Nghiên cứu cải tạo hệ thống xử lý nước thải công ty cổ phần XNK Bà Rịa Vũng Tàu xí nghiệp chế biến thủy sản xuất khẩu I công suất 300 m3/ngày

I.1. Giôùi thieäu: Nöôùc Vieät Nam vôùi hôn 3000 km chieàu daøi ñöôøng bôø bieån vaø coù nhieàu hoà, soâng, suoái trong ñaát lieàn. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây ñaõ phaùt trieån ngaønh ñaùnh baét vaø nuoâi troàng thuyû haûi saûn moät caùch nhanh choùng. Trong caû nöôùc, nhöõng vuøng coù ñieàu kieän töï nhieân thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån ngaønh thuyû saûn coù theå keå ñeán nhö Nha Trang – Khaùnh Hoaø, Baø Ròa – Vuõng Taøu, Caàn Thô, Caø Mau… Nhöõng vuøng naøy khoâng chæ döøng laïi ôû vieäc ñaùnh baét töï nhieân, ngaønh thuyû saûn Vieät Nam coøn phaùt trieån theâm lónh vöïc nuoâi troàng vaø cheá bieán thuyû haûi saûn. Saûn phaåm vì theá theâm phaàn ña daïng, töø caùc maët haøng töôi soáng ñoâng laïnh cho ñeán caùc maët haøng ñaõ qua sô cheá vaø caû nhöõng maët haøng cheá bieán saün phuø hôïp vôí moïi nhu caàu ña daïng cuûa thò tröôøng trong nöôùc. Hôn nöõa, saûn phaåm cuõng ñaùp öùng ñöôïc caû nhu caàu xuaát khaåu. Ñaëc bieät ngaønh nuoâi troàng, cheá bieán thuyû haûi saûn laø moät trong nhöõng ngaønh kinh teá muõi nhoïn cuûa Vieät Nam trong nhöõng naêm qua. Saûn löôïng xuaát khaåu khoâng ngöøng gia taêng caû veà soá löôïng vaø chaát löôïng, moãi naêm ñoùng goùp vaøo nguoàn thu quoác gia haøng tyû USD. Xí nghieäp cheá bieán thuyû saûn xuaát khaåu I thuoäc Coâng ty coå phaàn cheá bieán XNK thuyû saûn Baø Ròa – Vuõng Taøu (thöông hieäu Baseafood) laø moät trong nhöõng xí nghieäp cheá bieán caùc loaïi haøng thuyû saûn, xuaát khaåu thuyû saûn, cung öùng vaät tö haøng hoaù, phuïc vuï kinh doanh thuyû saûn. Beân caïnh nhöõng ñoùng goùp tích cöïc vaøo vieäc phaùt trieån kinh teá ñòa phöông thì caùc vaán ñeà moâi tröôøng cuûa nhaø maùy cuõng caàn ñöôïc quan taâm ñuùng möùc ñaëc bieät laø vaán ñeà nöôùc thaûi. I.2. Muïc tieâu cuûa ñoà aùn: Tìm hieåu hieän traïng oâ nhieãm nöôùc thaûi vaø heä thoáng xöû lí nöôùc thaûi hieän coù cuûa cuûa Xí nghieäp cheá bieán thuyû haûi saûn. Töø ñoù ñeà xuaát thieát keá, caûi taïo heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi môùi thích hôïp, ñaûm baûo nöôùc sau xöû lyù ñaït Tieâu chuaån TCVN 6984 : 2001, giuùp cho nhaø maùy coù theå töï xöû lyù nöôùc thaûi, thöïc hieän toát caùc quy ñònh veà baûo veä moâi tröôøng cuûa Nhaø nöôùc Vieät Nam ñoàng thôøi ñaûm baûo söï phaùt trieån oån ñònh cuûa nhaø maùy. I.3. Tính caáp thieát cuûa ñoà aùn: Nôi cheá bieán cuûa Xí nghieäp hieän chöa coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung. Do ñoù, caùc nhaø maùy ñaët trong khu coâng nghieäp phaûi töï xöû lyù nöôùc thaûi saûn xuaát cuûa mình. Tröôùc ñaây, Xí nghieäp ñaõ ñaàu tö xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi coâng suaát 150 m3/ngaøy. Tuy nhieân, hieän nay do nhu caàu thò tröôøng neân Xí nghieäp ñaàu tö gia taêng saûn luôïng. Do ñoù, soá löôïng vaø thaønh phaàn nöôùc thaûi cuûa nhaø maùy ñaõ thay ñoåi nhieàu, cuï theå laø löu löôïng vaø noàng ñoä oâ nhieãm ñaõ gia taêng ñaùng keå, heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi bò quaù taûi vaø xuoáng caáp, khoâng coøn phuø hôïp. Vôùi thöïc traïng ñoù, yeâu caàu tröôùc maét cuûa Xí nghieäp laø phaûi ñaàu tö xaây döïng moät heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi môùi phuø hôïp nhaèm ñaûm baûo veä sinh moâi tröôøng ñoàng thôøi goùp phaàn oån ñònh phaùt trieån saûn xuaát. I.4. Caùc phöông phaùp thöïc hieän: Ñoà aùn ñöôïc thöïc hieän döïa treân caùc phöông phaùp sau: Phöông phaùp nghieân cöùu taøi lieäu. Phöông phaùp tieáp caän thu thaäp thoâng tin. Phöông phaùp xöû lyù caùc thoâng tin ñònh tính vaø ñònh löôïng. I.5. Caùc böôùc thöïc hieän Ñoà aùn: Tham khaûo caùc taøi lieäu veà nuoâi troàng thuyû haûi saûn Vieät Nam, caùc taøi lieäu coù lieân quan ñeán quy trình cheá bieán thuyû haûi saûn. Tham khaûo caùc taøi lieäu lieân quan ñeán caùc quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi. Tìm hieåu tính chaát nöôùc thaûi ñaëc tröng cuûa Xí nghieäp, nguoàn thaûi vaø löu löôïng thaûi. Tìm hieåu heä thoáng xöû lí nöôùc thaûi cuõ. Ñeà ra quy trình xöû lyù nöôùc thaûi môùi. Tính toaùn thieát keá vaø öôùc tính giaù thaønh toaøn boä heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi môùi. Xöû lyù vaên baûn, soá lieäu, baûn veõ treân caùc phaàn meàm maùy tính öùng duïng. II.1. Sô löôïc veà ngaønh cheá bieán thuyû haûi saûn ôû Vieät Nam: Ngaønh thuyû haûi saûn nöôùc ta trong nhöõng naêm qua ñaõ töøng böôùc phaùt trieån vaø coù ñoùng goùp quan troïng vaøo hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa ñaát nöôùc ñoàng thôøi goùp phaàn giaûi quyeát haøng traêm ngaøn vieäc laøm cho ngöôøi daân. Naêm 1980, saûn löôïng thuyû saûn caû nöôùc ñaït 558,66 ngaøn taán, trong ñoù xuaát khaåu 2,72 ngaøn taán, ñaït giaù trò kim ngaïch 11,3 trieäu USD. Ñeán naêm 2001, saûn löôïng laø 2.226,9 ngaøn taán (taêng 4 laàn), xuaát khaåu taêng 132 laàn vaø giaù trò kim ngaïch laø 1.760 trieäu USD (taêng 155 laàn). Saûn löôïng xuaát khaåu thuyû haûi saûn ñeán naêm 2004 ñaït 2 trieäu taán, thu veà 2 tyû 397 trieäu USD trong ñoù rieâng maët haøng toâm chieám 40% veà saûn löôïng vaø 52% veà giaù trò vaø phaán ñaáu ñeán naêm 2010 giaù trò xuaát khaåu toâm ñaït 2 tyû USD. Vaø ngaønh thuyû saûn ñaõ coù nhöõng tieán boä ñaùng keå veà gaén keát giöõa yeâu caàu thò tröôøng ngoaøi nöôùc (veà soá löôïng, chaát löôïng, an toaøn veä sinh thöïc phaåm) vôùi thöïc tieãn saûn xuaát kinh doanh cheá bieán, nuoâi troàng, khai thaùc… Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp cheá bieán xuaát khaåu trong ngaønh thuyû saûn, ñeán nay ñaõ coù nhöõng böôùc tieán quan troïng trong vieäc ñoåi môùi coâng ngheä, naâng cao söùc caïnh tranh. Ñaõ coù nhieàu doanh nghieäp ñöôïc EU coâng nhaän ñuû ñieàu kieän an toaøn veä sinh vaø ñöôïc caáp giaáy pheùp vaøo thò tröôøng Myõ. Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng lôïi ích mang laïi, ngaønh cheá bieán thuyû haûi saûn cuõng taïo ra nhöõng moái lo veà moâi tröôøng coù theå keå ñeán nhö: ñaùnh baét gaàn bôø, ñaùnh baét khoâng theo muøa, söû duïng löôùi coù maét nhoû, vieäc phaù röøng ngaäp maën ñeå hình thaønh caùc oâ vuoâng toâm…Ngoaøi ra ngaønh cheá bieán thuyû haûi saûn coøn taïo ra moät löôïng nöôùc thaûi raát lôùn trong caùc quy trình cheá bieán saûn phaåm, nöôùc thaûi naøy ñaõ vaø ñang laø moái quan taâm cuûa caùc cô quan moâi tröôøng. II.2 Toång quan Xí nghieäp Cheá bieán Thuyû saûn Xuaát khaåu I (Xí nghieäp I) : II.2.1 Giôùi thieäu sô löôïc veà Coâng ty coå phaàn: Coâng ty coå phaàn cheá bieán XNK thuyû saûn Baø Ròa – Vuõng Taøu (thöông hieäu Baseafood) tröôùc ñaây laø moät doanh nghieäp cuûa nhaø nöôùc vôí teân goïi “Coâng ty Cheá bieán XNK Thuyû saûn Tænh BR – VT “, sau ñoù ñöôïc coå phaàn hoaù theo quyeát ñònh soá 23311/QÑ.UB ngaøy 07/5/2004 cuûa UBND Tænh BR – VT vaø goàm caùc ñôn vò tröïc thuoäc sau: - Chi nhaùnh coâng ty taïi TP.HCM. - Xí nghieäp Cheá bieán Thuyû saûn Xuaát khaåu I taïi Baø Ròa. - Xí nghieäp Cheá bieán Thuyû saûn Xuaát khaåu II taïi Vuõng Taøu. - Xí nghieäp Cheá bieán Thuyû saûn Xuaát khaåu III taïi Phöôùc Haûi. - Xí nghieäp Cheá bieán Thuyû saûn Xuaát khaåu IV taïi Baø Ròa. - Xí nghieäp Cheá bieán Thuyû saûn Xuaát khaåu V taïi Long Haûi. Caùc xí nghieäp I, III, IV, V tröôùc naêm 1991 tröïc thuoäc Coâng ty Cheá bieán XNK Thuyû saûn Ñoàng Nai, sau ñoù theo quyeát ñònh soá: 388/HÑBT ngaøy 20/11/1991 vaø Quyeát ñònh soá 1768 TS/TV ngaøy 26/9/1992 cuûa UBND Tænh BR –VT, Coâng ty Cheá bieán XNK Thuyû saûn Vuõng Taøu vaø Coâng ty Cheá bieán XNK Thuyû saûn Ñoàng Nai hôïp nhaát thaønh Coâng ty Cheá bieán XNK Thuyû saûn BR –VT vaø chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng töø ngaøy 01/01/1993. Ngay sau khi coâng ty tieán haønh coå phaàn hoaù vaø ñi vaøo hoaït ñoäng thì toác ñoä phaùt trieån cuûa haàu heát caùc xí nghieäp ñaõ töøng böôùc oån ñònh vaø vöôn leân maïnh meõ. Trong ñoù Xí nghieäp I laø xí nghieäp lôùn maïnh nhaát cuûa coâng ty. II.2.2 Toång quan veà Xí nghieäp Cheá bieán Thuyû saûn Xuaát khaåu I: II.2.2.1 Giôùi thieäu: Teân Xí nghieäp: Xí nghieäp Cheá bieán Thuyû saûn Xuaát khaåu I. _ Xí nghieäp I coù teân giao dòch vôùi nöôùc ngoaøi laø “EXPORT SEAFOOD PROCESSING FACTORY I” goïi taét laø F.34. _ Ñòa chæ : Xí nghieäp Cheá bieán Thuyû saûn Xuaát khaåu I, quoác loä 51A, phöôøng Phöôùc Trung, Thò Xaõ Baø Ròa, Tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu. _ Dieän tích : 42.000 m2 _ Ñieän thoaïi : 064. 824075 –837312. _ Fax : 064.825545 _ Hình thöùc ñaàu tö : 100% voán ñaàu tö nhaø nöôùc. Chöùc naêng vaø nhieäm vuï: Chöùc naêng vaø nhieäm vuï chuû yeáu cuûa Xí nghieäp I laø cheá bieán caùc loaïi haøng thuyû saûn, xuaát khaåu thuyû saûn, cung öùng vaät tö haøng hoaù, phuïc vuï kinh doanh thuyû saûn. Ngoaøi chöùc naêng treân, ngaøy 30/11/1993 UBND Tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu ñaõ ban haønh theâm Quyeát ñònh soá 708/QÑUBT veà vieäc boå sung cho Xí nghieäp Cheá bieán Thuyû saûn Xuaát khaåu I ñöôïc kinh doanh xuaát khaåu haøng noâng laâm saûn caùc loaïi. Caùc hoaït ñoäng thöïc tieãn: _ Tröôùc ñaây, Xí nghieäp I chæ coù 2 thò tröôøng quan troïng laø Haøn Quoác vaø Nhaät Baûn. Vaøi naêm gaàn ñaây, vôùi nhöõng coá gaéng caûi thieän chaát löôïng saûn phaåm vaø chuû ñoäng tìm kieám khaùch haøng thoâng qua hoäi chôï trieåm laõm trong vaø ngoaøi nöôùc, thoâng qua caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng khaùc thì thò tröôøng cuûa Xí nghieäp ñaõ môû roäng raát nhieàu. Cuï theå Xí nghieäp ñaõ tìm ra ñöôïc nhöõng khaùch haøng chuû löïc môùi nhö thò tröôøng Nga, Taây Ban Nha, UÙc , Trung Ñoâng vaø caùc thò tröôøng truyeàn thoáng nhö Nhaät Baûn, Haøn Quoác, Hoàng Koâng, Malaysia, Philippin… Vôùi cô sôû vaät chaát hieän coù, Xí nghieäp I ñaõ ñaùp öùng phaàn lôùn caùc tieâu chuaån kyõ thuaät saûn xuaát cho caùc thò tröôøng khoù tính nhö Nhaät Baûn, Myõ…Do ñoù kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Xí nghieäp cuõng vì theá maø taêng nhanh cuï theå naêm 1994 ñaït 1,95 trieäu USD, ñeán naêm 2000 ñaït 4 trieäu USD, naêm 2001 laø 8,6 trieäu USD, naêm 2002 laø 9,5 trieäu USD, ñeán naêm 2003 ñaït 11 trieäu USD, naêm 2004 hôn 12 trieäu USD vaø 2005 laø 15 trieäu USD. Döï kieán kim ngaïch seõ taêng nhanh trong nhöõng naêm sau. II.2.2.2. Cô caáu toå chöùc saûn xuaát kinh doanh vaø quaûn lí: II.2.2.2.1.Sô ñoà maët baèng toång theå Xí nghieäp I: Ñöôøng nhöïa noäi boä Coång I Coång II Baûo veä Vaên phoøng Xí nghieäp I WC Hoa vieân Nhaø xe coâng nhaân Gieáng 1 Hoa vieân Hoà Nöôùc 1 WC Nhaø xe vaên phoøng Gieáng 2 Phoøng maùy Phaân xöôûng saûn xuaát Surimi Nhaø aên Xí nghieäp I Hoà nöôc 2 Nhaø nghæ coâng nhaân P.baûo hoä Phoøng cheá bieán 2 Phoøng cheá bieán 1 P.