Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học và hiệu quả kinh tế của một số giống hoa Đồng tiền mới nhập nội tại thị xã Hưng Yên

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr­êng ®¹i häc n«ng nghiÖp hµ néi --------------------------- NguyÔn ThÞ Chuyªn Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm n«ng sinh häc vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña mét sè gièng hoa §ång tiÒn míi nhËp néi t¹i thÞ x· H­ng Yªn LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp Chuyªn ngµnh: Trång trät M· sè: 60.62.01 Ng­êi h­íng dÉn khoa häc: TS. NguyÔn H¹nh Hoa Hµ Néi - 2008 Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan r»ng c¸c sè liÖu, kÕt qu¶ nªu trong luËn v¨n lµ hoµn toµn trung thùc vµ ch­a tõng ®­îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ hoµn thiÖn luËn v¨n, mäi sù gióp ®ì ®Òu ®· ®­îc c¶m ¬n, c¸c th«ng tin trÝch dÉn sö dông trong luËn v¨n ®Òu ®­îc ghi râ nguån gèc. Hµ Néi, ngµy th¸ng n¨m 2008 T¸c gi¶ NguyÔn ThÞ Chuyªn Lêi c¶m ¬n Trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy, t«i ®· nhËn ®­îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¬ quan, thÇy gi¸o h­íng dÉn, c¸c thÇy c« gi¸o, gia ®×nh cïng b¹n bÌ ®ång nghiÖp. Tr­íc tiªn t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi TS. NguyÔn H¹nh Hoa, ng­êi ®· tËn t×nh h­íng dÉn, gióp ®ì t«i trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi vµ hoµn thµnh luËn v¨n tèt nghiÖp. Xin tr©n träng c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong Bé m«n Thùc vËt, Ban chñ nhiÖm Khoa N«ng häc, Ban L·nh ®¹o vµ tËp thÓ c¸n bé ViÖn §µo t¹o Sau ®¹i hoc, Ban Gi¸m hiÖu Tr­êng §¹i häc N«ng NghiÖp Hµ Néi, ®· gióp ®ì t«i rÊt nhiÒu trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ nghiªn cøu. Xin tr©n träng c¶m ¬n TS. §Æng V¨n §«ng cïng toµn thÓ c¸c anh chÞ em trong Bé m«n Hoa - C©y c¶nh, ViÖn Nghiªn cøu Rau Qu¶, gia ®×nh anh NguyÔn V¨n Hoµ- Chñ trang tr¹i hoa thuéc x· Liªn Ph­¬ng- thÞ x· H­ng Yªn, nh÷ng ng­êi ®· gióp ®ì t«i rÊt nhiÒu trong qu¸ tr×nh thùc tËp vµ thùc hiÖn ®Ò tµi. Cuèi cïng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c b¹n bÌ, ®ång nghiÖp, cïng toµn thÓ gia ®×nh ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, ®éng viªn gióp ®ì t«i trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp, nghiªn cøu vµ hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy. Hµ Néi, ngµy th¸ng n¨m 2008 T¸c gi¶ NguyÔn ThÞ Chuyªn Môc lôc Danh môc ch÷ viÕt t¾t BVTV B¶o vÖ thùc vËt CT C«ng thøc CV% HÖ sè biÕn ®éng §C §èi chøng LAI ChØ sè diÖn tÝch l¸ LSD Møc sai kh¸c cã ý nghÜa nhá nhÊt TT Thø tù Danh môc b¶ng STT Tªn b¶ng Trang 3.1 C¸c gièng §ång tiÒn tham gia thÝ nghiÖm 25 4.1 C¬ cÊu, diÖn tÝch s¶n xuÊt hoa c¾t vïng thÞ x· H­ng Yªn n¨m 2007 33 4.2 ThÞ tr­êng hoa §ång tiÒn qua c¸c thêi ®iÓm trong n¨m 2007 34 4.3 Thêi gian håi xanh vµ tû lÖ sèng cña c¸c gièng §ång tiÒn 36 4.4 §éng th¸i ra l¸ cña c¸c gièng §ång tiÒn nghiªn cøu 38 4.5 §éng th¸i ®Î nh¸nh cña c¸c gièng §ång tiÒn nghiªn cøu 40 4.6 Thêi gian ra hoa vµ ®éng th¸i ra hoa cña c¸c gièng §ång tiÒn nghiªn cøu 43 4.7 N¨ng suÊt vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt cña c¸c gièng §ång tiÒn nghiªn cøu 46 4.8 ChÊt l­îng hoa cña c¸c gièng §ång tiÒn nghiªn cøu 48 4.9 Mét sè lo¹i s©u bÖnh h¹i chÝnh trªn c¸c gièng §ång tiÒn nghiªn cøu. 52 4.10 §Æc ®iÓm h×nh th¸i th©n, l¸, hoa cña c¸c gièng §ång tiÒn nghiªn cøu 59 4.11 KÝch th­íc l¸ vµ chØ sè diÖn tÝch l¸ cña 5 gièng §ång tiÒn nghiªn cøu 60 4.12 KÝch th­íc c¸c lo¹i m« ë phiÕn l¸ 62 4.13 MËt ®é vµ kÝch th­íc khÝ khæng ë l¸ c©y c¸c gièng §ång tiÒn nghiªn cøu 64 4.14 Sè l­îng bã dÉn ë cuèng vµ g©n chÝnh l¸ c¸c gièng §ång tiÒn nghiªn cøu 66 4.15 KÝch th­íc bã dÉn, libe, gç vµ c­¬ng m« trong bã dÉn 68 4.16 Sè tia gç trong bã dÉn vµ sè m¹ch gç trong tia gç 71 4.17 §é Brix l¸, c­êng ®é quang hîp vµ hµm l­îng cholorophyll cña c¸c gièng §ång tiÒn nghiªn cøu 74 4.18 HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c gièng ®ång tiÒn nghiªn cøu 77 4.19 HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c gièng hoa §ång tiÒn nhËp néi so víi lóa vµ mét sè lo¹i hoa kh¸c (hoa Hång, hoa Cóc vµ hoa HuÖ) 79 Danh môc h×nh STT Tªn h×nh Trang 4.1 §éng th¸i ra l¸ cña c¸c gièng §ång tiÒn nghiªn cøu 38 4.2 §éng th¸i ®Î nh¸nh cña c¸c gièng §ång tiÒn nghiªn cøu 41 4.3 §éng th¸i ra hoa cña c¸c gièng §ång tiÒn nghiªn cøu 43 4.4 N¨ng suÊt hoa thùc thu cña c¸c gièng §ång tiÒn nghiªn cøu 46 4.5 HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c gièng §ång tiÒn nghiªn cøu 78 4.6 HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c gièng hoa §ång tiÒn nhËp néi so víi lóa vµ mét sè lo¹i hoa kh¸c (hoa hång, hoa cóc vµ hoa huÖ) 80 1. Më ®Çu 1.1 §Æt vÊn ®Ò Hoa lµ mét lo¹i s¶n phÈm võa cã gi¸ trÞ hµng hãa võa cã gi¸ trÞ tinh thÇn. X· héi ngµy cµng ph¸t triÓn, møc sèng cña ng­êi d©n ngµy cµng ®­îc n©ng cao th× nhu cÇu vÒ hoa t­¬i cña ng­êi d©n ngµy cµng t¨ng cao. Theo NguyÔn Xu©n Linh, NguyÔn ThÞ Kim Lý (2005) [17] s¶n l­îng hoa trªn toµn thÕ giíi n¨m 1999 ®¹t gÇn 40 tû USD trong ®ã xuÊt khÈu chiÕm 7,8 tû USD. ë n­íc ta nghÒ trång hoa cã tõ l©u ®êi víi c¸c lµng hoa næi tiÕng nh­ Ngäc Hµ, Qu¶ng B¸, §µ L¹t... ViÖt Nam víi h¬n 80% d©n sè sèng b»ng nghÒ n«ng nghiÖp, ®Êt ®ai mµu mì cïng víi sù ®a d¹ng vÒ ®iÒu kiÖn khÝ hËu thêi tiÕt vµ nhu cÇu th­ëng thøc hoa cña ng­êi d©n ngµy cµng t¨ng th× nghÒ trång hoa cµng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, diÖn tÝch vµ s¶n l­îng hoa ë ViÖt Nam ®· t¨ng lªn nhanh chãng vµ ®· trë thµnh ngµnh s¶n xuÊt hµng hãa cã gi¸ trÞ cao, mang l¹i nguån lîi lín cho nhiÒu n«ng hé vµ cho ®Êt n­íc. NhiÒu vïng chuyªn canh tËp trung ®· ®­îc h×nh thµnh ë c¸c ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc nh­ §µ L¹t (L©m §ång), Mª Linh (VÜnh Phóc), T©y Tùu (Hµ Néi). Hoa §ång tiÒn (Gerbera jamesonii Bolus), cã nguån gèc tõ Nam Phi vµ ®­îc du nhËp vµo ViÖt Nam tõ ®Çu thÕ kû 20 vµ trë thµnh 1 trong 14 lo¹i hoa quan träng nhÊt ë n­íc ta (sau Hång, Cóc, Lan, CÈm Ch­íng, Lay ¬n) (§Æng V¨n §«ng, §inh ThÕ Léc, 2004) [4]. Víi ®Æc ®iÓm lµ c©y th¶o nhiÒu n¨m cã hoa quanh n¨m, hoa bÒn, ®Ñp, mµu s¾c phong phó, c©y dÔ trång, dÔ ch¨m sãc vµ cho n¨ng suÊt cao, hoa §ång tiÒn thùc sù ®­îc ng­êi s¶n xuÊt còng nh­ ng­êi tiªu dïng rÊt ­a chuéng. Do vËy, nh÷ng n¨m võa qua diÖn tÝch hoa §ång tiÒn kh«ng ngõng t¨ng cao vµ ngµy cµng ®­îc më réng. ë T©y Tùu vµ mét sè vïng xung quanh Hµ Néi ®· vµ ®ang trång rÊt thµnh c«ng lo¹i hoa nµy (§Æng V¨n §«ng, §ç ThÞ L­u, 2004) [5]. Mét sè ®Þa ph­¬ng cña H­ng Yªn ®· kh¸ thµnh c«ng trong viÖc ph¸t triÓn trång nhiÒu lo¹i hoa c©y c¶nh nh­ Hoa Trµ ë Phông C«ng ; quÊt, cam §­êng Canh ë MÔ Së, Liªn NghÜa ; hoa HuÖ ë T©n Quang, Nh­ Quúnh... Tuy nhiªn, c©y hoa §ång TiÒn ch­a ®­îc thö nghiÖm ®Ó ph¸t triÓn ë H­ng Yªn. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tiÔn ®ßi hái, ®Ó gióp ng­êi s¶n xuÊt cã thªm c¸c chñng lo¹i hoa míi bæ sung vµo c¬ cÊu c¸c lo¹i hoa ®· cã, chóng t«i tiÕn hµnh thùc hiÖn ®Ò tµi: “Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm n«ng sinh häc vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña mét sè gièng hoa §ång tiÒn míi nhËp néi t¹i thÞ x· H­ng Yªn”. 1.2 Môc ®Ých vµ yªu cÇu cña ®Ò tµi 1.2.1 Môc ®Ých Thö nghiÖm mét sè gièng hoa §ång tiÒn míi nhËp néi ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh thÝch øng, tõ ®ã x¸c ®Þnh ®­îc c¸c gièng §ång tiÒn phï hîp víi ®iÒu kiÖn ë H­ng Yªn lµm c¬ së ®Ó ph¸t triÓn ra diÖn réng ngoµi s¶n xuÊt. 1.2.2 Yªu cÇu - Nghiªn cøu chØ tiªu n«ng sinh häc vµ t×nh h×nh s©u bÖnh h¹i trªn hoa ®ång tiÒn. - Nghiªn cøu c¸c chØ tiªu h×nh th¸i, gi¶i phÉu vµ sinh lý. - §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c gièng §ång tiÒn míi nhËp néi so víi c¸c lo¹i hoa chñ ®¹o hiÖn ®ang ®­îc trång t¹i Thị x· H­ng Yªn. 1.3 ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi 1.3.1 ý nghÜa khoa häc + KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc cña ®Ò tµi sÏ cung cÊp c¸c dÉn liÖu khoa häc vÒ ®Æc ®iÓm thùc vËt häc, cÊu t¹o gi¶i phÉu vµ kh¶ n¨ng sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña tõng gièng hoa §ång tiÒn míi ë ®iÒu kiÖn H­ng Yªn. §Æc ®iÓm gi¶i phÉu thÓ hiÖn b¶n chÊt ®Æc tr­ng cho tõng gièng. C¸c chØ tiªu gi¶i phÉu lµ c¬ së gi¶i thÝch cho c¸c ®Æc ®iÓm n«ng häc cña gièng. + KÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi cã thÓ lµm tµi liÖu tham kh¶o cho gi¶ng d¹y c©y hoa §ång tiÒn vµ nghÒ trång hoa §ång tiÒn ë ViÖt Nam. 1.3.2 ý nghÜa thùc tiÔn KÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi sÏ gióp t¸c gi¶ ®Ò xuÊt h­íng ph¸t triÓn cña mét sè gièng hoa §ång tiÒn ë ®iÒu kiÖn H­ng Yªn. 2. Tæng quan tµi liÖu 2.1 Nguån gèc, vÞ trÝ ph©n lo¹i vµ ®Æc ®iÓm thùc vËt häc cña c©y §ång tiÒn 2.1.1 Nguån gèc cña c©y hoa §ång tiÒn C©y §ång tiÒn (Gerbera sp.), thuéc hä Asteraceae, cã nguån gèc tõ Nam Phi. N¨m 1880, Robert Jameson ng­êi Scotland ph¸t hiÖn ra c©y §ång tiÒn Gerbera ®Çu tiªn khi ®ang lµm ë mét b·i khai th¸c vµng gÇn Bardedton vïng Trausvaal ë Nam Phi. ¤ng ®· tÆng c©y nµy cho v­ên thùc vËt Durdan vµ ng­êi phô tr¸ch v­ên nµy lµ «ng John Med Leywood ®· göi nh÷ng c©y mÉu nµy tíi v­ên thùc vËt Hoµng Gia ë Kew (Anh) víi tªn khoa häc lµ Gerbera jamesonii. B¾t ®Çu tõ n¨m 1890, Richard Irwin Lynch lµ ng­êi ®Çu tiªn, tiÕn hµnh lai t¹o c¸c gièng hoa §ång tiÒn víi nhau. Sau ®ã ng­êi Ph¸p vµ ng­êi Hµ Lan còng tiÕn hµnh lai t¹o vµ dÇn dÇn hai n­íc nµy ®· trë thµnh trung t©m lai t¹o gièng §ång tiÒn cña thÕ giíi (Kessler J., 2001) [35]. ë ViÖt Nam, hoa §ång tiÒn ®­îc ng­êi Ph¸p ®­a vµo tõ ®Çu thÕ kû XX vµ ®­îc ph¸t triÓn ®Õn ngµy nay nh­ng chñ yÕu vÉn lµ c¸c gièng §ång tiÒn ®¬n, hoa nhá. Hoa §ång tiÒn kÐp míi chØ ®­îc du nhËp vµo ViÖt Nam mét vµi n¨m gÇn ®©y (§Æng V¨n §«ng, §inh ThÕ Léc, 2004; §Æng V¨n §«ng, 2007) [4], [7]. 2.1.2 VÞ trÝ ph©n lo¹i cña c©y hoa §ång tiÒn Theo Hoµng ThÞ S¶n (1999) [20], TrÇn Hîp (1999) [12], TrÞnh Tam KiÖt vµ céng sù (1986) [15], Vò V¨n Vô vµ céng sù (1993) [28], c©y §ång tiÒn ®­îc ph©n lo¹i nh­ sau: Thuéc líp 2 l¸ mÇm (Dycotyledonae) Ph©n líp cóc (Asteridae) Bé cóc (Asterales) Hä cóc (Asteraceae) Chi Gerbera Chi §ång tiÒn Gerbera cã kho¶ng 40 loµi. C¸c gièng trång phæ biÕn hiÖn nay th­êng lµ con lai gi÷a Gerbera jamesonii víi Gerbera viridifilia Schult hoÆc c¸c gièng lai tù nhiªn ë Nam Phi. C¸c gièng lai chÐo nµy cã tªn khoa häc lµ Gerbera hybrida (dÉn theo [25]). HiÖn nay tån t¹i hµng tr¨m gièng kh¸c nhau, chóng dao ®éng m¹nh vÒ h×nh d¹ng vµ kÝch th­íc, mµu s¾c hoa vµ nhÞ hoa rÊt ®a d¹ng. 2.1.3 §Æc ®iÓm thùc vËt häc cña c©y §ång tiÒn Theo Hµ TiÓu §Ö vµ céng sù (2000)[2], c©y hoa §ång tiÒn lµ c©y th©n th¶o, rÔ chïm, c©y cao 50-60 cm, th©n cã l«ng, l¸ ®øng (h×nh d¹ng l¸ thay ®æi theo sù sinh tr­ëng cña c©y tõ h×nh trøng ®Õn trøng dµi), l¸ dµi 15 - 25 cm, réng 5 - 8 cm, ph©n thuú h×nh l«ng chim n«ng hoÆc s©u, mÆt l­ng phiÕn l¸ cã líp l«ng nhung. §ång tiÒn lµ c©y nhÞ béi (2n = 50), viÖc tø béi ho¸ lµm t¨ng kÝch th­íc c©y vµ hoa (Rao A.N., 1982)[37]. Hoa §ång tiÒn do hai lo¹i hoa nhá h×nh l­ìi vµ h×nh èng t¹o thµnh, lµ lo¹i hoa tù ®¬n h×nh ®Çu tr¹ng. Hoa h×nh l­ìi t­¬ng ®èi lín mäc ë phÝa ngoµi xÕp thµnh mét vßng hoÆc vµi vßng. Do sù thay ®æi h×nh th¸i, mµu s¾c nªn t©m hoa rÊt ®­îc chó ý trong chän t¹o gièng míi. Trong qu¸ tr×nh në hoa, hoa h×nh l­ìi në tr­íc, hoa h×nh èng në sau theo thø tù tõ ngoµi vµo trong theo tõng vßng mét, Qu¶ §ång tiÒn thuéc lo¹i qu¶ bÕ cã l«ng, h¹t rÊt nhá (khèi l­îng 1000 h¹t ®¹t tõ 3,5 - 3,7 g), do vËy søc sèng vµ ®iÒu kiÖn n¶y mÇm lµ khã kh¨n. Tuy nhiªn, c©y cã kh¶ n¨ng ®Î nh¸nh rÊt cao (Hµ TiÓu §Ö vµ céng sù, 2000)[2]. C©y §ång tiÒn thuéc lo¹i th©n th¶o l­u niªn, ra hoa quanh n¨m vµ gåm hai lo¹i lµ hoa §ång tiÒn ®¬n vµ hoa §ång tiÒn kÐp. Hoa §ång tiÒn ®¬n: Hoa chØ cã mét hoÆc hai tÇng c¸nh xÕp xen kÏ, máng vµ yÕu h¬n hoa kÐp. Mµu s¾c hoa Ýt, ®iÓn h×nh lµ mµu tr¾ng, ®á, tÝm, hång… Hoa §ång tiÒn kÐp: Hoa to, cã nhiÒu tÇng c¸nh xÕp s¸t vµo nhau t¹o thµnh nhiÒu vßng rÊt ®Ñp, mµu s¾c hoa rÊt ®a d¹ng, ®iÓn h×nh lµ: ®á, tr¾ng, vµng, hång, g¹ch cua (dÉn theo [13]). 