Nghiên cứu ảnh hưởng của ngập úng đến hiện trạng chết cây ăn trái ở vườn cây Lái Thiêu - Bình Dương

CHÖÔNG 2 : TOÅNG QUAN VEÀ KHU VÖÏC NGHIEÂN CÖÙU 2.1. MOÄT SOÁ ÑAËC ÑIEÅM VEÀ ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN, KINH TEÁ, XAÕ HOÄI HUYEÄN THUAÄN AN TÆNH BÌNH DÖÔNG 2.1.1. Ñieàu kieän töï nhieân 1. Vò trí ñòa lyù Huyeän Thuaän An naèm ôû vò trí chieán löôïc quan troïng cuûa tænh Bình Döông veà caùc maët kinh teá, vaên hoùa, chính trò. Huyeän naèm ôû phía Nam tænh Bình Döông : Phía Baéc giaùp thò xaõ Thuû Daàu Moät vaø huyeän Taân Uyeân. Phía Nam giaùp Thaønh Phoá Hoà Chí Minh. Phía Taây giaùp huyeän Hoùc Moân laáy ranh giôùi theo soâng Saøi Goøn. Phía Ñoâng giaùp huyeän Dó An. Dieän tích ñaát töï nhieân huyeän Thuaän An laø 8.425,82 ha. Trong ñoù, dieän tích ñaát noâng nghieäp laø 3.904,89 ha (46.34%). Dieän tích ñaát troàng caây haøng naêm laø 1.659,05 ha chieám 42.49% toång dieän tích ñaát noâng nghieäp. Dieän tích ñaát troàng caây laâu naêm laø 1.133,80 ha (29.04%). 2. Ñòa hình Ñòa hình huyeän Thuaän An coù ñoä cao trung bình so vôùi möïc nöôùc laø 20m. ñoä doác phoå bieán laø 0 – 30, ñòa hình töông ñoái baèng phaúng. Toaøn huyeän coù hai kieåu ñòa hình : Ñòa hình baèng thaáp: coù ñoä cao trung bình töø 10 – 15m goàm caùc xaõ ven soâng Saøi Goøn nhö: An Sôn, Bình Nhaâm, Höng Ñònh vaø hai thò traán An Thaïnh vaø Laùi Thieâu. Ñòa hình thoaûi: coù ñoä cao trung bình 25 – 30m goàm caùc xaõ nhö: Bình Chuaån, Bình Hoøa, Thuaän Giao, An Phuù. Hình 2.1. Baûn ñoà haønh chính huyeän Thuaän An – Bình Döông 3. Ñaát ñai Theo keá hoaïch ñieàu tra vaø thoáng keâ ñaát ñai cuûa Phaân vieäc quy hoaïch vaø thieát keá noâng nghieäp, ñaát ñai huyeän mang nhöõng neùt ñaëc tröng sau: Goàm 3 loaïi ñaát chính 1. Ñaát phuø sa ven doâng nhieãm pheøn nheï (Vp) Toång dieän tích laø 1402 ha chieám tæ leä 56,6%. Loaïi ñaát naøy phaàn boá taäp trung ôû caùc xaõ, thò traán Anh Thaïnh, Höng Ñònh, Bình Nhaâm, Laùi Thieâu. Thaønh phaàn cô giôùi : ñaát thòt Ñaëc ñieåm: Ñaát ít chua, ñoä pH thay ñoåi töø 5,1 – 5,3, haøm löôïng caùc ñoäc chaát trong ñaát nhö Al3+, Fe2+, SO4- trung bình. Haøm löôïng muøn ôû möùc trung bình 2,1%, döõông chaát NPK ôû möùc trung bình (N = 0,17%, P2O5 = 0,12%, K2O = 1,65%). Ñaát ñöôïc leân líp troàng caây aên quaû, tuøy theo töøng vöôøn caây, thôøi gian laäp líp raát ít thay ñoåi töø 10 – 20 naêm vaø coù khi treân 50 – 100 naêm. Maët haïn cheá chính cuûa nhoùm ñaát naøy laø thaønh phaàn cô giôùi naëng (tyû leä seùt chieám treân 40%) laïi ôû ñòa hình thaáp neân khaû naêng thoaùt nöùôc keùm, ôû moät soá vöôøn maëc duø ñaõ ñöôïc laäp líp nhöng vaãn bò ngaäp vaøo caùc ñôït trieàu cöôøng, nhaát laø vaøo caùc thaùng 10, 11 döông lòch. 2. Ñaát pheøn (Sp) Toång dieän tích laø 633 ha chieám tyû leä 32,2% dieän tích ñaát toaøn huyeän. Phaân boá ôû 2 xaõ Vónh Phuù, An Sôn, thöôøng gaëp ôû daïng ñaát thaáp truõng ven soâng Saøi Goøn. Thaønh phaàn cô giôùi: ñaát thòt Ñaëc ñieåm: Ñaát raát chua, ñoä pH töø 3,0 – 4,6. Haøm löôïng muøn ôû möùc cao 8 – 9%, döôõng chaát NPK ôû möùc trung bình (N = 0,28%, P2O5 = 0,06%, K2O = 0,7%). Haøm löôïng caùc ñoäc chaát trong ñaát nhö: Al3+ = 1,1 – 1,5%, Fe2+ = 26mg/100gñ, SO4- = 0,6%, chöùa nhieàu ñoäc toá deã gaây ngoä ñoäc cho caây troàng. Vì vaäy, muoán troàng ñöôïc caây aên quaû noâng daân thöôøng phaûi laäp líp ñeå troàng hoa maøu ít nhaát 2 – 3 naêm sau ñoù môùi troàng caây aên quaû. 3. Ñaát naâu vaøng treân phuø sa coå (Fp) Toàng dieän tích laø 220 ha chieám tæ leä 11,2% (taäp trung caùc xaõ vuøng goø), chæ chieám moät phaàn nhoû ôû thò traán An Thaïnh. Trong 3 loaïi ñaát treân thì phuø sa ven soâng nhieãm pheøn nheï ñöôïc laäp líp ñoùng vai troø quan troïng nhaát vì ñaát líp coù dieän tích lôùn vaø tính chaát lyù hoùa hoïc toát nhaát. Ñaát pheøn tuy coù dieän tích lôùn nhöng ôû ñòa hình thaáp vaø ñaát coù chöùa nhieàu ñoäc