Ngành thép Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế

Tr­êng ®¹i häc Ngo¹i th­¬ng Khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng * * * Kho¸ luËn tèt nghiÖp §Ò tµi Ngµnh thÐp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Gi¸o viªn h­íng dÉn: TS. Vò thÞ Kim Oanh Sinh viªn : TrÇn huyÒn trang Líp : Anh 8 – K38C Hµ Néi - 2003 Môc Lôc Lêi më ®Çu Trong bèi c¶nh khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ hiÖn nay, mäi quèc gia ®Òu ®Æt vÊn ®Ò héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lªn vÞ trÝ hµng ®Çu. §©y chÝnh lµ tiÒn ®Ò quan träng cho c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c song ph­¬ng, ®a ph­¬ng, tiÓu vïng vµ khu vùc trë nªn ngµy mét s«i ®éng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ võa lµ ®ßi hái kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung, võa lµ nhu cÇu néi t¹i cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ mçi n­íc. §èi víi ViÖt Nam, th«ng qua héi nhËp kinh tÕ, nÒn kinh tÕ cña ta sÏ ®­îc g¾n kÕt chÆt chÏ víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, ®ång thêi tham gia tÝch cùc vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Lµ mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, n­íc ta cã thÓ tËn dông ®­îc nh÷ng c¬ héi do héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ mang l¹i, ®ång thêi chñ ®éng øng phã víi nh÷ng th¸ch thøc do qu¸ tr×nh nµy ®Æt ra. Theo kÕ ho¹ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®Õn 2010, ngµnh thÐp ®­îc x¸c ®Þnh lµ mét trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp träng ®iÓm cña nÒn kinh tÕ n­íc nhµ. Lµ vËt t­ chiÕn l­îc kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng, tÇm quan träng cña thÐp lµ kh«ng thÓ phñ nhËn. Nh­ vËy, vÊn ®Ò ph¸t triÓn ngµnh thÐp hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam theo ®Þnh h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i hãa, ®­a n­íc ta nhanh chãng héi nhËp nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Ngµnh s¶n xuÊt thÐp ë n­íc ta ®· ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc quan t©m x©y dùng vµ ph¸t triÓn tõ rÊt sím. Ngay khi hoµ b×nh lËp l¹i trªn miÒn B¾c, khu liªn hîp Gang thÐp Th¸i Nguyªn – nhµ m¸y s¶n xuÊt thÐp ®Çu tiªn cña ta – ®· ®­îc x©y dùng víi sù gióp ®ì cña Trung Quèc. Sau ®ã, khi ®Êt n­íc thèng nhÊt, chóng ta l¹i tiÕp tôc tËp trung ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt thÐp trong n­íc ®Ó phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n­íc nhµ. H¬n 40 n¨m qua, nhê nh÷ng nç lùc to lín cña toµn ngµnh thÐp, n­íc ta tõ viÖc ph¶i nhËp khÈu toµn bé thÐp phôc vô cho nhu cÇu néi t¹i ®Õn nay vÒ c¬ b¶n ®· ®¸p øng ®ñ nhu cÇu trong n­íc vÒ thÐp x©y dùng vµ cã mét phÇn xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng bªn ngoµi. VËy, hiÖn t¹i vµ trong thêi gian tíi ®©y, liÖu ngµnh thÐp ViÖt Nam ®· cã ®ñ thÕ vµ lùc ®Ó cïng c¶ n­íc b­íc vµo vËn héi míi cña nh÷ng thêi c¬ vµ th¸ch thøc mµ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ mang l¹i hay ch­a? Víi môc ®Ých t×m hiÓu mét c¸ch cô thÓ h¬n vÒ ngµnh thÐp cña ViÖt Nam trong bèi c¶nh chung cña thÞ tr­êng thÐp thÕ giíi cïng nh÷ng th¸ch thøc trong viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt héi nhËp cña ViÖt Nam, em ®· lùa chän ®Ò tµi “Ngµnh thÐp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ” cho bµi kho¸ luËn cña m×nh. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung chÝnh cña kho¸ luËn bao gåm 3 phÇn: - Ch­¬ng I: Tæng quan vÒ ngµnh thÐp thÕ giíi vµ nh÷ng th¸ch thøc cña ngµnh thÐp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ - Ch­¬ng II: Ngµnh thÐp ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y - Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p ®èi víi ngµnh thÐp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ V× thêi gian nghiªn cøu cßn h¹n hÑp nªn bµi kho¸ luËn cña em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Do vËy, em rÊt mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o, gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ b¹n ®äc ®Ó kho¸ luËn ®­îc hoµn thiÖn h¬n. §Æc biÖt, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o h­íng dÉn – TS. Vò ThÞ Kim Oanh cïng toµn thÓ c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa Kinh tÕ Ngo¹i th­¬ng ®· nhiÖt t×nh t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì em hoµn thµnh tèt bµi kho¸ luËn. Hµ Néi, th¸ng 12 n¨m 2003 Sinh viªn TrÇn HuyÒn Trang Ch­¬ng I Tæng quan vÒ ngµnh thÐp thÕ giíi vµ nh÷ng th¸ch thøc cña ngµnh thÐp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Cho ®Õn nay, thÐp vÉn ®­îc coi lµ mét kim lo¹i quý gi¸ kh«ng thÓ thay thÕ ®­îc ®èi víi con ng­êi trong nhiÒu lÜnh vùc nh­ x©y dùng, s¶n xuÊt ®å gia dông, chÕ t¹o m¸y... Con ng­êi t×m thÊy ë thÐp nhiÒu tÝnh n¨ng v­ît tréi so víi rÊt nhiÒu kim lo¹i kh¸c, ®ã lµ tÝnh bÒn v÷ng, kh¶ n¨ng ®µn håi, kh«ng han dØ vµ Ýt bÞ bµo mßn víi chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng qu¸ cao. ChÝnh v× vËy, phÇn lín c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu rÊt quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt thÐp trong n­íc vµ coi ®ã nh­ mét ngµnh chiÕn l­îc trong ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. Ngµy nay, trong bèi c¶nh chung cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ diÔn ®ang ra m¹nh mÏ, thÞ tr­êng thÐp thÕ giíi còng trë nªn ®Çy biÕn ®éng, ®an xen nhiÒu c¬ héi vµ th¸ch thøc. Víi qu¸ tr×nh nµy, c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i dÇn bÞ dì bá, s¶n phÈm thÐp cã ®iÒu kiÖn di chuyÓn mét c¸ch dÔ dµng h¬n qua biªn giíi c¸c quèc gia, thóc ®Èy th­¬ng m¹i vÒ thÐp ngµy mét ph¸t triÓn. VËy toµn c¶nh chung vÒ ngµnh thÐp thÕ giíi ra sao vµ liÖu nh÷ng th¸ch thøc nµo ®ang chê ®ãn ngµnh thÐp non trÎ cña ViÖt Nam khi chóng ta thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt vÒ héi nhËp trong thêi gian tíi ®©y? C©u tr¶ lêi xin ®­îc tr×nh bµy trong c¸c néi dung chÝnh cña ch­¬ng ®Çu nµy. I. Tæng Quan vÒ ngµnh thÐp thÐp thÕ giíi 1. ThÞ tr­êng thÐp thÕ giíi