2.2 T×nh h×nh nghiªn cøu, s¶n xuÊt hoa §ång tiÒn trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam §ång tiÒn lµ mét lo¹i hoa cã s¶n l­îng vµ gi¸ trÞ cao. ChØ cÇn gÆp ®iÒu kiÖn thÝch hîp lµ cã thÓ cho ra hoa quanh n¨m, tû lÖ cµnh c¾t vµ tû lÖ hoa th­¬ng phÈm cao. Kü thuËt trång vµ ch¨m sãc ®¬n gi¶n, Ýt tèn c«ng. §Çu t­ mét n¨m cã thÓ cho hiÖu qu¶ nhiÒu n¨m. H×nh d¸ng hoa ®Ñp, cã gi¸ trÞ thÈm mü cao. V× vËy trªn thÕ giíi còng nh­ trong n­íc chñng lo¹i vµ diÖn tÝch hoa §ång tiÒn ngµy cµng phong phó vµ më réng, l­îng tiªu thô vµ gi¸ c¶ ngµy mét t¨ng. 2.2.1 T×nh h×nh nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt hoa §ång tiÒn trªn thÕ giíi §Çu nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû XX, hoa §ång tiÒn ch­a ®­îc s¶n xuÊt ë B¾c Mü, nh­ng sau ®ã viÖc nh©n gièng ®­îc tiÕn hµnh réng r·i ë California trong suèt nh÷ng n¨m 70. ë Mü, California vµ Florida lµ nh÷ng bang dÉn ®Çu trong viÖc s¶n xuÊt lo¹i hoa nµy vµ chñ yÕu lµ gièng nu«i cÊy m« (Kessler J., 2001)[35]. Theo t¸c gi¶ Ph¹m V¨n DuÖ (2005)[3], ë ch©u ¢u, Hµ Lan ®­îc coi lµ xø së cña nghÒ trång hoa. ë n­íc nµy, s¶n xuÊt vµ kinh doanh hoa ®· trë thµnh mét ngµnh cã søc c¹nh tranh cao, do lu«n t¹o ra c¸c gièng míi, kü thuËt trång, thu h¸i, b¶o qu¶n vËn chuyÓn ®Òu sö dông c«ng nghÖ cao. N¨m 2005, Hµ Lan xuÊt khÈu chiÕm 64,8% s¶n l­îng hoa xuÊt khÈu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi víi c¸c lo¹i hoa nh­ hoa Hång, hoa Cóc, CÈm ch­íng, §ång tiÒn, HuÖ, Phong lan, Lay¬n. Tõ n¨m 1975, Florist de K.B.V.[32] ®· tiÕn hµnh chän t¹o gièng vµ nh©n gièng hoa §ång tiÒn cho s¶n xuÊt hoa c¾t t¹i Hµ Lan. TiÕp theo, bµ ®· chän läc vµ t¹o gièng hoa §ång tiÒn trång chËu, qua nhiÒu n¨m chän t¹o gièng cho trång chËu ®· t¹o ra rÊt nhiÒu gièng hoa trång chËu ­u thÕ lai F1 ®¸p øng nhu cÇu thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¸c gièng hoa §ång tiÒn ­u thÕ lai tËp trung vµo 5 nhãm chñ yÕu: - §ång nhÊt vÒ mµu hoa. - TËp tÝnh në hoa. - Sè hoa trªn c©y. - ChÊt l­îng hoa. - Thêi gian sinh tr­ëng ng¾n. KÕt qu¶ c¸c gièng hoa ®­îc trång thö nghiÖm vµ cho nh÷ng kÕt qu¶ rÊt høa hÑn vµ bµ ®· cã nh÷ng chia sÎ ®ãng gãp cho nh÷ng ng­êi trång hoa trªn thÕ giíi. Tõ n¨m 1980, mçi n¨m trªn thÕ giíi ®· t¹o ra ®­îc trªn 80 chñng lo¹i gièng hoa §ång tiÒn kh¸c nhau, cã hoa ®­êng kÝnh lín vµ t¹o ra nh÷ng gièng lai, c¸nh hoa kÐp. HiÖn nay, c¸c gièng §ång tiÒn hoa to ®ang ®­îc trång réng r·i trong s¶n xuÊt. PhÇn lín c¸c gièng §ång tiÒn míi lµ do c¸c nhµ t¹o gièng Hµ Lan lai t¹o ra (dÉn theo [4], [24]). §ång tiÒn rÊt khã kÕt h¹t, h¹t rÊt nhá, søc sèng kÐm nªn tr­íc ®©y §ång tiÒn chñ yÕu ®­îc nh©n gièng b»ng ph­¬ng ph¸p t¸ch chåi. HiÖn nay, c«ng nghÖ nu«i cÊy m« tÕ bµo ®­îc ¸p dông réng r·i trong viÖc nh©n gièng hoa §ång tiÒn gióp c¶i thiÖn ®¸ng kÓ trong vÊn ®Ò c©y gièng. Gièng §ång tiÒn cøng, hoa ng¾n 6 inch trång trong chËu ®­îc giíi thiÖu ë NhËt B¶n vµo n¨m 1980, sau ®ã ng­êi ta ®· sö dông c«ng nghÖ nu«i cÊy m« ®Ó nh©n gièng. HiÖn nay, chóng ®­îc trång ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi (Kessler J., 2001)[35]. ViÖn Nghiªn cøu Rau qu¶ Quèc tÕ vµo n¨m 2000 ®· lai t¹o thµnh c«ng mét gièng §ång tiÒn míi cã tªn Raon. §©y lµ kÕt qu¶ cña viÖc lai gi÷a gièng Kippros cã mµu vµng, hoa b¸n kÐp víi gièng Rora cã mµu vµng hoa ®¬n. Raon lµ gièng trång ®Ó s¶n xuÊt hoa c¾t, cã ®­êng kÝnh hoa lín, mµu cam sÉm, d¹ng hoa kÐp, ®é bÒn hoa c¾t kho¶ng 11 ngµy, chóng ®ang ®­îc trång phæ biÕn ë Hµn Quèc (Choi S.Y. vµ céng sù, 2001)[31]. ViÖc chän t¹o gièng hoa §ång tiÒn ë ch©u Mü chØ b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû tr­íc, t¹i tr­êng §¹i häc Califorlia víi nh÷ng ch­¬ng tr×nh t¹o ra rÊt nhiÒu gièng hoa ®Ó trång trong nhµ kÝnh. Cßn ë ch©u ¢u, ch©u ¸ l¹i t¹o gièng cã xu h­íng cho trång hoa c¾t. §iÒu kiÖn m«i tr­êng sèng ¶nh h­ëng ®Õn sinh tr­ëng vµ chÊt l­îng hoa §ång tiÒn. Hahn E.J. (1999)[30] ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu s¸u gièng §ång tiÒn lµ Ensophy, Estel, Suset, Rita, Tamara vµ Beauty víi 2 ph­¬ng ph¸p trång lµ trång trªn gi¸ thÓ vµ trång trùc tiÕp trªn ®Êt. Trªn gi¸ thÓ, c©y ®­îc trång trªn bèn lo¹i gi¸ thÓ kh¸c nhau. TÊt c¶ c¸c c©y thÝ nghiÖm ®­îc trång trong nhµ l­íi víi ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é lµ 28oC vµo ban ngµy vµ 23oC vµo ban ®ªm. KÕt qu¶ lµ hai gièng Ensophy vµ Estel sau trång 50 ngµy trªn c¸c lo¹i gi¸ thÓ ®· cho hoa ®Çu tiªn, cßn trång trùc tiÕp trªn ®Êt th× sau kho¶ng 63 ngµy míi b¾t ®Çu cho hoa. Sè hoa trªn c©y, chiÒu cao hoa, ®­êng kÝnh hoa cña hai gièng nµy trång trªn gi¸ thÓ tèt h¬n trång trùc tiÕp trªn ®Êt. Trong ®ã, gièng Ensophy trång trªn gi¸ thÓ lµ bät ®¸ cã sè hoa trªn c©y, chiÒu cao c©y, träng l­îng c©y vµ ®­êng kÝnh hoa lín nhÊt. Cßn gièng Estel th× kh«ng cã sù sai kh¸c vÒ c¸c chØ tiªu ®ã ë c¶ hai ph­¬ng thøc trång. Gièng Ensophy vµ Estel trång trªn x¬ dõa cho sè hoa trªn c©y cao h¬n. Ensophy cã vÕt ®en trªn c¸nh hoa d­íi ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é mïa hÌ cao trong khi c¸c gièng kh¸c kh«ng cã biÓu hiÖn ®ã. Khi nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña lai gÇn ®Õn n¨ng suÊt hoa c¾t §ång tiÒn, Huang H. vµ céng sù (1995) [34] cho r»ng: lai gÇn lµm t¨ng n¨ng suÊt hoa tõ 10,3 lªn 28,3 b«ng/c©y. Khi so s¸nh ph­¬ng ph¸p nh©n gièng hoa §ång tiÒn b»ng t¸ch chåi víi ph­¬ng ph¸p nu«i cÊy m« tÕ bµo, Osiecki M. (1988) [36] ®· tiÕn hµnh trªn n¨m gièng vµ kÕt luËn: nh÷ng c©y t¸ch chåi cho hoa sím h¬n c©y nu«i cÊy m« tõ 2 - 4 tuÇn, tuú thuéc vµo tõng gièng. N­íc s¶n xuÊt vµ nghiªn cøu vÒ hoa §ång tiÒn lín nhÊt thÕ giíi lµ Hµ Lan víi diÖn tÝch trång hoa §ång tiÒn kho¶ng 8.017 ha, gi¸ trÞ s¶n l­îng lµ 3,59 tû USD. NghÒ trång hoa §ång tiÒn ë Hµ Lan ®· ¸p dông réng r·i c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt nh­ c«ng nghiÖp ho¸, tù ®éng ho¸. Tr×nh ®é t¹o gièng cña Hµ Lan rÊt cao, phÇn lín c¸c gièng §ång tiÒn míi, hoa to ®­îc trång réng r·i trong s¶n xuÊt lµ do c¸c nhµ chän t¹o gièng Hµ Lan lai t¹o ra. Hµ Lan cßn dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ t¹o gièng, nghiªn cøu, s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hoa §ång tiÒn... Hä cã lùc l­îng rÊt m¹nh vÒ nghiªn cøu khoa häc, thiÕt bÞ s¶n xuÊt, t¹o ra rÊt nhiÒu gièng, s¶n l­îng ngµy cµng nhiÒu, viÖc xö lý sau thu ho¹ch, b¶o qu¶n, ®¸nh gi¸... ®Òu ë tr×nh ®é rÊt cao (Hµ TiÓu §Ö vµ céng sù, 2000)[2]. Hoa §ång tiÒn lµ lo¹i hoa c¾t quan träng nhÊt vµ còng lµ c©y trång chÝnh cña s¶n phÈm nu«i cÊy m« t¹i Ba Lan. Nã chiÕm kho¶ng 90% tæng s¶n phÈm nu«i cÊy m« n¨m 1984. Thêi vô trång hoa §ång tiÒn chØ kÐo dµi trong th¸ng 6 vµ th¸ng 7. Do ®ã, viÖc b¶o qu¶n c©y invitro ®· ra rÔ ®­îc khai th¸c tèt (Teresa H. vµ M. Hempel, 1986) [38]. Tõ nh÷ng n¨m 1980, Trung Quèc ®· s¶n xuÊt ®¹i trµ hoa §ång tiÒn ë Mai Long - Th­îng H¶i. Do gièng bÞ tho¸i ho¸ nghiªm träng nªn s¶n xuÊt hoa §ång tiÒn kh«ng ph¸t triÓn. §Õn n¨m 1987, do vËn dông kü thuËt nu«i cÊy m« nªn kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng tho¸i ho¸ gièng th× hoa §ång tiÒn míi ®­îc kh«i phôc, ph¸t triÓn. HiÖn nay, Th­îng H¶i lµ n¬i cã diÖn tÝch trång §ång tiÒn lín nhÊt Trung Quèc ®¹t 350 ha. Sau Th­îng H¶i, Giang T« còng lµ n¬i ph¸t triÓn m¹nh, n¨m 1995 míi cã trªn 0,6 ha, ®Õn n¨m 1999 diÖn tÝch trång §ång tiÒn ë ®©y ®· lªn tíi 60 ha. Ngoµi ra, ViÖn Nghiªn cøu Rau hoa, ViÖn Nghiªn cøu Khoa häc N«ng nghiÖp vµ N«ng tr­êng Liªn V©n lµ nh÷ng ®¬n vÞ cã diÖn tÝch lín, kü thuËt t­¬ng ®èi cao (Hµ TiÓu §Ö vµ céng sù, 2000)[2]. Bªn c¹nh c«ng t¸c chän läc gièng c¸c c«ng ty s¶n xuÊt hoa lín trªn thÕ giíi ®· rÊt quan t©m nghiªn cøu x©y dùng quy tr×nh kü thuËt cho hoa §ång tiÒn nh­: c«ng ty Canation cña Israel ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu vµ thö nghiÖm thµnh c«ng chÕ ®é t­íi n­íc, bãn ph©n, phßng trõ s©u bÖnh cho c©y hoa §ång tiÒn b»ng ®iÒu khiÓn tù ®éng hãa th«ng qua hÖ thèng m¸y tÝnh. C«ng ty Flora cña §µi Loan tËp trung nghiªn cøu c¸c lo¹i nhµ che phï hîp cho c©y hoa §ång tiÒn ph¸t triÓn (dÉn theo [4]). Nh­ vËy, cã thÓ nãi c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®· rÊt quan t©m chó träng ®Õn viÖc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y hoa §ång tiÒn. 2.2.2 T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ nghiªn cøu hoa §ång tiÒn trong n­íc C©y hoa §ång tiÒn ë ViÖt Nam ®· ®­îc trång tõ rÊt l©u ®êi, song chñ yÕu lµ nh÷ng gièng hoa §ång tiÒn ®¬n cho nªn c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ gièng hoa nµy cßn h¹n chÕ. Gièng hoa §ång tiÒn ®¬n ®­îc nhËp vÒ trång ®Çu tiªn ë ViÖt Nam vµo nh÷ng n¨m 1940. §Æc ®iÓm cña gièng hoa ®¬n nµy lµ c©y sinh tr­ëng khoÎ, thÝch nghi tèt víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Tuy nhiªn nh­îc ®iÓm cña gièng lµ hoa nhá, c¸nh ®¬n, mµu s¾c ®¬n ®iÖu v× vËy ng­êi ta Ýt trång (§Æng V¨n §«ng, §inh ThÕ Léc, 2004) [4]. N¨m 1996, Mai Kim T©n vµ céng sù [22] ®· nghiªn cøu ph­¬ng ph¸p nu«i cÊy invitro gièng hoa §ång tiÒn tõ TiÖp Kh¾c vµ b­íc ®Çu thu ®­îc mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. §ã lµ t¹o ®­îc nguån mÉu s¹ch ban ®Çu b»ng nu«i cÊy Meristem trªn m«i tr­êng MS - 62 c¶i tiÕn cã bæ sung Auxin, Cytokinin víi tû lÖ lµ 1: 2 vµ kÝch th­íc Meristem tõ 1 - 2 mm cho kh¶ n¨ng t¹o callus vµ côm chåi tèt nhÊt. Theo Mai Kim T©n vµ céng sù (1996)[22], m«i tr­êng tèt nhÊt ®Ó t¹o chåi lµ MS + 15% n­íc dõa + (8 – 10 mg)/l IBA + 0,5 mg/l IAA cho hÖ sè nh©n gièng ®¹t tõ 6,3 - 7 c©y/th¸ng. M«i tr­êng ra rÔ t¹o c©y hoµn chØnh hiÖu qu¶ cao nhÊt lµ MS + (8 -10 mg)/l IAA + 3% Saccaroza. Tiªu chuÈn c©y con khi ®­a ra ®Êt cÇn ®¹t tõ 4 - 5 l¸, cã tõ 4 - 5 rÔ, cao 4 - 5 cm, gi¸ thÓ thÝch hîp nhÊt lµ ®Êt vµ ph©n chuång hoai môc phèi trén víi tû lÖ 1: 2. B»ng ph­¬ng ph¸p lai gi÷a loµi §ång tiÒn l©u n¨m ë §µ L¹t víi c¸c loµi míi du nhËp vµo ViÖt Nam tõ Hµ Lan, Trung Quèc, §µi Loan, NhËt B¶n…mét hé n«ng d©n ë §µ L¹t ®· lai t¹o ®­îc rÊt nhiÒu chñng gièng míi. Qua qu¸ tr×nh chän läc ®· chän ra ®­îc 20 gièng cã ­u thÕ vµ cung cÊp hµng chôc v¹n c©y gièng cho c¸c nhµ s¶n xuÊt (VTV, 2006) [39]. Nh÷ ViÕt C­êng vµ céng sù (2006) [1], ®· hoµn thiÖn ®­îc quy tr×nh chÈn ®o¸n nhanh, nhËy bÖnh nÊm h¹i Phytophthora cryptoge trªn c©y §ång tiÒn vµ salem ë ViÖt Nam, cã thÓ sö dông réng r·i cho c¸c phßng thÝ nghiÖm nghiªn cøu vÒ bÖnh c©y hoÆc c¸c c¬ së s¶n xuÊt hoa. §ç N¨ng VÞnh vµ céng sù (2003) [27], khi nghiªn cøu quy tr×nh nh©n nhanh gièng hoa §ång tiÒn b»ng kü thuËt invitro, ®· rót ra mét sè kÕt luËn sau: - Sö dông HgCl2 nång ®é 0,1% víi thêi gian khö trïng 10 phót lµ thÝch hîp cho hoa §ång tiÒn, tû lÖ mÉu sèng ®¹t 82%. - M«i tr­êng t¹o callus vµ t¸i sinh chåi: MS + TD (0,2 mg/l) + NAA (0,1 mg/l) + ®­êng (50 g/l) + th¹ch (6 g/l) lµ tèt nhÊt ®Ó t¹o mÉu chåi invitro. - Nh©n nhanh chåi hiÖu qu¶ nhÊt lµ m«i tr­êng b¸n láng MS + BAP (1,5mg/l) +10% n­íc dõa + B1 (1 mg/l) + ®­êng (50 g/l) + th¹ch (3 g/l). - M«i tr­êng ra rÔ thÝch hîp lµ MS + NAA (0,5 mg/l) + ®­êng (50 g/l) + th¹ch (6 g/l). M«i tr­êng nµy b¶o ®¶m t¹o c©y hoµn chØnh, khoÎ, cã søc sèng tèt khi ra v­ên. Theo Lª Kim Hoµn vµ céng sù (2006) [11], m«i tr­êng t¹o callus MS + 0,1NAA + 0,25 mg/l TD. - M«i tr­êng nh©n chåi (nh©n nhanh): MS + 2 mg/l Ki + 0,01mg/l NAA + 0,5 mg/l BAP. - M«i tr­êng t¹o c©y con hoµn chØnh: 1/2 MS + 0,1 mg/l IAA - Nªn t¹o rÔ invitro ®èi víi hoa §ång tiÒn kÐp sÏ thu ®­îc l­îng rÔ nhiÒu h¬n, khoÎ h¬n vµ ®Æc biÖt gi¸ thµnh cho 1 c©y con rÎ h¬n so víi cho ra rÔ invitro. LiÒu l­îng xö lý ra rÔ thÝch hîp ®èi víi hoa §ång tiÒn kÐp lµ 1000 ppm IBA. Tõ nh÷ng n¨m 1950 trë l¹i ®©y, víi sù xuÊt hiÖn cña nhiÒu gièng hoa §ång tiÒn nhËp néi ®· lµm thay ®æi c¬ cÊu trång §ång tiÒn ë nhiÒu vïng trång hoa trªn c¶ n­íc. Trång hoa §ång tiÒn mang l¹i thu nhËp rÊt cao nªn nhiÒu n¨m qua, nhiÒu ®Þa ph­¬ng, hé gia ®×nh ®· tù t×m hiÓu ®Ó ph¸t triÓn, trång lo¹i hoa nµy. §iÓn h×nh nh÷ng vïng trång hoa §ång tiÒn tËp trung cã quy m« lín tõ vµi chôc ha lµ §µ L¹t (L©m §ång), T©y Tùu (Hµ Néi), Thµnh phè B¾c Ninh,... trång (§Æng V¨n §«ng, §inh ThÕ Léc, 2004; §Æng V¨n §«ng vµ céng sù, 2004) [4], [6]. Theo §Æng V¨n §«ng (2007) [9], diÖn tÝch hoa §ång tiÒn cña n­íc ta ngµy cµng t¨ng, nhÊt lµ vµi n¨m trë l¹i ®©y. N¨m 2005, trong tæng sè diÖn tÝch trång hoa cña c¶ n­íc, th× c©y §ång tiÒn chiÕm 9%, t¨ng 1,8 lÇn so víi n¨m 1995, t¨ng xÊp xØ 1,3 lÇn so víi n¨m 2000. T¹i B¾c Ninh, nhiÒu hé n«ng d©n ®· chuyÓn tõ trång lóa sang trång c¸c lo¹i hoa, c©y c¶nh, ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, riªng trång §ång tiÒn cho thu l·i trªn 10 triÖu ®ång/sµo/n¨m. N¨m 2005, Trung t©m Kü thuËt rau qu¶ VÜnh Phóc ®· thùc hiÖn ®Ò tµi : “X©y dùng m« h×nh s¶n xuÊt vµ b¶o qu¶n mét sè gièng hoa c«ng nghÖ cao cã triÓn väng xuÊt khÈu t¹i VÜnh Phóc”, ®· cho thÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ tõ viÖc trång §ång tiÒn lµ kh¸ cao. Víi møc ®Çu t­ 16,2 triÖu ®ång/sµo/n¨m, cho thu tõ 50,4 - 55,6 triÖu ®ång/sµo/n¨m [30]. N¨m 1990, mét vµi c«ng ty vµ nh÷ng nhµ trång hoa ViÖt Nam b¾t ®Çu nhËp c¸c gièng §ång tiÒn lai (hoa kÐp) tõ §µi Loan, Hµ Lan, Trung Quèc vÒ trång. Mét sè gièng tá ra cã ­u ®iÓm nh­ hoa to, c¸nh dµy, gåm nhiÒu tÇng hoa xÕp l¹i víi nhau, mµu s¾c phong phó, h×nh d¸ng hoa c©n ®èi, rÊt ®Ñp, cho n¨ng suÊt cao. V× vËy, nh÷ng gièng nµy ®· ®­îc tiÕp nhËn vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ ë kh¾p c¸c tØnh thµnh trªn c¶ n­íc. Bªn c¹nh ®ã còng cã kh«ng Ýt gièng hoa §ång tiÒn do kh«ng thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu cña ViÖt Nam, c©y sinh tr­ëng, ph¸t triÓn kÐm, s©u bÖnh ph¸ h¹i nÆng, g©y thiÖt h¹i cho ng­êi trång hoa (§Æng V¨n §«ng, §inh ThÕ Léc, 2004) [4]. Do vËy, hiÖn nay ë n­íc ta chñng lo¹i hoa §ång tiÒn còng t­¬ng ®èi phong phó vµ ®a d¹ng, nh­ng hÇu hÕt c¸c gièng nµy ®­îc nhËp vÒ qua con ®­êng kh«ng chÝnh thøc, kh«ng râ nguån gèc xuÊt xø, kh«ng ®­îc nghiªn cøu chän läc dÉn ®Õn c¸c gièng nhanh bÞ tho¸i ho¸, n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng hoa thÊp, s©u, bÖnh h¹i nhiÒu (§Æng V¨n §«ng vµ céng sù, 2004) [6]. Tr­íc t×nh h×nh ®ã trong nh÷ng n¨m qua mét sè c¬ quan khoa häc ®· b­íc ®Çu nghiªn cøu vÒ c©y hoa §ång tiÒn, tuy nhiªn c¸c kÕt qu¶ cßn rÊt Ýt, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc nghiªn cøu chän läc gièng. ViÖn Di truyÒn N«ng nghiÖp ®· tiÕn hµnh nhËp néi mét sè gièng hoa §ång tiÒn vÒ trång kh¶o nghiÖm vµ ®· chän ra ®­îc mét sè gièng ­u viÖt. ViÖn Sinh häc N«ng nghiÖp (Tr­êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi) nghiªn cøu thµnh c«ng vµ ®­a vµo s¶n xuÊt quy tr×nh nh©n gièng hoa §ång tiÒn b»ng nu«i cÊy m« tÕ bµo, ®· gãp phÇn ®¸p øng c©y gièng cã chÊt l­îng cao cho s¶n xuÊt (NguyÔn Quang Th¹ch vµ céng sù, 2004) [25]. ViÖc chän läc gièng hoa §ång tiÒn cÇn c¨n cø vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm: s¶n l­îng hoa, ®é lín hoa tù, h×nh d¹ng hoa, mµu s¾c hoa, h×nh d¸ng c©y, cuèng hoa, kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u, bÖnh vµ kh¶ n¨ng chèng chÞu víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh bÊt thuËn (§Æng V¨n §«ng vµ §inh ThÞ Dinh, 2005) [7]. Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña §Æng V¨n §«ng vµ §inh ThÞ Dinh (2004, 2007) [6], [8] thêi vô trång hoa §ång tiÒn thÝch hîp nhÊt ë miÒn B¾c ViÖt Nam lµ c¸c th¸ng 3 vµ th¸ng 9. Kho¶ng c¸ch trång thÝch hîp nhÊt lµ c©y c¸ch c©y 30cm, hµng c¸ch hµng 35 cm. T­¬ng ®­¬ng víi mËt ®é lµ 60.000 c©y/ha; - T­íi n­íc b»ng hÖ thèng nhá giät, chÕ ®é t­íi 2 ngµy/1lÇn, mçi lÇn 60 phót lµ thÝch hîp nhÊt cho hoa §ång tiÒn sinh tr­ëng, ph¸t triÓn ®ång thêi cho n¨ng suÊt, chÊt l­îng hoa cao nhÊt; - Víi c«ng thøc bãn 100 kg ®¹m + 120kg l©n + 100 kg kali/ha/lÇn lµ phï hîp nhÊt víi c©y hoa §ång tiÒn: th©n l¸ ph¸t triÓn võa ph¶i, tû lÖ nhiÔm bÖnh thÊp nhÊt, rÔ ph¸t triÓn tèt, hoa cøng, cµnh mËp vµ th¼ng; - Phun ph©n bãn l¸ Atonik hoÆc ph©n §Çu tr©u 902 cho hoa §ång tiÒn 10 ngµy/1 lÇn, cã t¸c dông lµm t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l­îng hoa vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ t¨ng 2,5 lÇn; - BiÖn ph¸p kü thuËt tØa bá 30% l¸ (sau trång 6 th¸ng, mçi th¸ng tØa 1 lÇn) lµm gi¶m mËt ®é nhÖn, gi¶m tû lÖ bÖnh, t¨ng hiÖu qu¶ phßng trõ bÖnh, t¨ng n¨ng suÊt hoa, chi phÝ b¶o vÖ thùc vËt gi¶m 50%. Cã thÓ nãi ë ViÖt Nam, viÖc nghiªn cøu vÒ c©y hoa §ång tiÒn nãi chung vµ chän t¹o c¸c gièng hoa §ång tiÒn nãi riªng cßn rÊt h¹n chÕ. Chñ yÕu do ng­êi s¶n xuÊt tù nhËp vÒ, th«ng qua c¸c con ®­êng kh«ng chÝnh thøc. Do cã nhiÒu gièng nhËp néi kh«ng qua tuyÓn chän, nªn ®· dÉn ®Õn nh÷ng thÊt b¹i ®¸ng tiÕc. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®­îc sù quan t©m cña nhµ n­íc, ViÖn Nghiªn cøu Rau qu¶ ®· tiÕn hµnh, nhËp néi mét sè gièng §ång tiÒn ­u tó tõ c¸c n­íc trång hoa tiªn tiÕn vµ tiÕn hµnh nghiªn cøu tuyÓn chän tr­íc khi ®­a ra s¶n xuÊt ®¹i trµ, kÕt qu¶ ban ®Çu thu ®­îc rÊt kh¶ quan. N¨m 2003 - 2005, ViÖn Nghiªn cøu Rau Qu¶ ®· tiÕn hµnh kh¶o nghiÖm mét sè gièng §ång tiÒn míi nhËp néi t¹i Hµ Néi, B¾c Giang, Yªn B¸i, Qu¶ng Ninh, Th¸i B×nh, H­ng Yªn, B¾c Ninh, S¬n La. KÕt qu¶ ®Òu cho thÊy c¸c gièng §ång tiÒn míi nhËp néi nµy ®Òu sinh tr­ëng, ph¸t triÓn tèt, cho n¨ng suÊt hoa cao, chÊt l­îng hoa tèt, nhiÔm s©u bÖnh ë møc thÊp. HÇu hÕt c¸c gièng hoa ®Òu cã mµu s¾c ®Ñp, hÊp dÉn, phï hîp víi thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng nªn gi¸ b¸n cao [7], [8], [9]. 2.3 Yªu cÇu vÒ ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh ®èi víi c©y hoa §ång tiÒn 2.3.1 NhiÖt ®é NhiÖt ®é lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh sù sinh tr­ëng, ph¸t triÓn, në hoa vµ chÊt l­îng hoa §ång tiÒn. §a sè c¸c gièng §ång tiÒn hiÖn nay ®Òu ­a khÝ hËu m¸t mÎ. NhiÖt ®é thÝch hîp cho sù ph¸t triÓn hÖ thèng rÔ hoa §ång tiÒn lµ kho¶ng 20oC trong 3 - 4 tuÇn ®Çu, sau ®ã gi¶m xuèng d­íi 20oC vµo ban ®ªm. NhiÖt ®é ra hoa thÝch hîp nhÊt lµ 15 - 17oC (ngo¹i trõ c¸c gièng chÞu nhiÖt). NÕu nhiÖt ®é 35 oC, c©y sÏ ph¸t triÓn kÐm, mµu s¾c hoa nhît nh¹t dÉn ®Õn chÊt l­îng hoa kÐm. Nãi chung trong thêi kú ra hoa cÇn ®¶m b¶o nhiÖt ®é th× hoa sÏ to vµ ®Ñp. C©y §ång tiÒn thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é 15 -17 oC vµo ban ®ªm vµ tõ 21 - 23 oC vµo ban ngµy [15]. 2.3.2 §é Èm §ång tiÒn lµ c©y trång c¹n kh«ng chÞu ®­îc óng nh­ng ®ång thêi cã sinh khèi lín, bé l¸ to, tiªu hao n­íc nhiÒu, do vËy còng kÐm chÞu h¹n. §é Èm ®Êt thÝch hîp nhÊt cho §ång tiÒn sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn tõ 60-70% vµ ®é Èm kh«ng khÝ tõ 55-65%. Trong qóa tr×nh sinh tr­ëng tuú theo thêi tiÕt mµ lu«n ph¶i cung cÊp ®ñ l­îng n­íc cho c©y b»ng c¸c biÖn ph¸p t­íi nhá giät hoÆc b¬m n­íc t­íi cho c©y. Vµo thêi gian thu ho¹ch cÇn chó ý ch¨m sãc ®Ó cã ®é Èm võa ph¶i tr¸nh n­íc ®äng trªn c¸c vÕt c¾t, g©y thèi hoa vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho s©u bÖnh ph¸t sinh ph¸t triÓn [15]. 2.3.3 ¸nh s¸ng ¸nh s¸ng lµ mét yÕu tè cÇn thiÕt cho sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y. ¸nh s¸ng cung cÊp n¨ng l­îng cho c©y quang hîp t¹o ra chÊt h÷u c¬. Nhê ph¶n øng quang hîp c©y hoa t¹o ra chÊt hydratcacbua cho qu¸ tr×nh sinh tr­ëng. ThiÕu ¸nh s¸ng hiÖu suÊt quang hîp cña c©y hoa §ång tiÒn thÊp. C­êng ®é quang hîp cña c©y hoa t¨ng khi c­êng ®é ¸nh s¸ng t¨ng. khi c­êng ®é ¸nh s¸ng v­ît qu¸ chØ sè tíi h¹n th× khi c­êng ®é ¸nh s¸ng t¨ng, c­êng ®é quang hîp b¾t ®Çu gi¶m. V× vËy trong trång trät ng­êi ta cã thÓ trång §ång tiÒn vµo mïa n¾ng nãng b»ng c¸ch dïng l­íi ®en che ®Ó gi¶m bít c­êng ®é ¸nh s¸ng, gióp §ång tiÒn sinh tr­ëng tèt phôc vô cho môc ®Ých th­¬ng m¹i [15]. Hoa §ång tiÒn yªu cÇu ¸nh s¸ng cao cho sinh tr­ëng, ph¸t triÓn vµ ph¸t triÓn mÇm hoa, chóng cã thÓ ra hoa c¶ mïa hÌ vµ mïa ®«ng, nh­ng sè l­îng lín nhÊt tËp trung vµo mïa xu©n. §ång tiÒn chØ ph¶n øng rÊt nhÑ víi quang chu kú, ngµy ng¾n ra hoa nhanh, ngµy dµi ra hoa chËm N¾m ®­îc nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn ng­êi ta cã thÓ trång §ång tiÒn vµo mïa n¾ng nãng b»ng c¸ch dïng l­íi ®en che ®Ó gi¶m bít c­êng ®é ¸nh s¸ng (NguyÔn Xu©n Linh, 1998) [17]. 2.3.4 §Êt Hoa §ång tiÒn kh«ng ®ßi hái kh¾t khe vÒ ®Êt, chóng thÝch hîp víi ®Êt t¬i xèp, nhiÒu mïn, ®é pH tõ 6 - 6,5. §Êt thÞt pha c¸t, ë vïng ®Êt kiÒm cÇn bãn ph©n mang tÝnh chua ®Ó c¶i t¹o, còng cã thÓ bãn ph©n chøa l­u huúnh ®Ó gi¶m thÊp ®é pH. ë vïng ®Êt chua cã thÓ bãn thªm v«i ®Ó ®iÒu tiÕt ®é chua, ë n¬i ®Êt thÞt nÆng nªn bãn thªm l¸ c©y môc, vá trÊu, b· r­îu ®Ó t¨ng ®é t¬i xèp. §Êt trång hoa §ång tiÒn cÇn tho¸t n­íc tèt, mùc n­íc ngÇm thÊp vµ æn ®Þnh. Mùc n­íc ngÇm cao th­êng ®äng n­íc, rÔ c©y dÔ bÞ thèi vµ bÞ bÖnh nªn ph¶i cã hÖ thèng tho¸t n­íc tèt, xung quanh ph¶i ®µo r·nh tho¸t n­íc s©u tõ 0,7 - 1,0 m vµ lªn luèng cao, hÕt søc tr¸nh trång §ång tiÒn ë n¬i ®Êt tròng (§Æng V¨n §«ng, §inh ThÕ Léc, 2004) [4]. 2.3.5 C¸c yÕu tè dinh d­ìng 2.3.5.1 Ph©n v« c¬ * §¹m (N): §¹m cã t¸c dông thóc ®Èy qu¸ tr×nh sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y. ThiÕu ®¹m c©y sinh tr­ëng kÐm, ph¸t dôc nha._.nh, chÊt l­îng hoa kÐm, l¸ bÞ vµng. ThiÕu ®¹m trÇm träng c©y cã thÓ ngõng sinh tr­ëng, rÔ bÞ ®en vµ kh« chÕt. Thõa ®¹m c©y sinh tr­ëng th©n l¸ m¹nh nh­ng vèng yÕu, dÔ bÞ ®æ, ra hoa muén hoÆc cã thÓ kh«ng ra hoa. Kh«ng dïng ®¹m bãn trùc tiÕp vµo c©y mµ nªn kÕt hîp víi ph©n h÷u c¬ pha lo·ng t­íi hoÆc trén víi ph©n vi sinh theo tû lÖ: 1:3 bãn cho c©y. L­îng ®¹m nguyªn chÊt: 140-160 kg N/ha/ n¨m. * L©n (P): TÊt c¶ c¸c bé phËn cña c©y hoa §ång tiÒn (th©n, rÔ, l¸, hoa) ®Òu cÇn l©n. BiÓu hiÖn thiÕu l©n trªn hoa §ång tiÒn: l¸ giµ, l¸ xanh tÝm, mµu tÝm tõ mÐp l¸ lan dÇn vµo phÝa trong mÆt l¸, hoa nhá, cuèng hoa ng¾n, Ýt hoa, chãng tµn, mµu s¾c nhît nh¹t, kh¶ n¨ng chèng chÞu kÐm. §ång tiÒn cÇn l©n nhiÒu vµo thêi kú h×nh thµnh nô vµ hoa. Do l©n ph©n gi¶i chËm nªn chñ yÕu dïng ®Ó bãn lãt cßn dïng bãn thóc cïng ®¹m, kali hoÆc ng©m víi ph©n h÷u c¬. L­îng l©n nguyªn chÊt: 140-160 kg P2O5/ ha / n¨m. * Kali (K): Kali cã rÊt nhiÒu trong c©y §ång tiÒn non, tr­íc lóc ra hoa. §ång tiÒn cÇn Kali vµo thêi kú kÕt nô vµ në hoa. NÕu thiÕu kali ®Çu chãp l¸ giµ, vµng vµ chÕt kh«, sau ®ã c¶ phÇn thÞt l¸ gi÷a c¸c g©n l¸ còng nh­ vËy, lóc ®Çu xuÊt hiÖn c¸c ®èm bÞ “luéc”, cuèng hoa mÒm ra kh«ng ®­îc, mµu s¾c hoa nhît nh¹t, c¸nh mÒm, hoa chãng tµn. Kali còng gióp cho c©y t¨ng c­êng tÝnh chÞu rÐt, chÞu h¹n, chÞu s©u bÖnh. Cã thÓ sö dông Kali ë c¸c d¹ng kh¸c nhau (chó ý nÕu dïng sunphat kali ph¶i bãn thªm v«i bét ®Ó kh¾c phôc chÊt chua). L­îng kali nguyªn chÊt: 120 - 140 kg K2O/ha/n¨m. Bãn lãt lµ chñ yÕu (2/3) cßn l¹i dïng ®Ó bãn thóc cïng víi ph©n ®¹m vµ l©n. * Canxi (Ca): ThiÕu canxi trªn l¸ non xuÊt hiÖn nh÷ng ®èm mµu xanh nh¹t, nghiªm träng h¬n l¸ non vµ ®Ønh sinh tr­ëng chÕt kh«, nh­ng l¸ giµ vÉn duy tr× ®­îc tr¹ng th¸i b×nh th­êng; thiÕu canxi cuèng hoa mÒm kh«ng ®øng lªn ®­îc. Canxi ®ång thêi gióp cho c©y t¨ng kh¶ n¨ng chÞu nhiÖt, h¹n chÕ ®­îc t¸c dông ®éc cña axit h÷u c¬. Ngoµi ra canxi cßn cã t¸c dông gi¶m chua, ®­îc bãn th«ng qua v«i bét (l­îng v«i bãn lãt: 300-400 kg/ha) [15]. 