Nghiên cứu đặc tính nông sinh học và các biện pháp kỹ thuật nâng cao năng suất, phẩm chất một số giống cúc ở vùng trồng hoa Thanh Hoá

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………i Bé gi¸o dôc vµ §µO T¹O Tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp I -------
 ------- L£ HOµI THANH Nghi£n cøu ®Æc tÝnh n«ng sinh häc vµ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt n©ng cao n¨ng suÊt, phÈm chÊt mét sè gièng cóc ë vïng trång hoa thanh ho¸ LuËn v¨n th¹c sü n«ng nghiÖp Chuyªn ngµnh: trång trät M· sè: 60.62.01 Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: PGS – Ts. Hoµng Ngäc ThuËn Hµ néi 2007 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………ii lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh khoa häc do t«i trùc tiÕp thùc hiÖn d−íi sù h−íng dÉn khoa häc cña PGS.TS Hoµng Ngäc ThuËn. Mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy ®. ®−îc c¸m ¬n vµ c¸c trÝch dÉn trong luËn v¨n ®. ®−îc chØ râ nguån gèc. C¸c sè liÖu, kÕt qu¶ nghiªn cøu tr×nh bµy trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ ch−a tõng ®−îc c«ng bè trong bÊt cø c«ng tr×nh nµo kh¸c ë trong vµ ngoµi n−íc. T¸c gi¶ luËn v¨n Lª Hoµi Thanh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iii lêi c¶m ¬n §Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy, trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ nghiªn cøu, bªn c¹nh sù cè g¾ng nç lùc cña b¶n th©n, t«i ®. nhËn ®−îc sù quan t©m gióp ®ì tËn t×nh cña nhiÒu tËp thÓ, c¸ nh©n, cña gia ®×nh vµ ng−êi th©n. Nh©n dÞp nµy, tr−íc hÕt cho phÐp t«i ®ù¬c bµy tá lßng kÝnh träng vµ biÕt ¬n s©u s¾c tíi thÇy PGS -TS Hoµng Ngäc ThuËn ®. tËn t×nh h−íng dÉn, chØ b¶o, gióp ®ì vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t«i thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c thÝ nghiÖm vµ hoµn thµnh luËn v¨n nµy. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« Khoa n«ng häc, tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp 1 Hµ Néi; Khoa sau ®¹i häc, tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp 1 Hµ Néi ®. lu«n lu«n gióp ®ì t«i trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp, nghiªn cøu vµ hoµn thµnh b¶n luËn v¨n. T«i xin tr©n träng c¶m ¬n Tr−êng ®¹i häc Hång §øc; Khoa n«ng l©m ng−, tr−êng ®¹i häc Hång §øc; Bé m«n khoa häc c©y trång, khoa n«ng l©m ng−, tr−êng ®¹i häc Hång §øc vµ c¸c ®ång nghiÖp … ®. quan t©m gióp ®ì vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng tr×nh nghiªn cøu. §Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy, t«i cßn nhËn ®−îc sù ®éng viªn kÞp thêi cña gia ®×nh vµ ng−êi th©n. Mét lÇn n÷a cho phÐp t«i bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Ðn tÊt c¶ nh÷ng sù gióp ®ì khÝch lÖ quy b¸u nµy. T¸c gi¶ luËn v¨n Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iv Môc lôc 1. Më ®Çu 1 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 1 1.2. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi 3 1.2.1. ý nghÜa khoa häc 3 1.2.2. ý nghÜa thùc tiÔn 4 1.3. Môc tiªu cña ®Ò tµi 4 1.4. §èi t−îng, ®Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu cña ®Ò tµi 4 1.4.1. §èi t−îng nghiªn cøu 4 1.4.2. §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu cña ®Ò tµi 4 2. Tæng quan 6 2.1. C¬ së khoa häc cña ®Ò tµi 6 2.1.1. Nguån gèc, vÞ trÝ, ph©n lo¹i, gi¸ trÞ kinh tÕ vµ gi¸ trÞ sö dông 6 2.1.2. C¸c ®Æc ®iÓm thùc vËt häc 8 2.1.3. Yªu cÇu ngo¹i c¶nh cña c©y hoa cóc 10 2.1.4. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn hoa cóc trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 13 2.1.4.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn hoa cóc trªn thÕ giíi 14 2.1.4.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn hoa cóc ë ViÖt Nam 15 2.2. T×nh h×nh nghiªn cøu c©y hoa cóc trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 18 2.2.1. T×nh h×nh nghiªn cøu c©y hoa cóc trªn thÕ giíi 18 2.2.2.T×nh h×nh nghiªn cøu c©y hoa cóc ë ViÖt Nam 23 2.2.2.1. ChiÕu s¸ng bæ sung hoÆc chiÕu s¸ng gi¸n ®o¹n 23 2.2.2.2. Rót ng¾n thêi kú sinh tr−ëng sinh d−ìng, kÝch thÝch sù në hoa cña c©y hoa cóc b»ng c¸ch che s¸ng trong thùc tÕ s¶n xuÊt 24 2.2.2.3. §iÒu tiÕt sinh tr−ëng cho hoa cóc 25 2.2.2.4. C¾m cäc lµm giµn gi÷ c©y hoa cóc 26 2.2.2.5. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ nu«i cÊy m« tÕ bµo hoa cóc 26 2.2.2.6. Nghiªn cøu vÒ chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr−ëng hoa cóc 27 2.2.2.7. Nghiªn cøu vÒ s©u bÖnh h¹i hoa cóc 28 2.2.2.8. Mét sè nghiªn cøu vÒ ph©n bãn cho hoa cóc 28 3. VËt liÖu, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 30 3.1. VËt liÖu vµ ®Þa ®iÓm nghiªn cøu 30 3.1.1. VËt liÖu nghiªn cøu 30 3.1.2. §Þa ®iÓm nghiªn cøu 30 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………v 3.2. Néi dung nghiªn cøu 30 3.3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 30 3.3.1. Ph−¬ng ph¸p phi thùc nghiÖm 30 3.3.2. Ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm 30 3.3.3. C¸c chØ tiªu vµ ph−¬ng ph¸p theo dâi 41 3.3.4. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ xö lý sè liÖu 43 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 44 4.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn cña thµnh phè Thanh Ho¸ 44 4.1.1. §Æc ®iÓm khÝ hËu cña thµnh phè Thanh Ho¸ ¶nh h−ëng ®Õn sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c¸c gièng cóc nghiªn cøu 44 4.1.2. §Æc ®iÓm cña ®Êt ®ai thµnh phè Thanh Ho¸ ¶nh h−ëng ®Õn sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c¸c gièng cóc nghiªn cøu 49 4.2. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô hoa cóc t¹i thµnh phè Thanh Ho ¸ 50 4.2.1. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt hoa cóc cña thµnh phè Thanh Hãa 50 4.2.2. Thùc tr¹ng tiªu thô hoa cóc ë thµnh phè Thanh Hãa 52 4.3. Nghiªn cøu qu ¸tr×nh sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña mét sè gièng cóc ë c¸c vô ®«ng xu©n (2006-2007), xu©n hÌ (2007) 54 4.3.1. §Æc ®iÓm thùc vËt häc cña c¸c gièng cóc nghiªn cøu 54 4.3.2. Thêi gian vµ tû lÖ ra rÔ ë cµnh gi©m cña c¸c gièng cóc nghiªn cøu trong vô ®«ng xu©n 2006 - 2007 t¹i thµnh phè Thanh Ho¸ 55 4.3.3. C¸c thêi kú sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c¸c gièng cóc nghiªn cøu ë vô ®«ng xu©n 2006 – 2007 vµ vô xu©n hÌ 2007 t¹i thµnh phè Thanh Ho¸ 56 4.3.4. §Æc ®iÓm sinh tr−ëng cña c¸c gièng cóc nghiªn cøu ë vô ®«ng xu©n 2006 – 2007 vµ vô xu©n hÌ 2007 t¹i thµnh phè Thanh Ho¸ 56 4.3.5. §Æc ®iÓm vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng hoa cña c¸c gièng cóc nghiªn cøu 57 4.4. Nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l−îng hoa cña mét sè gièng cóc trång vô ®«ng xu©n 2006 – 2007 vµ vô xu©n hÌ 2007 t¹i Thanh Ho ¸ 58 4.4.1. ¶nh h−ëng cña c−êng ®é vµ thêi gian chiÕu s¸ng ®Õn n¨ng suÊt, phÈm chÊt hoa cña mét sè gièng cóc ë vô ®«ng xu©n 2006 – 2007 t¹i Thanh Ho¸ 58 4.4.1.1. ¶nh h−ëng cña c−êng ®é vµ thêi gian chiÕu s¸ng ®Õn sinh tr−ëng cña mét sè gièng cóc trång vô ®«ng xu©n 2006 - 2007 t¹i Thanh Ho¸ 59 4.4.1.2. ¶nh h−ëng cña c−êng ®é vµ thêi gian chiÕu s¸ng ®Õn kh¶ n¨ng kh¸ng s©u bÖnh h¹i cña mét sè gièng cóc trång vô ®«ng xu©n 2006 - 2007 vµ vô xu©n hÌ 2007 t¹i Thanh Ho¸ 65 4.4.1.3. ¶nh h−ëng cña c−êng ®é vµ thêi gian chiÕu s¸ng ®Õn n¨ng suÊt, chÊt l−îng cña mét sè gièng cóc trång vô ®«ng xu©n 2006 - 2007 t¹i Thanh Ho¸ 65 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vi 4.4.1.4. ¶nh h−ëng cña c−êng ®é vµ thêi gian chiÕu s¸ng ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ cña mét sè gièng cóc trång vô ®«ng xu©n 2006 - 2007 t¹i Thanh Ho¸ 68 4.4.2. ¶nh h−ëng cña nguån gèc c©y mÑ ®Õn hÖ sè nh©n gièng vµ n¨ng xuÊt, chÊt l−îng gièng cóc vµng §µi Loan trong vô ®«ng – xu©n 2006 - 2007 t¹i Thanh Ho¸ 70 4.4.2.1. ¶nh h−ëng cña nguån gèc gièng ®Õn hÖ sè nh©n gièng vµ c¸c thêi kú sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña gièng cóc vµng §µi Loan trong vô ®«ng xu©n 2006 - 2007 t¹i Thanh Ho ¸ 71 4.4.2.2. ¶nh h−ëng cña nguån gèc gièng ®Õn n¨ng suÊt, chÊt l−îng hoa cña gièng cóc vµng §µi Loan trong vô ®«ng – xu©n 2006 - 2007 t¹i Thanh Ho¸ 73 4.4.3. ¶nh h−ëng cña thêi vô trång ®Õn thêi gian thu ho¹ch, n¨ng suÊt, chÊt l−îng hoa c¾t cµnh cña mét sè gièng cóc trong vô ®«ng xu©n 2006 - 2007 vµ vô xu©n hÌ 2007 t¹i Thanh Ho¸ 74 4.4.3.1. ¶nh h−ëng cña thêi vô trång ®Õn sinh tr−ëng cña mét sè gièng cóc trong vô ®«ng xu©n 2006 - 2007 vµ vô xu©n hÌ 2007 t¹i Thanh Ho¸ 74 4.4.3.2. ¶nh h−ëng cña thêi vô trång ®Õn chÊt l−îng hoa cña c¸c gièng cóc míi nhËp néi trong vô ®«ng xu©n 2006 - 2007 vµ vô xu©n hÌ 2007 t¹i Thanh Ho ¸ 79 4.4.3.3. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña thêi vô trång ®Õn chÊt l−îng hoa cña mét sè gièng cóc trong vô ®«ng xu©n 2006 - 2007 t¹i Thanh Ho¸ 83 4.4.4. ¶nh h−ëng cña mét sè d¹ng ph©n bãn l¸ Pomior ®Õn n¨ng suÊt, chÊt l−îng hoa cóc c¾t cµnh 85 4.4.4.1. ¶nh h−ëng cña mét sè d¹ng ph©n bãn l¸ Pomior kh¸c nhau ®Õn sinh tr−ëng, ph¸t cña mét sè gièng cóc trong vô ®«ng xu©n 2006 - 2007 t¹i Thanh Ho¸ 85 4.4.4.2. ¶nh h−ëng cña mét sè d¹ng ph©n bãn l¸ Pomior kh¸c nhau ®Õn chÊt l−îng hoa c¾t cµnh cña mét sè gièng cóc trång vô ®«ng – xu©n 2006 - 2007 t¹i Thanh Ho¸ 87 4.4.4.3. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc sö dông mét sè d¹ng ph©n bãn l¸ Pomior kh¸c nhau trong s¶n xuÊt hoa cóc c¾t cµnh trång vô ®«ng xu©n 2006 - 2007 t¹i Thanh Ho¸ 89 4.4.5. ¶nh h−ëng cña ph©n bãn vi sinh B¶o §¾c ®Õn chÊt l−îng hoa c¾t cµnh cña mét sè gièng cóc trång vô ®«ng – xu©n 2006 - 2007 t¹i Thanh Ho¸ 90 4.4.5.1. ¶nh h−ëng cña ph©n bãn vi sinh B¶o §¾c ®Õn sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña mét sè gièng cóc trång vô ®«ng – xu©n 2006 - 2007 t¹i Thanh Ho¸ 90 4.4.5.2. ¶nh h−ëng cña ph©n bãn vi sinh B¶o §¾c ®Õn chÊt l−îng hoa c¾t cµnh cña mét sè gièng cóc trång vô ®«ng xu©n 2006 - 2007 t¹i Thanh Ho¸ 94 4.4.5.3. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc sö dông ph©n bãn vi sinh B¶o §¾ctrong s¶n xuÊt hoa cóc c¾t cµnh trång vô ®«ng xu©n 2006 - 2007 t¹i Thanh Ho¸ 97 4.4.6. Nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña dung dÞch c¾m hoa ®Õn ®é bÒn hoa cóc c¾m lä 98 4.5. X©y dùng quy tr×nh s¶n xuÊt hoa cóc 100 4.5.1. Kü thuËt nh©n giống 100 4.5.2. Kü thuËt trång 104 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vii 4.5.3. Kü thuËt ch¨m sãc 105 4.5.4. Thu h¸i hoa 110 KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 112 1. KÕt luËn 112 2. §Ò nghÞ 113 Tµi liÖu tham kh¶o 114 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………1 1. Më ®Çu 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi TËp qu¸n v¨n ho¸ dïng hoa t−¬i t¨ng tr−ëng theo sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ phån vinh cña mét ®Êt n−íc. ë c¸c n−íc tiªn tiÕn, nhu cÇu vµ chi phÝ vÒ hoa t−¬i kh¸ cao: Ph¸p 140 USD, Hµ Lan 65 USD, Thuþ SÜ 67 USD, Mỹ 43 USD, Canada 39 USD / ng−êi / n¨m... S¶n l−îng hoa tăng lªn theo thêi gian, tõ 1996- 2002 s¶n l−îng t¨ng lªn 2 lÇn, gi¸ trÞ s¶n l−îng tõ 25 tØ USD lªn 45 tØ USD. NhiÒu n−íc cã nÒn c«ng nghiÖp trång hoa ®¹t gi¸ trÞ s¶n l−îng rÊt cao nh− Hµ Lan 4,5 tØ USD / n¨m; Mü 3,9 tØ USD / n¨m; NhËt b¶n 3,2 tØ USD / n¨m v.v. Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng cã diÖn tÝch trång hoa chiÕm 60% diÖn tÝch hoa cña thÕ giíi, nh−ng diÖn tÝch trång hoa th−¬ng m¹i nhá, c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn chØ chiÕm 20% thÞ tr−êng hoa thÕ giíi, nguyªn nh©n do diÖn tÝch trång hoa ®−îc b¶o vÖ thÊp, hoa th−êng ®−îc trång trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña ®ång ruéng, chñ yÕu phôc vô thÞ tr−êng néi ®Þa. C¸c n−íc §«ng Nam ¸ cã s¶n l−îng hoa lín: Th¸i Lan; §µi Loan; Singapo; Trung Quèc.