Ngµnh thÐp thÕ giíi cã mét lÞch sö ph¸t triÓn l©u dµi kÓ tõ khi con ng­êi cã nh÷ng tiÕn bé v­ît bËc trong lÜnh vùc luyÖn kim. HiÖn nay, th­¬ng m¹i vÒ thÐp vÉn tiÕp tôc ®­îc duy tr× vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ víi mét thÞ tr­êng v« cïng réng lín. Trong h¬n 10 n¨m qua, l­îng thÐp giao dÞch trªn ph¹m vi toµn cÇu cã xu h­íng t¨ng lªn nhanh chãng. ThËm chÝ khi giao dÞch bu«n b¸n thÐp qua ®­êng mËu biªn quèc tÕ ngµy mét gia t¨ng th× th­¬ng m¹i thÐp ®· ph¸t triÓn nhanh h¬n c¶ s¶n l­îng thÐp s¶n xuÊt ra. ThËt thÕ, nhiÒu hîp ®ång mua b¸n thÐp ®­îc ký kÕt ®Æt hµng tr­íc nhiÒu th¸ng cïng víi viÖc thÞ tr­êng nµy lu«n nhén nhÞp khiÕn bïng næ kh¾p n¬i c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt thÐp míi. Sù s«i ®éng cña ngµnh thÐp thÕ giíi kÓ trªn diÔn ra do mét vµi nguyªn nh©n nh­ viÖc c¸c chÝnh phñ më réng tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ thùc hiÖn gi¶m thuÕ quan trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Nã ph¶n ¸nh tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng cao cña c¸c c«ng ty thÐp vµ sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong c¸c khu vùc tù do ho¸ th­¬ng m¹i nh­ EU, NAFTA, ASEAN... Ngµy nay, c¸c lo¹i thÐp b¸n thµnh phÈm ®ang cã tèc ®é t¨ng tr­ëng vÒ mÆt th­¬ng m¹i rÊt cao. Khi nh÷ng nhµ m¸y s¶n xuÊt thÐp cò bÞ ®ãng cöa t¹i c¸c quèc gia c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, doanh nghiÖp n¬i ®©y th­êng chØ cung cÊp cho ng­êi tiªu dïng c¸c lo¹i thÐp thµnh phÈm. Tuy nhªn, s¶n phÈm b¸n thµnh phÈm nh­ ph«i thÐp, thÐp phÕ liÖu, thÐp vôn l¹i ®­îc chµo víi gi¸ thÊp h¬n nhiÒu víi nguån cung dåi dµo ë kh¾p n¬i trªn thÕ giíi. Sö dông nguyªn liÖu lµ c¸c lo¹i thÐp b¸n thµnh phÈm nµy th× nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt quy m« nhá víi c¸c thiÕt bÞ th« s¬ ®· cã thÓ cho ra ®êi c¸c s¶n phÈm c¸n gi¸ rÎ. MÆt kh¸c, nhiÒu quèc gia ®ang ph¸t triÓn kh«ng muèn ®Çu t­ qu¸ nhiÒu tiÒn vµo kh©u luyÖn thÐp nªn chØ x©y dùng c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn, gia c«ng thÐp víi nguyªn liÖu chÝnh lµ tõ nhËp khÈu. Lµm nh­ vËy, hä võa tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ luyÖn thÐp tèn kÐm, võa tËn dông ®­îc nguån nguyªn liÖu rÎ nhËp khÈu tõ bªn ngoµi, ngµnh thÐp v× thÕ ®em l¹i lîi nhuËn cao cho c¸c nhµ m¸y thÐp trong n­íc. §Æc biÖt, dï víi rÊt nhiÒu biÕn ®éng diÔn ra nh­ng thÞ tr­êng thÐp quèc tÕ trong h¬n 10 n¨m qua l¹i chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu nhÊt bëi nh÷ng thay ®æi diÔn ra ë c¸c n­íc thuéc Liªn X« cò vµ Trung Quèc. T¹i Liªn X« cò tr­íc ®©y, ngµnh thÐp cã mét vai trß rÊt quan träng trong sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ ®èi víi lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. S¶n l­îng thÐp ®· tõng ®¹t møc rÊt cao kÓ tõ khi c«ng nghiÖp ho¸ thÐp chuyªn s©u ®­îc chó träng nh­ng hä vÉn ch­a tËn dông mét c¸ch hiÖu qu¶ viÖc sö dông thÐp trong c¸c mÆt hµng cña m×nh.Víi sù sôp ®æ cña c¸c n­íc X« ViÕt vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90, cÇu