2.3.5.2 Ph©n h÷u c¬ * Ph©n h÷u c¬: bao gåm c¸c lo¹i ph©n b¾c, ph©n chuång, n­íc gi¶i, x¸c b· c¸c lo¹i ®éng thùc vËt, ph©n xanh, ph©n r¸c... Ph©n h÷u c¬ chøa hÇu hÕt c¸c nguyªn tè ®a l­îng vµ vi l­îng c©y cÇn. Do ®ã, kh«ng lµm mÊt c©n ®èi dinh d­ìng trong c©y, ®ång thêi tËn dông ®­îc phÕ th¶i võa c¶i t¹o lý tÝnh, t¨ng ®é mïn vµ ®é t¬i xèp cho ®Êt. Tuy nhiªn, ph©n h÷u c¬ th­êng g©y « nhiÔm m«i tr­êng vµ hiÖu lùc chËm. Do vËy cÇn ph¶i ng©m ñ hoai môc, tèt nhÊt lµ trén ñ víi ph©n vi sinh ®Ó bãn lãt, bãn thóc th× dïng n­íc ph©n ®· ng©m ñ hoµ víi mét l­îng ®¹m nhá ®Ó t­íi (NguyÔn Xu©n Linh, NguyÔn ThÞ Kim Lý, 2005) [18]. * C¸c nguyªn tè vi l­îng: còng rÊt cÇn cho §ång tiÒn, ®­îc bæ sung b»ng ph©n h÷u c¬ hoÆc ph©n vi sinh. TriÖu chøng thiÕu vi l­îng: - ThiÕu Magiª (Mg): l¸ gißn, cong queo, thËm chÝ biÕn ®á, l¸ ra Ýt, cuèng l¸ dµi, nhá, g©n l¸ non gå lªn. Sù h×nh thµnh hoa bÞ øc chÕ, hoa nhá. - ThiÕu s¾t (Fe): PhiÕn l¸ vµng nh¹t, g©n l¸ tr¾ng, c©y ngõng sinh tr­ëng. - ThiÕu ®ång (Cu): L¸ non g·y cong, c©y b¾t ®Çu kh« tõ ®Ønh ngän, sau ®ã c¶ c©y bÞ chÕt (Ph¹m V¨n DuÖ, 2005) [3]. 2.4 Mét sè lo¹i s©u bÖnh chÝnh h¹i hoa §ång tiÒn vµ biÖn ph¸p phßng trõ 2.4.1 C¸c lo¹i s©u h¹i vµ biÖn ph¸p phßng trõ S©u h¹i hoa §ång tiÒn chñ yÕu gåm: Bä phÊn tr¾ng, rÖp nhÈy, nhÖn ch©n t¬, nhÖn ®á, bä trÜ. Song ®èi t­îng nghiªm träng nhÊt lµ nhÖn ch©n t¬. [15]. - NhÖn ch©n t¬ chñ yÕu ph¸t sinh ë l¸ nân, mÆt d­íi l¸ non vµ nô non, nã chÝch hót dÞch nhùa cña l¸ vµ nô. L¸ bÞ h¹i cong ng­îc lªn, cã nhiÒu nèt phång, cã bãng dÇu, l¸ dßn cøng. Nô bÞ h¹i c¸nh hoa nh¹t mµu, phÇn lín kh«ng në ®­îc, nÕu cã në th× c¸nh hoa còng bÞ x¸m, co ng¾n l¹i vµ cã rÊt nhiÒu ®èm tr¾ng nhá, mµu tèi. BiÖn ph¸p phßng trõ: Thu dän kÞp thêi l¸ giµ, l¸ bÞ bÖnh, nô bÞ h¹i ®Ó tiªu huû, lµm cá v­ên s¹ch sÏ, tiªu diÖt nhÖn qua ®«ng. Dïng c¸c lo¹i thuèc ®Æc hiÖu trõ nhÖn nh­: + Polytrin P 440 EC: 15- 20 ml/b×nh 8 lÝt. + Pegasus 500 EC: 05- 10 ml/ b×nh 8 lÝt. + Kelthane 18,5 EC: 10- 15 ml/b×nh 8 lÝt. NhÖn ch©n t¬ cã tÝnh kh¸ng thuèc m¹nh nªn ph¶i th­êng xuyªn thay thuèc. MÆt d­íi l¸ cã líp l«ng nhung lµ n¬i Èn nÊp cña nhÖn, nªn khi phun thuèc cÇn phun kü mÆt d­íi l¸ [15]. - RÖp nhÈy g©y h¹i rÊt nghiªm träng cho c©y §ång tiÒn. RÖp cã miÖng chÝch hót, hót dÞch l¸ vµ nô non. C©y bÞ rÖp h¹i sinh tr­ëng chËm, l¸ cong l¹i, trªn l¸ cã nhiÒu chÊt bµi tiÕt dÝnh mµu n©u ®en, ¶nh h­ëng ®Õn quang hîp; bÞ nÆng, l¸ sÏ chÕt kh«. BiÖn ph¸p phßng trõ: RÖp sinh s¶n nhanh, di chuyÓn m¹nh vµ lµ m«i giíi truyÒn virut, nªn khi ph¸t hiÖn cÇn ph¶i phßng trÞ ngay b»ng mét trong nh÷ng lo¹i thuèc sau: + Supracide 40ND: 10- 15 ml/b×nh 8 lÝt. + Polytrin P 440 Ec: 15- 20 ml/b×nh 8 lÝt. + Ofatox 440 EC: 08- 10 ml/b×nh [15]. - Bä trÜ: Bä trÜ non vµ bä trÜ tr­ëng thµnh chÝch hót dÞch hoa. C¸nh hoa bÞ h¹i cã chÊm tr¾ng, cong l¹i. BiÖn ph¸p phßng trõ: Tr­íc khi trång nªn xö lý ®Êt b»ng thuèc Sumicinin 1 kg/1 sµo B¾c bé ®Ó diÖt trõ tµn d­ trong ®Êt. Khi ph¸t hiÖn thÊy triÖu chøng cã thÓ dïng c¸c thuèc ho¸ häc sau ®Ó trõ: + Suprathion 40 EC: 15- 20 ml/b×nh. + Match 50 ND: 10 ml/b×nh 8 lÝt. [15] - S©u non tuæi 3 ngµi ®ªm säc tr¾ng ¨n c¶ l¸ vµ hoa lµm cho l¸, hoa bÞ khuyÕt ¶nh h­ëng lín ®Õn chÊt l­îng hoa. BiÖn ph¸p phßng trõ: Th­êng xuyªn kiÓm tra b¾t giÕt Êu trïng, nÕu sè l­îng lín th× dïng thuèc trõ diÖt. Dïng dung dÞch Malathin 50% pha lo·ng 1.000 lÇn hoÆc Omethoate 40% 1.500 lÇn ®Ó phun. Con tr­ëng thµnh cã tÝnh h­íng quang t­¬ng ®èi m¹nh nªn cã thÓ dïng ®Ìn ¸nh s¸ng ban ®ªm ®Ó dÉn dô vµ tiªu diÖt chóng. - Bä phÊn tr¾ng g©y h¹i vµo th¸ng 3-5, lµ ®èi t­îng truyÒn bÖnh virut g©y h¹i hoa §ång tiÒn vµ mét sè lo¹i c©y trång kh¸c. BiÖn ph¸p phßng trõ: Lîi dông tÝnh thÝch mµu vµng cña con tr­ëng thµnh cã thÓ treo hoÆc c¾m b¶ng gç, b¶ng nhùa mµu vµng bªn trong nhµ l­íi, trªn b¶ng b«i mét líp dÇu dÝnh, rung l¸ c©y, lµm cho bä phÊn bay vµo b¶ng dÉn dô ®Ó diÖt. + Dïng Omithoat 40% nhò t­¬ng, pha lo·ng 1.000 lÇn råi phun. + Dïng Ofatox 400EC 15- 20 ml/b×nh 8 lÝt phun 2 b×nh/ sµo b¾c bé.[15] 2.4.2 C¸c lo¹i bÖnh h¹i vµ biÖn ph¸p phßng trõ Nguån nÊm bÖnh lµ mèi nguy hiÓm lín nhÊt víi c©y hoa §ång tiÒn, chñ yÕu do c¸c lo¹i nÊm g©y ra c¸c bÖnh mèc tro, bÖnh khuÈn h¹ch, bÖnh thèi gèc; trong ®ã thèi gèc lµ bÖnh chñ yÕu. - BÖnh thèi gèc: Thêi kú ®Çu l¸ cong cuén l¹i, hÐo vµng, sau ®ã biÕn thµnh mµu ®á tÝm, l¸ kh« vµ chÕt. Gèc cæ rÔ bÞ thèi cã mµu n©u, vá long ra, khi nhæ c©y lªn rÔ trong rêi ®Êt ra. C©y sau khi l©y nhiÔm bÖnh kho¶ng 10- 15 ngµy th× chÕt. BiÖn ph¸p phßng trõ: + Tiªu ®éc ®Êt tr­íc khi trång b»ng Foocmon c«ng nghiÖp. + Th­êng xuyªn kiÓm tra ®ång ruéng, ng¾t bá l¸ giµ, nhæ bá c©y bÞ bÖnh råi tiªu huû, tiªu ®éc ®Êt n¬i cã c©y bÞ bÖnh hoÆc thay b»ng ®Êt kh¸c. Trong qu¸ tr×nh sinh tr­ëng cña c©y ph¶i ®Þnh kú r¾c bét l­u huúnh vµo ®Êt. + Sö dông c¸c lo¹i thuèc ho¸ häc sau: BenlateC 15- 20 g/ b×nh 8 lÝt, Rhidomil MZ 72 WP 25 g/b×nh 8 lÝt, Validacin 50 SC 10- 20 ml/b×nh (phun 2 b×nh 8 lÝt/sµo) [15]. - BÖnh mèc tro: §Çu tiªn l¸ xuÊt hiÖn vÕt ®èm mèc mµu tro, sau ®ã c¸c ®èm nµy lan réng vµ nèi víi nhau lµm thµnh mµu n©u to, trêi Èm trªn vÕt bÖnh xuÊt bÖnh mét líp mµu vµng n©u. L¸ non bÞ bÖnh th× thèi n¸t vµ kh«. BÖnh nÆng c¶ c©y thèi mÒm vµ chÕt. BiÖn ph¸p phßng trõ: + Tiªu ®éc ®Êt tr­íc khi trång b»ng Foocmon c«ng nghiÖp. + Th­êng xuyªn kiÓm tra ®ång ruéng, ng¾t bá l¸ giµ, nhæ bá c©y bÞ bÖnh råi tiªu huû, tiªu ®éc ®Êt n¬i cã c©y bÞ bÖnh hoÆc thay b»ng ®Êt kh¸c. + Sö dông c¸c lo¹i thuèc ho¸ häc sau: Benlate BTN 50% 15- 20 g/ b×nh 8 lÝt, Cavil 50 EC (08- 12 ml/b×nh 8 lÝt), Rovral 50 WP (10- 20g/ b×nh 8 lÝt) [15]. - BÖnh phÊn tr¾ng: Thêi kú ®Çu trªn l¸ cã ®èm mèc mµu tr¾ng, sau ®ã lan réng ra thµnh nh÷ng ®èm h×nh trßn hoÆc h×nh bÇu dôc to h¬n, mµu tr¾ng vµng trªn phñ mét líp phÊn tr¾ng, sau ®ã líp bôi phÊn nµy biÕn thµnh mµu tro tr¾ng, c©y bÞ h¹i l¸ cong l¹i, bÖnh nÆng l¸ Ýt, nhá, l¸ mµu n©u vµng vµ kh«, ¶nh h­ëng nghiªm träng tíi sinh tr­ëng cña c©y. BiÖn ph¸p phßng trõ: + Ch¨m sãc tèt cho ®Ó n©ng cao søc ®Ò kh¸ng cña c©y + Th­êng xuyªn kiÓm tra ®ång ruéng, ng¾t bá l¸ giµ, nhá bá c©y bÞ bÖnh, tr¸nh trång gèi, trång liªn tiÕp hoa §ång tiÒn trªn mét m¶nh ®Êt. + Sö dông c¸c lo¹i thuèc ho¸ häc sau: Benomyl BTN 50% (7- 10 g/b×nh 8 lÝt), Score 250 EC (8- 10 ml/b×nh 8 lÝt), Ridomil BTN (20 g/ b×nh 8 lÝt) [15]. - BÖnh nÊm h¹ch: BÖnh ph¸t sinh ë gèc c©y lµm cho th©n bÞ thèi n¸t. BiÖn ph¸p phßng trõ: + Chän ®Êt t¬i xèp, tho¸t n­íc tèt vµ trång th­a. + Lo¹i bá sím c©y bÞ bÖnh ®Ó gi¶m nguån bÖnh. + Sö dông c¸c lo¹i thuèc ho¸ häc sau: Topsin M70 (5- 10g/b×nh 8 lÝt); Rovral 50 WP (10- 20g/ b×nh 8 lÝt) [15]. - BÖnh ®èm l¸: lóc ®Çu vÕt bÖnh nhá nh­ ®Çu mòi kim x©m nhiÔm vµo l¸. Sau ®ã lan réng ra thµnh c¸c ®èm hoÆc miÕng h×nh trßn, gÇn trßn, kh«ng theo quy c¸ch nhÊt ®Þnh. Mµu s¾c cã mµu n©u, mµu ®en, mµu tr¾ng, mµu x¸m, mµu tÝm, mµu vµng… BiÖn ph¸p phßng trõ: + Sau khi thu ho¹ch, thu dän hÕt tµn d­ c©y trång, ®èt bá hoÆc cµy vïi s©u xuèng ®Êt ®Ó gi¶m nguån bÖnh. + Sö dông c¸c lo¹i thuèc ho¸ häc sau: Champion phun 10- 20 g/b×nh 8 lÝt, Anvil 5 SC phun 10- 15 g/ b×nh 8 lÝt, Vimonyl 72 BTN 25- 30 g/b×nh 8 lÝt [15]. - BÖnh ®èm vi khuÈn: Lóc ®Çu ë trªn g©n vµ l¸ míi ra cã nh÷ng ®èm mµu tèi kh«ng ®Òu, sau ®ã ph¸t triÓn thµnh nh÷ng ®èm trßn mµu n©u. BÖnh tiÕp tôc ph¸t triÓn, thÞt l¸ mÊt ®i líp mµng máng, c¸c ®èm bÖnh lan ®Õn g©n l¸. BÖnh nÆng phÝa d­íi c©y chÕt bÞ chÕt kh«. BiÖn ph¸p phßng trõ: + Dïng c©y gièng s¹ch bÖnh vµ ­¬m trªn ®Êt kh«ng cã tµn d­ bÖnh + Khi bÖnh ph¸t sinh h¹n chÕ t­íi n­íc ®Ó cho rÔ ph¸t triÓn, t¨ng søc chèng bÖnh cña c©y. + Sö dông c¸c lo¹i thuèc ho¸ häc sau: Dïng Steptomicin hoµ lo·ng 4.000 lÇn, 7- 10 ngµy phun 1 lÇn, phun 3-4 lÇn; hoÆc cã thÓ dïng c¸c lo¹i thuèc nh­: Validacin, Kasumin, champion [15]. - BÖnh virut hoa l¸: BÖnh do virus kh¶m thuèc l¸ (TMV) g©y nªn, gi÷a l¸ bÞ biÕn mµu cong lªn, mÆt sau l¸ vµ g©n l¸ chuyÓn mµu xanh nh¹t. BÖnh nÆng ë l¸ non thÞt l¸ bÞ tho¸i ho¸ thµnh l¸ cã h×nh cong queo nh­ sîi, c©y lïn ®i, mäc chôm l¹i, hoa kh«ng dµi ra ®­îc. BiÖn ph¸p phßng trõ: + HiÖn nay ch­a cã loµi thuèc nµo phßng trõ cã hiÖu qu¶. V× vËy t¨ng c­êng phßng trõ b»ng c¸ch: ch¨m bãn lµm cho c©y khoÎ, tr¸nh x©m nhiÔm chÐo: Tiªu ®éc dông cô nh­ cuèc, xÎng, dao, kÐo; phßng trõ c«n trïng, ®Æc biÖt lµ c«n trïng chÝch hót nh­ rÖp ®Ó ng¨n chÆn l©y lan, nhá bá vµ tiªu huû c©y bÞ bÖnh [15]. 2.5 Gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ kinh tÕ cña c©y hoa §ång tiÒn 2.5.1 Gi¸ trÞ sö dông Hoa §ång tiÒn cã mµu s¾c t­¬i s¸ng vµ rÊt phong phó, ®a d¹ng víi ®ñ c¸c mµu tõ ®á, cam, vµng tr¾ng, phÊn hång, tÝm....vµ nhiÒu mµu s¾c kh¸c. Trªn mét b«ng hoa cã thÓ cã mét mµu ®¬n hoÆc nhiÒu mµu xen kÏ. Hoa to, cøng nªn lµ hoa lý t­ëng ®Ó lµm bã hoa, l½ng hoa vµ c¾m hoa nghÖ thuËt rÊt ®­îc ­a chuéng. Ngoµi ra §ång tiÒn còng cã thÓ trång trong chËu ®Ó ch¬i c¶ chËu hoa trong suèt thêi gian dµi, ®Æt trong phßng lµm viÖc, phßng kh¸ch rÊt phï hîp. 2.5.2 Gi¸ trÞ kinh tÕ Hoa §ång tiÒn lµ lo¹i hoa cã s¶n l­îng vµ gi¸ trÞ cao. ë ®iÒu kiÖn thÝch hîp cã thÓ ra hoa quanh n¨m. Tû lÖ cµnh c¾t vµ tû lÖ hoa th­¬ng phÈm ®Òu cao, kü thuËt trång trät vµ ch¨m sãc ®¬n gi¶n, Ýt tèn c«ng, ®Çu t­ mét lÇn cã thÓ cho thu ho¹ch liªn tôc 4 - 5 n¨m. H×nh d¸ng hoa c©n ®èi, hµi hßa, gi¸ trÞ thÈm mü cao, l¹i t­¬i l©u nªn ®­îc lµ mét trong 10 lo¹i hoa tiªu thô nhiÒu nhÊt trªn thÕ giíi (§Æng V¨n §«ng, §inh ThÕ Léc, 2004) [4]. HiÖn nay, ë ViÖt Nam trong c¸c loµi hoa ®­îc chó ý ph¸t triÓn, th× hoa §ång tiÒn kÐp míi nhËp néi cßn gäi lµ §ång tiÒn Nam Phi næi lªn nh­ mét c©y cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. Tõ mét sµo §ång tiÒn gièng míi, ch¨m sãc ®óng kü thuËt cã thÓ cho thu nhËp gÇn 50 triÖu ®ång/ sµo (NguyÔn Quang Th¹ch, 2004) [26]. N¨m 1993, hoa §ång tiÒn ®øng thø 7 trong sè 10 lo¹i hoa c¾t cã gi¸ trÞ kinh tÕ trªn thÕ giíi, ®Õn n¨m 1994, nã ®· v­¬n lªn vÞ trÝ thø 5. Søc tiªu thô hoa th­¬ng m¹i cña Hµ Lan t¨ng 12,1% chØ qua mét n¨m (tõ 1993 - 1994). Trong t­¬ng lai nhu cÇu vÒ hoa §ång tiÒn trªn thÕ giíi cßn t¨ng m¹nh mÏ (Han vµ céng sù, 1999) [33]. Hoa §ång tiÒn lµ mét trong nh÷ng lo¹i hoa mang l¹i gi¸ trÞ thu nhËp cao hiÖn nay. Theo §Æng V¨n §«ng vµ §inh ThÕ Léc (2004) [4], trång mét sµo §ång tiÒn, ch¨m sãc theo ®óng yªu cÇu kü thuËt th× mét n¨m thu ®­îc 60.000 b«ng/sµo (mËt ®é 2000 c©y/sµo). Víi gi¸ b¸n bu«n t¹i v­ên lµ 700 - 1500 ®ång/b«ng, trung b×nh 900 ®ång/b«ng, tæng thu sÏ lµ 54 triÖu ®ång/sµo/n¨m. Nh­ vËy, nÕu thùc hiÖn canh t¸c ®óng kü thuËt víi møc gi¸ b¸n khiªm tèn th× ngay n¨m ®Çu trång hoa §ång tiÒn ®· thu håi toµn bé vèn bá ra lµ 29.700.000 ®ång/sµo, ®ång thêi cßn l·i xÊp xØ 24 triÖu ®ång/sµo. Tõ gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ kinh tÕ cña c©y §ång tiÒn mang l¹i, hiÖn nay diÖn tÝch trång §ång tiÒn ngµy cµng ®­îc më réng, l­îng tiªu thô vµ gi¸ c¶ mét ngµy mét t¨ng, rÊt dÔ tiªu thô ë thÞ tr­êng néi ®Þa vµ quèc tÕ. Cã thÓ nãi c¸c nghiªn cøu vÒ c©y §ång tiÒn t­¬ng ®èi nhiÒu, tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc: chän t¹o gièng, nh©n gièng, quy tr×nh kü thuËt, phßng trõ s©u bÖnh... nh­ng c¸c nghiªn cøu vÒ gi¶i phÉu cho c©y §ång tiÒn hÇu nh­ ch­a ®­îc ®Ò cËp ®Õn. MÆt kh¸c, H­ng Yªn lµ vïng trång hoa rÊt tiÒm n¨ng nh­ng c¸c nghiªn cøu vÒ hoa nãi chung vµ vÒ hoa §ång tiÒn nãi riªng còng ch­a ®­îc quan t©m chó ý. Víi nh÷ng lý do trªn, ®Ò tµi sÏ kÕ thõa c¸c kÕt qu¶ ®· cã, ®ång thêi ®i s©u nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¸c t¸c gi¶ kh¸c ch­a ®Ò cËp ®Õn. §©y còng chÝnh lµ c¸c néi dung chñ yÕu cña ®Ò tµi. 3. VËt liÖu, néi dung vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.1 §èi t­îng vµ vËt liÖu nghiªn cøu 3.1.1 §èi t­îng nghiªn cøu. §èi t­îng nghiªn cøu lµ bèn gièng §ång tiÒn nu«i cÊy m« nhËp néi ký hiÖu lµ §TH 148, §TH 063, §TH 125, §TH 199, vµ mét gièng ®èi chøng trång ®¹i trµ t¹i ®Þa ph­¬ng lµ gièng hoa ®á nhÞ xanh. C¸c gièng §ång tiÒn nµy ®Òu cã nguån gèc tõ Hµ Lan, ®­îc ViÖn Nghiªn cøu Rau Qu¶ nhËp néi vÒ thö nghiÖm t¹i Gia L©m tõ n¨m 2005 vµ ®Òu ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã triÓn väng ph¸t triÓn t¹i vïng Hµ Néi, thÓ hiÖn chi tiÕt trong b¶ng 3.1. B¶ng 3.1. C¸c gièng §ång tiÒn tham gia thÝ nghiÖm STT Tªn gièng Ký hiÖu gièng Nguån gèc C¬ quan nhËp 1 Vµng cam nhÞ n©u §TH 199 Hµ Lan ViÖn Nghiªn cøu Rau Qu¶ 2 Tr¾ng kÐp míi §TH 148 Hµ Lan ViÖn Nghiªn cøu Rau Qu¶ 3 §á nhÞ n©u §TH 125 Hµ Lan ViÖn Nghiªn cøu Rau Qu¶ 4 PhÊn hång nhÞ n©u §TH 063 Hµ Lan ViÖn Nghiªn cøu Rau Qu¶ 5 §á nhÞ xanh §èi chøng (§/C) §­îc trång ë H­ng Yªn tõ tr­íc n¨m 2000 3.1.2 VËt liÖu nghiªn cøu MÉu l¸ b¸nh tÎ, kÝnh hiÓn vi, m¸y ®o c­êng ®é quang hîp, m¸y ®o hµm l­îng diÖp lôc, m¸y ®o ®é Brix l¸, th­íc ®o (th­íc th¼ng, th­íc Panme), ®o ®é, nhiÖt kÕ, lam kÝnh, lamen, lä ®ùng mÉu, cån, xanh metylen, axeton. C¸c gièng §ång tiÒn ®Òu ®­îc nh©n tõ nu«i cÊy m« tÕ bµo vµ ®­îc trång trong 2.500 m2 nhµ l­íi khung s¾t che ®­îc m­a, h¹n chÕ ¸nh s¸ng ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn tèt theo yªu cÇu sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y. 3.2 Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm nghiªn cøu 3.2.1 Thêi gian nghiªn cøu. Tõ th¸ng 9 n¨m 2007 ®Õn th¸ng 08 n¨m 2008. 