NGHIÊN CỨU BIẾN ĐỘNG GDP CỦA THĨ XÃ TAM KỲ QUA 3 NĂM 2000-2002

Låìi Noïi Âáöu GDP laì mäüt chè tiãu kinh tãú täøng håüp nháút, phaín aïnh kãút quaí hoaût âäüng saín xuáút cuía mäüt quäúc gia, laì thæåïc âo âaïnh giaï hiãûu quía saín xuáút xaî häüi khäng nhæîng cuía toaìn bäü nãön kinh tãú maì coìn cuía tæìng ngaình saín xuáút thæûc hiãûn trãn laînh thäø kinh tãú quäúc gia âoï. Qua chè tiãu GDP ngæåìi ta âaïnh giaï âæåüc mæïc tàng træåíng kinh tãú, thæûc traûng cuía nãön kinh tãú. GDP coìn laì cå såí giuïp caïc täø chæïc hiãøu roî hån vãö nãön kinh tãú cuaí mäüt quäúc gia, so saïnh kãút quaí saín xuáút xaî häüi, mæïc säúng, sæû giaìu ngheìo... cuía quäúc gia âoï våïi caïc quäúc gia khaïc, caïc næåïc khaïc trong khu væûc. Noï coìn laìm cå såí cho caïc nhaì doanh nghiãûp nghiãn cæïu, xem xeït thæûc tãú hoaût âäüng, kãút quaí caïc ngaình, hiãûu quaí sæí duûng väún âãø tæì âoï coï chênh saïch âáöu tæ thêch håüp, thæûc hiãûn liãn kãút, liãn doanh trong viãûc láûp ngaình nghãö måïi trãn laînh thäø kinh tãú cuía quäúc gia âoï. Khäng nhæîng thãú, GDP coìn gêp cho caïc nhaìd nghiãn cæïu kinh tãú táöm vé mä xem xeït thæûc traûng nãön kinh tãú næåïc nhaì, tæì âoï âãö ra caïc chênh saïch chiãún læåüc kinh tãú (ngàõn haûn, daìi haûn) cho quäúc gia, cho vuìng, laînh thäø, cho âëa phæång. GDP ngoaìi tênh cho mäüt quäúc gia coìn âæåüc tênh cho khu væûc, thaình phäú, tènh hoàûc vuìng laînh thäø trong mäüt quäúc gia. Xuáút phaït tæì yï nghéa quan troüng cuía chè tiãu GDP vaì tçnh hçnh thæûc tãú taûi thë xaî Tam Kyì, laì nåi væìa xaíy ra mäüt sæû kiãûn låïn. Nàm 1997, tènh Quaîng Nam âæåüc taïi láûp, Tam Kyì tråí thaình thë xaî tènh lyñ cuía Quaîng Nam, chàõc chàõn seî âaût âæåüc nhiãöu thaình tæûu, cuîng nhæ nhæîng bæåïc thay âäøi låïn trong phaït triãøn kinh tãú. Do âoï em âaî maûnh daûn choün âãö taìi : “Nghiãn cæïu biãún âäüng GDP cuía thë xaî Tam Kyì qua ba nàm 2000 - 2002 “ Kãút cáúu cuía âãö taìi âæåüc chia laìm 3 pháön chênh : Chæång 1 : Cå såí lyï luáûn vaì thæûc tãú cuía âãö taìi Chæång 2 : Phán têch biãún âäüng GDP cuía thë xaî Tam Kyì qua ba nàm 2000 - 2002 Chæång 3 : Kãút luáûn vaì kiãún nghë Vç trçnh âäü baín thán coìn haûn chãú, hån næîa thåìi gian nghiãn cæïu vaì xám nháûp thæûc tãú cuîng haûn chãú. Do âoï khäng traïnh khoíi nhæîng sai soït, ráút mong âæåüc sæû thäng caím vaì âoïng goïp yï kiãún. Xin chán thaình caím ån. Sinh viãn thæûc hiãûn Buìi Thë Hoaìi Thuyí Chæång 1 Cå såí lyï luáûn vaì thæûc tãú cuía âãö taìi 1.1 Cå såí lyï luáûn cuía âãö taìi 1.1.1 Nhæîng tiãön âãö cå baín xaïc âënh chè tiãu täøng saín pháøm quäúc näüi (GDP) 1.1.1.1Thãú naìo laì hoaût âäüng saín xuáút Quan niãûm thãú naìo laì saín xuáút; nhæîng hoaût âäüng naìo, nhæîng yãúu täú naìo âæåüc coi laì tham gia vaìo quaï trçnh saín xuáút ra cuía caíi cho xaî häüi. Âáy laì mäüt trong nhæîng tiãön âãö cå baín xaïc âënh chè tiãu täøng saín pháøm näüi âëa (GDP). Trong lëch sæí phaït triãøn cuía nhán loaûi, âaî coï nhiãöu nhaì kinh tãú chênh trë thuäüc træåìng phaïi naìy, hoàûc træåìng phaïi khaïc cuìng våïi âiãöu kiãûn lëch sæí kinh tãú cuía âáút næåïc trong caïc thåìi kyì âoï âaî âæa ra nhæîng khaïi niãûm vãö saín xuáút vaì nguäön gäúc taûo ra cuía caíi xaî häüi. Ngaìy nay, trong bäúi caính måïi cuía hoaût âäüng kinh tãú xaî häüi, váún âãö trãn âæåüc quan niãûm nhæ thãú naìo ? Nhaì kinh tãú Irving Sirken âaî khaïi quaït vãö hoaût âäüng saín xuáút : "Laì quaï trçnh chuyãøn hoaï caïc âáöu vaìo bao gäöm haìng hoaï vaì dëch vuû, thaình caïc âáöu ra (saín læåüng) coï êch hån caïc âáöu vaìo... Saínpháøm cuía caïc âån vë saín xuáút coï thãø laì hæîu hçnh nhæ haìng hoaï âæåüc saín xuáút ra åí caïc näng traûi vaì nhaì maïy,nhæng cuîng coï thãø laì vä hçnh, nhæîng caïi maì chuïng ta goüi laì dëch vuû do caïc cæía haìng sæîa chæîa, traûm phaït âiãûn,cæía haìng baïn leí, træåìng hoüc, bãûnh viãûn... saín xuáút ra". - Theo Tiãún sé Vuî Quang Viãût, cäú váún dæû aïn " Thæûc hiãûn hãû thäúng TKQG åí Viãût Nam " (VIE 88.032) thç phaûm truì saín xuáút laì nhæîng hoaût âäüng saín xuáút ra haìng hoaï vaì dëch vuû maì coï thãø giao cho ngæåìi khaïc hoàûc mäüt âån vë khaïc laìm thay âæåüc.Àn, nguí khäng thuäüc phaûm truì saín xuáút vç khäng thãø giao cho ngæåìi khaïc laìm thay âæåüc. - Coï âënh nghéa vãö saín xuáút nhæ sau : Saín xuáút laì moüi hoat âäüng cuía con ngæåìi, våïi tæ caïch laì caïc nhán, hay mäüt täø chæïc bàòng nàng læûc quaín lyï cuía mçnh, cuìng våïi caïc yãúu täú vãö âáút vaì väún (tæ baín) saín xuáút ra nhæîng saín pháøm váût cháút vaì dëch vuû hæîu êch vaì coï hiãûu quaí cao nhàòm thoaí maîn nhu cáöu sæí duûng âãø phuûc vuû cho nhu cáöu sæí duûng cuäúi cuìng cho âåìi säúng sinh hoaût dán cæ vaì xaî häüi, xuáút kháøu ra næåïc ngoaìi, cho têch luyî âãø måí räüng saín xuáút vaì âåìi säúng ... Quaï trçnh trãn täön taûi vaì váûn âäüng khaïch quan khäng ngæìng âæåüc làûp âi, làûp laûi trong nàm. Nhæ váûy, quaï trçnh hoaût âäüng saín xuáút coï caïc âàûc træng chung sau : Laì hoaût âäüng coï muûc âêch, coï thãø laìm thay âæåüc cuía con ngæåìi. Bao gäöm caí hoaût âäüng saín xuáút saín pháøm váût cháút vaì hoaût âäüng saín xuáút saín pháøm dëch vuû, nhàòm thoaí maîn khäng chè yãu cáöu caï nhán maì caí nhu cáöu chung toaìn xaî häüi. Toaìn bäü saín pháøm váût cháút vaì saín pháøm dëch vuû âæåüc saín xuáút ra coï thãø âem baïn trãn thë træåìng vaì khäng âem baïn trãn thë træåìng. Tuy nhiãn, tuyì âiãöu kiãûn vaì quy âënh cuía tæìng quäúc gia, trong mäüt säú træåìng håüp hoaût âäüng cuía con ngæåìi khäng âæåüc coi laì hoaût âäüng saín xuáút : Nhæîng hoaût âäüng tæû phuûc vuû cho mçnhkhäng taûo ra thu nháûp nhæ : àn uäúng, tàõm ræía, tæû sæía chæîa âäö duình trong gia âçnh; Nhæîng hoaût âäüng näüi tråü khaïc cuía häü gia âçnh dán cæ; Nhæîng hoaût âäüng saín xuáút vaì dëch vuû quäúc cáúm : buän láûu, buän ma tuyï, hoaût âäüng mã tên dë âoan, chåi huûi, âaïnh baûc... 1.1.1.2. Laînh thäø kinh tãú : Laînh thäø kinh tãú cuía mäüt quäúc gia laì laînh thäø âëa lyï cuía quäúc gia âoï, khäng kãø pháön âëa giåïi caïc sæï quaïn, laînh sæû quaïn, khu væûc quán sæû, cå quan laìm viãûc cuía caïc täø chæïc quäúc tãú... maì caïc quäúc gia khaïc, caïc täø chæïc liãn håüp quäúc, caïc täø chæïc phi chênh phuí ... thuã vaì hoaût âäüng trãn laînh thäø quäúc gia âoï vaì âæåüc tênh thãm pháön âëa giåïi caïc täø chæïc tæång æïng cuía quäúc gia âoï thuã vaì hoaût âäüng trãn laînh thäø âëa lyï cuía quäúc gia khaïc. Noïi mäüt caïch cuû thãø laînh thäø kinh tãú cuía mäüt quäúc gia bao gäöm : Laînh thäø âëa lyï bao gäöm : Âáút liãön, haíi âaío, vuìng tråìi, vuìng biãøn thuäüc quäúc gia, træì pháön âëa giåïi caïc sæï quaïn, laînh sæû quaïn, khu væûc quán sæû, cå quan laìm viãûc cuía caïc täø chæïc quäúc tãú... maì caïc quäúc gia khaïc, caïc täø chæïc quäúc tãú thuã vaì hoaût âäüng trãn laînh thäø âëa lyï cuía quäúc gia âoï. Vuìng tråìi, màût næåïc, vuìng âáút nàòm åí vuìng biãøn quäúc tãú maì åí âoï quäúc gia âæåüc hæåíng caïc quyãön âàûc biãût vãö màût phaïp lyï nhæ khai thaïc haíi saín, khoaïng saín, dáöu khê... Vuìng laînh thäø nàòm åí næåïc khaïc âæåüc chênh phuí thuã vaì hoaût âäüng vç muûc âêch ngoaûi giao, quán sæû, khoa hoüc ... nhæ caïc sæï quaïn, laînh sæû quaïn, caïc càn cæï quán sæû, traûm nghiãn cæïu khoa hoüc ... 