Nghiên cứu đặc điểm ra hoa đậu quả và một số biện pháp kỹ thuật nâng cao năng suất quả bưởi Thanh Trà tại Huế

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp I ---------o0o--------- Hoµng thÞ minh huÖ Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ra hoa ®Ëu qu¶ vµ mét sè biÖn ph¸p kü thuËt n©ng cao n¨ng suÊt qu¶ b−ëi Thanh Trµ t¹i HuÕ LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp Chuyªn ngµnh: Kü thuËt trång trät M· sè: 60.62.01 Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: TS. NguyÔn Kim Thanh Hµ néi - 2007 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- i Lêi cam ®oan - T«i xin cam ®oan r»ng, sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ ch−a hÒ ®−îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo. - T«i xin cam ®oan r»ng, mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n ®4 ®−îc c¶m ¬n vµ th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®−îc chØ râ nguån gèc. T¸c gi¶ Hoµng ThÞ Minh HuÖ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- ii Lêi c¶m ¬n Trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy, t«i lu«n nhËn ®−îc gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi, Ban l4nh ®¹o ViÖn Nghiªn cøu Rau qu¶ vµ c¸c ®ång nghiÖp. Tr−íc tiªn t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh tíi Ban l4nh ®¹o ViÖn Nghiªn cøu rau qu¶ ®4 t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i thùc hiÖn tèt luËn v¨n nµy. T«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh vµ s©u s¾c tíi c« h−íng dÉn khoa häc TS. NguyÔn ThÞ Kim Thanh, Bé m«n Sinh lý thùc vËt, Khoa N«ng häc, Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi lµ ng−êi trùc tiÕp h−íng dÉn vµ gióp ®ì t«i trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n tËp thÓ bé m«n C«ng nghÖ Sinh häc, bé m«n Nghiªn cøu C©y ¨n qu¶ - ViÖn nghiªn cøu Rau qu¶, c¸c thÇy c« trong khoa sau ®¹i häc, Bé m«n Sinh lý thùc vËt - Khoa N«ng häc - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I ®4 ®ãng gãp nhiÒu ý kiÕn quý b¸u cho luËn v¨n. Xin c¶m ¬n c¸c b¹n ®ång nghiÖp, nh÷ng ng−êi th©n ®4 cæ vò vµ gióp ®ì t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Lêi t¸c gi¶ Hoµng ThÞ Minh HuÖ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- iii Môc lôc Trang PhÇn 1. Më ®Çu 1 1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 1 1.2 Môc ®Ých vµ yªu cÇu cña ®Ò tµi 2 1.2.1 Môc ®Ých 2 1.2.2 Yªu cÇu 3 1.3 ý nghÜa khoa häc vµ ý nghÜa thùc tiÔn cña ®Ò tµi 3 3.1 ý nghÜa khoa häc 3 3.2 ý nghÜa thùc tiÔn 3 1.4 Giíi h¹n cña ®Ò tµi 4 PhÇn 2. Tæng quan tµi liÖu 5 2.1 Giíi thiÖu chung vÒ c©y b−ëi 5 2.1.1 Nguån gèc, ph©n lo¹i vµ ph©n bè 5 2.1.2 Mét sè gièng b−ëi chñ yÕu trªn thÕ giíi 6 2.1.3 Mét sè gièng b−ëi chñ yÕu trång ë ViÖt Nam 7 2.1.4 T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô b−ëi trªn thÕ giíi 11 2.1.5 T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô b−ëi trong n−íc 12 2.2 yªu cÇu ngo¹i c¶nh cña b−ëi 15 2.2.1 Yªu cÇu nhiÖt ®é 15 2.2.2 ¸nh s¸ng 17 2.2.3 N−íc 17 2.2.4 Giã 17 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- iv 2.2.5 §Êt 18 2.3 §Æc tÝnh sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña b−ëi 18 2.3.1 §Æc ®iÓm sinh tr−ëng th©n, cµnh 18 2.3.2 §Æc ®iÓm sinh lý ra hoa ®Ëu qña 19 2.3.2.1 C¶m øng vµ ph©n ho¸ hoa 20 2.3.2.2 Sù ra hoa 21 2.3.2.3 Qu¸ tr×nh thô phÊn vµ ®Ëu qu¶ 22 2.4 Nh÷ng nghiªn cøu vÒ dinh d−ìng kho¸ng trªn c©y cã mói 23 2.5 Nh÷ng nghiªn cøu vÒ sö dông gibberellins trªn c©y cã mói 28 PhÇn 3. VËt liÖu, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 31 3.1 VËt liÖu nghiªn cøu 31 3.1.1 Gièng b−ëi 31 3.1.2 C¸c vËt t− kh¸c dïng trong nghiªn cøu 31 3.2 Néi dung nghiªn cøu 32 3.2.1 §iÒu tra t×nh h×nh thêi tiÕt, khÝ hËu ®Êt ®ai vµ hiÖn tr¹ng trång b−ëi Thanh Trµ ë Thõa Thiªn HuÕ 32 3.2.2 Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ra hoa, ®Ëu qu¶ cña b−ëi Thanh Trµ trång trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn. 32 3.2.3 Nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña c¸c lo¹i ph©n bãn ®Õn sinh tr−ëng c©y vµ n¨ng suÊt qu¶. 33 3.2.4 Nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña GA3 phun ë c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau ®Õn tû lÖ ra hoa, ®Ëu qu¶ vµ n¨ng suÊt qu¶ b−ëi Thanh Trµ. 33 3.2.5 Nghiªn cøu thêi ®iÓm bao qu¶ nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vµ gi¸ trÞ th−¬ng phÈm cña qu¶ b−ëi Thanh Trµ 34 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- v 3.3 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 34 3.4 Xö lý sè liÖu 37 PhÇn 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 38 4.1 §iÒu kiÖn khÝ hËu, ®Êt ®ai vµ hiÖn tr¹ng trång b−ëi Thanh Trµ t¹i Thõa Thiªn - HuÕ 38 4.1.1 §iÒu kiÖn khÝ hËu 38 4.1.2 §iÒu kiÖn ®Êt ®ai 40 4.1.3. HiÖn tr¹ng trång b−ëi Thanh Trµ t¹i Thõa Thiªn HuÕ 41 4.2 Nghiªn cøu sù ra hoa ®Ëu qu¶ cña b−ëi Thanh Trµ trång t¹i HuÕ 44 4.2.1 Kh¶ n¨ng sinh tr−ëng vµ n¨ng suÊt cña gièng b−ëi Thanh Trµ qua c¸c ®é tuæi c©y kh¸c nhau 44 4.2.2 §Æc ®iÓm sinh tr−ëng ®ît léc xu©n vµ léc hÌ cña gièng b−ëi Thanh Trµ 46 4.2.3 §Æc ®iÓm ra hoa, ®Ëu qu¶ cña gièng b−ëi Thanh Trµ 47 4.2.4 N¨ng suÊt vµ chÊt l−îng qu¶ cña gièng b−ëi Thanh Trµ t¹i HuÕ 49 4.2.4.1 C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt 49 4.2.4.2 Mét sè chØ tiªu vÒ chÊt l−îng qu¶ cña gièng b−ëi Thanh Trµ 50 4.3 Nghiªn cøu mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh»m n©ng cao n¨ng suÊt b−ëi Thanh Trµ 52 4.3.1 Nghiªn cøu sö dông mét sè lo¹i ph©n bãn kh¸c nhau cho c©y b−ëi Thanh Trµ 52 4.3.1.1 Kh¶ n¨ng gi÷ hoa, ®Ëu qu¶ cña b−ëi Thanh Trµ ë c¸c c«ng thøc ph©n bãn 52 4.3.1.2 ¶nh h−ëng cña c¸c c«ng thøc ph©n bãn ®Õn kh¶ n¨ng t¨ng tr−ëng qu¶ b−ëi Thanh Trµ 54 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- vi 4.3.1.3 ¶nh h−ëng cña c¸c c«ng thøc bãn ph©n ®Õn n¨ng suÊt qu¶ 55 4.3.1.4 ¶nh h−ëng cña c¸c c«ng thøc ph©n bãn ®Õn mét sè chØ tiªu vÒ ®Æc ®iÓm cña qu¶ vµ chÊt l−îng qu¶ 56 4.3.2 ¶nh h−ëng cña chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr−ëng GA3 ®Õn sinh tr−ëng ph¸t triÓn n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng qu¶ b−ëi Thanh Trµ 59 4.3.2.1 ¶nh h−ëng cña nång ®é GA3 vµ thêi ®iÓm phun kh¸c nhau ®Õn kh¶ n¨ng gi÷ hoa, ®Ëu qu¶ cña b−ëi Thanh Trµ 59 4.3.2.2 ¶nh h−ëng cña nång ®é GA3 vµ thêi ®iÓm phun kh¸c nhau ®Õn sù t¨ng tr−ëng qu¶ b−ëi Thanh Trµ 61 4.3.2.3 ¶nh h−ëng cña nång ®é GA3 vµ thêi ®iÓm phun kh¸c nhau ®Õn n¨ng suÊt qu¶ 63 4.3.2.4 ¶nh h−ëng cña nång ®é GA3 vµ thêi ®iÓm phun kh¸c nhau ®Õn mét sè chØ tiªu vÒ qu¶ vµ chÊt l−îng qu¶ 65 4.3.3 ¶nh h−ëng cña tói bao qu¶ ®Õn viÖc c¶i thiÖn mÉu m· qu¶, vµ h¹n chÕ ¶nh h−ëng cña s©u bÖnh h¹i. 68 PhÇn 5. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 71 5.1 KÕt luËn 71 5.2 §Ò nghÞ 72 tµi liÖu tham kh¶o 73 TiÕng ViÖt 73 TiÕng Anh 74 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- vii Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t T§: Thêi ®iÓm CT: C«ng thøc §K: §−êng kÝnh TT: Thø tù NS: N¨ng suÊt TB: Trung b×nh SR: Sau rông TP: Thµnh phè Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- viii Danh môc c¸c b¶ng sè liÖu vµ ®å thÞ Trang B¶ng 2.1. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng mét sè qu¶ cã mói 12 B¶ng 2.2. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng mét sè c©y ¨n qu¶ chñ lùc 13 B¶ng 2.3. Thang dinh d−ìng l¸ cña c©y b−ëi 25 B¶ng 2.4. L−îng bãn ph©n cho b−ëi 27 B¶ng 3.1. C¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm ph©n bãn 23 B¶ng 3.2. C¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm bao qu¶ 34 B¶ng 3.3. L−îng ph©n bãn 35 B¶ng 4.1. C¸c yÕu tè thêi tiÕt khÝ hËu trung b×nh nhiÒu n¨m (2002-2006) 39 B¶ng 4.2. B¶ng ph©n tÝch thµnh phÇn c¸c nguyªn tè trong ®Êt cña mét sè vïng trång b−ëi Thanh Trµ ë Thõa Thiªn HuÕ 41 B¶ng 4.3. T×nh h×nh c¸c v−ên Thanh Trµ sau trËn lò lôt n¨m 1999 42 B¶ng 4.4. DiÖn tÝch vµ ®Þa bµn ph©n bè c©y b−ëi Thanh Trµ ë Thõa Thiªn HuÕ n¨m 2006 42 B¶ng 4.5. T×nh h×nh bãn ph©n cho Thanh Trµ (n¨m 2006) 43 B¶ng 4.6. Kh¶ n¨ng sinh tr−ëng vµ n¨ng suÊt cña gièng b−ëi Thanh Trµ qua c¸c nhãm tuæi 45 B¶ng 4.7. N¨ng suÊt b−ëi Thanh Trµ qua theo nhãm tuæi ë c¸c vïng sinh th¸i kh¸c nhau (n¨m 2006) 45 H×nh 4.1. N¨ng suÊt Thanh Trµ ë c¸c ®é tuæi kh¸c nhau theo c¸c vïng trång 46 B¶ng 4.8. Thêi gian vµ kh¶ n¨ng sinh tr−ëng c¸c ®ît léc cña gièng b−ëi Thanh Trµ (n¨m 2007) 47 B¶ng 4.9. §Æc ®iÓm ra hoa, ®Ëu qu¶ cña gièng b−ëi Thanh Trµ 48 H×nh 4.2. S¬ ®å thêi gian në hoa, ®Ëu qu¶ cña Thanh Trµ 49 B¶ng 4.10. N¨ng suÊt b−ëi Thanh Trµ qua c¸c ®é tuæi c©y kh¸c nhau 49 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- ix H×nh 4.3. DiÔn biÕn n¨ng suÊt qu¶ qua c¸c ®é tuæi 50 B¶ng 4.11. Mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ phÈm chÊt qu¶ 51 B¶ng 4.12. ¶nh h−ëng cña c¸c c«ng thøc bãn ph©n ®Õn kh¶ n¨ng gi÷ hoa, ®Ëu qu¶ 52 H×nh 4.4. §éng th¸i rông hoa, qu¶ cña b−ëi Thanh Trµ d−íi ¶nh h−ëng cña c¸c c«ng thøc bãn ph©n 53 B¶ng 4.13. Kh¶ n¨ng t¨ng tr−ëng cña qu¶ b−ëi Thanh Trµ ë c¸c c«ng thøc nghiªn cøu 54 B¶ng 4.14. ¶nh h−ëng cña c¸c c«ng thøc bãn ph©n ®Õn n¨ng suÊt qu¶ 55 H×nh 4.5. ¶nh h−ëng cña c¸c c«ng thøc bãn ph©n ®Õn n¨ng suÊt qu¶ 56 B¶ng 4.15. ¶nh h−ëng cña c«ng thøc bãn ph©n ®Õn mét sè chØ tiªu vÒ qu¶ 57 B¶ng 4.16. ¶nh h−ëng cña c«ng thøc bãn ph©n ®Õn chÊt l−îng qu¶ 58 B¶ng 4.17. ¶nh h−ëng cña GA3 tíi tû lÖ ®Ëu qu¶ 60 H×nh 4.6. Tû lÖ ®Ëu qu¶ b−ëi Thanh Trµ ë c¸c nång ®é GA3 vµ c¸c thêi ®iÓm phun kh¸c nhau 61 B¶ng 4.18. ¶nh h−ëng cña GA3 tíi tèc ®é t¨ng tr−ëng qu¶ 62 B¶ng 4.19. ¶nh h−ëng cña nång ®é GA3 ®Õn n¨ng suÊt qu¶ b−ëi Thanh Trµ phun ë c¸c thêi kú kh¸c nhau 63 H×nh 4.7. N¨ng suÊt qu¶/c©y cña b−ëi Thanh Trµ ë c¸c nång ®é GA3 vµ c¸c thêi ®iÓm phun kh¸c nhau 64 B¶ng 4. 