ñieàu haønh Xí nghieäp IV WC Kho muoái Boàn coû caây xanh Nhaø ñieàu haønh Traïm xöû lí nöôùc thaûi Hình 1: Sô ñoà maët baèng Xí nghieäp I II.2.2.2.2.Cô caáu toå chöùc saûn xuaát kinh doanh: Xí nghieäp Cheá bieán Thuyû saûn Xuaát khaåu I goàm coù 2 phaân xöôûng (phaân xöôûng saûn xuaát surimi vaø phaân xöôûng saûn xuaát caùc maët haøng thuyû saûn ñoâng laïnh), 4 phoøng nghieäp vuï vaø 1 cöûa haøng baøn leû. Tuy nhieân töø thaùng 2 naêm 2005 phaân xöôûng saûn xuaát surimi ñaõ ngöøng hoaït ñoäng theo chæ thò cuûa coâng ty. Veà hoaït ñoäng saûn xuaát: do ñaëc ñieåm, ñaëc thuø cuûa ngaønh cheá bieán thuyû saûn laø moät ngaønh cheá bieán coâng nghieäp thöïc phaåm neân coâng ngheä chuû yeáu laø thuû coâng. Saûn phaåm laøm ra do baøn tay ngöôøi lao ñoäng cuûa coâng nhaân laø 80%, coøn laïi 20% laø cô giôùi hoaù. Vaø do ñoøi hoûi yeâu caàu kyõ thuaät cheá bieán phaûi tæ mæ, chính xaùc, kheùo leùo neân löïc löôïng lao ñoäng nöõ chieám 90% trong toång soá caùn boä coâng nhaân vieân toaøn xí nghieäp. Toång soá caùn boä coâng nhaân vieân cuûa xí nghieäp laø 610 ngöôøi, trong ñoù: + Ban giaùm ñoác: 3 ngöôøi. + Ban quaûn ñoác : 5 ngöôøi. + Nhaân vieân phoøng keá hoaïch: 7 ngöôøi. + Nhaân vieân keá toaùn taøi vuï: 8 ngöôøi. + Nhaân vieân toå chöùc haønh chaùnh: 5 ngöôøi. + Nhaân vieân phoøng kyõ thuaät vaø KCS: 20 ngöôøi. + Nhaân vieân phuïc vuï vaø laùi xe: 23 ngöôøi. + Nhaân vieân quaûn lyù maùy moùc thieát bò: 16 ngöôøi. + Nhaân vieân thu mua: 4 ngöôøi. + Coâng nhaân tröïc tieáp saûn xuaát: 519 ngöôøi (coù 441 ngöôøi lao ñoäng thöôøng xuyeân vaø 78 ngöôøi lao ñoäng theo thôøi vuï). Soá lao ñoäng coù trình ñoä ñaïi hoïc: 16 ngöôøi; cao ñaúng: 18 ngöôøi; trung caáp: 24 ngöôøi; sô caáp: 19 ngöôøi. Heä thoáng toå chöùc quaûn lyù cuûa Xí nghieäp I ñöôïc theå hieän theo sô ñoà sau: BAN GIAÙM ÑOÁC PHOØNG TOÅ CHÖÙC HAØNH CHAÙNH PHOØNG KEÁ TOAÙN PHOØNG KEÁ HOAÏCH PHOØNG KYÕ THUAÄT Toå caáp döôõng Toå KCS Toå baûo veä PHAÂN XÖÔÛNG CÔ ÑIEÄN LAÏNH VAØ SAÛN XUAÁT NÖÔÙC ÑAÙ PHAÂN XÖÔÛNG CHEÁ BIEÁN ÑOÂNG LAÏNH Toå söûa chöõa Toå vaän haønh Toå caáp döôõng Toå baùo goùi Toå thaønh phaåm Toå cheá bieán Toå tieáp nhaän Hình 2: Sô ñoà toå chöùc quaûn lyù Xí nghieäp I Ban Giaùm Ñoác: Ñaây laø boä phaän ñöùng ñaàu xí nghieäp chòu traùch nhieäm cao nhaát veà hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa xí nghieäp. Ban Giaùm Ñoác goàm : Giaùm ñoác : Chòu traùch nhieäm chung, ñieàu haønh taát caû caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa xí nghieäp. Quyeát ñònh giaù mua nguyeân vaät lieäu, giaù baùn thaønh phaåm, kyù keát caùc hôïp ñoàng, xaây döïng caùc döï aùn. Chòu traùch nhieäm veà moïi hoaït ñoäng kinh doanh tröôùc Ban Giaùm Ñoác coâng ty, veà hieäu quaû kinh teá cuûa ñôn vò vaø möùc thu nhaäp cuûa caùn boä coâng nhaân vieân. Phoù giaùm ñoác kinh doanh : Chòu traùch nhieäm veà tieâu thuï thaønh phaåm, nguyeân vaät lieäu cho saûn xuaát, leân nhöõng keá hoaïch xaây döïng caùc phöông aùn giaù thaønh, giaù baùn saûn phaåm, ñeà xuaát thieát keá maãu maõ saûn phaåm phuø hôïp vôùi töøng loaïi thò tröôøng, tham gia kyù keát caùc hôïp ñoàng kinh teá, giao nhieäm vuï thieát keá maãu maõ saûn phaåm, trieån khai keá hoaïch saûn xuaát kinh doanh cho phoøng keá hoaïch ñoàng thôøi tham möu cho giaùm ñoác veà caùc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa xí nghieäp. Phoù giaùm ñoác kyõ thuaät : Chòu traùch nhieäm veà kyõ thuaät, chaát löôïng, phaåm chaát cuûa saûn phaåm, giao nhieäm vuï nghieân cöùu saûn phaåm môùi cho phoøng kyõ thuaät ñoàng thôøi tham möu cho giaùm ñoác veà maët kyõ thuaät, coâng ngheä cheá bieán saûn phaåm. Heä thoáng phoøng ban: Phoøng kyõ thuaät : Chòu traùch nhieäm veà kyõ thuaät coâng nghieäp, vaän duïng coâng ngheä trong saûn xuaát saûn phaåm, theo doõi kieåm tra quy trình saûn xuaát, löu tröõ vaø phaân boå hoà sô theo doõi saûn xuaát vaø hoà sô quaûn lyù chaát löôïng, kieåm tra chaát löôïng saûn phaåm, tröïc tieáp laøm vieäc vôùi trung taâm quaûn lyù chaát löôïng saûn phaåm, nghieân cöùu saûn phaåm môùi, aùp duïng caùc tieáp boä khoa hoïc kyõ thuaät vaøo saûn xuaát. Phoøng nhaân söï tieàn löông : Quaûn lyù caùc vaán ñeà veà nhaân söï cuûa xí nghieäp, theo doõi thôøi gian laøm vieäc cuûa caùn boä, coâng nhaân vieân, baûo quaûn vaên thöa, chöùng töø, soå saùch, tröïc tieáp kieán thieát xaây döïng vaø leân keá hoaïch xaây döïng caûi taïo laïi xí nghieäp, ñôøi soáng khu taäp theå, ñoùn tieáp khaùch haøng ñeán laøm vieäc taïi xí nghieäp. Phoøng keá hoaïch kinh doanh : Chòu traùch nhieäm veà coâng taùc kinh doanh, nghieân cöùu caùc maãu maõ saûn phaåm, caùc coâng cuï môùi phuïc vuï cho nhu caàu saûn xuaát, nghieân cöùu thò tröôøng tieâu thuï vaø thò tröôøng thu mua nguyeân lieäu, quaûn lyù vaø theo doõi khaû naêng tieâu thuï saûn phaåm baøy baùn ôû cöûa haøng baùn leû cuûa xí nghieäp, laäp keá hoaïch thu mua nguyeân vaät lieäu cung öùng vaø caáp phaùt vaät tö, ñoàng thôøi theo doõi trieån khai vieäc thöïc hieän saûn xuaát, keá hoaïch lao ñoäng. Phoøng keá toaùn : Döôùc söï chæ ñaïo cuûa giaùm ñoác, chòu söï chæ ñaïo chuyeân moân cuûa keá toaùn tröôûng coâng ty. Ñaây laø toå chöùc chòu traùch nhieäm veà nghieäp vuï keá toaùn thoáng keâ taøi chính cuûa xí nghieäp, kyù duyeät caùc chöùng töø thanh toaùn, tín duïng hôïp ñoàng, ñeà xuaát quyeát ñònh taøi chính ñeå löïa choïn moät phöông thöùc hoaït ñoäng toái öu, tham möu cho Ban giaùm ñoác trong coâng taùc quaûn lyù taøi chính. Caùc keá toaùn vieân phuï traùch veà vaät tö, taøi saûn coá ñònh, keá toaùn toång hôïp, keá toaùn chi phí saûn xuaát vaø tính giaù thaønh, keá toaùn thanh toaùn, keá toaùn kho nguyeân lieäu vaø thaønh phaåm, thuû quyõ. Phaân xöôûng ñoâng : Ñöùng ñaàu phaân xöôûng laø Ban quaûn ñoác, goàm quaûn ñoác vaø caùc phoù quaûn ñoác (veä sinh coâng nghieäp, kyõ thuaät, vaät tö). Ban quaûn ñoác chòu traùch nhieäm trieån khai thöïc hieän tieáp nhaän nguyeân lieäu vaø cheá bieán caùc loaïi thaønh phaåm ñoâng laïnh theo söï chæ daãn cuûa Ban giaùm ñoác xí nghieäp. Phaân xöôûng cô ñieän laïnh vaø saûn xuaát nöôùc ñaù : Ñöùng ñaàu phaân xöôûng laø Ban quaûn ñoác, goàm quaûn ñoác vaø phoù quaûn ñoác. Ban quaûn ñoác coù nhieäm vuï phaân boå nhaân vieân theo doõi hoaït ñoäng cuûa caùc maùy moùc thieát bò phuïc vuï saûn xuaát cuûa xí nghieäp, bao goàm nhaân vieân vaän haønh, söûa chöõa vaø saûn xuaát nöôùc ñaù phuïc vuï cho saûn xuaát cuûa phaân xöôûng ñoâng, chòu traùch nhieäm tröôùc Ban giaùm ñoác xí nghieäp. II.2.2.3 Daây chuyeàn coâng ngheä saûn xuaát: II.2.2.3.1 Coâng ngheä cheá bieán baïch tuoäc ñoâng laïnh: Sô ñoà qui trình: (a) (b) Phaân côõ, caân Caét haït löïu Nguyeân lieäu Röûa laàn 3 Kieåm tra BTP 2 Röûa laàn 1 Xeáp khuoân Caân Baûo quaûn nguyeân lieäu Caáp ñoâng Röûa laàn 3 Taùch khuoân Xeáp khuoân Sô cheá Maï baêng Caáp ñoâng Kieåm tra BTP laàn 1 Bao goùi Taùch khuoân Quay muoái Doø kim loaïi Maï baêng Röûa laàn 2 Ñoùng thuøng, ghi nhaõn Bao goùi Baûo quaûn Doø kim loaïi (a) (b) Ñoùng thuøng, ghi nhaõn Baûo quaûn Hình 3: Quy trình cheá bieán baïch tuoäc ñoâng laïnh Giaûi thích quy trình: 1. Nguyeân lieäu: Yeâu caàu : _ Nguyeân lieäu nhaän vaøo ñuùng quy caùch, phaûi ñaûm baûo ñuùng chuûng loaïi taïi xí nghieäp duøng ñeå saûn xuaát theo caùc quy trình hieän haønh. _ Baïch tuoäc nguyeân lieäu vaän chuyeån veà xí nghieäp ôû tình traïng ñöôïc baûo quaûn baèng nöôùc ñaù trong duïng cuï saïch, nhieät ñoä £ 40C. _ Baïch tuoäc 1 da (da xanh, da coùc, da soïc, da giaáy, 4 maét), chaát löôïng töôi, raâu baïch tuoäc traéng cho pheùp coù maøu hoàng nheï, khoâng no nöôùc, coù muøi töï nhieân cuûa baïch tuoäc, khoâng coù muøi laï, maøu saéc töï nhieân (da maøu saùng theo chuûng loaïi), hình daùng nguyeân veïn, cho pheùp moãi con ñöùt 1 – 2 raâu, con ñöùt 2 raâu phaûi caùch ra khoâng ñöôïc lieàn nhau, tyû leä soá con ñöùt 2 raâu khoâng quaù 5% trong toång soá, kích côõ, troïng löôïng phuø hôïp vôùi yeâu caàu kyõ thuaät theo quy trình saûn xuaát, khi luoäc chín vò ngoït, thòt saên chaéc, nöôùc luoäc trong, coù maøu hoàng tím ñaëc tröng cuûa nöôùc luoäc baïch tuoäc. _ Khoâng nhaän baïch tuoäc chaám xanh, da chì. 2. Röûa 1: _ Nguyeân lieäu sau khi tieáp nhaän cho röûa qua nöôùc saïch ñeå giaûm thieåu soá löôïng vi sinh vaät treân beà maët vaø loaïi boû taïp chaát. _ Nhieät ñoä nöôùc röûa £ 100C. _ Moãi roå nguyeân lieäu chæ ñöïng 2/3 roå, nhuùng ngaäp vaøo boàn röûa, phaûi xoùc vaø chao trong nöôùc ñeå toaøn boä nguyeân lieäu trong roå saïch taïp chaát. _ Taàn suaát thay nöôùc sau khi röûa tuøy ñoä dô saïch cuûa nguyeân lieäu ban ñaàu, sau khi röûa qua nhieàu roå neáu thaáy nöôùc coù nhieàu taïp chaát vaø baét ñaàu ñuïc thì thay nöôùc. 3. Baûo quaûn: (neáu nguyeân lieäu chöa ñöôïc xöû lyù ngay). _ Yeâu caàu baûo quaûn ñuùng nhieät ñoä, ñuùng thôøi gian nhaèm haïn cheá toái ña söï giaûm chaát löôïng vaø söï phaùt trieån cuûa vi sinh vaät. _ Pha dung dòch nöôùc muoái 3% roài cho ñaù vaøo theo tyû leä ñaù : nguyeân lieäu = 1 : 1 sau ñoù cho nguyeân lieäu vaøo khuaáy troän ñeå toaøn boä nguyeân lieäu ñeàu tieáp xuùc vôùi ñaù, treân cuøng phuû moät lôùp ñaù, nhieät ñoä baûo quaûn phaûi £ 40C, thôøi gian baûo quaûn trong thuøng caùch nhieät khoâng quaù 24 giôø. _ Phaûi coù theû ghi thôøi gian tieáp nhaän ñeå ñieàu haønh saûn xuaát theo doõi phaân chia tieán haønh cheá bieán hôïp lyù. 4. Sô cheá: _ Laøm saïch noäi taïng, boû raêng, maét, mieäng vaø voø con baïch tuoäc ñaõ sô cheá trong nöôùc muoái ñeå laøm saïch taïp chaát baùm treân raâu baïch tuoäc. _ Thao taùc trong thau nöôùc laïnh, trong quaù trình xöû lyù khoâng ñöôïc laøm raùch thaân, ñöùt raâu baïch tuoäc, luoân baûo quaûn nguyeân lieäu vaø baùn thaønh phaåm trong nöôùc muoái 3%, nhieät ñoä nöôùc duøng ñeå xöû lyù vaø baûo quaûn £ 100C. _ Daây chuyeån saûn xuaát lieân tuïc, khoâng öù ñoïng quaù 10kg baùn thaønh phaåm treân 4 coâng nhaân trong luùc xöû lyù. 5. Kieåm tra BTP 1: _ Kieåm tra baùn thaønh phaåm sô cheá phaûi saïch noäi taïng, raêng, maét, neáu khoâng ñaït yeâu caàu phaûi traû veà coâng ñoaïn tröôùc, baùn thaønh phaåm ñaït yeâu caàu ñöôïc ñöa qua baøn soi kieåm tra kyù sinh truøng nhaèm loaïi boû nhöõng con coù kyù sinh truøng vaø soùt taïp chaát. _ Coâng nhaân cho saûn phaåm ñeàu leân baøn soi sao cho töøng ñôn vò saûn phaåm khoâng ñöôïc choàng leân nhau, vöøa soi vöøa nhaët leân xem trong khoang buïng ñeå phaùt hieän kyù sinh truøng, thao taùc nheï nhaøng traùnh laøm hö hoûng saûn phaåm (thöôøng thì loâ naøo coù nhieãm kyù sinh truøng thì gaàn nhö caû loâ ñeàu coù, raát deã phaùt hieän). _ Baïch tuoäc coù kyù sinh truøng phaûi ñöôïc loaïi boû laøm pheá lieäu. 6. Quay muoái: _ Quay muoái nhaèm laøm saên chaéc cô thòt baïch tuoäc, deã xeáp khuoân theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng. _ Cho ñaù vaøo thuøng quay vôùi tæ leä 1 ñaù : 1 baïch toäc : ½ nöôùc muoái 3%, nhieät ñoä £ 100 C. Thôøi gian quay muoái töø 20 – 30 phuùt/meû (con baïch tuoäc saên cöùng vaø taïo boâng laø ñöôïc). 7. Röûa 2: _ Baùn thaønh phaåm sau quay muoái vôùt ra cho röûa trong thuøng nöôùc saïch ñeå loaïi boû bôùt muoái trong baïch tuoäc, nhieät ñoä nöôùc röûa £ 100C, sau ñoù ñeå raùo nöôùc. a. Caùc coâng ñoaïn tieáp theo sau a ñeå saûn xuaát saûn phaåm baïch tuoäc nguyeân con laøm saïch: 8. Phaân côõ, caân: _ Phaân côõ tuøy theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng. 5 – 15 con/kg; 26 – 40 con/kg; 16 – 25 con/kg; 41 – 60 con/kg; vaø 61 con/lg trôû leân. _ Cho ñuùng theû côõ vaøo roå vaø phaân côõ. _ Caân tuøy theo loaïi haøng block hoaëc haøng IQF coù löôïng phuï troäi caùc côõ nhö sau: 5 – 15 vaø 16 – 25 con/kg caân phuï troäi 5% 26 – 40 vaø 41 – 60 con/kg caân phuï troäi 7% Treân 60 con/kg caân phuï troäi 8%. 9. Röûa 3: _ Röûa baùn thaønh phaåm qua 2 nöôùc, nhieät ñoä nöôùc röûa £ 100C. + Laàn 1 : Nöôùc saïch. + Laàn 2 : Nöôùc muoái 3%. _ Thay nöôùc sau khi röûa 10 roå. Sau ñoù ñeå raùo 5 phuùt tröôùc khi xeáp khuoân. 