1.1.1.3 Âån vë thæåìng truï: Mäüt täø chæïc hay caï nhán âuåüc goüi laì âån vë thæåìng truï trãn laînh thäø kinh tãú cuía mäüt quäúc gia nãúu täø chæïc, caï nhán âoï thuäüc quäúc gia såí taûi hay næåïc ngoaìi coï kãú hoaûch cam kãút hoaût âäüng láu daìi(trãn 1 nàm) vaì chëu moüi sæû kiãøm soaït vãö phaïp luáût cuía quäúc gia âoï. Vê duû: Haîng Âiãûn tæí Samsung cuía Cäüng hoaì Haìn quäúc âang hoaût âäüng åí Viãût Nam trong nhiãöu nàm nay laì âån vë thæåìng truï trãn laînh thäø Viãût Nam. Xê nghiãûp xáy dæûng cáöu âæåìng Z cuía Viãût Nam sang hoaût âäüng åí næåïc baûn-Laìo tæì nàm 1991 âãún nay laì âån vë thæåìng truï cuía laînh thäø kinh tãú Laìo. Theo khaïi niãûm âoï, âån vë thæåìng truï trãn laînh thäø kinh tãú cuía mäüt quäúc gia bao gäöm : Caïc âån vë saín xuáút kinh doanh hoaût âäüng trong caïc ngaình kinh tãú thuäüc taït caí caïc hçnh thæïc såí hæîu : Nhaì næåïc, táûp thãø, tæ nhán, häøn håüp, caï thãø ... cuía quäúc gia hoaût âäüng trãn laînh thäø âëa lyï cuía quäúc gia. Caïc âån vë saín xuáút kinh doanh hoaût âäüng trong caïc ngaình kinh tãú cuía næåïc ngoaìiâáöu tæ træûc tiãúp, håüp taïc liãn doanh quäúc gia våïi thåìi gian trãn 1 nàm. Caïc täø chæïc hoàûc tæ nhán cuía quäúc gia âoï âi cäng taïc, laìm viãûc åí næåïc ngoaìi, kãø caí hoüc sinh âi du hoüc åí næåïc ngoaìi trãn mäüt nàm. Caïc âaûi sæï quaïn, laînh sæû quaïn, âaûi diãûn quoïc phoìng, an ninh laìm viãûc åí næåïc ngoaìi. Ngæåüc laûi, mäüt täø chæïc hay caï nhán âæåüc coi laì khäng thæåìng truï trãn laînh thäø kinh tãú cuía mäüt quäúc gia nãúu täø chæïc, caï nhán âoï âãún quäúc gia såí taûi laìm viãûc, hoüc táûp, nghiãn cæïu, tham quan ... dæåïi thåìi gian mäüt nàm. 1.1.1.4 Phán ngaình Kinh Tãú Quäúc Dán Nãön kinh tãú quäúc dán : laì toaìn bäü caïc âån vë kinh tãú hay chuí thãø kinh tãú coï chæïc nàng hoaût âäüng khaïc nhau, täön taûi trong mäúi liãn hãû máût thiãút våïi nhau âæåüc hçnh thaình trong mäüt giai âoaûn lëch sæí nháút âënh. Phán ngaình kinh tãú quäúc dán laì sæû phán chia nãön kinh tãú quäúc dán thaình caïc täø khaïc nhau (goüi laì caïc ngaình kinh tãú quäúc dán) dæûa trãn cå såí vë trê, chæïc nàng hoaût âäüng cuía caïc âån vë kinh tãú hay chuí thãø kinh tãú trong hãû thäúng phán cäng lao âäüng xaî häüi. Trong hãû thäúng taìi khoaín quäúc gia (SNA), nãön kinh tãú quäúc dán âæåüc phán chia thaình 17 ngaình (hoaût âäüng) cáúp I thuäüc 3 nhoïm (khu væûc) låïn khaïc nhau theo quy trçnh vaì hçnh thæïc hoaût âäüng tæû nhiãn. Cuû thãø : Nhoïm I âæåüc goüi laì nhoïm ngaình khai thaïc bao gäöm caïc ngaình khai thaïc thuyí saín tæì tæû nhiãn, nhæ näng nghiãûp vaì lám nghiãûp, thuyí saín, khai thaïc moí. Nhoïm II âæåüc goüi laì nhoìm ngaình chãú biãún, bao gäöm caïc ngaình chãú biãún saín pháømkhai thaïc tæì tæû nhiãn nhæ cäng nghiãûp chãú biãún, saín xuáút vaì phán phäúi âiãûn,khê âäút vaì næåïc, xáy dæûng. Nhoïm III âæåüc goüi laì nhoïm ngaình dëch vuû, bao gäöm caïc ngaình saín xuáút ra saín pháøm dëch vuû (dëch vuû saín xuáút vaì dëch vuû khäng saín xuáút) nhæ thæång nghiãûp, váûn taíi, kho baîi vaì thäng tin liãn laûc, giaïo duûc vaì âaìo taûo ... ÅÍ Viãût Nam dæûa vaìo baíng phán loaûi tiãu chuáøn quäúc tãú caïc hoaût âäüng kinh tãú (ISIC) cuía hãû thäng taìi khoaín quäúc gia (SNA), ngaìy 27/10/93 Chênh phuí âaî ra Nghë âënh säú 75CP ban haình hãû thäúng ngaình kinh teï quäúc dán gäöm 20 ngaình cáúp I nhæ sau : 1. Ngaình näng nghiãûp vaì lám nghiãûp, 2. Ngaình thuyí saín, 3. Nhaình cäng nghiãûp khai thaïc moí, 4. Ngaình cäng nghiãûp chãú biãún, 5. Ngaình saín xuáút vaì phán phäúi âiãûn, khê âäút vaì næåïc, 6. Ngaình xáy dæûng, 7. Ngaình thæång nghiãûp, sæía chæîa xe coï âäüng cå,mä tä,xe maïy, âäö duìng caï nhán vaì gia âçnh, 8. Ngaình váûn taíi, kho baîi vaì thäng tin liãn laûc, 9. Ngaình khaïch saûn, nhaì haìng, 10. Ngaình taìi chênh, tên duûng, 11. Ngaình hoaût âäüng khoa hoüc vaì cäng nghãû, 12. Caïc hoaût âäüng liãn quan âãún kinh doanh taìi saín vaì dëch vuû tæ váún, 13. Ngaình quaín lyï nhaì næåïcvaì an ninh quäúc phoìng, baío âaím xaî häüi bàõt buäüc, 14. Ngaình giaïo duûc vaì âaìo taûo, 15. Ngaình y tãú vaì hoaût âäüng cæïu tråü xaî häüi, 16. Hoaût âäüng vàn hoaï vaì thãø thao, 17. Hoaût âäüng Âaíng, âoaìn thãø vaì hiãûp häüi, 18. Ngaình hoaût âäüng phuûc vuû caï nhán vaì cäüng âäöng, 19. Ngaình hoaût âäüng laìm thuã cäng viãûc gia âçnh trong caïc häü tæ nhán, 20. Ngaình hoaût âäüng cuía caïc täø chæïc vaì âoaìn thãø quäúc tãú. 1.1.1.5 Váún âãö giaï caí : Caïc chè tiãu kinh tãú täøng håüp trong hãû thäúng taìi khoaín quäúc gia âæåüc tênh theo 2 loaûi giaï : giaï thæûc tãú vaì giaï so saïnh nàm gäúc. ¨ Giaï thæûc tãú : Giaï thæûc tãú laì giaï phaït sinh trong quaï trçnh giao dëch cuía nàm baïo caïo. Giaï thæûc tãú phaín aïnh sæû váûn âäüng thäúng nháút cuía giaï trë saín pháøm, haìng hoaï, dëch vuû trong saín xuáút - kinh doanh, trong quaï trçnh læu thäng, phán phäúi vaì sæí duûng cuäúi cuìng våïi sæû váûn âäüng tiãön tãû, taìi chênh, thanh toaïn. Qua âoï giuïp ta nháûn thæïc âuïng âàõn thæûc tiãùn khaïch quan vãö cå cáúu kinh tãú, mäúi quan hãû tyí lãû giæîa caïc ngaình trong saín xuáút, mäúi quan hãû phán phäúi thu nháûp, mäúi quan hãû giæîa kãút quaí saín xuáút våïi pháön huy âäüng vaìo ngán saïch ... trong tæìng nàm. Giaï thæûc tãú baïo caïo trong SNA laì giaï thë træåìng, tæïc laì giaï xuáút hiãûn trãn thë træåìng, giaï theo âoï ngæåìi baïn saín pháøm vaì ngæåìi mua mua saín pháøm trãn thë træåìng, bao gäöm giaï cå baín, giaï saín xuáút vaì giaï sæí duûng cuäúi cuìng theo phaûm vi tênh vaì näüi dung kinh tãú cuía tæìng loaûi giaï. Giaï cå baín (giaï baïn buän xê nghiãûp træåïc âáy) = Chi phê saín xuáút + Låüi nhuáûn xê nghiãûp Giaï saín xuáút = Giaï cå baín + Thuãú saín xuáút vaì thuãú haìng hoaï (âaî træì caïc khoaín tråü giuïp cuía Nhaì næåïc) Giaï sæí duûng = Giaï saín xuáút + Chi phê læu thäng (thæång nghiãûp vaì váûn taíi) Mäúi quan hãû giæîa caïc loaûi giaï nhæ sau : Chi phê saín xuáút Låüi nhuáûn xê nghiãûp Giaï cå baín Thuãú saín xuáút vaì haìng hoaï Giaï saín xuáút Chi phê læu thäng Giaï sæí duûng Càn cæï muûc âêch nghiãn cæïu maì tênh theo loaûi giaï thêch håüp. ¨ Giaï so saïnh nàm gäúc : Giaï so saïnh nàm gäúc laì láúy giaï saín xuáút thæûc tãú cuía mäüt nàm naìo âoï, trãn cå såí âoï tênh âäøi caïc chè tiãu kinh tãú täøng håüp cuía caïc nàm khaïc theo giaï nàm gäúc, nhàòm loaûi træì sæû aính hæåíng cuía yãúu täú giaï trong mäùi nàm âãø nghiãn cæïu sæû thay âäøi thuáön vãö khäúi læåüng saín pháøm, haìng hoaï, dëch vuû. Tuyì theo muûc âêch nghiãn cæïu, nàm âæåüc choün laìm gäúc âãø tênh giaï so saïnh coï thãø laì nàm træåïc hoàûc nàm sau nàm baïo caïo. Trong thæûc tãú thæåìng choün nàm træåïc nàm âáöu cuía 5 nàm kãú hoaûch. Vê duû, thåìi kyì kãú hoaûch 1990 -1995 choün giaï saín xuáút thæûc tãú nàm 1989 laìm gäúc; thåìi kyì kãú hoaûch 1995 - 2000 choün giaï saín xuáút thæûc tãú nàm 1994 laìm gäúc. Phæång phaïp tênh caïc chè tiãu kinh tãú täøng håüp theo giaï nàm gäúc. Ngoaìi ra, kãút quaí saín xuáút coìn âæåüc tênh theo giaï cäú âënh. Giaï cäú âënh laì loaûi giaï so saïnh âàûc biãût, do nhaì næåïc tênh toaïn, ban haình vaì thæåìng âæåüc cäú âënh trong mäüt thåìi kyì daìi. 1.1.2. Khaïi niãûm, yï nghéa cuía täøng saín pháøm quäúc näüi 1.1.2.1. Khaïi niãûm Täøng saín pháøm quäúc näüi (GDP - Gross Domestic Product) laì toaìn bäü saín pháøm váût cháút vaì dëch vuû do táút caí caïc ngaình kinh tãú måïi saïng taûo ra trong tæìng thåìi kyì. Laì mäüt bäü pháûn cuía giaï trë saín xuáút coìn laûi sau khi træì âi chi phê trung gian. Âoï laì bäü pháûn giaï trë måïi do lao âäüng saín xuáút taûo ra vaì kháúu hao TSC trong mäüt thåìi kyì nháút âënh ( thæåìng laì mäüt nàm ). Hay noïi caïch khaïc, täøng saín pháøm quäúc näüi bàòng täøng giaï trë tàng thãm cuía táút caí caïc ngaìnhvaì thaình pháön kinh tãú trong nãön kinh tãú quäúc dán taûo ra trong mäüt thåìi kyì nháút âënh. Giaï trë tàng thãm (VA - Value Added) vaì täøng saín pháøm quäúc näüi giäúng nhau vãö näüi dung (caïc yãúu täú giaï trë håüp thaình C1+ V + M ) nhæng khaïc nhau vãö phaûm vi tênh toaïn. C1 + V + M cuía caïc bäü pháûn trong nãön kinh tãú quäúc dán âæåüc goüi laì giaï trë tàng thãm (VA), C1 +V + M cuía toaìn bäü nãön KTQD âæåüc goüi laì täøng saín pháøm quäúc näüi (GDP). Quy mä täøng saín pháøm quäúc näüi laì chè tiãu tuyãût âäúi thåìi kyì, âæåüc tênh theo âån vë giaï trë (theo giaï hiãûn haình, so saïnh vaì cäú âënh). 