toá muoán khai thaùc troàng caây aên quaû phaûi laäp líp, ñaàu tö thuûy lôïi vaø caàn nhieàu naêm ñeå caûi taïo tính chaát ñaát. Ñaát naâu vaøng phuø sa coå hieän nay ñöôïc taân duïng ñeå laäp thoå cö vaø xaây döïng cô baûn. 4. Nguoàn nöôùc – Thuûy vaên a. Nguoàn nöôùc maët Huyeän Thuaän An naèm treân doøng chaûy cuûa con soâng Saøi Goøn, neân chòu aûnh höôûng chính cuûa con soâng naøy. Soâng baét nguoàn töø ñoài nuùi Loäc Ninh (tænh Bình Phöôùc) coù ñoä cao 200 – 250 m. treân löu vöïc soâng laø coâng trình Hoà Daàu Tieáng, vôùi söùc chöùa 1,1 tyû m3, caáp nöôùc cho tænh Taây Ninh, Thaønh Phoá Hoà Chí Minh vaø Long An, ñoàng thôøi con ñöa nöôùc xuoáng soâng Saøi Goøn ñeå ñaåy maën vaøo muøa khoâ vaø gia taêng löôïng nöôùc phuïc vuï saûn xuaát noâng nghieäp. Ñoaïn soâng chaûy qua tænh Bình Döông daøi 140km, qua caùc huyeän Thuaän An, Beán Caùt vaø thò xaõ Thuû Daàu Moät. Trong ñoù, ñoaïn soâng chaûy qua huyeän Thuaän An daøi 12km. Löu löôïng trung bình 85m3/s, ñoä doác nhoû chæ 0,7%. Do huyeän Thuaän An naèm ôû haï löu soâng neân chòu aûnh höôûng maïnh meõ cuûa cheá ñoä trieàu Bieån Ñoâng. AÛnh höôûng cuûa trieàu bieån: do cao trình cuûa maët nöôùc cuûa khu vöïc (trung bình 0,5 – 0,9m) caùc thaùng 10, 11, 12/2003 ñeán thaùng 01, 02/2004 möïc nöôùc soâng Saøi Goøn bieán ñoäng töø 1,23m – 1,27 m (treân baùo ñoäng 1), ñænh trieàu cao nhaát laø thaùng 11/2002 vaøo giöõa thaùng vaø cuoái thaùng neân thöôøng ngaäp. AÛnh höôûng cuûa luû: coù 6 xaõ naèm ven soâng Saøi Goøn neân haøng naêm ñeàu chòu aûnh höôûng cuûa luõ soâng Saøi Goøn. Thôøi gian ngaäp trieàu nhieàu nhaát laø vaøo ñaàu thaùng 9 ñeán cuoái thaùng 10 döông lòch; nöôùc ngaäp phoå bieán töø 0,4 – 0,6 m; thôøi gian ngaäp trung bình 3 – 5 ngaøy, coù khi keùo daøi ñeán 7 ngaøy. Muøa möa cuõng laø muøa xaû luõ cuûa hoà Daàu Tieáng neân 6 xaõ ven soâng Saøi Goøn thöôøng bò ngaäp cao vaø laâu hôn moãi khi coù xaû luõ hoaëc luõ truøng vôùi caùc ñôït trieàu cöôøng nhieàu nhaát laø vaøo thaùng 10, 11 haøng naêm. Chaát löôïng nöôùc töôùi: chaát löôïng nguoàn nöôùc töôùi trong noâng nghieäp cuõng nhö trong sinh hoaït ngaøy caøng suy giaûm. Nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc laø nöôùc thaûi cuûa moät soá nhaø maùy, khu Coâng Nghieäp treân ñòa vaø do nöôùc thaûi töø chaên nuoâi cuûa caùc hoä gia ñình. Tuy löôïng möa lôùn nhöng laïi taäp trung theo muøa, muøa möa chieám khoaûng 85% toång löôïng möa, ngöôïc laïi muøa khoâ chæ chieám 15% löôïng möa caû naêm. Nöôùc soâng Saøi Goøn thöôøng bò nhieãm maën vaøo muøa khoâ vaø nhieãm pheøn vaøo thôøi ñieåm chuyeån tieáp töø muøa möa sang muøa khoâ, do ñoù vieäc söû duïng nöôùc soâng Saøi Goøn vaøo sinh hoaït vaø saûn xuaát trong thôøi kyø naøy coù phaàn haïn cheá. b. Nguoàn nöôùc ngaàm Nguoàn nöôùc ngaàm cuûa huyeän töông ñoái doài daøo goàm 2 daïng: Nöôùc ngaàm maïch noâng: ñöôïc khai thaùc roâng raõi baèng caùc gieáng ñaøo ôû ñoä saâu 8 – 15m, löu löôïng khai thaùc töø 0,02 – 2,4l/s. Nöôùc ngaàm maïch saâu: ñöôïc khai thaùc baèng caùc gieáng khoan ôû ñoä saâu 30 – 39m, löu löông khai thaùc töø 0,1 – 2,22l/s. Nguoàn nöôùc ngaàm naøy ñöôïc khai thaùc moät caùch hôïp lyù vaø coù hieäu quaû, vôùi muïc ñích phuïc vuï noâng nghieäp, noâng nghieäp, traùnh khoâ haïn vaøo muøa khoâ gaây aûnh höôûng ñeán naêng saûn xuaát. 