10. Xeáp khuoân: _ Xeáp khuoân ñeå taïo hình cho saûn phaåm, taïo myõ quan ñoái vôùi khaùch haøng. _ Haøng IQF xeáp rôøi töøng con moät, taïo hình boâng hoa, saûn phaåm khoâng ñöôïc dính vaøo nhau. _ Haøng block xeáp hoa 2 maët, chuù yù maët treân phaûi ñeïp vaø ñöôïc xeáp theo haøng, thaúng loái. Quy ñònh caùch xeáp ñoái vôùi haøng 2kg/block nhö sau : Baûng 1: Quy caùch saép xeáp baïch tuoäc Xeáp Sise Haøng Con 16/25 4 5 26/40 4 6 41/60 5 6 61/80 5 8 81/100 7 7 _ Ñaët theû côõ uùp maët döôùi ñaùy khuoân, khoâng ñeå toàn quaù 30 khuoân sau khi xeáp 11. Caáp ñoâng: _ Caáp ñoâng thôøi gian nhanh nhaèm baûo veä chaát löôïng saûn phaåm. _ Caáp ñoâng theo töøng loaïi saûn phaåm block, IQF. _ Chaâm nöôùc : chæ chaâm nöôùc vôùi haøng ñoâng block, nöôùc chaâm khuoân phaûi laø nöôùc saïch vaø coù nhieät ñoä £ 100C. + Haøng ñoâng 2 kg/bolck chaâm nöôùc 200 gr/block. + Haøng ñoâng 0,8 kg/block chaâm nöôùc 150 gr/block. _ Kieåm tra tuû ñoâng tröôùc khi cho saûn phaåm vaøo nhieät ñoä tuû phaûi ñaït -100C ñeán -150C, neáu tuû ñaày phaûi cho saûn phaåm vaøo phoøng chôø ñoâng, thôøi gian chôø khoâng quaù 2 giôø, nhieät ñoä phoøng chôø töø -1 ¸ -40C. _ Thôøi gian caáp ñoâng £ 4h vaø sau khi caáp ñoâng nhieät ñoä trung taâm saûn phaåm £ -180 C. 12. Taùch khuoân: _ Khi ra tuû caàn taùch khuoân nhanh, nheï nhaøng traùnh laøm vôõ, laøm rôi saûn phaåm. _ Duøng nöôùc coù nhieät ñoä 250C ñeå laøm taêng nhieät ñoä cuûa khuoân, nhuùng ñaùy khuoân vaøo nöôùc trong 3 giaây, khoâng ñeå beà maët block saûn phaåm tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi nöôùc. 13. Maï baêng: _ Maï baêng saûn phaåm block baèng nöôùc saïch, nhuùng block coù nhieät ñoä £ 50 C, thao taùc nhanh, nheï nhaøng khoâng quaù 3 giaây. 14. Bao goùi: _ Bao goùi nhaèm baûo veä chaát löôïng saûn phaåm, ngoaøi ra coøn ñaùp öùng nhu caàu thöông maïi cuûa khaùch haøng. Moãi block cho vaøo moät tuùi PE roài haøn kín mieäng tuùi, ñoái vôùi haøng IQF caân töø 1,05 – 1,08 cho vaøo 1 tuùi PE. 15. Doø kim loaïi: _ Cho taát caû caùc saûn phaåm sau khi bao goùi qua maùy doø kim loaïi nhaèm loaïi boû caùc saûn phaåm nhieãm kim loaïi, ñaûm baûo an toaøn cho ngöôøi tieâu duøng. 16. Ñoùng thuøng, ghi nhaõn: _ Ñoùng thuøng ñeïp, chaéc chaén, ñuùng quy caùch, ghi nhaõn ñaày ñuû ñaûm baûo tính thöông maïi cuûa khaùch haøng. Thôøi gian töø khi bao goùi ñeán khi nhaäp kho khoâng quaù 30 phuùt. _ Cho 6 block vaøo 1 thuøng carton, hoaëc theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng, 1 thuøng ñai 2 ngang, 2 doïc. Qui ñònh maøu daây cho caùc kích côõ sau: 5/15 con/kg : maøu ñoû 26/40 con/kg : maøu vaøng 6/25 con/kg : maøu xanh döông 41/60 con/kg : maøu traéng. _ Ghi ñaày ñuû caùc kyù hieäu treân thuøng nhö : côõ, ngaøy saûn xuaát, haïn söû duïng, höôùng daãn söû duïng, teân saûn phaåm (teân khoa hoïc : octopus spp, teân thöông maïi : FROZEN WHOLE CLEANED OCTOPUS), code EU, saûn xuaát taïi Vieät Nam. 17. Baûo quaûn: _ Thaønh phaàn sau khi ñoùng thuøng soá löôïng khoâng quaù 20 thuøng ñem baûo quaûn kho laïnh, nhieät ñoä kho £ -180C, thôøi gian baûo quaûn £ 24 thaùng. _ Ñieàu kieän baûo quaûn toát ñeå öùc cheá hoaït ñoäng cuûa vi sinh vaät, haïn cheá söï giaûm caáp chaát löôïng. b. Caùc coâng ñoaïn tieáp theo ñeå saûn xuaát saûn phaåm baïch tuoäc caét haït löïu : 8. Caét haït löïu: _ Caét raâu baïch tuoäc thaønh maãu haït löïu coù chieàu daøi töø 1,3 – 1,8 cm/maãu, rieâng ñoái vôùi thaân caét chieàu daøi 1,3 – 1,8 cm/maãu; chieàu ngang 1 cm/maãu. _ Caùc maãu haït löïu phaûi taùch rôøi nhau, kích côõ ñoàng ñieàu, boû choùp raâu baïch tuoäc vaø suïn cöùng. 9. Kieåm tra baùn thaønh phaåm laàn 2: _ Baùn thaønh phaåm ñöôïc caét xong chuyeån qua baøn soi, kieåm tra thaät kyõ taïp chaát laï baùm theo, loaïi boû taïp chaát, traû veà coâng ñoaïn tröôùc caùc maãu haït löïu dính lieàn nhau vaø khaùc côõ. 10. Caân: _ Caân phuï troäi 12,5 – 15% ñoái vôùi haøng 2 kg/block (caân 2,25 – 2,3 kg/block). 11. Röûa 3: _ Röûa baùn thaønh phaåm qua 3 nöôùc, nhieät ñoä nöôùc röûa £ 100 C. Laàn 1 : Nöôùc saïch coù pha P3 (12a) 1 ‰ (ngaâm thôøi gian 1 phuùt) Laàn 2 : ………………………………………………………0,75‰ Laàn 3 : ………………………………..……………………0,5‰. _ Sau ñoù röûa laïi baèng nöôùc saïch, ñeå raùo tröôùc khi xeáp khuoân. _ Thay nöôùc sau 10 laàn röûa. 12. Xeáp khuoân: _ Baùn thaønh phaåm sau khi röûa ñöôïc ñoå xoùa vaøo khuoân vaø beà maët block haøng phaûi baèng phaúng, khoâng ñöôïc loài loõm. 13. Caáp ñoâng : _ Ñoâng sômi block, chaâm nöôùc 100 gr/block. Nöôùc chaâm khuoân phaûi laø nöôùc saïch vaø coù nhieät ñoä £ 100C, thôøi gian caáp ñoâng khoâng quaù 4 giôø. Sau khi caáp ñoâng nhieät ñoä trung bình saûn phaåm £ -180C. _ Kieåm tra tuû ñoâng tröôùc khi cho saûn phaåm vaøo: nhieät ñoä tuû phaûi ñaït töø 00 C ñeán -150 C, neáu tuû ñaày phaûi cho saûn phaåm vaøo phoøng chôø ñoâng, thôøi gian chôø khoâng quaù 2 giôø, nhieät ñoä phoøng chôø töø -1 ¸ -40C. 14- Taùch khuoân: _ Khi ra tuû caàn taùch khuoân nhanh, nheï nhaøng traùnh laøm vôõ, laøm rôi saûn phaåm. _ Duøng nöôùc coù nhieät ñoä 250 C ñeå laøm taêng nhieät ñoä cuûa khuoân, nhuùng ñaùy khuoân vaøo nöôùc trong 3 giaây, khoâng ñeå beà maët cuûa block saûn phaåm tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi nöôùc. 15. Maï baêng: _ Maï baêng saûn phaåm baèng nöôùc saïch, nhuùng block xuoáng nöôùc coù nhieät ñoä £ 50C, thao taùc nhanh, nheï nhaøng khoâng quaù 3 giaây. 16. Bao goùi: _ Bao goùi nhaèm baûo veä chaát löôïng saûn phaåm, ngoaøi ra coøn ñaùp öùng nhu caàu thöông maïi cuûa khaùch haøng, moãi block ñöôïc cho vaøo 1 tuùi PE roài haøn kín mieäng tuùi. 17. Doø kim loaïi: _ Cho taát caû caùc saûn phaåm sau khi bao goùi qua maùy doø kim loaïi nhaèm loaïi boû caùc saûn phaåm nhieãm kim loaïi, ñaûm baûo an toaøn cho ngöôøi tieâu duøng. 18. Ñoùng thuøng, ghi nhaõn: _ Cho 6 block vaøo 1 thuøng. Ñai 2 ngang; 2 doïc, daây maøu ñoû. _ Ghi ngaøy saûn xuaát, haïn söû duïng, höôùng daãn söû duïng, teân saûn phaåm (teân khoa hoïc: octopus spp, teân thöông maïi: FROZEN OCTOPUS CUT), code EU, saûn xuaát taïi Vieät Nam. 19. Baûo quaûn: _ Thaønh phaàn sau khi ñoùng thuøng soá löôïng khoâng quaù 20 thuøng ñem baûo quaûn kho laïnh, nhieät ñoä kho £ -180C. II.2.2.3.2 Coâng ngheä cheá bieán caù fillet: Sô ñoà qui trình:Nguyeân lieäu Röûa laàn 1 Baûo quaûn nguyeân lieäu Xöû lyù Röûa laàn 2 Fillet Kieåm tra BTP Phaân côõ, caân Röûa laån 3 Xeáp khuoân Caáp ñoâng Taùch khuoân Bao goùi Doø kim loaïi Ñoùng thuøng, ghi nhaõn Baûo quaûn Hình 4: Quy trình cheá bieán caù fillet Giaûi thích quy trình : 1. Nguyeân lieäu : _ Caù traùo, caù trích nguyeân con, chaát löôïng töôi, khoâng beå buïng, daäp naùt, traày da, muøi töï nhieân cuûa caù, khoâng coù muøi laï, cho pheùp raùch doïc buïng nhöng daøi khoâng quaù 1 cm. _ Size nguyeân lieäu caù traùo: 85 _ 105 gr/con 105 _ 125 gr/con 125 _ 150 gr/con _Size nguyeân lieäu caù trích: 9_12cm/con vaø treân 12 cm/con. 2.Röûa 1: _ Nguyeân lieäu sau khi nhaän cho röûa qua nöôùc saïch ñeå loaïi boû taïp chaát, nhieät ñoä nöôùc röûa 10o C, sau ñoù ngaâm trong nöôùc saïch coù pha chlorine 50 ppm, thôøi gian 1 phuùt ,vôùt ra ñeå raùo nöôùc roài ñem baûo quaûn ,thay nöôùc sau 10 laàn röûa (tuyø theo möùc ñoä dô, saïch cuûa nguyeân lieäu). 3. Baûo quaûn : _ Baûo quaûn caù trong dung dòch nöôùc muoái 3% ,tyû leä ñaù: caù = 1:1 ( baûo quaûn trong ngaøy), nhieät ñoä £ 5o C. 4. Xöû lyù: _ Haøng caù traùo fillet mieáng ñaùnh saïch vaûy, laïng boû vaûy cöùng. _ Haøng caù traùo fillet böôùm ñaùnh saïch vaûy, laïng boû vaûy cöùng, caét ñaàu ngang, laáy saïch noäi taïng. _ Haøng caù trích fillet mieáng ñaùnh saïch vaûy, caét ñaàu, caét löôøn vaø laáy saïch noäi taïng. _ Caù traùo fillet böôùm vaø caù trích sau khi ñaùnh vaûy phaûi ñöôïc röûa qua nöôùc muoái 3% coù nhieät ñoä £ 10o C roài môùi chuyeån sang caét ñaàu, laáy noäi taïng. Trong quaù trình xöû lyù phaûi thöôøng xuyeân laøm saïch baøn, thôùt. Caù nguyeân lieäu vaø baùn thaønh phaàn luoân ñöôïc baûo quaûn baèng ñaù vaûy, khoâng ñeå toàn quaù 10 kg baùn thaønh phaåm treân 4 ngöôøi. 5. Röûa: _ Baùn thaønh phaåm ñöôïc röûa qua boàn nöôùc saïch ñeå laøm saïch vaûy vaø taïp chaát, nhieät ñoä nöôùc röûa £ 10o C. Moãi roå baùn thaønh phaåm chæ ñöïng 2/3 roå, nhuùng ngaäp roå caù vaø chao nheï trong nöôùc ñeå toaøn boä caù trong roå._. ñeàu ñöôïc röûa saïch, sau ñoù vôùt ra vaø ñeå raùo nöôùc trong 5 phuùt .Thay nöôùc röûa sau 5 roå. 6. Fillet: _ Theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng caù traùo coù hai maët haøng : caù traùo fillet mieáng vaø caù traùo fillet böôùm, caù trích chæ fillet daïng mieáng, khoâng fillet böôùm. _ Ñoái vôùi haøng caù traùo fillet mieáng, caét ñaàu xeùo fillet 2 mieáng, chuù yù mieáng fillet caù trích ñaït chieàu daøi töø 6,5-7,5 cm, chieàu roäng töø 2 -2,3 cm. _ Ñoái vôùi haøng caù traùo fillet böôùm, fillet töø löng caù, duøng keùo caét boû xöông giöõa, ñeå ñuoâi, mieáng caù coù hình böôùm. _ Mieáng fillet yeâu caàu phaûi saïch xöông buïng, saïch maøng môõ vaø maùu baàm, trong quaù trình fillet thao taùc phaûi nheï nhaøng khoâng laøm maát thòt, raùch da. _ Mieáng caù sau khi fillet ñeàu ñöôïc nhuùng qua thau nöôùc muoái 1%, nhieät ñoä £ 10 C, phaûi thay nöôùc nhuùng caù khi thaáy nöôùc baét ñaàu ñuïc. Baùn thaønh phaåm treân baøn cheá bieán ñöôïc baûo quaûn caùch ly nöôùc ñaù ( traûi lôùp ñaù vaûy treân maët baøn roài ñaët roå caù leân treân, moät roå khoâng quaù 3 kg), caù sau fillet ñöôïc chuyeån ngay ñeán khaâu keá tieáp. 7. Kieåm tra baùn thaønh phaàn: _ Baùn thaønh phaàn ñöôïc kieåm tra kyõ saïch xöông buïng, taïp chaát, vaûy, maùu baàm, loaïi boû nhöõng mieáng fillet khoâng ñaït chaát löôïng xuaát khaåu. Sau ñoù chuyeån qua baøn soi kieåm kyù sinh truøng, baùn thaønh phaåm ñöôïc kieåm töøng mieáng sao cho caùc mieáng fillet khoâng choàng leân nhau, thao taùc thaät nheï nhaøng, traùnh laøm hö hoûng saûn phaåm. 8.Phaân size: * Ñoái vôùi caù traùo : _ Haøng ñoâng semi block 4 kg: phaûi ñuùng chính xaùc soá mieáng treân 4 kg: + Fillet böôùm: 60; 70; 80; 90; 100 ( mieáng /4 kg) + Fillet mieáng: 110; 120; 160_180; 200_250 ( mieáng/4 kg) _ Haøng ñoâng IQF: + 20_25 gr/mieáng (M) , baét côõ töø: 22_27 gr/m + 26_30 gr/mieáng ( L) , baét côõ töø :27_32 gr/m _ Haøng ñoâng huùt chaân khoâng : + 50 gr/mieáng, baét côõ töø 47_57 gr/m. + 60 gr/mieáng, baét côõ töø 57_67 gr/m. * Ñoái vôùi caù trích: Mieáng fillet daøi:6,5 – 7,5 cm, roäng: 2 – 2,3 cm 9. Caân: *Ñoái vôùi caù traùo : _ Haøng ñoâng semi block khoái löôïng tònh 4 kg phuï troäi 5% caân 4.2 kg/ block. _ Haøng ñoäng IQF khoái löôïng tònh 5 kg phuï troäi 5 % caân 5.2 kg/roå _ Haøng huùt chaân khoâng ñeám 5 mieáng: + Loaïi khoái löôïng tònh 250gr/PA (50gr/mieáng) phuï troäi 4% caân 260 gr/roå. + Loaïi khoái löôïng tònh 300gr/PA (60gr/mieáng) phuï troäi 4% caân 312 gr/roå. * Ñoái vôùi caù trích : saûn phaåm 2kg/block phuï troäi 2%(2,04kg/block), caân töøng roå coù troïng löôïng1,02kg/roå. 10. Röûa: _ Baùn thaønh phaåm ñöôïc röûa qua 3 nöôùc nhö sau: + Laàn 1: ngaâm 3 phuùt trong nöôùc coù pha chlorine 20 ppm. + Laàn 2: röûa laïi baèng nöôùc saïch + Laàn 3: nhuùng trong nöôùc coù pha NaCl 2_3%. _ Nhieät ñoä nöôùc röûa £ 10o C, thay nöôùc sau khi röûa 10 roå, thao taùc nheï nhaøng, sau khi röûa ñeå raùo 5 phuùt roài chuyeån ngay sang khaâu xeáp khuoân. 