1.1.2.2 YÏ nghéa Täøng saín pháøm quäúc näüi (GDP) laì mäüt trong nhæîng chè tiãu kinh tãú täøng håüp quan troüng phaín aïnh kãút quaí cuäúi cuìng cuía caïc hoaût âäüng saín xuáút cuía caïc ngaình, thaình pháön kinh tãú vaì toaìn bäü nãön kinh tãú quäúc dán trong mäüt thåìi kyì nháút âënh( thæåìng laì mäüt nàm ). Âoï laì nguäön gäúc moüi khoaín thu nháûp, nguäön gäúc sæû giaìu coï vaì phäön vinh cuía xaî häüi. Noï khäng chè biãøu hiãûn hiãûu quaí cuía taïi saín xuáút theo chiãöu sáu maì caí hiãûu quaí taïi saín xuáút theo chiãöu räüng, laì mäüt trong nhæîng cå såí quan troüng âãø tênh caïc chè tiãu kinh tãú khaïc. Täøng saín pháøm quäúc näüi laì mäüt trong nhæîng càn cæï quan troüng âãø âaïnh giaï sæû tàng træåíng kinh tãú cuía mäüt quäúc gia, nghiãn cæïu khaí nàng têch luyî, huy âäüng väún, tênh toaïn caïc chè tiãu âaïnh giaï mæïc säúng dán cæ, so saïnh quäúc tãú, xaïc âënh traïch nhiãûm cuía mäùi næåïc âäúi våïi caïc täø chæïc quäúc tãú... 1.1.2.3 Cå cáúu täøng saín pháømquäúc näüi Cå cáúu täøng saín pháøm quäúc näüi coï thãø âæåüc nghiãn cæïu theo caïc tiãu thæïc : Ngaình, vuìng, thaình pháön kinh tãú nhàòm chè roî vai troì cuía tæìng ngaình, vuìng, thaình pháön kinh tãú trong viãûc taûo ra täøng saín pháøm quäúc näüi. Yãúu täú cáúu thaình giaï trë : Toaìn bäü täøng saín pháøm quäúc näüi gäöm : C1, V, M. Loaûi thu nháûp : Toaìn bäü täøng saín pháøm quäúc näüi chia ra thu nháûp cuía caïc häü (ngæåìi lao âäüng), thu nháûp cuía caïc doanh nghiãûp vaì cuía nhaì næåïc. Theo muûc âêch sæí duûng Xeït theo quan âiãøm váût cháút, täøng saín pháøm quäúc näüi bao gäöm : tiãu duìng cuäúi cuìng vuía caï nhán vaì xaî häüi, têch luyî, xuáút kháøu haìng hoaï thuáön. Xeït theo quan âiãøm taìi chênh, täøng saín pháøm quäúc näüi bao gäöm : chi cho tiãu duìng cuäúi cuìng cuía häü vaì chênh phuí, tiãút kiãûm, säú dæ quan hãû kinh tãú våïi næåïc ngoaìi. 1.1.3 Nguyãn tàõc tênh täøng saín pháøm quäúc näüi Laì mäüt bäü pháûn cuía täúng giaï trë saín xuáút, täøng saín pháøm quäúc näüi âæåüc tênh theo nguyãn tàõc sau : Nguyãn tàõc thæåìng truï (hay theo laînh thäø kinh tãú ) : Chè âæåüc tênh vaìo GDP kãút quaí saín xuáút cuía caïc âån vë thæåìng truï. Tênh theo thåìi âiãøm saín xuáút : Kãút quaí saín xuáút cuía thåìi kyì naìo âæåüc tênh vaìo GDP cuía thåìi kyì âoï. Tênh theo giaï thë træåìng Caïc nguyãn tàõc trãn cáön âæåüc quaïn triãût khi tênh toaïn, phán têch caïc chè tiãu thuäüc GDP phuì håüp våïi caïc âàûc âiãøm cuû thãø cuía chuïng. 1.1.4 Caïc phæång phaïp tênh täøng saín pháøm quäúc näüi Laì mäüt chè tiãu biãøu hiãûn kãút quaí cuía quaï trçnh saín xuáút, GDP váûn âäüng traíi qua ba giai âoaûn : âæåüc saín xuáút ra trong caïc ngaình saín xuáút, âæåüc phán phäúi âãø hçnh thaình caïc khoaín thu nháûp, âæåüc âem sæí duûng âãø thoaí maîn caïc nhu cáöu cuía caï nhán vaì xaî häüi. Tæång æïng våïi ba giai âoaûn váûn âäüng cuía noï coï ba phæång phaïp tênh täøng saín pháøm quäúc näüi (phæång phaïp saín xuáút, phæång phaïp phán phäúi vaì phæång phaïp sæí duûng cuäúi cuìng). Täøng saín pháøm quäúc näüi thæåìng âæåüc tênh theo ba phæång phaïp theo quaï trçnh váûn âäüng tæì saín xuáút - phán phäúi âãún sæí duûng. 1.1.4.1 Phæång phaïp saín xuáút 1.1.4.1.1 Cäng thæïc täøng quaït : Täøng saín pháøm quäúc näüi = Täøng giaï trë saín xuáút - Chi phê trung gian GDP = GO - IC ¨ Täøng giaï trë saín xuáút laì chè tiãu phaín aïnh kãút quaí saín xuáút cuía toaìn bäü nãön kinh tãú theo tæìng kyì : quyï, 6 thaïng, nàm. Chè tiãu naìy âæåüc xaïc âënh bàòng täøng giaï trë saín xuáút cuía tæìng ngaình kinh tãú, thaình pháön kinh tãú. Täøng giaï trë saín xuáút bao gäöm toaìn bäü caïc yãúu täú : Chi phê trung gian vaì giaï truû måïi tàng thãm, täøng giaï trë saín xuáút âaî saín xuáút ra trong kyì âæåüc sæí duûng cho nhu cáöu saín xuáút, cho tiãu duìng cuäúi cuìng cuía häü gia âçnh vaì xaî häüi (Nhaì næåïc), cho têch luyî taìi saín vaì xuáút kháøu ra næåïc ngoaìi. Nhæ váûy, täøng giaï trë cuía toaìn bäü nãön kinh tãú âaî tênh truìng giæîa caïc thaình pháön chi phê trung gian. Vê duû : giaï trë saín pháøm näng nghiãûp saín xuáút ra âaî tênh vaìo giaï trë saín xuáút ngaình näng nghiãûp, ngaình cäng nghiãûp chãú biãún læång thæûc laûi tênh mäüt láön næîa saín pháøm näng nghiãûp âaî sæí duûng cho saín xuáút trong ngaình naìy. Giaï trë saín pháøm váût liãûu xáy dæûng âaî tênh vaìo giaï trë saín xuáút ngaình cäng nghiãûp chãú biãún. Ngaình xáy dæûng sæí duûng saín pháøm trãn vaìo xáy dæûng caïc cäng trçnh nãn trong giaï trë saín xuáút ngaình xáy dæûng laûi tênh thãm mäüt láön næîa giaï trë saín pháøm cuía ngaình cäng nghiãûp saín xuáút váût liãûu xáy dæûng... Sæû tênh truìng trong chè tiãu täøng giaï trë saín xuáút phuû thuäüc vaìo mæïc âäü chi tiãút cuía phán ngaình kinh tãú quäúc dán. Phán ngaình kinh tãú caìng chi tiãút, mæïc âäü tênh truìng cuía chè tiãu täøng giaï trë saín xuáút caìng låïn. ¨Chi phê trung gian laì bäü pháûn cáúu thaình täøng giaï trë saín xuáút bao gäöm nhæîng chi phê váût cháút vaì dëch vuû cho saín xuáút (khäng kãø kháúu hao). Âoï laì chi phê saín pháøm caïc ngaình khaïc nhau âãø saín xuáút saín pháøm cuía mäüt ngaình naìo âoï. Chi phê trung gian bao gäöm : Œ. Chi phê váût cháút Nguyãn váût liãûu chênh, phuû Baïn thaình pháøm Nhiãn liãûu Âäüng læûc Giaï trë cäng cuû lao âäüng laì váût reí tiãön mau hoíng âæåüc phán bäø trong nàm, quáön aïo, duûng cuû baío häü lao âäüng duìng trong thåìi gian laìm viãûc. Sæía chæîa nhoí nhaì xæåíng, maïy moïc Thiãût haûi taìi saín læu âäüng trong âënh mæïc Chi phê váût cháút khaïc  Chi phê dëch vuû Cæåïc váûn taíi, bæu âiãûn Chi phê tuyãn truyãön, quaíng caïo ; Phê dëch vuû traí ngán haìng, tên duûng, baío hiãøm ; Cäng taïc phê ( khäng kãø phuû cáúp âi âæåìng,læu truï ); Chi phê âaìo taûo, táûp huáún nghiãûp vuû, chuyãn gia Chi phê baío vãû, vãû sinh mäi træåìng ; Chi phê dëch vuû phaïp lyï ; Chi phê phoìng chaïy chæía chaïy ; Chi nhaì treí, máùu giaïo; Chi thæåìng xuyãn vãö y tãú, vàn hoaï, thãø duûc thãø thao Chi tiãúp khaïch Dëch vuû khaïc Cáön læu yï laì, chi phê trung gian laì mäüt bäü pháûn cuía giaï trë saín xuáút. Trong cáúu thaình chi phê trung gian khäng coï chi phê kháúu hao TSC vaì chi phê thuì lao lao âäüng. Chãnh lãûch giæîa täøng giaï trë saín xuáút vaì chi phê trung gian laì VA, coìn chãnh lãûch giæîa doanh thu vaì chi phê saín xuáút laì låüi nhuáûn. Trong chi phê trung gian coìn bao gäöm nhæîng khoaín chi phê træåïc âáy khäng âæåüc tênh vaìo chi phê saín xuáút nhæ chi phê cho nghè maït, âiãöu dæåîng ... do doanh nghiãûp traí. Caïc hoaûch toaïn nhæ váûy cho pheïp tênh âáöy âuí chi phê maì doanh nghiãûp âaî thæûc tãú boí ra vaì xaïc âënh chênh xaïc hån hiãûu quaí chi phê. Cáön phán biãût hai phaûm truì, hai chè tiãu khaïc nhau coï liãn quan våïi nhau : chi phê trung gian vaì tiãu duìng trung gian. Xeït vãö näüi