöùc cuûa hoï veà baûo veä moâi tröôøng, baûo veä röøng, nöôùc, caùc loaøi ñoäng thöïc vaät, laøm cho hoï hieåu ñöïôc traùch nhieäm baûo veä vaø ñöôïc quyeàn quyeát ñònh veà caùch söû duïng taøi nguyeân thieân nhieân toát nhaát vì cuoäc soáng cuûa hoï, cuûa con chaùu hoï vaø cho caû coäng ñoàng. Giaùo duïc tuyeân truyeàn treân caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng nhö phaùt thanh, truyeàn hình vaø baùo chí ñaõ coù caùc muïc veà ña daïng sinh hoïc vaø leân aùn nhöõng haønh vi coù haïi ñeán ña daïng sinh hoïc.Tieáp tuïc chaán chænh, cuûng coá caùc nhoùm hoä baûo veä röøng. Nhö ñaõ noùi ôû treân vieäc caûi thieän moâi tröôøng kinh teá, vaên hoaù – xaõ hoäi trong khu vöïc döï kieán khai thaùc moû Sroc Con Traên thì ñaây laø vaán ñeà töông ñoái phöùc taïp sau khi moû ngöøng khai thaùc hoaøn toaøn vì ña soá daân cö soáng trong khu vöïc khai thaùc moû chuû yeáu laø ñoàng baøo daân toäc thieåu soá trình ñoä daân trí coøn thaáp, do vaäy caàn phaûi coù nhöõng höôùng giaûi quyeát veà coâng aên vieäc laøm cho moät boä phaän daân cö naøy sau khi ñoùng cöûa moû. Chaúng haïn nhö: Taïo vieäc laøm môùi ôû nhöõng moû môùi hoaëc caùc coâng trình khai thaùc khaùc cho coâng nhaân moû. Neáu khoâng boá trí ñöôïc vieäc laøm khaùc coù cuøng tính chaát coâng vieäc thì caàn hoã trôï ñeå coâng nhaân laøm vieäc trong nhöõng ngaønh kinh teá khaùc baèng caùc chính saùch hoã trôï kinh phí chuyeån ñoåi ngaønh ngheà cho coâng nhaân moû phuø hôïp nhu caàu thò tröôøng cuõng nhö söùc khoeû vaø sôû thích cuûa töøng caù nhaân. Chuû ñaàu tö seõ aùp duïng ñaày ñuû vaø kòp thôøi moïi cheá ñoä chính saùch cuûa Nhaø nöôùc vaø tænh quy ñònh ñoái vôùi coâng taùc xaõ hoäi cho caùn boä coâng nhaân khu moû. Keát hôïp vôùi ñòa phöông trong vieäc hình thaønh caùc cuïm daân cö môùi laø gia ñình coâng nhaân moû vaø taïo cô hoäi cho hoï coù ñieàu kieän hoaø nhaäp vôùi coäng ñoàng daân cö ñòa phöông veà vaên hoaù, phong tuïc taäp quaùn,... 5.2.4.3 Taêng cöôøng naêng löïc quaûn lyù Taêng cöôøng phoái hôïp vôùi kieåm laâm, Ñoàn Bieân phoøng 815 xaõ suoái Ngoâ Môû caùc lôùp ñaøo taïo chính quy, caùc khoaù ñaïo taïo ngaén haïn vaø caùc hoäi thaûo veà ña daïng sinh hoïc, toå chöùc cho nhieàu ñoái töôïng khaùc nhau: nhaø quaûn lyù, caùc caáp laõnh ñaïo, hoïc sinh, sinh vieân… Moät baøi hoïc ñöôïc ruùt ra qua nhieàu kinh nghieäm laø haõy quy roõ traùch nhieäm cuûa töøng ngaønh töøng caáp vaø khoâng nöông tay trong xöû lyù vaø neáu söû duïng thöôøng xuyeân “ thang thuoác ñaëc hieäu ñôn giaûn” naøy thì nhaát ñònh seõ caét ñöôïc nhieàu taùc ñoäng ñeán röøng vaø ña daïng sinh hoïc. Ñaøo taïo veà quaûn lyù moâi tröôøng cho caùn boä Ñaøo taïo veà an toaøn cho coâng nhaân. Ñaøo taïo veà giaùm saùt moâi tröôøng vaø vieát baùo caùo moâi tröôøng. Trong qua trình xaây döïng vaø vaän haønh khai thaùc moû ñaù voâi Sroc Con Traên, ban quaûn lyù khu vöïc döï kieán khai thac ñaù voâi caàn toå chöùc caùc chöông trình ñaøo taïo ngaén haïn veà lyù luaän vaø thöïc haønh trong coâng taùc an toaøn vaø baûo veä moâi tröôøng. 