20. ¶nh h−ëng cña GA3 ®Õn mét sè chØ tiªu qu¶ 66 B¶ng 4.21. ¶nh h−ëng cña GA3 ®Õn mét sè chØ tiªu chÊt l−îng b−ëi Thanh Trµ 67 B¶ng 4.22. ¶nh h−ëng cña thêi ®iÓm bao qu¶ ®Õn t×nh h×nh s©u bÖnh h¹i qu¶ 68 B¶ng 4.23. ¶nh h−ëng cña thêi ®iÓm bao qu¶ ®Õn mét sè chØ tiªu qu¶ 70 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 1 PhÇn 1. Më ®Çu 1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi B−ëi (Citrus grandis) lµ mét trong nh÷ng loµi c©y ¨n qu¶ cã mói ®−îc trång kh¸ phæ biÕn ë n−íc ta còng nh− c¸c n−íc vïng Ch©u ¸ nh− Trung Quèc, Ên §é, Th¸i Lan, Malaysia, Philippin vv... C©y b−ëi kh«ng nh÷ng cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao mµ cßn cã gi¸ trÞ dinh d−ìng lín ®èi víi con ng−êi. Trong 100g phÇn ¨n ®−îc cã: 89 g n−íc, 0,5 g protein, 0,4 g chÊt bÐo, 9,3 g tinh bét, 49 IU vitamin A, 0,07 mg vitamin B1, 0,02 mg vitamin B2, 0,4 mg niacin vµ 44 mg vitamin C. Bªn c¹nh ®ã cßn cã naringin trong c¸c hîp chÊt glucosid. Ngoµi ¨n t−¬i, qu¶ b−ëi cßn cã thÓ chÕ biÕn thµnh nhiÒu mÆt hµng cã gi¸ trÞ nh− n−íc b−ëi, møt, chÌ vv. ë n−íc ta b−ëi ®−îc trång hÇu kh¾p c¸c tØnh trong c¶ n−íc, ®Æc biÖt ®4 h×nh thµnh nh÷ng vïng b−ëi cæ truyÒn mang tÝnh ®Æc s¶n ®Þa ph−¬ng nh− b−ëi §oan Hïng - Phó Thä, b−ëi DiÔn - Tõ Liªm - Hµ Néi, b−ëi Phóc Tr¹ch - H−¬ng Khª - Hµ TÜnh, b−ëi Thanh Trµ - HuÕ, b−ëi N¨m Roi - VÜnh Long vµ gÇn ®©y lµ b−ëi da xanh - Má Cµy - BÕn Tre vv… ë c¸c ®Þa ph−¬ng trªn b−ëi ®−îc coi lµ c©y trång n«ng nghiÖp chÝnh, víi gi¸ trÞ thu nhËp hµng n¨m cao h¬n gÊp nhiÒu lÇn so víi lóa vµ mét sè c©y trång kh¸c, ®ång thêi còng ®−îc coi lµ lîi thÕ so s¸nh víi c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c trong ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp. §èi víi b−ëi Thanh Trµ, ®©y lµ gièng ®4 tån t¹i vµ ph¸t triÓn ë Thõa Thiªn HuÕ tõ l©u ®êi, trë thµnh biÓu tr−ng cña v¨n ho¸ Èm thùc Cè §« HuÕ. Vïng b−ëi Thanh Trµ cã diÖn tÝch kho¶ng 165,2 ha, ®−îc trång chñ yÕu trªn ®Êt phï sa ®−îc båi däc theo s«ng H−¬ng, s«ng Bå, s«ng ¤ L©u, thuéc c¸c x4: Thuû BiÒu, H−¬ng Long, Kim Long (thµnh phè HuÕ); H−¬ng Hå, H−¬ng Thä, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 2 H−¬ng An, H−¬ng V©n, thÞ trÊn H−¬ng Trµ (huyÖn H−¬ng Trµ); D−¬ng Hoµ, Thuû B»ng, Thuû V©n (huyÖn H−¬ng Thuû); Phong Thu, Phong An, Phong S¬n, Phong Hoµ vµ thÞ trÊn Phong §iÒn (huyÖn Phong §iÒn). C©y b−ëi Thanh Trµ cã ®Æc ®iÓm sinh tr−ëng khoÎ, ra hoa ®Ëu qu¶ kh¸ æn ®Þnh. N¨m 2005 b−ëi Thanh Trµ ®4 ®−îc Côc së h÷u trÝ tuÖ cÊp ®¨ng ký th−¬ng hiÖu s¶n phÈm. Tuy nhiªn, do trång trät tõ l©u ®êi vµ ng−êi d©n thiÕu kiÕn thøc vÒ kü thuËt trång trät, ch¨m sãc, cïng víi sù ph¸t sinh ph¸t triÓn cña s©u, bÖnh vµ sù thay ®æi cña ®iÒu kiÖn m«i tr−êng sèng; nh÷ng nghiªn cøu còng nh− viÖc ¸p dông c¸c kü thuËt tiÕn bé vÒ trång trät, ch¨m sãc, b¶o vÖ thùc vËt trªn c©y b−ëi Thanh Trµ cßn rÊt Ýt. Do vËy c©y bÞ tho¸i ho¸, n¨ng suÊt, chÊt l−îng kh«ng ®ång ®Òu, cã chiÒu h−íng gi¶m, ®Æc biÖt hiÖn t−îng n¨m sai qu¶, n¨m Ýt qu¶ (thËm chÝ cã x4 ë vïng b−ëi bÞ mÊt mïa) th−êng xuyªn x¶y ra tõ n¨m 2000 trë l¹i ®©y ë vïng b−ëi Thanh Trµ còng nh− mét sè vïng b−ëi kh¸c ë miÒn B¾c hiÖn lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc nghiªm träng, ®e däa hñy ho¹i nguån gen quý hiÕm vµ ¶nh h−ëng trùc tiÕp tíi thu nhËp cña bµ con n«ng d©n trång b−ëi. §Ó gãp phÇn b¶o tån, l−u gi÷ nguån gen quý hiÕm vµ khai th¸c sö dông nguån gen ®Æc s¶n b−ëi Thanh Trµ mét c¸ch hiÖu qu¶ phôc vô môc tiªu s¶n xuÊt hµng hãa, gi÷ g×n th−¬ng hiÖu æn ®Þnh, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: “Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ra hoa ®Ëu qu¶ vµ mét sè biÖn ph¸p kü thuËt n©ng cao n¨ng suÊt qu¶ b−ëi Thanh Trµ trång t¹i HuÕ”. 1.2. Môc ®Ých vµ yªu cÇu cña ®Ò tµi 1.2.1. Môc ®Ých Trªn c¬ së nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ra hoa, ®Ëu qu¶ vµ sù ph¸t triÓn cña qu¶ b−ëi Thanh Trµ trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, khÝ hËu víi sù ra hoa, ®Ëu qu¶ vµ ph¸t triÓn cña qu¶ lµm c¬ së cho Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 3 viÖc t¸c ®éng mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh»m t¨ng tû lÖ ®Ëu qu¶ vµ n¨ng suÊt qu¶ b−ëi Thanh Trµ t¹i Thõa Thiªn HuÕ. 1.2.2. Yªu cÇu - X¸c ®Þnh ®−îc ®Æc ®iÓm ra hoa, ®Ëu qu¶ cña b−ëi Thanh Trµ trång trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn. - X¸c ®Þnh ®−îc ¶nh h−ëng cña mét sè biÖn ph¸p kü thuËt tíi tû lÖ ®Ëu qu¶, n¨ng suÊt, chÊt l−îng qu¶, bao gåm: + ¶nh h−ëng cña c¸c lo¹i ph©n bãn vµ ph−¬ng thøc bãn + ¶nh h−ëng cña nång ®é vµ thêi gian phun GA3 + ¶nh h−ëng cña tói bao vµ thêi gian bao qu¶. 1.3. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi. 1.3.1. ý nghÜa khoa häc: X¸c ®Þnh ®−îc quy luËt ra hoa, ®Ëu qu¶ cña mét gièng b−ëi cô thÓ trong mét ®iÒu kiÖn sinh th¸i trång trät cô thÓ, hay nãi c¸ch kh¸c lµ ®4 x¸c ®Þnh ®−îc ®Æc tÝnh sinh lý ra hoa ®Ëu qu¶ cña gièng b−ëi Thanh Trµ vµ nh÷ng t¸c ®éng cña ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, khÝ hËu tíi sù ra hoa ®Ëu qu¶ cña chóng ë tØnh Thõa Thiªn HuÕ lµm c¬ së cho viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt n©ng cao tû lÖ ®Ëu qu¶, n¨ng suÊt còng nh− chÊt l−îng qu¶. Tõ kÕt qu¶ cña nh÷ng biÖn ph¸p kü thuËt t¸c ®éng sÏ gãp phÇn bæ sung quy tr×nh kü thuËt ch¨m sãc b−ëi Thanh Trµ ®¹t hiÖu qu¶ vÒ n¨ng suÊt, chÊt l−îng cao h¬n. 1.3.2. ý nghÜa thùc tiÔn KÕt qu¶ cña ®Ò tµi ®4 ®ãng gãp mét gi¶i ph¸p kü thuËt gióp cho viÖc duy tr× vµ ph¸t triÓn gièng b−ëi Thanh Trµ - mét gièng c©y trång ®Æc s¶n, b¶n ®Þa cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, æn ®Þnh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 4 HiÖu qu¶ cña c¸c biÖn ph¸p kü thuËt còng gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cho ng−êi s¶n xuÊt b−ëi Thanh Trµ t¹i tØnh Thõa Thiªn HuÕ. 1.4. Giíi h¹n cña ®Ò tµi §èi t−îng cña ®Ò tµi lµ gièng b−ëi Thanh Trµ cã ®é tuæi tõ 6 - 10 tuæi. §Ò tµi ®−îc thùc hiÖn t¹i vïng b−ëi Thanh Trµ tØnh Thõa Thiªn HuÕ. C¸c thÝ nghiÖm cña ®Ò tµi ®−îc tiÕn hµnh t¹i x4 H−¬ng V©n - HuyÖn H−¬ng Trµ lµ mét trong nh÷ng x4 träng ®iÓm ph¸t triÓn b−ëi Thanh Trµ. Thêi gian tiÕn hµnh thÝ nghiÖm tõ th¸ng 10 n¨m 2006 ®Õn th¸ng 9 n¨m 2007. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 5 PhÇn 2. Tæng quan tµi liÖu 2.1. Giíi thiÖu chung vÒ c©y b−ëi 2.1.1. Nguån gèc, ph©n lo¹i vµ ph©n bè C©y b−ëi cã tªn khoa häc lµ Citrus grandis (L). Osbeck. Trong hÖ thèng ph©n lo¹i b−ëi thuéc [1,13,31,37]: Hä Rutaceae, hä phô Aurantioideae Chi Citrus Chi phô: Eucitrus Loµi: grandis B−ëi (C. grandis L), tªn tiÕng Anh lµ Pummelo, cã nguån gèc tõ Malaysia vµ quÇn ®¶o Ên §é vµ ®−îc ph©n bè réng tíi quÇn ®¶o Fiji, ch©u ¢u vµ c¶ c¸c n−íc vïng §Þa Trung H¶i [15]. Cã mét loµi kh¸c gäi lµ b−ëi chïm (C. paradisi), cã thÓ lµ biÕn dÞ hoÆc mét d¹ng lai cña chóng. B−ëi chïm chñ yÕu ®−îc s¶n xuÊt ë c¸c n−íc thuéc ch©u Mü, vïng §Þa Trung H¶i, óc vµ ch©u Phi. C¸c n−íc ch©u ¸ kh«ng trång loµi b−ëi nµy. B−ëi ®«i khi cßn ®−îc gäi lµ Shaddock [1], lµ läai qu¶ cã mói to ®iÓn h×nh cña vïng nhiÖt ®íi. Mét sè n−íc nh− Th¸i Lan, Trung Quèc, Indonexia ph©n chia b−ëi lµm 2 nhãm: nhãm qu¶ ruét tr¾ng vµ nhãm qu¶ ruét hång (s¾c tè). Còng cÇn ph©n biÖt gi÷a b−ëi - Pummelo vµ Pummeloes, Pummeloes lµ nh÷ng gièng cã qu¶ cùc lín (bßng hoÆc kú ®µ), hµm l−îng axit thÊp t−¬ng tù nh− nhãm cam kh«ng axÝt (hµm l−îng axÝt kho¶ng 0.2%). B−ëi lµ nh÷ng gièng cã kÝch th−íc qu¶ nhá h¬n so víi Pummeloes vµ hµm l−îng axit cao h¬n nªn cßn gäi lµ b−ëi chua, phÇn lín c¸c gièng b−ëi lµ bÊt tù t−¬ng hîp (self-incompatible) vµ lai víi nhau mét c¸ch dÔ dµng nªn trong tù nhiªn cã rÊt nhiÒu gièng ®4 ®−îc ph¸t sinh do lai [33]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 6 2.1.2. Mét sè gièng b−ëi chñ yÕu trªn thÕ giíi Trªn thÕ giíi b−ëi (grandis) ®−îc trång chñ yÕu ë c¸c n−íc ch©u ¸ vµ §«ng nam ¸ nh− Trung Quèc, Ên §é, Th¸i Lan, Lµo, ViÖt Nam, Philippine, Malaysia vv.. MÆc dï b−ëi lµ loµi cã sù ®a d¹ng di truyÒn rÊt lín, song trong s¶n xuÊt kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c gièng ®Òu ®−îc trång víi môc ®Ých sö dông ¨n t−¬i hoÆc trao ®æi bu«n b¸n, mµ ë mçi n−íc chØ mét sè gièng ®−îc ph¸t triÓn mang tÝnh ®Æc s¶n ®Þa ph−¬ng. ë Trung Quèc, b−ëi ®−îc trång nhiÒu ë c¸c tØnh Qu¶ng §«ng, Qu¶ng T©y, Tø Xuyªn, Hå Nam, ChiÕt Giang, Phóc KiÕn vµ §µi Loan... C¸c gièng b−ëi næi tiÕng cña Trung Quèc ®−îc biÕt ®Õn lµ: b−ëi V¨n §¸n, Sa §iÒn, b−ëi ngät Qu©n Khª... Gièng ®−îc ph¸t triÓn nhiÒu lµ Sa §iÒn, víi diÖn tÝch 19.033 ha chiÕm 38,7% tæng diÖn tÝch b−ëi toµn quèc (diÖn tÝch b−ëi ë Trung Quèc lµ 49.186 ha n¨m 1989). §©y lµ gièng ®4 ®−îc Bé n«ng nghiÖp Trung Quèc c«ng nhËn lµ hµng n«ng nghiÖp chÊt l−îng cao vµ cÊp huy ch−¬ng vµng. ë §µi Loan cã gièng næi tiÕng lµ b−ëi V¨n §¸n, do cã ®Æc tÝnh tù thô, ph«i kh«ng ph¸t triÓn nªn kh«ng cã h¹t, chÊt l−îng rÊt tèt ®−îc nhiÒu ng−êi −a chuéng (Hoµng A §iÒn, 1999) [2]. ë Th¸i Lan tËp ®oµn gièng b−ëi còng rÊt phong phó. Theo Prasert Anupunt - ViÖn lµm v−ên Th¸i Lan, c¸c gièng phæ biÕn trong s¶n xuÊt trång ë c¸c tØnh miÒn Trung nh− Nakhon Pathom, Samut Sakhon, Samut songkhram, Ratchaburi vµ Nothaburi lµ: Khao Tongdee, Khao Phuang, Khao Phan, Khao Hawm, Khao nhan phung, Khao kheaw, Khao Jeeb, Khao Yai, Tubtim vµ Sai Nham Phung. Mét sè gièng kh¸c nh−: Khao Tangkwa, Som Krun, Khao Udom Sook vµ Manorom ®−îc trång ë Chai Nat vµ Nakhon Sawan; gièng Khao Uthai lµ gièng ®Æc s¶n cña tØnh Uthai Thani; gièng Takhoi vµ Som Pol ®−îc trång phæ biÕn ë Phichit; gièng Pattavia chØ trång ë vïng phÝa nam nh− ë tØnh Surat Thani, Songkhla, Narathiwat vµ Pattani [20]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 7 Philippines lµ mét n−íc s¶n xuÊt nhiÒu b−ëi. Tuy nhiªn c¸c gièng b−ëi ë Philippine ®Òu lµ c¸c gièng nhËp néi tõ c¸c n−íc nh− Trung Quèc, Th¸i Lan vv... vÝ dô nh− gièng Khao phuang tõ Th¸i Lan, gièng Amoy vµ Sunkiluk gèc Trung Quèc, chØ cã gièng Fortich lµ gièng ®Þa ph−¬ng [17]. ë Malaysia cã 24 gièng ®−îc trång phæ biÕn trong s¶n suÊt, bao gåm c¶ gièng trong n−íc vµ nhËp néi. Mét sè gièng næi tiÕng nh−: Large red fleshed pomelo, Pomelo China [38]. Ên §é b−ëi ®−îc trång chñ yÕu ë c¸c v−ên gia ®×nh thuéc bang Assam vµ mét sè bang kh¸c. Mét sè gièng ®−îc biÕt ®Õn lµ: Dowali, Nowgong, Burni, Gagar, Zemabawk, Jorhat, Khanpara, Kamrup, Khasi, Bor Tanga, Hukma Tanga, Holong Tanga, Jamia Tanga vµ Aijal [23]. 2.1.3. Mét sè gièng b−ëi chñ yÕu trång ë ViÖt Nam ë ViÖt Nam, b−ëi (Pummelo) cã thÓ t×m thÊy ë tÊt c¶ c¸c tØnh trong c¶ n−íc. Do b−ëi dÔ lai víi nhau vµ víi c¸c gièng c©y cã mói kh¸c, ®ång thêi tõ l©u ®êi nh©n d©n cã thãi quen trång b»ng h¹t nªn b−ëi lµ mét trong nh÷ng loµi cã sù ®a d¹ng di truyÒn rÊt lín. NhiÒu gièng cã nh÷ng phÈm vÞ còng nh− chÊt l−îng rÊt ngon ®−îc ng−êi d©n chän lùa mang vÒ trång ®4 trë thµnh c¸c gièng ®Æc s¶n cña mçi vïng miÒn. Mét sè gièng trång phæ biÕn ë c¸c ®Þa ph−¬ng víi môc ®Ých s¶n xuÊt hµng hãa lµ: B−ëi Phóc Tr¹ch Nguån gèc ë x4 Phóc Tr¹ch, huyÖn H−¬ng Khª, tØnh Hµ TÜnh. HiÖn nay ®−îc trång ë hÇu hÕt 28 x4 trong huyÖn vµ c¸c vïng phô cËn. B−ëi Phóc Tr¹ch ®−îc coi lµ mét trong nh÷ng gièng b−ëi ngon nhÊt ë n−íc ta hiÖn nay. Qu¶ h×nh cÇu h¬i dÑt, vá qu¶ mµu vµng xanh, khèi l−îng trung b×nh tõ 1- 1,2 kg, tû lÖ phÇn ¨n ®−îc 60- 65%, sè l−îng h¹t tõ 50- 80 h¹t, mµu s¾c thÞt qu¶ vµ tÐp mói phít hång, v¸ch mói dßn ®Ô t¸ch rêi, thÞt qu¶ mÞn, ®ång nhÊt, vÞ ngät h¬i chua, ®é brix tõ 12- 14. Thêi gian thu ho¹ch vµo th¸ng 9. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 8 B−ëi §oan Hïng Trång nhiÒu ë huyÖn §oan Hïng tØnh Phó Thä, trªn ®Êt phï sa ven s«ng L« vµ s«ng Ch¶y. Cã 2 gièng ®−îc xem lµ tèt ®ã lµ b−ëi Téc söu x4 Chi §¸m vµ b−ëi B»ng Lu©n x4 B»ng Lu©n. B−ëi B»ng Lu©n qu¶ h×nh cÇu h¬i dÑt, khèi l−îng qu¶ trung b×nh 0,7 - 0,8 kg, vá qu¶ mµu vµng h¬i x¸m n©u, tÐp mói mµu tr¾ng xanh, mäng n−íc, thÞt qu¶ h¬i nh4o, vÞ ngät nh¹t, ®é brix tõ 9 - 11%, tû lÖ phÇn ¨n ®−îc 60 - 65%. Qu¶ thu ho¹ch vµo th¸ng 10, th¸ng 11. Qu¶ cã thÓ ®Ó l©u sau khi thu h¸i. B−ëi Téc Söu qu¶ to h¬n, khèi l−îng qu¶ trung b×nh 1 - 1,2 kg. ThÞt qu¶ Ýt nh4o h¬n b−ëi B»ng Lu©n, song vÞ còng ngät nh¹t vµ cã mµu tr¾ng xanh. Thêi gian thu ho¹ch sím h¬n b−ëi B»ng Lu©n chõng 15 - 20 ngµy. B−ëi DiÔn Trång nhiÒu ë x4 Phó DiÔn, Phó Minh huyÖn Tõ Liªm Hµ Néi. B−ëi DiÔn cã thÓ lµ mét biÕn dÞ cña b−ëi §oan Hïng. Qu¶ trßn, vá qu¶ nh½n, khi chÝn mµu vµng cam, khèi l−îng trung b×nh qu¶ tõ 0,8 - 1 kg, tû lÖ phÇn ¨n ®−îc tõ 60 - 65%, sè h¹t trung b×nh kho¶ng 50 h¹t, mói vµ v¸ch mói dÔ t¸ch rêi nhau. ThÞt qu¶ mµu vµng xanh, ¨n dßn, ngät, ®é brix tõ 12 - 14. Thêi gian thu ho¹ch muén h¬n b−ëi §oan Hïng, th−êng tr−íc tÕt nguyªn ®¸n kho¶ng 15 - 20 ngµy. B−ëi §á (B−ëi §µo) Gièng nµy cã nhiÒu d¹ng kh¸c nhau. Qu¶ cã 2 d¹ng h×nh cÇu h¬i dÑt vµ thu«n dµi, khèi l−îng trung b×nh tõ 1 - 1,2 kg, khi chÝn c¶ vá qu¶, cïi vµ thÞt qu¶ ®Òu cã mµu ®á gÊc, vá qu¶ nh½n cã nhiÒu tói tinh dÇu mïi th¬m. Buëi §á th−êng thu ho¹ch muén vµo th¸ng 1,2 d−¬ng lÞch ( th¸ng 12 ©m lÞch ) ®Ó tr−ng bµy ngµy tÕt do vËy thÞt qu¶ th−êng bÞ kh«, vÞ ngät h¬i chua. Gièng ®iÓn h×nh lµ : B−ëi ®á Mª Linh trång nhiÒu ë huyÖn Mª Linh tØnh VÜnh Phóc, b−ëi gÊc ë Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 9 vïng §¹i Hoµng - Nam §Þnh, Hoµi §øc - Hµ T©y vµ mét sè tØnh trung du miÒn nói phÝa b¾c, b−ëi Xiªm Vang ë tØnh VÜnh Cö - §ång Nai. B−ëi Thanh Trµ Vïng b−ëi Thanh Trµ cã diÖn tÝch kho¶ng 165,2 ha, ®−îc trång chñ yÕu trªn ®Êt phï sa ®−îc båi däc theo s«ng H−¬ng, s«ng Bå, s«ng ¤ L©u, thuéc c¸c x4: Thuû BiÒu, H−¬ng Long, Kim Long (thµnh phè HuÕ); H−¬ng Hå, H−¬ng Thä, H−¬ng An, H−¬ng V©n, thÞ trÊn H−¬ng Trµ (huyÖn H−¬ng Trµ); D−¬ng Hoµ, Thuû B»ng, Thuû V©n (huyÖn H−¬ng Thuû); Phong Thu, Phong An, Phong S¬n, Phong Hoµ vµ thÞ trÊn Phong §iÒn (huyÖn Phong §iÒn). B−ëi Thanh Trµ lµ gièng b−ëi ngon cã tiÕng cña Cè §« HuÕ. Qu¶ nhá, h×nh qu¶ lª, khèi l−îng qu¶ trung b×nh tõ 0,6 - 0,8 kg, vá máng dÔ bãc, khi chÝn mµu vµng xanh, tÐp nhá mäng n−íc nh−ng ¨n dßn ngät. ThÞt qu¶ mÞn, ®ång nhÊt, mµu vµng xanh, tû lÖ phÇn ¨n ®−îc tõ 62 - 65%, ®é brix 10 - 12%. Thêi gian thu ho¹ch vµo th¸ng 9 d−¬ng lÞch. B−ëi Biªn Hoµ Vïng trång næi tiÕng lµ ë cï lao Phè vµ cï lao T©n TriÒu trªn s«ng §ång Nai. Qu¶ to, h×nh qu¶ lª, vá dµy, cïi xèp tr¾ng, mói dÔ t¸ch, ¨n dßn, ngät d«n dèt chua. Khèi l−îng qu¶ trung b×nh tõ 1,2 - 1,5 kg, tû lÖ phÇn ¨n ®−îc trªn 60%. Thêi vô thu ho¹ch b¾t ®Çu tõ th¸ng 9 d−¬ng lÞch. B−ëi N¨m Roi Lµ gièng b−ëi ngon næi tiÕng cña vïng §ång b»ng s«ng Cöu Long, nhÊt lµ b−ëi N¨m Roi trång trªn ®Êt phï sa ven s«ng HËu ë huyÖn B×nh Minh tØnh VÜnh Long. DiÖn tÝch b−ëi N¨m Roi kho¶ng 10.000 ha víi s¶n l−îng 60.000 tÊn/n¨m [11]. Qu¶ h×nh qu¶ lª, khèi l−îng qu¶ trung b×nh tõ 1 - 1,4 kg, khi chÝn vá cã mµu vµng xanh, thÞt qu¶ mµu xanh vµng, mÞn, ®ång nhÊt. Mói vµ v¸ch mói rÊt ®Ô t¸ch, ¨n dßn, ngät h¬i d«n dèt chua, ®Æc biÖt lµ kh«ng cã h¹t Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 10 mÈy, chØ cã h¹t lÐp nhá li ti. Tû lÖ phÇn ¨n ®−îc trªn 55%, ®é brix tõ 9 - 12%. Thêi vô thu ho¹ch b¾t ®Çu tõ th¸ng 9 d−¬ng lÞch. B−ëi Da Xanh B−ëi Da Xanh cã nguån gèc tõ Êp Thanh S¬n, x4 Thanh T©n, huyÖn Má Cµy, tØnh BÕn Tre nh−ng l¹i ®−îc trång nhiÒu nhÊt t¹i x4 Mü Th¹nh An, thÞ x4 BÕn Tre. B−ëi Da Xanh ¨n ngät, r¸o n−íc, kh«ng h¹t hoÆc rÊt Ýt h¹t, vá máng, thÞt qu¶ mµu ®á sÉm, ®é Brix tõ 10 - 13%. Khèi l−îng qu¶ trung b×nh tõ 1,2- 1,5 kg, tû lÖ phÇn ¨n ®−îc trªn 54%. Gièng b−ëi Da Xanh lµ gièng míi ®−îc tuyÓn chän vµ biÕt ®Õn c¸ch ®©y kho¶ng chôc n¨m, song do chÊt l−îng ngon, gi¸ cao gÊp 3 - 3,5 lÇn c¸c gièng b−ëi kh¸c, cho tr¸i quanh n¨m nªn diÖn tÝch trång gièng b−ëi nµy t¨ng rÊt nhanh, riªng huyÖn Má Cµy hiÖn t¹i cã 400 ha, nh−ng 5 n¨m tíi diÖn tÝch sÏ t¨ng 1200 ha vµ toµn tØnh BÕn Tre sÏ cã 4000 ha b−ëi Da Xanh vµo n¨m 2010 (hiÖn t¹i ®4 cã 1.544 ha) [10]. B−ëi ®−êng L¸ Cam Trång nhiÒu ë tØnh §ång Nai huyÖn VÜnh Cöu. HiÖn nay ë c¸c tØnh §ång b»ng s«ng Cöu Long còng ph¸t triÓn trång nhiÒu gièng b−ëi nµy. Qu¶ h×nh qu¶ lª thÊp, khèi l−îng qu¶ trung b×nh tõ 1,1 - 1,4 kg. Vá qu¶ khi chÝn mµu xanh vµng, thÞt qu¶ mµu vµng nh¹t, ®ång nhÊt, mói vµ v¸ch mói rÊt dÔ t¸ch, vÞ ngät, ®é brix tõ 9 - 12%. Tû lÖ phÇn ¨n ®−îc trªn 50%. Thêi vô thu ho¹ch b¾t ®Çu tõ th¸ng 9 d−¬ng lÞch. B−ëi ®−êng H−¬ng S¬n Trång nhiÒu ë vïng thung lòng hai s«ng Ngµn Phè vµ Ngµn S©u thuéc hai huyÖn H−¬ng S¬n vµ H−¬ng Khª tØnh Hµ TÜnh. Hai gièng ®iÓn h×nh lµ b−ëi Phóc Tr¹ch (H−¬ng Khª) vµ b−ëi ®−êng H−¬ng S¬n. L¸ vµ qu¶ b−ëi ®−êng Vinh ®Òu to h¬n b−ëi §oan Hïng, vá máng h¬n, ngät vµ kh« h¬n b−ëi §oan Hïng. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 11 B−ëi L«ng Cæ Cß Lµ gièng b−ëi ®Æc s¶n cña huyÖn C¸i BÌ, tØnh TiÒn Giang. Qu¶ b−ëi cã d¹ng h×nh qu¶ lª, bªn ngoµi cã líp l«ng tr¾ng mÞn sê tay vµo h¬i nh¸m, líp l«ng nµy sÏ rông dÇn khi qu¶ chÝn. Qu¶ chÝn vá cã mµu xanh vµng, vá máng, cïi hång, thÞt qu¶ mµu vµng ®á, mói dÔ t¸ch, vÞ ngät chua nhÑ, ®é Brix 10- 11%, kh¸ nhiÒu n−íc, mïi th¬m, Ýt h¹t (5 - 30 h¹t/qu¶). Khèi l−îng qu¶ trung b×nh 0,9 - 1,4 kg. HiÖn nay diÖn tÝch b−ëi L«ng Cæ Cß cña huyÖn C¸i BÌ vµo kho¶ng 1.700 ha [10]. 2.1.4. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô b−ëi trªn thÕ giíi Hµng n¨m trªn thÕ giíi s¶n xuÊt kho¶ng 4 - 5 triÖu tÊn b−ëi c¶ 2 lo¹i b−ëi chïm (Citrus paradisi) vµ b−ëi (Citrus grandis), chiÕm 5,4 - 5,6% tæng s¶n l−îng c©y cã mói, trong ®ã chñ yÕu lµ b−ëi chïm chiÕm 2,8 - 3,5 triÖu tÊn, cßn l¹i b−ëi chiÕm mét l−îng rÊt Ýt kho¶ng 1,2 - 1,5 triÖu tÊn. B−ëi chñ yÕu ®−îc s¶n xuÊt ë c¸c n−íc thuéc ch©u ¸ vµ tËp trung nhiÒu ë mét sè n−íc nh− Trung Quèc, Ên ®é, Philippines vv... ë Trung Quèc, b−ëi ®−îc trång nhiÒu ë c¸c tØnh Qu¶ng §«ng, Qu¶ng T©y, Tø Xuyªn, Hå Nam, ChiÕt Giang, Phóc KiÕn vµ §µi Loan... Theo mét sè tµi liÖu míi ®©y cho r»ng: C¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ cã mói ë Trung Quèc ph¸t triÓn m¹nh h¬n so víi c¸c läai c©y ¨n qu¶ kh¸c. N¨m 1989 diÖn tÝch b−ëi ë Trung Quèc lµ 49.186 ha, s¶n l−îng lµ 21,8 v¹n tÊn, trong ®ã gièng ®−îc trång víi diÖn tÝch lín nhÊt lµ b−ëi Sa §iÒn ë Qu¶ng T©y: 19.033 ha chiÕm 38,7% tæng diÖn tÝch b−ëi toµn quèc, ®øng ®Çu c¸c tØnh (TrÇn ®¨ng Thæ, 1993) [12]. T¹i Th¸i Lan b−ëi ®−îc trång nhiÒu ë c¸c tØnh miÒn trung, mét phÇn miÒn b¾c vµ miÒn ®«ng [31]. N¨m 1987 Th¸i Lan trång 1.500 ha b−ëi cho s¶n l−îng 76.275 tÊn víi gi¸ trÞ 28 triÖu ®«la Mü (TrÇn ThÕ Tôc, 1995) [14]. Philippines lµ mét n−íc s¶n xuÊt nhiÒu b−ëi. Trong tËp ®oµn c©y cã mói, b−ëi chiÕm tíi 33% (quýt chiÕm 44% vµ cam 11%). N¨m 1987 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 12 Philippines cã 4.400 ha b−ëi, s¶n l−îng 34.735 tÊn, gi¸ trÞ gÇn 80 triÖu pª-x« (TrÇn ThÕ Tôc, 1995) [14]. Míi ®©y, theo thèng kª cña FAO, diÖn tÝch, s¶n l−îng b−ëi vµ mét sè qu¶ cã mói kh¸c ë mét sè n−íc thuéc ch©u ¸ nh− sau: B¶ng 2.1. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng mét sè qu¶ cã mói B−ëi (C.grandis) Cam Quýt vµ tangerin N−íc DT (1000 ha) NS (tÊn/ ha) SL (1000 tÊn) DT (1000 ha) NS (tÊn/ ha) SL (1000 tÊn) DT (1000 ha) NS (tÊn/ ha) SL (1000 tÊn) Trung Quèc 55,00 8,05 443,0 319,5 7,55 2.412,0 1.215,6 9,37 11.395,0 Ên ®é 6,50 21,85 142,0 134,0 23,13 3.100,0 - - - Th¸i Lan 12,00 1,83 22,0 20,0 17,50 350,0 37,2 18,01 670,0 Philippine 5,00 8,00 40,0 5,0 5,80 29,0 13,0 4,27 55,5 Malaysia 1,20 7,00 8,7 2,0 6,00 12,0 - - - Bangladesh 5,67 3,19 18,0 3,6 2,74 10,0 - - - C¨mpuchia 0,30 9,66 2,9 10,0 6,30 63,0 - - - Lµo 1,00 7,00 7,0 4,0 7,00 28,0 3,0 8,38 25,0 ViÖt nam 1,90 11,84 22,5 59,1 10,17 601,3 - - - Nguån: FAOSTAT. FAO Statistics Division 2007 May 18 Sè liÖu b¶ng trªn ch−a ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ thùc tÕ s¶n xuÊt b−ëi, v× diÖn tÝch trång cã thÓ cao h¬n nhiÒu so víi diÖn tÝch thu ho¹ch. Tuy nhiªn qua sè liÖu b¶ng trªn còng cho thÊy Trung Quèc lµ n−íc cã diÖn tÝch b−ëi lín nhÊt ch©u ¸, víi 55.000 ha cho thu ho¹ch, sau ®ã lµ Th¸i Lan 12.000 ha. VÒ s¶n l−îng Ên §é lµ n−íc ®øng thø hai sau Trung Quèc. 2.1.5. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô b−ëi trong n−íc C©y ¨n qu¶ cã mói nãi chung vµ b−ëi nãi riªng lµ mét trong nh÷ng lo¹i qu¶ quan träng ®−îc xÕp vµo nhãm c¸c c©y ¨n qu¶ chñ lùc ë n−íc ta, gåm: Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 13 c©y cã mói, døa, xoµi, nh4n, v¶i, víi diÖn tÝch 441.068 ha, chiÕm 57,5% trong tæng sè 766.100 ha c©y ¨n qu¶ cña c¶ n−íc, trong ®ã diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ cã mói lµ 111.299 ha, chiÕm 14,8% B¶ng 2.2. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng mét sè c©y ¨n qu¶ chñ lùc C©y ¨n qu¶ Ph©n bè DiÖn tÝch trång (ha) DiÖn tÝch cho qu._.¶ (ha) N¨ng suÊt (t¹/ha) S¶n l−îng (tÊn) C©y cã mói C¶ n−íc 111.299 731.194 102,5 749.828 MiÒn B¾c 37.302 25.781 82,8 213.691 MiÒn Nam 73.997 47.413 113,0 536.137 Døa C¶ n−íc 44.271 34.402 120,6 414.863 MiÒn B¾c 17.595 12.460 108,9 135.702 MiÒn Nam 26.676 21.942 127,2 279.161 Xoµi C¶ n−íc 77.466 53.469 63,2 337.725 MiÒn B¾c 10.727 5.686 37,2 21.234 MiÒn Nam 66.739 47.783 66,2 316.491 Nh4n C¶ n−íc 121.096 92.458 65,6 606.433 MiÒn B¾c 44.902 28.173 42,0 118.228 MiÒn Nam 76.194 64.285 75,9 488.205 V¶i C¶ n−íc 86.936 67.844 45,6 309.153 MiÒn B¾c 86.936 67.844 45,6 309.153 Nguån : Tæng côc thèng kª, 2005 MÆc dï diÖn tÝch qu¶ cã mói ë n−íc ta kh¸ lín, song l¹i ch−a cã sè liÖu thèng kª cô thÓ nµo vÒ diÖn tÝch trång c¸c lo¹i qu¶ cã mói, trong ®ã cã b−ëi. Tuy vËy còng dÔ dµng nhËn thÊy r»ng ë n−íc ta b−ëi ®−îc trång ë hÇu kh¾p c¸c tØnh trong c¶ n−íc, vµ cã nhiÒu vïng s¶n xuÊt tËp trung næi tiÕng tíi hµng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 14 tr¨m hecta nh−: vïng b−ëi §oan Hïng - Phó Thä (kho¶ng 300 ha), b−ëi DiÔn - Hµ Néi (riªng x4 Phó DiÔn cã kho¶ng 53 ha víi 600 hé trång, x4 Th−îng Mç huyÖn Hoµi §øc - Hµ T©y diÖn tÝch b−ëi DiÔn kho¶ng 125 ha), Phóc Tr¹ch - Hµ TÜnh (1.250 ha), Thanh Trµ - Thõa Thiªn HuÕ (165,2 ha), Biªn Hßa - §ång Nai vv…, ®Æc biÖt lµ vïng b−ëi §ång b»ng s«ng Cöu long. Theo ViÖn Nghiªn cøu C©y ¨n qu¶ MiÒn Nam, chØ riªng b−ëi N¨m roi ë §ång b»ng s«ng Cöu Long diÖn tÝch ®4 kho¶ng 10.000 ha, s¶n l−îng ®¹t 60.000 tÊn/n¨m, ph©n bè chÝnh ë tØnh VÜnh Long víi diÖn tÝch 4,5 ngh×n ha cho s¶n l−îng 31,3 ngh×n tÊn, chiÕm 48,6% vÒ diÖn tÝch vµ 54,3% vÒ s¶n l−îng N¨m roi cña c¶ n−íc, trong ®ã tËp trung ë huyÖn B×nh Minh: 3,4 ngh×n ha víi s¶n l−îng gÇn 30 ngh×n tÊn. TiÕp theo lµ tØnh HËu Giang: 1,3 ngh×n ha. Gièng b−ëi Da xanh míi chän läc c¸ch ®©y kho¶ng chôc n¨m nh−ng diÖn tÝch trång gièng b−ëi nµy ë BÕn Tre ®4 cã 1.544 ha. Dù kiÕn ®Õn n¨m 2010 tØnh BÕn Tre sÏ cã 4.000 ha [11]. Trång b−ëi mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. ë Th−îng Mç Hµ T©y ng−êi ta tÝnh ®−îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cña trång b−ëi gÊp 4 -5 lÇn so víi trång lóa. Gi¸ trÞ thu nhËp cña 1 sµo b−ëi lªn kho¶ng trªn 10 triÖu ®ång. Cßn ®èi víi b−ëi §oan Hïng, th«ng th−êng nh÷ng nhµ trång 30 c©y b−ëi còng thu ®−îc mçi n¨m 15 - 20 triÖu ®ång/n¨m. ë §ång b»ng s«ng Cöu Long hiÖu qu¶ cña trång b−ëi N¨m Roi kh«ng cã g× ph¶i bµn c4i v× gi¸ mçi chôc b−ëi (14 qu¶) lo¹i 1 thÊp nhÊt còng 68 ngµn ®ång vµ lªn ®Õn 120 ngµn ®ång trong thêi ®iÓm tõ tÕt nguyªn ®¸n ®Õn th¸ng 5 ©m lÞch, tÝnh ra 1 c«ng b−ëi (1000 