dung : Khaïi niãûm vaì näüi dung chi phê trung gian âaî âæåüc trçnh baìy åí trãn, coìn tiãu duìng trung gian laì tiãu duìng cho saín xuáút. Noïi chi phê trung gian tæïc laì noïi âãø saín xuáút saín pháøm mäüt ngaình cáön chi phê bao nhiãu saín pháøm caïc ngaình. Noïi tiãu duìng trung gêan laì noïi trong säú saín pháøm âæåüc saín xuáút ra cuía mäüt ngaình, coï bao nhiãu saín pháøm âæåüc duìng laìm tæ liãûu saín xuáút âãø saín xuáút saín pháøm caïc ngaình. Xeït vãö quy mä : Trong phaûm vi tæìng ngaình, chi phê trung gian thæåìng khaïc tiãu duìng trung gian. Trong phaûm vi toaìn bäü nãön kinh tãú quäúc dán, täøng chi phê trung gian bàòng täøng tiãu duìng trung gian. Xeït vãö taïc duûng : Chi phê trung gian laì cå såí tênh giaï trë tàng thãm. Xeït chi phê trung gian laì xeït saín xuáút theo quan âiãøm taìi chênh. Tiãu duìng trung gian liãn quan âãún chè tiãu tiãu duìng cuäúi cuìng vaì sæí duûng cuäúi cuìng, xeït tiãu duìng trung gian laì xeït saín xuáú theo quan âiãøm váût cháút. Chi phê trung gian âæåüc tênh theo nguyãn tàõc : Chè nhæîng yãúu täú naìo âaî âæåüc tênh vaìo täøng giaï trë saín xuáút måïi âæåüc tênh vaìo chi phê trung gian. Giaï tênh chi phê trung gian laì giaï sæí duûng khi tênh giaï trë saín xuáút cuía caïc yãúu täú thuäüc chi phê trung gian. 1.1.4.1.2 Xaïc âënh täøng saín pháøm quäúc näüi (GDP) theo phæång phaïp saín xuáút Xaïc âënh täøng saín pháøm quäúc näüi theo phæång phaïp saín xuáút laì xaïc âënh træûc tiãúp tæì ngæåìi saín xuáút thäng qua caïc yãúu täú chi phê vaì doanh thu âaût âæåüc trong kyì nghiãn cæïu ( thæåìng laì mäüt nàm) Cäng thæïc täøng quaït : Täøng saín pháøm quäúc näüi = Täøng giaï trë saín xuáút cuía caïc ngaình KT - Täøng chi phê trung gian cuía caïc ngaình (TSPQN) (TGTSX) (CPTG) GDP = å VA = å ( GO - IC ) = å GO - å IC Nhæ trãn âaî noïi, trong phaûm vi toaìn boü nãön KTQD, täøng chi phê trung gian bàòng täøng tiãu duìng trung gian. Do váûy, coìn coï cäng thæïc tênh GDP nhæ sau : Täøng saín pháøm quäúc näüi = Täng giaï trë saín xuáút cuía caïc ngaình KT - Täøng tiãu duìng trung gian SP cuía caïc ngaình (TSPQN) (TGTSX) (TDTG) Cäng thæïc naìy khäng duìng âæåüc khi tênh giaï trë tàng thãm caïc ngaình, caïc âån vë, vç trong phaûm vi tæìng ngaình,chi phê trung gian thæåìng khäng bàòng tiãu duìng trung gian. Nhæ trãn âaî noïi, GDP laì nguäön gäúc moüi khoaín thu nháûp. Khi täøng håüp giaï trë tàng thãm (C1 + V + M ) caïc ngaình âãø coï (C1 + V + M) cuía toaìn bäü nãön KTQD (GDP) chæa tênh âãún thu nháûp tæì thuãú nháûp kháøu nãn trong thæûc tãú GDP âæåüc tênh theo cäng thæïc : GDP = Täøng giaï trë saín xuáút cuía caïc ngaình KT - Täøng chi phê trung gian caïc ngaình + Täøng thuãú nháûp kháøu saín pháøm váût cháút vaì dëch vuû å GOi - å ICi + å Ti = Täøng giaï trë tàng thãm + Täøng thuãú nháûp kháøu saín pháøm váût cháút vaì dëch vuû = å ( C1i + V1 + Mi ) + å Ti Trong âoï : GOi : Täøng giaï trë saín xuáút ngaình i ICi : Chi phê trung gian cuía ngaình i ( C1i + V1 + Mi ) : Giaï trë tàng thãm ngaình i å Ti : Täøng thuãú nháûp kháøu saín pháøm váût cháút vaì dëch vuû 1.1.4.2 Phæång phaïp phán phäúi : Täøng saín pháøm quäúc näüi bao gäöm caïc yãúu täú sau : Thu nháûp tæì saín xuáút (SX) cuía ngæåìi saín xuáút + Tiãön læång, tiãön traí cäng lao âäüng + Trêch baío hiãøm xaî häüi traí thay læång + Thu nháûp khaïc tæì saín xuáút Thuãú saín xuáút (khäng bao gäöm thuãú låüi tæïc, thuãú thu nháûp vaì caïc lãû phê khaïc khäng coi laì thuãú saín xuáút) Kháúu hao taìi saín cäú âënh Giaï trë thàûng dæ Thu nháûp häùn håüp tæì saín xuáút Nãúu chè tiãu Täøng giaï trë saín xuáút bë tênh truìng giæîa caïc ngaình vaì thaình pháön kinh tãú thç Täøng saín pháøm quäúc näüi khäng bë tênh truìng trong tæìng ngaình, tæìng thaình pháön kinh tãú vaì toaìn bäü nãön kinh tãú quäúc dán. Thuãú saín xuáút bao gäöm : + Thuãú doanh thu hoàûc VAT + Thuãú tiãu thuû âàûc biãût + Thuãú xuáút kháøu + Thuãú nháûp kháøu + Thuãú väún + Thuãú taìi nguyãn : âáút, ræìng, háöm moí + Thuãú män baìi + Caïc lãû phê khaïc coi nhæ thuãú saín xuáút Giaï trë thàûng dæ laì pháön coìn laûi cuía giaï trë saín xuáút sau khi træì âi pháön traí thuì lao cho ngæåìi saín xuáút, näüp thuãú saín xuáút cho nhaì næåïc, kháúu hao TSCÂ. Trong âoï bao gäöm : traí låüi tæïc kinh doanh cho bãn ngoaìi; traí laîi tiãön vay (sau khi træì âi dëch vuû tiãön vay âaî tênh vaìo chi phê trung gian); traí låüi tæïc thuã âáút, taìi nguyãn, vuìng tråìi, vuìng biãøn; låüi tæïc näüp cáúp trãn; thuãú låüi tæïc, thuãú thu nháp cuía doanh nghiãûp; låüi tæïc thuáön tæì hoaût âäüng kinh doanh coìn laûi cuía doanh nghiãûp. Thu nháûp häùn håüp bao gäöm pháön thu nháûp cuía ngæåìi saín xuáút vaì låüi tæïc kinh doanh. Chè tiãu naìy thæåìng âæåüc tênh âäúi våïi thaình pháön kinh tãú caï thãø, saín xuáút cuía häü gia âçnh, hoaût âäüng cuía khu væûc kinh tãú khäng chênh quy (Informal sector). Phæång phaïp phán phäúi cuîng âæåüc tênh cho tæìng ngaình kinh tãú, thaình pháön kinh tãú räöi täøng håüp cho toaìn bäü nãön kinh tãú quäúc dán. 1.1.4.3 Phæång phaïp sæí duûng cuäúi cuìng : Täøng saín pháøm quäúc näüi âæåüc tênh theo phæång phaïp naìy trãn phaûm vi toaìn bäü nãön kinh tãú theo cäng thæïc sau : Täøng saín pháøm quäúc näüi (GDP) = Tiãu duìng cuäúi cuìng cuía dán cæ, häü gia âçnh vaì xaî häüi (nhaì næåïc) + Têch luyî taìi saín (TSCÂ, TSLÂ) + Xuáút kháøu haìng hoaï vaì dëch vuû (giaï FOB) - Nháûp kháøu haìng hoaï vaì dëch vuû (giaï FOB) Tiãu duìng cuäúi cuìng (TDCC) cuía häü gia âçnh laì toaìn bäü giaï trë saín pháøm váût cháút vaì dëch vuû häü gia âçnh (caï nhán) âaî sæí duûng phuûc vuû cuäüc säúng thæåìng nháût . TDCC cuía häü gia âçnh bao gäöm TDCC tæì thu nháûp cuäúi cuìng cuía häü gia âçnh vaì TDCC âæåüc hæåíng khäng phaíi traí tiãön tæì caïc täø chæïc dëch vuû nhaì næåïc vaì tæì caïc âån vë khäng vç låüi phuûc vuû træûc tiãúp cho häü gia âçnh. TDCC cuía Nhaì næåïc laì toaìn bäü giaï trë saín pháøm váût cháút vaì dëch vuû Nhaì næåïc âaî sæí duûng âãø chi tiãu cho caïc nhu cáöu thæåìng xuyãn cuía Nhaì næåïc vãö quaín lyï Nhaì næåïc, an ninh quäúc phoìng, âaím baío xaî häüi bàõt buäüc... Têch luyî TSC bao gäöm : têch luyî måïi vaì sæîa chæía låïn TSC hæîu hçnh ; têch luyî TSC vä hçnh; chi phê âáöu tæ laìm tàng giaï trë TSV hæîu hçnh khäng phaíi laì kãút quaí saín xuáút ; têch luyî taìi saín thuã taìi chênh... Têch luyî taìi saín læu âäüng bao gäöm : nguyãn, nhiãn, váût liãûu dæû træî cho saín xuáút; thaình pháøm, baïn thaình pháøm täön kho; saín pháøm dåí dang. Xuáút, nháûp kháøu bao gäöm toaìn bäü saín pháøm váût cháút vaì dëch vuû âæåüc mua baïn, trao âäøi, chuyãøn nhæåüng ... giæîa caïc âån vë thæåìng truï vaì khäng thæåìng truï cuía nãön kinh tãú quäúc dán. Xuáút nháûp kháøu bao gäöm xuáút nháûp kháøu taûi chäø vaì xuáút nháûp kháøu qua biãn giåïi. 1.2 Âàûc âiãøm tçnh hçnh thë xaî Tam Kyì Nàm 1997 tènh Quaíng Nam âæåüc taïi láûp theo Nghë quyãút Quäúc häüi kyì hoüp thæï 10, khoaï VIII, Tam Kyì tråí thaình thë xaî tènh lyñ laì trung tám kinh tãú - chênh trë - vàn hoaï cuía tènh Quaíng Nam. Thë xaî Tam Kyì caïch thaình phäú Âaì Nàông 70km vãö phêa Bàõc, caïch khu cäng nghiãûp Dung Quáút 40km vãö phêa Nam, nàòm trong vuìng phaït triãøn kinh tãú Âaì Nàông - Dung Quáút, vuìng troüng âiãøm phaït triãøn kinh tãú cuía miãön Trung. Diãûn têch tæû nhiãn 343,72km2, coï 21 âån vë haình chênh (gäöm 8 phæåìng vaì 13 thë xaî), diãûn têch âáút âä thë 36km2 (3562 ha) chiãúm 10,6% täøng diãûn têch, diãûn têch âáút xáy dæûng âä thë 14,6km2 chiãúm trãn 40% diãûn têch âáút âä thë. Dán säú trung bçnh 172.378 ngæåìi (nàm 2002), trong âoï dán säú thaình thë 55.073 ngæåìi, chiãúm 31,94% täøng säú dán. Máût âäü dán säú bçnh quán toaìn thë xaî 502 ngæåìi/km2. Cuìng våïi viãûc laînh âaûo phaït triãøn kinh tãú, trãn lénh væûc quy hoaûch, âáöu tæ xáy dæûng cå såí haû táöng âaî âæåüc chuï troüng : Cäng taïc quy hoaûch âæåüc táûp trung, âaî hoaìn thaình quy hoaûch khu näüi thë, khu cäng nghiãûp Thuáûn Yãn (Traì Cai), khu vàn hoaï du lëch biãøn Tam Thanh, khu dán cæ thæång maûi Baûch Âàòng, hãû thäúng giao thäng, maûng læå._.