5. Ñaëc ñieåm khí haäu Huyeän Thuaän An naèm trong ñôùi khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa caän xích ñaïo, mang tính chaát chung laø noùng aåm möa nhieàu raát thích hôïp cho caùc loaïi caây aên traùi nhieät ñôùi. Khí haäu chia laøm hai muøa roõ reät : Muøa möa töø thaùng 5 ñeán thaùng 10 (döông lòch) Muøa khoâ töø thaùng 11 ñeán thaùng 4 (döông lòch) naêm sau. Baûng 2.1. Caùc chæ tieâu veà khí haäu huyeän Thuaân An Chæ tieâu Giaù trò Ñôn vò Nhieät ñoä trung bình haøng naêm 26 – 27 0C Nhieät ñoä toái cao 38,3 0C Nhieät ñoä toái thaáp 12,0 0C Toång tích oân 9000 – 95000 0C Ñoä aåm trung bình haøng naêm 76,7 % Ñoä aåm trung bình haøng naêm cao nhaát 91,0 % Ñoä aåm trung bình haøng naêm thaáp nhaát 58,2 % Löôïng boác hôi trung bình haøng naêm 999 mm Löôïng möa bình quaân naêm 1970,5 mm Toâc ñoä gioù trung bình naêm 2,15 m/s (Nguoàn: Nieâm giaùm thoâng keâ huyeän Thuaân An. 2005) a. Cheá ñoä möa Neùt ñaëc tröng cuûa khí haäu huyeän Thuaän An laø coù löôïng möa lôùn, nhöng phaân boá khoâng ñeàu, chia laøm hai muøa roõ reät. Löôïng möa taäp trung vaøo muøa möa (chieám 85% toång löôïng möa caû naêm). Haàu nhö khoâng coù möa vaøo nhöõng thaùng muøa khoâ. Löôïng möa trung bình haøng naêm cuûa huyeän laø 1970,5 mm. Coù naêm löôïng möa taêng leân 2683mm (naêm 1952) nhöng coù naêm löôïng möa chæ coù 137mm (naêm 1962). Soá ngaøy möa trong naêm laø 134 ngaøy. b. Löôïng boác hôi nöôùc Toång böùc xaï haøng naêm cuûa huyeän laø khaù cao vaø oån ñònh vôùi Taàng böùc xaï maët trôøi trung bình haøng naêm khoaûng 1100 – 1500 Kcal/naêm. Caùn caân böùc xaï töø 65 – 75 Kcal/cm3 caû naêm. Trung bình toång soá giôø naéng trong naêm khoaûng 2200 – 2600 giôø. Muøa khoâ chieám 55 – 60% toång soá giôø naéng trong naêm. Soá giôø naéng cao nhaát laø 9,4 giôø. Löôïng boác hôi nöôùc cuûa vuøng laø khaù cao 999mm, löôïng boác hôi nöôùc haøng thaùng trong muøa khoâ cao hôn muøa möa. c. Ñoä aåm khoâng khí Ñoä aåm khoâng khí bình quaân naêm: 76,6% Ñoä aåm khoâng khí thaáp nhaát: 58,2% Thôøi kyø ñoä aåm cöïc ñaïi vaøo caùc thaùng muøa möa, cöïc tieåu vaøo caùc thaùng muøa khoâ. Nhieät ñoä khoâng khí trung bình haøng naêm khoaûng 26 – 260C. d. Cheá ñoä gioù Vaän toäc gioù trung bình 2,15m/s. gioù thoåi ñieàu hoøa, ñoåi chieàu roõ reät theo muøa. Höôùng gioù thònh haønh trong muøa khoâ laø höôùng Taây Baéc. Höôùng gioù chuû yeáu trong muøa möa, ñoàng thôøi cuõng laø höôùng gioù chính chuû ñaïo thoåi qua huyeän laø höôùng Taây Nam. Ngoaøi caùc yeáu toá khí haäu bình thöôøng treân ñòa baøn huyeän khoâng xaûy ra caùc ñieàu kieän khí haäu baát lôïi nhö baõo, gioù noùng, söông muoái, ñoäng ñaát… Nhìn chung caùc yeáu toá khí haäu treân ñòa baøn huyeän Thuaän An tuaân theo moät quy luaät töông ñoái oån ñònh, ñieàu hoøa vaø khoâng chòu aûnh höôûng cuûa caùc thieân tai lôùn, khoâng aûnh höôûng maïnh ñeán saûn xuaát noâng nghieäp cuõng nhö trong xaây döïng vaø ñôøi soáng. 2.1.2. Nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên veà ñieàu kieän töï nhieân trong saûn xuaát noâng nghieäp cuûa huyeän 1. Nhöõng thuaän lôïi Huyeän Thuaän An naêm trong vuøng troïng ñieåm veà phía Nam (goàm thaønh phoá Hoà Chí Minh, Ñoàng Nai, Baø Ròa – Vuõng Taøu). Ñaây laø khu vöïc daãn ñaàu veà phaùt trieån kinh teá cuûa caû nöôùc. Huyeän coù khaû naêng tieáp caän vôùi quaù trình ñoâ thò hoùa ñang dieãn ra maïnh meõ ôû caùc nôi khaùc. Caùc loaïi hình coâng nghieäp dòch vuï phaùt trieån maïnh, thu huùt nhieàu döï aùn ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc, taäp trung treân ñòa baøn huyeän. Soâng Saøi Goøn, Laùi Thieâu, Raïch Buùng vaø raïch Baø Luïa ñoùng vai troø raát quan troïng ñoái vôùi noâng nghieäp, nöôùc duøng cho coâng nghieäp, vaän taûi vaø sinh hoaït cuûa nhaân daân. Khí haäu nhieät ñôùi aåm coù aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán heä thoáng thaûm thöïc vaät, taïo neân söï ña daïng cuûa caùc loaïi caây troàng, vaät nuoâi. 2. Nhöõng khoù khaên Soâng Saøi Goøn chòu aûnh höôûng lôùn cuûa cheá ñoä baùn nhaät trieàu, nhieãm maën, pheøn vaøo giai ñoaïn chuyeån tieáp muøa möa vaø muøa khoâ neân aûnh höôûng raát lôùn ñeán saûn xuaát noâng nghieäp. Muøa möa thöôøng gaây luõ luït, ngaäp uùng gaây aûnh höôûng toùi sinh hoaït cuõng nhö saûn xuaát cuûa cö daân trong vuøng. Vaøo muøa khoâ, naéng noùng keùo daøi gaây neân khoâ haïn laøm giaûm khaû naêng phaùt trieån cuûa caây troàng, vaät nuoâi. 