Nghiên cứu ảnh hưởng kỹ thuật hái đến sinh trưởng, năng suất và quần thể sâu bệnh hại trên cây chè tại xã Thịnh Hưng- Huyện Yên Bình- tỉnh Yên Bái

Đề tài: “Nghiên cứu ảnh hưởng kỹ thuật hái đến sinh trưởng, năng suất và quần thể sâu bệnh hại trên cây chè tại xã Thịnh Hưng- huyện Yên Bình- tỉnh Yên Bái” BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP Hoàng Yến Hà Nội, 8/2008 Người hướng dẫn: TS.Nguyễn Đình Vinh Më §ÇU ChÌ lµ mét thøc uèng cã gi¸ trÞ vÒ mÆt dinh d­ìng, d­îc liÖu vµ v¨n ho¸ cao, ®­îc nhiÒu d©n téc trªn thÕ giíi ­a chuéng. C©y chÌ cã lÞch sö l©u ®êi ë miÒn nói phÝa B¾c n­íc ta, tõ xa x­a ng­êi d©n ®· biÕt trång, ch¨m sãc, thu h¸i vµ uèng chÌ, biÕt dïng chÌ lµm s¶n phÈm hµng ho¸. ë ViÖt Nam, chÌ lµ c©y b¶n ®Þa cã truyÒn thèng trång trät l©u ®êi ë c¸c tØnh vïng trung du, miÒn nói. Nã kh«ng chØ cã ý nghÜa kinh tÕ mµ ®èi víi c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c n­íc ta, c©y chÌ cßn cã t¸c dông che phñ vµ gi÷ n­íc, b¶o vÖ ®Êt, chèng xãi mßn cho nh÷ng vïng ®åi nói, ®¸p øng yªu cÇu phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. Më §ÇU Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña tØnh Yªn B¸i, chÌ lµ c©y trång ®­îc coi lµ quan träng thø hau sau c©y lóa lµ c©y chÌ. C©y chÌ lµ c©y c«ng nghiÖp cã tiÒm n¨ng, lµ c©y chñ lùc trong viÖc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng­êi d©n trªn ®Þa bµn tØnh ngµy cµng ®­îc quan t©m khai th¸c vµ trë thµnh c©y trång mòi nhän cña tØnh. C©y chÌ. Chñ tr­¬ng cña UBND tØnh Yªn B¸i ®· phª duyÖt §Ò ¸n ph¸t triÓn chÌ giai ®o¹n 2006- 2010: vÒ diÖn tÝch ®¹t 13.000 ha, hiÖn nay lµ 12.290 ha, ë vïng cao lµ 3.600 ha, vïng thÊp lµ 9.400 ha. Tæng s¶n l­îng chÌ bóp t­¬i chÊt l­îng tèt ®¹t 100.000 tÊn trë lªn, s¶n phÈm chÌ chÕ biÕn c¸c lo¹i ®¹t tõ 20- 22.000 tÊn, s¶n phÈm chÌ xanh kho¶ng 30%, s¶n phÈm chÌ ®en kho¶ng 70%. Më §ÇU Yªn B×nh lµ mét huyÖn cöa ngâ cña tØnh Yªn B¸i. HuyÖn cã diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lµ 76.218 ha. §Þa h×nh cao võa ph¶i, gß ®åi cã ®é dèc thÊp xen kÏ lÉn thung lòng . T¹i ®©y chÌ ®­îc trång trªn nh÷ng s­ên dèc tho¶i, nh÷ng qu¶ ®åi b¸t óp cã ®é dèc tõ 80c - 100c. Gièng chÌ ®­îc trång chñ yÕu lµ chÌ Trung Du, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y trång thªm c¸c gièng chÌ LDP1, LDP2 vµ mét sè