ïi chåü näng thän vaì näüi thë, caïc khu dán cæ måïi. Âang xuïc tiãún quy hoaûch vaì xæí lyï raïc thaíi, maûng læåïi træåìng hoüc, nuäi träöng thuyí saín, hãû thäúng thuyí låüi, vuìng nguyãn liãûu. Âáöu tæ xáy dæûng cå såí haû táöng coï bæåïc khåíi sàõc âaïng kãø. Trong 6 nàm âaî âáöu tæ trãn âëa baìn hån 720 tyí âäöng. Trong âoï, thë xaî laìm chuí âáöu tæ 176 tyí âäöng, chiãúm 24,1%. Ngoaìi ra, coìn huy âäüng sæû âoïng goïp trong dán våïi phæång chám “Nhaì næåïc vaì nhán dán cuìng laìm”, “dán laìm Nhaì næåïc häù tråü” nhæ : bã täng hoaï giao thäng näng thän, âæåìng kiãût näüi thë, kiãn cäú hoaï kãnh mæång thuyí låüi, laït vèa heì, giaíi toaí xáy dæûng caïc cäng trçnh cäng cäüng, måí räng âæåìng Tráön Cao Ván... sæû âoïng goïp áúy laì to låïn, chæa thãø thäúng kã hãút. Trong 6 nàm qua, cå baín hçnh thaình cå såí haû táöng khu haình chênh tènh lyñ. Nhiãöu cäng trçnh âaî âæa vaìo sæí duûng nhæ : truû såí laìm viãûc cuía caïc cå quan Trung æång, tènh, thë xaî, caïc cå såí phuïc låüi xaî häüi nhæ : Âaìi phaït thanh truyãön hçnh tènh, trung tám vàn hoaï thäng tin tènh, bãûnh viãûn Quaíng Nam, bãûnh viãûn y hoüc dán täüc tènh, Trung tám thãø thao, haû táöng kinh tãú kyî thuáût nhæ : hãû thäúng taìi chênh - ngán haìng, âiãûn læûc, bæu chênh viãùn thäng khaï hoaìn chènh, goïp pháön âaïng kãø cho sæû phaït triãøn âä thë. Caïc tuyãún âæåìng ngang, doüc khu haình chênh tènh, âæång Huìng Væång, cáöu Tam Kyì 2, cáöu Nguyãùn Vàn Träùi.... caïc tuyãún näüi thë âaî chènh trang náng cáúp trãn 15km âæåìng nhæûa. Cuìng våïi viãûc måí räng âä thë coï 12 khu dán cæ måïi hçnh thaình våïi täøng kinh phê âáöu tæ trãn 35 tyí âäöng. Hãû thäúng cáúp næåïc saûch, âiãûn chiãúu saïng, caính quan, mäi træåìng sinh thaïi âä thë, hãû thäúng cáy xanh vèa heì, âæåìng kiãût näüi thë, thu gom xæí lyï raïc thaíi âæåüc âáöu tæ náng cáúp måí räüng vaì xáy dæûng måïi. Màûc dáöu Tam Kyì laì mäüt âä thë nhæng khu væûc näng thän coï mäüt vuìng räng låïn, chiãúm hån 2/3 diãûn têch vaì dán säú toaìn thë xaî, laûi laì vuìng coìn nhiãöu khoï khàn nháút, 6 nàm qua âaî táûp trung gáön 100 tyí âäöng, xáy dæûng måïi, sæîa chæía nhiãöu cáöu cäúng vaì caïc tuyãún giao thäng liãn xaî, liãn thän, hãû thäúng traûm xaï âæåüc âáöu tæ tu sæîa náng cáúp, 9/13 xaî âæåüc xáy dæûng truû såí laìm viãûc måïi, nhiãöu træåìng hoüc åí vuìng luî, åí vuìng troüng âiãøm âæåüc âáöu tæ táöng hoaï. Bäü màût näng thän âaî âäøi thay, âåìi säúng nhán dán âæåüc tàng lãn âaïng kãø, khoaíng caïch giæîa näng thän vaì thaình thë âæåüc ruït ngàõn. Trãn lénh væûc thu chi ngán saïch coï nhiãöu tiãún bäü. Täøng thu ngán saïch trãn âëa baìn tàng bçnh quán hàòng nàm 10 %, âaím baío âæåüc nhu cáöu chi thæåìng xuyãn vaì giaình mäüt pháön cho âáöu tæ phaït triãøn. Nàm 2002 täøng chi ngán saïch tàng gáúp 4 láön so våïi nàm 1996 vaì cå cáúu chi âáöu tæ phaït triãøn chiãúm 44 % täøng chi. Trong 6 nàm qua, âáöu tæ tæì nguäön väún næåïc ngoaìi trãn 63 tyí âäöng. Trong âoï dæû aïn âiãûn OPEC trãn 10 tyí, dæû aïn cå såí haû táöng näng thän 10 tyí, dæû aïn nhaì maïy næåïc 30 tyí vaì caïc nguäön viãûn tråü khaïc tàng 3 tyí âäöng (chæa kãø caïc dæû aïn do tènh, trung æång laìm chuí âáöu tæ), vaì hiãûn âang láûp caïc dæû aïn kãu goüi âáöu tæ khoaíng 47 triãûu USD. Xuáït phaït tæì quan âiãøm “ Phaït triãøn kinh tãú gàõn liãön våïi giaíi quyãút täút caïc váún âãö VH - XH “, trong nhæîng nàm qua, trãn lénh væûc vàn hoaï xaî häüi âaî coï nhiãöu cäú gàõng, giaíi quyãút täút nhæîng nhæîng váún âãö bæïc xuïc nhæ âaím baío cå såí váût cháút täúi thiãøu cho daûy vaì hoüc, âa daûng hoaï caïc loaûi hçnh træåìng låïp åí caïc cáúp hoüc, báûc hoüc. Khuyãún hoüc, khuyãún taìi phaït triãøn sáu räüng âãún táûn thän täø, täüc hoü; tæìng bæåïc chuáøn hoaï âæåüc âäüi nguî; hoaìn thaình phäø cáûp tiãøu hoüc vaì xoaï muì chæî, 8/20 xaî, phæåìng âaî phäø cáûp THCS trong âäü tuäøi. Cäng taïc chàm soïc sæïc khoeí ban âáöu cho nhán dán âaî âæåüc chuï troüng, 20/20 traûm y tãú xaî, phæåìng âæåüc náng cáúp, xáy måïi. Âäüi nguî tháöy thuäúc ngaìy âæåüc náng cao vãö cháút læåüng, 60 % traûm xaï xaî, phæåìng coï baïc sé. Thæûchiãûn coï kãút quaí nhiãöu chæång trçnh y tãú quäúc gia nhæ TCMR, thanh toïan bãûnh phong ... Trong âënh hæåïng phaït triãøn kinh tãú, thë xaî tènh lyñ Tam Kyì chuyãøn dëch theo hæåïng cäng nghiãûp, thæång maûi, dëch vuû vaì du lëch - näng nghiãûp . Chênh vç váûy, viãûc thu huït caïc nhaì âáöu tæ trong vaì ngoaìi næåïc, våïi caïc chênh saïch æu âaîi âãø âáöu tæ phaït triãøn cäng nghiãûp taûi khu cäng nghiãûp Thuáûn Yãn (Traì Cai), cuûm cäng nghiãûp TTCN Træåìng Xuán, caïc cuûm cäng nghiãûp - tiãøu thuí cäng nghiãûp näüi thë, ven âä khaïc vaì khai thaïc tiãöm nàng du lëch taûi häö Phuï Ninh, biãøn Tam Thanh, thaïp Chiãn Âaìn, âëa âaûo Kyì Anh, nhaì tæåíng niãûm cuû Phan Cháu Trinh laì nhiãûm vuû troüng tám trong thåìi gian âãún. Khu cäng nghiãûp Thuáûn Yãn (Traì Cai) Nàòm trãn tuyãún phaït triãøn phêa táy cuía thë xaî Tam Kyì, caïch trung tám thë xaî tènh lyñ 2 Km, caïch quäúc läü 1A mäüt Km vãö phêa táy vaì nhaì ga Tam Kyì 1 Km vãö phiaï nam, thuäüc âëa pháûn xaî Tam Âaìn. Täøng diãûn têch quy hoaûch 225 ha, âáút cäng nghiãûp 110 ha, quy hoaûch giai âoaûn 150 ha. Âáy laì mäüt trong nhæîng khu cäng nghiãûp táûp trung caïc loaûi hçnh thuäüc caïc ngaình : saín xuáút váût liãûu xáy dæûng, cäng nghiãûp chãú biãún näng saín thæûc pháøm, saín xuáút haìng gia duûng, may da giaìy xuáút kháøu... Thë xaî Tam Kyì khuyãún khêch vaìo khu cäng nghiãûp Thuáûn Yãn caïc ngaình cäng nghiãûp nhæ : saín xuáút âäö gia duûng, dãût may, giaìy da xuáút kháøu, cå khê chãú taûo, saín xuáút váût liãûu xáy dæûng, bao bç âoïng goïi, cäng nghiãûp hoaï cháút, âäö nhæûa... Cuûm cäng nghiãûp TTCN Træåìng Xuán Coï diãûn têch 10 ha, caïch âæåìng sàõt Bàõc nam 200 m vaì quäúc läü 1A mäüt Km vãö phêa táy. Cuûm cäng nghiãûp TTCN Træåìng Xuán coï caïc låüi thãú : giao thäng thuáûn tiãûn, cå såí haû táöng sàón coï, giaï âáút tháúp, æu tiãn cho caïc doanh nghiãûp væìa vaì nhoí, häø tråü mäüt pháön laîi suáút sau âáöu tæ, thuí tuûc giaíi quyãút nhanh goün... Caïc ngaình nghãö khuyãún khêch âáöu tæ vaìo cuûm cäng nghiãûp TTCN Træåìng Xuán : cäng nghiãûp dãût may, giaìy da xuáút kháøu, cäng nghiãûp bao bç âoïng goïi, cäng nghiãûp saín xuáút âäö gia duûng, cäng nghiãûp cå khê chãú taûo, gia cäng váût liãûu xáy dæûng, cäng nghiãûp chãú biãún näng lám, thuyí haíi saín. Du lëch - dëch vuû Du lëch dëch vuû trãn âëa baìn thë xaî Tam Kyì âang trãn âaì khåíi sàõc, tiãöm nàng seî âæåüc khåi dáûy khi caïc truûc kinh tãú Chu Lai - Dung Quáút, caïc khu cäng nghiãûp Quaîng Nam phaït triãøn säi âäüng, näúi liãön våïi caïc tour du lëch âaî vaì âang khai thaïc nhæ : Häüi An - Myî Sån - Cuì Lao Chaìm...Du lëch Tam Kyì phaït triãøn våïi 2 loaûi hçnh chênh : du lëch sinh thaïi vaì du lëch vàn hoaï. Chæång 2 : Phán têch biãún âäüng GDP thë xaî Tam Kyì qua ba nàm 2000 - 2002 2.1 Tçnh hçnh thæûc