[19]. ViÖt Nam lµ mét n−íc n«ng nghiÖp, cã diÖn tÝch trång trät là 7 triÖu ha, 70% d©n sè sèng b»ng nghÒ n«ng, ng−êi d©n cÇn cï chÞu khã, cã kinh nghiÖm s¶n xuÊt hoa, nh−ng diÖn tÝch trång hoa ë ViÖt Nam cßn nhá, chiÕm kho¶ng 0,02% diÖn tÝch ®Êt trång trät, tËp trung ë c¸c vïng trång hoa truyÒn thèng, ë thµnh phè, khu c«ng nghiÖp, khu du lÞch, nghØ m¸t. N¨m 2003 tæng diÖn tÝch trång hoa kho¶ng 5.700 ha. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do nhu cÇu cña cuéc sèng, vµ do hoa lµ c©y trång cho thu nhËp kh¸, viÖc ph t¸ triÓn s¶n xuÊt hoa ë ViÖt Nam ®. t¨ng nhanh, nh−ng chñ yÕu vÉn lµ trång hoa ngoµi tù nhiªn; n¨m 2004, C«ng ty hoa Hafarm (§µ L¹t-L©m §ång) ®. øng dông c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt hoa hång, cóc, ®ång tiÒn, lily; gièng nhËp tõ Hµ Lan, víi 28 ha nhµ l−íi, kÕt qu¶ cho n¨ng suÊt vµ thu hiÖu qu¶ kinh tÕ cao gÊp 20-30 lÇn so víi trång hoa th«ng th−êng. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………2 Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x. héi ®êi sèng con ng−êi ®−îc n©ng cao, nhu cÇu th−ëng thøc c¸i ®Ñp cµng gia t¨ng th× nghÒ trång hoa, ®. vµ ®ang trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ thu nhiÒu lîi nhuËn. N¨m 2006 Festival hoa thÕ giíi ®−îc tæ chøc t¹i §µ L¹t ®. nãi lªn ý nghÜa vµ gi¸ trÞ nghÒ trång hoa ë n−íc ta. KÕ ho¹ch cña ViÖt Nam lµ ph¸t triÓn diÖn tÝch trång hoa lªn kho¶ng 10.000 ha, víi s¶n l−îng 3,5 tỷ cành, kim ng¹ch xuÊt khÈu 60 triÖu USD vào năm 2010. H−íng s¶n xuÊt hoa lµ t¨ng n¨ng suÊt, gi¶m chi phÝ lao ®éng, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. Môc tiªu s¶n xuÊt hoa cÇn h−íng tíi lµ gièng hoa ®Ñp, t−¬i, chÊt l−îng cao vµ gi¸ thµnh thÊp. Cïng víi c¸c ®Þa ph−¬ng cã truyÒn thèng trång hoa nh− §µ L¹t (L©m §ång); Hãc M«n (Thµnh phè Hå ChÝ Minh); T©y Tùu, Phó Th−îng,VÜnh Tuy, Thanh Tr× (Hµ Néi); Mª Linh (VÜnh Phóc)... s¶n xuÊt hoa ë thµnh phè Thanh Ho¸ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y còng ph¸t triÓn, ®. gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho nhiÒu hé n«ng d©n. Tuy nhiªn s¶n xuÊt hoa ë thµnh phè Thanh Ho¸ cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ diÖn tÝch canh t¸c, n¨ng suÊt chÊt l−îng ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu thÞ tr−êng. ViÖc më réng s¶n xuÊt còng gÆp nhiÒu khã kh¨n do diÖn tÝch manh món, quy m« nhá, c«ng nghÖ l¹c hËu chñ yÕu hoa ®−îc trång tù nhiªn ngoµi ®ång ruéng, chØ cã mét sè diÖn tÝch thÝ nghiÖm vµ v−ên −¬m lµ cã m¸i che, c¸c biÖn ph¸p s¶n xuÊt theo lèi canh t¸c cæ truyÒn, mang nÆng tÝnh tù ph¸t, dùa vµo kinh nghiÖm lµ chÝnh. Hoa cóc lµ mét trong n¨m lo¹i hoa quan träng trªn thÕ giíi ®−îc trång réng r.i ë hÇu kh¾p c¸c n−íc. ë ViÖt Nam c©y hoa cóc ®. cã tõ l©u ®êi, ngµy cµng trë nªn th©n thuéc víi ng−êi s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. C©y hoa cóc kh«ng chØ hÊp dÉn ng−êi th−ëng ngo¹n vÒ mµu s¾c, h×nh d¸ng mµ cßn thu hót c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh bëi ®Æc tÝnh rÊt bÒn, t−¬i l©u, kh«ng bÞ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………3 rông c¸nh, dÔ b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn ®i xa, ®©y lµ mét ®Æc tÝnh mµ kh«ng ph¶i loµi hoa nµo còng cã ®−îc. Cóc còng lµ lo¹i c©y dÔ trång, dÔ nh©n gièng, cã thÓ trång nhiÒu vô trong n¨m trªn mét quy m« lín vµ ®Æc biÖt lµ nhu cÇu vÒ hoa cóc trªn thÞ tr−êng lóc nµo còng lín, do ®ã hoa cóc ®ang lµ c©y trång ®−îc chó träng ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m qua tèc ®é ph¸t triÓn c©y hoa cóc ë n−íc ta rÊt m¹nh ®ãng gãp mét nguån thu kh«ng nhá cho c¸c hé n«ng d©n trång hoa, lµm thay ®æi bé mÆt n«ng th«n. Tuy nhiªn, s¶n xuÊt hoa cóc ë n−íc ta còng cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ diÖn tÝch canh t¸c, n¨ng suÊt, chÊt l−îng ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu thÞ tr−êng, nguån cung cÊp gièng ch−a ®−îc khai th¸c hÕt, c¸c gièng nhËp vÒ tuy ®. gãp phÇn lµm t¨ng chñng lo¹i, t¨ng sù ®a d¹ng vÒ mµu s¾c nh−ng chØ trång theo kinh nghiÖm , ch−a ®¸nh gi¸ hÕt ®−îc c¸c ®Æc tÝnh n«ng sinh häc cña gièng, ch−a x©y dùng ®−îc c¸c biÖn ph¸p kü thuËt phï hîp víi tõng gièng, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng hoa ch−a cao, sè l−îng kh«ng c©n ®èi, tån ®äng vµo ngµy b×nh th−êng, ®¾t vµ khan hiÕm trong nh÷ng dÞp lÔ tÕt do ®ã ph¶i nhËp hoa cña n−íc ngoµi. Nh»m gãp phÇn kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn t¹o ®iÒu kiÖn cho c©y hoa cóc ph¸t triÓn v÷ng ch¾c, cã hiÖu qu¶ ë vïng trång hoa thµnh phè Thanh Ho¸, chóng t«i ®. lùa chän ®Ò tµi: “Nghiªn cøu ®Æc tÝnh n«ng sinh häc vµ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt n©ng cao n¨ng suÊt, phÈm chÊt mét sè gièng cóc ë vïng trång hoa thµnh phè Thanh Ho¸” 1.2. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi 1.2.1. ý nghÜa khoa häc - Nghiªn cøu mét sè ®Æc tÝnh n«ng sinh häc cña c¸c gièng cóc cã triÓn väng, trong ®iÒu kiÖn sinh th¸i vïng trång hoa ngo¹i « thµnh phè Thanh Ho¸, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………4 lµm c¬ së d÷ liÖu ®Ó x©y dùng quy tr×nh kü thuËt th©m canh hoa cóc theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ cho n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cao. - C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ c¬ së cho c¸c ®Ò tµi khoa häc tiÕp theo vÒ hoa cóc - lµ t− liÖu ®Ó nghiªn cøu, gi¶ng d¹y ë ®Þa ph−¬ng vµ c¸c vïng trong c¶ n−íc. 1.2.2. ý nghÜa thùc tiÔn - Nghiªn cøu mét sè biÖn ph¸p kü thuËt lµm t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l−îng hoa (nh− gièng, thêi vô, ph©n bãn, chiÕu s¸ng bæ sung...) trªn c¬ së ®ã x©y dùng quy tr×nh s¶n xuÊt, chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt trång cóc cho vïng trång hoa thµnh phè Thanh Ho¸. - Gãp phÇn x©y dùng vïng s¶n xuÊt hoa cóc t¹i Thanh Ho¸ phôc vô nhu cÇu tiªu dïng trong n−íc vµ xuÊt khÈu. 1.3. Môc tiªu cña ®Ò tµi - Nghiªn cøu mét sè ®Æc tÝnh n«ng sinh häc cña c¸c gièng cã triÓn väng trong ®iÒu kiÖn canh t¸c trong nhµ nil«ng cã ®é më 60%. - X¸c ®Þnh c¸c yÕu tè vi khÝ hËu ¶nh h−ëng ®Õn sinh tr−ëng, ph¸t triÓn vµ chÊt l−îng hoa c¾t cña mét sè gièng cóc. - X¸c ®Þnh mét sè biÖn ph¸p kü thuËt thÝch hîp (ph−¬ng ph¸p trång, ph©n bãn, mËt ®é vµ thêi vô) cho mét sè gièng cóc. 1.4. §èi t−îng, ®Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu cña ®Ò tµi 1.4.1. §èi t−îng nghiªn cøu: 5 gièng cóc gåm: CN 20, CN19, CN01, Vµng §µi Loan, Tiger. 1.4.2. §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu cña ®Ò tµi: - C¸c thÝ nghiÖm ®−îc thùc hiÖn trªn ®Êt v−ên thùc nghiÖm, Tr−êng ®¹i häc Hång §øc (X. Qu¶ng Th¾ng - Thµnh phè Thanh Ho¸). Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………5 - ThÝ nghiÖm ®−îc thùc hiÖn ë 2 vô: vô ®«ng xu©n 2006 - 2007 vµ vô xu©n hÌ 2007. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………6 2. Tæng quan 2.1. C¬ së khoa häc cña ®Ò tµi 2.1.1. Nguån gèc, vÞ trÝ, ph©n lo¹i, gi¸ trÞ kinh tÕ vµ gi¸ trÞ sö dông - C©y hoa Cóc cã tªn khoa häc lµ Chrysanthemum ®−îc ®Þnh nghÜa tõ Chrysos (vµng) vµ Anthemon (hoa) bëi Linneaus n¨m 1753, cã nguån gèc tõ Trung Quèc, NhËt B¶n vµ mét sè n−íc Ch©u ¢u. Chen. J (1985) [27] ®. chøng minh r»ng cóc ®. ®−îc trång ë Trung Quèc c¸ch ®©y 500 n¨m tr−íc c«ng nguyªn. Ngµy nay cóc ®. ®−îc trång hÇu kh¾p c¸c n−íc trªn thÕ giíi. ë ViÖt Nam hoa cóc ®. ®−îc trång tõ l©u ®êi, ng−êi ViÖt Nam coi hoa cóc lµ biÓu t−îng cña sù thanh cao, lµ mét trong 4 loµi th¶o méc ®−îc xÕp vµo hµng tø quý “tïng, cóc, tróc, mai” hoÆc “mai, lan, cóc, tróc”. - Tõ ®Çu thÕ kû 19, hoa cóc ®. ®−îc trång ë Mü, nh−ng ph¶i ®Õn n¨m 1860 hoa cóc míi trë thµnh hµng hãa vµ ®−îc trång trong nhµ l−íi. HiÖn nay ë Mü, hoa cóc lµ lo¹i hoa rÊt quan träng, chñ yÕu ®Ó c¾t cµnh, mét phÇn trång trong chËu [26]. - Trong hÖ thèng ph©n lo¹i thùc vËt, Vâ V¨n Chi, D−¬ng §øc TiÕn (1988) [5] ®. xÕp c©y hoa cóc vµo líp hai l¸ mÇm (Dicotyledonec) ph©n líp cóc (Asterydae), bé cóc (Asterales), hä cóc (Asteraceae), ph©n hä hoa cóc (Asteroidae), chi (Chrysanthemum). Cßn theo ®iÒu tra cña Lª Kim Biªn (1984) [1] th× riªng Chrysanthemum. L (§¹i cóc) ë ViÖt Nam cã 5 loµi, trªn thÕ giíi 200 loµi vµ kho¶ng 1000 gièng, c¸c gièng loµi thuéc chi nµy chñ yÕu sö dông lµm hoa, c©y c¶nh ... - N¨m 1969, Vâ V¨n Chi, Lª Kh¶ KÕ, Vò V¨n Chuyªn ... [4] khi ®iÒu tra ph©n lo¹i c©y cá ë ViÖt Nam còng ®. kÕt luËn hä cóc rÊt lín, cã nhiÒu chi vµ hiÖn nay trªn thÕ giíi cã kho¶ng 20.000 loµi vµ trªn 1000 gièng ®. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………7 ®−îc trång phæ biÕn, riªng ViÖt Nam cã 75 gièng, 199 loµi (trong ®ã cã nhiÒu gièng loµi nhËp trång nh−ng ch−a ®−îc m« t¶). - TrÇn Hîp n¨m 1993 [10] ®. ph©n lo¹i c©y hoa cóc thuéc nhãm c©y th©n cá, cã hoa lµm c¶nh vµ còng ®−a ra mét sè loµi cóc trång ë ViÖt Nam nh− c©y TÇn « (Rau cóc – C. coronarium Linn), c©y cóc tr¾ng (C. morifolium), c©y cóc vµng (Kim cóc – C. indicum Linn) vµ cóc trõ trïng (C. cinerariaefolium vis). - Lª H÷u CÇn, NguyÔn Xu©n Linh (2003) [2] ®. dùa vµo 3 c¸ch sau ®Ó ph©n lo¹i cóc: + Dùa vµo h×nh d¸ng hoa ®Ó ph©n lo¹i cóc ®¬n hay cóc kÐp: Cóc ®¬n: hoa th−êng nhá tõ 2-5 cm, chØ cã tõ 1-3 hµng c¸nh ë vßng ngoµi cïng, cßn nh÷ng vßng trong lµ nh÷ng c¸nh hoa rÊt nhá th−êng gäi lµ cåi hoa nh− Chi th¬m vµng, Chi §µ L¹t. Cóc kÐp: hoa cã thÓ > 10 cm hoÆc < 5 cm nh−ng cã nhiÒu c¸nh, xÕp tõng vßng xÝt nhau, cã lo¹i c¸nh dµi cong nh− §¹i ®o¸, B¹ch khæng t−íc ... cã lo¹i c¸nh ng¾n ®Òu nh− CN93, CN98... + Dùa vµo h×nh thøc nh©n gièng: bao gåm nh©n gièng b»ng ph−¬ng ph¸p v« tÝnh nh− tØa chåi, gi©m cµnh vµ nh©n gièng b»ng ph−¬ng ph¸p h÷u tÝnh ®ã lµ h×nh thøc sö dông h¹t ®Ó gieo. + Dùa vµo thêi vô trång hay ph¶n øng cña gièng ®èi víi tÝnh chÞu rÐt ®Ó ph©n lo¹i: Vô sím: nh÷ng gièng kÐm chÞu rÐt nh− cóc gÊm, Ho¹ mi. Vô muén: nh÷ng gièng chÞu rÐt nh− Mãng rång, Kim tö nhung. ChÝnh vô: nh÷ng gièng chÞu rÐt trung b×nh nh− c¸c lo¹i cóc §¹i ®o¸. Tuy nhiªn c¨n cø vµo tÝnh chÞu rÐt cña gièng còng kh«ng chÝnh x¸c tuyÖt ®èi v× cßn phô thuéc vµo thêi tiÕt cña tõng vô, tõng n¨m. HiÖn nay mét Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………8 sè gièng nhËp néi cã thÓ ra hoa vµo mïa hÌ nh− CN93, CN98 ... ®. lµm cho cóc cã thÓ trång quanh n¨m. §Ó dÔ dµng víi ng−êi s¶n xuÊt còng nh− ng−êi tiªu dïng, c¸c gièng cóc ë ViÖt Nam chñ yÕu ph©n theo 2 lo¹i lµ cóc ®¬n (®Ó 1 b«ng trªn c©y) nh− CN93, CN98... vµ cóc chïm (®Ó nhiÒu b«ng / c©y) nh− Ho¹ mi, Cóc gÊm ... - Theo Hoµng ThÞ S¶n (2000) th× Hä cóc lµ mét hä lín nhÊt, ph©n bè réng r.i nhÊt, bao gåm tíi 1000 chi vµ h¬n 20.000 loµi, ph©n bè ë kh¾p mäi n¬i trªn tr¸i ®Êt vµ sèng ®−îc ë c¸c m«i tr−êng kh¸c nhau. Trong hä cã nhiÒu c©y ®−îc trång lµm c¶nh nh−: cóc ®¹i ®o¸ (chrysanthemum), cóc v¹n thä (tagetes), cóc b−ím (cosmos bipinatus), cóc ®ång tiÒn (gerbera). [12]. - VÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ: hiÖu qu¶ trång hoa cóc th−êng cao h¬n trång c¸c lo¹i c©y trång kh¸c, qua ®iÒu tra ë c¸c vïng trång hoa th× trªn cïng mét ®¬n vÞ diÖn tÝch nÕu trång hoa cóc víi mËt ®é kho¶ng 40 - 45 c©y/ m2, ng−êi trång cóc cã thu nhËp cao h¬n trång lóa kho¶ng 10 lÇn / vô (trong vßng 3-4 th¸ng) [13]. 