2.1.3. ÑAËC ÑIEÅM KINH TEÁ – XAÕ HOÄI 1 Hieän traïng phaùt trieån kinh teá Huyeän Thuaän An naèm trong haït nhaân cuûa vuøng kinh teá trong ñieåm phía Nam (goàm Bình Döông; Ñoàng Nai; Baø Ròa – Vuõng Taøu). Ñaây laø khu vöïc naêng ñoäng daãn ñaàu veà phaùt trieån kinh teá caû nöôùc. Ñoù laø ñieàu kieán thuaän lôïi ñeå Thuaän An hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá chung ñang ngaøy caøng phaùt trieån cuûa khu vöïc. Neàn kinh teá cuûa huyeän hieän ñang taêng tröôûng vôùi toâc ñoä cao. Bình quaân haøng naêm laø 25,4%. Toång GDP bình quaân ñaàu ngöôøi ñaït xaáp xæ 28 trieäu ñoàng/naêm. Trong ñoù, giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp taêng bình quaân laø 38,8%, dòch vuï taêng 28,8%, noâng nghieäp giaûm 2,7%. Trong nhöõng naêm qua cô caáu kinh teá huyeän Thuaän An coù söï chuyeån dòch nhanh choùng theo höôùng coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp, dòch vuï. Baûng 2.2. So saùnh söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá qua caùc naêm Ñôn vò tính: % Naêm Toång soá Noâng nghieäp, laâm nghieäp vaø thuûy saûn Coâng nghieäp vaø xaây döïng Dòch vuï 2001 100 4,7 80,4 14,6 2002 100 3,9 79,8 16,3 2003 100 3,9 80,1 16,6 2004 100 2,9 80,2 16,9 2005 100 2,3 80,6 17,1 Ngaønh saûn xuaát coâng nghieäp – tieåu thuû coâng nghieäp coù toác ñoä taêng tröôûng raát nhanh. Trong khi ñoù, ngaønh dòch vuï maëc duø giaù trò toång saûn löôïng haøng naêm ñeàu taêng nhöng khoâng theo kòp toác ñoä taêng tröôûng cuûa ngaønh coâng nghieäp vaø tieåu thuû coâng nghieäp. Ngaønh noâng nghieäp naêm giaûm ñaùng keå so vôùi naêm 2000. Tyû troïng giöõa caùc ngaønh coâng nghieäp, thöông maïi – dòch vuï vaø noâng nghieäp töông öùng laø 77,8% - 21,2% - 1%. Hình 2.2. Tyû leä caùc ngaønh coâng nghieäp, thöông maïi – dòch vuï, noâng nghieäp a. Coâng nghieäp – tieåu thuû coâng nghieäp Ngaønh coâng nghieäp cuûa huyeän phaùt trieån töông ñoái oån ñònh qua caùc naêm, cô caáu coâng nghieäp ngaøy caøng ña daïng. Ngoaøi caùc ngaønh ngheà truyeàn thoáng nhö goám söù, vaät lieäu xaây döïng vaø cheá bieán thì caùc ngaønh ngheà khaùc nhö coâng ngheä thoâng tin, coâng ngheä phaøn meàm, ñieän töû,… coù xu höôùng taêng nhanh. Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp töø naêm 2001 ñeán naêm 2005 ñaõ taêng nhanh vöôït baäc töø 5.137,794 trieäu ñoàng ñeán 19.389,965 trieäu ñoàng. Möùc taêng tröôûng nhanh choùng cuûa ngaønh coâng nghieäp, cho thaáy söï chuyeån mình cuûa neàn kinh teá huyeän. Vôùi haøng loaït caùc khu coâng nghieäp ñöôïc thaønh laäp vaø ñöa vaøo hoaït ñoäng trong thôøi gian gaàn ñaây ñaõ ñem laïi nguoàn thu nhaäp khaù lôùn cho kinh teá gia ñình cuûa ngöôøi daân ôû ñaây cuõng nhö thu nhaäp cuûa caû huyeän. Caùc loaïi hình doanh nghieäp chuû yeáu cuûa huyeän: Doanh nghieäp tö nhaân. Doanh nghieäp coù voán nöôùc ngoaøi Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn. Baûng 2.3. Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp töø naêm 2001 – 2005 STT Naêm Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp (trieäu ñoàng) 1 2001 5.137,794 2 2002 7.293,118 3 2003 9.945,283 4 2004 14.444,715 5 2005 19.389,965 (Nguoàn: Phoøng thoáng keâ huyeän Thuaän An) b. Noâng nghieäp Trong moät vaøi naêm trôû laïi ñaây thì dieän tích vöôøn caây aên traùi laâu naêm bò giaûm maïnh do söï suy giaûm naêng suaát vaø cheát caây aên traùi treân dieän roäng cuûa huyeän. Nhieàu hoä gia ñình ñaõ chuyeån sang chaên nuoâi. Dieän tích ñaát saûn xuaát noâng nghieäp ñang co xu höôùng giaûm: naêm 2005 giaûm 69,16 ha so vôùi naêm 2005. ñoù laø do söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa quaù trình coâng nghieäp hoùa, ñoâ thò hoùa cuûa caùc xaõ, thò traán Laùi Thieâu, An Thaïnh, Bình Hoøa, An Phuù, Bình Chuaån, Thuaän Giao, Vónh Phuùc, ñaát noâng nghieäp ñaõ chuyeån daàn sang ñaát ôû, ñaát saûn xuaát kinh doanh dòch vuï, ñaát coâng trình coâng coäng. Baûng 2.4. Giaù trò