3.2.2 §Þa ®iÓm nghiªn cøu. - T¹i trang tr¹i hoa thuéc x· Liªn Ph­¬ng – thÞ x· H­ng Yªn: Nghiªn cøu c¸c chØ tiªu n«ng sinh häc. - T¹i phßng thÝ nghiÖm - bé m«n Thùc vËt- Khoa N«ng häc: §o ®Õm c¸c chØ tiªu h×nh th¸i gi¶i phÉu vµ sinh lý. 3.3 Néi dung nghiªn cøu vµ chØ tiªu theo dâi 3.3.1 Néi dung nghiªn cøu 3.3.1.1. Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c¸c gièng §ång tiÒn míi nhËp néi t¹i ThÞ x· H­ng Yªn 3.3.1.2. Nghiªn cøu mét sè ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, gi¶i phÉu vµ sinh lý cña c¸c gièng §ång tiÒn míi nhËp néi t¹i ThÞ x· H­ng Yªn 3.3.1.3. §¸nh gi¸ n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c gièng §ång tiÒn míi nhËp néi t¹i ThÞ x· H­ng Yªn 3.3.2 ChØ tiªu theo dâi * C¸c chØ tiªu vÒ sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y: - Tû lÖ sèng sau trång (%). - Thêi gian håi xanh (ngµy). - §éng th¸i ra l¸ (®Õm sè l¸ míi/ c©y). - §éng th¸i ®Î nh¸nh (sè nh¸nh/ c©y). - Thêi gian xuÊt hiÖn hoa kÓ tõ ngµy trång (ngµy). - §éng th¸i ra hoa (b«ng/ c©y/ th¸ng). * C¸c chØ tiªu vÒ n¨ng suÊt hoa: - Sè b«ng/m2 = sè b«ng thu h¸i/ ®¬n vÞ diÖn tÝch. - Sè hoa h÷u hiÖu /m2/th¸ng. * C¸c chØ tiªu vÒ chÊt l­îng hoa - §é dµi cuèng côm hoa (cm)- B«ng hoa §ång tiÒn gåm 2 lo¹i hoa lµ hoa h×nh l­ìi vµ hoa h×nh èng nªn gäi lµ côm hoa. - §­êng kÝnh cuèng côm hoa (cm). - §­êng kÝnh côm hoa (cm). - MÇu s¾c hoa h×nh l­ìi; mµu s¾c hoa h×nh èng. - §é bÒn hoa c¾t (ngµy). - §é bÒn hoa trªn ®ång ruéng (ngµy). * C¸c chØ tiªu vÒ s©u bÖnh h¹i vµ biÖn ph¸p phßng trõ - MËt ®é nhÖn (con/l¸). - MËt ®é s©u (con/ c©y). - Tû lÖ bÖnh (%). * C¸c chØ tiªu thùc vËt häc - ChiÒu dµi phiÕn l¸ (cm). - ChiÒu réng phiÕn l¸ (cm). - §Æc ®iÓm gi¶i phÉu: + §é dµy biÓu b× (trªn, d­íi) phiÕn l¸, ®é dµy m« xèp, ®é dµy m« dËu, sè líp m« giËu. + Bã m¹ch ë g©n chÝnh: Sè l­îng, kÝch th­íc. + KÝch th­íc libe ngoµi, trong: Dµy, réng. + Bã gç: Dµy, réng, sè tia gç trong bã m¹ch, sè m¹ch gç trong mét tia gç. + KÝch th­íc c­¬ng m« ngoµi, libe trong: Dµy, réng + KhÝ khæng biÓu b× trªn, biÓu b× d­íi: KÝch th­íc, mËt ®é. - §Æc ®iÓm sinh lý: + Hµm l­îng Chlorophyll a, b (mg/dm2). + C­êng ®é quang hîp (mmol CO2/m2 l¸/s). + §é Brix cña l¸ (o Brix). * §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc trång §ång tiÒn (sè liÖu trªn tõng gièng) - Tæng thu trªn 1000 m2 (triÖu ®ång). - Tæng chi trªn 1000 m2 (triÖu ®ång). - Lîi nhuËn thu ®­îc = Tæng thu- tæng chi * Cã kÕt qu¶ so s¸nh víi viÖc trång hoa HuÖ, hoa Hång, hoa Cóc - lµ c¸c lo¹i hoa ®ang ®­îc trång phæ biÕn t¹i H­ng Yªn vµ 2 vô Lóa ®Ó rót ra kÕt luËn vÒ lîi Ých kinh tÕ cña viÖc trång hoa §ång tiÒn. 3.4 Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.4.1 Ph­¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh trong nhµ l­íi cã m¸i che vµ ®­îc bè trÝ theo khèi ngÉu nhiªn ®Çy ®ñ RCB [16] víi 3 lÇn nh¾c l¹i, diÖn tÝch mçi « thÝ nghiÖm 10 m2, mçi « trång 30 c©y, theo dâi 30 c©y trong mçi gièng. + S¬ ®å bè trÝ « thÝ nghiÖm nh­ sau: CT1 CT4 CT2 CT3 CT1 §C CT2 CT3 CT1 §C CT2 CT4 CT4 §C CT3 C«ng thøc Gièng CT1 §TH 148 CT2 §TH 063 CT3 §TH 125 CT4 §TH 199 §C §á nhÞ xanh 3.4.2 Ph­¬ng ph¸p trång vµ ch¨m sãc c©y. ¸p dông kü thuËt theo qui tr×nh cña ViÖn Nghiªn cøu Rau Qu¶. 3.4.2.1. ChuÈn bÞ ®Êt, ph©n - Lµm ®Êt kü, s¹ch cá vµ bãn thªm mïn r¬m, trÊu hun. - ChuÈn bÞ luèng h×nh mai rïa, kÝch th­íc nh­ sau: Cao 30 – 35 cm, réng 0,9 - 1,2 m, mÆt luèng réng 70 cm, r·nh luèng réng 30 - 40 cm. - L­îng ph©n: 330 tÊn ph©n chuång + 300 kg NPK + 150 kg v«i bét/1ha; TiÕn hµnh bãn tr­íc khi trång 10 –15 ngµy. 3.4.2.2. ChuÈn bÞ nhµ che Trång §ång tiÒn cÇn ph¶i lµm nhµ che tr¸nh m­a, s­¬ng muèi vµ h¹n chÕ ¸nh s¸ng trùc x¹. Nhµ che ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt sau: chiÒu cao m¸i ®iÓm cao nhÊt so víi mÆt ®Êt tõ: 2,5 - 4,0 m, ®iÓm thÊp nhÊt so víi mÆt ®Êt tõ: 1,5 - 3,0 m. KÕt cÊu m¸i hë, m¸i ®­îc lîp b»ng tÊm nhùa hoÆc mµng nilon mµu tr¾ng, xung quanh bao l­íi chèng c«n trïng mµu tr¾ng. Cã hÖ thèng che n¾ng b»ng l­íi c¶n quang, gi¶m 30 - 40% ¸nh s¸ng trùc x¹ vµo mïa hÌ, cã thÓ kÐo ra hoÆc thu vµo khi cÇn thiÕt. Xung quanh nhµ cã r·nh tho¸t n­íc. 3.4.2.3. C©y gièng vµ kü thuËt trång - Trång b»ng c©y nu«i cÊy m«, cã 3 l¸ thËt, trong tói bÇu nilon. - MËt ®é trång: kho¶ng c¸ch 30 x 30 cm. MËt ®é lµ 55.000 – 60.000 c©y/ha (tøc 1.800 – 2.000 c©y/1sµo B¾c bé). - Trång §ång tiÒn ph¶i trång næi, cæ rÔ cao b»ng so víi mÆt ®Êt, nÕu trång s©u c©y ph¸t triÓn chËm, hay bÞ thèi th©n. - Trång xong t­íi ®Ém n­íc, nÕu c©y §ång tiÒn bÞ ®æ ng¶ nghiªng cÇn dùng l¹i vµ bæ sung ®Êt vµo gèc c©y. 3.4.2.4. Ch¨m sãc c©y §ång tiÒn - T­íi n­íc: Dïng hÖ thèng t­íi nhá giät vµo tõng gèc c©y. §¶m b¶o ®é Èm ®Êt ®¹t ë møc 75 - 80%, ®é Èm kh«ng khÝ 80 - 85%. - Bãn thóc: LiÒu l­îng bãn thóc 1lÇn cho 1 ha: 120 kg ®¹m + 120 kg l©n + 120 kg kali §Þnh kú 15 - 20 ngµy bãn 1 lÇn b»ng c¸ch hoµ tan víi n­íc vµ t­íi cho c©y. Ngoµi viÖc bãn ph©n qua rÔ, chóng t«i cßn phun thªm ph©n bãn l¸: Atonik 1.8 D, Spray- N-Grow, Growmore, E 2001, Ph©n bãn thiªn n«ng, ph©n ®Çu tr©u 502... phun 15 ngµy 1 lÇn, 2 - 3 b×nh/sµo B¾c Bé. - Thu hoa: Sau trång 80 – 90 ngµy chóng t«i tiÕn hµnh thu ho¹ch hoa. - VÆt bá l¸ giµ: §ång tiÒn ph¸t triÓn rÊt nhiÒu l¸ nÕu ®Ó nguyªn sÏ tiªu hao dinh d­ìng vµ dÔ sinh s©u bÖnh h¹i do vËy muèn cã nhiÒu hoa ph¶i th­êng xuyªn vÆt bá nh÷ng l¸ giµ, l¸ bÞ s©u bÖnh, th­êng xuyªn vÖ sinh ®ång ruéng. 3.4.2.5. Phßng trõ s©u bÖnh Sö dông c¸c biÖn ph¸p phßng trõ tæng hîp. + §Æt bÉy b¶, mµu vµng dÉn dô c«n trïng (ngµi chÝch hót) 30 m2/1 b¶. + Sö dông biÖn ph¸p c¬ häc, lý häc: C¾t tØa, lo¹i bá l¸ giµ, sö dông t¸c nh©n ¸nh s¸ng, nhiÖt ®é ®Ó h¹n chÕ ph¸t sinh, ph¸t triÓn cña s©u, bÖnh. + Sö dông biÖn ph¸p hãa häc: dïng c¸c lo¹i thuèc BVTV theo ®óng bÖnh vµ pha ®óng liÒu l­îng quy ®Þnh phun cho c©y. 3.4.3 Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ c¸c ®Æc ®iÓm thùc vËt häc. - Sö dông ph­¬ng ph¸p h×nh th¸i so s¸nh. Quan s¸t vµ ®o ®Õm 5- 10 c©y/ mÉu gièng. - Sö dông ph­¬ng ph¸p kü thuËt hiÓn vi dïng cho nghiªn cøu thùc vËt vµ d­îc liÖu. - Sö dông ph­¬ng ph¸p bãc biÓu b× hoÆc c¾t gi¶i phÉu, sau ®ã xö lý mÉu vµ nhuém kÐp víi Carmine vµ Xanhmethylene. LÊy mÉu lµm tiªu b¶n ®Ó ®o c¸c chØ tiªu: khÝ khæng, biÓu b×, gç, libe, c­¬ng m« vµ bã m¹ch. C¸c chØ tiªu ®ù¬c ®o ®Õm ë 10 quang tr­êng víi 3 lÇn nh¾c l¹i. Mçi tiªu b¶n ®Õm ë 3 vÞ trÝ kh¸c nhau (Ph¹m H¶i, 1980; Hoµng ThÞ S¶n, 1998; Hoµng ThÞ S¶n vµ TrÇn V¨n Ba, 2000) [10], [19], [21]. - KÝch th­íc kÝnh hiÓn vi ®­îc x¸c ®Þnh b»ng th­íc ®o thÞ kÝnh vµ th­íc ®o vËt kÝnh. * C¸ch x¸c ®Þnh kÝch th­íc khÝ khæng (quan s¸t ë vËt kÝnh 40): Tr­íc khi tiÕn hµnh x¸c ®Þnh kÝch th­íc khÝ khæng cÇn x¸c ®Þnh kÝch th­íc mét v¹ch trªn th­íc ®o thÞ kÝnh khi quan s¸t ë vËt kÝnh 10. Sau ®ã chuyÓn sang quan s¸t ë vËt kÝnh 40. Cô thÓ nh­ sau: L¾p th­íc ®o thÞ kÝnh lªn èng kÝnh, ®Æt tr¾c vi vËt kÝnh ®Ó quan s¸t ë vËt kÝnh 40. Khi nh×n thÊy râ c¸c v¹ch trªn th­íc ®o vËt kÝnh, ta ®Æt mét v¹ch cña th­íc ®o thÞ kÝnh trïng víi mét v¹ch bÊt kú trªn th­íc ®o vËt kÝnh råi t×m v¹ch thø 2 cña thø¬c ®o thÞ kÝnh trïng víi v¹ch trªn th­íc ®o vËt kÝnh. KÕt qu¶ 9 v¹ch ë th­íc ®o thÞ kÝnh b»ng 22 v¹ch cña th­íc ®o vËt kÝnh mµ mçi ®o¹n ë th­íc ®o vËt kÝnh b»ng 10 μm. Do vËy mét ®o¹n ë th­íc ®o thÞ kÝnh ë vËt kÝnh 40 b»ng 2,5 μm. Nh­ vËy kÝch th­íc khÝ khæng quan s¸t ®­îc tÝnh = 22 x 2,5/9 * C¸ch x¸c ®Þnh sè l­îng khÝ khæng (quan s¸t ë vËt kÝnh 10): Dïng th­íc ®o vËt kÝnh x¸c ®Þnh ®­êng kÝnh cña thÞ tr­êng kÝnh khi quan s¸t ë vËt kÝnh 10. Tõ ®ã x¸c ®Þnh ®­îc b¸n kÝnh R vµ diÖn tÝch S cña thÞ tr­êng kÝnh. Ta cã S = p x R2 R= 87 v¹ch ë th­íc ®o thÞ kÝnh. 1 v¹ch trªn th­íc ®o thÞ kÝnh ë vËt kÝnh 40 = 2,5 μm. => R = 87 x 2,5 μm = 217,5 μm S = (217,5 μm)2 x 3,14 = 148541,63 217,5 μm2 TiÕn hµnh bãc biÓu b× trªn vµ d­íi t¹i 3 vÞ trÝ: ®Çu phiÕn, gi÷a phiÕn, cuèi phiÕn cña l¸, lµm tiªu b¶n ®­a lªn lam kÝnh. Sau ®ã quan s¸t ë vËt kÝnh 10 vµ ®Õm sè l­îng khÝ khæng. * C¸ch x¸c ®Þnh hµm l­îng chlorophyll lµ: Chän c¸c l¸ b¸nh tÎ, dïng khoan cã ®­êng kÝnh 1cm, lÊy diÖn tÝch l¸; Mçi l¸ lÊy t¹i 3 vÞ trÝ: §Çu phiÕn, gi÷a phiÕn vµ cuèi phiÕn. Sau ®ã ng©m trong 3ml dung dÞch axeton 90% lµm dung m«i ®Ó rót s¾c tè diÖp lôc. Chó ý ®Ó trong bãng tèi hoµn toµn ®Ó chlorophyll kh«ng bÞ ph©n huû. Sau 2 ngµy ch¾t dung dÞch ®ã ra mét lä kh¸c vµ b¶o qu¶n trong ®iÒu kiÖn l¹nh. Thªm axeton vµo lä ban ®Çu ®Ó tiÕp tôc rót s¾c tè diÖp lôc cho ®Õn khi l¸ chuyÓn sang mµu tr¾ng vµ l­îng dung dÞch ®¹t 10 ml. §em ®o dung dÞch nµy trªn m¸y Biospec ta x¸c ®Þnh ®­îc hµm l­îng chlorophyll a vµ b theo c«ng thøc cña Mackincy. 3.4.4 Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu vÒ n«ng sinh häc. §¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu sinh tr­ëng cña c¸c mÉu gièng b»ng c¸ch ®o ®Õm 10 c©y/ 1 mÉu gièng ®Þnh kú 1 th¸ng/ 1 lÇn. 3.4.5 Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ. - Theo c«ng thøc: RAVC = GR – TVC + RAVC lµ gi¸ trÞ thu thuÇn + GR lµ tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt = Y1P1 + Y2P2 + TVC lµ tæng chi phÝ biÕn ®éng; gåm chi phÝ vËt chÊt + Lao ®éng + L·i xuÊt Trong ®ã: * Chi phÝ vËt chÊt bao gåm: Gièng, ph©n chuång, ph©n ho¸ häc, nhµ l­íi, thuèc trõ s©u bÖnh + KTST, vËt t­ ®iÖn n­íc,... * Lao ®éng: Sè l­îng c«ng x ®¬n gi¸/c«ng 3.4.6 Ph­¬ng ph¸p xö lý sè liÖu. Sè liÖu thÝ nghiÖm ®­îc xö lý vµ ph©n tÝch thèng kª b»ng ch­¬ng tr×nh Microsoft Excel vµ IRRISTAT. 