2.1.2. C¸c ®Æc ®iÓm thùc vËt häc - RÔ: theo Lª H÷u CÇn, NguyÔn Xu©n Linh (2003) [2] rÔ c©y hoa cóc thuéc lo¹i rÔ chïm, rÔ Ýt ¨n s©u mµ ph¸t triÓn theo chiÒu ngang. Khèi l−îng bé rÔ lín, do sinh nhiÒu rÔ phô vµ l«ng hót nªn kh¶ n¨ng hót n−íc vµ dinh d−ìng m¹nh, nh−ng rÔ nµy kh«ng ph¸t sinh tõ mÇm rÔ cña h¹t mµ tõ nh÷ng rÔ mäc ë mÊu cña th©n c©y con, gäi lµ m¾t ë nh÷ng phÇn s¸t trªn mÆt ®Êt, tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy mµ trong s¶n xuÊt th−êng Ýt vun cao ®Ó kh«ng lµm ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng cµnh mang hoa. - Th©n: c©y hoa cóc thuéc lo¹i th©n th¶o cã nhiÒu ®èt, gißn, dÔ g.y, kh¶ n¨ng ph©n cµnh m¹nh, nh÷ng gièng cóc ®¬n, th©n mËp th¼ng, gièng cóc chïm th©n nhá vµ cong. Th©n ®øng hay bß, cao hay thÊp, ®èt dµi hay ng¾n, sù ph©n Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………9 cµnh m¹nh hoÆc yÕu cßn tuú thuéc vµo tõng gièng. C©y cã thÓ cao tõ 30-80 cm, thËm chÝ cã khi ®Õn 1,5 – 2 m. - L¸: l¸ cóc xÎ thuú cã r¨ng c−a, l¸ ®¬n mäc so le, mÆt d−íi bao phñ mét líp l«ng t¬, mÆt trªn nh½n, g©n h×nh m¹ng l−íi. Tõ mçi n¸ch l¸ th−êng ph¸t sinh mét mÇm nh¸nh. PhiÕn l¸ to nhá, dµy máng, xanh ®Ëm nh¹t hay xanh vµng cßn tuú theo gièng. Bëi vËy trong s¶n xuÊt ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao th−êng tØa bá c¸c cµnh nh¸nh phô ®èi víi gièng cóc ®¬n vµ ®Ó c©y sinh tr−ëng ph¸t triÓn tù nhiªn ®èi víi c¸c gièng cóc chïm. Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ th©n l¸ cho thÊy, nh÷ng gièng cóc cã n¨ng suÊt cao th−êng cã bé l¸ gän, th©n cøng mËp vµ th¼ng, kh¶ n¨ng chèng ®æ tèt. - Hoa: theo Okada (1994) [37] ®. miªu t¶ cóc lµ hoa l−ìng tÝnh hoÆc ®¬n tÝnh víi nhiÒu mµu s¾c kh¸c nhau, ®−êng kÝnh hoa tõ 1,5 – 2 cm, cã thÓ lµ ®¬n hay kÐp vµ th−êng mäc nhiÒu hoa trªn mét cµnh, ph¸t sinh tõ c¸c n¸ch l¸. Hoa cóc gåm nhiÒu hoa nhá hîp l¹i trªn mét cuèng hoa, h×nh thµnh hoa tù ®Çu tr¹ng. Trµng hoa dÝnh vµo bÇu nh− h×nh c¸i èng, trªn èng ®ã ph¸t sinh c¸nh hoa. Nh÷ng c¸nh n»m phÝa ngoµi th−êng cã mµu s¾c ®Ëm h¬n vµ xÕp thµnh nhiÒu tÇng, viÖc xÕp chÆt hay láng cßn tuú gièng. C¸nh cã nhiÒu h×nh d¹ng kh¸c nhau, cong hoÆc th¼ng, cã lo¹i c¸nh ng¾n ®Òu, cã lo¹i dµi, xoÌ ra ngoµi hay cuèn vµo trong. Hoa cóc cã 4 - 5 nhÞ ®ùc dÝnh vµo nhau bao xung quanh vßi nhuþ. Vßi nhuþ m¶nh, h×nh chØ chÎ ®«i. Khi phÊn chÝn, bao phÊn në tung phÊn ra ngoµi, nh−ng lóc nµy nhuþ cßn non ch−a cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn h¹t phÊn. Bëi vËy hoa cóc tuy l−ìng tÝnh mµ th−êng biÖt giao, nghÜa lµ kh«ng thÓ thô phÊn trªn cïng hoa, nÕu muèn lÊy h¹t gièng ph¶i thô phÊn nh©n t¹o. Trong s¶n xuÊt viÖc cung cÊp c©y con chñ yÕu thùc hiÖn b»ng ph−¬ng ph¸p nh©n gièng v« tÝnh. - Qu¶: lµ qu¶ bÕ kh«, h×nh trô h¬i dÑt chØ chøa mét h¹t. H¹t cã ph«i th¼ng vµ kh«ng cã néi nhñ. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………10 2.1.3. Yªu cÇu ngo¹i c¶nh cña c©y hoa cóc - NhiÖt ®é C©y hoa cóc cã nguån gèc «n ®íi nªn −a khÝ hËu m¸t mÎ. Theo Langton (1987) [ 36 ] nhiÖt ®é cho c©y cóc sinh tr−ëng ph¸t triÓn tèt lµ 15 – 200C. Cóc cã thÓ chÞu ®−îc nhiÖt ®é tõ 10 – 350C, nh−ng trªn 350C vµ d−íi 100C sÏ lµm cóc sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn kÐm. DeJong (1978) [29], Hoogeweg (1999) [31] vµ Karlson (1989) [33] cho r»ng nhiÑt ®é tèi thÝch cho sù ra rÔ cña cóc lµ 160C – 200C. NhiÖt ®é nµy phï hîp víi ®iÒu kiÖn mïa Xu©n vµ mïa Thu cña miÒn B¾c ViÖt Nam. Khi nghiªn cøu vÒ ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é tíi sù ra hoa cña c¸c gièng cóc t¹i Ch©u ¢u, Karlson [33], [34] chia cóc lµm 3 nhãm: + Nhãm gièng kh«ng bÞ ¶nh h−ëng bëi nhiÖt ®é: trong ph¹m vi tõ 100C – 270C, nhiÖt ®é kh«ng ¶nh h−ëng g× ®Õn sù ph©n hãa vµ ph¸t dôc cña hoa, nh−ng nhiÖt ®é cao h¬n hoÆc thÊp h¬n sÏ øc chÕ sù ra hoa. + Nhãm gièng bÞ nhiÖt ®é thÊp øc chÕ ra hoa: b×nh th−êng chóng b¾t ®Çu ph©n hãa mÇm hoa tõ 160C trë lªn, nhiÖt ®é thÊp d−íi 160C sÏ øc chÕ sù ph©n hãa hoa. + Nhãm gièng bÞ nhÞªt ®é cao øc chÕ ra hoa: nhiÖt ®é b¾t ®Çu ph©n hãa hoa cña nhãm nµy cao (>200C) nh−ng nÕu nhiÖt ®é qu¸ cao (trªn 350C) kÐo dµi th× sù ph¸t dôc cña nô bÞ ngõng trÖ. Theo c¸c t¸c gi¶ Strelitus, Zhuravic (1986) [39] th× nhiÖt ®é ¶nh h−ëng tíi c©y hoa cóc thÓ hiÖn ë hai mÆt: NhiÖt ®é ¶nh h−ëng tíi tèc ®é ph¸t triÓn nô vµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh në hoa. NhiÖt ®é ¶nh h−ëng tíi mµu s¾c hoa, chÊt l−îng hoa: ë nhiÖt ®é cao, mµu s¾c hoa nh¹t, kh«ng ®Ëm. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………11 - ¸nh s¸ng Khi nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña ¸nh s¸ng tíi c©y hoa cóc, c¸c t¸c gi¶ Yulian vµ Fujme (1995) [42] ®. kÕt luËn, cóc lµ c©y ng¾n ngµy, −a ¸nh s¸ng vµ ®ªm l¹nh. Thêi kú ®Çu mÇm non míi ra rÔ, c©y cÇn Ýt ¸nh s¸ng, trong qu¸ tr×nh sinh tr−ëng, ¸nh s¸ng qu¸ m¹nh sÏ lµm cho c©y chËm lín vµ chÊt l−îng hoa gi¶m. C¸c t¸c gi¶ Jong (1989) [35], Strojuy (1995) [40] kh¼ng ®Þnh, thêi gian chiÕu s¸ng rÊt quan träng cho c©y, hay nãi c¸ch kh¸c: ngµy, ®ªm dµi ng¾n kh¸c nhau cã t¸c dông kh¸c nhau víi lo¹i c©y nµy. HÇu hÕt c¸c gièng cóc trong thêi kú sinh tr−ëng sinh d−ìng cÇn ¸nh s¸ng ngµy dµi trªn 13 giê, cßn trong giai ®o¹n træ hoa, c©y chØ cÇn ¸nh s¸ng ngµy ng¾n tõ 10 – 11 giê / ngµy- ®ªm. Mét sè gièng cóc cã giíi h¹n vÒ ®é dµi ngµy cho sù ra hoa, tøc lµ chØ khi thêi gian chiÕu s¸ng b»ng hoÆc ng¾n h¬n thêi gian nhÊt ®Þnh míi cã thÓ h×nh thµnh mÇm hoa vµ nô, khi thêi gian chiÕu s¸ng dµi h¬n thêi gian giíi h¹n th× chóng kh«ng thÓ h×nh thµnh mÇm hoa. Theo nghiªn cøu cña §Æng V¨n §«ng (2000) [7] , hoa cóc ®−îc trång vµo vô hÌ – thu ë ®iÒu kiÖn miÒn B¾c ViÖt Nam, sau ngµy h¹ chÝ víi thêi gian chiÕu s¸ng trong ngµy ng¾n dÇn, khi ®Õn mét ®é dµi chiÕu s¸ng nhÊt ®Þnh, cóc b¾t ®Çu ph©n hãa mÇm hoa. Lóc nµy, thêi gian chiÕu s¸ng trong ngµy tiÕp tôc ng¾n thªm, nô hoa sÏ ph¸t dôc b×nh th−êng vµ ®Õn cuèi mïa Thu, ®Çu mïa §«ng th× hoa në. ChÝnh v× vËy ®©y lµ thêi vô thuËn lîi nhÊt cho trång cóc ë c¸c tØnh miÒn B¾c mµ kh«ng cÇn ph¶i xö lý quang chu kú. ë c¸c mïa vô kh¸c nhau vµ c¸c vïng vÜ ®é kh¸c nhau, kÓ c¶ lóc b¾t ®Çu ph©n hãa mÇm hoa, yªu cÇu sè ngµy cã thêi gian chiÕu s¸ng ngµy dµi vµ ngµy ng¾n còng kh¸c nhau. V× vËy, khi trång cóc ta ph¶i chän gièng vµ thêi vô trång Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………12 thÝch hîp, ®ång thêi cÇn ®iÒu tiÕt ®Ó ®¶m b¶o cho sù ra hoa b×nh th−êng theo ý muèn. C¸c gièng hoa cóc ph¶n øng kh¸c nhau víi quang chu kú tøc lµ kh¸c nhau vÒ sè giê chiÕu s¸ng trong ngµy vµ sè ngµy cã ¸nh s¸ng ngµy ng¾n. ë mét sè n−íc nh− Hµ Lan, Mü, ng−êi ta c¨n cø vµo thêi gian b¾t ®Çu ph©n hãa hoa, ®Õn khi hoa në hoµn toµn ®Ó ph©n thµnh c¸c nhãm gièng kh¸c nhau gäi lµ nhãm gièng quang chu kú, hä ®Æt tªn c¸c gièng theo sè tuÇn b¾t ®Çu cã ¸nh s¸ng ngµy ng¾n, ®Õn khi ra hoa. Ch¼ng h¹n: nhãm gièng ph¶i qua 50 – 56 ngµy tõ lóc b¾t ®Çu ph©n hãa mÇm hoa ®Õn khi hoa në hoµn toµn gäi lµ nhãm gièng 8 tuÇn, nhãm gièng ph¶i qua 57 – 60 ngµy gäi lµ nhãm gièng 9 tuÇn. Víi c¸ch ®ã hä ®. chia ra 10 nhãm gièng víi c¸c møc dao ®éng tõ 6 – 15 tuÇn, trong ®ã sè nhãm tõ 9 – 11 tuÇn lµ nhiÒu nhÊt, sè nhãm 13 – 15 tuÇn gÇn gièng cóc ®«ng cña ViÖt Nam [35]. Sù ra hoa cña c¸c nhãm gièng kh«ng nh÷ng cã nhu cÇu kh¸c nhau vÒ sè ngµy cã thêi gian chiÕu s¸ng ng¾n mµ cßn cã sù kh¸c nhau vÒ sè giê cña tõng giai ®o¹n nh− giai ®o¹n ph©n hãa hoa, giai ®o¹n h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña hoa. Theo c¸c nghiªn cøu ë Trung Quèc [6] [18] th× c¸c gièng cóc mÉn c¶m víi quang chu kú bÊt kÓ lµ ngµy ng¾n hay ngµy dµi ®Òu cã hai d¹ng: mét d¹ng yªu cÇu vÒ chÊt vµ mét d¹ng yªu cÇu vÒ l−îng cña quang chu kú. D¹ng yªu cÇu vÒ chÊt: c¸c gièng nµy ph¸t triÓn trong mét sè ngµy ng¾n nhÊt ®Þnh míi ph©n hãa mÇm hoa vµ në hoa ®−îc. §é dµi chiÕu s¸ng trong ngµy cµng ng¾n th× cµng cã lîi cho viÖc thóc ®Èy ph©n hãa mÇm hoa. C¸c gièng cóc trång vô Thu - §«ng ë miÒn B¾c ViÖt Nam phÇn lín thuéc d¹ng nµy. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………13 D¹ng yªu cÇu vÒ l−îng: c¸c gièng nµy cã thÓ ra hoa trong bÊt kÓ ®é dµi chiÕu s¸ng nµo, nh−ng ngµy cµng ng¾n th× hoa cµng ra sím, ngµy cµng dµi th× hoa cµng ra muén. Sù ra hoa cña cóc chÞu sù t¸c ®éng cña ngo¹i c¶nh, chñ yÕu lµ quang chu kú vµ nhiÖt ®é. Qu¸ tr×nh biÕn ®æi sinh lý, sinh hãa trong c©y sÏ s¶n sinh ra mét chÊt kÝch thÝch ra hoa gäi lµ “florigen”, d−íi t¸c dông cña chÊt nµy c©y míi cã thÓ ph©n hãa mÇm hoa vµ ra hoa. RÊt nhiÒu thÝ nghiÖm ®. chøng minh chÊt ra hoa ®−îc h×nh thµnh tõ l¸, chuyÓn ®Õn ®Ønh ngän, cµnh vµ t¹o thµnh mÇm hoa. NÕu sau mét thêi gian t¸c ®éng cña quang chu kú, ta ng¾t bá l¸, sù ra hoa sÏ bÞ ¶nh h−ëng. §Ó x¸c ®Þnh thêi kú nµo b¾t ®Çu t¹o ra sù ph©n hãa mÇm hoa cña c¸c gièng hoa cóc, ta cã thÓ dïng c¸ch ng¾t bá l¸ ë c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau. N¨m 1997, Qu¸ch TrÝ C−¬ng, Tr−¬ng Vü [6] ®. tiÕn hµnh thÝ nghiÖm víi nh÷ng gièng hoa cóc Hµn tö, §«ng hång, C«ng xu©n ë c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau. Khi ng¾t toµn bé l¸ cña c¸c gièng nµy tr−íc ngµy 10/10 th× c©y kh«ng ph©n hãa mÇm hoa, nh−ng ng¾t sau ngµy 20/10 th× c©y ph©n hãa hoa. Tõ ®ã c¸c «ng ®. rót ra kÕt luËn nh÷ng gièng cóc nµy b¾t ®Çu ph©n hãa mÇm hoa vµo kho¶ng sau ngµy 10/10. ThÝ nghiÖm nµ._.y còng ®. x¸c ®Þnh vai trß c¶m øng cña l¸ ®èi víi sù ph©n hãa mÇm hoa vµ ra hoa cña cóc. - Èm ®é: hoa cóc yªu cÇu Èm ®é ®Êt kho¶ng 60-70 %, Èm ®é kh«ng khÝ kho¶ng 55-65 % lµ thuËn lîi cho c©y cóc ph¸t triÓn.[2]. - §Êt ®ai: ®Êt trång cóc ph¶i lµ ®Êt thÞt nhÑ, t¬i xèp, sÐt pha nhiÒu mïn, tÇng canh t¸c dµy, t−¬ng ®èi b»ng ph¼ng, cã hÖ thèng t−íi tiªu tèt, pH ®Êt thÝch hîp = 6- 6,5; ®Êt kiÒm vµ chua th−êng kh«ng thÝch hîp. [2]. 2.1.4. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn hoa cóc trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………14 2.1.4.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn hoa cóc trªn thÕ giíi Theo Hoµng Ngäc ThuËn, [ 20 ], tuy c©y hoa cóc cã tõ l©u ®êi nh−ng m.i ®Õn n¨m 1886 Jacob Layn ng−êi Hµ Lan míi trång ph¸t triÓn mang tÝnh th−¬ng m¹i trªn ®Êt n−íc cña «ng. Cho ®Õn thÕ kû 18 c©y hoa cóc míi ®−îc trång rÊt nhiÒu vµ lµ c©y hoa quan träng nhÊt ®èi víi Trung Quèc, NhËt B¶n. ë Hµ Lan cóc lµ c©y hoa trång quan träng thø 2 sau hoa hång. Hµng n¨m kim ng¹ch giao l−u bu«n b¸n vÒ hoa cóc trªn thÞ tr−êng thÕ giíi −íc ®¹t tíi 1,5 tû USD. B¶ng 1.1. Nh÷ng n−íc xuÊt vµ nhËp hoa cóc hµng n¨m (triÖu USD) TT Tªn n−íc XuÊt khÈu NhËp khÈu 1 Trung Quèc 300 200 2 NhËt B¶n 150 200 3 Hµ Lan 250 100 4 §øc 70 110 5 Ph¸p 80 50 6 Nga 80 120 7 Mü 50 70 8 Singapo 15 70 9 Israel 12 70 Trong c¸c lo¹i hoa th«ng dông th× c©y hoa cóc cã nhiÒu tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn bëi sù ®a d¹ng, phong phó vÒ mµu s¾c, dÔ th©m canh, dÔ dµng b¶o qu¶n vËn chuyÓn sau thu ho¹ch vµ tiªu thô n¬i xa. Ba n−íc s¶n xuÊt hoa cóc lín nhÊt chiÕm 50% s¶n l−îng hoa cña thÕ giíi lµ Trung Quèc, Hµ Lan, NhËt. ë NhËt B¶n, cóc ®−îc coi lµ quèc hoa, ®©y lµ n−íc trång hoa cóc nhiÒu nhÊt, diÖn tÝch trång hoa cóc chiÕm 2/3 diÖn tÝch trång hoa cña c¶ n−íc, mçi n¨m s¶n xuÊt ®−îc 200 triÖu cµnh, s¶n l−îng ®¹t 26 tû Yªn / n¨m vµ lµ n−íc tiªu thô hoa cóc lín nhÊt thÕ giíi. Hµ Lan lµ mét trong nh÷ng n−íc ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu hoa cóc. DiÖn tÝch trång hoa cóc cña Hµ Lan n¨m 1970 lµ 109 ha, ®Õn n¨m 1984 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………15 t¨ng lªn tíi 5016 ha, chiÕm 30% tæng diÖn tÝch trång hoa cña c¶ n−íc. Mçi n¨m Hµ Lan s¶n xuÊt 800 triÖu cµnh cóc, xuÊt khÈu 150 triÖu cµnh tíi 80 n−íc trªn thÕ giíi. Trung Quèc lµ mét quèc gia cã kû thuËt trång vµ t¹o gièng cóc míi rÊt tèt: phong phó vÒ chñng lo¹i, mµu s¾c, s¶n l−îng hoa cóc chiÕm 20% thÞ tr−êng hoa c¾t. C¸c vïng s¶n xuÊt hoa cóc chÝnh lµ: B¾c Kinh, Th−îng H¶i, Qu¶ng §«ng. §©y lµ n−íc cã kû thuËt tiªn tiÕn trong lÜnh vùc s¶n xuÊt hoa cóc kh«. ë Malaysia s¶n l−îng hoa cóc chiÕm 23% tæng sè hoa c¾t, ngµnh s¶n xu©t hoa cã nhiÒu tiÕn bé kü thuËt ®−îc ¸p dông. HiÖn nay T©y ¢u vÉn lµ n¬i s¶n xuÊt vµ còng lµ thÞ tr−êng tiªu thô lín nhÊt, §øc vµ Ph¸p lµ nh÷ng n−íc s¶n xuÊt hoa cóc lín vµ cã hiÖu qu¶ nh−ng hµng n¨m vÉn ph¶i nhËp mét sè l−îng lín hoa cóc tõ Hµ Lan. Tuy nhiªn ®©y lµ nh÷ng thi tr−êng rÊt khã tÝnh, muèn xuÊt khÈu hoa ®Õn c¸c thÞ tr−êng nµy ®ßi hái chÊt l−îng hoa t−¬ng ®èi cao, trong khi ®ã thÞ tr−êng cña c¸c n−íc ch©u ¸ ®ang t¨ng do thu nhËp cña ng−êi d©n ngµy mét t¨ng nhÊt lµ thÞ tr−êng NhËt, Singapo… §iÒu nµy ®. më ra mét h−íng ph¸t triÓn cho ngµnh s¶n xuÊt hoa cña nh÷ng n−íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam, cÇn më réng diÖn tÝch trång hoa, ®Çu t− nghiªn cøu vµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh»m n©ng cao n¨ng xuÊt vµ chÊt l−îng hoa, nhÊt lµ ®èi víi hoa cóc ®Ó ®¹t tiªu chuÈn hoa xuÊt khÈu. 2.1.4.