11. Xeáp khuoân: * Ñoái vôùi caù traùo: _ Haøng ñoâng IQF ñöôïc xeáp rôøi töøng mieáng vaøo maâm, caùc mieáng caù khoâng ñöôïc dính vaøo nhau, trong quaù trình xeáp da caù ñöôïc ñöa leân treân vaø ñöôïc vuoát ngay ngaén. _ Haøng huùt chaân khoâng: duøng mieáng huùt lau cho raùo nöôùc tröôùc khi xeáp vaøo bao PA, cöù lau xong moät mieáng fillet phaûi thay mieáng muùt khaùc, xeáp 5 mieáng/PA, da caù ñöôïc vuoát ngay ngaén treân mieáng fillet, sau ñoù ñöa vaøo maùy huùt chaân khoâng vaø haøn kín bao. _ Haøng ñoâng semi block: duøng manh PE lôùn loùt döôùi ñaùy khuoân, xeáp caù vaøo khuoân theo töøng lôùp vaø ñöôïc caùch nhau bôûi manh PE nhoû, cho ñeán khi heát moät block caù 4 kg thì goùi manh PE lôùn laïi, caùc mieáng caù khoâng ñöôïc dính vaøo nhau, phaàn da caù ñöôïc xeáp quay ra ngoaøi (lôùp ñaùy phaàn thòt ñöôïc ñöa leâ, lôùp treân cuøng phaàn thòt ñöôïc uùp xuoáng). * Ñoái vôùi caù trích: duøng manh PE lôùn loùt döôùi ñaùy khuoân, caù ñöôïc ñoå xoaù vaøo trong manh PE lôùn, cho 1 roå vaøo khuoân raûi cho baèng phaúng, cho lôùp baèng manh PE nhoû leân sau ñoù tieáp tuïc cho roå caù thöù hai vaøo khuoân, söûa mieáng caù fillet cho baèng phaúng vaø phuû ñeàu caùc goùc khuoân, haïn cheá caùc mieáng caù fillet bò gaáp khuùc, roài cho manh PE nhoû leân treân beà maët caù, sau ñoù goùi kín block baèng manh PE lôùn phía ngoaøi. 12. Caáp ñoâng: _ Kieåm tra tuû ñoâng tröôùc khi cho saûn phaåm vaøo: nhieät ñoä tuû phaûi ñaït 10 _150 C, neáu tuû ñaày phaûi cho saûn phaåm vaøo phoøng chôø ñoâng, thôøi gian chôø khoâng quaù 2 giôø, nhieät ñoä phoøng chôø töø 1-4o C. _ Thôøi gian caáp ñoâng khoâng quaù 4 giôø, nhieät ñoä trung taâm saûn phaåm £ -18o C 13. Taùch khuoân: _ Khi ra tuû caàn taùch khuoân nhanh, nheï nhaøng traùnh laøm vôõ, laøm rôi saûn phaåm. _ Duøng nöôùc coù nhieät ñoä 25o C ñeå laøm taêng nhieät ñoä cuûa khuoân, nhuùng ñaùy khuoân vaøo nöôùc trong 3 giaây, khoâng ñeå beà maët block saûn phaåm tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi nöôùc. 14. Bao goùi : * Ñoái vôùi haøng caù traùo IQF: caân 1,05kg/roå, sau ñoù maï baêng roài cho vaøo bao PE haøn mieäng, nöôùc maï baêng laø nöôùc saïch coù nhieät ñoä £ 5o C . *Ñoái vôùi caù trích: cho moät block vaøo tuùi PE roài haøn kín mieäng tuùi, vuoát thaúng tuùi PE ñeå ñuoåi khoâng khí ra ngoaøi tröôùc khi haøn, veát haøn phaûi thaúng, bao goùi laïi cho nhöõng tuùi saûn phaåm haøn sai qui caùch. 15. Doø kim loaïi: _ Cho caùc saûn phaåm sau khi ñoâng qua maùy doø kim loaïi nhaèm loaïi boû caùc saûn phaåm nhieåm kim loaïi, ñaûm baûo an toaøn cho ngöôøi tieâu duøng. 16. Ñoùng thuøng, ghi nhaõn: * Quy caùch ñoùng thuøng cho töøng loaïi saûn phaåm caù traùo nhö sau: _ Haøng ñoâng block: moãi block ñaõ bao goùi cho vaøo thuøng carton, daùn baêng keo trong, 2 hoäp carton cho vaøo bao PE, ñai 2 ngang, 2 doïc _ Haøng ñoâng IQF:10 tuùi PE cho vaøo 1 thuøng , ñai 2 ngang, 2 doïc + Size 25 ñöôïc ñaùnh daáu vaøo oâ chöõ M. + Size 30 ñöôïc ñaùnh daáu vaøo oâ chöõ L. _ Haøng ñoâng huùt chaân khoâng: + Size 50 ñöôïc xeáp 12 PA /thuøng carton. + Size 60 ñöôïc xeáp 10 PA /thuøng carton. + 3 hoäp carton cho vaøo bao PE , ñai 2 ngang, 2 doïc. * Quy caùch ñoùng thuøng cho saûn phaåm caù trích: cho 6 block ñaõ bao goùi vaøo moät thuøng, ñai 2 ngang, 2 doïc, daây maøu hoàng. _ Ghi ngaøy saûn xuaát, haïn söû duïng, höôùng daãn söû duïng, teân saûn phaåm caù traùo (teân khoa hoïc: alepes kalla, teân thöông maïi: FROZEN RED BIG EYE SCAD), hay teân saûn phaåm caù trích ( teân khoa hoïc: sardinella gibbosa, teân thöông maïi: FROZEN SARDNELLA FILLET), saûn xuaát taïi Vieät Nam. 17. Baûo quaûn: _ Thaønh phaàn sau khi ñoùng thuøng soá löôïng khoâng quaù 15 thuøng ñem baûo quaûn trong kho laïnh, nhieät ñoä kho £ -18o C. Ghi chuù: maêït haøng caù fillet tieâu chuaån vi sinh nghieâm ngaët, do ñoù qui ñònh trong quaù trình saøn xuaát caùc duïng cuï saûn xuaát vaø tay coâng nhaân phaûi ñöôïc röûa 30 phuùt trong nöôùc coù pha chlorin 100 ppm vaø khöû truøng baèng coàn. Baùn thaønh phaåm khoâng ñöôïc toàn ñoïng laâu treân daây chuyeàn saûn xuaát . Chæ tieâu vi sinh cuûa saûn phaåm: TPC (toång vi sinh vaät hieáu khí) cho 1.0x104 cfu/gram, colifrom cho pheùp 50 cfu/gram, taát caû caùc chæ tieâu khaùc khoâng cho pheùp. II.2.2.4. Caùc vaán ñeà veä sinh moâi tröôøng: Chaát thaûi raén ñöôïc chöùa trong kho pheá lieäu khoâng quaù 12 giôø. Cuoái ngaøy saûn xuaát, pheá lieäu ñöôïc giaûi phoùng khoûi kho. Chaát thaûi raén töø caùc quaù trình gia coâng cheá bieán ñöôïc baùn cho caùc doanh nghieäp cheá bieán thöùc aên gia suùc. Hieän nay Xí nghieäp chöa coù caùn boä chuyeân traùch veà moâi tröôøng nhöng phoøng kyõ thuaät cuûa Xí nghieäp vaãn laáy maãu nöôùc thaûi ñeå phaân tích moãi naêm moät laàn vaø caùc vaán ñeà moâi tröôøng luoân ñöôïc thaûo luaän trong caùc cuoäc hoïp giao ban haøng thaùng cuûa Xí nghieäp. Naêm 2002 Xí nghieäp xaây döïng heä thoáng xöû lí nöôùc thaûi vôùi löu löôïng 150 m3/ngaøy. Tuy nhieân löu löôïng nöôùc thaûi vaøo heä thoáng hieän nay khoaûng 300 m3/ngaøy, khoâng ñaùp öùng ñöôïc löu löôïng thöïc teá ngaøy nay. Veà vaán ñeà söû duïng nöôùc, Xí nghieäp hieän ñang söû duïng 2 nguoàn nöôùc laø nöôùc gieáng vaø nöôùc caáp. Nöôùc gieáng ñöôïc xöû lí qua heä thoáng daøn möa phun thaønh tia vaø rôi xuoáng laàn löôït qua caùc saøn roài chaûy vaøo beå laéng nhaèm taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho quaù trình khöû Fe trong nöôùc ngaàm. Nöôùc caáp cuøng vôùi nöôùc ngaàm sau khi khöû saét ñöôïc ñöa vaøo beå chöùa roài chaûy qua lôùp soûi vaø nuùm loïc tröôùc khi chaûy ñeán beå chöùa nöôùc saïch. Sau ñoù nöôùc ñöôïc bôm leân thaùp roài phaân phoái cho saûn xuaát. Nöôùc thaûi vaøo heä thoáng xöû lí goàm coù 2 loaïi nöôùc chính: 1) Nöôùc thaûi sinh hoaït: Löu löôïng nöôùc thaûi sinh hoaït phaùt sinh töø nhaø beáp, nhaø aên, khu veä sinh chung, nhaø veä sinh trong khu vöïc saûn xuaát khoaûng 10 m3/ngaøy. 2) Nöôùc thaûi saûn xuaát: Löôïng nöôùc thaûi saûn xuaát vaøo heä thoáng xöû lyù hieän nay khoaûng 300 m3/ngaøy. Tuy nhieân nöôùc thaûi khoâng chæ bao goàm nöôùc maø coøn coù caùc chaát baån, caùc chaát baån naøy coù nguoàn goác töø nguyeân lieäu thuyû saûn nhö maùu, môõ, noäi taïng, thòt vuïn…Caùc chaát baån naøy toàn taïi döôùi daïng caën laéng, raén lô löûng vaø hoaø tan vôùi thaønh phaàn höõu cô chuû yeáu laø Cacbonhydrat, caùc proteâin nhö axit amin, amoni ure vaø caùc axit beùo… O nhieãm do nhieät phaùt sinh töø nguoàn böùc xaï maët trôøi vaø töø caùc maùy moùc thieát bò saûn xuaát: maùy laøm laïnh, loø hôi, maùy phaùt ñieän döï phoøng. Tuy nhieân beân trong caùc xöôûng saûn xuaát ñöôïc thieát keá thoâng thoaùng, heä thoáng thoâng gioù hoaït ñoäng toát neân nhieät löôïng toaû ra khoâng aûnh höôûng nhieàu ñeán saûn xuaát vaø laøm vieäc cuûa caùn boä, nhaân vieân, coâng nhaân trong nhaø maùy. II.2.2.5. An toaøn lao ñoäng vaø coâng taùc PCCC: An toaøn lao ñoäng _ Trong nhöõng naêm qua cuøng vôùi söï ñaàu tö cho vieäc môû roäng saûn xuaát, caûi tieán coâng ngheä saûn xuaát, nhaø maùy cuõng ñaõ coù nhieàu hoaït ñoäng thieát thöïc quan taâm ñeán an toaøn lao ñoäng. _ Nhaø maùy ñaõ boá trí nhaø xöôûng caùch li vôùi vaên phoøng vaø caùc coâng trình khaùc trong khuoân vieân nhaø maùy. _ Coâng nhaân, nhaân vieân laøm vieäc trong caùc boä phaän ñeàu ñöôïc trang bò caùc duïng cuï vaø trang phuïc baûo hoä lao ñoäng theo quy ñònh. _ Boá trí nhaø xöôûng thoâng thoaùng coù nhöõng khoaûng troáng caàn thieát ñoái vôùi töøng thieát bò vaø ôû vò trí cao raùo. _ Ñaõ boá trí vaø duy trì toát heä thoáng chieáu saùng trong xöôûng saûn xuaát. Laép ñaët vaø duy trì hoaït ñoäng heä thoáng thoâng gioù giaûi nhieät caùc phaân xöôûng. _ Töøng phaân xöôûng cuûa nhaø maùy ñeàu coù baûng tin theo doõi tình hình an toaøn saûn xuaát vaø chæ tieâu, phöông phaùp phaán ñaáu duy trì an toaøn lao ñoäng. _ Ñaõ thöïc hieän toát vieäc khaùm söùc khoeû ñònh kyø cho ngöôøi lao ñoäng theo cheá ñoä haèng naêm. _ Ñaõ vaø ñang tieán haønh ño ñaïc, giaùm saùt chaát löôïng moâi tröôøng cuûa nhaø maùy theo ñònh kyø. Coâng taùc phoøng chaùy chöõa chaùy: _ Nhaø maùy coù moät hoà chöùa nöôùc 37 m3 duøng cho coâng taùc phoøng chaùy chöõa chaùy vaø ñöôïc boá trí 4 ñieåm chöõa chaùy khaép toaøn Xí nghieäp. _ Ñoäi phoøng chaùy chöõa chaùy cô ñoäng cuûa nhaø maùy ñöôïc duy trì vôùi 6 bình chöõa chaùy daïng boät vaø 6 bình daïng hôi. _ Ñöôøng xung quanh beân ngoaøi phoøng cheá bieán ñöôïc traùng nhöïa ñeå xe cöùu hoaû coù theå ra vaøo deã daøng. _ Trong khu cheá bieán cuõng ñaõ thöïc hieän ñaày ñuû caùc bieän phaùp phoøng choáng söï coá moâi tröôøng nhö phoøng choáng chaùy noå, phoøng choáng seùt… III.1.Thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi thuyû saûn: Nguyeân lieäu cuaû ngaønh thuyû haûi saûn raát phong phuù vaø ña daïng, töø caùc loaïi thuyû haûi saûn töï nhieân cho ñeán caùc loaïi thuyû saûn nuoâi. Coâng ngheä cheá bieán cuõng khaù ña daïng tuyø theo töøng maët haøng nguyeân lieäu vaø ñaëc tính loaïi saûn phaåm (thuyû saûn töôi soáng ñoâng laïnh, thuyû saûn khoâ, thuyû saûn luoäc caáp ñoâng…). Do söï phong phuù vaø ña daïng veà loaïi nguyeân vaät lieäu vaø saûn phaåm neân thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi coâng nghieäp cheá bieán thuyû haûi saûn cuõng ña daïng vaø phöùc taïp. Trong quy trình coâng ngheä cheá bieán caùc loaïi thuyû saûn, nöôùc thaûi chuû yeáu sinh ra töø coâng ñoaïn röûa saïch vaø sô cheá nguyeân lieäu. Trong nöôùc thaûi thöôøng chöùa nhieàu maûnh vuïn thòt vaø ruoät cuûa caùc loaïi thuyû haûi saûn, caùc maûnh vuïn naøy thöôøng deã laéng vaø deã phaân huyû gaây neân caùc muøi hoâi tanh. Ngoaøi ra trong nöôùc thaûi coøn thöôøng xuyeân coù maët caùc loaïi vaûy caù vaø môõ caù. Noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc thaûi thay ñoåi theo ñònh möùc söû duïng nöôùc vaø coù khuynh höôùng giaûm daàn ôû nhöõng chu kì röûa sau cuøng. Nhìn chung, nöôùc thaûi coâng nghieäp cheá bieán thuyû haûi saûn bò oâ nhieãm höõu cô ôû möùc ñoä khaù cao: COD trong nöôùc thaûi dao ñoäng khoaûng 1.000 ÷ 1.200 mg/l, BOD vaøo khoaûng 600 ÷ 950 mg/l, tæ soá BOD/COD khoaûng 75 ÷ 80% thuaän lôïi cho quaù trình xöû lyù baèng phöông phaùp sinh hoïc. Haøm löôïng nitô höõu cô trong nöôùc thaûi cuõng khaù cao, ñeán khoaûng 70 ÷ 110 mg/l, raát deã gaây ra hieän töôïng phuù döôõng hoaù nguoàn tieáp nhaän nöôùc thaûi. Ngoaøi ra trong nöôùc thaûi ñoâi khi coøn coù chöùa caùc thaønh phaàn höõu cô maø khi bò phaân huyû chuùng seõ taïo ra caùc saûn phaåm coù chöùa indol vaø caùc saûn phaåm trung gian cuûa söï phaân huyû caùc axít beùo khoâng no, gaây neân muøi hoâi thoái raát khoù chòu vaø ñaëc tröng. Trong nöôùc thaûi, caùc vaät chaát deã daøng bò vi sinh vaät phaân huyû thaønh caùc ñôn giaûn hôn nhö protein, hydratcacbon, lipid, acid nucleâic. Caùc hôïp chaát naøy tieáp tuïc tham gia vaøo caùc quaù trình leân men kî khí, hieáu khí hay tuyø nghi (tuyø thuoäc vaøo ñieàu kieän moâi tröôøng löu chöùa) do caùc enzym cuûa vi sinh vaät tieát ra. Keát quaû cuûa caùc quaù trình naøy laø taêng nhanh sinh khoái vi sinh vaät, gaây thieáu huït oxi ñoái vôùi nguoàn tieáp nhaän, laøm phaùt sinh caùc khí sinh hoïc nhö CH4, H2S, mecaptan, NH3 ... gaây muøi khoù chòu. Cuï theå nhö sau: Quaù trình leân men hieáu khí: Trong ñieàu kieän hieáu khí caùc quaù trình dieãn ra nhö sau: Quaù trình Oxi hoaù caùc hôïp chaát höõu cô: + Naêng löôïng Trong ñoù CxHyOz laø nhöõng hôïp chaát höõu cô, con ñöôøng chuyeån hoaù naøy thöôøng thaáy ôû caùc hôïp chaát hydratcacbon trong ñieàu kieân hieáu khí: Quaù trình toång hôïp teá baøo: + Naêng löôïng Quaù trình töï Oxy hoaù vaät lieäu cuûa teá baøo: + Naêng löôïng Trong ñiaàu kieän hieáu khí, caùc hôïp chaát höõu cô chöùa Nitô coù trong nöôùc thaûi, vi khuaån Bacillus seõ phaân huyû raát nhanh. Quaù trình phaân huyû naøy xaûy ra do enzym protease cuûa vi khuaån taïo ra. Caùc enzym naøy laø nhöõng enzym ngoaïi baøo, chuùng ñöôïc toång hôïp trong teá baøo vaø thoaùt ra khoûi teá baøo ñeå phaân giaûi protein thaønh caùc peptit ngaén, caùc acid amin. Caùc acid amin tan trong nöôùc vaø tieáp tuïc phaân giaûi thaønh NH3, H2S, skatole, indol, CO2 vaø H2O, caùc chaát khí seõ thoaùt ra khoûi nöôùc thaûi vaøo khoâng khí. Caùc chaát khí coù muøi khoù chòu nhö H2S, skatole, indol thöôøng laøm oâ nhieãm khoâng khí. Phaàn lôùn caùc peptit ngaén vaø caùc acid amin seõ khueách taùn vaøo trong teá baøo VSV vaø taïi ñaây chuùng seõ tham gia vaøo caùc quaù trình trao ñoåi chaát. Caùc peptit ngaén seõ tieáp tuïc bò phaân huyû thaønh caùc acid amin vaø caùc amin seõ tham gia taïo thaønh protein vaø enzym. Moät phaàn caùc acid amin seõ ñöôïc chuyeån hoaù thaønh NH3_ ñaây laø chaát ñoäc ñoái vôùi Vi sinh vaät neân noù seõ ñöôïc loaïi boû ra khoûi teá baøo vaø vaøo moâi tröôøng. Trong ñieàu kieän oxy hoaø tan ít, caùc vi khuaån Nitrosomonas vaø Nitrobacter phaùt trieån nhanh chuùng seõ thöïc hieän quaù trình nitrat hoaù vaø khöû nitrate nhö sau: Coøn ñoái vôùi tinh boät, tinh boät seõ phaân giaûi thaønh ñöôøng sau ñoù seõ thaåm thaáu vaøo beân trong teá baøo vi sinh vaät vaø tieáp tuïc ñöôøng phaân vaø tham gia vaøo quaù trình toång hôïp vaät chaát cho cô theå. ÔÛ nhöõng nöôùc thaûi chöùa hydratcacbon vaø ñöôøng coøn coù maët cuûa nhieàu loaøi naám men. Naám men laø nhöõng vi sinh vaät hieáu khí tuyø tieän. ÔÛ ñieàu kieän coù nhieàu oxi, chuùng sinh saûn maïnh. Trong ñieàu kieän thieáu oxi hay khoâng coù oxi chuùng tieán haønh leân men kî khí. Caùc vi khuaån Acetobacter vaø Lactobacillus thöôøng laøm chua moâi tröôøng nöôùc thaûi. Quaù trình leân men kî khí: Laø quaù trình phaân giaûi caùc chaát höõu cô vaø voâ cô trong moâi tröôøng khoâng coù oxi. Quaù trình leân men kî khí laø nhöõng quaù trình raát ña daïng, tuyø theo saûn phaåm cuoái cuøng maø ngöôøi ta ñaët teân cho töøng quaù trình ñoù: ví duï nhö leân men acid, leân men methane.... Giai ñoaïn leân men acid: ÔÛ giai ñoaïn naøy ñöôïc chia laøm 2 giai ñoaïn nhoû. Giai ñoaïn ñaàu laø giai ñoaïn phaân giaûi caùc chaát höõu cô thaønh nhöõng chaát hoaø tan. Nhöõng chaát hoaø tan naøy vöøa laø nguoàn dinh döôõng cho nhieàu loaøi vi sinh vaät vöøa laø cô chaát ñeå chuùng chuyeån hoaù tieáp thaønh caùc acid höõu cô. Giai ñoaïn keá tieáp laø taïo acid höõu cô. Caùc acid höõu cô coù theå ñöôïc chuyeån hoaù töø ñöôøng hoaëc caùc acid beùo. Giai ñoaïn len men methane: Trong giai ñoaïn naøy caùc vi sinh vaät kî khí seõ chuyeån hoaù caùc acid höõu cô thaønh khí methane. Nhöõng vi sinh vaät tham gia quaù trình naøy ñöôïc goïi chung laø vi khuaån methane. Quaù trình leân men kî khí ñöôïc toùm taét baèng sô ñoà sau: Chaát höõu cô trong nöôùc thaûi Chaát coù troïng löôïng phaân töû nhoû, hoaø tan trong nöôùc Acid höõu cô vaø acid beùo trung gian CH4 vaø caùc khí song haønh CH4 Giai ñoaïn hoaù loûng caùc chaát raén Giai ñoaïn chuyeån hoaù caùc chaát höõu cô thaønh acid beùo vaø acid höõu cô (coøn goïi laø pha acid) Giai ñoaïn CH4 (hay coøn goïi pha kieàm) Hình 5: Quaù trình leân men kî khí Caùc loaïi nöôùc thaûi oâ nhieãm höõu cô cao khi thaûi tröïc tieáp vaøo nguoàn tieáp nhaän coù theå gaây ra nhöõng vaán ñeà sau: Xuaát hieän thay ñoåi maøu nöôùc; Xuaát hieän muøi hoâi thoái trong khoâng khí Söï suy giaûm pH moâi tröôøng ñe doaï ñôøi soáng thuyû sinh Xuaát hieän laéng caën nhieàu ôû ñaùy; Xuaát hieän nhöõng vaùng höõu cô coù chöùa boït khí; Laøm giaûm söï hoaø tan oxi trong nöôùc, töø ñoù laøm thay ñoåi hoaøn toaøn heä sinh thaùi trong nöôùc theo chieàu höôùng ngheøo naøn veà soá löôïng vaø chuûng loaïi. Do ñoù, nöôùc thaûi oâ nhieãm höõu cô cao caàn phaûi ñöôïc xöû lyù tröôùc khi thaûi ra nguoàn tieáp nhaän nhaèm baûo veä caùc heä sinh thaùi thuyû sinh vaø chaát löôïng moâi tröôøng xung quanh. III.2. Caùc phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi thuyû saûn: Treân theá giôùi noùi chung vaø Vieät Nam noùi rieâng ñaõ coù raát nhieàu nghieân cöùu vaø öùng duïng vaøo thöïc teá caùc phöông phaùp xöû lyù ñoái vôùi nöôùc thaûi oâ nhieãm höõu cô cao. Phöông phaùp ñöôïc söû duïng chuû yeáu ôû ñaây laø phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc, söû duïng caùc chuûng sinh vaät thích hôïp ñeå phaân huyû chaát höõu cô trong moâi tröôøng soáng ñöôïc kieåm soaùt chaët cheõ. Ñoàng thôøi keát hôïp vôùi caùc phöông phaùp khaùc nhö: phöông phaùp xöû lyù cô hoïc, phöông phaùp xöû lyù hoaù lyù.... III.2.1. Phöông phaùp xöû lyù cô hoïc: Xöû lyù cô hoïc nhaèm loaïi boû caùc taïp chaát khoâng tan caû voâ cô vaø höõu cô coù trong nöôùc. Tuyø theo ñaëc ñieåm cuûa caùc loaïi caën coù trong nöôùc thaûi, caùc quaù trình vaø caùc coâng trình ñôn vò sau ñaây coù theå ñöôïc aùp duïng : song chaén raùc, löôùi chaén raùc, beå laéng, xiclon thuyû löïc, loïc caùt vaø li taâm…Trong ñoù quan troïng nhaát laø caùc quaù trình : Saøng raùc : phöông phaùp saøng raùc nhaèm loaïi boû caùc maûnh lôùn nhö laù caây, que... ra khoûi nöôùc thaûi tröôùc caùc coâng ñoaïn xöû lyù tieáp theo vôùi muïc ñích baûo veä caùc thieát bò nhö bôm, maùy khuaáy... Laéng : laéng laø moät quaù trình quan troïng trong xöû lyù nöôùc thaûi, thöôøng ñöôïc öùng duïng ñeå taùch caùc chaát lô löûng ra khoûi nöôùc thaûi döïa treân söï khaùc nhau veà troïng löôïng giöõa caùc haït caën lô löûng vaø nöôùc. Quaù trình laéng coù theå ñöôïc tieán haønh ñeå xöû lyù sô boä hoaëc taùch buøn sau xöû lyù sinh hoïc. Loïc : loïc thöôøng ñöôïc öùng duïng ñeå taùch caùc taïp chaát phaân taùn coù kích thöôùc nhoû ra khoûi nöôùc thaûi maø quaù trình laéng khoâng theå loaïi boû ñöôïc. Quaù trình loïc coù theå xaûy ra döôùi aùp suaát thuyû tónh cuûa coät chaát loûng, aùp suaát cao tröôùc vaùch ngaên hoaëc aùp suaát chaân khoâng sau vaùch ngaên. III.2.2. Caùc phöông phaùp hoaù lyù: Caùc phöông phaùp hoùa – lyù thöôøng hay söû duïng laø: Ñoâng tuï vaø laéng : ñöôïc söû duïng ñeå loaïi boû caùc chaát lô löûng vaø caùc haït keo trong nöôùc maø caùc haït keo naøy khoâng theå xöû lyù baèng phöông phaùp cô hoïc baèng caùch ñöa vaøo chaát ñoâng tuï nhö muoái saét, muoái nhoâm, hôïp chaát cao phaân töû... Tuyeån noåi : phöông phaùp naøy thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå taùch caùc taïp chaát (ôû daïng haït raén hoaëc loûng) phaân taùn khoâng tan, töï laéng keùm ra khoûi pha loûng. Baûn chaát cuûa quaù trình naøy ngöôïc laïi vôùi quaù trình laéng, caùc chaát lô löûng seõ noåi leân beà maët vaø taäp hôïp laïi thaønh lôùp treân beà maët nöôùc thaûi döôùi söùc naâng cuûa caùc boït khí. Tuyeån noåi coù theå aùp duïng ñeå xöû lyù sô boä tröôùc khi xöû lyù sinh hoïc, hoaù hoïc hoaëc xöû lyù trieät ñeå sau xöû lyù sinh hoïc. III.2.3. Phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc : Phöông phaùp sinh hoïc thöôøng hay ñöôïc söû duïng ñeå xöû lí nöôùc thaûi giaøu chaát höõu cô. Phöông phaùp naøy coù theå laøm saïch hoaøn toaøn caùc chaát höõu cô (ñoâi khi caû voâ cô ) ôû daïng hoaø tan, keo, phaân taùn nhoû coù trong nöôùc thaûi. Baûn chaát cuûa phöông phaùp sinh hoïc laø döïa treân khaû naêng soáng, hoaït ñoäng cuûa vi sinh vaät ñeå phaân huyû caùc chaát baån höõu cô trong nöôùc thaûi. Caùc vi sinh vaät naøy thöôøng laø caùc vi sinh vaät coù saün trong nöôùc thaûi. Chuùng söû duïng caùc chaát höõu cô vaø moät soá muoái khoaùng laøm nguoàn dinh döôõng vaø taïo naêng löôïng. Trong quaù trình dinh döôõng, chuùng nhaän ñöôïc caùc chaát laøm vaät lieäu xaây döïng teá baøo, sinh tröôûng vaø sinh saûn neân sinh khoái ñöôïc taêng leân. Döïa vaøo tính chaát hoaït ñoäng cuûa vi sinh vaät coù theå chia phöông phaùp xöû lí sinh hoïc thaønh ba nhoùm chính : Caùc phöông phaùp hieáu khí (Aerobic ) Caùc phöông phaùp kò khí (Anaerobic ) Caùc phöông phaùp thieáu khí (Anoxic ) Döïa vaøo ñieàu kieän tieán haønh, phöông phaùp xöû lí sinh hoïc ñöôïc chia thaønh hai loaïi: Phöông phaùp xöû lí sinh hoïc trong ñieàu kieän töï nhieân Phöông phaùp xöû lí sinh hoïc trong ñieàu kieän nhaân taïo III.2.3.1. Xöû lyù sinh hoïc trong ñieàu kieän töï nhieân: Phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng roäng raûi ñoái vôùi nhieàu loaïi nöôc thaûi khaùc nhau. Tuy nhieân ñoái vôùi nöôùc thaûi coâng nghieäp coù noàng ñoä oâ nhieãm höõu cô cao thì phöông phaùp naøy toû ra khoâng hieäu quaû. Nguyeân nhaân chính laø do khaû naêng haáp thuï cuûa caây troàng (caùnh ñoàng töôùi) khoâng coù khaû naêng söû duïng heát caùc chaát dinh döôõng trong nöôùc thaûi coù theå daãn ñeán oâ nhieõm moâi tröôøng xung quanh. Hay khaû naêng töï laøm saïch cuûa caùc ao hoà töï nhieân khoâng theå ñaùp öùng ñöôïc do löôïng oxy hoaø tan trong nöôùc bò tieâu hao nhanh choùng, taïo ra moâi tröôøng kî khí deã laøm phaùt sinh muøi hoâi gaây oâ nhieãm khoâng khí, hay coù theå gaây phuù döôõng hoaù ñe doaï caùc ñôøi soáng döôùi nöôùc. Caùc phöông phaùp xöû lyù trong ñieàu kieän töï nhieân : + Phöông phaùp xöû lyù qua ñaát : Döïa vaøo khaû naêng töï laøm saïch cuûa ñaát ôû caùc coâng trình: caùnh ñoàng töôùi, caùnh ñoàng loïc. Khi nöôùc thaûi loïc qua ñaát, caùc chaát lô löûng, keo bò giöõ laïi taïo thaønh caùc maøng vi sinh vaät bao boïc treân beà maët caùc haït ñaát. Maøng vi sinh vaät haáp phuï caùc chaát höõu cô,söû duïng oâxi cuûa khoâng khí qua lôùp ñaát beà maët vaø xaûy ra quaù trình oâxi hoaù caùc chaát höõu cô, quaù trình nitrat hoaù. + Phöông phaùp xöû lyù qua caùc khu ñaát ngaäp nöôùc : Nhöõng khu ñaát ngaäp nöôùc thöôøng coù söï hieän dieän cuûa caùc loaøi thöïc vaät nöôùc (lau, saäy…). Thöïc vaät nöôùc taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho söï dính baùm cuûa caùc loaïi vi sinh vaät laøm chöùc naêng thanh loïc vaø haáp thuï caùc thaønh phaàn cuûa nöôùc thaûi, vaän chuyeån oâxi vaøo nöôùc vaø kieåm soaùt söï phaùt trieån cuûa taûo baèng caùch ngaên aùnh saùng Maët trôøi. + Hoà sinh vaät : Laø phöông phaùp xöû lí ñôn giaûn nhaát, ñeã vaän haønh nhaát. Tuy nhieân phöông phaùp naøy chæ thích hôïp vôùi loaïi nöôùc thaûi coù löu löôïng nhoû hoaëc nôi coù maët baèng roäng. Phaân loaïi hoà döïa theo tính chaát hoaït ñoäng cuûa vi sinh vaät : hoà hieáu khí, hoà kò khí, hoà tuyø tieän. Coâng trình xöû lí thöôøng laø moät chuoãi töø 3 ñeán 5 hoà keá tieáp nhau. Nöôùc thaûi ñöôïc laøm saïch baèêng caùc quaù trình töï nhieân vôùi söï tham gia cuûa taûo vaø caùc vi khuaån. Caùc vi sinh vaät söû duïng oâxi sinh ra trong quaù trình quang hôïp cuûa taûo vaø töø khoâng khí ñeå phaân huyû caùc chaát thaûi höõu cô . III.2.3.2. Xöû lyù sinh hoïc trong ñieàu kieän nhaân taïo: Caùc phöông phaùp hieáu khí: Beå aerotank: Trong quaù trình xöû lyù hieáu khí, caùc vi sinh vaät sinh tröôûng ôû traïng thaùi huyeàn phuø. Quaù trình laøm saïch trong beå buøn hoaït tính dieãn ra theo möùc doøng chaûy qua caùc hoãn hôïp nöôùc thaûi vaø buøn hoaït tính ñöôïc suïc khí. Vieäc suïc khí nhaèm ñaûm baûo caùc yeâu caàu cuûa quaù trình : laøm nöôùc ñöôïc baõo hoøa oxy vaø duy trì buøn hoaït tính ôû traïng thaùi lô löûng. Caùc quaù trình sinh hoïc xaûy ra trong Aerotank: Trong beå Aerotank xaûy