gièng chÌ nhËp néi [32]. DiÖn tÝch chÌ hiÖn cã cña toµn huyÖn lµ 2.076,85 ha. Trong ®ã chÌ kinh doanh lµ 1.973,7 ha, chÌ kiÕn thiÕt c¬ b¶n lµ 103,15 ha, chÌ trång míi lµ 321 ha. Më §ÇU §Ó ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng ngµy cµng lín, ®ßi hái s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¶i thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p tÝch cùc nh»m t¨ng n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng chÌ. Bªn c¹nh c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc nh­: chän gièng, lµm ®Êt bãn ph©n… th× kü thuËt h¸i vµ phßng trõ s©u bÖnh lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng bóp chÌ. HiÖn nay n«ng d©n vÉn ®ang ¸p dông hai h×nh thøc thu h¸i chñ yÕu lµ h¸i san trËt vµ h¸i løa trªn hai nÒn ®èn phít vµ ®èn löng, song ­u, nh­îc ®iÓm còng nh­ ph¹m vi ¸p dông cña tong kü thuËt còng ch­a ®­îc lµm râ. §Æc biÖt lµ kü thuËt phßng trõ s©u bÖnh b»ng c¸c thuèc BVTV vÉn ®ang cßn lµ vÊn ®Ò ®¸ng lo ng¹i do n«ng d©n vÉn cßn l¹m dông c¸c thuèc ho¸ häc ®éc h¹i, g©y nhiÔm bÈn s¶n phÈm vµ « nhiÔm m«i tr­êng mµ ch­a cã gi¶I ph¸p thay thÕ. Më §ÇU §Ó gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng, gi¶m chi phÝ phôc vô ph¸t triÓn bÒn v÷ng c©y chÌ ë huyÖn Yªn B×nh, TØnh Yªn B¸i chóng t«i nghiªn cøu ®Ò tµi: “Nghiªn cøu ¶nh h­ëng kü thuËt h¸i ®Õn sinh tr­ëng, n¨ng suÊt vµ quÇn thÓ s©u bÖnh h¹i trªn c©y chÌ t¹i x· ThÞnh H­ng- HuyÖn Yªn B×nh- TØnh Yªn B¸i Môc ®Ých §¸nh gi¸ ®­îc ¶nh h­ëng cña c¸c biÖn ph¸p kü thuËt h¸i chÌ ®Õn sinh tr­ëng, n¨ng suÊt, chÊt l­îng nguyªn liÖu chÌ vµ møc ®é ph¸t sinh cña c¸c ®èi t­îng s©u, bÖnh h¹i trªn chÌ tõ ®ã ®Ò xuÊt ®­îc kü thuËt h¸i hîp lý cho gièng chÌ Trung du xanh nh»m n©ng cao n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ chÊt l­îng chÌ ë huyÖn Yªn B×nh – TØnh Yªn B¸i yªu cÇu - So s¸nh ®­îc kh¶ n¨ng sinh tr­ëng, n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng bóp cña gièng chÌ Trung du xanh khi ¸p dông hai biÖn ph¸p h¸i kh¸c nhau lµ h¸i san trËt vµ h¸i theo løa trong ®iÒu kiÖn ®èn phít vµ ®èn löng. - §¸nh gi¸ ®­îc diÔn biÕn, møc ®é ph¸t sinh cña c¸c ®èi t­îng s©u bÖnh h¹i chÌ vµ tËp ®oµn ký sinh thiªn ®Þch còng chóng. - §Ò xuÊt ®­îc c¸c kü thuËt h¸i vµ biÖn ph¸p phßng trõ s©u bÖnh hîp lý ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, gi¶m