m2) thu ®−îc vµi chôc ®Õn c¶ tr¨m triÖu ®ång mçi n¨m. C¸c hé trång b−ëi Da Xanh ë tØnh BÕn Tre ®Òu thu nhËp trªn 150 triÖu ®ång/ ha [11]. B−ëi ë ViÖt Nam chñ yÕu sö dông ¨n t−¬i vµ hiÖn t¹i s¶n xuÊt b−ëi cña n−íc ta vÉn ch−a ®ñ ®Ó cung cÊp cho thÞ tr−êng trong n−íc. Mét vµi n¨m gÇn ®©y ®4 cã mét sè c«ng ty nh− Hoµng Gia, §«ng Nam ®4 b¾t ®Çu nh÷ng ho¹t ®éng nh− ®Çu t− s¶n xuÊt, ¸p dông c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý chÊt l−îng theo Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 15 GAP, ®¨ng ký th−¬ng hiÖu mét sè gièng b−ëi ngon ë n−íc ta nh− N¨m Roi, Da Xanh, Phóc Tr¹ch vv... víi môc ®Ých xuÊt khÈu ra thÞ tr−êng n−íc ngoµi. Tãm l¹i: c©y cã mói nãi chung vµ b−ëi nãi riªng lµ lo¹i c©y ¨n qu¶ quan träng kh«ng chØ vÒ gi¸ trÞ dinh d−ìng mµ c¶ vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n nhiÒu lÇn so víi c©y trång kh¸c. ViÖc ph¸t triÓn trång b−ëi ë nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn còng nh− b¶o tån vµ ph¸t triÓn më réng h¬n n÷a ë c¸c vïng b−ëi truyÒn thèng lµ ®Þnh h−íng chiÕn l−îc cña nhiÒu ®Þa ph−¬ng trong c¶ n−íc trong ®ã cã vïng b−ëi Thanh Trµ cña tØnh Thõa Thiªn HuÕ. 2.2. yªu cÇu ngo¹i c¶nh cña c©y b−ëi C©y b−ëi lµ lo¹i c©y ¨n qu¶ cã tÝnh thÝch øng réng, ph©n bè réng r4i, thÝch nghi víi khÝ hËu nèng Èm ë vïng nhiÖt ®íi. Sau ®©y lµ mét sè yÕu tè ngo¹i c¶nh chñ yÕu ¶nh h−ëng tíi quy ho¹ch vïng trång còng nh− sinh tr−ëng, ph¸t triÓn, chÊt l−îng cña b−ëi: 2.2.1. Yªu cÇu nhiÖt ®é B−ëi cã thÓ trång ë vïng cã nhiÖt ®é tõ 12 - 390C, trong ®ã nhiÖt ®é thÝch hîp nhÊt lµ tõ 23 - 290C. NhiÖt ®é thÊp h¬n 12,50C vµ cao h¬n 400C c©y ngõng sinh tr−ëng [22]. Nh×n chung nhiÖt ®é lµ yÕu tè rÊt quan träng, ¶nh h−ëng tíi toµn bé ho¹t ®éng sèng cña c©y còng nh− n¨ng suÊt, chÊt l−îng qu¶. NhiÖt ®é tèt nhÊt cho sinh tr−ëng cña c¸c ®ît léc trong mïa xu©n lµ tõ 12 - 200C, trong mïa hÌ tõ 25 - 300C, cßn cho ho¹t ®éng cña bé rÔ tõ 17 - 300C. NhiÖt ®é t¨ng trong ph¹m vi tõ 17 - 300C th× sù hót n−íc vµ c¸c chÊt dinh d−ìng t¨ng vµ ng−îc l¹i, do liªn quan ®Õn bèc h¬i n−íc vµ h« hÊp cña l¸. §èi víi thêi kú ph©n ho¸ mÇm hoa yªu cÇu nhiÖt ®é ph¶i thÊp h¬n 250C trong vßng Ýt nhÊt 2 tuÇn, hoÆc ph¶i g©y h¹n nh©n t¹o ë nh÷ng vïng nhiÖt ®íi nãng. Ng−ìng nhiÖt ®é tèi thiÓu cho në hoa lµ 9,40C. Trong ng−ìng nhiÖt ®é nhá h¬n 200C sÏ kÐo dµi thêi gian në hoa, cßn tõ 25 - 300C qu¸ tr×nh në hoa sÏ ng¾n h¬n [22]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 16 NhiÖt ®é thÊp trong mïa ®«ng cã ¶nh h−ëng tíi sù ph¸t sinh cµnh hoa cã l¸ vµ cµnh hoa kh«ng cã l¸. Cµnh hoa kh«ng l¸ tû lÖ ®Ëu qu¶ tíi khi thu ho¹ch lµ rÊt thÊp so víi cµnh hoa cã l¸, do vËy nÕu nhiÖt ®é mïa ®«ng qu¸ thÊp cµnh hoa kh«ng l¸ sÏ nhiÒu h¬n vµ nh− vËy tû lÖ ®Ëu qu¶ sÏ thÊp. NhiÖt ®é ¶nh h−ëng tíi sù thô phÊn gi¸n tiÕp th«ng qua ho¹t ®éng cña ong vµ trùc tiÕp ¶nh h−ëng tíi tèc ®é sinh tr−ëng cña èng phÊn. Sù n¶y mÇm cña h¹t phÊn khi r¬i vµo ®Çu nhôy vµ tèc ®é sinh tr−ëng cña èng phÊn trong vßi nhuþ nhanh khi nhiÖt ®é cao tõ 25 - 300C vµ chËm khi nhiÖt ®é d−íi 200C. Sinh tr−ëng cña èng phÊn xuyªn suèt hÕt vßi nhôy ®Õn no4n tõ 2 ngµy ®Õn 4 tuÇn phô thuéc vµo gièng vµ ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é. Tuy nhiªn thêi gian cµng kÐo dµi còng sÏ lµm tû lÖ ®Ëu qu¶ thÊp. Sù rông qu¶ sinh lý (thêi kú qu¶ non cã ®−êng kÝnh tõ 0,5 - 2,0 cm) lµ mét rèi lo¹n chøc n¨ng cã liªn quan tíi vÊn ®Ò c¹nh tranh cña c¸c qu¶ non vÒ hydratcarbon, n−íc, hoocmon vµ sù trao ®æi chÊt kh¸c, song nguyªn nh©n quan träng nhÊt ®−îc nhÊn m¹nh ®ã lµ nhiÖt ®é mÆt l¸ lªn tíi 35 - 400C vµ h¹n. NhiÖt ®é thÝch hîp cho ph¸t triÓn cña qu¶ tõ 14 - 400, tèt nhÊt lµ ë nhiÖt ®é xung quanh 320, nhiÖt ®é tõ 29 - 350 tÝch luü ®−êng tèt nhÊt vµ vá qu¶ còng ®¹t tíi mµu s¾c tèt nhÊt [22]. NhiÖt ®é ¶nh h−ëng tíi h×nh thøc bªn ngoµi vµ chÊt l−îng bªn trong cña qu¶. ë nh÷ng vïng nãng kh«ng cã mïa ®«ng hµm l−îng diÖp lôc cao trªn vá qu¶ lµm cho qu¶ lu«n cã mµu xanh, nh−ng nÕu nhiÖt ®é kh«ng khÝ vµ ®Êt gi¶m xuèng 150C th× chÊt diÖp lôc trªn vá bÞ biÕn mÊt vµ c¸c h¹t lôc l¹p chuyÓn ®æi thµnh c¸c h¹t s¾c tè mµu vµng, vµng cam hoÆc mµu ®á (carotenoids, lycopenes, vv...). Sù tæng hîp carotenoid bÞ gi¶m nÕu nhiÖt ®é trªn 350C hoÆc d−íi 150C nh−ng vÉn lµm cho diÖp lôc biÕn mÊt. ë nh÷ng vïng nãng cam cã hµm l−îng chÊt kh« hoµ tan (TSS) cao h¬n vµ hµm l−îng axÝt gi¶m. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 17 Tãm l¹i nhiÖt ®é lµ yÕu tè khÝ khËu rÊt quan träng ®èi víi sinh tr−ëng, ph¸t triÓn còng nh− n¨ng suÊt chÊt l−îng cña b−ëi, bëi vËy viÖc chän vïng trång b−ëi tr−íc hÕt ph¶i xem xÐt yÕu tè nhiÖt ®é xem cã phï hîp hay kh«ng. 2.2.2. ¸nh s¸ng B−ëi kh«ng −a ¸nh s¸ng m¹nh, −a ¸nh s¸ng t¸n x¹ cã c−êng ®é 10.000 - 15.000 lux, øng víi 0,6 cal/ cm2 vµ t−¬ng øng víi ¸nh s¸ng lóc 8 giê vµ 16- 17 giê nh÷ng ngµy quang m©y mïa hÌ. Së dÜ nh− vËy lµ do c−êng ®é ¸nh s¸ng ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn sù ®ång ho¸ CO2, c−êng ®é ¸nh s¸ng m¹nh lµm gi¶m sù ®ång ho¸ CO2 v× bøc x¹ t¨ng trªn mÆt l¸. D−íi c¸c ®iÒu kiÖn cùc trÞ, nhiÖt ®é mÆt l¸ cã thÓ cao h¬n nhiÖt ®é kh«ng khÝ tõ 7 - 100 vµ cã thÓ lªn ®Õn 550 C. NhiÖt ®é tèi thÝch trªn bÒ mÆt l¸ cho ®ång ho¸ CO2 dao ®éng tõ 28 - 30 0C. ë vïng Èm ®é kh«ng khÝ cao, khi nhiÖt ®é kh«ng khÝ lín h¬n 350C lµm h¹n chÕ nghiªm träng tíi ho¹t tÝnh cña ribolose 1,5 - bisphosphate carboxylase/ oxygenas (RuBis Co) vµ g©y ra sù ®ãng khÝ khæng vµo gi÷a ban ngµy. NhiÖt ®é thÊp h¬n møc tèi thÝch còng lµm gi¶m sù ®ång ho¸ CO2 do gi¶m ho¹t tÝnh cña men [22]. 2.2.3. N−íc B−ëi lµ lo¹i c©y −a Èm nh−ng kh«ng chÞu ®−îc óng v× rÔ cña b−ëi thuéc lo¹i rÔ nÊm (hót dinh d−ìng qua mét hÖ nÊm céng sinh), do ®ã nÕu ngËp n−íc ®Êt bÞ thiÕu «xy rÔ sÏ ho¹t ®éng kÐm, ngËp l©u sÏ bÞ thèi chÕt lµm rông l¸, qu¶ non. C¸c thêi kú cÇn n−íc cña b−ëi lµ: BËt mÇm, ph©n ho¸ mÇm hoa, ra hoa vµ ph¸t triÓn qu¶. L−îng n−íc cÇn hµng n¨m ®èi víi 1 ha cam quýt tõ 9.000 - 12.000 m3, t−¬ng ®−¬ng víi l−îng m−a 900 - 1.200 mm/n¨m [22]. 2.2.4. Giã Tèc ®é giã võa ph¶i cã ¶nh h−ëng tèt tíi viÖc l−u th«ng kh«ng khÝ, ®iÒu hoµ ®é Èm, gi¶m h¹i s©u bÖnh, c©y sinh tr−ëng tèt. Tuy nhiªn tèc ®é giã lín Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 18 ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng ®ång ho¸ cña c©y ®Æc biÖt nh÷ng vïng hay bÞ giã b4o sÏ lµm c©y gÉy cµnh rông qu¶ ¶nh h−ëng tíi sinh tr−ëng vµ n¨ng suÊt. 2.2.5. §Êt B−ëi cã thÓ trång ®−îc trªn nhiÒu lo¹i ®Êt, tuy nhiªn trång trªn ®Êt xÊu viÖc ®Çu t− sÏ cao h¬n vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ sÏ thÊp h¬n trång trªn ®Êt tèt. §Êt tèt ®èi víi b−ëi thÓ hiÖn qua c¸c chØ tiªu chñ yÕu sau: - §Êt ph¶i giµu mïn (hµm l−îng tõ 2 - 2,5% trë lªn) hµm l−îng c¸c chÊt dinh d−ìng NPK, Ca, Mg... ph¶i ®¹t møc ®é tõ trung b×nh trë lªn (N: 0,1 - 0,15%, P2O5 dÔ tiªu tõ 5- 7mg/100g ®Êt. K2O dÔ tiªu tõ 7 - 10mg/100g ®Êt. Ca, Mg tõ 3 - 4 mg/100g ®Êt) - §é chua (pH): thÝch hîp lµ 5,5-6,5 - TÇng dÇy : trªn 1 m - Thµnh phÇn c¬ giíi c¸t pha hoÆc ®Êt thÞt nhÑ (c¸t th« ®Õn ®Êt thÞt nhÑ chiÕm 65- 70%) tho¸t n−íc (tèc ®é thÊm cña n−íc tõ 10- 30cm/giê) - §é dèc tõ 3- 8o C¸c vïng trång b−ëi næ tiÕng ë n−íc ta phÇn lín n»m ven c¸c dßng s«ng, suèi, b−ëi ®−îc trång trªn c¸c lo¹i ®Êt phï sa hoÆc ®Êt phï sa cæ, cã lý tÝnh vµ ®é ph× kh¸. 2.3. §Æc §iÓm sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c©y b−ëi B−ëi lµ mét lo¹i c©y th©n gç sèng l©u n¨m, l¸ xanh quanh n¨m, th©n c©y cao, t¸n c©y cã d¹ng h×nh trßn, h×nh trßn dÑt hoÆc h×nh nãn. cµnh th−êng to, khoÎ, dÇy, th−a tuú thuéc vµo gièng. Hoa, l¸, qu¶, h¹t ®Òu to h¬n cam quýt. Cµnh l¸ ph¸t triÓn m¹nh. C¸c bé phËn l¸, cµnh, qu¶ khi cßn non th−êng phñ mét líp l«ng t¬ máng [12,7]. 2.3.1. §Æc ®iÓm sinh tr−ëng th©n, cµnh Sinh tr−ëng cµnh cña c©y cã mói nãi chung vµ b−ëi nãi riªng phô thuéc vµo tuæi c©y, ®iÒu kiÖn m«i tr−êng vµ kü thuËt ch¨m sãc. Nh×n chung nh÷ng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 19 c©y trÎ ch−a cho qu¶ sinh tr−ëng cña cµnh (ph¸t sinh léc) th−êng x¶y ra quanh n¨m, nghÜa lµ mét n¨m th−êng cã nhiÒu ®ît cµnh xuÊt hiÖn. Khi c©y tr−ëng thµnh ®4 cho qu¶ th× th−êng chØ cã 4 ®ît léc trong n¨m, ®ã lµ léc xu©n, léc hÌ, léc thu vµ léc ®«ng. ë nh÷ng vïng kh« h¹n, hoÆc rÐt sím th× chØ cã 3 ®ît léc xu©n, hÌ vµ thu, kh«ng cã léc ®«ng (Lý Gia CÇu, 1993)[7]. - Léc xu©n: xuÊt hiÖn tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng 4 hµng n¨m. Sè l−îng cµnh xu©n th−êng nhiÒu, chiÒu dµi cµnh t−¬ng ®èi ng¾n. Cµnh xu©n mang hoa gäi lµ cµnh qu¶, kh«ng cã hoa lµ cµnh sinh d−ìng. - Léc hÌ: xuÊt hiÖn tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 7 hµng n¨m, th−êng kh«ng nÈy tËp trung, sinh tr−ëng kh«ng ®Òu, cµnh th−êng to, dµi, ®èt th−a. Cµnh hÌ lµ cµnh sinh d−ìng cã nhiÖm vô cung cÊp dinh d−ìng cho cµnh qu¶ vµ lµ cµnh mÑ cña cµnh thu. Tuy nhiªn nÕu cµnh mïa hÌ nhiÒu sÏ dÉn tíi sù c¹nh tranh dinh d−ìng ®èi víi qu¶ vµ cã thÓ g©y rông qu¶ nghiªm träng, do vËy cÇn ph¶i c¾t tØa ®Ó l¹i mét sè l−îng cµnh thÝch hîp. - Léc thu: xuÊt hiÖn tõ th¸ng 8 ®Õn th¸ng 10 hµng n¨m, mäc ®Òu vµ nhiÒu h¬n cµnh mïa h¹. Cµnh thu th−êng mäc tõ cµnh mïa xu©n kh«ng mang qu¶ vµ phÇn lín tõ cµnh mïa hÌ, cã vai trß quan träng trong viÖc më réng t¸n, t¨ng c−êng kh¶ n¨ng quang hîp cña c©y vµ lµ cµnh mÑ cña cµnh xu©n, do vËy sè l−îng vµ chÊt l−îng cña cµnh thu cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn sè l−îng vµ chÊt l−îng cµnh xu©n, cµnh mang qu¶ cña n¨m sau. - Léc ®«ng: xuÊt hiÖn vµo th¸ng 11 vµ th¸ng 12 hµng n¨m, ®ît cµnh nµy Ýt, cµnh ng¾n, l¸ vµng xanh. NÕu xuÊt hiÖn nhiÒu sÏ lµm tiªu hao dinh d−ìng, ¶nh h−ëng ®Õn sù ph©n ho¸ mÇm hoa cña cµnh qu¶. 2.3.2. §Æc tÝnh sinh lý ra hoa ®Ëu qu¶ Hoa b−ëi lµ hoa chïm hoÆc tù b«ng. Nô, hoa b−ëi to h¬n so víi cam quýt. Trµng hoa cã tõ 3 - 5 c¸nh t¸ch biÖt, c¸nh hoa cã tõ 3 - 6 c¸nh, dÇy cã mÇu tr¾ng. NhÞ ®ùc cã tõ 22 - 47 c¸i, nhôy c¸i cã mét do c¸c bé phËn ®Çu Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 20 nhôy, vßi nhôy vµ bÇu nhôy cÊu t¹o thµnh. §Çu nhôy th−êng to, cao h¬n bao phÊn. Víi cÊu t¹o nµy b−ëi ®−îc coi lµ c©y thô phÊn, khai hoa dÔ dµng. Hoa b−ëi tõ khi në ®Õn khi tµn kho¶ng h¬n mét th¸ng, kh¶ n¨ng ra hoa cña b−ëi rÊt cao, tuy nhiªn tû lÖ ®Ëu qu¶ l¹i thÊp (1-2%). Thêi ®iÓm ra hoa cña mçi gièng lµ kh¸c nhau vµ phô thuéc vµo thêi tiÕt cña tõng n¨m (Lý Gia CÇu, 1993) [7]. Qu¸ tr×nh ra hoa cña b−ëi tr¶i qua c¸c giai ®o¹n: 2.3.2.1. C¶m øng vµ ph©n ho¸ hoa ë mét sè c©y trång, mét quang chu kú tíi h¹n hoÆc xö lý xu©n ho¸ hoÆc lµ c¶ hai ®iÒu kiÖn trªn sÏ t¹o ra mét chÊt kÝch thÝch ra hoa gi¶ ®Þnh nµo ®ã. ChÊt nµy g©y ra sù biÕn ®æi mét chiÒu trong tÕ bµo cña m« ph©n sinh ®Ønh tõ viÖc quyÕt ®Þnh cho qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn vÒ cÊu tróc cña l¸ còng nh− quy ®Þnh cÊu tróc cña hoa. C¶m øng ra hoa cña phÇn lín thùc vËt liªn quan ®Õn sù c¶m nhËn cña mét sè c¬ quan ®èi víi nh÷ng tÝn hiÖu tõ m«i tr−êng: ®é dµi ngµy, khñng ho¶ng n−íc, nhiÖt ®é xu©n ho¸. Nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy gióp c©y s¶n sinh ra mét chÊt kÝch thÝch ra hoa gi¶ ®Þnh nµo ®ã hoÆc lµm t¨ng tû lÖ chÊt kÝch thÝch ra hoa/chÊt k×m h4m ra hoa. Nh÷ng s¶n phÈm cã tÝnh kÝch thÝch ra hoa nµy sau khi ®−îc t¹o ra sÏ chuyÓn ®Õn tÕ bµo ®Ých trong c¸c ®èt cña m« ph©n sinh ®Ønh (Bernier, 1981) [18]. Tuy nhiªn mét hîp chÊt chÝnh x¸c cã vai trß nh− mét chÊt kÝch thÝch ra hoa vÉn ch−a ®−îc x¸c ®Þnh râ rµng (Lang, 1977) [28]. C¶m øng ra hoa cã thÓ bÞ chi phèi bëi nhiÒu yÕu tè nh−: sù cã mÆt cña mét sè chÊt kÝch thÝch ra hoa, sù tÝch luü s¶n phÈm quang hîp (Bernier, 1993) [19]. Cã thÓ ë tõng loµi thùc vËt, qu¸ tr×nh ra hoa ®−îc kÝch thÝch bëi mét yÕu tè c¶m øng ra hoa kh¸c nhau. Víi c©y b−ëi qu¸ tr×nh h×nh thµnh hoa diÔn ra khi xuÊt hiÖn yÕu tè ho¹t ho¸ cho sù sinh tr−ëng cña chåi ®Ønh vµ sù cã mÆt cña yÕu tè c¶m øng h×nh thµnh hoa. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 21 C¶m øng ra hoa b¾t ®Çu víi sù ngõng sinh tr−ëng sinh d−ìng trong mïa ®«ng - thêi kú sinh tr−ëng kh«ng râ rµng ë vïng ¸ nhiÖt ®íi hoÆc thêi kú kh« ë vïng nhiÖt ®íi [22]. Nh×n chung trªn c©y tr−ëng thµnh, sù sinh tr−ëng chåi ngõng l¹i vµ tèc ®é sinh tr−ëng rÔ gi¶m khi nhiÖt ®é gi¶m vµo mïa ®«ng mÆc dï nhiÖt ®é kh«ng d−íi 12,50C. Trong thêi kú nµy c¸c léc sinh d−ìng ph¸t triÓn kh¶ n¨ng ra hoa. V× thÕ, sù c¶m øng liªn quan ®Õn viÖc ®Þnh h−íng chuyÓn tõ sinh tr−ëng sinh d−ìng sang t¹o c¸c chïm hoa. Stress do l¹nh vµ n−íc lµ nh÷ng nh©n tè c¶m øng chÝnh, víi ®é l¹nh lµ nh©n tè chÝnh ë vïng cã khÝ hËu ¸ nhiÖt ®íi vµ n−íc ë vïng cã khÝ hËu nhiÖt ®íi. NhiÖt ®é d−íi 250C trong nhiÒu tuÇn lµ cÇn ®Ó c¶m øng léc hoa víi sè l−îng ®¸ng kÓ. Trªn ®ång ruéng, cÇn cã thêi kú kh« h¹n kÐo dµi h¬n 30 ngµy ®Ó mét sè l−îng léc hoa cã c¶m øng ra hoa ®¸ng kÓ [22]. HiÖn nay viÖc g©y h¹n nh©n t¹o ®4 ®−îc sö dông nh− lµ mét ph−¬ng tiÖn ®Ó xóc tiÕn sù c¶m øng ra hoa ë c©y cã mói nãi chung vµ b−ëi nãi riªng, ngay ë n−íc ta vïng ®ång b»ng S«ng Cöu Long n«ng d©n trång c©y ¨n qu¶ còng th−êng sö dông biÖn ph¸p xiÕt n−íc ®Ó kÝch thÝch cho c©y ra hoa theo ý muèn. 2.3.2.2. Sù ra hoa Sù ra hoa x¶y ra sau khi c¶m øng vµ ph©n ho¸ hoa. NhiÖt ®é tèi thiÓu cho ra hoa lµ 9,40C. Hoa b−ëi mäc thµnh chïm kiÓu xim, th−êng c¸c hoa ë phÝa gèc chïm në tr−íc sau ®ã lÇn l−ît ®Õn c¸c hoa ë gi÷a vµ ®Ønh chïm në sau, hoa ®Ønh chïm sÏ në cuèi cïng. Lord vµ Eckert (1985) ®4 quan s¸t thÊy r»ng kÝch th−íc hoa nh×n chung gi¶m tõ hoa në ®Çu tiªn ®Õn hoa cuèi cïng. Do vËy hoa thø hai tÝnh tõ ®Ønh chïm hoa th−êng nhá nhÊt nh−ng l¹i cã tû lÖ ®Ëu qu¶ cao nhÊt trªn chïm hoa. Hoa në muén sinh tr−ëng nhanh h¬n vµ bÒn h¬n hoa në sím [22]. NhiÒu nghiªn cøu ®4 ®−îc tiÕn hµnh ®Ó x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè sinh lý nµo ®iÒu khiÓn sù ra hoa ë c©y b−ëi vµ ®4 ®−îc Davenport tæng hîp chi tiÕt (1990). C¸c yÕu tè cã liªn quan nhÊt ®Õn sù në hoa lµ hydrat cacbon, hormon, nhiÖt Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 22 ®é, n−íc vµ dinh d−ìng. C¬ së cña hydrat cacbon cã t¸c ®éng ®Õn sù në hoa lµ khi khoanh vá lµm t¨ng c¶m øng ra hoa, t¨ng kh¶ n¨ng ®Ëu qu¶. Sù ¶nh h−ëng cña hormon tíi ra hoa b−ëi còng ®4 ®−îc nghiªn cøu s©u trong nhiÒu n¨m (Davenport. 1990). Mét sè nghiªn cøu sö dông hormon néi sinh víi chåi c©y b−ëi vµ ®−îc ®¸nh gi¸ b»ng møc ®é ra hoa. Dinh d−ìng cña c©y liªn quan trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®Õn sù ra hoa cña c©y b−ëi. Hµm l−îng N trong l¸ cao, ®Æc biÖt ®èi víi c©y non g©y ra sù sinh tr−ëng sinh d−ìng m¹nh vµ øc chÕ sù ra hoa. Ng−îc l¹i, hµm l−îng N trong l¸ thÊp kÝch thÝch ra hoa sím. Tuy nhiªn c©y thiÕu N nghiªm träng th× ra Ýt hoa. Ng−êi ta ®4 nghiªn cøu thÊy r»ng nªn duy tr× hµm l−îng N trong l¸ ë møc tèi −u kho¶ng 2,5 - 2,7% sÏ t¹o ra sè hoa võa ph¶i vµ cho tû lÖ ®Ëu qu¶ vµ n¨ng suÊt cao nhÊt. Nit¬ ë d¹ng am«n cã thÓ trùc tiÕp ¶nh h−ëng ®Õn ra hoa th«ng qua ®iÒu khiÓn hµm l−îng am«n vµ polyamine trong nô hoa. Stress n−íc vµ nhiÖt ®é thÊp lµm t¨ng hµm l−îng am«n trong l¸ vµ sù ra hoa [22]. 2.3.2.3. Qu¸ tr×nh thô phÊn vµ ®Ëu qu¶ HÇu hÕt c¸c loµi c©y cã mói th−¬ng m¹i kh«ng cÇn thô phÊn chÐo. Tuy nhiªn mét sè loµi lÊy h¹t hoÆc ®Ó kÝch thÝch sinh tr−ëng cña bÇu nhuþ ®èi víi nh÷ng gièng qu¶ kh«ng h¹t (qu¶ ®iÕc -parthenocarpic) th× cÇn cã sù thô phÊn bæ sung. NhiÖt ®é cã ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ ®Õn hiÖu qu¶ thô phÊn do trùc tiÕp ¶nh h−ëng ®Õn tèc ®é sinh tr−ëng cña èng phÊn. Tèc ®é n¶y mÇm vµ sinh tr−ëng cña èng phÊn ®Ó chui vµo vßi nhuþ ®−a tinh tö vµo thô tinh cho tÕ bµo trøng rÊt thÝch hîp trong kho¶ng nhiÖt ®é tõ 25 - 300C vµ bÞ gi¶m xuèng hoÆc øc chÕ hoµn toµn ë nhiÖt ®é thÊp < 200C [22]. Sù ®Ëu qu¶, rông qu¶ vµ cuèi cïng lµ n¨ng suÊt qu¶ bÞ ¶nh h−ëng bëi mét sè yÕu tè sinh lý vµ m«i tr−êng. C¸c gièng c©y cã mói nãi chung vµ b−ëi nãi riªng ra rÊt nhiÒu hoa kho¶ng 100.000 - 200.000 hoa trªn mét c©y tr−ëng thµnh, tuy nhiªn chØ 1-2% sè hoa ®Ëu qu¶ cho thu ho¹ch sè cßn l¹i bÞ rông ®i Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 23 (Erickson vµ Brannaman, 1960) [24]. Cã 2 lÇn rông qu¶ sinh lý: lÇn rông ®Çu tiªn x¶y ra tõ khi në hoa cho ®Õn 3 - 4 tuÇn sau në hoa; lÇn hai x¶y ra tõ th¸ng thø 5 ®Õn th¸ng thø 6 [22]. Nh÷ng nghiªn cøu cho thÊy r»ng: thêi gian në hoa cã liªn quan víi tû lÖ ®Ëu qu¶. Hoa në sím cã tû lÖ ®Ëu qu¶ thÊp h¬n nhiÒu so víi hoa në muén. Në hoa vµo nhiÖt ®é thÊp ®Çu mïa sÏ lµm gi¶m sinh tr−ëng cña èng phÊn nªn tû lÖ ®Ëu qu¶ thÊp. Ngoµi ra, qu¶ sinh ra trªn nh÷ng cµnh hoa kh«ng l¸ hoÆc cã l¸ chÐt th× tû lÖ ®Ëu còng kÐm vµ nhiÖt ®é qu¸ cao > 400C g©y ra sù rông qu¶. (Lovatt et al., 1984) [22]. 2.4. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ dinh d−ìng kho¸ng trªn c©y cã mói §4 cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ dinh d−ìng kho¸ng cho c©y cã mói nãi chung vµ b−ëi nãi riªng ë c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. Nh×n chung c¸c vÊn ®Ò vÒ dinh d−ìng cho c©y ®−îc ®Ò cËp mét c¸ch kh¸ toµn diÖn, trong ®ã nh÷ng vÊn ®Ò vÒ vai trß cña c¸c nguyªn tè dinh d−ìng, ¶nh h−ëng vµ mèi quan hÖ cña chóng tíi tõng giai ®o¹n sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c©y còng nh− n¨ng suÊt, chÊt l−îng qu¶ ®−îc nghiªn cøu kh¸ chi tiÕt cô thÓ. Theo Reitz. H vµ céng sù (1954), Naude C.J (1954) cã Ýt nhÊt 12 nguyªn tè dinh d−ìng quan träng cÇn ®−îc bãn, ®ã lµ: ®¹m, l©n, kali, magiª, canxi, l−u huúnh, ®ång, kÏm, mangan, bo, s¾t vµ molipden [8]. Cameron S.H vµ céng sù (1952) nghiªn cøu thÊy r»ng trong thêi kú ra hoa c©y huy ®éng nhiÒu ®¹m tõ l¸ vÒ hoa [8]. Cïng víi kÕt luËn trªn, Reuther vµ Smith (1954) còng x¸c ®Þnh c©y hót dinh d−ìng quanh n¨m nh−ng hót m¹nh vµo thêi kú në hoa còng nh− khi c©y ra ®ät míi (t−¬ng øng vµo th¸ng 3- 4 vµ th¸ng 7-9) [8]. Hume (1957) [26] thÊy r»ng sè l−îng ®¹m vµ kali trong qu¶ kh«ng ngõng t¨ng lªn ®Õn khi qu¶ lín vµ chÝn, cßn l©n vµ magiª còng t¨ng nh−ng chØ t¨ng ®Õn khi qu¶ lín b»ng nöa (1/2) møc lín nhÊt sau ®ã kh«ng ®æi, canxi Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 24 t¨ng ®Õn 1/3 giai ®o¹n ®Çu tiªn. Tû lÖ: ®¹m, l©n, kali ë nhiÒu lo¹i qu¶ cã mói thay ®æi Ýt, th−êng lµ N: P2O5: K2O = 3: 1: 4 ThiÕu ®¹m l¸ bÞ mÊt diÖp lôc vµ bÞ vµng ®Òu, thiÕu nghiªm träng cµnh bÞ ng¾n l¹i, m¶nh, l¸ vµng, nhá dÔ bÞ rông, qu¶ Ýt. Tuy nhiªn theo Bryan O.C (1950) [8] thiÕu ®¹m chØ ¶nh h−ëng ®Õn ®é lín cña qu¶ chø kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn ®Æc ®iÓm quyÕt ®Þnh phÈm chÊt qu¶, chØ cã chÊt kh« hoµ tan bÞ gi¶m ®«i chót. D¹ng ®¹m phæ biÕn dïng lµ am«n sunfat. Tuy nhiªn ®èi víi ®Êt kiÒm hoÆc chua nhiÒu tèt nhÊt nªn dïng c¸c lo¹i ph©n cã gèc nitrat, nh− vËy sÏ Ýt bÞ mÊt ®¹m vµ tr¸nh ¶nh h−ëng chua cña gèc sunfat vµ nitrat cßn thóc ®Èy sù hót magiª ë ®Êt thiÕu magiª. HiÕm khi thÊy t×nh tr¹ng thõa l©n ë ®Êt nÆng v× ®Êt nµy cã kh¶ n¨ng gi÷ l©n m¹nh, chØ ë ®Êt nhÑ nÕu bãn l©n liªn tôc sÏ g©y hiÖn t−îng thõa l©n (West .E.S. 1938) [8]. Thõa l©n g©y t×nh tr¹ng thiÕu kÏm (hiÖn t−îng g©n xanh l¸ vµng) mét bÖnh sinh lý kh¸ phæ biÕn ë cam quýt (Chapman 1937)[8]. Tr−êng hîp thiÕu kali sÏ lµm qu¶ nhá nh−ng l¸ vÉn kh«ng cã triÖu chøng g×, thiÕu trong thêi gian dµi, l¸ míi bÞ dµy vµ nh¨n nheo, vïng gi÷a c¸c g©n l¸ bÞ mÊt diÖp lôc vµ sau ®ã cã c¸c vÕt chÕt kh«, khi thiÕu trÇm träng ®Çu ®ät bÞ rông, l¸ bÞ chÕt kh«, c©y th−êng bÞ ch¶y g«m, qu¶ th«, phÈm chÊt kÐm. Bãn kali sunfat thÝch hîp h¬n kali clorua v× phÇn lín c¸c gièng ®Òu mÉn c¶m víi clorua qu¸ cao. Kali-magiª sunfat (Patenk kali) rÊt thÝch hîp v× cã 10% MgO cïng víi 30% K2O. Bæ sung dinh d−ìng cho c©y cã thÓ dùa vµo nhiÒu c¨n cø, tuy nhiªn th«ng th−êng hiÖn nay ng−êi ta dùa vµo 3 c¨n cø chÝnh: chuÈn ®o¸n dinh d−ìng l¸, ph©n tÝch ®Êt vµ dùa vµo n¨ng suÊt Bãn ph©n theo chuÈn ®o¸n dinh d−ìng l¸ ®−îc thiÕt lËp trªn 4 nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ: chøc n¨ng cña l¸, quy luËt bï hoµn gi¶m dÇn, chøc n¨ng cña c¸c nguyªn tè dinh d−ìng vµ sù ®èi kh¸ng ion. Dùa trªn 4 nguyªn t¾c nµy Reuther vµ Smith ®4 x©y dùng ®−îc tiªu chuÈn vÒ thµnh phÇn dinh d−ìng cña l¸ gåm 5 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 25 cÊp: thiÕu, thÊp, tèi thÝch, cao vµ thõa. Dùa vµo thang chuÈn nµy ng−êi ta th−êng xuyªn ph©n tÝch l¸ ®Ó biÕt ®−îc cã cÇn hay kh«ng cÇn ph¶i bãn ph©n. B¶ng 2.3. Thang dinh d−ìng l¸ cña c©y b−ëi Nguyªn tè ThiÕu ThÊp Tèi thÝch Cao Thõa Nitrogen (%) 3,0 Phosphorus (%) 3,0 Potassium (%) 2,4 Calcium (%) 7,0 Magnesium (%) 0,7 Chlorine (%) .... .... 0,7 Sodium(%) .... .... .... 0,15 – 0,25 > 0,25 Manganese (ppm) 300 Zinc (ppm) 300 Copper (ppm) 20 Iron (ppm) 200 Boron (ppm) 200 Molybden (ppm) 5,0 Nguån: C©y ¨n qu¶ nhiÖt ®íi - II - Cam, Quýt, Chanh, B−ëi. Ng−êi ta còng c¨n cø vµo t×nh tr¹ng dinh d−ìng trong ®Êt th«ng qua ph©n tÝch ®Êt vµ ®èi chiÕu víi nhu cÇu dinh d−ìng cña c©y theo tõng ®é tuæi, tõng giai ®o¹n sinh tr−ëng ®Ó ®Þnh ra chÕ ®é bãn ph©n mét c¸ch phï hîp. §Ó thiÕt lËp ®−îc c¨n cø nµy th−êng ph¶i th«ng qua mét lo¹t c¸c thÝ nghiÖm ®ång ruéng víi nhiÒu c«ng thøc bãn kh¸c nhau, bao gåm tû lÖ, liÒu l−îng vµ thêi gian bãn trªn nhiÒu lo¹i ®Êt kh¸c nhau. Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu Tr¹m thÝ nghiÖm cam quýt Gainsville, Florida ®Ò nghÞ tû lÖ bãn N: P2O5: K2O: MgO: MnO: CuO = 1: 1: 1: 0,5: 0,125: 0,063. Tû lÖ nµy t−¬ng ®−¬ng víi c«ng thøc Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 26 8: 8: 4: 1: 0,5. Tuú tuæi c©y, tõ n¨m thø nhÊt ®Õn n¨m thø 6 bãn mçi c©y sè l−îng ph©n hçn hîp theo c«ng thøc trªn tõ 0,5 - 5,0 lb [8]. ë ViÖt Nam nh×n chung, trong nhãm c©y ¨n qu¶ cã mói, b−ëi lµ ®èi t−îng Ýt ®−îc nghiªn cøu h¬n so víi Cam, Chanh, Quýt. Ch−a cã mét nghiªn cøu cô thÓ nµo vÒ dinh d−ìng kho¸ng riªng cho c©y b−ëi mµ míi ®−îc nghiªn cøu chung cho nhãm c©y cã mói Theo Ph¹m V¨n C«n (2004)[9] cho biÕt: c©y ¨n qu¶ còng nh− c©y trång nãi chung cÇn hót chÊt dinh d−ìng tõ ®Êt vµ tõ ph©n bãn ®Ó t¹o ra s¶n phÈm th«ng qua qu¸ tr×nh quang hîp. NÕu thiÕu dinh d−ìng hoÆc c¸c chÊt dinh d−ìng kh«ng c©n ®èi lµm cho c©y sinh tr−ëng kÐm dÉn tíi gi¶m n¨ng suÊt vµ phÈm chÊt s¶n phÈm. NÕu thõa dinh d−ìng lµm cho c©y sinh tr−ëng qu¸ m¹nh còng lµm gi¶m n¨ng suÊt vµ phÈm chÊt s¶n phÈm ®ång thêi cßn g©y « nhiÔm m«i tr−êng ®Êt n−íc vµ kh«ng khÝ. V× vËy, tr−íc tiªn cÇn ph¶i n¾m v÷ng nhu cÇu dinh d−ìng cña tõng lo¹i c©y. Theo c¸c t¸c gi¶ Lª Thanh Phong, NguyÔn B¶o VÖ ë tr−êng ®¹i häc CÇn Th¬ phÈm chÊt qu¶ bao gåm h×nh d¹ng, kÝch thøc qu¶, cÊu chóc vá, ®é nh½n vµ mÇu s¾c vá hoÆc phÈm chÊt bªn trong ®Æc ch−ng b»ng nhiÒu yÕu tè nh− l−îng dÞch qu¶, tæng sè chÊt hoµ tan vµ ®é chua ...v.v ®−îc quyÕt ®Þnh bëi viÖc bãn ph©n. NhËn xÐt mét c¸ch tæng qu¸t lµ bãn nhiÒu N sÏ lµm cÊu chóc vá ngoµi xÊu, qu¶ nhá, chÊt l−îng qu¶ gi¶m. ¶nh h−ëng cña N cßn tuú thuéc vµo tõng nÒn ®Êt trång, ë nh÷ng ch©n ®Êt mÇu mì ¶nh h−ëng cña viÖc bãn N kh«ng ®−îc thÓ hiÖn râ. Trong ®iÒu kiÖn P dÔ tiªu thÊp, viÖc thõa N cµng tá ra cã ¶nh h−ëng xÊu ®Õn chÊt l−îng qu¶. Møc bãn K cao lµm t¨ng ®é lín trung b×nh cña qu¶ vµ ®é dµy vá qu¶. Bãn K kh«ng lµm ¶nh h−ëng ®Õn n¨ng suÊt cña c©y nh−ng l¹i ¶nh h−ëng râ rÖt ®Õn tû lÖ c¸c lo¹i tr¸i (theo ®é lín). Bãn nhiÒu K th× qu¶ to, vá dµy, chÝn muén, mÇu s¾c qu¶ xÊu, c¸c hîp chÊt tan trong dÞch qu¶ thÊp. Ng−îc l¹i nÕu bãn K thÊp t¹o ra qu¶ nhá, chÝn sím, mÇu s¾c ®Ñp, c¸c chÊt tan trong dÞch qu¶ cao, axit thÊp. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 27 VÒ l−îng ph©n bãn Tuú theo tõng lo¹i ®Êt ®ai, gièng, t×nh h×nh sinh tr−ëng cña c©y mµ quyÕt ®Þnh sè l−îng ph©n bãn cho thÝch hîp. VÒ c¬ b¶n c¸c lo¹i ph©n N, P vµ K cÇn ®−îc cung cÊp cho c©y ®Çy ®ñ, bªn c¹nh ®ã ph©n h÷u c¬ vµ c¸c lo¹i vi l−îng còng cÇn ®−îc bæ sung ®Ó ®¹t ®−îc n¨ng suÊt cao. C¸c t¸c gi¶ Vò M¹nh H¶i, §ç §×nh Ca, §oµn ThÕ L−, Ph¹m V¨n C«n vµ CS [16] ®Ò nghÞ l−îng bãn cho mçi c©y/mét n¨m nh− sau: B¶ng 2.4. L−îng ph©n bãn cho b−ëi N¨m tuæi §¹m sunf¸t (kg) L©n surpe (kg) Kaliclorua (kg) Ph©n h÷u c¬ (kg) 4 1,2 1,0 0,8 30 5 1,8 1,2 0,9 30 6 1,9 1,2 1,0 50 7 2,0 1,5 1,2 50 8 2,0 1,7 1,5 50 9 2,5 - 3,0 1,7 - 2,0 1,5 - 2,0 50 VÒ thêi ®iÓm bãn ViÖc x¸c ®Þnh thêi ®iÓm bãn kh«ng quan träng b»ng tæng l−îng bãn. Tuú tõng vïng kh¸c nhau mµ quyÕt ®Þnh thêi ®iÓm bãn kh¸c nhau. Trong ®iÒu kiÖn sinh th¸i miÒn B¾c, miÒn Trung n−íc ta, c¸c t¸c gi¶ Vò M¹nh H¶i, §ç §×nh Ca, §oµn ThÕ L−, Ph¹m V¨n C«n vµ CS [16] chia ra c¸c lÇn bãn nh− sau: Bãn ®ît th¸ng 2: 40% N + 40% K2O Bãn ®ît th¸ng 5: 30% N + 30% K2O Bãn ®ît th¸ng 7 : 30% N + 30% K2O Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 28 Bãn ®ît th¸ng 9 - 10 : 100% h÷u c¬ + 40% P2O5 Theo nghiªn cøu cña Lª Thanh Phong ë tr−êng ®¹i häc CÇn Th¬, ®èi víi c©y cho qu¶ chia lµm 4 l©n bãn sau: LÇn 1: Tr−íc khi c©y ra hoa bãn 1/3 sè N LÇn 2: Sau ®Ëu qu¶ 6 - 8 tuÇn bãn 1/3 N + 1/2 K2O LÇn 3: Tr−íc khi thu ho¹ch 1 - 2 th¸ng bãn 1/2 K2O cßn l¹i LÇn 4: Sau khi thu ho¹ch bãn toµn bé l−îng P2O5 + 1/3 phÇn N cßn l¹i + toµn bé l−îng ph©n h÷u c¬ C¸c nghiªn cøu còng chØ ra r»ng viÖc bãn ph©n h÷u c¬, nhÊt lµ ph©n chuång rÊt quan träng trong canh t¸c c©y cã mói, v× gãp phÇn lµm t¬i xèp ®Êt, gi÷ ®−îc dinh d−ìng l©u h¬n vµ h¹n chÕ nh÷ng bÖnh ë rÔ. TÊt c¶ c¸c nghiªn cøu trªn lµ nh÷ng c¬ së cho viÖc bãn ph©n vµ sö dông ph©n bãn mét c¸ch hîp lý ®èi víi c©y cã mói. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ viÖc øng dông c¸c nghiªn cøu cã kÕt qu¶ cßn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo c¸c yªó tè kh¸c nhau, trong ®ã gièng vµ ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, khÝ hËu tõng vïng cã vai trß rÊt quan träng vµ do vËy viÖc thÝ nghiÖm ®Ó t×m ra c¸c c«ng thøc bãn thÝch hîp víi tõng ®èi t−îng, tõng vïng sinh th¸i trång trät vÉn cÇn ph¶i ®−îc tiÕn hµnh th−êng xuyªn. 2.5. nh÷ng nghiªn cøu vÒ sö dông Gibberellins trªn c©y cã mói Gibberellin lµ mét phytohoocmon cã ho¹t tÝnh sinh lý rÊt m¹nh. ChÊt nµy ®−îc biÕt ®Õn tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 20, nh−ng m4i ®Õn n¨m 1956, Vest, Phiney vµ Padley míi t¸ch ®−îc Gibberellin tõ thùc vËt th−îng ®¼ng [3]. HiÖn t¹i ng−êi ta ®4 ph¸t hiÖn ®−îc trªn 50 GA kh¸c nhau [4,6], cßn theo Pearce, 1994 [32] hiÖn cã ®Õn trªn 100 GA ®4 ®−îc ph¸t hiÖn, trong ®ã GA3 lµ hoocmon cã ho¹t tÝnh m¹nh nhÊt vµ ®−îc sö dông réng r4i nhÊt. Vai trß sinh lý quan träng cña Gibberellin ®èi víi c©y trång nãi chung lµ kÝch thÝch sù d4n tÕ bµo theo chiÒu däc gióp cho sù sinh tr−ëng kÐo dµi cña Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp ---------------------------- 29 tÕ bµo, c¬ quan, kÝch thÝch sù n¶y mÇm cña h¹t vµ cñ, ¶nh h−ëng ®Õn ph©n ho¸ giíi tÝnh cña ®ùc (kÝch thÝch sù h×nh thµnh hoa ®ùc), kÝch thÝch sù sinh tr−ëng cña qu¶ [5]. Giberellin néi sinh ®ãng vai trß quan träng trong c¸c ho¹t ®éng sinh lý cña c©y cã mói, ®Æc biÖt liªn quan tíi sù ra hoa vµ ph¸t triÓn cña qu¶. Tuy nhiªn, Monselise vµ Halevy cho biÕt khi phun giberellin lµm chËm ph©n hãa mÇm hoa cña cam Shamoutii vµ chanh ë Israel [30]. KÕt qu¶ nµy còng ®4 ®−îc kh¼ng ®Þnh bëi Moss [29] ë Australia khi «ng ®4 sö dông GA3 phun cho cam ®Ó kh¾c phôc hiÖn t−îng ra qu¶ c¸ch n¨m. Phun GA3 nång ®é 20-25 ppm vµo._. tiªn hµnh bao qu¶ vµo thêi kú sau khi rông qu¶ sinh lý vµ c«ng thøc bao qu¶ 20 ngµy sau khi rông qu¶ sinh lý cho kÕt qu¶ tèt nhÊt 100% qu¶ kh«ng bÞ s©u bÖnh g©y h¹i. Tr ư ờ n g ð ạ i h ọ c Nô n g n gh iệ p H à Nộ i - Lu ậ n vă n Th ạ c sỹ kh o a họ c n ôn g n gh iệ p - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 70 B ¶n g 4. 23 . ¶ n h h − ën g cñ a th êi ® iÓ m b ao q u ¶ ® Õn m ét s è ch Ø ti ªu q u ¶ C hØ ti ªu th eo d âi C «n g th øc K hè i l− în g qu ¶ (k g) C ao qu ¶ (c m ) § −ê ng kÝ nh q u¶ (c m ) M Çu s ¾c v á qu ¶ M Çu s ¾c cï i K hè i l− în g c¬ m q u¶ (g ) M µu s ¾c th Þt q u¶ § é m än g n− íc Sè m ói Sè h¹ t T û lÖ ph Çn ¨ n ®− îc (% ) K Õt th óc r ôn g 0, 98 12 ,0 10 ,3 xa nh v µn g tr ¾n g 53 3 tr ¾n g xa nh T B 13 11 5 54 ,1 20 n gµ y SR 1, 00 12 ,4 10 ,3 xa nh v µn g tr ¾n g 54 7 tr ¾n g xa nh T B 14 11 2 54 ,7 40 n gµ y SR 0, 99 12 ,6 10 ,3 xa nh v µn g tr ¾n g 54 2 tr ¾n g xa nh T B 13 11 6 54 ,4 60 n gµ y SR 0, 98 12 ,5 10 ,3 xa nh v µn g tr ¾n g 53 6 tr ¾n g xa nh T B 13 11 0 54 ,3 § /C 0, 97 11 ,9 9, 6 xa nh v µn g tr ¾n g 53 0 tr ¾n g xa nh T B 13 10 9 54 ,2 71 PhÇn 5. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 5.1. KÕt luËn Qua kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ®Æc ®iÓm ra hoa ®Ëu qu¶ vµ mét sè biÖn ph¸p kü thuËt n©ng cao n¨ng suÊt qu¶ b−ëi Thanh Trµ t¹i HuÕ, chóng t«i rót ra mét sè kÕt luËn nh− sau: 1. Trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, khÝ hËu vµ ®Êt ®ai cña Thõa Thiªn HuÕ, cã mét sè yÕu tè bÊt lîi cho sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y b−ëi Thanh Trµ nh−: thêi gian ra hoa, ®Ëu qu¶ cña b−ëi Thanh Trµ th−êng gÆp nhiÒu ®iÒu kiÖn bÊt lîi nh− m−a phïn vµ kh« nãng, do vËy ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt b−ëi Thanh Trµ cÇn kh¾c phôc b»ng c¸c biÖn ph¸p kü thuËt. 2. Sö dông c¸c lo¹i ph©n bãn kh¸c nhau cho c©y b−ëi Thanh Trµ ®4 lµm t¨ng kh¶ n¨ng ra hoa, ®Ëu qu¶, n©ng cao n¨ng suÊt, phÈm chÊt qu¶ b−ëi h¬n so víi ®èi chøng. Trong ®ã ph©n §Çu tr©u tèt nhÊt, tØ lÖ ®Ëu qu¶ 2,16%, khèi l−îng qu¶ ®¹t 1,10kg vµ c¸c chØ tiªu vÒ phÈm chÊt qu¶ ®−îc ®¸nh gi¸ lµ ngon nhÊt. ThÊp nhÊt lµ ®èi chøng tû lÖ ®Ëu qu¶ chØ ®¹t 1.07% vµ khèi l−îng qu¶ lµ 0,85 kg. 3. Phun GA3 víi c¸c nång ®é kh¸c nhau vµ thêi ®iÓm phun kh¸c nhau tuy kh«ng lµm t¨ng chÊt l−îng vµ khèi l−îng qu¶ so víi ®èi chøng. Nh−ng lµm t¨ng tØ lÖ ®Ëu qu¶ tõ 1,91 ®Õn 2,72%, trong khi tØ lÖ ®Ëu qu¶ ë ®èi chøng chØ ®¹t 1,04 - 1,08%. Xö lý GA3 ®4 gi¶m l−îng h¹t b−ëi Thanh Trµ nhiÒu h¬n so víi ®èi chøng, sè h¹t tõ trªn 100 h¹t chØ cßn 0 - 23 h¹t/qu¶. §©y lµ mét kÕt qu¶ ®¸ng quan t©m, kh¾c phôc ®−îc nh−îc ®iÓm lín nhÊt cña b−ëi Thanh Trµ. Nång ®é 50 ppm t¸c ®éng lµm gi¶m h¹t tèt nhÊt, ë nång ®é nµy sè h¹t/qu¶ ë c¶ 3 thêi ®iÓm phun chØ cã 0 - 5 h¹t. Phun 3 lÇn (tr−íc në hoa 5 - 7 ngµy, rë ré vµ sau në hoa 5 - 7 ngµy) t¹o qu¶ b−ëi kh«ng h¹t. 72 4. Sö dông biÖn ph¸p bao qña cho b−ëi Thanh Trµ lµm gi¶m tØ lÖ s©u bÖnh h¹i trªn qu¶, t¨ng n¨ng suÊt qu¶ th−¬ng phÈm vµ c¶i thiÖn m4 qu¶. Trong c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm, bao qu¶ vµo thêi kú sau khi rông qu¶ sinh lý vµ c«ng thøc bao qu¶ 20 ngµy sau khi rông qu¶ sinh lý cho kÕt qu¶ tèt nhÊt 100% qu¶ kh«ng bÞ s©u bÖnh g©y h¹i. 5.2. §Ò nghÞ Do h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian, ®Ò tµi míi chØ tËp trung theo dâi, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ra hoa, ®Ëu qña, cho n¨ng suÊt vµ phÈm chÊt b−ëi Thanh Trµ ë giai ®o¹n ®Çu cña c©y vµ trong ph¹m vi hÑp, chóng t«i cã mét sè ®Ò nghÞ sau: 1. B−ëi Thanh Trµ lµ mét lo¹i c©y ¨n qu¶ ®Æc s¶n, cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. CÇn cho ph¸t triÓn h¬n n÷a trªn ®Þa bµn Thõa Thiªn HuÕ, v× vËy cÇn nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh»m lµm t¨ng n¨ng suÊt chÊt l−îng qu¶ b−ëi ®Ó ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ cao khuyÕn khÝch ng−êi trång b−ëi 2. CÇn bæ sung thªm dinh d−ìng, sö dông mét sè chÊt ®iÒu hoµ sinh tr−ëng vµ bao qu¶ ®Ó t¨ng n¨ng suÊt, phÈm chÊt vµ c¶i thiÖn mÉu m4 b−ëi Thanh Trµ 73 tµi liÖu tham kh¶o TiÕng ViÖt 1 Bïi Huy §¸p (1960), "Cam quýt", C©y ¨n qu¶ nhiÖt ®íi tËp I, NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi. 2 Hoµng A §iÒn (1999), Kü thuËt trång b−ëi V¨n §¸n, NXB Khoa häc kü thuËt Qu¶ng T©y (Lª SÜ Nh−îng dÞch). 3 Hoµng Minh TÊn, NguyÔn Quang Th¹ch (1993), ChÊt ®iÒu hoµ sinh tr−ëng ®èi víi c©y trång, NXB N«ng nghiÖp. 4 Hoµng Minh TÊn, NguyÔn Quang Th¹ch (1996), Sinh Lý thùc vËt (bµi gi¶ng cao häc vµ nghiªn cøu sinh ngµnh Trång trät, B¶o vÖ thùc vËt, Di truyÒn gièng), NXB N«ng nghiÖp. 5 Hoµng Minh TÊn, NguyÔn Quang Th¹ch, TrÇn V¨n PhÈm (1994), Gi¸o tr×nh Sinh lý thùc vËt, NXB N«ng nghiÖp. 6 Lª V¨n Tri, (2001), Hái ®¸p vÒ chÕ phÈm ®iÒu hoµ sinh tr−ëng t¨ng n¨ng suÊt c©y trång, NXB N«ng nghiÖp. 7 Lý Gia CÇu (1993), Kü thuËt trång b−ëi n¨ng suÊt cao næi tiÕng cña Trung Quèc, NXB khoa häc kü thuËt Qu¶ng T©y (Tµi liÖu dÞch cña NguyÔn V¨n T«n) 8 N.I Maixuradze (1973), “Tæng kÕt c«ng t¸c chän gièng ë Liªn X«“, C©y ¨n qu¶ nhiÖt ®íi - TËp II - Cam, Quýt, Chanh, B−ëi. NXB Khoa häc kü thuËt (Tµi liÖu dÞch cña §ç Ngäc An, Huúnh Lý, Ng« BÝch Nga, NguyÔn V¨n Trung). 9 Ph¹m V¨n C«n (2004), C¸c biÖn ph¸p ®iÒu khiÓn sinh tr−ëng, ph¸t triÓn, ra hoa, kÕt qu¶ c©y ¨n tr¸i. NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 10 Trang Web rau, hoa, qu¶ VN 15/3/2007 74 11 Trang Web rau, hoa, qu¶ VN 9/12/2006 vµ 31/3/2007 12 TrÇn §¨ng Thæ (1993), Kü thuËt ch¨m sãc b−ëi Sa §iÒn, NXB Khoa häc kü thuËt Qu¶ng T©y 13 TrÇn Nh− ý, §µo Thanh V©n, NguyÕn ThÕ HuÊn (2000), Gi¸o tr×nh c©y ¨n qu¶, NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi. 14 TrÇn ThÕ Tôc (1995), "C©y b−ëi vµ triÓn väng ph¸t triÓn ë ViÖt Nam", S¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ cã mói, T¹p trÝ khoa häc kü thuËt Bé NN&CNTP th¸ng 10/1995, Trung t©m th«ng tin ViÖn Nghiªn cøu Rau Qu¶, tr 41-45. 