hiãûn kãú hoaûch GDP 2.1.1Tçnh hçnh thæûc hiãûn kãú hoaûch GDP nàm 2000 Biãøu 1 : Nhoïm ngaình Kãú hoaûch Thæûc hiãûn % HTKH Säú tuyãût âäúi Näng, lám, thuyí saín 210391 224698 106.8 14307 Cäng nghiãûp - xáy dæûng 140110 151599 108.2 11489 Dëch vuû 186735 206067 110.35 19332 TÄØNG 537236 582364 108.4 45128 Nhçn chung, viãûc thæûc hiãûn chè tiãu kãú hoaûch GDP cuía thë xaî nàm 2000 laì hoaìn thaình, væåüt mæïc kãú hoaûch âãö ra laì 8.4 % hay 45128 triãûu âäöng. Cuû thãø, trong nàm 2000, do háûu quaí thiãn tai âãø laûi trong nàm 1999 âaî gáy aính hæåíng ráút nhiãöu âãún tçnh hçnh saín xuáút vaì âåìi säúng ngæåìi dán, âàûc biãût laì saín xuáút näng nghiãûp. Trong nàm, khu væûc kinh tãú näng, lám, thuyí saín chè væåüt mæïc kãú hoaûch 6.8 %. Ngoaìi ra, thiãn tai nàm træåïc coìn âãø laûi aính hæåíng ráút låïn âãún nguäön cung cáúp nguyãn váût liãûu cho hoaût âäüng saín xuáút cuía ngaình cäng nghiãûp chãú biãún näng saín thæûc pháøm, kãút quaí thæûc hiãûn trong nàm cuía khu væûc kinh tãú cäng nghiãûp, xáy dæûng laì 151559 triãûu âäöng, âaût 108.2 % kãú hoaûch âæåüc giao. Khu væûc kinh tãú dëch vuû hoaìn thaình kãú hoaûch våïi tyí lãû khaï cao, 10.35 % 2.1.2 Tçnh hçnh thæûc hiãûn kãú hoaûch GDP nàm 2001 Biãøu 2 : Nhoïm ngaình Kãú hoaûch Thæûc hiãûn % HTKH Säú tuyãût âäúi Näng, lám, thuyí saín 215316 242016 112.4 11648 Cäng nghiãûp - xáy dæûng 167661 181611 109.32 24450 Dëch vuû 192241 244171 111.1 19003 TÄØNG 605218 667798 110.34 55101 So våïi kãú hoaûch âãö ra thç trong nàm, täøng saín pháøm trãn âëa baìn thë xaî âaî hoaìn thaình væåüt mæïc kãú hoaûch âãö ra, âaût 110.34 %. Trong âoï, nàm 2001, thæûc hiãûn nghë quyãút 06/NQ-TW cuía BCH Trung æång khoaï IX vãö âáøy nhanh cäng nghiãûp hoaï, hiãûn âaûi hoaï näng nghiãûp, näng thän, Thë uyí Tam Kyì âaî xáy dæûng âãö aïn chuï troüng phaït triãøn näng nghiãûp - näng thän. Cäng taïc chuyãøn âäøi cå cáúu cáy träöng muìa vuû, cuîng nhæ viãûc chuyãøn giao vaì æïng duûng caïc tiãún bäü KHKT tiãúp tuûc âæåüc âáøy maûnh. Caïc âãö aïn vãö phaït triãøn kinh tãú VAC vaì kinh tãú trang traûi âaî bàõt âáöu coï taïc duûng. Trong nàm, khu væûc kinh tãú näng, lám, thuyí saín âaût giaï trë 242016 triãûu âäöng, væåüt 12.4 % kãú hoaûch âæåüc giao, cao hån tyí lãû hoaìn thaình chung cuía toaìn thë xaî laì 10.34 %. Tuy nhiãn, cuîng trong nàm 2001, ngaình cäng nghiãûp caí næåïc noïi chung , thë xaî Tam Kyì noïi riãng cuîng âæïng træåïc nhiãöu thæí thaïch. Tçnh hçnh kinh tãú thãú giåïi coï nhæîng biãún âäüng laìm thu heûp thë træåìng xuáút kháøu mäüt loaût caïc ngaình haìng cäng nghiãûp, trong âoï nàûng nháút laì dãût, may, daìy... Caïc màût haìng haíi saín, quãú xuáút kháøu cuía Tam Kyì... tæìng coï låüi thãú nhæng âaî bë råït giaï, tiãu thuû ráút khoï khàn. Màûc duì váûy nhæng ngaình cäng nghiãûp, xáy dæûng âaî ráút cäú gàõng hoaìn thaình âæåüc kãú hoaûch âàût ra (109.32 %) 2.1.3 Tçnh hçnh thæûc hiãûn kãú hoaûch GDP nàm 2002 Biãøu 3 : Nhoïm ngaình Kãú hoaûch Thæûc hiãûn % HTKH Säú tuyãût âäúi Näng, lám, thuyí saín 221175 253058 113.9 30882 Cäng nghiãûp - xáy dæûng 183799 214126 116.5 30372 Dëch vuû 270515 311456 115.1 40941 TÄØNG 676490 778640 115.1 102150 Sang nàm 2002, ruït kinh nghiãûm tæì caïc nàm træåïc, nàm nay âæåüc sæû táûp trung chè âaûo cuía caïc cáúp, caïc ngaình trong viãûc triãøn khai thæûc hiãûn, âi saït våïi caïc chè tiãu âaî âãö ra, kãú hoaûch thæûc hiãûn nàm 2002 âaî âæåüc âaím baío ráút täút, væåüt 15.1 % so våïi kãú hoaûch. Táút caí caïc ngaình âãöu væåüt mæïc kãú hoaûch xuáút sàõc, cao hån hai nàm 2000, 2001. Näng, lám, thuyí saín âaût 113.9 %, cäng nghiãûp xáy dæûng âaût 16.5 %, thæång maûi dëch vuû âaût 15.1 %, læu thäng haìng hoaï phaït triãøn, thë træåìng âæåüc måí räüng,caïc doanh nghiãûp maûnh daûn måí räüng quy mä kinh doanh, âæa ra nhiãöu màût haìng måïi laû, âaïp æïng täút nhu cáöu thë træåìng. Nhæ váûy, nhçn chung qua ba nàm 2000 - 2002, caïc chè tiãu kãú hoaûch GDP thë xaî âãöu âaût vaì væåüt kãú hoaûch, nàm sau cao hån nàm træåïc. 2.2 Phân tích biến động GDP của thị xã qua các năm 2.2.1 Tình hình biến động GDP của thị xã Tam Kỳ qua ba nă m 2000 - 2002 (theo giá năm 1994) Sau 6 năm từ khi tách tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng (năm 1997), Tam Kỳ trở thành thị xã tỉnh lỵ, quy mô nền kinh tế thị xã đã có những bước thay đổi đáng kể.Nếu như năm 1997, khối lượng tổng sản phẩm xã hội (GDP) trên địa bàn thị xã là 311122 triệu đồng (giá so sánh năm 1994) thì đến năm 2002, con số này đã vượt lên đến 539973 triệu đồng, tăng gần gấp 2 lần so với năm 1997. Để đi sâu hơn, chúng ta hãy ngiên cứu tình hình biến động GDP của thị xã qua ba năm 2000 – 2002. Biểu 4 : CHỈ TIÊU Đvt NĂM 2000 2001 2002 GDP theo giá 1994 trđồng 426553 479550 539973 Tốc độ tăng liên hoàn % 12.42 12.6 Lượng tăng (giảm) tuyệt đối liên hoàn trđồng 52997 60423 Tốc độ tăng bình quân % 12.5 Lượng tăng (giảm) bình quân trđồng 56710 Qua ba năm 2000 – 2002, ta thấy tốc độ tăng trưởng GDP của thị xã tăng cả về tuyệt đối lẫn tương đối. Nếu năm 2001, GDP tăng 12.42 % so với năm 2000 hay tăng 52997 triệu đồng thì đến năm 2002, tốc độ tăng trưởng GDP đạt 12.6 %, làm tăng 60423 triệu đồng. Sở dĩ có sự tăng trưởng cao như vậy là do trong ba năm qua đã có sự chuyển dịch hợp lý trong cơ cấu nền kinh tế của thị xã, tăng tỷ trọng các ngành công nghiệp dịch vụ và giảm dần tỷ trọng các ngành nông, lâm, thuỷ sản. Đồng thời, việc thu hút nhiều dự án đầu tư nhằm khai thác nhiều tiềm năng có thế mạnh của thị xã đã được đẩy mạnh. 2.2.2 Täúc âäü tàng træåíng cuía caïc ngaình kinh tãú Biãøu 5 : Ngành 2000 2001 2002 2001/2000 (%) 2002/2001 (%) Nông, lâm, thuỷ sản 166745 173003 177847 3,75 2,8 Công nghiệp – Xây dựng 102598 122430 142475 19,32 16,3 Dịch vụ 157210 184117 219651 17,11 19,3 Qua số liệu trên ta thấy qua 3 năm 2000 – 2002, tốc độ tăng trưởng của khu vực nông, lâm, thuỷ sản thấp và có xu hướng giảm dần, từ chổ tăng 3.75 % năm 2001 xuống còn 2.8 % năm 2002. Ngược lại, khu vực công nghiệp, xây dựng, dịch vụ tăng rất cao (16 – 19 %), tăng gấp 3 lần so với khu vực nông, lâm, thuỷ sản. Năm 2002, công nghiệp, xây dựng tăng 16.3 %, trong đó xây dựng tăng 17.4 %, công nghiệp tăng 16.5 %, chủ yếu là phát triển các ngành như chế biến thực phẩm, may mặc, sản xuất sản phẩm từ kim loại…Các ngành dịch vụ tăng khá và đang có xu hướng gia tăng, tăng 19.3 %, thị trường xã hội bước đầu phát triển,các lĩnh vực văn hoá, giáo dục, y tế được ưu tiên đầu tư phát triển, ANQP, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo. Như vậy, tốc độ tăng các ngành kinh tếcũng đã có sự chuyển dịch theo hướng tăng các ngành, những sản phẩm có giá trị và hiệu quả kinh tế cao. 2.2.3 Täúc âäü tàng træåíng cuía caïc thaình pháön kinh tãú : ( Giá so sánh 1994 ) Biểu 6 2000 2001 2002 2001/2000 2002/2001 Tổng số 426553 479550 539973 12.42 12.6 - Kinh tế nhà nước 176713 204407 236090 15.7 15.5 - Kinh tế ngoài nhà nước 249841 257143 303883 10.13 10.4 + Tập thể 27956 29801 31679 6.6 6.3 + Tư nhân 5726 7349 9782 28.34 33.1 + Cá thể 213258 234143 257126 9.79 9.8 + Hỗn hợp 2901 3849 5296 32.68 40.2 Tốc độ tăng trưởng kinh tế của các thành phần kinh tế có sự khác nhau. Khu vực nhà nước tăng cao nhưng đã có xu hướng giảm, ổn định. Năm 2001 tăng 15.7 %, năm 2002 tăng 15.5 %. Khu vực kinh tế ngoài nhà nước có tốc độ tăng trưởng cao, riêng kinh tế tư nhân và hỗn hợp tăng nhanh (kinh tế tư nhân tăng 28.34 % năm 2001 và tăng 33.1 % năm 2002, kinh tế hỗn hợp tăng từ 32.68 % năm 2001 lên 40.2 % năm 2002). Điều này lý giải trong những năm gần đây trên địa bàn thị xã sau khi có luật doanh nghiệp được nhà nước ban hành, các doanh nghiệp ngoài nhà nước trên địa bàn phát triển nhanh và có tốc độ tăng trưởng khá. Hiện nay trên toàn thị xã có 1325 cơ sở sản xuất, tăng 31 cơ sở so với năm 2001, trong đó công ty TNHH tăng 11 cơ sở, DNTN, kinh tế cá thể tăng 15 cơ sở, DNNN tăng 5 cơ sở. Kinh tế tập thể tốc độ tăng trưởng chậm và giảm. Nguyên nhân chủ yếu là do hình thức kinh tế này dần dần kém hiệu quả và ít được ưa chuộng. 