saûn xuaát noâng nghieäp töø naêm 2000 ñeán naêm 2005 (ñôn vò: trieäu ñoàng) Naêm 2000 2001 2002 2003 20004 2005 Toång giaù trò 131,430 74,709 78,030 76,202 73,343 74,810 Troàng troït 57,000 40,832 38,170 33,727 32,878 28,274 Chaên nuoâi 73,330 33,247 39,380 41,975 39,978 46,088 Dòch vuï noâng nghieäp 1,100 630 480 500 487 448 (Nguoàn: Phoøng thoáng keâ huyeän Thuaän An) Qua baûng giaù trò saûn xuaát noâng nghieäp töø naêm 2000 ñeán naêm 2005 thaáy ñöôïc söï giaûm suùt cuûa toång giaù trò cuûa ngaønh noâng nghieäp moät caùch ñoät ngoät vaøo naêm 2005 so vôi naêm 2000, giaù trò noâng nghieäp giaûm gaàn moät nöõa. Haàu heát caùc ngaønh troàng troït, chaên nuoâi hay dòch vuï noâng nghieäp ñeàu coù nhöõng bieán ñoäng ñaùng keå. c. Thöông maïi – dòch vuï – du lòch Trong caùc loaïi hình kinh doanh cuûa huyeän thì thöông maïi – dòch vuï – du lòch coù söï phaùt trieån maïnh meõ. Toác ñoä taêng tröôûng bình quaân haøng naêm laø 28,8%. Phaùt trieån roõ reät ôû caùc trung taâm, thò traán, caùc truïc loä giao thoâng, khu daân cö, caùc ñieåm du lòch, caùc khu coâng nghieäp taäp trung. Ngaønh du lòch ñang daàn chuyeån mình vôùi caùc khu du lòch sinh thaùi, saân golf… 2 Keát caáu haï taàng a. Giao thoâng So vôùi caùc huyeän khaùc trong vuøng Ñoâng Nam Boä thì huyeän Thuaän An coù heä thoáng giao thoâng phaùt trieån nhaát. Huyeän coù 535 tuyeán ñöôøng vôùi toång chieàu daøi 28979km. trong ñoù huyeän tröïc tieáp quaûn lyù 61 ñöôøng vôùi toång chieàu daøi 8145km. Quoác loä 13 chaïy qua ñòa baøn huyeän coù toång chieàu daøi laø 12km. Ñaây laø tuyeán ñöôøng chính coù taàm quan trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá cuûa huyeän cuõng nhö cuûa tænh, quoác gia. b. Caáp nöôùc Trong huyeän coù 2 coâng trình caáp nöôùc thuoäc tænh laø: Tuyeán oáng nöôùc chuyeån taûi nöôùc saïch Þ400 doïc theo ñaïi loä Bình Döông töø nhaø maùy nöôùc Thuû Daàu Moät tôùi khu coâng nghieäp Vieät Nam – Singapore, coù khaû naêng taûi 12000m3 nöôùc/ ngaøy. Nhaø maùy nöôùc Dó An ñang xaây döïng taïi xaõ An Phuù coâng suaát giai ñoaïn 1 laø 15000m3nöôùc/ngaøy. Nöôùc sinh hoaït: daân cö trong huyeän söû duïng chuû yeáu laø nguoàn nöôùc ngaàm laáy töø gieáng ñaøo vaø gieáng ñoùng. Nöôùc saûn xuaát coâng nghieäp: hieän nay chæ coù 2 khu coâng nghieäp laø Vieät Nam – Singapore vaø Vieät Höông laø söû duïng nguoàn nöôùc töø nhaø maùy nöôùc Thuû Daàu Moät, coøn moät soá khu coâng nghieäp coøn laïi thì söû duïng nöôùc ngaàm taïi choã. c. Caáp ñieän Nguoàn ñieän cuûa huyeän ñöôïc caáp chuû yeáu töø nguoàn ñieän löôùi quoác gia qua caùc tuyeán 15KV töø traïm bieán theá 110KV Goø Ñaäu vaø traïm 4110 KV Song Thaàn. Phaàn lôùn caùc côû sôû coâng nghieäp ñeàu chöa coù heä thoáng phaùt rieâng döï phoøng. 2.1.4. Vaên hoùa – Xaõ hoäi Coâng taùc giaùo duïc cuûa huyeän thöôøng xuyeân ñöôïc naâng cao. Trong toaøn huyeän coù 36 tröôøng hoïc trong ñoù goàm 13 tröôøng maàm non, 15 tröôøng tieåu hoïc, 5 tröôøng trung hoïc cô sôû vaø 3 tröôøng trung hoïc phoå thoâng. Ñoäi nguõ giaùo vieân ñöôïc boå sung thöôøng xuyeân, naâng cao chaát löôïng giaûn daïy. Cô sôû vaät chaát cuûa tröôøng nhìn chung ñaõ ñöôïc ñaùp öùng yeâu caàu giaûng daïy nhöng trong töông lai do söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi caàn phaûi ñöôïc naâng caáp, môû roäng ñeå ñaùp öùng söï phaùt trieân chung cuûa caû nöôùc. 1. Y teá Ngaønh y teá ñaõ hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Trong toaøn huyeän coù 14 cô sôû y teá. Ñoäi nguõ caùn boä y teá ngaøy caøng ñöôïc naâng cao trình ñoä khaùm chöõa beänh vôùi toång soá laø 162 caùn boä, trong ñoù coù 34 baùc só. Hieän nay, huyeän ñaõ ñaàu tö vaø ñöa vaøo söû duïng trung taâm y teá (giai ñoaïn 1) vôùi quy moâ 100 giöôøng beänh. 