néi ®Þa vÒ thÐp t¹i c¸c n­íc CIS (Céng ®ång c¸c quèc gia ®éc lËp - gåm 12 N­íc Liªn X« cò) ®· cã nhiÒu thay ®æi chãng mÆt. Thªm vµo ®ã lµ viÖc c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ nh×n chung ®Òu bÞ ®×nh trÖ vµ chÞu nhiÒu ¶nh h­ëng khiÕn cho lÜnh vùc s¶n xuÊt thÐp chÊt l­îng cao ngµy cµng suy gi¶m. Do ®ã, nhu cÇu vÒ thÐp t¹i thÞ tr­êng néi ®Þa t¹i c¸c quèc gia míi nµy ®· gi¶m tíi 30% so víi møc cÇu tr­íc ®©y. §©y còng lµ nguyªn nh©n khiÕn c¸c nhµ m¸y thÐp ë c¸c n­íc Liªn X« cò kh«ng cßn lùa chän nµo kh¸c ngoµi viÖc ph¶i xuÊt khÈu ®­îc s¶n phÈm ra n­íc ngoµi nÕu hä muèn tiÕp tôc tån t¹i. KÕt qu¶ cña søc Ðp nµy lµ hä ®· rÊt thµnh c«ng trong viÖc giµnh ®­îc mét vÞ thÕ quan träng trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu thÐp thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ c¸c s¶n phÈm thÐp b¸n thµnh phÈm nh­ ph«i thÐp hay gang... C¸c nhµ m¸y cña nh÷ng n­íc CIS vÉn cã thÓ xuÊt khÈu mÆc dï hä sö dông c¸c kü thuËt l¹c hËu nh­ lß nhiÖt më víi tèc ®é ®óc liªn tôc rÊt chËm. Hµng n¨m, l­îng ph«i thÐp cña c¸c n­íc nµy cung cÊp cho thÞ tr­êng thÕ giíi chiÕm mét tû träng rÊt cao, tíi 30 – 40% l­îng ph«i thÐp nguyªn liÖu cña toµn cÇu. Nh­ vËy, tr­íc sù sôp ®æ cña Chñ nghÜa x· héi ë c¸c n­íc Liªn X« cò th× c¸c c«ng ty thÐp t¹i c¸c quèc gia nµy vÉn cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho dï n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cßn ch­a cao. Ng­îc l¹i víi tr­êng hîp cña c¸c n­íc CIS lµ quèc gia ®«ng d©n nhÊt trªn thÕ giíi – Trung Quèc. Cïng víi tiÕn tr×nh tù do ho¸ kinh tÕ vµ ®æi míi ®Êt n­íc m¹nh mÏ, sù ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng ngõng ®· khiÕn nhu cÇu vÒ thÐp t¹i Trung Quèc t¨ng víi tèc ®é vò b·o. Víi tèc ®é t¨ng tr­ëng GNP tõ 8 ®Õn 10%/n¨m, tiªu thô thÐp t¹i Trung Quèc còng t¨ng tõ 15 ®Õn 20%/n¨m. §Æc biÖt, c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn miÒn T©y cña chÝnh phñ n­íc nµy míi ®©y ®· khiÕn cho cÇu vÒ thÐp trªn thÕ giíi t¨ng vät. Vµo thêi ®iÓm hiÖn t¹i, Trung Quèc chÝnh lµ thÞ tr­êng thÐp lín nhÊt thÕ giíi, chiÕm gÇn 25% tæng nhu cÇu tiªu thô thÐp toµn cÇu. D­íi ®©y, xin tËp trung ®iÓm l¹i t×nh h×nh næi bËt cña thÞ tr­êng thÐp thÕ giíi trong nh÷ng n¨m qua. 1.1 Cung L­îng cung thÐp toµn thÕ giíi trong h¬n thËp kû qua nh×n chung ë tr¹ng th¸i t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m vµ lu«n ®¹t møc trªn 800 triÖu tÊn/n¨m. Nguån cung t¨ng lµ do thÞ tr­êng thÐp tõ tr­íc n¨m 2001 rÊt Ýt biÕn ®éng, gi¸ nguyªn liÖu ®Çu vµo rÎ, chi phÝ s¶n xuÊt thÊp nªn ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt thÐp ®em l¹i nhiÒu lîi nhuËn. ChÝnh v× thÕ mµ nhiÒu n­íc rÊt coi träng ngµnh thÐp vµ tËp trung ®Çu t­ m¹nh vµo ngµnh hµng nµy. S¶n l­îng thÐp n¨m 2001 vÉn tiÕp tôc duy tr× ë møc cao lµ 837,7 triÖu tÊn. Sang n¨m tiÕp theo nguån cung cã gi¶m nhÑ do thÞ tr­êng cã mét sè biÕn ®éng bÊt ngê. Theo dù b¸o, s¶n l­îng thÐp thÕ giíi n¨m nay sÏ l¹i t¨ng lªn, ®¹t møc 846 triÖu tÊn, t¨ng 2,1% so víi n¨m 2001. C¸c