15 Vò C«ng HËu (1996), Trång c©y ¨n qu¶ ë ViÖt Nam, NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi. 16 Vò M¹nh H¶i, §ç §×nh Ca, Ph¹m V¨n C«n, §oµn ThÕ L− vµ céng sù (2000), Tµi liÖu tËp huÊn c©y ¨n qu¶, ViÖn nghiªn cøu Rau Qu¶. TiÕng anh 17 Angelina M. Garees - Citrus Germplasm Conservation in the Philippines. 18 Bernier, G., Kinet, J. M. and Sachs, R. M., The physiology of flowering. CRC Dress, Boca Raton, 1981. 19 Bernier, G., Havelange, A., Houssa, C., Petijean, A. and Legeune. Physiological signals that induce flowering. Plant cell 5, 1993. 20 Chawalit Niyomdham (1992),. Plantre souces of South - East asia 2 Edible fruit and nut, Indonesia, P 128-131. 21 Eteneau. J and Praloran. J.C. 1954. Fruits et, prim, 24: 125-37. 22 Frederick. S. Davies, L. Gene Albrigo. Environmental constraints on growth, development and physiology of citrus. Crop production science in horticulture, 1998. 23 S.G Gandhi (1973) “Cam quýt ë Ên §é”, C©y ¨n qu¶ nhiÖt ®íi tËp II, Cam, Quýt, Chanh, B−ëi, NXB khoa häc kü thuËt (tµi liÖu dÞch cña §ç Ngäc Anh, Huúnh Lý, Ng« BÝch Nga, NguyÔn V¨n Trung) T 400 – 434. 75 24 S.P. Ghosh – Indigenous Citrus Germplasm in India and Conservation Strategy 25 Goldschimdt, E.E and Monsenlise, S.P. 1972. Hormonal Control of flowering in Citrus tree and other weedy perennial. In. 26 H. Harold Hum. Citrus Fruits, New York, The Macmillan Company 1957. 27 Krezdorn, A.H. 1969. Proc. 1st Intern. Citrus Symp. Riverside, 1968, 3:1113-9. 28 Lang, A., Chailakhyan, M. K. and Froliva, I. A., Promotion and inhibition of flower formation in a day neutral plant in grafts with a short day plant and along day plant. Proceeding of the National Academy of science, USA, 1977. 29 Moss, G.I. 1970. Austr. J. Agric. Res... 21: 233-42. 30 Monsenlise, S.P. 1979. Scientia Hort., 11: 151-162 31 N. Chomchalow, W.Wunnachil, M. Lim (1987), Characterization of pummelo in Thailan, Neusletter, IBPGR - Regional - Comittee for southeast Asia, Special - ISSUE, 97p. 32 Pearce, D..W., Koskioka, M and Pharis, R. P., Chromatography of gibberellin reviews. Journal of Chromatography. 1994. 33 Pinhas Spiegel-Roy and Eliezer E.Goldschmidt. Biology of Citrus. Cambridge Uni. Press 1996 34 Schaffer, B. and Gaye, G. O., Net gas exchange and chlorophyll and nitrogen content of mango leaf as influenced by developmental light environmentant. Horticulural science 24, 1989. 35 Stewart W.S and Hield H.Z .1949. Calif. Citrogr., 34, 284. 36 Stewart W.S , Klots, L.J and Hield H.Z 1957. Hilgardia, 21(7): 161-193. 37 S.P Ghosh (1985), Citrus, Fruist tropical and subtropical, P42 - 65 38 W.W.Ko – Conservation of Citrus and Citroid Germplasm in Malaysia. 76 Phô lôc Mét sè h×nh ¶nh thÝ nghiÖm xö lý ra hoa ®Ëu qu¶ b−ëi thanh trµ t¹i huÕ 77 78 79 Cây thí nghiệm bao quả 80 81 Xö lý sè liÖu N¨ng suÊt b−ëi Thanh Trµ qua c¸c ®é tuæi (qu¶/c©y) The SAS System 1 OBS REP TRT L1 1 1 1 18.74 2 1 2 76.43 3 1 3 148.75 4 1 4 151.68 5 1 5 132.01 6 2 1 17.62 7 2 2 67.89 8 2 3 146.65 9 2 4 143.45 10 2 5 143.02 11 3 1 19.65 12 3 2 82.57 13 3 3 123.94 14 3 4 165.76 15 3 5 124.00 The SAS System 2 Analysis of Variance Procedure Class Level Information Class Levels Values REP 3 1 2 3 TRT 5 1 2 3 4 5 Number of observations in data set = 15 The SAS System 3 Analysis of Variance Procedure Dependent Variable: L1 Sum of Mean Source DF Squares Square F Value Pr > F 82 Model 6 38027.639 6337.940 55.64 0.0001 Error 8 911.318 113.915 Corrected Total 14 38938.957 R-Square C.V. Root MSE L1 Mean 0.976596 10.24839 10.673 104.14 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F REP 2 14.976 7.488 0.07 0.9369 TRT 4 38012.663 9503.166 83.42 0.0001 The SAS System 4 Analysis of Variance Procedure T tests (LSD) for variable: L1 NOTE: This test controls the type I comparisonwise error rate not the experimentwise error rate. Alpha= 0.05 df= 8 MSE= 113.9148 Critical Value of T= 2.31 Least Significant Difference= 20.096 Means with the same letter are not significantly different. T Grouping Mean N TRT A 153.630 3 4 A B A 139.780 3 3 B B 133.010 3 5 C 75.630 3 2 D 18.670 3 1 83 N¨ng suÊt b−ëi Thanh Trµ qua c¸c ®é tuæi (g/qu¶) The SAS System 1 OBS REP TRT L1 1 1 1 1075 2 1 2 1130 3 1 3 1090 4 1 4 998 5 1 5 928 6 2 1 1065 7 2 2 1123 8 2 3 875 9 2 4 1060 10 2 5 1017 11 3 1 1160 12 3 2 987 13 3 3 975 14 3 4 897 15 3 5 989 The SAS System 2 Analysis of Variance Procedure Class Level Information Class Levels Values REP 3 1 2 3 TRT 5 1 2 3 4 5 Number of observations in data set = 15 The SAS System 3 Analysis of Variance Procedure Dependent Variable: L1 Sum of Mean Source DF Squares Square F Value Pr > F 84 Model 6 48073.200 8012.200 1.17 0.4056 Error 8 54654.400 6831.800 Corrected Total 14 102727.600 R-Square C.V. Root MSE L1 Mean 0.467968 8.067022 82.655 1024.6 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F REP 2 4623.600 2311.800 0.34 0.7226 TRT 4 43449.600 10862.400 1.59 0.2670 The SAS System 4 Analysis of Variance Procedure T tests (LSD) for variable: L1 NOTE: This test controls the type I comparisonwise error rate not the experimentwise error rate. Alpha= 0.05 df= 8 MSE= 6831.8 Critical Value of T= 2.31 Least Significant Difference= 155.63 Means with the same letter are not significantly different. T Grouping Mean N TRT A 1100.00 3 1 A A 1080.00 3 2 A A 985.00 3 4 A A 980.00 3 3 A A 978.00 3 5 85 N¨ng suÊt b−ëi Thanh Trµ qua c¸c ®é tuæi (kg/c©y) The SAS System 1 OBS REP TRT L1 1 1 1 19.62 2 1 2 85.54 3 1 3 124.09 4 1 4 146.08 5 1 5 123.66 6 2 1 20.80 7 2 2 76.05 8 2 3 154.99 9 2 4 156.40 10 2 5 133.78 11 3 1 21.20 12 3 2 83.45 13 3 3 131.86 14 3 4 145.60 15 3 5 132.80 The SAS System 2 Analysis of Variance Procedure Class Level Information Class Levels Values REP 3 1 2 3 TRT 5 1 2 3 4 5 Number of observations in data set = 15 The SAS System 3 Analysis of Variance Procedure Dependent Variable: L1 Sum of Mean 86 Source DF Squares Square F Value Pr > F Model 6 34055.613 5675.936 88.13 0.0001 Error 8 515.236 64.405 Corrected Total 14 34570.849 R-Square C.V. Root MSE L1 Mean 0.985096 7.736813 8.0252 103.73 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F REP 2 189.332 94.666 1.47 0.2860 TRT 4 33866.281 8466.570 131.46 0.0001 The SAS System 4 Analysis of Variance Procedure T tests (LSD) for variable: L1 NOTE: This test controls the type I comparisonwise error rate not the experimentwise error rate. Alpha= 0.05 df= 8 MSE= 64.4045 Critical Value of T= 2.31 Least Significant Difference= 15.11 Means with the same letter are not significantly different. T Grouping Mean N TRT A 149.360 3 4 A B A 136.980 3 3 B B 130.080 3 5 C 81.680 3 2 D 20.540 3 1 87 ¶nh h−ëng cña c¸c c«ng thøc ph©n bãn ®Õn n¨ng suÊt qu¶ (qu¶/c©y) The SAS System 1 OBS REP TRT L1 1 1 1 94 2 1 2 111 3 1 3 123 4 1 4 126 5 1 5 146 6 1 6 133 7 1 7 87 8 2 1 98 9 2 2 108 10 2 3 116 11 2 4 149 12 2 5 126 13 2 6 122 14 2 7 84 15 3 1 96 16 3 2 99 17 3 3 109 18 3 4 130 19 3 5 139 20 3 6 123 21 3 7 96 The SAS System 2 Analysis of Variance Procedure Class Level Information Class Levels Values REP 3 1 2 3 TRT 7 1 2 3 4 5 6 7 Number of observations in data set = 21 The SAS System 3 Analysis of Variance Procedure 88 Dependent Variable: L1 Sum of Mean Source DF Squares Square F Value Pr > F Model 8 6428.8571 803.6071 12.25 0.0001 Error 12 787.1429 65.5952 Corrected Total 20 7216.0000 R-Square C.V. Root MSE L1 Mean 0.890917 7.042686 8.0991 115.00 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F REP 2 56.8571 28.4286 0.43 0.6581 TRT 6 6372.0000 1062.0000 16.19 0.0001 The SAS System 4 Analysis of Variance Procedure T tests (LSD) for variable: L1 NOTE: This test controls the type I comparisonwise error rate not the experimentwise error rate. Alpha= 0.05 df= 12 MSE= 65.59524 Critical Value of T= 2.18 Least Significant Difference= 14.408 Means with the same letter are not significantly different. T Grouping Mean N TRT A 137.000 3 5 A A 135.000 3 4 A B A 126.000 3 6 B B C 116.000 3 3 C D C 106.000 3 2 D D E 96.000 3 1 E E 89.000 3 7 89 ¶nh h−ëng cña c¸c c«ng thøc ph©n bãn ®Õn n¨ng suÊt qu¶ (kg/c©y) The SAS System 1 OBS REP TRT L1 1 1 1 97.7 2 1 2 98.6 3 1 3 110.9 4 1 4 135.4 5 1 5 152.8 6 1 6 135.0 7 1 7 79.3 8 2 1 89.2 9 2 2 107.7 10 2 3 107.8 11 2 4 148.0 12 2 5 148.9 13 2 6 130.2 14 2 7 76.6 15 3 1 92.4 16 3 2 95.8 17 3 3 105.0 18 3 4 129.7 19 3 5 150.4 20 3 6 143.1 21 3 7 71.2 The SAS System 2 Analysis of Variance Procedure Class Level Information Class Levels Values REP 3 1 2 3 TRT 7 1 2 3 4 5 6 7 Number of observations in data set = 21 The SAS System 3 Analysis of Variance Procedure 90 Dependent Variable: L1 Sum of Mean Source DF Squares Square F Value Pr > F Model 8 13581.791 1697.724 52.25 0.0001 Error 12 389.920 32.493 Corrected Total 20 13971.711 R-Square C.V. Root MSE L1 Mean 0.972092 4.975938 5.7003 114.56 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F REP 2 43.940 21.970 0.68 0.5269 TRT 6 13537.851 2256.309 69.44 0.0001 The SAS System 4 Analysis of Variance Procedure T tests (LSD) for variable: L1 NOTE: This test controls the type I comparisonwise error rate not the experimentwise error rate. Alpha= 0.05 df= 12 MSE= 32.49333 Critical Value of T= 2.18 Least Significant Difference= 10.141 Means with the same letter are not significantly different. T Grouping Mean N TRT A 150.700 3 5 B 137.700 3 4 B B 136.100 3 6 C 107.900 3 3 C D C 100.700 3 2 D D 93.100 3 1 E 75.700 3 7 91 ¶nh h−ëng cña c¸c c«ng thøc ph©n bãn ®Õn n¨ng suÊt qu¶ (kg/qu¶) The SAS System 1 OBS REP TRT L1 1 1 1 0.90 2 1 2 0.90 3 1 3 0.96 4 1 4 1.09 5 1 5 1.20 6 1 6 1.02 7 1 7 0.76 8 2 1 1.07 9 2 2 0.98 10 2 3 0.93 11 2 4 0.98 12 2 5 1.02 13 2 6 1.14 14 2 7 0.92 15 3 1 0.97 16 3 2 0.97 17 3 3 0.90 18 3 4 0.99 19 3 5 1.08 20 3 6 1.08 21 3 7 0.87 The SAS System 2 Analysis of Variance Procedure Class Level Information Class Levels Values REP 3 1 2 3 TRT 7 1 2 3 4 5 6 7 Number of observations in data set = 21 The SAS System 3 92 Analysis of Variance Procedure Dependent Variable: L1 Sum of Mean Source DF Squares Square F Value Pr > F Model 8 0.1415143 0.0176893 3.46 0.0263 Error 12 0.0613143 0.0051095 Corrected Total 20 0.2028286 R-Square C.V. Root MSE L1 Mean 0.697704 7.241194 0.0715 0.9871 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F REP 2 0.0036857 0.0018429 0.36 0.7045 TRT 6 0.1378286 0.0229714 4.50 0.0130 The SAS System 4 Analysis of Variance Procedure T tests (LSD) for variable: L1 NOTE: This test controls the type I comparisonwise error rate not the experimentwise error rate. Alpha= 0.05 df= 12 MSE= 0.00511 Critical Value of T= 2.18 Least Significant Difference= 0.1272 Means with the same letter are not significantly different. T Grouping Mean N TRT A 1.10000 3 5 A A 1.08000 3 6 A B A 1.02000 3 4 B A B A 0.98000 3 1 B B C 0.95000 3 2 B C B C 0.93000 3 3 C C 0.85000 3 7 93 ¶nh h−ëng cña nång ®é GA3 ®Õn n¨ng suÊt qu¶ (qu¶/c©y) 1 The