2. Daân soá vaø lao ñoäng a. Daân soá Daân soá toaøn huyeän naêm 2005 kaf 224.469 ngöôøi taêng hôn raát nhieàu so vôùi naêm 2000 chæ vôùi 120.165 ngöôøi. Möùc ñoä cheânh leäch giöõa thaønh thò vaø noâng thoân laø raát lôùn. Baûng 2.5. Daân soá theo giôùi tính (Ñôn vò: ngöôøi) Naêm Toång soá Phaân theo giôùi tính Phaân theo thaønh thò – noâng thoân Nam Nöõ Thaønh thò Noâng thoân 2000 120.265 57.727 62.538 49.092 71.173 2001 132.628 63.661 68.967 50.531 82.097 2002 147.460 70.783 76.677 41.493 95.967 2003 168.448 80.955 87.593 52.268 116.180 2004 214.337 87.631 97.128 55.039 120.972 2005 224.469 110.241 114.228 59.791 194.678 (Nguoàn: Phoøng thoáng keâ huyeän Thuaän An, 2005) . b. Lao ñoäng Ngaønh coâng nghieäp huyeän coù toác ñoä phaùt trieån maïnh meõ neân ñaõ thu huùt ñöôïc löïc löôïng lao ñoäng doài daøo. So vôùi naêm 2000 thì tôùi naêm 2004 lao ñoäng trong ngaønh coâng nghieäp taêng töø 40.970 ñeán 129.673, soá lao ñoäng trong noâng thoân thì giaûm ñaùng keå töø 7.476 (naêm 2000) chæ coøn 4.019 (naêm 2004). Nhö vaäy caàn phaûi coù keá hoaïch cuï theå ñeå ñaûm baûo cho söï caân baèng lao ñoäng giöõa caùc ngaønh ngheà taïo söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa ñòa phöông. Tính ñeán naêm 2004 toång soá lao doäng trong toaøn huyeän laø 167.500 ngöôøi keå caû lao doäng ngoaïi tænh). Tuy nguoàn lao ñoäng cuûa huyeän doài daøo nhöng phaân lôùn laø chöa ñöôïc ñaøo taïo cô baûn. Soá löôïng lao ñoäng thaát nghieäp chieám khoaûng 8 – 10%. Baûng 2.6. Phaân phoái lao ñoäng trong caùc ngaønh kinh teá Danh muïc Naêm 2000 Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Noâng nghieäp vaø laâm nghieäp 7.476 6.450 5.092 4.908 4.019 Thuûy saûn 14 16 16 16 15 Coâng nghieäp kyõ thuaät vaø cô baûn 40.970 55.317 71.501 88.881 129.673 Xaây döïng 1.366 1.375 1.449 1.531 1.950 Dòch vuï 11.503 17.023 18.300 20.000 Toång soá 61.300 73.211 95.081 113.555 167.500 (Nguoàn: nieâm giaùm thoáng keâ huyeän Thuaän An naêm 2005) 2.2. MOÄT SOÁ ÑAËC ÑIEÅM LÒCH SÖÛ VÖÔØN CAÂY AÊN TRAÙI KHU VÖÏC THUAÄN AN VAØ TÌNH HÌNH NGHIEÂN CÖÙU HIEÄN TÖÔÏNG CHEÁT CAÂY 2.2.1 Tình hình nghieân cöùu veà hieän traïng cheát caây ôû vöôøn caây Laùi Thieâu Trong nhöõng naêm gaàn ñaây söï phaùt trieån cuûa caùc loaïi caây aên quaû trong khu vöïc nghieân cöùu ñaõ coù nhöõng thay ñoåi theo chieàu höôùng xaáu. Moät soá loaïi caây aên quaû truyeàn thoáng nhö saàu rieâng, maêng cuït, daâu… bò cheát. Ñaëc bieät, hieän töôïng caây cheát phoå bieán ôû khu vöïc boán xaõ, thò traán An Sôn, Bình Nhaâm, Höng Ñònh vaø An Thaïnh xung quanh raïch choøm sao vaø khu vöïc ven soâng Saøi Goøn. Hieän töôïng naøy ñang trôû thaønh moái ñe doïa cho nhieàu xaõ khaùc trong khu vöïc. Tröôùc tình hình ñoù, sôû Khoa hoïc vaø Coâng ngheä tænh Bình Döông keát hôïp vôùi Uûy ban nhaân daân huyeän Thuaän An ñaõ toå chöùc hoäi thaûo baøn veà vaán ñeà naøy. Döôùi ñaây trình baøy khaùi quaùt caùc tham luaän cuûa hoäi thaûo : 1. Theo tham luaän “ Nguyeân nhaân gaây suy thoaùi vaø cheát caây troàng” cuûa kyõ sö Haø Thuøy Döông vaø tieán só Nguyeãn Trung Vieät thì nguyeân nhaân gaây suy thoaùi vaø cheát caây bao goàm : T Nguyeân nhaân do nguoàn nöôùc Hieän töôïng ngaäp uùng xaûy ra ôû caùc vöôøn caây khu vöïc huyeän Thuaän An – tænh Bình Döông do nöôùc möa, nöôùc trieàu cöôøng töø soâng Saøi Goøn, do thay ñoåi maïch nöôùc ngaåm maïch noâng, heä thoáng keânh raïch khoâng ñöôïc naïo veùt. Nöôùc thaûi töø caùc khu coâng nghieäp : KCN Vieät Höông, coâng ty Traùch Nhieäm Höõu Haïn Thaønh Taâm, Doanh Nghieäp Tö Nhaân Phöôùc Loäc Thoï, caùc doanh nghieäp, caùc hoä gia ñình saûn xuaát goám… ñoå vaøo raïch Choøm Sao vaø traûn vaøo vöôøn cuûa nhaân daân, gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc töôùi cho caây troàng. Do khoâng khí bò oâ nhieãm : caùc khí ñoäc nhö NO, NO2… ñöôïc taïo thaønh trong quaù trình ñoát chaùy caùc loø hay caùc ñoäng cô ñoát söû duïng than, daàu DO, diezel vaø caùc ñoäng cô söû duïng xaêng. Trong ñoù thì khí SO2 laø gaây oâ nhieãm haøng ñaàu. Khí SO2 sinh