5.3 GIAÙM SAÙT MOÂI TRÖÔØNG VAØ SÖÏ BIEÁN ÑOÅI RÖØNG Giaùm saùt moâi tröôøng trong giai ñoaïn hoaït ñoäng moû laø nhaèm ñaùnh giaù traïng thaùi moâi tröôøng xung quanh coù bò aûnh höôûng quaù möùc tieâu chuaån cho pheùp hay khoâng vaø caùc giaûi phaùp baûo veä moâi tröôøng cuûa khu vöïc döï kieán khai thaùc coù ñaït hieäu quaû mong muoán hay khoâng. Giaùm saùt moâi tröôøng baèng caùch thöïc hieän caùc quaù trình quan traéc vôùi taàn suaát 4 laàn/naêm ñoái vôùi caùc thaønh phaàn moâi tröôøng. Caùc thaønh phaàn moâi tröôøng caàn quan traéc trong giai ñoaïn chuaån bò vaø xaây döïng moû. Chaát löôïng khoâng khí vaø tieáng oàn Caùc chæ tieâu sau ñaây ñöïôc löïa choïn ñeå tieán haønh quan traéc: CO, SOX, NOX, ñoä oàn. 4 maãu/1 vò trí Chaát löôïng nöôùc Ñoái vôùi nöôùc maët Caùc chæ tieâu quan traéc bao goàm: Nhieät ñoä, pH, ñoä ñuïc, SS, DO, BOD5, NO3-toång Fe, daàu môõ, kim loaïi naëng (Pb, Cu, As, Cr, Cd, Zn), toång Coliform. 1 maãu/1 vò trí. Nöôùc ngaàm Caùc chæ tieâu quan traéc: Nhieät ñoä, pH, ñoä ñuïc, SS, ñoä cöùng, NH4+, NO2, NO3- toång Fe, daàu môõ, kim loaïi naëng (As, Cd, Mn, Cu, Pb, Zn), toång Coliform. 1 maãu/1 vò trí Heä sinh thaùi nöôùc Caùc chæ tieâu quan traéc: phieâu sinh thöïc vaät, phieâu sinh ñoäng vaät, ñoäng vaät ñaùy. 1 maãu/1 vò trí. CAÙC VÒ TRÍ THU MAÃU KHÍ, OÀN K-1: Taïi ngaõ 3 ñöôøng vaøo vò trí khai thaùc moû K-5: Trong khu vöïc khai thaùc moû K-2: Gaàn UBND xaõ Taân Hoaø K-6: Trong khu vöïc khai thaùc moû K-3: Ranh giôùi phía Ñoâng Baéc cuûa khu vöïc moû K-7: Trong khu vöïc khai thaùc moû K-4: Ranh giôùi phía Taây Nam cuûa khu vöïc moû CAÙC VÒ TRÍ LAÁY MAÃU NÖÔÙC MAËT VAØ THUYÛ SINH NM-1: Suoái Ben – khu vöïc moû Sroc Con Traên NM-2: Soâng Caàn Leâ Chaøm caùch moû 400m veà phía haï nguoàn K-8: Ñöôøng döï kieán töø khu vöïc moû ñeán traïm ñaäp NM-3: Soâng Caàn Leâ Chaøm caùch moû 800m veà phía haï nguoàn NM-4: Khu vöïc suoái Ngoâ phía nhaø maùy xi maêng Hình 1: Sô ñoà vò trí döï kieán khai thaùc moû ñaù voâi, ñaù seùt Sroc Con Traên – Taây Ninh Caùc thaønh phaàn moâi tröôøng caàn quan traéc trong giai ñoaïn khai thaùc ñaù voâi Tình hình xoùi lôû bôø moong Caùc chæ tieâu quan traéc: möùc ñoä xoùi lôû ñaù voâi, ñaù seùt, lôùp beà maët… 1 maãu/1 vò trí. Chaát löôïng khoâng khí, oàn vaø rung Caùc chæ tieâu sau ñaây ñöôïc löïa choïn ñeå tieán haønh quan traéc: Buïi, oàn, rung (chæ tieán haønh quan traéc vaøo thôøi gian noå mìn), nhieät ñoä, ñoä aåm, toác ñoä gioù, khí thaûi ñoäc haïi: CO, SOx, NOx. 4 maãu/1 vò trí, thôøi gian caùch nhau 2 giôø. Chaát löôïng nöôùc Nöôùc maët: Caùc chæ tieâu quan traéc bao goàm: Nhieät ñoä, pH, ñoä cöùng, ñoä ñuïc, Cl-, SS, DO, BOD5, NO3-, PO4-, toång Fe, daàu môõ, kim loaïi naëng (Pb, Cu, As, Cr, Cd, Zn), toång Coliform. 1 maãu/1 vò trí. Nöôùc ngaàm: Caùc chæ tieâu quan traéc: Nhieät ñoä, pH, ñoä ñuïc, SS, ñoä cöùng, SO2-, Cl-, NO3- toång Fe, daàu môõ, kim loaïi naëng (As, Cd, Mn, Cu, Pb, Zn), toång Coliform. 