2.2.4 Cơ cấu GDP theo ngành kinh tế ( Giá thực tế - % ) Biểu 7 ĐVT : (%) Năm 2000 Năm 2001 Năm 2002 TỔNG SỐ 100 100 100 I Nông, lâm, thuỷ sản 38.58 36.24 32.5 II Công nghiệp – Xây dựng 26.04 27.2 27.5 III Dịch vụ 35.38 36.56 40 1.Nông nghiệp 32.29 31.32 27.89 2.Lâm ngiệp 2.85 2.52 2.19 3.Thuỷ sản 2.45 2.40 2.42 4.Công nghiệp 16.62 17.12 17.35 5.Ngành xây dựng 9.41 10.07 10.15 6.Vận tải – Bưu điện 8.32 8.29 8.45 7.Thương mại 10.08 10.83 12.42 8.Khách sạn – nhà hàng 1.62 1.75 2.176 9.Tài chính tín dụng 4.77 4.73 4.82 10.Khoa học công nghệ 0.24 0.30 0.43 11.HĐ liên quan đến DVTV 0.21 0.25 0.27 12.Quản lý nhà nước 4.32 4.27 4.39 13.Giáo dục đào tạo 2.85 2.95 3.52 14.Y tế và HĐ cứu trợ xã hội 1.71 1.81 2.01 15.Văn hoá, TDTT 0.23 0.26 0.33 16.Hoạt động Đảng đoàn thể 0.36 0.38 0.39 17.Hiệp hội 0.03 0.03 0.034 18.Phục vụ cá nhân cộng đồng 0.66 0.71 0.76 Từ kết quả tính toán ở biểu 7 nêu trên ta có thể kết luận rằng : Nếu xét GDP theo nhóm ngành kinh tế cơ cấu GDP đang chuyển dịch theo hướng giảm tỷ trọng các ngành nông, lâm, thuỷ sản, từ 38.58 % năm 2000, đến 36.24 % năm 2001, và chỉ còn 32.5 % năm 2002, tăng tỷ trọng các ngành công nghiệp, xây dựng, dịch vụ. Cụ thể, khu vực kinh tế công nghiệp, xây dựng từ 26.24 % lên 27.2 %, lên 27.5 % lần lượt trong 3 năm 2000, 2001, 2002, khu vực dịch vụ tăng từ 35.38 % đến 36.56 % đến 40 % lần lượt trong 3 năm 2000, 2001, 2002. Nhìn chung cơ cấu khu vực kinh tế CN – XD - dịch vụ tăng dần nhưng tốc độ chuyển dịch còn chậm. Nếu xét cơ cấu GDP theo ngành thì nông nghiệp, công nghiệp, thương mại, xây dựng chiếm tỷ trọng lớn nhất. Năm 2000, giá trị gia tăng của các ngành này chiếm 69.4 %, năm 2001 chiếm 69.34 %,năm 2002 chiếm trên 67 %. Trong đó, ngành nông nghiệp tuy giảm nhanh song tỷ trọng chiếm vẫn còn lớn trong GDP. Sản xuất nông nghiệp đã chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, phần lớn diện tích lúa được chuyển từ sản xuất 3 vụ sang 2 vụ năm, đưa vào sản xuất các loại giống mới, con vật nuôi có giá trị kinh tế cao. Kinh tế vườn, kinh tế trang trại đã hình thành và hoạt động bước đầu có hiệu quả. Cơ cấu ngành xây dựng hàng năm đều tăng. Năm 2002 chiếm tỷ trọng 10.15 % so với GDP toàn thị xã. Điều này phù hợp với nhịp độ đầu tư của thị xã tỉnh lỵ, song còn chậm so với yêu cầu. Các ngành khách sạn, nhà hàng, vận tải – bưu điện, tài chính tín dụng, QLNN, các đơn vị hoạt động sự nghiệp y tế, văn hoá, giáo dục. Toàn bộ khu vực kinh tế này chiếm xấp xĩ 22 % trong GDP năm 2002. Sau khi trở thành thị xã tỉnh lỵ, các ngành này phát triển khá. Năm 2002, giá trị sản xuất của các ngành QLNN, y tế, văn hoá, giáo dục, KHCN tăng nhanh và chiếm tỷ trọng lớn trong toàn tỉnh. Bên cạnh đó, các ngành thương mại – KS nhà hàng, dịch vụ phát triển nhanh, năm 2002, giá trị sản xuất ngành thương mại tăng 26.7 %, khách sạn nhà hàng tăng 31.5 % so với năm 2001. 2.2.5 Cơ cấu GDP theo thành phần kinh tế Theo kết quả điều tra, trên địa bàn thị xã Tam kỳ hầu hết các thành phần kinh tế đều có mặt và đóng góp vào GDP của thị xã. Năm 2002, trong tổng giá trị GDP là 778640 triệu đồng, trong đó khu vực kinh tế nhà nước là 340265 triệu đồng, chiếm 43.7 % trong GDP của thị xã. Khu vực kinh tế ngoài nhà nước 438374 triệu đồng, chiếm 56.3 %, chủ yếu là kinh tế cá thể (47.6%), tập trung ở một số ngành như nông nghiệp, công nghiệp – TTCN và thương mại. Tổng sản phẩm trên địa bàn thị xã chỉ do kinh tế trong nước tạo ra, không có kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài. Biểu 8 ĐVT : (%) Năm 2000 Năm 2001 Năm 2002 Tổng số 100 100 100 - Kinh tế nhà nước 41.9 42.63 43.7 - Kinh tế ngoài nhà nước 58.1 57.37 56.3 + Tập thể 6.50 6.18 5.86 + Tư nhân 1.23 1.41 1.81 + Cá thể 49.65 48.94 47.6 + Hỗn hợp 0.72 0.84 0.98 Cơ cấu GDP trên địa bàn thị xã theo thành phần kinh tế qua 3 năm 2000 – 2002 có sự chuyển biến. Kinh tế nhà nước tỷ trọng ngày càng lớn và giữ được vai trò chủ đạo của nền kinh tế, chiếm trên 41 %. Kinh tế ngoài nhà nước ngày càng phát triển trên mọi lĩnh vực, chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế và tập trung ở các ngành kinh tế quan trong nông, lâm nghiệp, thuỷ sản, công nghiệp – TTCN, thương mại, khách sạn nhà hàng. Kinh tế cá thể chiếm tỷ trọng lớn trong khu vực kinh tế thị xã, chiếm trên 47 %, trong đó ngành thương mại kinh tế cá thể chiếm tỷ trọng chủ yếu trong GDP của ngành. Tỷ trọng của khu vực kinh tế tập thể giảm đáng kể, từ 6.5 % năm 2000 xuống còn 5.86 % năm 2002. Kinh tế tư nhân và kinh tế hỗn hợp chiếm tỷ trọng thấp, song xu hướng phát triển nhanh. Tỷ trọng các thành phần kinh tế nhà nước, tư nhân, cá thể, hỗn hợp trong GDP là hợp lý, phản ánh được thực trạng kinh tế, hiệu quả và xu hướng phát triển kinh tế của từng thành phần kinh tế trên địa bàn thị xã. 2.2.6 Cơ cấu GDP năm 2002 phân theo loại hình kinh tế Biểu 9 ĐVT : (%) Tổng số Kinh tế nhà nước KT ngoài nhà nước Tổng số 100 43.7 56.3 Nông, lâm, thuỷ sản 32.5 1.6 30.9 Công nghiệp – Xây dựng 27.5 14.2 13.3 Dịch vụ 40 27.9 12.1 Như vậy, tỷ trọng khu vực kinh tế nhà nước chiếm 43.7 % nhưng chủ yếu là khu vực dịch vụ, chiếm 27.9 %, khu vực nông, lâm nghiệp, thuỷ sản chỉ chiếm 1.6 %. Khu vực kinh tế ngoài nhà nước chiếm trên 50 %, trong đó nông lâm nghiệp thuỷ sản đã chiếm 30.9 %, còn lại công nghiệp – xây dựng và dịch vụ (25.4 %). Tốc độ chuyển dịch kinh tế phi nông nghiệp ngoài nhà nước còn chậm. 2.2.7 Phân tích biến động GDP do ảnh hưởng của các nhân tố 2.2.7.1 Mô hình 1 : Phân tích biến động GDP theo giá hiện hành do ảnh hưởng của hai nhân tố : 1. Giá cả tổng sản phẩm trên địa bàn thị xã (ký hiệu p) 2. Khối lượng tổng sản phẩm trên địa bàn (ký hiệu q) Ta có phương trình kinh tế : GDP = åVA = å (p x r) Mô hình phân tích : ¨Hệ thống chỉ số : Ipr = Ip x Ir ¨Các lượng tăng (giảm) tuyệt đối GDP Dpr = Dpr (p) + Dpr (r) ( åp1r1 - åporo ) = ( åp1r1 - åpor1 ) + ( åpor1 - åporo ) ¨Các tốc độ tăng (giảm) GDP DIpr = DIpr (p) + DIpr (r) Trong đó : Ipr : Chỉ số GDP theo giá hiện hành Ip : Chỉ số giá GDP Ir : Chỉ số khối lượng GDP Dpr : Lượng tăng (giảm) tuyệt đối GDP kỳ nghiên cứu so với kỳ gốc theo giá hiện hành Dpr (p) : Lượng tăng (giảm) tuyệt đối GDP kỳ nghiên cứu so với kỳ gốc do ảnh hưởng biến động giá GDP Dpr (r) : Lượng tăng (giảm) tuyệt đối GDP kỳ nghiên cứu so với kỳ gốc do ảnh hưởng biến động khối lượng GDP DIpr : Tốc độ tăng (giảm) GDP kỳ nghiên cứu so với kỳ gốc DIpr (p) : Tốc độ tăng (giảm) GDP kỳ nghiên cứu so với kỳ gốc do ảnh hưởng biến động giá GDP DIpr (r) : Tốc độ tăng (giảm) GDP kỳ nghiên cứu so với kỳ gốc do ảnh hưởng biến động khối lượng GDP åpor1 : GDP kỳ nghiên cứu theo giá kỳ gốc so sánh, được xác định bằng cách điều chỉnh giá trị tăng thêm riêng cho từng ngành ở kỳ nghiên cứu theo giá kỳ gốc so sánh dựa vào công thức (*) hoặc (**) rồi sau đó tổng hợp lại. Công thức (*) : với ( pcr1 : GDP kỳ nghiên cứu tính theo giá cố định pcro : GDP kỳ gốc so sánh tính theo giá cố định ) Hoặc công thức (**) : åpor1 = åporo x Ir với ¨Năm 2001 so với năm 2000 Biểu 10 : (Giaï hiãûn haình) STT ngành cấp I GDP 2000 GDP 2001 Phần tính toán Gía CĐ 1994 (1) Giá hiện hành (2) Giá CĐ 1994 (3) Giá hiện hành (4) Ir Ip åpor1 1 145101 193845 150390 209159 1.036 1.041 200921 2 13268 16582 13287 16840 1.001 1.014 16607 3 8376 14271 9326 16017 1.113 1.008 15890 4 66612 96805 78321 114343 1.176 1.005 113774 5 35986 54794 44109 67268 1.226 1.002 67134 6 37937 48433 43265 55384 1.14 1.003 55218 7 47320 58709 57760 72347 1.221 1.01 71631 8 7199 9452 8756 11686 1.216 1.017 11491 9 19712 27754 22147 31593 1.124 1.013 31188 10 954 1380 1331 2021 1.395 1.05 1925 11 998 1233 1277 1687 1.28 1.069 1578 12 19045 25169 21305 28512 1.119 1.013 28146 13 11112 16571 12835 19680 1.155 1.028 19144 14 7296 9947 8732 12090 1.197 1.016 11900 15 1153 1313 1439 1733 1.248 1.058 1638 16 1398 2086 1652 2526 1.182 1.025 2464 17 91 152 104 181 1.143 1.042 174 18 2995 3868 3514 4731 1.173 1.042 4540 Tổng 426553 582364 479550 667798 1.125 1.02 655363 Căn cứ vào kết quả dòng tổnh cộng ở biểu 10 và dựa vào mô hình 1 ta tính được kết quả phân tích sau : Biểu 11 Các chỉ tiêu Đvt pr (p) (r) Chỉ số phát triển % 114.67 101.9 112.53 Lượng tăng GDP trâäöng 85434 12435 72999 Tốc độ tăng GDP % 14.67 2.14 12.53 Cơ cấu tăng GDP % 100 14.4 85.6 Như vậy, năm 2001 so với năm 2000 Tổng sản phẩm trên địa bàn thị xã (GDP) theo giá hiện hành tăng 14.67 %, tức tăng thêm 85434 triệu đồng do ảnh hưởng cuả hai nhân tố : Do giá GDP tăng 1.9 % đã làm cho GDP tăng 12435 triệu đồng, tức làm GDP tăng thêm 2.14 % (chiếm 14.4 % trong tổng số tăng GDP). Do khối lượng GDP tăng 12.53 % đã làm cho GDP tăng 72999 triệu đồng, tức làm GDP tăng thêm 12.53 % (chiếm 85.6 % trong tổng số tăng GDP) ¨Năm 2002 so với năm 2001 Biểu 12 STT ngành cấp I GDP 2001 GDP 2002 Phần tính toán Gía CĐ 1994 (1) Giá hiện hành (2) Giá CĐ 1994 (3) Giá hiện hành (4) Ir Ip åpor1 1 150390 209159 154210 217163 1.025 1.013 214376 2 13287 16840 13304 17052 1.001 1.011 16866 3 9326 16017 10333 18843 1.008 1.062 17743 4 78321 114343 90690 135094 1.158 1.02 132445 5 44109 67268 51784 79032 1.174 1.001 78953 6 43265 55384 50404 65795 1.165 1.02 64505 7 57760 72347 72121 96707 1.25 1.069 90465 8 8756 11686 10872 16943 1.242 1.168 14506 9 22147 31593 25181 37530 1.137 1.045 35914 10 1331 2021 1807 3348 1.358 1.22 2744 11 1277 1687 1651 2102 1.293 0.964 2180 12 21305 28512 23904 34182 1.122 1.069 31976 13 12835 19680 14991 27408 1.168 1.192 22993 14 8732 12090 10557 15651 1.209 1.071 14613 15 1439 1733 1816 2570 1.262 1.175 2187 16 1652 2526 1959 3037 1.186 1.014 2995 17 104 181 120 265 1.154 1.269 209 18 3514 4731 4478 5918 1.189 1.052 5625 Tổng 479550 667798 539973 778640 1.125 1.036 751795 Kết quả tính toán được tổng hợp như sau : Biểu 13 Các chỉ tiêu Đvt pr (p) (r) Chỉ số phát triển % 116.59 103.57 112.57 Lượng tăng GDP trâäöng 110842 26845 83997 Tốc độ tăng GDP % 16.59 4.01 12.57 Cơ cấu tăng GDP % 100 24.2 75.8 Từ kết quả tính toán có thể kết luận rằng : Tổng sản phẩm trên địa bàn thị xã (GDP) theo giá hiện hành năm 2002 tăng 16.59 % so với năm 2001, tức làm tăng 110842 triệu đồng, do ảnh hưởng của hai nhân tố sau : Do giá GDP tăng 3.57 % , đã làm cho GDP tăng 26845 triệu đồng, tức làm GDP tăng 4.01 % về tương đối ( chiếm 24.2 % trong tổng số tăng GDP) Do khối lượng GDP tăng 12.57 % làm cho GDP tăng 83997 triệu đồng , tức làm GDP tăng 12.57 % về tương đối (chiếm 75.8 % trong tổng số tăng GDP) Nhận xét chung : Qua ba năm 2000 –2002, tổng sản phẩm trên địa bàn thị xã Tam Kỳ đạt được đều tăng qua các năm, nhưng trong đó, sự gia tăng này là do nhân tố chủ quan là chủ yếu (do khối lượng GDP tăng nhanh làm GDP toàn thị xã tăng lên với số tiền và tỷ lệ tương đối cao). Đây là một điều rất tốt, thể hiện sự nổ lực phấn đấu của tất cả các ngành, các cấp cũng như toàn dân thị xã Tam Kỳ. 2.2.7.2 Mä hçnh 2 Phán têch biãún âäüng GDP theo giaï so saïnh do aính hæåíng cuía hai nhán täú : Nàng suáút lao âäüng caï biãût tæìng bäü pháûn trong nãön kinh tãú (ngaình, nhoïm ngaình, thaình pháön kinh tãú...), kyï hiãûu laì W Säú læåüng lao âäüng, kyï hiãûu laì T Ta coï phæång trçnh kinh tãú GDP = å (W x T) MÄ HÇNH PHÁN TÊCH ¨Hãû thäúng chè säú : Iwr = Iw x Ir Trong âoï : åW1T1 = åpcr1 và åW0T0 = åpcro ¨Caïc læåüng tàng (giaím) tuyãût âäúi GDP DWT = DWT(W) + DWT(T) (åW1T1 - åW0T0) = (åW1T1 - åW0T1) +(åW0T1 -åW0T0) ¨Caïc täúc âäü tàng (giaím) GDP DIWT = DIWT(W) + DIWT(T) Trong âoï : IWT : Chè säú GDP theo giaï so saïnh, phaín aïnh sæû biãún âäüng khäúi læåüng GDP giæîa kyì nghiãn cæïu so våïi kyì gäúc do aính hæåíng cuía hai nhán täú nàng suáút lao âäüng vaì säú læåüng lao âäüng IW :Chè säú nàng suáút lao âäüng IT :Chè säú khäú læåüng lao âäüng DWT :Læåüng tàng (giaím) tuyãût âäúi GDP DWT(W) :Pháön tàng (giaím) tuyãût âäúi GDP do aính hæåíng biãún âäüng baín thán nàng suáút lao âäüng xaî häüi DW(T) :Pháön tàng (giaím) tuyãût âäúi GDP do aính hæåíng biãún âäüng kãút cáúu vaì quy mä lao âäüng. DIWT :Täúc âäü tàng (giaím) GDP DIWT(W) :Täúc âäü tàng (giaím) GDP do aính hæåíng biãún âäüng baín thán nàng suáút lao âäüng. DIWT(T) :Täúc âäü tàng (giaím) tuyãût âäúi GDP do aính hæoíng biãún âäüng kãút cáúu vaì quy mä lao âäüng. ¨ Nàm 2001 so våïi nàm 2000 Biãøu 14 Nhoïm ngaình GDP (triãûu âäöng) Säú lao âäüng bçnh quán (ngæåìi) Nàng suáút lao âäüng (trâ/ngæåìi) W0T0 W1T1 T0 T1 W0 W1 Näng, lám, thuyí saín 166745 173003 52862 52261 3.15 3.31 Cäng nghiãûp - xáy dæûng 102598 122430 4522 5434 22.69 22.5 Dëch vuû 157210 184117 564 619 278.74 297.44 TÄØNG 426553 479550 57948 58314 7.36 8.22 Kãút quaí tênh toaïn theo mä hçnh 2 âæåüc täøng håüp nhæ sau : Biãøu 15 : Caïc chè tiãu Âvt WT W T Chè säú phaït triãøn % 112.42 104.09 107.99 Læåüng tàng GDP trâäöng 52997 18886 34111 Täúc âäü tàng GDP % 12.42 4.4 7.99 Cå cáúu tàng GDP % 100 36 64 Nhæ váûy, khäúi læåüng täøng saín pháøm trãn âëa baìn thë xaî Tam Kyì nàm 2001 tàng 12.42 % so våïi nàm 2000 hay tàng 52997 triãûu âäöng, trong âoï do aính hæåíng cuía hai nhán täú sau : Do baín thán nàng suáút lao âäüng xaî häüi trong caïc ngaình kinh tãú tàng 4.09 %, laìm tàng 18886 triãûu âäöng, goïp pháön laìm GDP tàng 4.4 %, chiãúm 36 % trong täøng säú tàng GDP. Do säú læåüng lao âäüng trãn âëa baìn thë xaî tàng laìm GDP tàng 7.99 %, hay tàng 34111 triãûu âäöng (chiãúm 64 % trong täøng læåüng tàng GDP) ¨ Nàm 2002 so våïi nàm 2001 Biãøu 16 : Nhoïm ngaình GDP (triãûu âäöng) Säú lao âäüng bçnh quán (ngæåìi) Nàng suáút lao âäüng (trâ/ngæåìi) W0T0 W1T1 T0 T1 W0 W1 Näng, lám, thuyí saín 173003 177847 52261 51702 3.31 3.44 Cäng nghiãûp - xáy dæûng 122430 142474 5434 6019 22.5 23.7 Dëch vuû 184117 219652 619 755 297.44 290.9 TÄØNG 479550 539973 58314 58476 8.22 9.23 Kãút quaí tênh toaïn theo mä hçnh 2 âæåüc täøng håüp nhæ sau : Biãøu 17 : Caïc chè tiãu Âvt WT W T Chè säú phaït triãøn % 112.6 101.6 110.8 Læåüng tàng GDP Triãûu âäöng 60423 8641 51782 Täúc âäü tàng GDP % 12.6 1.8 10.8 Cå cáúu tàng GDP % 100 14.3 85.7 Nhæ váûy, khäúi læåüng täøng saín pháøm trãn âëa baìn thë xaî Tam Kyì nàm 2002 tàng 12.6 % so våïi nàm 2001 hay tàng 60423 triãûu âäöng, trong âoï do aính hæåíng cuía hai nhán täú sau : Do baín thán nàng suáút lao âäüng xaî häüi trong caïc ngaình kinh tãú tàng 1.6 %, laìm tàng 8641 triãûu âäöng, goïp pháön laìm GDP tàng 1.8 %, chiãúm 14.3% trong täøng säú tàng GDP. Do säú læåüng lao âäüng trãn âëa baìn thë xaî tàng laìm GDP tàng 10.8 %, hay tàng 51782 triãûu âäöng (chiãúm 85.7 % trong täøng læåüng tàng GDP) Toïm laûi, trong ba nàm 2000 - 2002, tàng træåíng kinh tãú c._.