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn hoa cóc ë ViÖt Nam ViÖt Nam cã diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn trªn 33 triÖu ha. DiÖn tÝch trång hoa ë ViÖt Nam cßn nhá, chiÕm kho¶ng 0,02% diÖn tÝch trång trät. Hoa ®−îc trång tõ l©u ®êi; tr−íc kia diÖn tÝch trång hoa chØ tËp trung ë c¸c vïng hoa truyÒn thèng, c¹nh c¸c thµnh phè lín, khu c«ng nghiÖp, khu du lÞch, nghØ m¸t nh−: Ngäc Hµ, Qu¶ng An, NhËt T©n, T©y Tùu (Hµ Néi); Mª Linh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………16 (VÜnh Phóc); §»ng H¶i, §»ng L©m (H¶i Phßng); Hoµnh Bå, H¹ Long (Qu¶ng Ninh); TriÖu S¬n, Thµnh phè Thanh Ho¸ (Thanh Ho¸); Gß VÊp, Hoãc M«n (thµnh phè Hå ChÝ Minh); Thµnh phè §µ L¹t, §øc Träng (L©m §ång), ngµy nay hoa ®. cã mÆt ë mäi n¬i tõ nói cao ®Õn ®ång b»ng, tõ n«ng th«n ®Õn thµnh thÞ [7]. Theo sè liÖu cña tæng côc thèng kª, n¨m 2003 c¶ n−íc cã 9430 ha hoa c¸c lo¹i víi gi¸ trÞ 482,6 tû ®ång trong ®ã hoa cóc lµ 1,484 ha cho gi¸ trÞ 129,49 tû ®ång vµ ®−îc ph©n bè nh− sau: B¶ng 1.2. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt hoa cóc ë ViÖt Nam DiÖn tÝch (ha) Gi¸ trÞ s¶n l−îng (triÖu ®ång) §Þa ph−¬ng Tæng sæ Hoa Cóc Tæng sæ Hoa Cóc C¶ n−íc 9430 1484 482.606 129.490 Hµ Néi 1642 387 81.729 30.188 H¶i phßng 814 97 12.210 1.400 VÜnh Phóc 1029 115 38.144 4.200 H−ng Yªn 658 90 26.320 3.600 Nam §Þnh 546 27 8.585 420 Lµo Cai 52 15 12.764 1.142 TP. Hå ChÝ Minh 572 160 24.194 6.810 L©m §ång (§µ L¹t) 1467 362 193.500 84.000 B×nh ThuËn 325 100 6.640 3.100 (Nguån: Sè liÖu tæng côc thèng kª 2003) Tuy hoa cóc ®−îc trång phæ biÕn kh¾p n−íc ta, nh−ng cã mét sè vïng s¶n xuÊt hoa cóc chÝnh nh− sau: Vïng §µ L¹t (bao gåm c¶ thµnh phè §µ L¹t vµ huyÖn §øc Träng) cã khÝ hËu m¸t mÎ rÊt thuËn lîi cho c¸c lo¹i hoa nãi chung vµ hoa cóc nãi riªng. DiÖn tÝch hoa c¾t cµnh cña vïng nµy n¨m 1996 chØ cã 174 ha, ®Õn n¨m 2000 ®. t¨ng lªn 853 ha vµ n¨m 2005 cã kho¶ng 1467 ha (trong ®ã hoa cóc chiÕm kho¶ng 24%). S¶n l−îng hoa cóc hµng n¨m −íc tÝnh kho¶ng 10 – 13 triÖu cµnh, víi gi¸ trÞ kho¶ng 84 tû ®ång [7]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………17 Tr−íc kia ng−êi d©n §µ L¹t chØ trång mét sè gièng cóc quen thuéc vµ nh©n gièng b»ng t¸ch th©n hoÆc gi©m cµnh lµ chÝnh, hiÖn nay ®. cã rÊt nhiÒu c¸c chñng lo¹i gièng míi tõ Hµ Lan, NhËt B¶n, Singapo ®−îc trång ë §µ L¹t, hÇu hÕt ®−îc nh©n gièng b»ng ph−¬ng ph¸p nu«i cÊy m« tÕ bµo, nªn chÊt l−îng hoa cóc §µ L¹t t−¬ng ®èi tèt, ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu. Gi¸ trÞ thu ®−îc tõ trång cóc ë §µ L¹t kho¶ng 150-180 triÖu ®ång / ha / vô (trong ®ã l.i 85- 100 triÖu ®ång / ha / vô). Vïng T©y Tùu thuéc huyÖn Tõ Liªm, thµnh phè Hµ Néi, nghÒ trång cóc ph¸t triÓn m¹nh, c¸c gièng cóc ë T©y Tùu kh¸ phong phó vµ ®a d¹ng, ®−îc chia lµm hai nhãm chÝnh lµ nhãm cóc hÌ (trång th¸ng 3- 4 thu ho¹ch th¸ng 8- 9) vµ nhãm cóc thu - ®«ng (trång th¸ng 8- 10 thu ho¹ch tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 2 n¨m sau), vô thu - ®«ng, vïng hoa T©y Tùu kh«ng nh÷ng tho¶ m.n cho nhu cÇu ng−êi d©n Hµ Néi mµ cßn cung cÊp cho hÇu kh¾p c¸c tØnh thµnh. Ngoµi hai vïng trång hoa cóc lín lµ §µ L¹t vµ T©y Tùu cßn ph¶i kÓ ®Õn c¸c vïng hoa cóc tËp trung kh¸c lµ: Gß VÊp (TP Hå ChÝ Minh), NhËt T©n, Qu¶ng An (Hµ Néi), §»ng H¶i (H¶i Phßng), Mª Linh (VÜnh Phóc), B×nh ThuËn .. víi diÖn tÝch tËp trung tõ vµi chôc hÐc ta ®Õn hµng tr¨m hÐc ta. Ngoµi ra ë hÇu kh¾p c¸c tØnh thµnh trong c¶ n−íc ®Òu trång hoa cóc víi møc ®é ph©n t¸n tõ vµi hÐc ta ®Õn vµi chôc hÐc ta [9]. Hoa cóc cã gi¸ thµnh thÊp so víi c¸c lo¹i hoa kh¸c (dao ®éng tõ 400 - 800 ®ång / cµnh) nªn ngoµi c¸c vïng ®« thÞ th× ë nh÷ng vïng n«ng th«n, miÒn nói hoa cóc còng ®−îc tiªu dïng víi møc ®é kh¸ lín (chØ ®øng thø 2 sau hoa hång) ®Æc biÖt lµ vµo dÞp tÕt Nguyªn §¸n. HiÖn nay, mét sè c«ng ty n−íc ngoµi ®. vµo ViÖt Nam thuª ®Êt, lËp doanh nghiÖp hoÆc liªn doanh, hîp t¸c s¶n xuÊt hoa. ChØ tÝnh riªng tØnh L©m §ång ®. cã 4 c«ng ty: NhËt B¶n, Th¸i Lan ë B¶o Léc; §µi Loan ë Di Linh; Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………18 Ch¸nh §µi L©m ë §øc Träng vµ Hasfarm ë §µ L¹t. Hä s¶n xuÊt c¸c lo¹i hoa c¾t cã n¨ng suÊt, chÊt l−îng cao, kh«ng chØ ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô néi ®Þa mµ cßn xuÊt khÈu [7]. VÒ thÞ tr−êng tiªu thô: Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ thÞ tr−êng tiªu thô hoa c¾t lín nhÊt ViÖt Nam, nhu cÇu tiªu dïng hµng ngµy tõ 40-50 ngµn cµnh … tiÕp ®ã ®Õn Hµ Néi, cã nhu cÇu tõ 25 – 30 ngµn cµnh / ngµy. Trong sè c¸c lo¹i hoa tiªu dïng hµng ngµy th× hoa cóc chiÕm tõ 25-30% vÒ sè l−îng vµ tõ 17-20% vÒ gi¸ trÞ. HiÖn nay ViÖt Nam vÉn ph¶i nhËp tõ §µi Loan, Hµ Lan, Singapo… c¸c gièng cóc chïm, cóc ®¬n nh−: vµng §µi Loan, CN93, CN98… Nh− vËy, cã thÓ nãi so víi nh÷ng n¨m tr−íc ®©y s¶n xuÊt hoa cóc ë ViÖt Nam ®. t¨ng ®¸ng kÓ vÒ s¶n l−îng hoa, còng ®. cã nhiÒu c¶i tiÕn vÒ kü thuËt, th©m canh, gièng… song vÉn ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr−êng c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng. NÕu ®−îc ®Çu t− nghiªn cøu, ph¸t triÓn mét c¸ch thÝch hîp th× c©y hoa cóc cã thÓ mang l¹i nhiÒu tiÒm n¨ng to lín. 2.2. T×nh h×nh nghiªn cøu c©y hoa cóc trªn ThÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 2.2.1. T×nh h×nh nghiªn cøu c©y hoa cóc trªn thÕ giíi Còng nh− c¸c lo¹i c©y hoa kh¸c, hiÖn nay vÊn ®Ò quan t©m cña c¸c nhµ khoa häc lµ nghiªn cøu ®Ó t×m ra nh÷ng gièng cóc míi ®¹t n¨ng xuÊt cao, mÉu m. ®Ñp, s¹ch bÖnh ®¸p øng nhu cÇu cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Hoa cóc ngµy nay lµ mét trong nh÷ng lo¹i hoa thêi vô phæ biÕn nhÊt trªn thÕ giíi, hoa cóc ®−îc −a chuéng bëi sù ®a d¹ng, phong phó vÒ mµu s¾c, kÝch cì, h×nh d¸ng hoa, ng−êi ta cã thÓ chñ ®éng ®iÒu khiÓn sù ra hoa cña c©y ®Ó t¹o nªn nguån s¶n phÈm hµng ho¸ liªn tôc vµ æn ®Þnh quanh n¨m. Hµ Lan lµ mét trong nh÷ng n−íc s¶n xuÊt hoa cóc lín nhÊt trªn thÕ giíi, mét trong nh÷ng nh©n tè gãp phÇn t¹o nªn sù thµnh c«ng cña n−íc nµy lµ ®. sö dông Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………19 c«ng nghÖ nh©n gièng invitro ®Ó s¶n xuÊt c©y con. C«ng nghÖ nh©n gièng tiªn tiÕn nµy ®. trë thµnh nÒn t¶ng cho ngµnh s¶n xuÊt hoa vµ c©y c¶nh cña Hµ Lan còng nh− c¸c n−íc s¶n xuÊt hoa kh¸c trªn thÕ giíi [ 41]. ë Th¸i Lan ®Ó s¶n xuÊt cóc th−¬ng m¹i cã chÊt l−îng cao, Kamemoto (1997) [32] ®. cung cÊp ¸nh s¸ng nh©n t¹o ®Ó duy tr× sinh tr−ëng dinh d−ìng cña cµnh gi©m vµ dõng chiÕu ¸nh s¸ng mét th¸ng tr−íc khi chuÈn bÞ thu ho¹ch, mïa hÌ chuyÓn vïng s¶n xuÊt lªn n¬i cao vµ ®iÒu khiÓn hoa në trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng ngµy dµi víi viÖc che tèi kho¶ng 30 ngµy tÝnh tõ khi b¾t ®Çu thu hoa. Fukuda vµ c¸c céng sù (1987) [30] cho r»ng: nhãm cóc ra hoa mïa thu, sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn chåi lµ trong ®iÒu kiÖn ngµy ng¾n, chåi hoa h×nh thµnh ë nhÞªt ®é ≥ 150C, nhÞªt ®é cao kh«ng g©y øc chÕ; nhãm cóc ra hoa mïa ®«ng dï trong ®iÒu kiÖn ngµy ng¾n, nh−ng nÕu ë nhiÖt ®é cao sÏ øc chÕ sù ph¸t triÓn cña chåi hoa; nhãm cóc ra hoa mïa hÌ, chåi hoa th−êng h×nh thµnh ë 100C trong ®iÒu kiÖn ngµy trung tÝnh. Theo Hoogeweg (1999) [31], thêi gian chiÕu s¸ng 11 giê sÏ cho chÊt l−îng hoa cóc tèt nhÊt, nh−ng nÕu ë nhiÖt ®é cao vÉn øc chÕ sù ra hoa, nªn vµo nh÷ng n¨m nãng Êm sù ra hoa cña cóc sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n, mÆc dï ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng cã thÓ ®. phï hîp. Theo L−u H¶i Thä [18] th× tuyÖt ®¹i bé phËn gièng hoa cóc d−íi ¸nh s¸ng ngµy dµi h¬n kh«ng thÓ ra hoa ®−îc, hoÆc nh÷ng nô ®. ®−îc ph©n ho¸, còng dõng l¹i t¹o thµnh h×nh ®Çu l¸ liÔu. Trong ®iÒu kiÖn ngµy ng¾n ®ªm dµi, c©y míi cã thÓ ph©n ho¸ hoa vµ tiÕp tôc t¹o thµnh hoa. Lóc ®Çu ph©n ho¸ hoa, sù sinh tr−ëng ph¸t dôc cña hoa yªu cÇu ®é dµi chiÕu s¸ng gi÷a c¸c gièng kh¸c nhau. VÝ dô cóc thu cã yªu cÇu: lóc mÇm hoa b¾t ®Çu ph©n ho¸, ®é dµi chiÕu s¸ng mçi ngµy n»m trong giíi h¹n 14,5 giê; trªn 14,5 giê th× Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………20 kh«ng thÓ ph©n ho¸ hoa. MÇm hoa sau khi ®. ph©n ho¸, ë ®é dµi chiÕu s¸ng d−íi 13,5 giê / ngµy míi cã thÓ tiÕp tôc ph¸t dôc, nÕu kh«ng sÏ h×nh thµnh ®Çu l¸ liÔu. C¸c gièng hoa cóc ®«ng cã ®é dµi chiÕu s¸ng an toµn cho sù ph©n ho¸ mÇm hoa vµ ph¸t dôc cña hoa lµ 12,5 giê/ ngµy - ®ªm. §é dµi chiÕu s¸ng trong ngµy tõ lóc mÇm hoa b¾t ®Çu ph©n ho¸ cho ®Õn khi hoa në, phô thuéc vµo thêi vô trång, vµo vÜ ®é cña tõng vïng, v× nÕu vÜ ®é cµng cao, th× sè giê chiÕu s¸ng trong ngµy cµng ng¾n. C¸c nghiªn cøu cña Qu¸ch TrÝ C−¬ng, Tr−¬ng Vü (1997) [6], cho thÊy yªu cÇu vÒ ®é dµi ¸nh s¸ng tíi h¹n trong ngµy cña c¸c gièng kh¸c nhau, kh«ng gièng nhau, chóng dao ®éng trong ph¹m vi tõ 12,0 – 13,5 giê/ ngµy-®ªm. Tuy nhiªn còng cã mét sè gièng cã ph¹m vi giíi h¹n t−¬ng ®èi réng nh− gièng Encor 14,5 giê/ ngµy - ®ªm, gièng White – Wonder 16 giê/ ngµy- ®ªm. Sè ngµy kÓ tõ khi b¾t ®Çu chiÕu s¸ng ngµy ng¾n ®Õn khi m¾t th−êng cã thÓ nh×n thÊy nô, ë c¸c gièng kh¸c nhau kh«ng gièng nhau, c¸c thÝ nghiÖm xö lý che bít ¸nh s¸ng víi 50 gièng cóc thu tõ 15 ®Õn 40 ngµy cho thÊy kÕt qu¶ kh¸c nhau kh¸ lín: ®a sè c¸c gièng (57,14%) xuÊt hiÖn nô vµ hoa ®ång bé nhau; 35,62% ra nô sím nh−ng ra hoa muén; 10,20% ra nô muén nh−ng nô sinh tr−ëng ph¸t dôc nhanh, [6]. Tõ nh÷ng kÕt qu¶ trªn cho thÊy, cóc thu bÊt kÓ lµ gièng ra hoa sím hay muén sau khi chiÕu s¸ng ngµy ng¾n th× thêi gian b¾t ®Çu ph©n ho¸ mÇm hoa vµ ph©n ho¸ hoa tù, tèc ®é nh×n chung gièng nhau, tøc lµ sau khi chiÕu s¸ng ngµy ng¾n 3-5 ngµy, hoa b¾t ®Çu ph©n ho¸, sau 24-30 ngµy th× sù ph©n ho¸ mÇm hoa ®−îc hoµn thµnh. C¸c nhãm gièng kh¸c nhau ra hoa sím muén kh¸c nhau quyÕt ®Þnh bëi thêi gian kÓ tõ lóc ph©n ho¸ mÇm hoa vµ tèc ®é ph¸t dôc hoa nhanh hay chËm. Th¹ch V¹n Lý vµ §µo Thu Ch©n khi quan s¸t hai gièng cóc mïa thu Hoµng Kim CÇu vµ Ng©n Phong LÜnh ë Hµng Ch©u (30021’ B¾c) ®. nhËn Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………21 thÊy sau khi chiÕu s¸ng ngµy ng¾n 30 ngµy th× chóng hoµn thµnh viÖc ph©n ho¸ mÇm hoa. Gièng Hoµng Kim CÇu b¾t ®Çu ph©n ho¸ tõ ngµy 31/8 vµ ®Õn ngµy 31/9 th× hoµn thµnh, ®Õn ngµy 9/11 th× në hoa. Gièng Ng©n Phong LÜnh b¾t ®Çu ph©n ho¸ vµo nµgy 6/9 vµ ®Õn ngµy 6/10 th× hoµn thµnh, b¾t ®Çu në hoa vµo ngµy 14/11 [18]. Khi nghiªn cøu bé phËn c¶m øng ¸nh s¸ng cña mét sè gièng cóc ë Trung Quèc, Qu¸ch TrÝ C−¬ng, Tr−¬ng Vü (1997) [ 6 ] ®Òu nhËn thÊy r»ng c¸c l¸ phÝa trªn lµ c¬ quan c¶m thô chñ yÕu, cßn c¸c l¸ phÝa d−íi Ýt c¶m øng h¬n, thËm chÝ kh«ng cã c¶m øng. NÕu xö lý che s¸ng (hoÆc