ra caùc quaù trình cô baûn: Quaù trình taêng tröôûng sinh khoái vi sinh vaät Quaù trình hoaït ñoäng cuûa enzym hay quaù trình chuyeån hoaù vaät chaát höõu cô coù trong nöôùc thaûi ôû caùc beå Aerotank Quaù trình khöû Nitô vaø photpho Quaù trình taêng sinh khoái vi sinh vaät: Vi sinh vaät coù trong beå Aerotank ñöôïc caáp töø 2 nguoàn: - Nguoàn vi sinh vaät coù trong nöôùc thaûi - Nguoàn gioáng vi sinh vaät ñöôïc nuoâi caáy rieâng trong caùc cô sôû taïo gioáng vaø ñöa vaøo ñeå taêng theâm khaû naêng chuyeån hoaù vaät chaát höõu cô coù trong nöôùc thaûi. ÔÛ trong caùc moâi tröôøng khaùc nhau söï phaùt trieån cuûa vi sinh vaät cuõng dieãn ra theo nhöõng chieàu höôùng khaùc nhau. ÔÛû traïng thaùi tónh, moâi tröôøng nöôùc thaûi chöùa nhieàu chaát höõu cô töông ñoái ñoàng nhaát, deã phaân huyû nhö nhau, vi sinh vaät seõ phaùt trieån theo moät quy luaät rieâng: Luùc ñaàu chuùng traûi qua giai ñoaïn thích nghi, sau ñoù laø giai ñoaïn taêng sinh khoái raát nhanh. Sau moät thôøi gian nhaát ñònh chuùng seõ taïo ra traïng thaùi caân baèng (hay coøn goïi laø giai ñoaïn oån ñònh) vaø keát thuùc laø giai ñoaïn suy vong. Trong traïng thaùi doøng chaûy ñaàu vaøo lieân tuïc vaø nöôùc qua xöû lyù ra lieân tuïc, söï taêng tröôûng sinh khoái seõ khoâng dieãn ra theo quy luaät treân. Quaù trình taêng sinh khoái chæ gioáng trong giai ñoaïn thích nghi vaø giai ñoaïn taêng sinh khoái ban ñaàu khi heä thoáng môùi baét ñaàu laøm vieäc. Sau ñoù seõ ñaït giaù trò oån ñònh ôû giai ñoaïn caân baèng thì ñoà thò cuûa söï taêng sinh khoái luùc ñoù seõ laø hình sin. Möùc ñoä leân xuoáng cuûa ñöôøng cong seõ bieåu thò möùc ñoä oån ñònh hay khoâng oån ñònh cuûa chaát dinh döôõng trong nöôùc thaûi. Quaù trình chuyeån hoaù cô chaát: Caùc cô chaát vöøa laø yeáu toá taêng sinh khoái vöøa laø yeáu toá giôùi haïn taêng sinh khoái. Trong tröôøng hôïp xöû lyù nöôùc thaûi theo chu kyø, cô chaát coù trong nöôùc thaûi ôû caùc beå Aerotank seõ giaûm daàn. Nhö vaäy naêng löôïng döï tröõ trong caùc cô chaát naøy seõ maát daàn, söï taêng sinh seõ giaûm theo. Cô chaát seõ giaûm ñeán moät giôùi haïn naøo ñoù, phuï thuoäc vaøo khaû naêng phaân giaûi chaát höõu cô cuûa vi sinh vaät. Theo ñoù löôïng vi sinh vaät seõ giaûm raát nhanh khi löôïng cô chaát khoâng coøn. vsv Trong tröôøng hôïp cô chaát ñöôïc cung caáp lieân tuïc (xöû lyù lieân tuïc) thì aûnh höôûng cuûa cô chaát ñeán söï taêng sinh laïi tuaân theo moät quy luaät khaùc. Khi ñoù cô chaát bò bieán ñoåi lieân tuïc vaø löôïng cô chaát ñoàng thôøi cuõng ñöôïc boå sung lieân tuïc. Keát quaû laø löôïng vi sinh vaät seõ ñöôïc oån ñònh theo thôøi gian. Cô chaát chaát voâ cô + chaát höõu cô + sinh khoái. Söï chuyeån hoaù cô chaát trong nöôùc thaûi bôûi vi sinh vaät ñeàu do enzym cuûa vi sinh vaät tham gia. Quaù trình chuyeån hoaù coù theå xaûy ra beân ngoaøi teá baøo hay cuõng coù theå xaûy ra beân trong teá baøo vi sinh vaät. Quaù trình xaûy ra beân ngoaøi teá baøo goïi laø thuyû phaân ngoaïi baøo hay coøn goïi laø quaù trình dò hoaù ngoaïi baøo. vsv CHONS + O2 + chaát dinh döôõng CO2 + NH3 + C5H7NO2 + saûn phaåm khaùc vsv Quaù trình xaûy ra beân trong teá baøo goïi laø hoâ haáp noäi nguyeân C5H7NO2 + O2 CO2 + CO2 + NH3 + naêng löôïng. Quaù trình khöû Nitô vaø Photpho trong beå Aerotank: Trong nöôùc thaûi oâ nhieãm höõu cô naëng luoân chöùa moät haøm löôïng lôùn Nitô vaø photpho. Neáu trong nöôùc thaûi ra nguoàn tieáp nhaän coù haøm löôïng Nitô > 60 (mg/l) vaø Photpho > 8 (mg/l) seõ gaây ra hieän töôïng phuù döôõng hoaù. Khi ñoù, haøm löôïng Nitô vaø photpho seõ kích thích söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa rong reâu, taûo vaø caû vi sinh vaät. Khi sinh khoái cuûa chuùng bò thoái röûa laïi tieáp tuïc laøm oâ nhieãm nguoàn nöôùc. + Quaù trình khöû Nitô vaø quaù trình Nitrate hoaù: Söï ñoàng hoaù Nitô xaûy ra song song vôùi quaù trình khöû BOD ôû trong beå Aerotank. Ñöôïc moâ taû cuï theå qua sô ñoà sau: Hôïp chaát höõu cô chöùa Nitô NH4+ NO2 NO3 N2 Sinh khoái teá baøo Vi sinh vaät Teá baøo soáng vaø teá baøo cheát theo buøn ra ngoaøi Thuyû phaân bôûi enzym cuûa vi sinh vaät O2 O2 Khöû Nitô Hình 6: Quaù trình khöû Nitô vaø quaù trình Nitrat hoaù Coù theå moâ taû toaøn boä moâ hình treân baèng 4 quaù trình: Quaù trình amon hoaù: Vi sinh vaät chuyeån caùc hôïp chaát höõu cô chöùa Nitô veà daïng NH+4. Quaù trình Nitrit vaø Nitrate hoaù: Quaù trình khöû Ni._.m, - Tieát dieän öôùt cuûa maùng: - Taûi troïng maùng thu: Tính löôïng buøn thu ñöôïc töø tuyeån noåi: Hieäu quaû xöû lyù chaát raén lô löûng cuûa heä thoáng tuyeån noåi laø : E= 85%. - Haøm löôïng SS sau xöû lyù tuyeån noåi: - Löôïng SS thu ñöôïc 1 ngaøy: Giaû söû buøn töôi naøy coù haøm löôïng chaát raén TS = 3,4%. Tyû leä VSS:SS = 65%. Khoái löôïng rieâng Sv = 1,0072 (kg/l). - Dung tích buøn töôi caàn xöû lyù moãi ngaøy - Khoái löôïng VSS caàn xöû lyù moãi ngaøy: Coâng suaát maùy neùn khí: =4,5 HP Trong ñoù: G: troïng löôïng cuûa doøng khoâng khí = 0,025(kg/s) R: Haèng soá khí R=8,314 (KJ/K.mol.oK) T: Nhieät ñoä tuyeät ñoái cuûa khoâng khí ñaàu vaøo (oK) P1: AÙp suaát tuyeät ñoái cuûa khoâng khí ñaàu vaøo (atm) P2:AÙp suaát tuyeät ñoái cuûa khoâng khí ñaàu ra (atm) : vì ñoái vôùi khoâng khí K=1,395 29,7: Heä soá chuyeån ñoåi e : Hieäu suaát maùy neùn khí Sau tuyeån noåi BOD5 giaûm 50%, COD giaûm 60%: Noàng ñoä BOD5 sau xöû lyù: Noàng ñoä COD sau xöû lyù - Haøm löôïng SS sau xöû lyù tuyeån noåi: Tính löôïng NaOH 30% duøng ñeå trung hoaø nöôùc thaûi: Nöôùc thaûi coù : pH = 6↔ Yeâu caàu ñaàu vaøo beå UASB: pH = 7 ↔ - Noàng ñoä [OH-] caàn duøng laø: - Löôïng NaOH 30% raén caàn duøng cho 1m3 nöôùc thaûi: - Löôïng NaOH 30% raén duøng trong 1 ngaøy: 4) Beå UASB: MOÄT SOÁ THOÂNG SOÁ ÑAÀU VAØO: CAÙC THOÂNG SOÁ TÍNH TOAÙN: Taûi troïng khöû COD: a = 8 kgCOD/m3.ngaøy. Yeâu caàu xöû lyù ñaàu vaøo cuûa quaù trình sinh hoïc hieáu khí laø COD ≤ 500 (mg/l) neân ñaàu ra COD ñoái vôùi UASB cuõng phaûi ≤ 500 (mg/l). Choïn COD ñaàu ra ñaït 350 (mg/l). (taøi lieäu: Tính toaùn thieát keá – Trònh Xuaân Lai/ trang 197). - Hieäu suaát xöû lyù COD cuûa UASB theo yeâu caàu: - Löôïng COD caàn xöû lyù trong ngaøy: - Dung tích vuøng xöû lyù yeám khí: Taûi troïng khöû COD cuûa beå UASB laø : a = 8 – 10 (kgCOD /m3.ngaøy) (Theo baûng 12 – 1 trang 196 – Tính toaùn thieát keá caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi - TS. Trònh Xuaân Lai) è Choïn a = 8 (ñoái vôùi nöôùc thaûi thuyû saûn). - Dieän tích beå: Trong ñoù: v: vaän toác nöôùc ñi leân trong beå (m/s), v = 0,6÷0,9 (m/s), choïn v = 0,9 (m/s). - Chieàu cao vuøng xöû lyù yeám khí: Choïn Hl = 0,5 (m), F = 42 (m2) - Chieàu cao laøm vieäc: - Toång chieàu cao cuûa beå: Trong ñoù: Hl: chieàu cao vuøng xöû lyù yeám khí (m) hbv: chieàu cao baûo veä (m), laáy h = 0,5 m hl : chieàu cao vuøng laéng buøn (m), (H1 ³ 1m) ® choïn H1 = 2 m. - Theå tích toaøn beå: Baûng 9: Löïa choïn beå UASB Theå tích tính toaùn Theå tích thöïc teá Theå tích caûi taïo V = 126 m3 V = LxBxH = 8,8x5,4x4 = 190 m3 V = LxBxH = 8,8x5,4x4 = 190 m3 _ Höôùng caûi taïo: Qua tính toaùn treân nhaän thaáy theå tính toaùn vaãn coøn nhoû hôn theå tích thöïc vaø caáu taïo beå khoâng coù thay ñoåi, thôøi gian löu nöôùc laø 190/37,5 = 5,1 giôø (vaãn ñaûm baûo trong khoaûng 5 -10 h ñoái vôùi nöôùc thaûi thuyû saûn – (theo Tính toaùn thieát keá – Caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi cuûa Trònh Xuaân Lai). Vì vaäy beå ñöôïc giöõ nguyeân kích thöôùc ban ñaàu è ñeà xuaát tính laïi löôïng buøn môùi caàn thieát cho vaøo beå ñeå beå ñaït hieäu suaát cao vaø tính löôïng buøn sinh ra nhaèm tính toaùn cho beå phaân huyû buøn. Tính toaùn löôïng buøn môùi caàn thieát cho vaøo beå: CAÙC THOÂNG SOÁ TÍNH TOAÙN: Theå tích thöïc beå: V = HxBxL = 4x5,4x8,8 = 190 m3. Theå tích vuøng xöû lyù yeám khí: V = HxBxL = 1,5x5,4x8,8 = 71,28 m3. Buøn nuoâi caáy ban ñaàu trong beå coù haøm löôïng X = 30 kgSS/ngaøy Tyû leä: MLVSS:MLSS cuûa buøn trong beå = 0,75 Löôïng buøn phaân huyû kî khí cho vaøo ban ñaàu coù TS = 5% Thôøi gian löu buøn trong beå : = 60 ngaøy. Caùc thoâng soá ñoäng hoïc choïn: Heä soá saûn löôïng buøn: Y = 0,04 kgVSS/kgCOD Heä soá phaân huyû noäi baøo: Kñ = 0,015 ngaøy-1. - Löôïng buøn nuoâi caáy caàn cho vaøo beå: Trong ñoù: Css : noàng ñoä buøn trong beå (kg/m3). Buøn laáy töø beå phaân huyû kî khí cuûa coâng trình khaùc coù noàng ñoä buøn Sss = 30 (kg/m3). V: theå tích vuøng xöû lyù yeám khí (m3) TS: Haøm löôïng chaát raén trong buøn nuoâi caáy ban ñaàu TS = 5%. - Löôïng sinh khoâùi hình thaønh moãi ngaøy: Trong ñoù: Y: heä soá saûn löôïng buøn (kgVSS/kgCOD) Kd: Heä soá phaân huyû noäi baøo (ngaøy-1) : Thôøi gian löu buøn (ngaøy). Choïn = 60 ngaøy. : löu löôïng nöôùc thaûi trung bình ngaøy (m3/ngaøy). - Löôïng buøn sinh ra tính theo SS. - Löôïng buøn dö moãi ngaøy: Trong ñoù: 0,75: tyû leä MLVSS:MLSS = 0,75(kgVSS/kgSS). Css : noàng ñoä buøn trong beå (kg/m3). Buøn laáy töø beå phaân huyû kî khí cuûa coâng trình khaùc coù noàng ñoä buøn Sss = 30 (kg/m3). - Theå tích khí (CH4 + CO2) sinh ra moãi ngaøy: Trong ñoù: Vk: theå tích khí sinh ra (l/ngaøy) trong ñieàu kieän tieâu chuaån (0oC, 1atm) Px: sinh khoái teá baøo sinh ra moãi ngaøy (kgVSS/ngaøy) 350,84: Heä soá chuyeån ñoåi lyù thuyeát 1 kg COD chuyeån hoaøn toaøn thaønh CH4 vaø CO2 (l khí/kgCOD) Theå tích khí CH4 sinh ra moãi ngaøy (CH4 chieám 70% theå tích.): Qua beå UASB haøm löôïng BOD5 vaø COD laø: Noàng ñoä BOD5 sau xöû lyù: Noàng ñoä COD sau xöû lyù 5) Beå Aerotank: CAÙC THOÂNG SOÁ ÑAÀU VAØO: = 300 (m3/ngaøy) SS = 49,44 (mg/l) BOD5 = 249,15 (mg/l) COD = 346,3 (mg/l) Ntoång = 166 (mg/l) CAÙC THOÂNG SOÁ TÍNH TOAÙN: Noàng ñoä buøn hoaït tính duy trì trong beå X (MLVSS) = 2500 (mgVSS/l) Tyû leä MLVSS : MLSS = 0,7 ð Ñoä tro cuûa caën z = 0,3 Caùc thoâng soá ñoäng hoïc caàn cho thieát keá: Y: heä soá saûn löôïng teá baøo, Y = 0,5 Kd: heä soá phaân huyû noäi baøo (ngaøy-1), Kd = 0,06 ngaøy-1 Tyû leä BOD : N : P = 249,15 : 166 : 17,9 > 100 : 5 : 1 coù thöøa chaát dinh döôõng cho Vi sinh vaät phaùt trieån. Nöôùc thaûi sau beå laéng II chöùa 25 mg/l caên sinh hoïc trong ñoù coù 65% caën deã phaân huyû sinh hoïc. SAU XÖÛ LYÙ ÑAÏT: BOD5 ≤ 30 (mg/l) COD ≤ 60 (mg/l) SS ≤ 80 (mg/l) BOD5 hoaø tan sau beå laéng ñöôïc xaùc ñònh theo moái quan heä sau: Toång BOD5 = BOD5 hoaø tan + BOD5 cuûa caën lô löûng. BOD5 cuûa caën lô löûng ôû ñaàu ra ñöôïc tính nhö sau: Haøm löôïng caën sinh hoïc deã phaân huyû Trong ñoù: - a: % caën sinh hoïc deã phaân huyû, a = 65% - SSl: haàm löôïng caën sinh hoïc sau laéng (mg/l) Löôïng caën höõu cô theo COD: Trong ñoù: z: ñoä tro cuûa caën (%), z = 30% 1,42: mg O2 tieâu thuï/mg teá baøo bò oxy hoaù. Löôïng BOD5 cuûa caën lô löûng ra khoûi beå laéng: Löôïng BOD5 hoaø tan trong nöôùc thaûi ra khoûi beå laéng II: e = Toång BOD5 - BOD5 cuûa caën lô löûng = 30 – d = 30 – 11,63 = 18,37 (mg/l) Hieäu quaû xöû lyù theo BOD5 hoaø tan: Hieäu quaû xöû lyù COD: Theå tích beå Aerotank: Trong ñoù: : löu löôïng nöôùc thaûi trung bình ngaøy (m3/ngaøy). Y: heä soá saûn löôïng teá baøo, Y = 0,46 Kd: heä soá phaân huyû noäi baøo (ngaøy-1), Kd = 0,06 ngaøy-1 : thôøi gian löu buøn (ngaøy) X: Noàng ñoä buøn hoaït tính duy trì trong beå (mg VSS/l) Baûng 10: Löïa choïn beå Aerotank Theå tích tính toaùn Theå tích thöïc teá Theå tích caûi taïo V = 89,4 m3 V = LxBxH = 8,8x4,5x4 = 158,4 m3 V = LxBxH = 8,8x4,5x4 = 158,4 m3 _ Höôùng caûi taïo: Qua baûng nhaän thaáy theå tích coâng taùc cuûa beå vaãn nhoû hôn ñoái vôùi löu löôïng môùi tuy nhieân heä thoáng cung caáp oxi cuûa beå chöa ñaùp öùng ñöôïc löôïng oxi caàn thieát cho vi sinh toàn taïi vaø taêng sinh khoái. è ñeà xuaát caûi taïo laïi heä thoáng cung caáp oxi cho löu löôïng vôùi caùc thoâng soá ñaàu vaøo môùi. Caûi taïo laïi heä thoáng cung caáp oxi vôí caùc thoâng soá sau: CAÙC THOÂNG SOÁ ÑAÀU VAØO: = 300(m3/ngaøy) BOD5 = 249,15 (mg/l) SS = 113,4 (mg/l) COD = 346,3 (mg/l) Ntoång = 166 (mg/l) Ptoång = 17,9 (mg/l) CAÙC THOÂNG SOÁ TÍNH TOAÙN: Vaerotank = LxBxH = 8,8x4,5x8,8 = 158,4 (mg/l) Noàng ñoä buøn hoaït tính duy trì trong beå X (MLVSS) = 2500 (mgVSS/l) Noàng ñoä buøn caën ôû ñaùy beå laéng II: Xu = 10000 (mgSS/l) Thôøi gian löu buøn trong beå (tuoåi thoï buøn) = 10 ngaøy. Tyû leä MLVSS : MLSS = 0,7 ð Ñoä tro cuûa caën z = 0,3 Caùc thoâng soá ñoäng hoïc caàn cho thieát keá: Y: heä soá saûn löôïng teá baøo, Y = 0,46 Kd: heä soá phaân huyû noäi baøo (ngaøy-1), Kd = 0,06 ngaøy-1 TÍNH LÖÔÏNG OXI CAÀN THIEÁT CUNG CAÁP CHO BEÅ AEROTANK: Löôïng oxi caàn caáp theo lyù thuyeát: Trong ñoù: : löu löôïng nöôùc thaûi trung bình ngaøy (m3/ngaøy). BOD5vao: noàng ñoä BOD5 vaøo (mg/l) BODcp: noàng ñoä BOD cho pheùp ôû ñaàu ra beå laéng II (mg/l), BODcp = 30 (mg/l) f: heä soá chuyeån ñoåi . 