ra trong caùc ngaønh coâng nghieäp söû duïng caùc hoùa chaát coù chöùa S. Do vi sinh vaät vaø coân truøng : Vi sinh vaät vaø coân truøng gaây ra caùc beänh cho caây troàng raát ña daïng. Ví duï : beänh vaøng laù gaân xanh cam quyùt la do vi khuaån Liberbacter, beänh thaùn thö treân caây choâm choâm laø do naám Collectiotrichum…, beänh saâu aên laù, saâu ñuïc thaân treân caây daâu, beänh thoái goác chaûy muû ôû caây saàu rieâng, caây maêng cuït… Do con ngöôøi : trong quaù trình canh taùc ngöôøi daân boùn phaân, söû duïng thuoác tröø saâu, beänh khoâng hôïp lyù laøm cho ñaát daàn bi chai, xaáu, caây bò suy thoaùi daàn. 2. Theo nghieân cöùu cuûa GS.TS Laâm Minh Trieát vaø KS. Nguyeãn Thanh Tuøng – Vieän Moâi Tröôøng vaø Taøi Nguyeân – Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM cho raèng caùc nguyeân nhaân gaây cheát caây laø : OÂ nhieãm nguoàn nöôùc ôû khu vöïc raïch Choøm Sao ñaõ coù nhöõng taùc ñoäng xaáu ñeán caây troàng treân löu vöïc naøy. OÂ nhieãm ñaát ôû khu vöïc naøy OÂ nhieãm khoâng khí do khí thaûi töø caùc khu coâng nghieäp Nam Döông. Caùc taùc giaû ñaõ ñeà xuaát giaûi phaùp khaéc phuïc laù : taêng cöôøng kieåm soaùt caùc nguoàn thaûi oâ nhieãm ra raïch Choøm Sao vaø caùc nguoàn phaùt thaûi oâ nhieãm khoâng khí ôû löu vöïc laân caän keát hôïp vôùi quan traéc boå sung chaát löôïng moâi tröôøng nöôùc, ñaát vaø khoâng khí taïi löu vöïc cheát caây, töøng böôùc khaéc phuïc haäu quaû oâ nhieãm moâi tröôøng vaø caûi thieän chaát löôïng moâi tröôøng. 3. Theo keát quaû ñieàu tra sô boä cuûa ñeà taøi “Nghieân cöùu xaùc ñònh nguyeân nhaân gaây suy thoaùi vaø cheát caây aên traùi ôû khu vöïc raïch Choøm Sao vaø vuøng ven soâng Saøi Goøn vaø ñeà xuaát caùc bieän phaùp khaéc phuïc” do tröôøng ñaïi hoïc Khoa hoïc töï nhieân thöïc hieän nhaän ñònh hieän töôïng cheát caây khoâng theo moät quy luaät nhaát ñònh. Caây cheát baé ñaàu töø phaàn nhaùnh phía treân ngoïn vaø cheát lan daàn xuoáng phía döôùi vaø cheát nhanh, caây cheát khoâng theo tuoåi. Treân cuøng moät maûnh ñaát, caây cheát ôû nhieàu löùa tuoåi khaùc nhau, coù caây cheát, coù caây phaùt trieån bình thöôøng. Vuøng coù nhieàu caây cheát thöôøng phaân boá gaàn khu coâng nghieäp Vieät Höông, Nhaø maùy Ñöôøng Bình Döông. Caùc nguyeân nhaân coù theå gaây ra hieän töôïng cheát caây bao goàm : OÂ nhieãm nguoàn nöôùc : do aûnh höôûng nöôùc thaûi töø caùc khu coâng nghieäp, nöôùc thaûi chaên nuoâi töø caùc hoä gia ñình. Möïc nöôùc ngaàm daâng cao gaây hieän töôïng uùng cuïc boä : do aûnh höôûng töø hieän töôïng ngaäp uùng, nöôùc khoâng thoaùt heát khoûi möông nöôùc, nöôùc uùng laïi trong möông, möïc nöôùc ngaàm trong ñaát ngaøy caøng daâng cao, deã laøm hö thoái reã caây. OÂ nhieãm moâi tröôøng ñaát : nöôùc uùng trong vöôøn mang caùc chaát ñoäc haïi töø nöôùc thaûi Khu coâng nghieäp, nöôùc thaûi chaên nuoâi, ngoaøi vöôøn caây laïi khoâng ñöôïc röûa pheøn. Gioáng vaø cheá ñoä canh taùc : ÔÛ khu vöïc naøy ngöôøi daân canh taùc caây aên traùi hoaøn toaøn döïa vaøo kinh nghieäm, lôïi theá töø thieân nhieân mang laïi neân coù theå khoâng phuø hôïp vôùi moâi tröôøng hieän taïi. Saâu beänh : yeáu toá naøy aûnh höôûng raát nhieàu bôûi moät soá löôïng caây daâu, maêng cuït, saàu rieâng bò cheát nhöng khoâng bieát caùch chöõa trò. 4. Tham luaän “Xaùc ñònh nguyeân nhaân gaây suy thoaùi vaø cheát caây ôû khu vöïc raïch Choøm Sao” cuûa Sôû Noâng Nghieäp vaø Phaùt Trieån Noâng Thoân tænh Bình Döông nhaän ñònh nguyeân nhaân gaây suy thoaùi vaø cheát caây ôû khu vöïc naøy nhö sau : Caây cheát laø do taùc nhaân laø naám beänh vaø vi khuaån haïi. Caây cheát do taùc nhaân ngaäp luït. Caây cheát laø do taùc nhaân ngoä ñoäc chaát höõu cô. Caây cheát do taùc nhaân ngoä ñoäc caùc nguyeân toá kim loaïi naëng coù haøm löôïng khaù cao trong ñaát vaø nöôùc. Caây cheát do ngaäp uùng. T Caùc giaûi phaùp khaéc phuïc goàm Taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc vaø chaát thaûi ñaëc bieät laø tieâu chuaån nöôùc thaûi ñöôïc pheùp xaû ra moâi tröôøng. Giaûi quyeát vaán ñeà xaû chaát thaûi raén vaøo heä thoáng tieâu thoaùt nöôùc laøm giaûm löu löôïng nöôùc vuøng ñaàu nguoàn, kieåm soaùt vaø quaûn lyù nguoàn nöôùc sinh hoaït xaû töø khu taäp theå coâng nhaân ôû caùc vuøng thöôïng nguoàn keânh tieâu thoaùt nöôùc. Giaûm bôùt aùp löïc nöôùc ñoå veà raïch Choøm Sao. Söûa chöõa laïi coáng thoaùt nöôùc töø phía Nam KCN Vieät Höông, caûi taïo heä thoáng thoaùt nöôùc phía haï löu. Chuyeån giao kyõ thuaät caûi taïo ñaát canh taùc ngaäp vaø nhieãm kim loaïi naëng hoaëc ñaát chaäm phaân huûy höõu cô, chuyeån ñoåi cô caáu caây troàng vaät nuoâi thích nghi cho hieäu quaû cao hôn vaø coù söï hoã trôï cho noâng daân vuøng Höng Ñònh. 5. Tham luaän cuûa TS. Buøi Xuaân Khoâi, KS. Nguyeãn Vaên Huøng vaø kyõ sö Nguyeãn Vaên Thu veà nguyeân nhaân gaây suy thoaùi vaø cheát caây ôû khu vöïc raïch Choøm Sao, huyeän Thuaän An – tænh Bình Döông vaø ñeà xuaát bieän phaùp giaûi quyeát. T Nguyeân nhaân gaây cheát caây OÂ nhieãm nguoàn nöôùc. Do tieâu, thoaùt nöôùc vaø vaán ñeà ngaäp uùng. Do moät soá bieän phaùp canh taùc chöa ñöôïc caûi thieän laøm vöôøn caây aên quaû coù naêng suaát, sinh tröôûng keùm. T Caùc giaûi phaùp caûi thieän Caûi thieän nguoàn nöôùc. Caûi thieän vuøng ñaát troàng caây aên quaû. Caùc giaûi phaùp kyõ thuaät canh taùc. Nhö vaäy, coù theå thaáy raèng, phaàn lôùn caùc tham luaän nhaän ñònh moät trong nhöõng nhoùm nguyeân nhaân chính gaây ra hieän töôïng cheát caây laø xuaát phaùt töø moâi tröôøng nöôùc. Trong ñoù ngaäp uùng cuõng laø moät nguyeân nhaân goùp phaàn quan troïng gaây ra hieän töôïng naøy. Tuy nhieân, caùc nhaän ñònh veà nguyeân nhaân gaây cheát caây vaø nhöõng giaûi phaùp khaéc phuïc ñöôïc ñöa ra trong caùc tham luaän neâu treân, môùi chæ ñöôïc toång keát töø khaûo saùt sô boä böôùc ñaàu. 2.2.2 Moái quan heä giöõa nöôùc vaø caây aên traùi 1. Nöôùc vôùi vöôøn quaû Nöôùc töôùi toát cho caây laø nöôùc saïch ôû: Ao Hoà Keânh Möông Nöôùc möa Nöôùc gieáng khoan gia ñình duøng cho sinh hoaït Nöôùc khoâng toát cho caây laø: Nöôùc maën chua quaù Nöôùc thaûi töø caùc xí nghieäp Nöôùc ôû thuøng phaân töôi mang nhieàu maàm beänh, naám… * Nöôùc raát quan troïng cho caây troàng nhöng nhieàu nöôùc quaù thì caây seõ bò cheát uùng. Vöôøn phaûi deã thoaùt nöôùc, vöøa phaûi ñöôïc xaây döïng ôû khu ñaát cao. Xung quanh vöôøn phaûi coù raõnh thoaùt nöôùc. 2. Xaây döïng bôø bao, coáng boïng a.Bôø bao Vieäc xaây döïng bôø bao quang vöôøn raát quan troïng trong ñieàu kieän ôû Laùi thieâu vì: Laø nôi xaây döïng coáng ñaàu moái ñeå ñieàu tieát nöôùc. Haïn cheá ngaäp luõ trong muøa möa. Maët bôø bao thöôøng roäng, chieàu cao bôø bao ñöôïc tính theo ñænh luõ cao nhaát trong naêm. Song song vôùi bôø bao laø caùc möông bôø bao, neân thieát keá roäng vaø saâu hôn möông vöôøn ñeå coù theå ruùt heát nöôùc ra vöôøn khi caàn thieát. b. Coáng boïng Tuøy theo dieän tích vöôøn lôùn hay nhoû maø thieát keá moät hay nhieàu coáng chính goïi laø coáng ñaàu moái, coáng ñaàu moái ñöa nöôùc vaøo cho toaøn caû khu vöïc, neân thöôøng ñaët ôû ñeâ bao vaø ñoái dieän vôùi nguoàn nöôùc chính, ñeå laáy nöôùc vaøo hay thoaùt nöôùc ra ñöôïc nhanh, döïa vaøo söï leân xuoáng cuûa thuûy trieàu. Kích thöôùt coáng thöôøng thay ñoåi theo dieän tích vöôøn. Neân choïn ñöôøng kính coáng thích hôïp ñeå trong khoaûng thôøi gian nöôùc rong, löôïng nöôùc vaøo vöôøn ñuû theo yù muoán. Vò trí ñaët coáng cao hay thaáp tuøy vaøo löôïng nöôùc caàn giuõ laïi trong möông vöôøn, sau khi ñaõ xaû heát nöôùc. Coù theå thieát keá moät naép treo ôû ñaàu mieäng coáng, phía trong bôø bao ñeå khi nöôùc rong thì töï môû ñeå nöôùc vaøo trong vöôøn, muoán thoaùt nöôùc thì keùo naép leân. Ngoaøi coáng ñaàu moái, trong vöôøn coøn laép ñaët theâm nhöõng boïng nhoû ._.