chiÕu s¸ng bæ sung) qu¸ Ýt th× kh«ng ®ñ ®Ó c©y thay ®æi quy luËt ra hoa. Bªn c¹nh ¸nh s¸ng, nhiÖt ®é còng ¶nh h−ëng ®Õn c©y cóc trªn hai mÆt: mét lµ t¸c ®éng tíi sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c©y; hai lµ t¸c ®éng ®Õn sù h×nh thµnh chåi, sù ph¸t dôc cña hoa vµ ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng hoa. C¸c dßng vµ gièng hoa kh¸c nhau cã yªu cÇu vÒ nhiÖt ®é sinh tr−ëng cña c©y vµ sù ph©n ho¸ mÇm hoa, ph¸t dôc kh¸c nhau. Nh×n chung nhiÖt ®é thÊp lµm chËm qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña hoa, cßn nhiÖt ®é cao kh«ng chØ ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t dôc cña hoa mµ cßn lµm gi¶m phÈm chÊt hoa. Okada ( 1999 ) [37], còng cho r»ng: sù ra hoa cña c©y cóc ngoµi ¶nh h−ëng cña quang chu kú, cßn chÞu ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é. NhiÖt ®é kh«ng chØ ¶nh h−ëng ®Ðn tèc ®é ph¸t triÓn cña nô mµ cßn ¶nh h−ëng ®Õn sù ph©n ho¸ vµ ph¸t dôc cña hoa, nô ®. ®−îc ph©n ho¸ nÕu gÆp nhiÖt ®é thÊp, qu¸ tr×nh ph¸t dôc sÏ chËm nªn hoa còng në muén. Thêi gian në hoa sím hay muén tuú thuéc vµo chÕ ®é nhiÖt vµ ®Æc tÝnh di truyÒn cña gièng. Fukuda (1987) [30] cho r»ng ®èi víi mét sè gièng cóc, sù ra hoa cña chóng kh«ng chØ ®¬n thuÇn chÞu t¸c ®éng riªng rÏ cña nhiÖt ®é vµ ¸nh s¸ng, mµ chóng chÞu t¸c ®éng phèi hîp cña c¶ hai yÕu tè trªn. §èi víi nhãm cóc Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………22 ra hoa vµo mïa thu, sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn hoa trong ®iÒu kiÖn ngµy ng¾n, nhiÖt ®é trung b×nh 15 - 250C. ë nhãm cóc hÌ sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn hoa trong ®iÒu kiÖn ngµy dµi, nhiÖt ®é cao 25 - 300C (trong ®iÒu kiÖn NhËt B¶n). Jong J (1989) [35] còng chøng minh sù ph©n ho¸ vµ ph¸t dôc cña hoa ®−îc h×nh thµnh d−íi t¸c ®éng ®ång thêi cña quang chu kú vµ nhiÖt ®é. Trong qu¸ tr×nh sinh tr−ëng, ph¸t dôc, d−íi t¸c dông phèi hîp cña ®é dµi chiÕu s¸ng trong ngµy vµ nhiÖt ®é ë møc ®é nhÊt ®Þnh míi cã thÓ ra hoa, trong ®ã ®é dµi chiÕu s¸ng lµ yÕu tè quan träng h¬n, yªu cÇu kh¾t khe h¬n. NhiÒu nghiªn cøu kh¸c còng cho thÊy c¶ ¸nh s¸ng vµ nhiÖt ®é ®Òu cã ¶nh h−ëng ®Õn sù ra hoa cña cóc. Giíi h¹n ®é dµi ngµy víi viÖc b¾t ®Çu h×nh thµnh mÇm hoa vµ ph©n ho¸ hoa kh«ng ph¶i bÊt biÕn, th−êng thay ®æi khi nhiÖt ®é thay ®æi. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña Caythel 1957 (dÉn theo NguyÔn Xu©n Linh) [12] cho biÕt: Khi nhiÖt ®é ban ®ªm thÊp, giíi h¹n thêi gian chiÕu s¸ng cña hoa cóc cÇn dµi ra. C¸c gièng cã thêi gian sinh tr−ëng trung b×nh vµ thêi gain sinh tr−ëng dµi cÇn cã giíi h¹n ®é dµi chiÕu s¸ng cho sù b¾t ®Çu h×nh thµnh mÇm hoa lµ 12,5 - 14 giê/ ngµy - ®ªm. Khi nghiªn cøu vÒ t¸c ®éng cña c¶ nhiÖt ®é, ¸nh s¸ng tíi sinh tr−ëng ph¸t triÓn cña c©y cóc Fukuda vµ c¸c céng sù (1987) [30] l¹i cho r»ng ®èi víi nhãm cóc ra hoa mïa thu, sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn mÇm hoa lµ trong ®iÒu kiÖn ngµy ng¾n vµ mÇm hoa nµy h×nh thµnh ë nhiÖt ®é ≤ 150C, nhiÖt ®é cao kh«ng g©y øc chÕ. C¸c nhãm cóc ra hoa mïa ®«ng dï trong ®iÒu kiÖn ngµy ng¾n, nh−ng nÕu nhiÖt ®é cao sÏ øc chÕ sù ph¸t triÓn cña mÇm hoa. Riªng nhãm ra hoa mïa hÌ, chåi hoa h×nh thµnh ë nhiÖt ®é > 200C, ®èi víi ¸nh s¸ng th× kh«ng cã biÓu hiÖn ph¶n øng. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………23 Theo mét nghiªn cøu kh¸c cña Runkle (1998) [38], muèn ®Ó cho hoa cña gièng cóc Snowcap në hoµn toµn, tËp trung, víi sè l−îng lín cÇn ph¶i xö lý l¹nh ë 50C trong Ýt nhÊt 6 tuÇn, sau ®ã xö lý ¸nh s¸ng ngµy dµi ≥ 16giê/ ngµy - ®ªm, hoÆc xö lý quang gi¸n ®o¹n 4 giê/ ®ªm. 2.2.2. T×nh h×nh nghiªn cøu c©y hoa cóc ë ViÖt Nam 2.2.2.1. ChiÕu s¸ng bæ sung hoÆc chiÕu s¸ng gi¸n ®o¹n NÕu trång cóc vµo vô ®«ng cÇn ph¶i tÝnh ®Õn viÖc chiÕu s¸ng bæ sung, t¨ng c−êng ®é chiÕu s¸ng trong ngµy ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu sinh tr−ëng vµ ph t¸ triÓn cña c©y. Theo b¸o c¸o khoa häc cña ViÖn nghiªn cøu rau qu¶, ë c¸c tØnh miÒn B¾c nÕu trång cóc vµo c¸c th¸ng 10, 11, 12 cÇn ph¶i chiÕu s¸ng bæ sung trung b×nh 3h/ ngµy míi ®¸p øng ®−îc nhu cÇu sinh tr−ëng cña c©y hoa cóc. NÕu trång cóc chi vµo vô hÌ – thu, ngoµi viÖc chän gièng cã thêi gian sinh tr−ëng ng¾n, cÇn ph¶i che bít ¸nh s¸ng lµm cho cóc ra hoa sím. §a sè c¸c gièng cóc ®Òu ph¶n øng víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n, chÞu sù t¸c ®éng cña quang chu kú ngµy ng¾n trong viÖc ph©n ho¸ mÇm hoa, tøc lµ chóng chØ ph©n ho¸ mÇm hoa ë trong mét ®iÒu kiÖn thêi gian chiÕu s¸ng nhÊt ®Þnh trong ngµy [8]. NguyÔn Quang Th¹ch vµ §Æng V¨n §«ng ®. ®Ò ra mét sè biÖn ph¸p ®iÒu chØnh sù ra hoa cña cóc vµo c¸c thêi ®iÓm thÝch hîp b»ng c¸ch che bít ¸nh s¸ng hoÆc kÐo dµi thêi gian chiÕu s¸ng trong ngµy hay sö dông quang gi¸n ®o¹n, vÝ dô gièng cóc CN93 ra hoa sím trong ®iÒu kiÖn ngµy ng¾n, nÕu trång vô ®«ng th× sau trång 20 -30 ngµy c©y sÏ ra hoa, ®Ó kh¾c phôc ®iÒu nµy ph¶i chiÕu s¸ng nh©n t¹o quang gi¸n ®o¹n lµm cho cóc sinh tr−ëng, ph¸t triÓn b×nh th−êng vµ khi ®ñ kÝch th−íc nhÊt ®Þnh míi ra hoa th× chÊt l−îng hoa cao h¬n h¼n (t−¬ng tù trång chÝnh vô). Môc ®Ých cña chiÕu s¸ng quang gi¸n ®o¹n lµ gi¶m thêi gian tèi ®a cña mçi ngµy chø kh«ng ph¶i kÐo dµi thêi gian chiÕu s¸ng liªn tôc, v× vËy, nÕu chiÕu s¸ng thùc hiÖn vµo lóc nöa ®ªm ®Ó chia c¾t thêi gian tèi thµnh 2 giai ®o¹n tèi, ®ång thêi còng ®Ó t¨ng sè giê chiÕu s¸ng th× hiÖu qu¶ cao h¬n nhiÒu [8]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………24 §Æng V¨n §«ng (2000) [7] ®. tiÕn hµnh thÝ nghiÖm cho cóc CN93 (lµ gièng ph¶n øng rÊt chÆt víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n ) trång vµo vô ®«ng ë 3 møc ®é chiÕu s¸ng bæ sung kh¸c nhau: 2 giê, 3 giê, 4 giê so s¸nh víi ®èi chøng kh«ng xö lý vµ xö lý ¸nh s¸ng liªn tôc c¶ ®ªm. KÕt qu¶ cho thÊy: thêi gian trång ®Õn në hoa ë c«ng thøc ®èi chøng chØ cã 60 ngµy, ng¾n h¬n h¼n c¸c c«ng thøc ®. xö lý tõ 43 - 45 ngµy. Tû lÖ në hoa ë c«ng thøc ®èi chøng còng rÊt thÊp (65%), trong khi tû lÖ në hoa ë c«ng thøc quang gi¸n ®o¹n cao h¬n tõ 23 - 25%, chÊt l−îng hoa ë c¸c c«ng thøc xö lý ¸nh s¸ng ®Òu cao h¬n ®èi chøng (kh«ng xö lý). Nhãm t¸c gi¶ cña ViÖn nghiªn cøu Rau qu¶ ®i s©u nghiªn cøu biÖn ph¸p bæ sung chiÕu s¸ng vµ ®. ®−a ra kÕt luËn lµ: ®èi víi nh÷ng c©y ®. xö lý chiÕu s¸ng bæ sung 15 ngµy, sau ®ã ®Ó thêi gian chiÕu s¸ng ngµy ng¾n cho c©y ph©n ho¸ mÇm hoa (20 ngµy), råi l¹i chiÕu s¸ng bæ sung thªm 12 ngµy, th× thêi gian ra hoa sÏ kÐo dµi tõ 7 - 10 ngµy, ®é lín, phÈm chÊt hoa tèt h¬n h¼n so víi ®èi chøng kh«ng xö lý, vµ xö lý liªn tôc 47 ngµy [9]. 2.2.2.2. Rót ng¾n thêi kú sinh tr−ëng sinh d−ìng, kÝch thÝch sù në hoa cña c©y hoa cóc b»ng c¸ch che s¸ng trong thùc tÕ s¶n xuÊt C¨n cø vµo thêi kú cÇn thu hoa, c¨n cø vµo quang chu kú cña gièng trong tõng vô vµ ph−¬ng ph¸p trång ®Ó x¸c ®Þnh thêi kú che s¸ng thÝch hîp. - Thêi gian b¾t ®Çu vµ chÊm døt che s¸ng mçi ngµy: c¬ chÕ lµm cho hoa ra sím cña viÖc che bít ¸nh s¸ng lµ kÐo dµi sè giê tèi liªn tôc chø kh«ng ®¬n thuÇn lµ rót ng¾n thêi gian chiÕu s¸ng trong ngµy, v× vËy thêi gian che s¸ng cÇn tÝnh ®Õn thêi gian tèi tù nhiªn cña vïng. Thêi gian che s¸ng chØ cã thÓ lùa chän: b¾t ®Çu che s¸ng lóc tr−íc khi mÆt trêi lÆn hay che s¸ng tr−íc khi tèi vµi giê, hoÆc che lóc s¸ng sím ®Õn khi mÆt trêi lªn cao ®Ó rót ng¾n thêi gian chiÕu s¸ng liªn tôc. Che s¸ng tr−íc khi mÆt trêi lÆn dÔ lµm, nh−ng vµo mïa hÌ viÖc che s¸ng qu¸ sím khi nhiÖt ®é kh«ng khÝ qu¸ cao sÏ kÐo dµi thêi gian ph©n ho¸ mÇm hoa, ®Ó tr¸nh nhiÖt ®é qu¸ cao vµo mïa hÌ ta Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………25 tiÕn hµnh che s¸ng vµo s¸ng sím. Tõ khi b¾t ®Çu che, cÇn tiÕn hµnh liªn tôc mµ kh«ng døt ®o¹n, ®Æc biÖt lµ 2 tuÇn ®Çu ®Õn lóc b¾t ®Çu ph©n ho¸ hoa, nÕu qu¸ tr×nh che bÞ gi¸n ®o¹n sÏ lµm cho c©y trë l¹i sinh tr−ëng dinh d−ìng. Thêi gian xö lý che s¸ng cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®Õn khi nô cã mµu. Sau khi che s¸ng 14 ngµy liªn tôc th× cóc b¾t ®Çu ph©n ho¸ mÇm hoa, sau giai ®o¹n nµy, mçi tuÇn cã thÓ kh«ng che mét ngµy còng kh«ng ¶nh h−ëng lín. - Sè giê chiÕu s¸ng mçi ngµy c¨n cø vµo ®é dµi ban ®ªm vµ sù mÉn c¶m cña mçi gièng. Nguyªn t¾c chung lµ ph¶i ®¶m b¶o thêi gian tèi liªn tôc mçi ngµy kh«ng d−íi 13 h. Thêi gian che s¸ng ng¾n qu¸ kh«ng cã t¸c dông lµm cho hoa ra sím, thËm chÝ sinh ra hiÖn t−îng ®Çu l¸ liÔu, nh−ng nÕu che dµi qu¸ th× gi¶m t¸c dông quang hîp, dÉn ®Õn sinh tr−áng kÐm, hoa nhá. Sù che s¸ng gi¸n ®o¹n trong thêi kú nµy rÊt mÉn c¶m víi hoa cóc. Thêi gian che s¸ng 13 - 14 h mçi ngµy cÇn ®−îc liªn tôc vµ ph¶i che hoµn toµn. - §é lín cña c©y khi che s¸ng: khi che s¸ng th× c©y Ýt nhÊt cã tõ 8 l¸ trë lªn. Cóc trång lÊy hoa ph¶i cã ®é cao nhÊt ®Þnh v× vËy khi che s¸ng ph¶i c¨n cø vµo yªu cÇu chiÒu dµi cµnh hoa c¾t, tèt nhÊt lµ b¾t ®Çu che khi c©y cao 35 - 50 cm [8]. 2.2.2.3. §iÒu tiÕt sinh tr−ëng cho hoa cóc - Xö lý quang gi¸n ®o¹n ®Ó ng¨n c¶n hiÖn t−îng në hoa sím NhiÒu gièng cóc ph¶n øng rÊt chÆt víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n (nh− C¸nh sen, Vµng pha lª, Chi vµng...) do vËy khi míi trång gÆp ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng ngµy ng¾n ®. ra hoa lµm gi¶m chÊt l−îng hoa. §Ó kh¾c phôc hiÖn t−îng nµy trång cóc vµo vô ®«ng - xu©n: dïng bãng ®iÖn 100W ®Ó chiÕu s¸ng thªm 4 giê, tõ 10 giê ®ªm ®Õn 2 giê s¸ng (sö dông r¬le tù ng¾t ®Ó bËt t¾t c«ng t¾c ®iÖn), cø 6 m2/ 1 bãng, chiÒu cao bãng ®Ìn ®iÒu chØnh xª dÞch tõ 1,0 - 1,2 m so víi ngän c©y. ChiÕu s¸ng liªn tôc kÓ tõ khi trång ®−îc 3 – 4 ngµy ®Õn tr−íc træ b«ng 30 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………26 ngµy, sÏ lµm c©y chËm ph©n ho¸ mÇm hoa, kÕt qu¶ lµ c©y ®ñ chiÒu cao cÇn thiÕt míi cho ra hoa.[8]. - Sö dông mét sè ho¸ chÊt kÝch thÝch sinh tr−ëng ®Ó t¨ng chiÒu cao c©y Phun GA33 nång ®é 20ppm cho cóc vµo thêi kú sinh tr−ëng gÆp ®iÒu kiÖn kh«ng thuËn lîi (nh− nhiÖt ®é thÊp) ®Ó t¨ng chiÒu cao c©y. Còng cã thÓ phun kÝch thÝch tè Thiªn n«ng 10ml / b×nh 8 lÝt, phun ë giai ®o¹n tr−íc khi c©y h×nh thµnh nô [9]. - C¾t tØa nô: NÕu lµ cóc b«ng mét chØ cÇn gi÷ l¹i 1 hoa chÝnh trªn c©y vµ ph¶i ng¾t bá toµn bé sè nô ë phÝa d−íi, thêi gian tØa nô tèt nhÊt lµ khi cuèng nô b¾t ®Çu dµi ra tõ 1-1,5cm [2]. 2.2.2.4. C¾m cäc lµm giµn gi÷ c©y hoa cóc Khi c©y cóc ®¹t chiÒu cao tõ 15 - 20 cm tiÕn hµnh c¾m cäc giµn gi÷ cho c©y cóc mäc th¼ng kh«ng bÞ ®æ ng.: dïng cäc tre ch¾c c¾m víi kho¶ng c¸ch 1,5m/ cäc xung quanh luèng cóc, sau ®ã dïng d©y nilong hoÆc l−íi ®an s½n cã kÝch th−íc m¾t l−íi 15 x 15 cm c¨ng trªn mÆt luèng chím ngän c©y sao cho c©y cóc ph©n bè ®Òu trong m¾t l−íi. Khi c©y lín dÇn th× l−íi ®−îc n©ng dÇn lªn theo ®é cao cña c©y. Víi c¸c gièng cóc cã chiÒu cao c©y > 50 cm cÇn c¨ng 2 líp l−íi, líp trªn c¸ch b«ng hoa tõ 15 - 20 cm ®Ó tr¸nh cho c©y khái bÞ ®æ khi mang hoa[8]. 2.2.2.5. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ nu«i cÊy m« tÕ bµo hoa cóc NguyÔn Xu©n Linh vµ céng sù (1998) khi nghiªn cøu qu¸ tr×nh nh©n gièng cóc CN93 b»ng ph−¬ng ph¸p nu«i cÊy m« tÕ bµo mµ nguyªn liÖu khëi ®Çu lµ ®Ønh sinh tr−ëng, kÕt qu¶ cho hÖ sè nh©n gièng kh¸ cao kho¶ng 611/n¨m. ThÝ nghiÖm trªn gièng vµng §µi Loan còng cho hÖ sè nh©n lµ 510 - 610/n¨m, gièng hång §µi Loan 310- 410/ n¨m. [11]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………27 Nh÷ng tiÕn bé cña c«ng nghÖ sinh häc hiÖn ®¹i vµ viÖc ¸p dông c«ng nghÖ nu«i cÊy m« tÕ bµo thùc vËt trong nghiªn cøu khoa häc n«ng nghiÖp mµ hoa cóc còng lµ mét ®èi t−îng ®−îc quan t©m nghiªn cøu ®. gãp phÇn phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn quy m« lín hiÖn nay. Ph−¬ng ph¸p nh©n gièng nµy cho hÖ sè nh©n gièng cao h¬n gÊp nhiÒu lÇn so víi c¸c ph−¬ng ph¸p nh©n gièng th«ng th−êng, ®¶m b¶o gièng ®ång ®Òu, s¹ch bÖnh, chÊt l−îng hoa t¨ng râ rÖt. Trung t©m hoa vµ c©y c¶nh cña ViÖn DTNN, Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I, Trung t©m kü thuËt Rau - Hoa - Qu¶ Hµ Néi, Tr−êng ®¹i häc Hång §øc... lµ nh÷ng c¬ quan nu«i cÊy m« c©y hoa nãi chung vµ c©y hoa cóc nãi riªng trong suèt nhiÒu n¨m nghiªn cøu ®. cho mét sè kÕt qu¶. Tõ 1993 - 1999 mét sè gièng nhËp néi ®. ®−îc chän t¹o vµ kh¼ng ®Þnh ®−îc vÞ thÕ trªn thÞ tr−êng hoa c¾t nh− gièng CN93 (cóc tr¾ng) ®−îc nhËp tõ NhËt B¶n, ngoµi ra mét sè gièng nhËp néi ®ang sö dông trong s¶n xuÊt nh− CN97, CN98, mét sè gièng cóc nhËp néi tõ tËp ®oµn gièng cña Hµ Lan... ®. chän ®−îc gièng vµng §µi Loan, ®©y lµ gièng chñ lùc trong vô cóc ®«ng hiÖn nay. C¸c gièng trªn ®. ®−îc c¸c c¬ quan khoa häc nghiªn cøu vµ nh©n gièng b»ng ph−¬ng ph¸p nu«i cÊy m« tÕ bµo. 2.2.2.6. Nghiªn cøu vÒ chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr−ëng hoa cóc B¸o c¸o khoa häc cña Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I (1997) ®. kÕt luËn: SMG 1% ®. lµm t¨ng ®−êng kÝnh b«ng hoa ë lo¹i nô 3 cm, nh−ng kh«ng cã hiÖu qu¶ ë lo¹i nô 1,5 cm; lµm cho hoa në sím h¬n so víi ®èi chøng. §Æng V¨n §«ng khi nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña 3 d¹ng chÕ phÈm dinh d−ìng vµ kÝnh thÝch sinh tr−ëng lµ Spay- N- Grow (Smg), GA3, Atonik ®Òu kÕt luËn c¸c chÕ phÈm dinh d−ìng vµ c¸c chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr−ëng nµy cã t¸c dông tèt tíi sinh tr−ëng, ph¸t triÓn, n¨ng xuÊt, chÊt l−îng cña gièng vµng §µi Loan. [7]... Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………28 2.2.2.7. Nghiªn cøu vÒ s©u bÖnh h¹i hoa cóc Theo ®iÒu tra cña TrÇn ThÞ Xuyªn (1998) trªn hoa cóc cã tíi 13 lo¹i s©u bÖnh g©y h¹i. Trong ®ã cã 8 lo¹i s©u vµ th−êng g©y h¹i nÆng lµ s©u xanh, s©u x¸m, s©u cuèn l¸. Trong 5 lo¹i bÖnh ®. x¸c ®Þnh cã 4 lo¹i do nÊm g©y ra vµ mét lo¹i do vi khuÈn, bÖnh phæ biÕn vµ g©y nÆng lµ bÖnh ®èm l¸, phÊn tr¾ng, gØ s¾t. [23]... 2.2.2.8. Mét sè nghiªn cøu vÒ ph©n bãn cho hoa cóc Theo Hoµng Ngäc ThuËn [ 21 ]: - Pomior lµ lo¹i ph©n bãn qua l¸ tæng hîp d¹ng phøc h÷u c¬, thµnh phÇn gåm 20 lo¹i hîp chÊt hãa häc v« c¬ vµ h÷u c¬ kh¸c nhau víi nhiÒu axit amin kh«ng thay thÕ, ®−îc thñy ph©n tõ nhiÒu lo¹i protein thùc vËt. Promior gåm cã ®Çy ®ñ nguyªn tè ®a l−îng, vi l−îng vµ mét sè chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr−ëng víi hµm l−îng nh− sau: N= 9.9 %, P2O5=7.8 %, K2O = 4.8%, Ca = 0.4%, Mg = 540 mg/lÝt, FeO =322 mg/lÝt , Zn =336 mg/lÝt, CuO = 222 mg/lÝt, Mn = 163mg/lÝt, Bo = 84 mg/lÝt, Ni =78.4 mg/lÝt, Mo = 3 mg/lÝt vµ trªn 20 lo¹i axÝt kÕt hîp víi kim lo¹i ë d¹ng hçn hîp phøc h÷u c¬. §é pH 6,5 - 7. Thµnh phÇn NPK trong ph©n phøc h÷u c¬ cã thÓ thay ®æi phï hîp víi tõng d¹ng kh¸c nhau cña c©y trång vµ tÝnh chÊt ®Êt ®ai. Ph©n bãn Promior cã c¸c tÝnh chÊt hãa häc, vËt lý vµ t¸c dông sinh häc ®èi víi c©y trång t−¬ng tù nh− c¸c lo¹i ph©n bãn l¸ phøc h÷u c¬ ®ang ®−îc sö dông réng r.i ë mét sè n−íc ch©u ©u nh− Fabella cña Anh vµ Algoflosh cña Ph¸p. ë ViÖt Nam lo¹i ph©n nµy ®. ®−îc thö nghiÖm thµnh c«ng trªn nhiÒu lo¹i c©y trång n«ng nghiÖp nh−: hoa hång, hoa cóc, phong lan vµ ®Þa lan... ë nhiÒu ®Þa ph−¬ng; ®. ®−îc øng dông trong kü thuËt trång rau trªn c¸t, nh©n gièng vµ trång c©y phñ xanh b.i c¸t ®¶o tr−êng sa lín cho kÕt qu¶ cao. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………29 - Ph©n Pomior cung cÊp ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi c¸c nguyªn tè ®a l−îng, trung l−îng, vi l−îng cho c©y trång ë mäi giai ®o¹n sinh tr−ëng, ®Æc biÖt ë nh÷ng giai ®o¹n khñng ho¶ng dinh d−ìng nh− : thêi kú c©y t¨ng tr−ëng m¹nh, thêi kú ph©n hãa mÇm hoa, thêi kú h×nh thµnh nô, thêi kú në hoa vµ thêi kú thô phÊn thô tinh, h×nh thµnh qu¶,…phun trªn l¸, phun cho toµn bé c©y hoÆc t−íi thÊm trong c¸c nhµ v−ên −¬m c©y , trång hoa trong nhµ cã m¸i che sÏ ph¸t huy hiÖu lùc rÊt cao cña ph©n bãn. Ph©n bãn cã t¸c dông thóc ®Èy c¸c qu¸ tr×nh sinh tr−ëng , xóc tiÕn ra hoa, t¨ng tû lÖ ®Ëu qu¶, t¨ng ®é bÒn hoa c¾t, hoa trång chËu, t¨ng søc ®Ò kh¸ng cña c©y ®èi víi s©u bÖnh h¹i nguy hiÓm. - Ph©n bãn B¶o §¾c: + Lo¹i bãn cho rÔ: thµnh phÇn cã khuÈn sèng ¦Y9710 hµm chøa nh÷ng lo¹i vi khuÈn bµo nha h÷u Ých, sè l−îng vi khuÈn sèng cã Ých ≥ 1,2 tû con/gam, lo¹i nµy cã t¸c dông: • T¨ng mµu mì cho ®Êt, ho¹t hãa ®Êt, c¶i thiÖn ®Êt ®ai. • T¨ng c−êng søc sèng cho rÔ c©y, thóc ®Èy c©y trång sinh tr−ëng kháe m¹nh, æn ®Þnh. • Phßng ngõa bÖnh h¹i truyÒn nhiÔm trong ®Êt, ng¨n chÆn vi khuÈn cã h¹i, cã bÖnh x©m nhËp. • H¹ thÊp vµ gi¶i quyÕt nh÷ng tµn d− trong ®¸t, n©ng cao s¶n l−îng, c¶i t¹o chÊt l−îng. ._.2 3 4 5 82,5 52,1 55,3 51,2 48,2 5,0 7,0 6,0 7,5 8,0 +++ + ++ + - d 1 2 3 4 5 70,5 42,9 44,5 41,0 40,5 5,6 7,5 6,5 8,0 9,0 +++ + ++ + - P1.98 e 1 2 3 4 5 72,8 45,5 48,2 43,8 40,7 5,5 8,0 7,0 9,0 10,0 +++ + ++ + - a 1 2 3 4 5 72,0 40,5 43,7 41,2 38,8 9,0 18,0 12,0 17,0 19,0 +++ - + - b 1 2 3 4 5 76,8 41,7 47,6 44,6 40,8 6,0 8,5 7,5 8,0 10,0 +++ - + + - c 1 2 3 4 5 75,5 42,8 45,5 43,2 40,0 5,0 9,0 7,0 8,5 10,0 ++ + + + + P2.98 d 1 2 3 4 5 70,8 42,2 46,8 44,5 41,2 5,6 9,5 8,5 9,0 11,0 ++ + + + - Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………100 e 1 2 3 4 5 70,5 40,2 45,3 41,1 39,5 5,5 10,0 7,5 9,5 12,0 ++ - + + Bëi vËy kü thuËt b¶o qu¶n hoa sau khi c¾t b»ng dung dÞch dinh d−ìng lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó nh»m h¹n chÕ sù tiªu hao chÊt dinh d−ìng trong c©y, sù tho¸t h¬i n−íc, sù x©m nhËp ph¸ ho¹i cña bÖnh vµ ®ång thêi cung cÊp 1 phÇn thøc ¨n cho cµnh hoa. Chóng t«i nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña mét sè nång ®é dung dÞch c¾m hoa ®Õn chÊt l−îng vµ ®é bÒn cña cµnh cóc, trªn 5 gièng cóc nghiªn cøu: vµng §µi Loan, Tiger, CN01, CN19, CN20; Dung dÞch sö dông lµ 2 lo¹i Pomior (P1.98 vµ P2.98 ) pha lo.ng ë c¸c nång ®é 0.2, 0.3, 0.4, 0.5 %, vµ ®èi chøng (c¾m trong n−íc s¹ch). Qua b¶ng 4.39 cho thÊy nh÷ng cµnh hoa ®−îc c¾m trong dung dÞch p«mior ®Òu cã tû lÖ nhiÔm vi sinh vËt g©y thèi, tû lÖ l¸ bÞ hÐo thÊp h¬n, ®é bÒn hoa c¾m lä cao h¬n so víi ®èi chøng, ë c«ng thøc 5: c¾m hoa trong dung dÞch ph©n phøc h÷u c¬ Pomior lo¹i P 2.98 nång ®é 0.5% cã tû lÖ nhiÔm vi sinh vËt g©y thèi, tû lÖ l¸ bÞ hÐo còng thÊp nhÊt, ®é bÒn hoa c¾m lä cao nhÊt, tiÕp ®Õn lµ c«ng thøc 2: c¾m hoa trong dung dÞch ph©n phøc h÷u c¬ Pomior lo¹i P 2.98 nång ®é 0.2%; c«ng thøc 4: c¾m hoa trong dung dÞch ph©n phøc h÷u c¬ Pomior lo¹i P 2.98 nång ®é 0.4%; c«ng thøc 3: c¾m hoa trong dung dÞch ph©n phøc h÷u c¬ Pomior lo¹i P 2.98 nång ®é 0.3%. 4.5. X©y dùng quy tr×nh s¶n xuÊt hoa cóc 4.5.1. Kü thuËt nh©n giống Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………101 Quy tr×nh nh©n gièng c©y hoa cóc b»ng ph−¬ng ph¸p nu«i cÊy invitro 1. T¹o nguån nguyªn liÖu v« trïng trong èng nghiÖm. 2. Nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña ho¸ chÊt khö trïng 3. Giai ®o¹n t¸i sinh chåi nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña BAP vµ α NAA 4. T¹o vµ nh©n nhanh chåi nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña BAP vµ n−íc dõa 5. T¹o c©y hoµn chØnh (ra rÔ). Nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña α NAA vµ n−íc dõa 6. Giai ®o¹n v−ên −¬m: Nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña c¸c gi¸ thÓ, gi©m chåi 7. §−a c©y ra ngoµi s¶n xuÊt - Nguån gèc gièng: + Sử dụng các giống cúc mới ñược nhập nội, hợp thị hiếu người tiêu dùng gồm: cúc cành (có nhiều bông) và cúc ñơn (cây chỉ 1 bông) như: Vàng ðài Loan, tiger, CN01, CN19, CN20... + Cây gièng cã nguồn gốc nuôi cấy mô kết hợp với gi©m chồi: lấy cây nuôi cấy mô làm cây mẹ nhằm trẻ hoá nguồn giống, sau trồng 2 tháng tiến hành khai thác mầm ñể giâm nh»m gia tăng số lượng c©y gièng. - Kü thuËt lµm v−ên −¬m: + Cành giâm ñược cắt ñều từ 8 -10 cm, xử lý gốc bằng thuốc kích thích ra rễ sau ñó cắm vào giá thể cát hoặc ñất ñược sàng mịn, giữ ẩm 70- 75% cho ñến khi ra rễ; thời gian giâm cây ñến khi trồng ñược khoảng 15 - 20 ngày. Cây con khi ñem trồng cao 7-8cm, có 6-8 lá. Cây giống phải ñồng Chåi ®Ønh, chèi n¸ch Nguån vËt liÖu khëi ®Çu T¸i sinh chåi Ruéng s¶n xuÊt Nh©n nhanh chåi V−ên −¬m C©y hoµn chØnh (cã rÔ) Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………102 ñều, không bị nhiễm bệnh và mang ñầy ñủ ñặc trưng của giống, gi©m chåi vµo c¸t Èm cã che lîp 7 - 10 ngµy, c©y ra rÔ r¨ng c¸ lµ ®em trång ®−îc + Thêi vô gi©m cóc: cã thÓ gi©m quanh n¨m nh−ng thuËn lîi nhÊt lµ vµo mïa xu©n v× thêi tiÕt lóc nµy Êm ¸p, cã m−a phïn, ®é Èm kh«ng khÝ cao, cµnh gi©m ®ì mÊt n−íc, ë c¸c thêi vô kh¸c vÉn gi©m ®−îc cóc nh−ng ph¶i chó ý ®iÒu kiÖn thêi tiÕt lóc ®ã mµ cã c¸c biÖn ph¸p kü thuËt thÝch hîp cho cµnh gi©m ra rÔ tèt nhÊt : mïa hÌ, n¾ng to, nhiÖt ®é cao, m−a nhiÒu, ®é Èm cao, ph¶i cã dµn che ®Ó tr¸nh m−a to vµ ¸nh s¸ng trùc x¹ m¹nh ; thu ®«ng, hanh kh« ph¶i t−íi Èm, t−íi phun th−êng xuyªn. + §Êt v−ên −¬m: chän nh÷ng n¬i ®Êt cao, t¬i xèp, nhiÒu mïn, ®ñ Èm nh−ng ph¶i th«ng tho¸ng, tho¸t n−íc, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho rÔ ph¸t triÓn, cã thÓ dïng ®Êt thÞt nhÑ, ®Êt bïn ao hoÆc ®Êt c¸t pha tuú theo thêi vô gi©m. Tr−íc khi gi©m, ®Êt ®−îc ph¬i ¶i, xíi x¸o nhiÒu lÇn, tr¸nh lµm ®Êt qu¸ m−ît nh− bét v× khi t−íi mÆt ®Êt sÏ chãng kÕt v¸ng vµ do khe hë gi÷a c¸c h¹t ®Êt bÞ bÕt l¹i g©y khã kh¨n cho viÖc ra rÔ cña cµnh gi©m, xö lý ho¸ chÊt ®Ó diÖt nÊm, vi khuÈn, cã thÓ dïng focmon, TMTD hoÆc v«i ®Ó xö lý ®Êt tr−íc 5 - 7 ngµy. Luèng gi©m lµm cao, thuËn tiÖn cho viÖc dì vµ ®Ëy dµn che. + Tiªu chuÈn cµnh gi©m vµ ph−¬ng ph¸p gi©m: Chåi gi©m ph¶i ®¹t tØ lÖ sèng cao, c©y con ph¸t triÓn khoÎ, chän chåi gi©m tèt, kh«ng bÞ s©u bÖnh, tèt nhÊt lµ chän nh÷ng chåi b¸nh tÎ ®Ó gi©m. Tiªu chuÈn chåi gi©m cã kho¶ng 3 - 4 l¸, dµi 6 - 8 cm, ®−îc c¾t tõ nh÷ng c©y mÑ sinh tr−ëng ph¸t triÓn tèt. Sau khi c¾t chåi tõ c©y mÑ, ®em gi©m liÒn trong ngµy, tèt nhÊt lµ gi©m vµo lóc chiÒu tèi, kh«ng nªn ®Ó qua ngµy sau. Chåi gi©m cÇn c¾t v¸t gÇn s¸t m¾t ®Ó t¨ng diÖn tÝch tiÕp xóc víi ®Êt, n−íc, kÝch thÝch c©y mau ra rÔ. Nªn chän ngµy m¸t trêi ®Ó c¾t chåi gi©m, nªn c¾t vµo buæi s¸ng sím khi c©y cßn ®ang sung nhùa, nh÷ng chåi võa c¾t ®−a Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………103 ngay vµo chç gi©m m¸t. T−íi n−íc nhÑ, c¾t söa l¹i ngän tr−íc khi gi©m. Sau khi gi©m ph¶i che kÝn giã, che ¸nh s¸ng kho¶ng 5 - 7 ngµy, ®Ó t¹o bãng tèi cho chåi gi©m mau ph¸t sinh rÔ non, sau ®ã bá dµn che dÇn dÇn khi c©y b¾t ®Çu ®©m rÔ non ®Ó c©y quen dÇn víi ¸nh s¸ng, kh«ng nªn cÊt dµn che qu¸ sím khi c©y ch−a ®ñ søc chÞu ¸nh s¸ng m¹nh, c©y dÔ bÞ kh« vµ chÕt, còng kh«ng nªn cÊt dµn che qu¸ muén c©y sÏ yÕu, mäc vèng hoÆc óa vµng do thiÕu ¸nh s¸ng. Cã 2 c¸ch gi©m chåi: gi©m kh« lµ c¸ch gi©m c¾m chåi gi©m tr−íc vµ t−íi ®Ém n−íc sau; gi©m −ít lµ t−íi ®Ém tr−íc vµ c¾m chåi gi©m sau. + MËt ®é kho¶ng c¸ch gi©m: phô thuéc vµo thêi vô gi©m, mïa hÌ nªn gi©m th−a, mïa thu cã thÓ gi©m dµy h¬n; nh×n chung kho¶ng c¸ch gi©m 3 x 3 cm víi mËt ®é 1000 cµnh / m2 lµ võa ph¶i. Thêi gian ra rÔ cña chåi gi©m dµi ng¾n kh¸c nhau tuú thuéc vµo tõng gièng vµ tõng thêi vô, nh−ng kho¶ng 10 - 20 ngµy. + Bãn ph©n: nh×n chung ë thêi kú v−ên −¬m kh«ng cÇn ph¶i bãn lãt hoÆc bãn thóc cho c©y v× ®Êt chän lµm v−ên −¬m th−êng lµ ®Êt tèt, thêi gian ra rÔ ë v−ên −¬m l¹i kh«ng dµi, bãn thóc sÏ lµm cho chåi gi©m yÕu, gi¶m kh¶ n¨ng chèng chÞu, khi ®−a ra v−ên s¶n xuÊt sÏ gÆp khã kh¨n, tØ lÖ sèng thÊp, kh¶ n¨ng thÝch nghi