1 maãu/1 vò trí Heä sinh thaùi nöôùc Caùc chæ tieâu quan traéc: phieâu sinh thöïc vaät, phieâu sinh ñoäng vaät, ñoäng vaät ñaùy. 1 maãu/1 vò trí. Giaùm saùt chaán ñoäng ngaàm Chöông trình giaùm saùt ñöôïc ñaët ra nhaèm giaùm saùt möùc ñoä aûnh höôûng cuûa chaán ñoäng trong quaù trình khai thaùc ñaù voâi ngaàm. Vieäc giaùm saùt caàn ñöôïc tieán haønh thöôøng xuyeân, trong quaù trình giaùm saùt neáu nhaän thaáy chaán ñoäng gaây nhöõng taùc ñoäng lôùn thì phaûi coù bieän phaùp khaéc phuïc kòp thôøi. Vôùi taàn soá giaùm saùt 6 laàn/naêm. 2 maãu/ 1 vò trí. CHÖÔNG SAÙU KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ CHÖÔNG SAÙU KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ Keá hoaïch khai thaùc moû ñaù voâi Sroc Con Traên seõ ñöôïc thöïc hieän trong thôøi gian tôùi, mang laïi nhöõng lôïi ích to lôùn veà maët kinh teá nhöng nhöõng aûnh höôûng cuûa noù ít nhieàu cuõng taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng trong moät thôøi gian daøi nhaát laø taøi nguyeân röøng. Vôùi nhöõng hieän traïng vaø taøi nguyeân ñaõ ñeà caäp ôû treân thì hieän nay khu vöïc xaõ Taân Hoaø ñang ôû trong moâi tröôøng raát toát nhöng khi khai thaùc ñaù voâi seõ laøm aûnh höôûng ít nhieàu ñeán nguoàn taøi nguyeân nöôùc, ñaát, moâi tröôøng khoâng khí vaø röøng, tröôùc maét laø 105ha röøng naèm trong vuøng döï kieán khai thaùc ñaù voâi, maëc duø khu vöïc 105 ha naøy laø röøng thöù sinh coù giaù trò kinh teá raát thaáp. Vieäc phuïc hoài röøng chæ laø phaàn naøo vì coù nhöõng choã khoâng theå laáy laïi ñòa hình caûnh quan tröôùc ñoù ñöôïc maø seõ trôû thaønh nhöõng hoà chöùa nöôùc. Vieäc ñeà xuaát bieän phaùp baûo veä röøng vaø moâi tröôøng goùp phaàn giaûm thieåu aûnh höôûng vaø phuïc hoài ñeán möùc coù theå cuûa khu vöïc döï kieán khai thaùc. Maát röøng gaây ra nhieàu thieät haïi cho moâi tröôøng vaø cho con ngöôøi. Vì vaäy vieäc khai thaùc moû ñaù voâi Sroc Con Traên laø heát söùc caån thaän vaø khoâng neân ñeå aûnh höôûng ñeán khu vöïc ngoaøi vuøng quy hoaïch cuûa khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi vôùi baát kyø lyù do gì. Beân caïnh caùc giaûi phaùp ñöôïc trình baøy ôû treân ñoà aùn coøn kieán nghò theâm: Naâng cao nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân veà yù thöùc baûo veä vaø troàng caây röøng. Caàn taêng cöôøng löïc löôïng kyõ thuaät vaø ñoäi baûo veä röøng. Caàn boå sung, hoaøn thieän chính saùch giao ñaát, giao röøng, chính saùch ñoái vôùi ngöôøi laøm coâng taùc quaûn lyù baûo veä röøng, chính saùch höôûng lôïi cuûa nhöõng ngöôøi saûn xuaát, baûo veä röøng. Caàn ñeà cao yù thöùc traùch nhieäm, quyeàn haïn cuûa chính quyeàn ñòa phöông, nôi naøo ñeå xaûy ra phaù röøng, chính quyeàn nôi ñoù phaûi chòu traùch nhieäm chính. Caàn boå sung caùn boä laøm trong nghaønh laâm nghieäp. Caùc ñôn vò chöùc naêng caàn xöû lyù trieät ñeå caùc haønh vi vi phaïm. ._.