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 4.1 KÕt qu¶ ®iÒu tra hiÖn tr¹ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô hoa §ång tiÒn t¹i thÞ x· H­ng Yªn 4.1.1 §iÒu tra hiÖn tr¹ng s¶n xuÊt hoa t¹i thÞ x· H­ng Yªn Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nghiªn cøu chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång ®· n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. S¶n xuÊt hoa còng lµ mét h­íng chuyÓn ®æi nh»m môc tiªu trªn. §Ó ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng s¶n xuÊt hoa khu vùc thÞ x· H­ng Yªn, chóng t«i tiÕn hµnh ®iÒu tra s¬ bé diÖn tÝch, chñng lo¹i c¸c gièng hoa, trong ®ã cã hoa §ång tiÒn. KÕt qu¶ ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 4.1 B¶ng 4.1. C¬ cÊu, diÖn tÝch s¶n xuÊt hoa c¾t vïng thÞ x· H­ng Yªn n¨m 2007 TT Chñng lo¹i DiÖn tÝch (ha) C¬ cÊu (%) 1 Hoa HuÖ 5,0 33,34 2 Hoa Cóc 4,0 26,66 3 Hoa Hång 3,0 20,00 4 Hoa §ång tiÒn 1,4 9,34 5 Hoa Loa kÌn 0,6 4,00 6 Hoa kh¸c 1,0 6,66 Tæng céng 15 100 Qua kÕt qu¶ b¶ng 4.1 cho thÊy: Trong sè c¸c lo¹i hoa c¾t ®ang ®­îc trång phæ biÕn t¹i ThÞ x· H­ng Yªn, cã 5 chñng lo¹i hoa ®­îc trång nhiÒu nhÊt chiÕm trªn 90% c¬ cÊu chñng lo¹i hoa, ®ã lµ: hoa HuÖ, hoa Cóc, hoa Hång, hoa §ång tiÒn, hoa Loa kÌn. DiÖn tÝch trång hoa §ång tiÒn chiÕm 9,34%, ®­îc trång ë x· Trung NghÜa, Liªn Ph­¬ng. C¸c gièng ®­îc trång chñ yÕu lµ gièng hoa mµu §á nhÞ xanh, TÝm thÉm nhÞ xanh, mµu tÝm sen…. C¸c gièng hoa §ång tiÒn hiÖn ®ang trång ë ThÞ x· H­ng Yªn ch¨m sãc rÊt khã kh¨n. Mét sè gièng sinh tr­ëng ph¸t triÓn kÐm, n¨ng suÊt hoa thÊp vµ ®Æc biÖt lµ c¸c gièng nµy bÞ nhiÔm s©u bÖnh nhiÒu, kh¶ n¨ng chèng chÞu víi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt bÊt thuËn kÐm. Qua theo dâi cho thÊy, sau mçi trËn m­a th× trªn ruéng hoa §ång tiÒn bÞ chÕt hµng lo¹t, g©y thiÖt h¹i lín cho ng­êi s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, theo ®¸nh gi¸ cña c¸c hé d©n th× s¶n xuÊt hoa §ång tiÒn ngµy cµng ®­îc ph¸t triÓn më réng. 4.1.2 §iÒu tra thÞ tr­êng tiªu thô hoa §ång tiÒn qua c¸c thêi ®iÓm trong n¨m Chóng t«i tiÕn hµnh ®iÒu tra 10 cöa hµng hoa cña khu vùc chî Phè HiÕn vµ 5 chñ ruéng trång hoa. C¸c chñ cöa hµng b¸n hoa cho biÕt l­îng hoa §ång tiÒn c¸c chñ ruéng trång hoa t¹i thÞ X· H­ng Yªn kh«ng cung cÊp ®ñ. PhÇn lín hä ph¶i nhËp tõ Hµ Néi vÒ. DiÔn biÕn vÒ thÞ tr­êng hoa t¹i thÞ x· H­ng Yªn trong c¸c thêi ®iÓm ®­îc tr×nh bµy t¹i b¶ng 4.2. B¶ng 4.2. ThÞ tr­êng hoa §ång tiÒn qua c¸c thêi ®iÓm trong n¨m 2007 TT Thêi ®iÓm L­îng hoa b¸n/ngµy/cöa hµng (b«ng) Gi¸ t¹i v­ên (®ång/b«ng) Gi¸ thÞ tr­êng (®ång/b«ng) 1 DÞp TÕt ©m lÞch 80 700 1.500 2 Ngµy lÔ t×nh yªu 100 1.000 2.000 3 DÞp 8/3 250 1.500 23000 4 DÞp 20/10 150 1.200 2.500 5 DÞp 20/11 200 1.200 2.500 6 Ngµy th­êng 30 300 500 Qua b¶ng 4.2 chóng t«i nhËn thÊy: L­îng hoa §ång tiÒn b¸n ra cña c¸c cöa hµng trong c¸c ngµy lÔ tÕt t¨ng m¹nh so víi ngµy th­êng. Ngµy th­êng, trung b×nh mçi cöa hµng b¸n ®­îc kho¶ng 30 b«ng/ ngµy, trong khi c¸c ngµy lÔ l­îng b¸n ra cao gÊp 3 - 5 lÇn, ®Æc biÖt lµ dÞp 8/3 vµ dÞp 20/11. DÞp TÕt ©m lÞch do cã sù c¹nh tranh cña c¸c lo¹i hoa chËu, c©y c¶nh nªn l­îng tiªu thô hoa §ång tiÒn chØ cao h¬n ngµy th­êng (80 b«ng/ngµy/cöa hµng). Gi¸ b¸n hoa t¹i c¸c cöa hµng phô thuéc lín vµo nhu cÇu tiªu thô hoa cña ng­êi d©n trong c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau. DÞp 8/3 gi¸ hoa cao nhÊt còng chÝnh lµ thêi ®iÓm b¸n ®­îc nhiÒu hoa nhÊt (mua t¹i v­ên lµ 1.500 ®/b«ng, b¸n ra lµ 3.000 ®/b«ng). Ngµy 20/10 vµ 20/11 gi¸ hoa cã gi¶m h¬n (t¹i v­ên lµ 1.200 ®/b«ng, b¸n ra lµ 2.500 ®/b«ng). TiÕp ®ã lµ ®Õn dÞp TÕt ©m lÞch, gi¸ mua t¹i v­ên lµ 700 ®/b«ng, b¸n ra lµ 1.500 ®/b«ng. VÒ c¸c chñng lo¹i hoa §ång tiÒn, c¸c chñ cöa hµng cho r»ng thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, song chñ yÕu kh¸ch hµng ­a mµu cam, ®á, tÝm, c¸nh sen, hång, vµng, vµng viÒn ®á..., cßn mµu tr¾ng nhÞ ®en Ýt ®­îc ­a chuéng h¬n, nhÊt lµ vµo c¸c dÞp lÔ tÕt. Nh­ vËy, c¸c nhµ s¶n xuÊt hoa cÇn chó ý quan t©m ®Õn c¸c biÖn ph¸p kü thuËt cÇn t¸c ®éng ®Ó thêi ®iÓm në hoa cña hoa §ång tiÒn trïng víi nh÷ng dÞp lÔ tÕt trong n¨m sÏ cã ý nghÜa lín trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ t¨ng thu nhËp cho ng­êi d©n. 4.2 §Æc ®iÓm n«ng sinh häc cña 5 gièng §ång tiÒn nghiªn cøu 4.2.1 Theo dâi tû lÖ c©y sèng vµ thêi gian håi xanh sau trång Tû lÖ c©y sèng vµ thêi gian håi xanh sau trång lµ nh÷ng chØ tiªu quan träng ®èi víi c©y trång nãi chung vµ c©y hoa §ång tiÒn nãi riªng. §©y lµ 2 chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thÝch øng víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh cña c¸c gièng míi nhËp néi vµ chÊt l­îng c©y gièng. C¸c gièng cã thêi gian håi xanh ng¾n, tû lÖ sèng sau trång cao sÏ lµ tiÒn ®Ò tèt cho sinh tr­ëng ph¸t triÓn nh÷ng giai ®o¹n tiÕp theo. Theo dâi tû lÖ c©y sèng vµ thêi gian håi xanh sau trång chØ ra kh¶ n¨ng sèng vµ thÝch nghi ban ®Çu cña tõng gièng víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh. Thêi gian håi xanh sím hay muén, tû lÖ c©y sèng sau trång cao hay thÊp phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè: chÊt l­îng c©y gièng, ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh (nhiÖt ®é, Èm ®é, ¸nh s¸ng...), kü thuËt gieo trång....Tuy nhiªn do thÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ trong nhµ l­íi, cã chÕ ®é ch¨m sãc tèt vµ t­¬ng ®èi ®ång ®Òu. Sù ¶nh h­ëng cña ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh lµ kh«ng lín vµ ®ång nhÊt nh­ nhau gi÷a c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm. ChÝnh v× vËy, thêi gian håi xanh vµ tû lÖ sèng sau trång cña c¸c gièng §ång tiÒn nghiªn cøu phô thuéc rÊt lín vµo b¶n chÊt cña c¸c gièng. KÕt qu¶ nghiªn cøu thêi gian håi xanh vµ tû lÖ c©y sèng sau trång 10 ngµy ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng 4.3. B¶ng 4.3. Thêi gian håi xanh vµ tû lÖ sèng cña c¸c gièng §ång tiÒn ChØ tiªu Tªn gièng Thêi gian håi xanh (ngµy) Tû lÖ sèng sau trång 10 ngµy (%) §TH 125 6,0 a 96,2 a §TH 148 6,3 bc 92,3 b §TH 063 6,1 b 93,5 b §TH 199 6,4 cd 91,4 bc §èi chøng 6,6 d 89,4 c Qua kÕt qu¶ b¶ng 4.3 cho thÊy: Trong c¸c gièng tham gia thÝ nghiÖm, gièng §TH 125 cã thêi gian håi xanh nhanh nhÊt, sau ®ã ®Õn §TH 063, §TH 148 vµ §TH 199. Gièng ®èi chøng vµ gièng §TH 199 cã thêi gian håi xanh chËm nhÊt (6,6 ngµy). Sau trång 10 ngµy, tû lÖ c©y sèng cña c¸c gièng thÝ nghiÖm kh¸ cao biÕn ®éng tõ 90,4% ®Õn 96,2 %. Gièng §TH 125 cã tû lÖ sèng sau trång 10 ngµy nhiÒu nhÊt, ®¹t 96,2% tæng sè c©y theo dâi. TiÕp theo lµ gièng §TH 063 vµ §TH 148. Gièng §TH 199 cã thêi gian håi xanh t­¬n._.µ vµo s¸ng sím vµ chiÒu tèi, lóc nµy cuèng hoa chøa ®Çy n­íc, tr¸nh c¾t vµo lóc c©y bÞ hÐo hoÆc ®ªm lóc hoa ë tr¹ng th¸i nöa khÐp. C¸ch c¾t lµ lÊy tay n¾m gèc cuèng hoa l¾c ®i l¾c l¹i th× g·y, cuèng hoa cã mµu n©u ®á. Do cuèng dµi, hoa tù lín, sau khi h¸i nÕu sö lý kh«ng ®óng cuèng hoa dÔ bÞ g·y. Nguyªn nh©n lµ do c¸c m« ë phÇn gèc cuèng kh«ng ®Éy, thËm chÝ rçng, cuèng hoa hót n­íc kÐm, còng lµm cho cuèng hoa thiÕu n­íc cong l¹i. V× vËy, sau khi c¾t ph¶i c¾m ngay vµo n­íc no, t¨ng thªm ®é cøng cña cuèng. 1. Sö lý sau khi c¾t. + Ph©n cÊp sau khi thu h¸i ph¶i ph©n lo¹i ®Ó sö lý. Tiªu chuÈn ph©n cÊp theo b¶ng 1 sau : B¶ng 1 : Tiªu chuÈn ph©n cÊp hoa §ång tiÒn Tiªu chÝ CÊp 1 CÊp 2 CÊp 3 C©n ®èi gi÷a hoa, cµnh vµ l¸ RÊt c©n ®èi, kh«ng cong, g·y T­¬ng ®èi tèt, kh«ng cong, g·y B×nh th­êng, kh«ng cong, g·y H×nh d¸ng mµu s¾c D¸ng hoa mµu s¾c rÊt ®Ñp, ®óng gièng D¸ng hoa mµu s¾c ®Ñp, ®óng gièng D¸ng hoa mµu s¾c b×nh th­êng, ®óng gièng S©u, bÖnh Kh«ng Kh«ng cã vÕt râ Kh«ng nghiªm träng KhuyÕt tËt Kh«ng g·y, dËp, kh«ng cong queo, th«i mµu, biÕn d¹ng, bôi bÈn, kh«ng cã ®èm, kh«ng cã vÕt ch¸y, vÕt thuèc trõ s©u, cho phÐp 3% hoa cã khuyÕt tËt nhÑ. Kh«ng g·y, dËp, kh«ng cong vªnh râ,, kh«ng cã vÕt bÈn, kh«ng cã ®èm, kh«ng cã vÕt ch¸y, vÕt thuèc trõ s©u, cho phÐp 5% hoa cã khuyÕt tËt nhÑ. Kh«ng cã c¸c vÕt g·y, dËp, kh«ng cong queo, th«i mµu, biÕn d¹ng, bôi bÈn, kh«ng cã ®èm, kh«ng cã vÕt ch¸y,, cho phÐp 10% hoa cã khuyÕt tËt nhÑ. B¶ng 2 : Ph©n lo¹i hoa §ång tiÒn Lo¹i (m· sè) ChiÒu dµi cµnh hoa §­êng kÝnh hoa (cm) I >50 15- 18 II 40- 50 13- 15 III <40 10- 13 Chó ý: Tiªu chuÈn chiÒu dµi vµ ®­êng kÝnh hoa tuú thuéc vµo tõng chñng lo¹i gièng. (Nguån: Theo bé m«n hoa c©y c¶nh, viÖn nghiªn cøu rau qu¶) Phô lôc 7: TIÊU CHUẨN NHÀ LƯỚi TRỒNG HOA ĐỒNG TIỀN YÊU CẦU KỸ THUẬT Standard for….. Technical requirement (Ban hành kèm theo Quyết định số /QĐ/BNN-KHCN ngày tháng năm 2006 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT) 1. Phạm vi áp dụng Tiêu chuẩn này áp dụng cho các tổ chức và cá nhân sản xuất hoa đồng tiền thương phẩm trên phạm vi cả nước. 2. Yêu cầu kỹ thuật 2.1. Yêu cầu chung - Vị trí nhà lưới: + Nhà lưới phải có vị trí địa lý thuận lợi về giao thông, có điều kiện tưới tiêu tốt, ít chịu ảnh hưởng của các điều kiện bất thuận như gió, bão, lũ lụt…. + Nhà lưới phải đặt ở nơi có điều kiện khí hậu phù hợp với yêu cầu sinh thái của cây, đặc biệt tránh những nơi quá ẩm, quá nóng hoặc thiếu ánh sáng tự nhiên. - Yếu tố đất đai: Đất phải bằng phẳng, có độ dốc <5o, tiêu thoát nước tốt - Yếu tố nguồn nước: Đảm bảo đủ nước tưới cho các tháng trong năm. Nước sử dụng cho hoa đồng tiền phải sạch, không nhiễm phèn, mặn, các chất thải công nghiệp hoặc hóa chất bảo vệ thực vật… - Cảm quan chung: Nhà lưới phải vững chắc, vuông vắn, có thẩm mỹ, đủ ánh sáng…. 2.2. Yêu cầu về quy cách - Chiều cao mái: Phải đảm bảo độ thông thoáng, nhiệt độ ổn định, tránh được gió bão lớn tới cấp 11 + Điểm cao nhất của mái so với mặt đất: 3,5m - 4,0m + Điểm thấp nhất của mái so với mặt đất: 2,5m - Kết cấu khung: Tùy theo điều kiện kinh tế mà có kết cấu khung bằng sắt chữ L hoặc ống thép mạ kẽm hoặc khung cột bê tông, khung tre, gỗ… Trường hợp làm bằng khung sắt thì phải sơn chống gỉ, làm bằng khung tre gỗ phải có biện pháp chống mối mọt, mục chân. - Chất liệu mái: Mái được lợp bằng màng Izozai của Đài Loan hoặc bằng nilon chuyên dụng màu trắng, ít dòn, ít oxy hoá, độ bền ngoài tự nhiên 3,5-4 năm, đảm bảo đủ ánh sáng, hạn chế tia tử ngoại. - Kết cấu mái: Kết cấu theo kiểu mái hở để đảm bảo không khí lưu thông. Có thể sử dụng nhà mái kín nhưng phải có các thiết bị giảm nhiệt độ, làm mát - Tường bao quanh nhà: Tường cao 0,5-0,6m so với mặt đất, xây tường gạch chỉ 110, trát vữa xi măng. - Vật liệu bao quanh: Sử dụng lưới chống côn trùng quây kín xung quanh nhà. Mép dưới đính lên tường bao, mép trên đính lên mái. Lưới quây có mật độ 100-120 lỗ/cm. - Cửa ra vào: Tùy theo diện tích nhà và sự bố trí mà có thể có 1 hoặc nhiều cửa. Hệ thống cửa ra vào được làm bằng lưới chống côn trùng, dùng nẹp tre hoặc gỗ để nẹp cửa. - Độ cao nền nhà: Độ cao so với mặt bằng chung ³ 20cm - Xung quanh nhà phải có rãnh để tiêu thoát nước - Thiết bị trong nhà lưới: + Có hệ thống che nắng bằng lưới đen, có thể kéo ra hoặc thu vào khi cần thiết + Hệ thống cung cấp nước cho toàn nhà: Sử dụng bể chứa hoặc test nước để cung cấp nước tưới. Đầu mỗi luống đặt ống nhựa PVC dẫn nước có khóa đóng mở. Dùng dây tưới nhỏ giọt mềm đục lỗ a300 để dẫn nước đi đến cây. Thông thường sử dụng 2 dây tưới nhỏ giọt trên 1 luống. (Hệ thống tưới nhỏ giọt có ưu điểm: tiết kiệm nước, độ ẩm vừa đủ, ít tốn công tưới nước, làm cỏ, chăm sóc…). Ghi chú: + Để đảm bảo đồng bộ cho thiết kế và các thiết bị trong nhà, nhà lưới cần có diện tích trên 300m2. + Trường hợp nhà lưới làm xa nhà ở thì phải xây dựng nhà quản lý, nhà bảo vệ, nhà kho… KÕt qu¶ xö lý thèng kª O FILENAME : B2 TITLE : Thoi gian hoi xanh A N A L Y S I S O F V A R I A N C E RANDOMIZED COMPLETE BLOCK DESIGN REPLICATION (R) = 3 TREATMENT : TREATMENT (T) = 5 T1 = DTH125 T2 = DTH148 T3 = DTH063 T4 = DTH199 T5 = D/C Thoi gian hoi xanh (ngay) REP1 REP2 REP3 T1 6.00 6.10 5.90 T2 6.10 6.30 6.50 T3 6.00 6.10 6.20 T4 6.30 6.30 6.40 T5 6.60 6.50 6.70 REP TOTALS 31.00 31.30 31.70 REP MEANS 6.20 6.26 6.34 ANALYSIS OF VARIANCE FOR Thoi gian hoi xanh =============================================================================== SV DF SS MS F =============================================================================== REPLICATION (R) 2 0.04933333 0.02466667 2.03 ns TREATMENT (T) 4 0.64666667 0.16166667 13.29 ** ERROR 8 0.09733333 0.01216667 ------------------------------------------------------------------------------- TOTAL 14 0.79333333 =============================================================================== cv = 1.8% ** = significant at 1% level; ns = not significant  TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR Thoi gian hoi xanh (ngay) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT MEANS DIFFERENCE ------------------------------------------ T1 6.000 -0.600 ** T2 6.300 -0.300 * T3 6.100 -0.500 ** T4 6.333 -0.267 * T5 (CONTROL) 6.600 - ------------------------------------------ MEAN 6.267 ------------------------------------------ ** = significant at 1% level * = significant at 5% level Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 0.090 0.208 0.302   TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR Thoi gian hoi xanh (ngay) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT RANKS MEANS ------------------------------------------ DTH125 5 6.000 d DTH148 3 6.300 bc DTH063 4 6.100 cd DTH199 2 6.333 b D/C 1 6.600 a ------------------------------------------ MEAN 6.267 ------------------------------------------ Means followed by a common letter are not significantly different at the 5% level by DMRT. Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 0.090 0.208 0.302  *** END OF ANALYSIS OF VARIANCE RUN *** 3) O FILENAME : B3 TITLE : Kich thuoc la A N A L Y S I S O F V A R I A N C E RANDOMIZED COMPLETE BLOCK DESIGN REPLICATION (R) = 3 TREATMENT : TREATMENT (T) = 5 T1 = DTH125 T2 = DTH148 T3 = DTH063 T4 = DTH199 T5 = D/C Do dai phien la (cm) REP1 REP2 REP3 T1 22.00 24.50 23.49 T2 24.60 21.50 24.85 T3 28.10 24.30 27.49 T4 29.30 25.40 26.66 T5 28.60 25.40 28.62 REP TOTALS 132.60 121.10 131.11 REP MEANS 26.52 24.22 26.22 ANALYSIS OF VARIANCE FOR Do dai phien la =============================================================================== SV DF SS MS F =============================================================================== REPLICATION (R) 2 15.64468000 7.82234000 3.55 ns TREATMENT (T) 4 48.22716000 12.05679000 5.48 * ERROR 8 17.60512000 2.20064000 ------------------------------------------------------------------------------- TOTAL 14 81.47696000 =============================================================================== cv = 5.8% * = significant at 5% level; ns = not significant  TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR Do dai phien la (cm) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT MEANS DIFFERENCE ------------------------------------------ T1 23.330 -4.210 ** T2 23.650 -3.890 * T3 26.630 -0.910 ns T4 27.120 -0.420 ns T5 (CONTROL) 27.540 - ------------------------------------------ MEAN 25.654 ------------------------------------------ ** = significant at 1% level * = significant at 5% level ns = not significant Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 1.211 2.793 4.063   TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR Do dai phien la (cm) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT RANKS MEANS ------------------------------------------ DTH125 5 23.330 b DTH148 4 23.650 b DTH063 3 26.630 a DTH199 2 27.120 a D/C 1 27.540 a ------------------------------------------ MEAN 25.654 ------------------------------------------ Means followed by a common letter are not significantly different at the 5% level by DMRT. Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 1.211 2.793 4.063  O Rong phien la (cm) REP1 REP2 REP3 T1 8.40 9.50 9.61 T2 11.40 10.60 11.00 T3 10.30 11.70 11.96 T4 10.80 10.60 11.99 T5 11.60 10.50 10.51 REP TOTALS 52.50 52.90 55.07 REP MEANS 10.50 10.58 11.01 ANALYSIS OF VARIANCE FOR Rong phien la =============================================================================== SV DF SS MS F =============================================================================== REPLICATION (R) 2 0.76492000 0.38246000 <1 TREATMENT (T) 4 9.08724000 2.27181000 4.57 * ERROR 8 3.97368000 0.49671000 ------------------------------------------------------------------------------- TOTAL 14 13.82584000 =============================================================================== cv = 6.6% * = significant at 5% level  TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR Rong phien la (cm) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT MEANS DIFFERENCE ------------------------------------------ T1 9.170 -1.700 * T2 11.000 0.130 ns T3 11.320 0.450 ns T4 11.130 0.260 ns T5 (CONTROL) 10.870 - ------------------------------------------ MEAN 10.698 ------------------------------------------ * = significant at 5% level ns = not significant Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 0.575 1.327 1.930   O Dai cuong la (cm) REP1 REP2 REP3 T1 4.80 4.30 3.86 T2 5.70 5.10 5.10 T3 5.00 6.20 5.99 T4 9.40 8.30 9.06 T5 7.60 7.00 7.36 REP TOTALS 32.50 30.90 31.37 REP MEANS 6.50 6.18 6.27 ANALYSIS OF VARIANCE FOR Dai cuong la =============================================================================== SV DF SS MS F =============================================================================== REPLICATION (R) 2 0.27052000 0.13526000 <1 TREATMENT (T) 4 39.44544000 9.86136000 38.48 ** ERROR 8 2.05008000 0.25626000 ------------------------------------------------------------------------------- TOTAL 14 41.76604000 =============================================================================== cv = 8.0% ** = significant at 1% level  TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR Dai cuong la (cm) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT MEANS DIFFERENCE ------------------------------------------ T1 4.320 -3.000 ** T2 5.300 -2.020 ** T3 5.730 -1.590 ** T4 8.920 1.600 ** T5 (CONTROL) 7.320 - ------------------------------------------ MEAN 6.318 ------------------------------------------ ** = significant at 1% level Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 0.413 0.953 1.387   4) O FILENAME : B4 TITLE : Chat luong hoa cat A N A L Y S I S O F V A R I A N C E RANDOMIZED COMPLETE BLOCK DESIGN REPLICATION (R) = 3 TREATMENT : TREATMENT (T) = 5 T1 = DTH125 T2 = DTH148 T3 = DTH063 T4 = DTh199 T5 = D/C Do dai truc hoa (cm) REP1 REP2 REP3 T1 46.20 44.20 47.69 T2 40.20 43.10 44.62 T3 50.25 51.90 49.74 T4 43.44 45.70 46.70 T5 49.05 48.80 46.63 REP TOTALS 229.14 233.70 235.38 REP MEANS 45.83 46.74 47.08 ANALYSIS OF VARIANCE FOR Do dai truc hoa =============================================================================== SV DF SS MS F =============================================================================== REPLICATION (R) 2 4.1702400 2.0851200 <1 TREATMENT (T) 4 109.2296400 27.3074100 9.21 ** ERROR 8 23.7191600 2.9648950 ------------------------------------------------------------------------------- TOTAL 14 137.1190400 =============================================================================== cv = 3.7% ** = significant at 1% level TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR Do dai truc hoa (cm) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT MEANS DIFFERENCE ------------------------------------------ T1 46.030 -2.130 ns T2 42.640 -5.520 ** T3 50.630 2.470 ns T4 45.280 -2.880 ns T5 (CONTROL) 48.160 - ------------------------------------------ MEAN 46.548 ------------------------------------------ ** = significant at 1% level ns = not significant Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 1.406 3.242 4.716   TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR Do dai truc hoa (cm) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT RANKS MEANS ------------------------------------------ DTH125 3 46.030 b DTH148 5 42.640 c DTH063 1 50.630 a DTh199 4 45.280 bc D/C 2 48.160 ab ------------------------------------------ MEAN 46.548 ------------------------------------------ Means followed by a common letter are not significantly different at the 5% level by DMRT. Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 1.406 3.242 4.716  O Duong kinh truc hoa (cm) REP1 REP2 REP3 T1 0.90 0.83 0.88 T2 0.73 0.80 0.81 T3 0.90 0.88 0.92 T4 0.85 0.82 0.88 T5 0.73 0.80 0.87 REP TOTALS 4.11 4.13 4.36 REP MEANS 0.82 0.83 0.87 ANALYSIS OF VARIANCE FOR Duong kinh truc hoa =============================================================================== SV DF SS MS F =============================================================================== REPLICATION (R) 2 0.00772000 0.00386000 2.79 ns TREATMENT (T) 4 0.02940000 0.00735000 5.31 * ERROR 8 0.01108000 0.00138500 ------------------------------------------------------------------------------- TOTAL 14 0.04820000 =============================================================================== cv = 4.4% * = significant at 5% level; ns = not significant  TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR Duong kinh truc hoa (cm) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT MEANS DIFFERENCE ------------------------------------------ T1 0.870 0.070 ns T2 0.780 -0.020 ns T3 0.900 0.100 * T4 0.850 0.050 ns T5 (CONTROL) 0.800 - ------------------------------------------ MEAN 0.840 ------------------------------------------ * = significant at 5% level ns = not significant Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 0.030 0.070 0.102   O Duong kinh cum hoa (cm) REP1 REP2 REP3 T1 9.00 8.75 9.25 T2 9.78 10.02 10.26 T3 11.59 12.00 11.18 T4 9.17 9.25 9.33 T5 9.42 9.20 9.64 REP TOTALS 48.96 49.22 49.66 REP MEANS 9.79 9.84 9.93 ANALYSIS OF VARIANCE FOR Duong kinh cum hoa =============================================================================== SV DF SS MS F =============================================================================== REPLICATION (R) 2 0.05008000 0.02504000 <1 TREATMENT (T) 4 12.97116000 3.24279000 40.79 ** ERROR 8 0.63592000 0.07949000 ------------------------------------------------------------------------------- TOTAL 14 13.65716000 =============================================================================== cv = 2.9% ** = significant at 1% level  TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR Duong kinh cum hoa (cm) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT MEANS DIFFERENCE ------------------------------------------ T1 9.000 -0.420 ns T2 10.020 0.600 * T3 11.590 2.170 ** T4 9.250 -0.170 ns T5 (CONTROL) 9.420 - ------------------------------------------ MEAN 9.856 ------------------------------------------ ** = significant at 1% level * = significant at 5% level ns = not significant Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 0.230 0.531 0.772   O Nang suat hoa thuc thu (bong) REP1 REP2 REP3 T1 64.00 59.40 61.61 T2 57.90 53.00 57.85 T3 51.60 55.60 58.91 T4 52.40 55.10 50.99 T5 48.70 52.10 54.69 REP TOTALS 274.60 275.20 284.05 REP MEANS 54.92 55.04 56.81 ANALYSIS OF VARIANCE FOR Nang suat hoa thuc thu =============================================================================== SV DF SS MS F =============================================================================== REPLICATION (R) 2 11.1990000 5.5995000 <1 TREATMENT (T) 4 177.6168000 44.4042000 5.16 * ERROR 8 68.8016000 8.6002000 ------------------------------------------------------------------------------- TOTAL 14 257.6174000 =============================================================================== cv = 5.3% * = significant at 5% level  TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR Nang suat hoa thuc thu (bong) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT MEANS DIFFERENCE ------------------------------------------ T1 61.670 9.840 ** T2 56.250 4.420 ns T3 55.370 3.540 ns T4 52.830 1.000 ns T5 (CONTROL) 51.830 - ------------------------------------------ MEAN 55.590 ------------------------------------------ ** = significant at 1% level ns = not significant Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 2.394 5.522 8.033   6) O Ham luong Chlorophyll tongso (mg/dm2) REP1 REP2 REP3 T1 5.20 5.70 5.39 T2 5.70 6.00 5.52 T3 4.95 5.40 5.25 T4 4.75 4.27 4.60 T5 4.90 4.30 4.60 REP TOTALS 25.50 25.67 25.36 REP MEANS 5.10 5.13 5.07 ANALYSIS OF VARIANCE FOR Ham luong Chlorophyll tongso =============================================================================== SV DF SS MS F =============================================================================== REPLICATION (R) 2 0.00964000 0.00482000 <1 TREATMENT (T) 4 3.27624000 0.81906000 10.22 ** ERROR 8 0.64096000 0.08012000 ------------------------------------------------------------------------------- TOTAL 14 3.92684000 =============================================================================== cv = 5.5% ** = significant at 1% level  TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR Ham luong Chlorophyll tongso (mg/dm2) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT MEANS DIFFERENCE ------------------------------------------ T1 5.430 0.830 ** T2 5.740 1.140 ** T3 5.200 0.600 * T4 4.540 -0.060 ns T5 (CONTROL) 4.600 - ------------------------------------------ MEAN 5.102 ------------------------------------------ ** = significant at 1% level * = significant at 5% level ns = not significant Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 0.231 0.533 0.775   7) O Do ben hoa cat (ngay) REP1 REP2 REP3 T1 7.00 8.00 7.20 T2 7.00 7.00 7.60 T3 7.30 8.00 8.70 T4 7.00 7.50 8.30 T5 6.00 6.00 8.30 REP TOTALS 34.30 36.50 40.10 REP MEANS 6.86 7.30 8.02 ANALYSIS OF VARIANCE FOR Do ben hoa cat =============================================================================== SV DF SS MS F =============================================================================== REPLICATION (R) 2 3.42933333 1.71466667 5.01 * TREATMENT (T) 4 2.52266667 0.63066667 1.84 ns ERROR 8 2.73733333 0.34216667 ------------------------------------------------------------------------------- TOTAL 14 8.68933333 =============================================================================== cv = 7.9% * = significant at 5% level; ns = not significant  TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR Do ben hoa cat (ngay) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT MEANS DIFFERENCE ------------------------------------------ T1 7.400 0.633 ns T2 7.200 0.433 ns T3 8.000 1.233 * T4 7.600 0.833 ns T5 (CONTROL) 6.767 - ------------------------------------------ MEAN 7.393 ------------------------------------------ * = significant at 5% level ns = not significant Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 0.478 1.101 1.602   O Do ben hoa cattren dong (ngay) REP1 REP2 REP3 T1 13.00 13.00 12.40 T2 11.50 13.60 12.10 T3 14.20 13.00 13.00 T4 11.90 12.70 13.20 T5 10.70 11.00 11.30 REP TOTALS 61.30 63.30 62.00 REP MEANS 12.26 12.66 12.40 ANALYSIS OF VARIANCE FOR Do ben hoa cattren dong =============================================================================== SV DF SS MS F =============================================================================== REPLICATION (R) 2 0.41200000 0.20600000 <1 TREATMENT (T) 4 9.45600000 2.36400000 4.54 * ERROR 8 4.16800000 0.52100000 ------------------------------------------------------------------------------- TOTAL 14 14.03600000 =============================================================================== cv = 5.8% * = significant at 5% level  TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR Do ben hoa cattren dong (ngay) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT MEANS DIFFERENCE ------------------------------------------ T1 12.800 1.800 * T2 12.400 1.400 * T3 13.400 2.400 ** T4 12.600 1.600 * T5 (CONTROL) 11.000 - ------------------------------------------ MEAN 12.440 ------------------------------------------ ** = significant at 1% level * = significant at 5% level Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 0.589 1.359 1.977   FILENAME : B43 TITLE : T/g hoi xan va ty le song A N A L Y S I S O F V A R I A N C E RANDOMIZED COMPLETE BLOCK DESIGN REPLICATION (R) = 3 TREATMENT : TREAMENT (T) = 5 T1 = CT1 T2 = CT2 T3 = CT3 T4 = CT4 T5 = D/C Ty le song sau trong (%) REP1 REP2 REP3 T1 94.50 97.00 97.00 T2 91.00 95.00 93.90 T3 92.50 94.00 94.00 T4 92.50 92.00 89.70 T5 88.00 92.00 88.20 REP TOTALS 458.50 470.00 462.80 REP MEANS 91.70 94.00 92.56 ANALYSIS OF VARIANCE FOR Ty le song sau trong =============================================================================== SV DF SS MS F =============================================================================== REPLICATION (R) 2 13.5053333 6.7526667 3.53 ns TREAMENT (T) 4 76.7506667 19.1876667 10.02 ** ERROR 8 15.3213333 1.9151667 ------------------------------------------------------------------------------- TOTAL 14 105.5773333 =============================================================================== cv = 1.5% ** = significant at 1% level; ns = not significant  TABLE OF TREAMENT (T) MEANS FOR Ty le song sau trong (%) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREAMENT MEANS DIFFERENCE ------------------------------------------ T1 96.167 6.767 ** T2 93.300 3.900 ** T3 93.500 4.100 ** T4 91.400 2.000 ns T5 (CONTROL) 89.400 - ------------------------------------------ MEAN 92.753 ------------------------------------------ ** = significant at 1% level ns = not significant Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 1.130 2.606 3.791   TABLE OF TREAMENT (T) MEANS FOR Ty le song sau trong (%) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREAMENT RANKS MEANS ------------------------------------------ CT1 1 96.167 a CT2 3 93.300 b CT3 2 93.500 b CT4 4 91.400 bc D/C 5 89.400 c ------------------------------------------ MEAN 92.753 ------------------------------------------ Means followed by a common letter are not significantly different at the 5% level by DMRT. Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 1.130 2.606 3.791  *** END OF ANALYSIS OF VARIANCE RUN *** O FILENAME : B44 TITLE : So nhanh sau trong A N A L Y S I S O F V A R I A N C E RANDOMIZED COMPLETE BLOCK DESIGN REPLICATION (R) = 3 TREATMENT : TREATMENT (T) = 5 T1 = t1 T2 = t2 T3 = t3 T4 = t4 T5 = t5 So nhanh sau trong (nhanh) REP1 REP2 REP3 T1 5.30 5.05 5.01 T2 4.52 4.80 4.63 T3 4.40 4.60 4.56 T4 5.03 4.86 4.99 T5 4.02 3.40 4.40 REP TOTALS 23.27 22.71 23.59 REP MEANS 4.65 4.54 4.72 ANALYSIS OF VARIANCE FOR So nhanh sau trong =============================================================================== SV DF SS MS F =============================================================================== REPLICATION (R) 2 0.07936000 0.03968000 <1 TREATMENT (T) 4 2.51184000 0.62796000 9.01 ** ERROR 8 0.55764000 0.06970500 ------------------------------------------------------------------------------- TOTAL 14 3.14884000 =============================================================================== cv = 5.7% ** = significant at 1% level  TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR So nhanh sau trong (nhanh) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT MEANS DIFFERENCE ------------------------------------------ T1 5.120 1.180 ** T2 4.650 0.710 * T3 4.520 0.580 * T4 4.960 1.020 ** T5 (CONTROL) 3.940 - ------------------------------------------ MEAN 4.638 ------------------------------------------ ** = significant at 1% level * = significant at 5% level Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 0.216 0.497 0.723   TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR So nhanh sau trong (nhanh) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT RANKS MEANS ------------------------------------------ t1 1 5.120 a t2 3 4.650 ab t3 4 4.520 b t4 2 4.960 ab t5 5 3.940 c ------------------------------------------ MEAN 4.638 ------------------------------------------ Means followed by a common letter are not significantly different at the 5% level by DMRT. Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 0.216 0.497 0.723  *** END OF ANALYSIS OF VARIANCE RUN *** 9) O FILENAME : B45 TITLE : So la sau 6 thang trong A N A L Y S I S O F V A R I A N C E RANDOMIZED COMPLETE BLOCK DESIGN REPLICATION (R) = 3 TREATMENT : TREATMENT (T) = 5 T1 = CT1 T2 = CT2 T3 = CT3 T4 = CT4 T5 = D/C So la sau 6 thang trong (la) REP1 REP2 REP3 T1 24.00 25.52 26.14 T2 23.40 22.10 25.42 T3 22.80 21.10 21.11 T4 24.00 23.20 24.05 T5 23.50 22.30 22.75 REP TOTALS 117.70 114.22 119.47 REP MEANS 23.54 22.84 23.89 ANALYSIS OF VARIANCE FOR So la sau 6 thang trong =============================================================================== SV DF SS MS F =============================================================================== REPLICATION (R) 2 2.85372000 1.42686000 1.38 ns TREATMENT (T) 4 20.35356000 5.08839000 4.92 * ERROR 8 8.27408000 1.03426000 ------------------------------------------------------------------------------- TOTAL 14 31.48136000 =============================================================================== cv = 4.3% * = significant at 5% level; ns = not significant  TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR So la sau 6 thang trong (la) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT MEANS DIFFERENCE ------------------------------------------ T1 25.220 2.370 * T2 23.640 0.790 ns T3 21.670 -1.180 ns T4 23.750 0.900 ns T5 (CONTROL) 22.850 - ------------------------------------------ MEAN 23.426 ------------------------------------------ * = significant at 5% level ns = not significant Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 0.830 1.915 2.786   TABLE OF TREATMENT (T) MEANS FOR So la sau 6 thang trong (la) (AVE. OVER 3 REPS) ------------------------------------------ TREATMENT RANKS MEANS ------------------------------------------ CT1 1 25.220 a CT2 3 23.640 abc CT3 5 21.670 c CT4 2 23.750 ab D/C 4 22.850 bc ------------------------------------------ MEAN 23.426 ------------------------------------------ Means followed by a common letter are not significantly different at the 5% level by DMRT. Comparison S.E.D. LSD(5%) LSD(1%) 2-T means 0.830 1.915 2.786  *** END OF ANALYSIS OF VARIANCE RUN *** 10) O FILENAME : B46 TITLE : So bong tren cay A N A L Y S I S O F V A R I A N C E RANDOMIZED COMPLETE BLOCK DESIGN REPLICATION (R) = 3 TREATMENT : TREATMENT (T) = 5 T1 = CT1 T2 = CT2 T3 = CT3 T4 = CT4 T5 = D/C So bong/c©y sau 6 thang (bong/c©y) REP1 REP2 REP3 T1 11.05 11.40 10.94 T2 10.00 10.70 10.98 T3 9.70 10.15 10.24 T4 10.40 10.05 10.30 T5 9.37 10.03 9.55 REP TOTALS 50.52 52.33 52.01 REP MEANS 10.10 10.47 10.40 ANALYSIS OF VARIANCE FOR So bong/c©y sau 6 thang =============================================================================== SV DF SS MS F =============================================================================== REPLICATION (R) 2 0.37324000 0.18662000 2.08 ns TREATMENT (T) 4 3.75456000 0.93864000 10.47 ** ERROR 8 0.71696000 0.08962000 ------------------------------------------------------------------------------- TOTAL 14 4.84476000 =============================================================================== cv = 2.9% ** = significant at 1% level; ns = not significant  ._.