gi¸ thµnh vµ n©ng cao chÊt l­îng bóp chÌ. ý nghÜa khoa häc - X¸c ®Þnh c¬ së khoa häc vÒ mét sè kü thuËt h¸i hîp lý cho gièng chÌ trung du xanh trªn nÒn ®èn phít vµ ®èn löng t¹i HuyÖn Yªn B×nh – TØnh Yªn B¸i. - KÕt qu¶ nghiªn cøu thu ®­îc làm tài liÖu cÇn thiÕt cho c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc và gi¶ng d¹y - Hoàn thiÖn quy tr×nh h¸i hîp lý cho gièng chÌ Trung du xanh trªn nÒn ®èn phít và ®èn löng. ý nghÜa thùc tiÔn - X¸c ®Þnh ®­îc kü thuËt h¸i hîp lý cho gièng chÌ Trung du xanh trªn nÒn ®èn phít và ®èn löng t¹i HuyÖn Yªn B×nh – TØnh Yªn B¸i - KhuyÕn c¸o ph­¬ng ph¸p h¸i phï hîp cho bà con n«ng d©n. - KÕt qu¶ nghiªn cøu gãp phÇn làm t¨ng n¨ng suÊt và chÊt l­îng chÌ bóp tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cho ng­êi trång chÌ. §èi t­îng, vËt liÖu, ®Þa ®iÓm và thêi gian nghiªn cøu Thêi gian và ®Þa ®iÓm: §Þa ®iÓm: ®Ò tài ®­îc tiÕn hành t¹i x· ThÞnh H­ng- HuyÖn Yªn B×nh-TØnh Yªn B¸i Thêi gian: tõ th¸ng 1 n¨m 2008 ®Õn th¸ng 8 n¨m 2008 §èi t­îng, vËt liÖu nghiªn cøu: - ChÌ kinh doanh, gièng chÌ Trung du xanh . - L« chÌ bè trÝ « thÝ nghiÖm, khung ®iÒu tra s©u bÖnh, th­íc mÐt dïng ®o ®Õm c¸c chØ tiªu sinh tr­ëng cña c©y chÌ, sæ ghi chÐp sè liÖu. - VËt liÖu thuèc BVTV ®Ó phßng trõ s©u bÖnh. Néi dung nghiªn cøu 1. Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña biÖn ph¸p ®èn chÌ (®èn phít vµ ®èn löng) ®Õn sinh tr­ëng, ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt gièng chÌ Trung du xanh t¹i Yªn B¸i 2. Nghiªn cøu lùa chän vµ ®Ò xuÊt kü thuËt h¸i chÌ (h¸i san trËt vµ h¸i theo løa) phï hîp víi gièng chÌ Trung du xanh vµ ®iÒu kiÖn cña tØnh Yªn B¸i 4. Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña biÖn ph¸p ®èn vµ kü thuËt h¸i chÌ ®Õn møc ®é ph¸t sinh, ph¸t triÓn vµ diÔn biÕn cña c¸c loµi s©u bÖnh h¹i chÌ vµ thiªn ®Þch cña chóng 4. Nghiªn cøu sö dông an toµn, hiÖu qu¶ mét sè lo¹i thuèc BVTV phï hîp víi c¸c kü thuËt h¸i chÌ ®ang ¸p dông t¹i Yªn B¸i Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña biÖn ph¸p ®èn vµ kü thuËt h¸i chÌ ®Õn sinh tr­ëng, ph¸t triÓn, n¨ng suÊt vµ møc ®é ph¸t sinh cña s©u bÖnh §­îc tiÕn hµnh th«ng qua thÝ nghiÖm chÝnh quy trªn ®ång ruéng víi 3 lÇn nh¾c l¹i, diÖn tÝch 100 m2/ «. Tæng diÖn tÝch 1200 m2. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c c«ng thøc là 10m. C¸c c«ng thøc ®­îc bè trÝ theo khèi ngÉu nhiªn hoµn chØnh. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu ThÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ víi 4 c«ng thøc lµ: C«ng thøc 1: H¸i theo quy tr×nh h¸i san trËt trªn nÒn ®èt phít (chØ h¸i nh÷ng bóp ®ñ tiªu chuÈn mét t«m + 2-3 l¸, chõa 2 l¸ ë vô xu©n, 1 l¸ ë vô thu và vô hÌ, h¸i s¸t c¸ vô thu ®«ng). Phun thuèc trõ s©u bÖnh theo quy tr×nh khi mËt ®é tíi ng­ìng. C«ng thøc 2: H¸i theo quy tr×nh h¸i san trËt trªn nÒn ®èn löng (¸p dông quy tr×nh h¸i vµ phun thuèc nh­ c«ng thøc 1) C«ng thøc 3: H¸i theo løa trªn nÒn ®èn phít (h¸i chõa c¸ch vÕt ®èn 15cm ë vô xu©n, c¸c løa sau söa b»ng và h¸i s¸t l¸ c¸ liªn tôc 18-20 ngày 1 løa, ®èn söa b»ng vào th¸ng 4 và th¸ng 7). Phun thuèc trõ s©u bÖnh sau mçi løa h¸i. C«ng thøc 4: H¸i theo løa trªn nÒn ®èn löng (¸p dông quy tr×nh h¸i vµ phun thuèc nh­ c«ng thøc 3) Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Gièng chÌ thÝ nghiÖm lµ gièng Trung du xanh 7 n¨m tuæi. NÒn ph©n bãn gåm ph©n h÷u c¬ víi l­îng 20 tÊn/ha. Ph©n NPK bãn theo tû lÖ N: P: K là 2: 1: 1 víi l­îng bãn 20 kg N/tÊn bóp, 10kg K2O/tÊn bóp, 10 kg P2O5/tÊn bóp. Bãn ®óng theo quy tr×nh kü thuËt. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu * ChØ tiªu theo dâi 1. C¸c chØ tiªu sinh tr­ëng ph¸t triÓn. * C¸c chØ tiªu sinh khèi: + ChiÒu cao c©y – ®¬n vÞ tÝnh cm/c©y. + §é réng cña t¸n chÌ cm + §é dày t¸n l¸: §¬n vÞ tÝnh cm * C¸c chØ tiªu sinh häc: + MËt ®é cành: §¬n vÞ tÝnh cành/m2 + MËt ®é bóp: §¬n vÞ tÝnh bóp/m2 + §ît sinh tr­ëng Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu * ChØ tiªu theo dâi 1. C¸c chØ tiªu sinh tr­ëng ph¸t triÓn. * C¸c chØ tiªu vÒ n¨ng suÊt và chÊt l­îng bóp chÌ. + Sè l­îng bóp cho thu h¸i trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch t¸n. §¬n vÞ tÝnh bóp/m2. + Khèi l­îng trung b×nh 100 bóp. §¬n vÞ tÝnh gam/100 bóp. + X¸c ®Þnh chiÒu dài bóp. §¬n vÞ tÝnh cm. + Tû lÖ bóp mï. §¬n vÞ tÝnh là % + N¨ng suÊt lý thuyÕt. §¬n vÞ tÝnh tÊn/ha. + N¨ng suÊt thùc thu: §¬n vÞ tÝnh tÊn / ha + X¸c ®Þnh thành phÇn c¬ giíi cña bóp chÌ Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu * ChØ tiªu theo dâi 2. C¸c chØ tiªu s©u bÖnh h¹i * Thành phÇn s©u bÖnh h¹i chÌ + Theo dâi thµnh phÇn s©u bÖnh h¹i ë c¶ hai thÝ nghiÖm. + Theo dâi c¸c ®èi t­îng s©u bÖnh h¹i chñ yÕu: RÇy xanh, bä c¸nh t¬, nhÖn ®á, bÖnh phång l¸,.... * §èi víi bÖnh h¹i: H¸i 10 ®iÓm mçi ®iÓm 10 bóp hoÆc l¸ phô thuéc bÖnh ph¸t sinh ë l¸ hay bóp, ®em vÒ ph©n tÝch Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu møc ®é sö dông thuèc BVTV vµ lùa chän lo¹i thuèc dïng phï hîp víi kü thuËt h¸i chÌ §­îc tiÕn hµnh th«ng qua pháng vÊn n«ng d©n trång chÌ vÒ møc ®é sö dông thuèc BVTV ë tõng kü thuËt h¸i (h¸i san trËt vµ h¸i theo løa); quy m« ®iÒu tra 50 hé/ x· x 2 x· thuéc huyÖn Yªn B×nh. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu ViÖc ®¸nh gi¸, lùa chän lo¹i thuèc sö dông phï hîp víi c¸c kü thuËt h¸i: ®­îc tiÕn hµnh th«ng qua thÝ nghiÖm chÝnh quy, 3 lÇn nh¾c l¹i, diÖn tÝch « 100m2 nh­ ®èi víi theo dâi sinh tr­ëng, ph¸t triÓn vµ møc ®é ph¸t sinh cña s©u bÖnh. C¸c lo¹i thuèc thÝ nghiÖm bao gåm 4 thuèc ®¹i diÖn cho c¸c ho¹t chÊt sinh häc thÕ hÖ míi lµ Abamectin; Emamectin benzoote; Azadirachtin vµ Bt. Trong thÝ nghiÖm cã sö dông c«ng thøc ®èi chøng. * ChØ tiªu theo dâi: - HiÖu qu¶ cña thuèc sau phun: ®­îc ®¸nh gi¸ th«ng qua % mËt ®é s©u gi¶m sau phun 3 vµ 7 ngµy. - D­ l­îng cña thuèc trong bóp chÌ: thu bóp chÌ t¹i thêi ®iÓm thu ho¹ch, sau ®ã göi mÉu ph©n tÝch t¹i ViÖn B¶o vÖ thùc vËt kÕt qu¶ nghiªn cøu 1. ¶nh h­ëng c¸c kü thuËt h¸i chÌ ®Õn sinh tr­ëng, n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng nguyªn liÖu cña gièng chÌ Trung du xanh t¹i Yªn B×nh- Yªn B¸i. 1.1. ¶nh h­ëng c¸c kü thuËt h¸i ®Õn sinh tr­ëng cña gièng chÌ Trung du xanh t¹i Yªn B×nh - Yªn B¸i. 1.1.1. Sinh tr­ëng cña t¸n chÌ B¶ng 1: ¶nh h­ëng cña kü thuËt h¸i chÌ ®Õn c¸c chØ tiªu sinh tr­ëng 1.1.2. ¶nh h­ëng cña kü thuËt h¸i ®Õn thêi gian sinh tr­ëng vµ thêi gian trung b×nh mét løa h¸i cña chÌ Trung du xanh qua c¸c vô: 1.2. ¶nh h­ëng cña c¸c kü thuËt h¸i ®Õn mét sè chØ tiªu sinh tr­ëng cña bóp 1.3. ¶nh h­ëng cña kü thuËt h¸i ®Õn diÔn biÕn n¨ng suÊt qua tõng løa h¸i 1.4. ¶nh h­ëng cña c¸c kü thuËt h¸i ®Õn thµnh phÇn c¬ giíi bóp, chÊt l­îng bóp chÌ 1.5. ¶nh h­ëng cña c¸c kü thuËt h¸i ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ 2. ¶nh h­ëng cña kü thuËt h¸i ®Õn s©u, bÖnh h¹i chÌ vµ thiªn ®Þch cña chóng 2.1. Thµnh phÇn s©u, bÖnh h¹i chÌ vµ thiªn ®Þch ë vïng Yªn B×nh- Yªn B¸i n¨m 2008 * Thµnh phÇn thiªn ®Þch ë vïng Yªn B×nh- Yªn B¸i n¨m 2008 2.2. ¶nh h­ëng cña c¸c nÒn ®èn vµ kü thuËt h¸i chÌ ®Õn mËt ®é mét sè loµi s©u bÖnh h¹i chÝnh 2.2.1. ¶nh h­ëng tíi mËt ®é rÇy xanh 2.2.2. Nghiªn cøu vÒ bä trÜ 2.2.2.1. DiÔn biÕn sè l­îng cña bä trÜ ë Yªn B×nh tõ th¸ng 1/2008- 8/2008 2.2.1.2. ¶nh h­ëng cña biÖn ph¸p h¸i chÌ ®èi víi mËt ®é rÇy xanh, bä trÜ sau thêi gian h¸i 2 vµ 15 ngµy. ¶nh h­ëng cña biÖn ph¸p h¸i chÌ ®èi víi mËt ®é rÇy xanh * ¶nh h­ëng cña biÖn ph¸p h¸i chÌ ®èi víi mËt ®é bä trÜ 2.2.3. Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña phun thuèc ®Õn diÔn biÕn mËt ®é s©u h¹i chÝnh B¶ng 20: ¶nh h­ëng cña kü thuËt h¸i ®Õn diÔn biÕn mËt ®é s©u h¹i chÝnh vµ sè lÇn phun thuèc trªn nÒn ®èn löng ë Yªn B×nh - Yªn B¸i vô hÌ n¨m 2008 3.2. ¶nh h­ëng cña kü thuËt h¸i chÌ ®Õn møc ®é sö dông vµ d­ l­îng thuèc BVTV 3.3. Kh¶ n¨ng lùac chän c¸c thuèc BVTV phï hîp víi c¸c ph­¬ng thøc h¸i §Ò nghÞ 1. Tuy hÇu hÕt c¸c chØ tiªu sinh tr­ëng, yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt, phÈm cÊp chÌ, hiÖu qu¶ kinh tÕ ë c«ng thøc h¸i san trËt ®Òu cao h¬n c«ng thøc h¸i theo løa nh­ng do h¸i r¶i løa nªn kü thuËt h¸i san trËt th­êng t¹o ®iÒu kiÖn cho s©u, bÖnh ph¸t sinh, ph¸t triÓn ë møc ®é cao h¬n, møc ®é sö dông thuèc còng th­êng xuyªn h¬n. §Æc biÖt nÕu n«ng d©n kh«ng ®Çu t­ mua c¸c thuèc Ýt ®éc, cã thêi gian c¸ch ly ng¾n th× viÖc sö dông thuèc th­êng xuyªn víi kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a hai løa ng¾n sÏ khã tu©n thñ thêi gian c¸ch ly. MÆc kh¸c, ph­¬ng thøc h¸i san trËt tèn nhiÒu c«ng, kh«ng phï hîp víi quy m« c«ng nghiÖp. Do vËy chóng t«i ®Ò nghÞ ®èi víi gièng chÌ Trung du xanh ë tØnh Yªn B¸i chØ nªn khuyÕn khÝch ph­¬ng thøc h¸i san trËt khi s¶n xuÊt ë quy m« thñ c«ng vµ ph¶i lùa chän ®­îc c¸c lo¹i thuèc BVTV sinh häc, Ýt ®éc, cã thêi gian c¸ch ly ng¾n thuéc c¸c ho¹t chÊt Abamectin; Emamectin benzoate; Bt hay Azadirachtin ®Ó phun. §Ò nghÞ 2. Tuy h×nh thøc ®èn löng cho n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n ®èn phít nh­ng chØ ¸p dông h×nh thøc nµy trong tr­êng hîp c©y chÌ cao, giµ cçi. Trong tr­êng hîp c©y cßn trÎ, sinh tr­ëng, ph¸t triÓn tèt th× chØ nªn ¸p dông h×nh thøc ®èn phít ®Ó ®¶m b¶o kÝch th­íc bé t¸n, phôc vô cho khai th¸c bÒn v÷ng vµ l©u dµi.  Xin tr©n träng c¸m ¬n c¸c thÇy, c« ®· theo dâi ._.