1,42: Heä soá chuyeån ñoåi töø teá baøo sang COD Px : löôïng buøng xaû trong 1 ngaøy (kgVSS/ngaøy) Px ñöôïc tính nhö sau: Toác ñoä taêng tröôûng cuûa buøn hoaït tính: Löôïng buøn hoaït tính sinh ra trong 1 ngaøy: Do caàn duy trì löôïng Oxi hoaø tan trong nöôùc laø C = 2 (mg/l), neân löôïng Oxi caàn trong thöùc teá seõ laø: Trong ñoù: OCo: löôïng Oxi caàn theo lyù thuyeát (kgO2/ngaøy) Cs: Noàng ñoä baûo hoaø Oxi trong nöôùc (mg/l). ÔÛ 25oC: Cs = 9,08 (mg/l) C: Noàng ñoä Oxi hoaø tan caàn duy trì trong beå Aerotank (mg/l), C = 1,5 – 2 (mg/l), choïn C = 2 (mg/l) T: nhieät ñoä baát lôïi nhaát cuûa nöôùc thaûi (oC), T = 25oC. α: Heä soá ñieàu chænh löôïng Oxi ngaám vaøo moâi tröôøng nöôùc, α phuï thuoäc vaøo haøm löôïng caën, hình daïng beå, thieát bò laøm thoaùng, α = 0,6- 0,94, choïn α =0,9. Löôïng khoâng khí caàn thieát: Trong ñoù: Ft: heä soá an toaøn. ft = 1,5 – 2, choïn ft = 2. OU: Coâng suaát hoaø tan Oxi vaøo nöôùc thaûi cuûa thieát bò phaân phoái Ou : Coâng suaát hoaø tan cuûa Oxi vaøo nöôùc cuûa thieát bò taïo boït khí mòn ôû ñieàu kieän trung bình. Ou = 7(gO2/m3.m) h : chieàu saâu ngaäp nöôùc cuûa thieát bò (m). ÔÛ ñaây ñóa ngaäp ôû ñoä saâu 3,5 m. Soá ñóa caàn phaân phoái trong beå: Choïn thieát bò phaân phoái khí daïng ñóa xoáp, ñöôøng kính ñóa 150 mm. dieän tích beà maët ñóa 0,018 m2, cöôøng ñoä khí qua ñóa 5,5 (l/s. ñóa). (ñóa) Laøm troøn 40 ñóa Tính ñöôøng kính oáng daãn : Ñöôøng kính oáng chính: Taän duïng laïi oáng chính vôùi Ø = 150 mm, oáng daãn khí chính laøm baêng theùp CT3, sôn choáng ræ. Trong ñoù: vc: vaän toác khí ñi trong oáng chính (m/s). Vaän toác khí ñi trong oáng chính vc = 10÷15 (m/s). Choïn vc = 12 (m/s). Ñöôøng kính oáng nhaùnh: Choïn ñöôøng kính oáng nhaùnh: Ø = 60 mm, oáng nhaùnh ñöôïc choïn laø oáng nhöïa PVC thay cho oáng nhaùnh baèng theùp ñaõ bò aên moøn. Trong ñoù: vn: vaän toác khí ñi trong oáng nhaùnh (m/s). Vaän toác khí ñi trong oáng chính vn = 8 ÷10 (m/s). Choïn vn = 10 (m/s). n: soá oáng nhaùnh, choïn 12 oáng. Chieàu daøi 1 oáng nhaùnh ln = B – 0,3 m = 4,5 - 0,3 = 4,2 (m). Toång chieàu daøi caùc oáng nhaùnh = 12 x ln =12 x 4,2 = 50,4 (m) Xaùc ñònh löu löôïng buøn tuaàn hoaøn QT: Ñeå noàng ñoä buøn hoaït tính trong beå khoâng ñoåi luoân giöõ giaù trò X = 2500mg/l. Caân baèng vaät chaát trong beå Aerotank: QX0 + Qth*Xth = (Q + Qth)X Trong ñoù: Q: Löu löôïng nöôùc thaûi trung bình ngaøy ñeâm, Q = 300 m3/ng Qth: Löu löôïng buøn hoaït tính tuaàn hoaøn; X0: Noàng ñoä VSS trong nöôùc thaûi daãn vaøo beå Aerotank, mg/l; X: Noàng ñoä VSS ôû trong beå Aertank, X = 2500 mg/l; Xth: Noàng ñoä VSS tuaàn hoaøn(caën khoâng tro), giaû söû noàng ñoä caën trong doøng tuaàn hoaøn Xu =10000 mg/l, suy ra Xth = = 7000 mg/l Giaù trò X0 thöôøng raát nhoû so vôùi X vaø Xth do ñoù phöông trình caân baèng vaät chaát ôû treân coù theå boû ñaïi löôïng QX0. Khi ñoù phöông trình caân baèng vaät chaát seõ coù daïng: X * (Q + Qth) = Qth* Xth Chia hai veá phöông trình naøy cho Q vaø ñaët tæ soá Qth/Q = a (a: goïi laø tæ soá tuaàn hoaøn), ta ñöôïc: aXth = X + aX Hay a = 0,556 Þ Löu löôïng buøn tuaàn hoaøn: QT = 0,556 * Q = 0,556 * 3000 = 166,8 m3/ngaøy = 20,85 m3/h Kieåm tra tyû soá : tyû soá thöùc aên treân sinh khoái vi khuaån Thôøi gian löu nöôùc trong beå: = 0,176 (ngaøy) Þ Trong ñoù: BOD5: Noàng ñoä BOD5 ñaàu vaøo (mgBOD5/l) : tyû soá thöùc aên treân sinh khoái vi khuaån(mgBOD5/mgSS.ngaøy-1) : thôøi gian löu nöôùc trong beå (ngaøy) X : Noàng ñoä buøn trong beå tính theo VSS (mgVSS/l) Trò soá naøy naèm trong ñoaïn cho pheùp laø Xaùc ñònh löôïng buøn xaû: Trong ñoù: V: theå tích beå (m3) X: Noàng ñoä buøn trong beå (mg VSS/l) : löu löôïng nöôùc thaûi trung bình ngaøy (m3/ngaøy). XT: noàng ñoä buøn xaû tính theo VSS(mgVSS/l) : thôøi gian löu buøn (ngaøy) Xr: Noàng ñoä caën deã bay hôi ôû beå laéng II (mgVSS/l) Toång löôïng caên sinh ra tính theo ñoä tro cuûa caën: Löôïng caën phaûi xaû ñi haèng ngaøy Löôïng caën sinh hoïc trong buøn dö caàn xöû lyù: Trong ñoù: 70%: tyû leä MLVSS:MLSS Tính coâng suaát maùy thoåi khí: - AÙp löïc caàn thieát cho maùy thoåi khí: Theo Laâm Minh Trieát –Xöû lyù nöôùc thaûi coâng nghieäp vaø ñoâ thò (trang 147) Trong ñoù: -Hbe: chieàu cao beå (m) - hd: Toån thaát aùp löïc doïc theo chieàu ñöôøng oáng daãn (m). - hc: Toån thaát cuïc boä (m). (Toån thaát hd, hc khoâng vöôït quaù 0,4 (m). - hf: Toån thaát qua oáng phaân phoái khí (m), hf khoâng vöôït quaù 0,5 (m) Aùp löïc khoâng khí seõ laø: Coâng suaát maùy neùn: Trong ñoù: q: Löu löôïng khoâng khí caàn cung caáp, (m3/s) h: Hieäu suaát maùy bôm, choïn h = 0,7 p: Aùp löïc cuûa khí neùn (at), Vaäy coâng suaát maùy neùn laø: Vôùi löu löôïng 15,6 m3/phuùt = 0,26 m3/s vaø coâng suaát 20 kW, hai maùy thoåi khí hieän coù ñöôïc söû duïng laïi cho beå aerotank. 6) Beå laéng: Beå laéng ñöôïc tính laø beå laéng ngang (theo daây chuyeàn coâng ngheä hieän coù) vôùi caùc kích thöôùc ñöôïc tính sau: - Chieàu daøi beå : ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc 16 Ñieàu 6.5.4 TCXD 51 – 84: . Choïn chieàu daøi beå L = 7 m Trong ñoù: v: vaän toác laéng tính toaùn trung bình cuûa haït caën lô löûng. Theo ñieàu 6.5.4 TCXD – 51 – 84 ñoái vôùi beå laéng ngang v = 5÷10 mm/s. Choïn v = 7 (mm/s) H: chieàu saâu tính toaùn vuøng laéng. Theo ñieàu 6.5.9: H = 1,5 ÷ 3 m, choïn H = 2,5 m. K: Heä soá phuï thuoäc kieåu laéng: Laéng ngang: K = 0,5 Laéng ly taâm: K = 0,4 Laéng ñöùng :K = 0,3 Uo: Ñoä thoâ thuyû löïc cuûa haït caên lô löûng (mm/s), choïn ñöôøng kính haït laéng laø 0,1 (mm) öùng vôùi Uo = 5,12 (mm/s) (taøi lieäu: Tính toaùn thieát keá – Trònh Xuaân Lai/ trang 33) - Kích thöôùc caùc caïnh cuûa beå: Tyû leä giöõa chieàu daøi (L) vaø chieàu roäng (B) laø B : L = 1 : 4 (taøi lieäu: Xöû lyù nöôùc thaûi – Hoaøng hueä/ trang 48) - Chieàu roäng beå laéng: - Kích thöôùc caùc caïnh cuûa beå laéng: L x B x H = 7 x 1,75 x 3 =36,75(m3) (Chieàu cao baûo veä h = 0,5 (m). Baûng 11: Löïa choïn beå laéng Theå tích tính toaùn Theå tích thöïc teá Theå tích caûi taïo V = 36,75(m3) V = LxBxH = 7,8x2,2x4 = 68,64 m3 V = LxBxH = 7,8x2,2x4 = 68,64 m3 _ Höôùng caûi taïo: Qua baûng nhaän thaáy tæ leä giöõa chieàu daøi (L) vaø chieàu roäng (B) laø:(chaáp nhaän ñöôïc), vaø: - Thôøi gian löu nöôùc trong beå laéng: (Thôøi gian löu nöôùc hôïp lyù trong beå laéng laø töø 1,5 ÷ 2,5 h). ð Kích thöôùc beå ñöôïc giöõ laïi nhö hieän coù nhöng do beå coù hieän töôïng vaùng noåi treân maët beå laéng. è ñeà xuaát ñaët taám nöûa chìm nöûa noåi tröôùc thaønh traøn 0,3 m (ñoái dieän cuoái beå thu nöôùc), cao 0,2m vaø saâu 0,3 m so vôùi möïc nöôùc beå laéng. Taám naøy coù taùc duïng ngaên chaát noåi töø beå Aerotank vaø taêng hieäu quaû laéng. 7) Beå trung gian: Laø nôi löu nöôùc sau laéng ngang, töø ñaây nöôùc seõ ñöôïc bôm ñeán beå loïc aùp löïc, beå ñöôïc thieát keá môùi beân caïnh beå loïc aùp löïc, ñöôïc tính nhö sau: Choïn thôøi gian löu nöôùc trong beå laø 30 phuùt: Theå tích beå: Vì beå tieáp xuùc naèm saùt beân beå laéng ngang (nöôùc sau khi laéng chaûy traøn sang beå tieáp xuùc khöû truøng) vaø theå tích coâng taùc cuûa beå trung gian nhoû hôn theå tích beå khöû truøng è ñeà xuaát caûi taïo beå khöû truøng thaønh beå trung gian, thuaän lôïi cho vieäc boá trí beå loïc aùp löïc. Kích thöôùc thöïc caùc caïnh cuûa beå khöû truøng ñöôïc caûi taïo: L x B x H = 4x2,2x2,5 = 22(m3) Tính bôm nöôùc thaûi: Choïn bôm nöôùc thaûi loaïi bôm chìm, ñöôïc ñaët caùch ñaùy 0,2 m. Coâng suaát bôm: Choïn bôm 1 HP. Trong ñoù: :coâng suaát maùy bôm (kW). : tyû troïng rieâng cuûa nöôùc, = 1,0026 taán/ = 1002,6 kg/ : Löu löôïng trung bình (/s), η: hieäu suaát bôm = 0,7 : coät aùp toaøn phaàn cuûa maùy bôm (m) :chieàu cao beå (m) : toån thaáp aùp löïc cuïc boä, = 0,4 m : toån thaáp aùp löïc do ma saùt theo chieàu daøi oáng, = 0,3 (m) :chieàu cao ñaàu ñöa nöôùc vaøo boàn loïc aùp löïc (m) hb: chieàu cao ñaët bôm (m) 8) Beå loïc aùp löïc: Beå ñöôïc thieát keá môùi nhaèm xöû lyù trieät ñeå nöôùc thaûi sau beå laéng, ñaûm baûo oån ñònh tieâu chuaån xaû thaûi ñaàu ra ñaït TCVN 6984 : 2001 vaø ñöôïc tính chi tieát sau: Choïn beå loïc aùp löïc hai lôùp than Anthracite vaø caùt thaïch anh. Caùc thoâng soá thieát keá ñöôïc choïn: Chieàu cao lôùp caùt: h1 = 0,3 (m). Ñöôøng kính hieäu quaû cuûa haït caùt de = 0,5 mm, heä soá ñoàng nhaát U = 1,6 Chieàu cao lôùp than: h2 = 0,5 (m). Ñöôøng kính hieäu quaû cuûa haït caùt de = 1,2 mm, heä soá ñoàng nhaát U = 1,5 Toác ñoä loïc v = 9 (m/h) vaø soá beå loïc n = 2. Dieän tích beà maët loïc: Ñöôøng kính boàn loïc aùp löïc: Choïn D = 1,6 m Khoaûng caùc töø beà maët vaät lieäu loïc cho ñeán mieäng pheãu thu nöôùc röûa loïc: Trong ñoù: Hvl: chieàu cao lôùp vaät lieäu loïc: bao goàm chieàu cao lôùp caùt vaø chieàu cao lôùp caùt (m) e: ñoä giaûn nôû cuûa vaät lieäu khi röûa: e = 0,25 – 0,5, choïn e = 0,5 Chieàu cao toång coäng cuûa boàn loïc aùp löïc H= h + Hvl + hbv + hthu = 0,65 + 0,8 + 0,25 + 0,3 = 2 (m) Trong ñoù: hbv: chieàu cao baûo veä töø maùng thu nöôùc ñeán naép ñaäy phía treân (m), hbv = 0,25 (m) hthu: chieàu cao phaàn thu nöôùc (m), hthu = 0,3 (m). Tính löu löôïng khí: Döïa vaøo baûng 9 – 14 (trang 427 – XLNT coâng nghieäp vaø ñoâ thò – Laâm Minh Trieát) Toác ñoä röûa nöôùc vn = 0,35 m3/m2.phuùt Toác ñoä röûa khí vk = 1 m3/m2.phuùt Röûa ngöôïc chia laøm 3 giai ñoaïn (1) Röûa khí vôùi vk = 1 m3/m2.phuùt trong 1 – 2 phuùt (2) Röûa khí vaø nöôùc trong 4 – 5 phuùt (3) Röûa ngöôïc baèng nöôùc trong 4 – 5 phuùt vôùi vn = 0,35 m3/m2.phuùt. Löôïng nöôùc röûa loïc caàn thieát cho 1 boàn loïc/1 laàn röûa: Löu löôïng bôm nöôùc röûa ngöôïc: Löu löôïng maùy thoåi khí röûa ngöôïc: Tính toån thaát aùp löïc qua lôùp vaät lieäu loïc; Trong ñoù: C: heä soá neùn eùp, C = 600 – 1200, choïn C = 1000 To: nhieät ñoä nöôùc (oC) de: ñöôøng kính hieäu quaû (mm) vh: toác ñoä loïc (m/ngaøy) L : chieàu daøy lôùp vaät lieäu loïc (m) Ñoái vôùi lôùp caùt: Ñoái vôùi lôùp than: Toån thaát qua 2 lôùp vaät lieäu loïc: htt = hc + hth = 0,18 + 0,052= 0,232 (m/ngaøy) Sau beå loïc aùp löïc haøm löôïng caën lô löûng SS coøn laïi khoaûng 7 mg/l, töông