kÐm. + T−íi n−íc: lu«n gi÷ ®ñ Èm cho v−ên −¬m b»ng c¸ch hµng ngµy t−íi nhÑ, nh÷ng ngµy ®Çu nªn t−íi 2 - 3 lÇn,tèt nhÊt lµ t−íi kiÓu phun s−¬ng lªn l¸. Mïa hÌ vµ ®Êt c¸t ph¶i t−íi lµm nhiÒu lÇn, nh−ng kh«ng nªn t−íi qu¸ nhiÒu, kh«ng nªn t−íi vµo mét lóc chåi gi©m dÔ bÞ háng. Hµng ngµy nªn tØa bá l¸ thèi, l¸ bÞ dÝnh vµo ®Êt ®Ó c©y kh«ng bÞ nÊm bÖnh vµ lan truyÒn sang c©y kh¸c. + Sö dông chÊt kÝch thÝch sinh tr−ëng ®Ó gi©m chåi: viÖc sö dông chÊt kÝch thÝch sinh tr−ëng ®Ó gi©m chåi cóc, gióp c©y gi©m ra rÔ nhiÒu, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………104 sím vµ khoÎ; sö dông ®èi víi nh÷ng gièng cóc khã ra rÔ hoÆc thêi vô kh«ng thÝch hîp cho viÖc gi©m chåi. ChÊt kÝch thÝch th−êng ®−îc dïng lµ Acid indol acetic (IAA), acid indol buteric (IBA) vµ acid naftalen acetic (NAA), nh−ng hiÖu qu¶ cao h¬n c¶ lµ IBA. Do chåi gi©m mÒm vµ nhá nªn nång ®é dung dÞch thuèc ph¶i pha lo.ng kho¶ng 25 - 50 ppm; nhóng ngËp c¸c ®o¹n gi©m kho¶ng tõ 1 - 1,5 cm trong kho¶ng 10 - 15 gi©y råi ®em gi©m. Cã thÓ sö dông kÝch ph¸t tè hoa tr¸i cña C«ng ty ho¸ chÊt thiªn n«ng, víi liÒu l−îng pha 1 gram víi 1,5 lÝt n−íc s¹ch, ng©m phÇn c¾t cña c©y vµo dung dÞch thuèc tõ 3- 40 phót råi ®em gi©m, dung dÞch n−íc thuèc cßn l¹i, cho thªm 5 gram ph©n bãn qua l¸ råi phun lªn c©y gi©m, víi liÒu l−îng 1 gram kÝch ph¸t tè hoa tr¸i + 5 gram ph©n bãn qua l¸ + 1,5 lÝt n−íc (l−îng thuèc nµy cã thÓ t¨ng gÊp ®«i, gÊp 3 tuú theo sè l−îng mÇm ®em gi©m nhiÒu hay Ýt). Víi viÖc sö dông thuèc vµ gi©m chåi theo c¸ch nµy cã thÓ ®¶m b¶o trªn 90% c¸c chåi gi©m ra rÔ ®ñ tiªu chuÈn trång víi thêi gian ra rÔ rót ng¾n tõ 5 - 7 ngµy. 4.5.2. Kü thuËt trång - Phương thức trồng: chän nh÷ng c©y tèt khoÎ kh«ng bÞ s©u bÖnh ñể sản xuất thương phẩm, lo¹i bá triÖt ®Ó nh÷ng c©y kh«ng ®ñ tiªu chuÈn. ViÖc cÊy chuyÓn ph¶i ®¶m b¶o kh«ng lµm háng hay x©y x¸t bé rÔ cßn non vµ Ýt cña c©y gi©m. Sau khi trång xong ph¶i Ên chÆt gèc vµ t−íi ®Ém vßng xung quanh gèc. Trêi hanh kh« ngµy ph¶i t−íi 2 lÇn, nÕu cã ®iÒu kiÖn ñ mïn r¸c quanh gèc ®Ó gi÷ Èm cho c©y. Nh÷ng ngµy ®Çu viÖc t−íi n−íc ph¶i nhÑ nhµng kh«ng ®Ó cho c¸c l¸ gÇn gèc bÞ dÝnh vµo ®Êt hoÆc bïn, ®Êt b¾n lªn c¸c l¸ non lµm bÝt c¸c lç khÝ khæng, ¶nh h−ëng ®Õn sù quang hîp, h« hÊp vµ sù bèc h¬i cña bé l¸, khi c©y ch−a håi xanh trë l¹i, trồng trong nhà có mái che tránh mưa nắng, có thể ñiều chỉnh ánh sáng, ñiều chỉnh ñộ ẩm. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………105 - Thời vụ trồng: tuú theo ®Æc ®iÓm gièng cã kh¶ n¨ng chÞu rÐt hay kh«ng vµ ph¶n øng cña gièng ®èi víi thêi gian chiÕu s¸ng mµ s¾p xÕp c¸c thêi vô, nh−ng ngoµi ra còng cßn ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt cña tõng n¨m mµ ®iÒu chØnh sao cho hîp lý. HiÖn nay, cã rÊt nhiÒu gièng cóc míi, nhËp néi víi thêi gian sinh tr−ëng ng¾n, trång ®−îc nhiÒu vô trong n¨m nªn viÖc bè trÝ thêi vô gieo trång cßn ph¶i rÊt linh ho¹t, cã thÓ trång muén hoÆc sím h¬n 1 -2 tuÇn ®Ó ®iÒu khiÓn hoa ra vµo ®óng c¸c dÞp lÔ tÕt, héi hÌ, cho dï ®é dµi cña cµnh hay ®−êng kÝnh hoa kh«ng chuÈn b»ng trång ®óng vô, nh−ng gi¸ trÞ cña hoa vÉn cao h¬n nhiÒu so víi khi cã ®¹i trµ. Nh×n chung thêi vô trång cóc cã thÓ ®−îc chia ra thµnh 4 vô nh− sau: vô xu©n hè: trồng tháng 3,4,5 ñể có hoa vào tháng 6,7, 8; vụ hÌ thu: trồng tháng 5,6,7 ñể có hoa bán vào tháng 9, 10, 11; vụ thu ®ông: trồng tháng 8, 9 ñể có hoa bán vào tháng 12, 1; vụ ®ông xuân: trồng tháng 10, 11 ñể có hoa bán vào tháng 2, 3. - Mật ñộ, khoảng cách trồng: với hoa cúc ñơn 1 bông /cây: (vàng ðài Loan, CN19, CN20...), trồng với khoảng cách 15 x 15cm ñể có mật ñộ 400.000 cây/ ha; với hoa cúc cành (nhiều bông/cành) nh− tiger, CN01… trång với khoảng cách 15 x 18cm ñể có mật ñộ 300.000 cây/ ha. - Chuẩn bị ñất trồng: ®ất trồng cúc cần tơi xốp, thông thoáng nhằm tạo ñiều kiện cho bộ rễ non phát triển thuận lợi trong giai ñoạn ñầu, có thể bồ sung thêm rơm, rạ, cỏ khô, trấu luá…trộn lẫn vào ñất ñể tăng ñộ thông thoáng; ®ất ñược cày sâu, phơi ải và bừa kỹ, lên luống cao 20-30cm; bón phân lót khoảng 15-20 ngày trước khi trồng, l−îng ph©n bón lót: 30-35 tÊn ph©n chuång + 360 - 400kg l©n supe + 140kg kali sulphat; bón vôi bổ sung ñể ñiều chỉnh pH ñất ñạt 6,5 - 7,2. 4.5.3. Kü thuËt ch¨m sãc Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………106 §èi víi c©y hoa cóc c«ng viÖc ch¨m sãc, cÇn chó ý ®óng møc v× kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o cho sinh tr−ëng ph¸t triÓn cña c©y ®−îc c©n ®èi mµ cßn lµm t¨ng chÊt l−îng hoa, c«ng viÖc ch¨m sãc bao gåm: - Bãn ph©n: nguyªn t¾c bãn ph©n cho cóc ph¶i ®óng lóc, ®óng c¸ch, ®óng liÒu l−îng, ngoµi ra viÖc bãn ph©n cho cóc cßn phô thuéc vµo tõng gièng, tõng thêi vô vµ ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khi bãn. L−îng ph©n bãn thùc tÕ th−êng ph¶i cao h¬n l−îng ph©n bãn lý thuyÕt v× sau khi bãn ph©n vµo ®Êt th× c©y kh«ng sö dông ®−îc hÕt, mét phÇn bÞ ®Êt gi÷ l¹i, mét phÇn bÞ röa tr«i. ViÖc bãn ph©n cho cóc bao gåm bãn lãt vµ bãn thóc v× cóc lµ lo¹i c©y rÊt phµm ¨n nªn viÖc bãn lãt rÊt cÇn thiÕt, kh«ng nh÷ng cung cÊp chÊt mµu sím cho c©y con ®©m rÔ mµ cßn gi÷ n−íc cho c©y, cñng cè cÊu t−îng cña ®Êt. Do sù ph©n gi¶i chËm cña c¸c lo¹i ph©n h÷u c¬ nªn cÇn ph¶i lãt tr−íc khi trång, cÇn chó ý, khi trén ph©n hçn hîp ta ph¶i trén ®óng lo¹i nÕu kh«ng sÏ lµm gi¶m chÊt l−îng cña ph©n, kh«ng trén v«i vµ tro tr−íc 5 - 7 ngµy, sau ®ã míi bãn lo¹i ph©n h÷u c¬ trªn. Trong tõng giai ®o¹n sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y bãn thóc nh÷ng lo¹i ph©n cã hiÖu qu¶ nhanh nh− N, P, K ... ph©n b¾c, n−íc gi¶i,… cã t¸c dông quyÕt ®Þnh t¨ng n¨ng suÊt vµ phÈm chÊt cña hoa. Bãn thóc lÇn 1: sau trång 2-3 tuÇn, l−îng bãn lµ 100 kg urª / ha; bãn thóc lÇn 2: khi c©y ph©n ho¸ mÇm hoa, l−îng bãn lµ 100 kg urª + 200kg l©n supe + 70kg kali sulphat / ha, bãn thóc lÇn 3: khi c©y ra nô, l−îng bãn lµ 100 kg urª/ha. - Tưới nước: sau khi trồng cây, cần tưới nhẹ 2-3 lần / ngày ñể cây nhanh hồi phục, sau ñó chỉ cần tưới ñủ ẩm, 1-2 ngày/ lần. Chú ý cần tưới nhẹ ñể cây không bị ñổ ng.. Do ®Æc ®iÓm c©y cóc cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n h¬n chÞu óng, nªn viÖc t−íi n−íc còng chØ cÇn võa ph¶i, ®Ó gi÷ Èm cho c©y, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………107 kh«ng nªn t−íi nhiÒu v× sÏ lµm cho c©y ph¸t triÓn cµnh l¸, hoa bÐ vµ xÊu. Ngoµi ra t−íi nhiÒu lµm cho ®Êt mïn dÔ bÞ röa tr«i, hoÆc thÊm s©u xuèng c¸c tÇng ®Êt xa rÔ, hoÆc khi t−íi nhiÒu n−íc tho¸t kh«ng kÞp lµm cho c©y bÞ bÖnh vµng l¸, ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn sinh tr−ëng vµ ra hoa cña c©y. - Phßng trõ s©u bÖnh: + Côn trùng gây hại cúc gồm: sâu xanh, sâu xám, rệp, ruồi ñen… có thể phòng trừ bằng các loại thuốc bảo vệ thực vật sau: Sherpa, Sumi-α, Trebon, Confidor , Trigard, Ofunack, Sumi-α, Sherzol, DDVP...với nồng ñộ khuyến cáo. + Hoa cúc trồng trong nhà có mái che tuy có thể hạn chế ñược một số nấm, bệnh nhưng nếu không có biện pháp phòng chống thường xuyên cũng sẽ bị thất thu hoặc sản phẩm bị giảm giá trị do nấm, bệnh gây hại. Bệnh virus: hiện nay chưa có thuốc phòng chống các loại bệnh do virus gây ra, biện pháp tốt nhất là loại bỏ cây bị nhiễm bệnh virus ngay từ vuờn giống và thường xuyên phun thuốc phòng ngừa ñể loại bỏ các vec-tơ lây truyền. Bệnh nấm-khuẩn: có nhiều nguyên nhân gây bệnh, cần xác ñịnh rõ từng loại bệnh ñể có biện pháp phòng ngừa hữu hiệu. Các dạng bệnh thường gặp là: gốc cành giâm bị thối ướt có màu ñen nhạt, do Pythium debaryanum gây ra; vết chết hoại có màu nâu, do Rhizoctonia solanii và Phytophtora cryptoyea; vết thối ở gốc thân, có xuất hiện màng tơ trắng, do Sclerotinia minor và Sclerotinia sclerotiorum; trên lá xuất hiện bột phấn trắng, do Erysiphe cichoracearum gây ra; mặt trên lá có những ñốm màu vàng sau ñó chuyển sanh màu nâu ñen, lá bị khô héo; bệnh do Septoria chrysanthemi gây ra; mặt dưới lá có những mụn tập trung, màu nâu, do Puccinia chrysanthemi; mặt dưới lá xuất hiện những mụn trắng nhạt do Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………108 Puccinia horiana; vết tổn thương bị loét, gây ra sự nứt thân, lá khô héo và lây nhiễm mạnh; bệnh gây ra do Erwinia chrysanthemi. Biện pháp phòng chống tốt nhất là xử lý ñất canh tác, bổ sung dinh dưỡng cân ñối và ñúng thời gian ñể cây tăng sức chống chịu, giữ ẩm ñộ vừa phải (không quá khô và quá ẩm), phun phòng ñịnh kỳ bằng các loại thuốc chống nấm bệnh với liều lượng khuyến cáo. Với một số bệnh thường gặp, sử dụng các loại thuốc b¶o vÖ thùc vËt như sau: bệnh lở cổ rễ sử dụng Benlat, Topsin M, Monceren… phun vào gốc cây; bệnh rỉ (mụn cóc): sử dụng các thuốc Daconil, Sumi eight, Score, Bayfidan, Bonaza, Anvil…; bệnh cháy lá do Alternaria sp sử dụng Rovral, Anilazine. - Bấm ngän, tØa nụ: + §ối với cúc chùm, bÊm ngän c©y( ng¾t 1-2 ®èt trªn ngän cña th©n chÝnh, ®Ó c©y ph¸t triÓn nhiÒu cµnh nh¸nh cho nhiÒu nô, nhiÒu hoa), ở giai ñoạn cây ra nụ hoàn chØnh cần thực hiện công tác tØa bỏ nụ hoa ở thân chính khi ñạt kích cở 0,7-1cm, các nụ hoa phụ không tØa bỏ nhằm tạo cho cây hoa phát triển một cách hài hoà, hoa nở ñồng ñều. + ðối với hoa ñơn (ñại ñoá) kh«ng bÊm ngän mµ chØ tØa bá hÕt c¸c cµnh nh¸nh phô mäc tõ n¸ch l¸, chØ ®Ó 1 nô chÝnh trªn th©n vµ 1 nô phô ®Ò phßng nô chÝnh g.y háng thực hiện công tác tiả bỏ những nụ hoa phụ nhằm tạo ñiều kiện cho hoa chính phát triển một cách ổn ñịnh và nở tốt, không bị lép. - Vun xíi lµm cäc dµn: Trong qu¸ tr×nh trång th−êng ph¶i tiÕn hµnh xíi ®Êt, vun gèc kÕt hîp víi lµm cá. ViÖc xíi x¸o xung quanh gèc chØ lµm khi c©y cóc cßn nhá, sau khi bÊm ngän lÇn 1, khi c©y ®. lín nhÊt lµ sau khi bÊm lÇn 2, lóc nµy c©y ®. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………109 ph©n cµnh nh¸nh m¹nh nªn h¹n chÕ viÖc xíi ®Êt v× cóc cã bé rÔ chïm ¨n ngang, ph¸t triÓn nhiÒu rÔ phô, nÕu xíi x¸o s©u vµ nhiÒu sÏ lµm ®øt rÔ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc hót chÊt dinh d−ìng cña c©y, lóc nµy chØ nªn nhæ cá, vun, tØa c¸c l¸ giµ xung quanh gèc; còng kh«ng nªn vun gèc qu¸ cao v× sÏ lµm ph¸t sinh nhiÒu m¾t rÔ, khiÕn gèc xï x×, th©n c©y kh«ng ®Ñp ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng cµnh mang hoa. Song song víi viÖc vun xíi, cÇn c¾m cäc ®ì cho c©y khái ®æ. §èi víi nh÷ng c©y ®Ó hoa nhiÒu cã ®−êng kÝnh t¸n réng, tuú søc sinh tr−ëng ph¸t triÓn cña c©y mµ c¾m tõ 1 - 3 vÌ råi dïng d©y mÒm rµng nhÑ xung quanh c¶ khãm ®Ó kh«ng lµm gÉy cµnh, dËp hoa. Cã thÓ lµm giµn l−íi ở giai ñoạn tạo nụ và ra hoa ®Ó ®ì hoa mäc th¼ng, ®Òu, ®Ñp, l−íi cã thÓ b»ng thÐp nhá hay b»ng l−íi nilon. - Các biện pháp kỹ thuật ñặc biệt: + Xử lý ánh sáng ngày ngắn ñể thúc ñẩy sự phân hóa mầm hoa và ra hoa: chiÕu s¸ng 1 bãng ®Ìn compax 18w/ 9m2, chiÕu 6 lÇn / ®ªm, ®é cao treo bãng lµ 200 cm, dïng r¬le ®Ó ®Æt giê chiÕu s¸ng, thêi gian chiÕu s¸ng tõ 22 h - 1 h, 6 lÇn / ®ªm, 6 phót / lÇn. + Sö dông mét sè lo¹i ph©n bãn: ph©n bãn vi sinh B¶o §¾c, hßa tan 54g ph©n B¶o §¾c bãn l¸ + 54 lÝt n−íc phun lªn l¸/ sµo, hßa tan 54g ph©n B¶o §¾c bãn rÔ + 54 lÝt n−íc phun vµo gèc/ µo; phun ph©n phøc h÷u c¬ bãn l¸ Pomior nång ®é 0.4% lo¹i P2.98. + §Ó tr¸nh nh÷ng thiÖt h¹i do trång c¸c vô liªn tiÕp: sau mçi vô hoÆc mçi n¨m, tÈy uÕ ®Êt 1 lÇn b»ng dung dÞch (nematocide hoÆc clopicrin) ®Ó phßng trõ tuyÕn trïng, chèng c¸c lo¹i bÖnh nÊm, vi khuÈn vµ nhÊt thiÕt ph¶i lµm trÎ ho¸ v−ên c©y mÑ 1 n¨m/1 lÇn. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………110 + Sö dông mét sè chÊt kÝch thÝch sinh tr−ëng: chÊt kÝch thÝch sinh tr−ëng cã t¸c dông lµm t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l−îng hoa cóc, cã thÓ sö dông mét sè lo¹i thuèc kÝch thÝch nh− Spray - N-Grow (SNG) cña Mü, GA3 cña Trung Quèc, kÝch ph¸t tè hoa tr¸i vµ GA3 cña C«ng ty ho¸ phÈm Thiªn N«ng ®Ó ®iÒu khiÓn sù sinh tr−ëng còng nh− viÖc ra hoa tr¸i vô cña hoa cóc nh»m lµm t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ng−êi trång hoa. Cã thÓ dïng GA3 cña Trung Quèc víi nång ®é 1% vµ GA3 cña ViÖt Nam víi biªn l−îng tõ 5 - 10 gram pha trong 10 lÝt n−íc s¹ch, phun tõ giai ®o¹n c©y con, ®Þnh kú 7 - 10 ngµy/1 lÇn cho ®Õn khi c©y cã chiÒu cao theo ý muèn th× dõng l¹i; phun Spray-N-Grow víi nång ®é 1% (100ml dung dÞch thuèc trong 10 kÝt n−íc s¹ch) vµ kÝch ph¸t tè hoa tr¸i víi liÒu l−îng 5 gram pha trong 10 lÝt n−íc phun ®Þnh kú 7 - 10 ngµy 1 lÇn, kÓ tõ khi c©y b¾t ®Çu cã hiÖn t−îng ph©n ho¸ mÇm hoa cho ®Õn lóc c©y në hoa; dïng thªm ph©n bãn qua l¸ víi liÒu l−îng 50 gram pha trong 10 lÝt n−íc (cña C«ng ty ho¸ phÈm Thiªn N«ng) ®Ó cho c©y cøng, cã bé l¸ xanh ®Ñp ... 4.5.4. Thu hái hoa - Xử lý trước khi thu hái: + Ph¶i ®¶m b¶o viÖc ch¨m bãn ®Çy ®ñ. + Trước thu hoạch 7-10 ngày nên tưới dung dịch phân lân và kali ở nồng ñộ thấp cho cây: 30 kg P205 + 30 kg K20 cho 1ha, ñồng thời phun thuốc diệt trừ sâu bệnh. + Tr−íc khi c¾t 1 ngµy cÇn t−íi n−íc ®Ém ®Ó cho c©y ë tr¹ng th¸i t−¬i vµ chØ t−íi d−íi gèc ®Ó c¸nh hoa kh«ng bÞ dËp. - C¾t hoa b»ng dao kÐo s¾c vµ c¾t hoa vµo lóc s¸ng sím khi cµnh hoa cßn sung nhùa nhiÒu n−íc hay vµo lóc chiÒu gi©m m¸t ®Ó tr¸nh sù bèc h¬i Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………111 n−íc cña hoa. TuyÖt ®èi kh«ng nªn c¾t vµo gi÷a tr−a v× lóc nµy nhiÖt ®é cao, ¸nh s¸ng m¹nh sÏ lµm cho cµnh hoa hÐo tµn nhanh. - Ng©m cµnh trong dung dÞch dinh d−ìng ®Ó hoa t−¬i l©u h¬n, ®Ó vµo n¬i tèi, m¸t vµ kÝn giã hoÆc phßng l¹nh ®Ó b¶o qu¶n tr−íc khi ®em ®Õn n¬i sö dông. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………112 KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 1. KÕt luËn Tõ c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn, chóng t«i rót ra mét sè kÕt luËn sau: 1.1. S¶n l−îng hoa cóc do c¸c c¬ së s¶n xuÊt hoa cña thµnh phè Thanh Ho¸ chØ ®¸p øng 30 - 40% l−îng cóc b«ng vµ 85,7% l−îng cóc cµnh ë vô ®«ng - xu©n, ®Æc biÖt vô xu©n – hÌ c¸c c¬ së s¶n xuÊt hoa chØ ®¸p øng 10% l−îng cóc cµnh ®−îc tiªu thô trªn thÞ tr−êng. 1.2. Thêi vô trång cã ¶nh h−ëng ®Õn n¨ng suÊt, chÊt l−îng hoa cóc trång ë vô ®«ng xu©n t¹i thµnh phè Thanh Ho¸, viÖc bè trÝ thêi vô trång thÝch hîp còng cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc n©ng cao n¨ng suÊt, phÈm chÊt vµ thu nhËp cña ng−êi trång hoa. 1.3. Nguån gèc gièng cóc Vµng §µi Loan tèt nhÊt lµ tõ nu«i cấy invitro kết hợp gi©m chồi. 1.4. ¸p dông biÖn ph¸p chiÕu s¸ng quang gi¸n ®o¹n bæ sung trong viÖc trång cóc vô ®«ng – xu©n t¹i Thanh Ho¸, chi phÝ trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch trång trät cã t¨ng, nh−ng tæng thu nhËp, vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n nhiÒu so víi s¶n xuÊt theo kü thuËt th«ng th−êng cña n«ng d©n (kh«ng chiÕu s¸ng bæ sung). §Æc biÖt lµ biÖn ph¸p chiÕu s¸ng bæ sung quang gi¸n ®o¹n nhiÒu lÇn b»ng bãng ®Ìn compax 18w. 1.5. Sö dông ph©n pomior bãn cho hoa cóc trång vô ®«ng xu©n cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n so víi trång theo kü thuËt canh t¸c th«ng th−êng cña n«ng d©n (kh«ng sö dông ph©n pomior). §Æc biÖt lµ lo¹i ph©n pomior P2.98 nång ®é 4%. 1.6. Sö dông ph©n bãn vi sinh B¶o §¾c bãn cho hoa cóc trång vô ®«ng xu©n cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n so víi trång theo kü thuËt canh t¸c th«ng th−êng cña n«ng d©n (kh«ng sö dông ph©n vi sinh B¶o §¾c). §Æc biÖt Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………113 lµ sö dông ph©n bãn vi sinh B¶o §¾c phun cho hoa cóc 4 lÇn (10, 20, 45 sau trång vµ khi ra nô). 1.7. C¾m hoa trong dung dÞch ph©n phøc h÷u c¬ Pomior, cã tû lÖ nhiÔm vi sinh vËt g©y thèi thÊp h¬n, tû lÖ l¸ bÞ hÐo còng thÊp h¬n, ®é bÒn hoa c¾m lä cao h¬n, so víi c¾m hoa trong n−íc s¹ch. 2. §Ò nghÞ 2.1. CÇn tiÕp tôc nghiªn cøu thªm vÒ c¸c gièng cóc: Vµng §µi Loan, CN01, Tiger, CN19, CN 20, ë c¸c vô ®«ng xu©n vµ xu©n hÌ, nghiªn cøu ë c¸c vô thu ®«ng vµ hÌ thu ®Ó cã kÕt luËn ch¾c ch¾n vÒ kh¶ n¨ng thÝch nghi cña gièng víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i cña thµnh phè Thanh Ho¸. 2.2. CÇn tiÕp tôc nghiªn cøu thªm vÒ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh−: xö lý quang gi¸n ®o¹n, bè trÝ thêi vô trång, nguån gèc c©y gièng, xö lý c¸c lo¹i ph©n bãn Pomior vµ ph©n vi sinh B¶o §¾c, trªn c¸c gièng cóc kh¸c ®Ó cã kÕt luËn ch¾c ch¾n vÒ khoa häc vµ thùc tiÔn ®èi víi hiÖu qu¶ cña c¸c biÖn ph¸p kü thuËt trªn tíi n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng hoa cóc. 2.3. Trªn c¬ së nh÷ng kÕt luËn trªn chóng t«i ®Ò nghÞ phæ biÕn vµ øng dông kÕt qu¶ nghiªn cøu vµo s¶n xuÊt. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………114 Tµi liÖu tham kh¶o 1. Lª Kim Biªn (1984 ), Gãp phÇn nghiªn cøu ph©n lo¹i hä cóc ë ViÖt Nam, LuËn ¸n phã tiÕn sÜ sinh häc, ViÖn khoa häc ViÖt Nam, tr. 45-94. 2. Lª H÷u CÇn- NguyÔn Xu©n Linh (2003), Hoa c©y c¶nh, Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp, tr. 97-112 3. Hµ V¨n C¨n – MiÕu Th−îng Hæ (2000), Kü thuËt trång vµ b¶o qu¶n hoa c¾t, Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp, Trung Quèc. 4. Vâ V¨n Chi – Lª Kh¶ KÕ (1969), C©y cá th−êng thÊy ë ViÖt Nam, NXB khoa häc, tr. 239-310. 5. Vâ V¨n Chi - D−¬ng §øc TiÕn (1988), Ph©n lo¹i häc thùc vËt, Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc vµ Trung häc chuyªn nghiÖp, tr. 424-436. 6. Qu¸ch TrÝ C−¬ng – Tr−¬ng Vü (1997), Hoa cóc, NXB ®¹i häc Thanh Hoa, Trung Quèc. 7. §Æng V¨n §«ng (2000), §iÒu tra thùc tr¹ng s¶n xuÊt hoa cóc vµ mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng hoa cóc, LuËn v¨n Th¹c sÜ n«ng nghiÖp, Tr−êng §HNNI- Hµ Néi, tr. 1-85. 8. §Æng V¨n §«ng (2005), Nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña nguån thùc liÖu gièng, nhiÖt ®é, ¸nh s¸ng ®Õn hÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt hoa cóc (Chrysanthemum spp), LuËn ¸n TiÕn sÜ n«ng nghiÖp, Tr−êng §HNNI- Hµ Néi, tr. 48- 147. 9. §Æng V¨n §«ng - §ç ThÞ L−u (1997), “¶nh h−ëng cña mèt sè lo¹i thuèc kÝch thÝch ®Õn sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y hoa cóc CN 93”, KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc vÒ rau qu¶ 1995-1997, NXB N«ng NghiÖp, tr. 124-128. 10. TrÇn Hîp (1993), Hoa vµ c©y c¶nh ViÖt Nam, NXB Hµ Néi, tr. 258-270. 11. NguyÔn Xu©n Linh vµ céng sù (1995), “Gièng cóc míi CN 93 vµ kü thuËt s¶n xuÊ”, T¹p chÝ c«ng nghÖ vµ sinh häc øng dông (sè 4), tr. 46-47. 12. NguyÔn Xu©n Linh (2000), Kü thuËt trång hoa, NXB N«ng nghiÖp, tr. 80- 125. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………115 13. NguyÔn ThÞ Kim Lý (2001), Nghiªn cøu tuyÓn chän vµ nh©n gièng c©y hoa cóc trªn vïng ®Êt trång hoa Hµ Néi, LuËn ¸n tiÕn sÜ n«ng nghiÖp – ViÖn khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp ViÖt Nam, tr. 17-26. 14. Nh− M¹o (1997), NghÖ thuËt trång hoa- c©y thÕ- c©y c¶nh, NXB V¨n ho¸- th«ng tin, tr.105-108. 15. Hoµng ThÞ S¶n (2000), Ph©n lo¹i häc thùc vËt, NXB Gi¸o dôc, tr. 176- 180. 16. Hoµng Minh TÊn- NguyÔn Quang Th¹ch (2000), Sinh lý thùc vËt, NXB N«ng nghiÖp, tr. 286-291. 17. Ph¹m ChÝ Thµnh (1998), Ph−¬ng ph¸p thÝ nghiÖm ®ång ruéng, NXB N«ng NghiÖp, tr.1-269. 18. L−u H¶i Thä (chñ biªn)(2001), C¬ së trång trät hoa c©y c¶nh, NXB nh©n d©n Qu¶ng §«ng, Trung Quèc. 19. Hoµng Ngäc ThuËn (2000), Kü thuËt trång hoa vµ c©y c¶nh ( bµi gi¶ng c¸c líp sinh viªn ®¹i hoc ngµnh trång trät), §HNN1 Hµ Néi, tr. 1-4. 20. Hoµng Ngäc ThuËn (2002), Chän gièng, nh©n gièng hoa vµ c©y c¶nh (Bµi gi¶ng cho cao häc), §HNN1 Hµ Néi, tr. 42-44. 21. Hoµng Ngäc ThuËn (2004), B¸o c¸o khoa häc “ Nghiªn cøu øng dông chÕ phÈm ph©n bãn l¸ phøc h÷u c¬ Pomior trong kü thuËt n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng s¶n phÈm mét sè c©y trång n«ng nghiÖp”. 22. NguyÔn Huy TrÝ- §oµn V¨n L− (1998), Trång hoa vµ c©y c¶nh trong gia ®×nh, NXB Thanh Ho¸, tr. 37 – 42. 23. TrÇn ThÞ Xuyªn (1998), Nghiªn cøu mét sè loµi s©u bÖnh h¹i trªn mét sè c©y hoa c©y c¶nh phæ biÕn vµ biÖn ph¸p phßng trõ chóng ë Hµ Néi vµ vïng phô cËn, LuËn v¨n th¹c sü khoa häc n«ng nghiÖp, tr. 37-62. 24. Adams, S.R., Pearson, S., Hadley, (1998), The effect of temperature on inflorecence initiation and subseqent development in chrysanthemum cv. Snowdown ( Chrysanthemum x morifolium Ramat.), Science Horticulture, (77), pp. 59-72. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………116 25. Asman, S.M.,(1992), Effect of light quantity and quality during development on the morphology and stomatal physiology of Commelina communis, Ocologia (92), pp. 188-195. 26. Blabjerg.J. (1997), A new development system for production of cut chrysanthemum, Acta Horticulture Demak, (147), pp. 169-171. 27. Chen. J. (1995), ''Studies on the origin of chinese florists Chrysanthemum'', Acta- Horticulture, pp. 349-361. 28. Cockshull, K. E. and Hughes (1971) The effect of light intensity at different stages on flower initiation and development of chrysanthemum morifolium, Ann. Bot., pp. 915-926. 29. De Jong, J. (1978), 'Invloed temparature of bloei jaarond Chrysanthemum, Vakbl. Bloemisteri. pp. 64-65. 30. Fukuda. M, Nishio. J, Arai. K (1987) The effect of temperature and light on the growth of Chrysanthemum, Japan. No 19, pp. 230-235. 31. Hoogeweg (1999), Growing instructions for oudoor Chrysanthemum, 12.2231, MS Rijnsburg Holland, pp. 1-11. 32. Kamemoto. H (1997), Effect of season on growth and development of Chrysanthemum the vegetative phase, Acta/ Horticulture. No 197, 13 ref, pp. 63-69. 33. Karlson, M.G., Heins, R.D., Erwin, J.E.,Berghage, R.D., Carlson, W.H. and Biernbaum, J.a., (1989), Temperature and photosynthetic photon flux influence on chrysanthemum shoot development and flower initiation under short-day condition.J.Am.Soc.Horticulture. Science., (114), pp. 158-163 34. Karlson, M.G., Heins, R.D., Erwin, J.E.and Berghage, R.D., (1989), Development rate during four phases of chrysanthemum growth determined by preceding and prevailing temperatures.J.Am.Soc.Horticulture. Science., (114), pp. 234-240. 35. Jong J, D (1989), The flowering of chrysanmum morifplium seedlings and cutting in relation to seasonal fluctuation in light, Science Horticulture, pp. 117-124 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………117 36. Langton, F.A., Cockshull,K.E., (1997), System extension determined by dif or by absolute day and night temperatures, Science Horticulture. (69). pp. 229- 237. 37. Okada, M (1999), Studies on flower, bud differentiation and flowering in Chrysanmum, Memoirs of the faculty of Tokyo education, pp. 163-202. 38. Runkle, E.S., Heins, R.D., Cameron, A.C., Carlson, W.H (1998), Flowering of leucanthemum x superbam snoweap inresponse the photoperiod and cold treatment, Hort Science- a publication-of- the American Society for Horticultural science (USA) pp. 1003-1006 39. Strelitus and Zhuravie Y.P (1986), Economic greenhouse temperatures, Acta Horticulture (115). pp. 439-452. 40. Strojuy. (1995), Year – round chrysanthemum growing in Poland effect of the length of long day period and time of pinching on chrysanthemum quality, (21), pp. 91-104. 41. Yahel.H and Y. Tsukamoto (1985), Chrysanthemum (perenmial species), Japan, pp. 258-264. 42. Ylian and Fujime (1995), Effect of day- length on growth, budding and braching of garland Chrysanthemum. Agriculture Kagawa University, Japan. ._.