SAS System 1 OBS REP TRT L1 1 1 1 123 2 1 2 169 3 1 3 165 4 1 4 82 5 2 1 140 6 2 2 157 7 2 3 158 8 2 4 80 9 3 1 136 10 3 2 154 11 3 3 175 12 3 4 87 The SAS System 2 Analysis of Variance Procedure Class Level Information Class Levels Values REP 3 1 2 3 TRT 4 1 2 3 4 Number of observations in data set = 12 The SAS System 3 Analysis of Variance Procedure Dependent Variable: L1 Sum of Mean Source DF Squares Square F Value Pr > F 94 Model 5 12918.500 2583.700 37.22 0.0002 Error 6 416.500 69.417 Corrected Total 11 13335.000 R-Square C.V. Root MSE L1 Mean 0.968766 6.148831 8.3317 135.50 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F REP 2 39.500 19.750 0.28 0.7620 TRT 3 12879.000 4293.000 61.84 0.0001 The SAS System 4 Analysis of Variance Procedure T tests (LSD) for variable: L1 NOTE: This test controls the type I comparisonwise error rate not the experimentwise error rate. Alpha= 0.05 df= 6 MSE= 69.41667 Critical Value of T= 2.45 Least Significant Difference= 16.646 Means with the same letter are not significantly different. T Grouping Mean N TRT A 166.000 3 3 A A 160.000 3 2 B 133.000 3 1 C 83.000 3 4 95 ¶nh h−ëng cña nång ®é GA3 ®Õn n¨ng suÊt qu¶ (qu¶/c©y) 2 The SAS System 1 OBS REP TRT L1 1 1 1 120 2 1 2 157 3 1 3 177 4 1 4 82 5 2 1 128 6 2 2 169 7 2 3 179 8 2 4 89 9 3 1 121 10 3 2 148 11 3 3 169 12 3 4 84 The SAS System 2 Analysis of Variance Procedure Class Level Information Class Levels Values REP 3 1 2 3 TRT 4 1 2 3 4 Number of observations in data set = 12 The SAS System 3 Analysis of Variance Procedure Dependent Variable: L1 Sum of Mean Source DF Squares Square F Value Pr > F Model 5 14558.750 2911.750 172.12 0.0001 96 Error 6 101.500 16.917 Corrected Total 11 14660.250 R-Square C.V. Root MSE L1 Mean 0.993077 3.041026 4.1130 135.25 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F REP 2 240.500 120.250 7.11 0.0261 TRT 3 14318.250 4772.750 282.13 0.0001 The SAS System 4 Analysis of Variance Procedure T tests (LSD) for variable: L1 NOTE: This test controls the type I comparisonwise error rate not the experimentwise error rate. Alpha= 0.05 df= 6 MSE= 16.91667 Critical Value of T= 2.45 Least Significant Difference= 8.2173 Means with the same letter are not significantly different. T Grouping Mean N TRT A 175.000 3 3 B 158.000 3 2 C 123.000 3 1 D 85.000 3 4 97 ¶nh h−ëng cña nång ®é GA3 ®Õn n¨ng suÊt qu¶ (qu¶/c©y) 3 The SAS System 1 OBS REP TRT L1 1 1 1 210 2 1 2 234 3 1 3 254 4 1 4 83 5 2 1 200 6 2 2 221 7 2 3 234 8 2 4 87 9 3 1 205 10 3 2 241 11 3 3 277 12 3 4 97 The SAS System 2 Analysis of Variance Procedure Class Level Information Class Levels Values REP 3 1 2 3 TRT 4 1 2 3 4 Number of observations in data set = 12 The SAS System 3 Analysis of Variance Procedure Dependent Variable: L1 Sum of Mean Source DF Squares Square F Value Pr > F Model 5 49674.750 9934.950 113.43 0.0001 Error 6 525.500 87.583 98 Corrected Total 11 50200.250 R-Square C.V. Root MSE L1 Mean 0.989532 4.793135 9.3586 195.25 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F REP 2 760.500 380.250 4.34 0.0682 TRT 3 48914.250 16304.750 186.16 0.0001 The SAS System 4 01:15 Tuesday, January 1, 2002 Analysis of Variance Procedure T tests (LSD) for variable: L1 NOTE: This test controls the type I comparisonwise error rate not the experimentwise error rate. Alpha= 0.05 df= 6 MSE= 87.58333 Critical Value of T= 2.45 Least Significant Difference= 18.697 Means with the same letter are not significantly different. T Grouping Mean N TRT A 255.000 3 3 B 232.000 3 2 C 205.000 3 1 D 89.000 3 4 99 ¶nh h−ëng cña nång ®é GA3 ®Õn n¨ng suÊt qu¶ (kg/qu¶) 1 The SAS System 1 OBS REP TRT L1 1 1 1 0.97 2 1 2 0.99 3 1 3 0.90 4 1 4 1.09 5 2 1 0.89 6 2 2 0.88 7 2 3 1.07 8 2 4 1.13 9 3 1 0.90 10 3 2 0.98 11 3 3 0.97 12 3 4 0.93 The SAS System 2 Analysis of Variance Procedure Class Level Information Class Levels Values REP 3 1 2 3 TRT 4 1 2 3 4 Number of observations in data set = 12 The SAS System 3 Analysis of Variance Procedure Dependent Variable: L1 Sum of Mean Source DF Squares Square F Value Pr > F Model 5 0.0333500 0.0066700 0.94 0.5188 100 Error 6 0.0427500 0.0071250 Corrected Total 11 0.0761000 R-Square C.V. Root MSE L1 Mean 0.438239 8.657407 0.0844 0.9750 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F REP 2 0.0054500 0.0027250 0.38 0.6977 TRT 3 0.0279000 0.0093000 1.31 0.3562 The SAS System 4 Analysis of Variance Procedure T tests (LSD) for variable: L1 NOTE: This test controls the type I comparisonwise error rate not the experimentwise error rate. Alpha= 0.05 df= 6 MSE= 0.007125 Critical Value of T= 2.45 Least Significant Difference= 0.1686 Means with the same letter are not significantly different. T Grouping Mean N TRT A 1.05000 3 4 A A 0.98000 3 3 A A 0.95000 3 2 A A 0.92000 3 1 101 ¶nh h−ëng cña nång ®é GA3 ®Õn n¨ng suÊt qu¶ (kg/qu¶) 2 The SAS System 1 OBS REP TRT L1 1 1 1 0.78 2 1 2 0.94 3 1 3 0.77 4 1 4 1.10 5 2 1 0.81 6 2 2 0.79 7 2 3 0.85 8 2 4 1.07 9 3 1 0.87 10 3 2 0.82 11 3 3 0.90 12 3 4 0.98 The SAS System 2 Analysis of Variance Procedure Class Level Information Class Levels Values REP 3 1 2 3 TRT 4 1 2 3 4 Number of observations in data set = 12 The SAS System 3 Analysis of Variance Procedure Dependent Variable: L1 Sum of Mean Source DF Squares Square F Value Pr > F Model 5 0.1044500 0.0208900 3.85 0.0656 102 Error 6 0.0325500 0.0054250 Corrected Total 11 0.1370000 R-Square C.V. Root MSE L1 Mean 0.762409 8.275798 0.0737 0.8900 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F REP 2 0.0006500 0.0003250 0.06 0.9424 TRT 3 0.1038000 0.0346000 6.38 0.0270 The SAS System 4 Analysis of Variance Procedure T tests (LSD) for variable: L1 NOTE: This test controls the type I comparisonwise error rate not the experimentwise error rate. Alpha= 0.05 df= 6 MSE= 0.005425 Critical Value of T= 2.45 Least Significant Difference= 0.1472 Means with the same letter are not significantly different. T Grouping Mean N TRT A 1.05000 3 4 B 0.85000 3 2 B B 0.84000 3 3 B B 0.82000 3 1 103 ¶nh h−ëng cña nång ®é GA3 ®Õn n¨ng suÊt qu¶ (kg/qu¶) 3 The SAS System 1 OBS REP TRT L1 1 1 1 0.71 2 1 2 0.79 3 1 3 0.67 4 1 4 1.01 5 2 1 0.73 6 2 2 0.85 7 2 3 0.78 8 2 4 1.08 9 3 1 0.81 10 3 2 0.70 11 3 3 0.71 12 3 4 1.06 The SAS System 2 Analysis of Variance Procedure Class Level Information Class Levels Values REP 3 1 2 3 TRT 4 1 2 3 4 Number of observations in data set = 12 The SAS System 3 Analysis of Variance Procedure Dependent Variable: L1 Sum of Mean Source DF Squares Square F Value Pr > F Model 5 0.2165000 0.0433000 15.10 0.0024 104 Error 6 0.0172000 0.0028667 Corrected Total 11 0.2337000 R-Square C.V. Root MSE L1 Mean 0.926401 6.489850 0.0535 0.8250 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F REP 2 0.0086000 0.0043000 1.50 0.2963 TRT 3 0.2079000 0.0693000 24.17 0.0009 The SAS System 4 Analysis of Variance Procedure T tests (LSD) for variable: L1 NOTE: This test controls the type I comparisonwise error rate not the experimentwise error rate. Alpha= 0.05 df= 6 MSE= 0.002867 Critical Value of T= 2.45 Least Significant Difference= 0.107 Means with the same letter are not significantly different. T Grouping Mean N TRT A 1.05000 3 4 B 0.78000 3 2 B B 0.75000 3 1 B B 0.72000 3 3 105 ¶nh h−ëng cña nång ®é GA3 ®Õn n¨ng suÊt qu¶ (kg/c©y) 1 The SAS System 1 OBS REP TRT L1 1 1 1 114.7 2 1 2 145.7 3 1 3 156.8 4 1 4 82.8 5 2 1 128.5 6 2 2 156.8 7 2 3 160.9 8 2 4 86.3 9 3 1 124.0 10 3 2 153.5 11 3 3 170.4 12 3 4 92.5 The SAS System 2 Analysis of Variance Procedure Class Level Information Class Levels Values REP 3 1 2 3 TRT 4 1 2 3 4 Number of observations in data set = 12 The SAS System 3 Analysis of Variance Procedure Dependent Variable: L1 Sum of Mean Source DF Squares Square F Value Pr > F 106 Model 5 10544.037 2108.807 157.36 0.0001 Error 6 80.405 13.401 Corrected Total 11 10624.443 R-Square C.V. Root MSE L1 Mean 0.992432 2.792840 3.6607 131.08 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F REP 2 229.235 114.617 8.55 0.0175 TRT 3 10314.802 3438.267 256.57 0.0001 The SAS System 4 Analysis of Variance Procedure T tests (LSD) for variable: L1 NOTE: This test controls the type I comparisonwise error rate not the experimentwise error rate. Alpha= 0.05 df= 6 MSE= 13.40083 Critical Value of T= 2.45 Least Significant Difference= 7.3137 Means with the same letter are not significantly different. T Grouping Mean N TRT A 162.700 3 3 B 152.000 3 2 C 122.400 3 1 D 87.200 3 4 107 ¶nh h−ëng cña nång ®é GA3 ®Õn n¨ng suÊt qu¶ (kg/c©y) 2 The SAS System 1 OBS REP TRT L1 1 1 1 106.8 2 1 2 140.7 3 1 3 178.9 4 1 4 89.9 5 2 1 98.1 6 2 2 133.4 7 2 3 145.8 8 2 4 85.5 9 3 1 97.8 10 3 2 128.8 11 3 3 121.5 12 3 4 92.8 The SAS System 2 Analysis of Variance Procedure Class Level Information Class Levels Values REP 3 1 2 3 TRT 4 1 2 3 4 Number of observations in data set = 12 The SAS System 3 Analysis of Variance Procedure Dependent Variable: L1 Sum of Mean Source DF Squares Square F Value Pr > F 108 Model 5 7712.7117 1542.5423 8.74 0.0100 Error 6 1059.3350 176.5558 Corrected Total 11 8772.0467 R-Square C.V. Root MSE L1 Mean 0.879237 11.22882 13.287 118.33 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F REP 2 752.2517 376.1258 2.13 0.2000 TRT 3 6960.4600 2320.1533 13.14 0.0048 The SAS System 4 Analysis of Variance Procedure T tests (LSD) for variable: L1 NOTE: This test controls the type I comparisonwise error rate not the experimentwise error rate. Alpha= 0.05 df= 6 MSE= 176.5558 Critical Value of T= 2.45 Least Significant Difference= 26.547 Means with the same letter are not significantly different. T Grouping Mean N TRT A 148.73 3 3 A A 134.30 3 2 B 100.90 3 1 B B 89.40 3 4 109 ¶nh h−ëng cña nång ®é GA3 ®Õn n¨ng suÊt qu¶ (kg/c©y) 3 The SAS System 1 OBS REP TRT L1 1 1 1 160.9 2 1 2 190.6 3 1 3 186.5 4 1 4 98.0 5 2 1 150.8 6 2 2 177.8 7 2 3 165.8 8 2 4 91.5 9 3 1 149.7 10 3 2 174.3 11 3 3 198.5 12 3 4 91.0 The SAS System 2 Analysis of Variance Procedure Class Level Information Class Levels Values REP 3 1 2 3 TRT 4 1 2 3 4 Number of observations in data set = 12 The SAS System 3 Analysis of Variance Procedure Dependent Variable: L1 Sum of Mean Source DF Squares Square F Value Pr > F Model 5 16081.785 3216.357 39.68 0.0002 110 Error 6 486.405 81.067 Corrected Total 11 16568.190 R-Square C.V. Root MSE L1 Mean 0.970642 5.886727 9.0037 152.95 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F REP 2 314.835 157.418 1.94 0.2237 TRT 3 15766.950 5255.650 64.83 0.0001 The SAS System 4 Analysis of Variance Procedure T tests (LSD) for variable: L1 NOTE: This test controls the type I comparisonwise error rate not the experimentwise error rate. Alpha= 0.05 df= 6 MSE= 81.0675 Critical Value of T= 2.45 Least Significant Difference= 17.989 Means with the same letter are not significantly different. T Grouping Mean N TRT A 183.600 3 3 A A 180.900 3 2 B 153.800 3 1 C 93.500 3 4 ._.