öùng BOD5 cuûa caën lô löûng: Löôïng BOD5 sau beå loïc aùp löïc: 9) Beå khöû truøng: Beå ñöôïc xaây môùi laïi ñöôïc tính nhö sau: choïn thôøi gian löu nöôùc trong beå laø 30 phuùt: Theå tích tieáp xuùc cuûa beå: Choïn kích thöôùc beå nhö sau: LxBxH = 4x2,2x2,5 = 22 (m3) Beå tieáp xuùc goàm 3 ngaên coù dieän tích baèng nhau: ngaên ñaàu, sau khi ñöôïc nöôùc töø beå laéng chaûy traøn sang, laàn löôït chaûy traøn sang 2 ngaên coøn laïi. Theo Laâm Minh Trieát –Xöû lyù nöôùc thaûi coâng nghieäp vaø ñoâ thò (trang 467), soá coliform coøn laïi sau quaù trình xöû lyù sinh hoïc laø : Trong ñoù: No: soá coliform coøn laïi sau quaù trình xöû lyù sinh hoïc (No/100ml) Ni:löôïng coliform trong nöôùc thaûi ñaàu vaøo, Ni = 24.107/100ml E: hieäu suaát khöû truøng (%), E = 90%. Lieàu löôïng Chlorin cho vaøo coù theå ñöôïc tính theo coâng thöùc sau: Trong ñoù: Ct: Löôïng Chlorine dö theo yeâu caàu (mg/l) Nt: soá Vi khuaån Coliform sau thôøi gian t tieáp xuùc No: soá Vi khuaån Coliform ban ñaàu (No/100ml) t: thôøi gian tieáp xuùc (phuùt), choïn t = 40 phuùt. Do moät löôïng Chlorine bò maát ñi khi oxi hoaù caùc chaát khöû nhö chaát höõu cô coøn soùt laïi trong nöôùc thaûi. Vì vaäy löôïng Chlorine cho vaøo beå coù theå laáy Ct = 2 mg/l. ð Löôïng Chlorine söû duïng 1 ngaøy: 10) Beå phaân huyû buøn: Goàm 2 ngaên laø : ngaên phaân huyû buøn kî khí vaø ngaên chöùa nöôùc. Tính ngaên phaân huyû buøn: Löôïng buøn caàn xöû lyù bao goàm : Buøn töø beå tuyeån noåi: Buøn töø beå UASB: Buøn töø beå laéng laéng II: Toång löu löôïng buøn vaøo beå moãi ngaøy: Toång löôïng chaát raén Toång löôïng chaát raén deã bay hôi: Theå tích caàn thieát cho quaù trình phaân huyû laø: ( Taûi troïng xöû lyù chaát raén deã bay hôi cuûa beå laø: Löôïng khí Methane sinh ra moãi ngaøy: (a:löôïng khí Methane sinh ra a = 0,55 (m3/kg VSS)) Löôïng caën höõu cô coøn laïi sau phaân huyû: (E: hieäu quaû xöû lyù, E = 50%)ø Thôøi gian phaân huyû buøn: Tính ngaên chöùa nöôùc: Löôïng nöôùc treân beà maët ra moãi ngaøy: Qn = QTC – QB = 6,76 – 2,4 = 4,36 (m3/ngaøy) Choïn thôøi gian löu nöôùc trong ngaên chöùa laø t = 10 ngaøy. Theå tích ngaên chöùa nöôùc: Baûng 12: Löïa choïn beå phaân huyû buøn Theå tích tính toaùn Theå tích thöïc teá Theå tích caûi taïo Vphaân huyû = 96,15 m3 Vchöùa buøn= LxBxH = 6x4x4,5 = 108 m3 V = LxBxH = 6x4x4,5 = 108 m3 Vchöùa nöôùc = 43,6 m3 Khoâng coù V = L x B x H = 4x4x3 = 48 (m3) _ Höôùng caûi taïo: Beå phaân huyû buøn hieän taïi chæ coù ngaên chöùa buøn do ñoù ñoä aåm buøn raát cao laøm cho thôøi gian phaân huyû vaø löu buøn ngaén. Trong nhöõng ngaøy saûn xuaát nhieàu, löôïng buøn chôû ñi trong tình traïng ñoä aåm coøn khaù cao vaø coù luùc thöôøng chôû trong tuaàn, vì vaäy caàn thieát xaây theâm ngaên chöùa nöôùc ñeå giaûm ñoä aåm buøn, taêng thôøi gian löu buøn, deã daøng vaø giaûm chi phí cho vaän chuyeån. Qua tính toaùn vaø so saùnh vôùi theå tích beå phaân huyû buøn hieän coù, nhaän thaáy theå tích caàn thieát cuûa ngaên chöùa buøn laø 96,15 m3, ngaên chöùa nöôùc laø 48 m3 trong khi theå tích cuûa beå phaân huyû buøn hieän coù laø 108 m3 è ñeà xuaát duøng laïi beå phaân huyû buøn hieän coù laøm ngaên phaân huyû buøn (V = L x B x H = 6x4x4,5 = 108 m3 ) vaø ngaên chöùa nöôùc ñöôïc xaây môùi beân caïnh beå phaân huyû hieän coù (V = LxBxH =4x4x3 = 48 m3). IV.3 Döï toaùn giaù thaønh: IV.3.1. DÖÏ TOAÙN GIAÙ THAØNH CHO XAÂY DÖÏNG: Cho coâng trình môùi: Baûng 13: Döï toaùn giaù thaønh xaây döïng môùi. STT Coâng trình Soá löôïng Theå tích (m3) Ñôn giaù (VNÑ/m3) Thaønh tieàn (VNÑ) 1 Beå khöû truøng 1 5,3 800.000 4.200.000 2 Ngaên chöùa nöôùc cuûa beå phaân huyû buøn 1 8,5 800.000 6.800.000 3 Gia coá neàn - - - 6.000.000 COÄNG 17.000.000 Thueá VAT 10% 1.700.000 TOÅNG COÄNG 18.700.000 Cho coâng trình caàn caûi taïo: Baûng 14: Löïa choïn giaù thaønh giöõa xaây môùi vaø caûi taïo STT Coâng trình Xaây môùi laïi (ñôn vò tính: 1000 VNÑ) Caûi taïo laïi (ñôn vò tính: 1000 VNÑ) 1 Beå ñieàu hoaø Haïng muïc T. tieàn Haïng muïc T. tieàn -Xaây môùi: BTCT 35m3x800 -Gia coá neàn -Heä thoáng oáng suïc khí môùi 28.000 10.000 12.000 Chæ naâng caáp baèng: + Heä thoáng oáng suïc khí môùi + Maùy bôm 2HP 12.000 10.000 2 Beå hieáu khí -Xaây môùi: BTCT 20m3x800 -Gia coá neàn -Heä thoáng oáng suïc khí môùi -Ñóa phaân phoái khí môùi 16.000 8.000 14.000 6.500 + Caûi taïo laïi heä thoáng oáng nhaùnh + Ñóa phaân phoái khí môùi 4.000 6.500 Laép ñaët, vaän chuyeån : 20.000 Laép ñaët, vaän chuyeån : 6.000 COÄNG 114.500 38.500 Thueá VAT 10% 11.450 3.850 TOÅNG COÄNG 125.950.000 VNÑ 42.350.000 VNÑ IV.3.2. DÖÏ TOAÙN GIAÙ THAØNH CHO THIEÁT BÒ: Baûng 15: Döï toaùn giaù thaønh thieát bò STT Thieát bò Soá löôïng Ñôn vò Thoâng soá kyõ thuaät Ñôn giaù Thaønh tieàn (VNÑ) 1 Boàn taïo aùp 1 Caùi Ø: 1 m; H=2m 23.000.000 23.000.000 2 Beå tuyeån noåi 1 Caùi Ø: 5m; H = 6,5m 45.000.000 45.000.000 3 Boàn loïc aùp löïc 2 Caùi Ø: 1,6m ; H = 2m 22.000.000 44.000.000 4 Maùy neùn khí beå tuyeån noåi 1 Caùi N = 4,5HP 15.000.000 15.000.000 5 Maùy thoåi khí cho beå ñieàu hoaø 2 Caùi N = 5HP Q=55(l/s) 42.000.000 84.000.000 6 Bôm ñònh löôïng hoaù chaát 2 Caùi Q=15 l/h 2.500.000 5.000.000 7 Maùy bôm nöôùc thaûi beå trung gian 2 Caùi N=1 HP 3.000.000 6.000.000 8 Lan can coâng taùc 1 Boä - 3.500.000 3.500.000 9 Taám chaén nöûa noåi nöûa chìm 1 Caùi - 500.000 500.000 10 Boàn pha dung dòch Chlorine 1 Caùi - 3.000.000 3.000.000 11 Boàn pha NaOH 1 Caùi - 1.500.000 1.500.000 COÄNG 230.500.000 Thueá VAT 10% 23.050.000 TOÅNG COÄNG 253.550.000 IV.3.3. DÖÏ TOAÙN CHI PHÍ VAÄN HAØNH: 1. Chi phí ñieän naêng cho thieát bò môùi: _1 maùy neùn khí cho boàn taïo aùp hoaït ñoäng 8 giôø 1 ngaøy: _ 2 maùy caáp khí 3,5 kW cho beå ñieàu hoaø hoaït ñoäng thay phieân nhau trong 8 h: _ 1 Bôm nöôùc thaûi 2HP = 1,47 kW laøm vieäc 6 giôø 1 ngaøy (taïi beå thu gom): _1 bôm nöôùc thaûi 1 HP laøm vieäc 8 giôø 1 ngaøy (taïi beå trung gian): _ 2 bôm ñònh löôïng hoaù chaát haøng thaùng tieâu thuï 20 Toång chi phí ñieän naêng cho thieát bò môùi: 2. Chi phí ñieän naêng cho thieát bò söû duïng laïi: _ 2 maùy thoåi khí 20 kW cuûa beå Aerotank hoaït ñoäng thay phieân nhau trong 8 h: _ 1 bôm buøn 3 HP laøm vieäc 2 giôø/ngaøy (beå laéng ngang): _ 1 bôm nöôùc thaûi 4HP laøm vieäc 8 giôø 1 ngaøy (taïi beå ñieàu hoaø): _ 1 ñoäng cô truyeàn ñoäng caàn gaït 1 HP laøm vieäc 2 giôø 1 ngaøy ( beå laéng ngang): Toång chi phí ñieän naêng cho thieát bò hieän coù : 3. Chi phí hoaù chaát: NaOH 30%: Troïng löôïng raén söû duïng 1 kg/1thaùng = 6000VNÑ/thaùng (khoâng ñaùng keå). Ca(OCl)2: Troïng löôïng raén: Thaønh tieàn: 18 x 15.000 (VNÑ/kg) = 270.000 (VNÑ/thaùng) 4. Chi phí nhaân coâng: Soá löôïng coâng nhaân vaän haønh: 1 ngöôøi Chi phí: 1 x 1.200.000 VNÑ/thaùng = 1.200.000 (VND/thaùng) Giaù thaønh xöû lyù 1 m3 nöôùc thaûi cho phaàn caûi taïo: Giaù thaønh xöû lyù 1 m3 nöôùc thaûi cho toaøn coâng trình sau khi caûi taïo: Toång giaù thaønh cho caûi taïo (khoâng coù chi phí vaän haønh): Neáu xaây môùi beå ñieàu hoøa vaø aerotank: 18.700.000 + 125.950.000 + 253.550.000 = 398.200.000 (VNÑ) Neáu caûi taïo beå ñieàu hoøa vaø aerotank: 18.700.000 + 42.350.000 + 253.550.000 = 314.600.000 (VNÑ) Giaù cheânh leäch giöõa xaây môùi vaø caûi taïo: 398.200.000 – 314.600.000 = 83.600.000 (VNÑ) Caùc chi phí treân ñaõ bao goàm thueá GTGT. V.1. Keát luaän: Heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cuûa Xí nghieäp cheá bieán thuyû saûn xuaát khaåu I ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng töø naêm 2002. Cho ñeán nay, hôn 5 naêm hoaït ñoäng, heä thoáng xöû lyù coù nhöõng daáu hieäu xuoáng caáp nhaát ñònh: nhieàu thieát bò, maùy moùc ñaõ bò aên moøn. Cuøng vôùi vôùi löu löôïng taêng cao (300 m3/ngaøy hieän nay so vôùi 160 m3/ngaøy tröôùc kia) vaø tính chaát nöôùc thaûi saûn xuaát ñaàu vaøo cuõng taêng leân raát cao vôùi COD = 2305 (mg/l), BOD5 = 1197 (mg/l), SS = 412 (mg/l) ñaõ laøm cho heä thoáng hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû. Beân caïnh ñoù, caùc coâng trình ñôn vò nhö beå ñieàu hoaø, beå aerotank… khoâng hoaït ñoäng toát laøm cho tính chaát nöôùc thaûi ñaàu ra khoâng oån ñònh vaø vöôït tieâu chuaån cho pheùp raát nhieàu laàn. Do ñoù vieäc naâng caáp, caûi taïo laïi heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi laø vaán ñeà heát söùc caàn thieát ñoái vôùi Xí nghieäp nhaèm tuaân thuû caùc quy ñònh veà baûo veä moâi tröôøng cuûa Vieät Nam. Döïa vaøo daây chuyeàn coâng ngheä hieän coù, thaønh phaàn, löu löôïng vaø tính chaát nöôùc thaûi ñaàu vaøo hieän nay cuõng nhö yeâu caàu chaát löôïng nöôùc thaûi sau xöû lyù, daây chuyeàn coâng ngheä caûi taïo môùi naøy ñaõ ñeà xuaát: naâng caáp beå ñieàu hoaø baèng heä thoáng suïc khí môùi (beå hieän taïi khoâng coù heä thoáng khuaáy troän naøo), caûi taïo laïi beå Aerotank baèng heä thoáng oáng nhaùnh vaø ñóa môùi (thay cho caùc oáng nhaùnh ñuïc loã ñaõ bò aên moøn hieän coù). Beân caïnh ñoù cuõng ñeà xuaát thieát keá môùi heä thoáng tuyeån noåi, beå trung gian vaø beå loïc aùp löïc nhaèm ñaûm baûo cho quaù trình xöû lyù cuûa heä thoáng ñaït hieäu suaát cao vaø oån ñònh. Trong ñoù ñaùng chuù yù laø heä thoáng tuyeån seõ loaïi boû löôïng lôùn caùc chaát raén lô löûng maø heä thoáng xöû lyù khoâng hieäu quaû, taïo ñieàu kieän vaø moâi tröôøng thuaän lôïi cho caùc coâng trình xöû lyù sinh hoïc quan troïng tieáp theo laø beå UASB vaø beå Aerotank hieän coù. Quy trình coâng ngheä caûi taïo ñöôïc ñeà xuaát naøy töông ñoái ñôn giaûn, vaän haønh deã daøng vaø coù hieäu suaát xöû lyù cao. Hôn nöõa, chi phí caûi taïo cuûa heä thoáng naèm trong khaû naêng ñaùp öùng cuûa Xí nghieäp, keát caáu goïn gaøng vaø dieän tích xaây döïng cho coâng trình môùi nhoû. Vôùi daây chuyeàn coâng ngheä caûi taïo ñaõ ñeà xuaát ôû treân, neáu ñöôïc aùp duïng vaø vaän haønh ñuùng phöông phaùp thì nöôùc sau khi xöû lyù thaûi vaøo moâi tröôøng ñaït tieâu chuaån nöôùc thaûi coâng nghieäp thaûi vaøo vöïc nöôùc soâng duøng cho muïc ñích baûo veä thuûy sinh (Tieâu chuaån Vieät Nam TCVN 6984 : 2001). V.2. Kieán nghò: Xí nghieäp caàn quan taâm ñeán vieäc aùp duïng caùc bieän phaùp saûn xuaát saïch hôn nhaèm giaûm thieåu oâ nhieãm taïi nguoàn, haïn cheá thaát thoaùt nguyeân lieäu vaø thaønh phaåm vaøo doøng thaûi (cuï theå caùc maûnh vuïn vaøo nöôùc thaûi…); naâng cao hieäu quaû saûn xuaát cuõng nhö hieäu suaát xöû lyù cuûa heä thoáng, ñoàng thôøi laøm giaûm aùp löïc cho moâi tröôøng xaû thaûi. Heä thoáng caàn ñöôïc vaän haønh lieân tuïc, ñuùng phöông phaùp ñeå duy trì chaát löôïng coâng trình, goùp phaàn baûo veä chaát löôïng moâi tröôøng trong khuoân vieân Xí nghieäp vaø moâi tröôøng xung quanh . Beân caïnh ñoù, caùn boä vaän haønh cuõng caàn phaûi naém vöõng quy trình cuõng nhö nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa heä thoáng (ñaõ qua ñaøo taïo vaän haønh) vaø laøm vieäc nghieâm tuùc. Ñaëc bieät, cuøng vôùi phoøng xeùt nghieäm vi sinh hieän coù, kieán nghò xaây theâm phoøng xeùt nghieäm caùc tieâu chuaån moâi tröôøng nhaèm chuû ñoäng kieåm tra, ñaùnh giaù caùc tieâu chuaån xaû thaûi vaø hieäu suaát xöû lyù cuûa töøng coâng trình ñôn vò. Töø ñoù tìm ra nguyeân nhaân vaø coù höôùng khaéc phuïc kòp thôøi, ñeàu ñaën./. MOÄT SOÁ HÌNH AÛNH CUÛA HEÄ THOÁNG XÖÛ LYÙ HIEÄN COÙ Phoøng cheá bieán Beå ñieàu hoøa Beå UASB Ngaên beå UASB Beå Aerotank Beå laéng ngang Beå khöû truøng Maùy thoåi khí Aerotank Hình 10: Hình aûnh heä thoáng xöû lyù hieän coù ._.