khu vùc s¶n xuÊt thÐp lín cña thÕ giíi hiÖn lµ EU (18,7% s¶n l­îng thÐp toµn cÇu), NhËt B¶n (11,5%), Trung Quèc (17,5%), B¾c Mü (14,7%) vµ CIS (11,7%). B¶ng 1: S¶n l­îng thÐp trªn thÕ giíi §¬n vÞ: triÖu tÊn Tªn n­íc N¨m 2001 N¨m 2002 N¨m 2003* 15 n­íc Ch©u ¢u 159,1 155,0 158,0 C¸c n­íc Ch©u ¢u kh¸c 45,9 44,7 45,7 C¸c n­íc CIS 99,6 98,0 99,0 B¾c Mü 122,2 121,3 124,8 Nam Mü 37,4 37,2 38,4 Ch©u Phi 14,3 14,5 14,9 Trung §«ng 11,6 11,9 12,3 Trung Quèc 137,8 144,0 148,0 NhËt B¶n 103,0 96,0 97,0 C¸c n­íc Ch©u ¸ cßn l¹i 98,9 97,6 99,8 Ch©u §¹i d­¬ng 7,9 7,9 8,1 Toµn thÕ giíi 837,7 828,1 846,0 *: ¦íc ®¹t Nguån: Dù b¸o kinh tÕ thÕ giíi - Bé th­¬ng m¹i ViÖt Nam - 2003 Trong n¨m 2002, sù kiÖn ®¸ng chó ý lµ viÖc tõ th¸ng 3/2002 Mü t¨ng thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi nhiÒu s¶n phÈm thÐp nhËp khÈu tõ 8 - 30% trong 3 n¨m nh»m b¶o hé ngµnh c«ng nghiÖp thÐp trong n­íc. §iÒu nµy ®· lµm EU vµ NhËt B¶n ph¶n ®èi quyÕt liÖt lªn Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). NhiÒu n­íc ®ßi Mü ph¶i miÔn thuÕ cho c¸c s¶n phÈm thÐp, båi th­êng thiÖt h¹i, ®ång thêi cßn ®e däa ®¸nh thuÕ tr¶ ®òa nhiÒu mÆt hµng xuÊt khÈu cña n­íc nµy. Chñ nghÜa b¶o hé ®· lan réng ra c¸c n­íc kh¸c nh­ NhËt B¶n, Hµn Quèc, Trung Quèc, EU, Chi Lª... Ph¶n øng chung cña c¸c quèc gia trªn lµ t¨ng c­êng h¹n chÕ nhËp khÈu b»ng c¸ch t¨ng thuÕ nhËp khÈu, ®ång thêi thùc hiÖn c¾t gi¶m s¶n l­îng thÐp vµ n©ng gi¸ xuÊt thÐp. Nh­ tr­êng hîp cña Trung Quèc, vµo th¸ng 5/2002 n­íc nµy ®· ®¹t h¹n ng¹ch trong thêi gian 6 th¸ng víi 48 s¶n phÈm thÐp, nÕu nhËp khÈu qu¸ h¹n ng¹ch sÏ bÞ ®¸nh thuÕ tõ 7% ®Õn 26%. ThuÕ nhËp khÈu t¨ng ®· khiÕn c¸c ngµnh tiªu thô thÐp lín ë Mü nh­ « t«, chÕ t¹o c«ng cô gÆp nhiÒu khã kh¨n do thiÕu nguån cung cÊp nguyªn liÖu. S¶n xuÊt trong n­íc kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vµ kÕt qu¶ lµ gi¸ thÐp ë Mü ®· t¨ng vät. ChØ trong mÊy th¸ng ®Çu n¨m mµ gi¸ thÐp thÕ giíi ®· t¨ng 30%. Tr­íc ¸p lùc m¹nh mÏ cña c¶ bªn trong lÉn bªn ngoµi, chÝnh phñ Mü ®· ph¶i tõng b­íc nh­îng bé:7 lÇn miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi c¸c s¶n phÈm thÐp, ®­a tæng sè c¸c s¶n phÈm thÐp n­íc ngoµi nhËp khÈu vµo Mü ®­îc miÔn t¨ng thuÕ lªn ®Õn 727 s¶n phÈm. Víi ®éng th¸i nµy, sù c¨ng th¼ng trong bu«n b¸n thÐp gi÷a Mü vµ c¸c ®èi t¸c lín ®· ®­îc gi¶m bít phÇn nµo. Sang n¨m 2003, s¶n xuÊt thÐp d­ thõa còng vÉn ®ang lµ vÊn ®Ò nhøc nhèi ch­a thÓ gi¶i quyÕt ®­îc cña ngµnh s¶n xuÊt thÐp toµn cÇu. C¸c n­íc s¶n xuÊt thÐp ®· nhãm häp nhiÒu lÇn vµ ®i ®Õn nhÊt trÝ c¾t gi¶m s¶n l­îng s¶n xuÊt thÐp hµng n¨m kho¶ng 91 - 95 triÖu tÊn tõ n¨m 2002. Dù kiÕn, tæng s¶n l­îng s¶n xuÊt thÐp gi¶m vµo n¨m 2005 sÏ ë møc kho¶ng 124 – 138 triÖu tÊn. §ång thêi, c¸c n­íc thµnh viªn OECD còng nhÊt trÝ sÏ gÆp gì th­êng kú mçi n¨m 2 lÇn ®Ó tho¶ thuËn vÒ nh÷ng møc c¾t gi¶m s¶n l­îng s¶n xuÊt thÐp. Míi ®©y vµo th¸ng 11/2003, C¬ quan Gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO ®· ph¸n quyÕt viÖc Mü ®¸nh thuÕ cao ®èi víi thÐp nhËp khÈu lµ mét hµnh ®éng ®i ng­îc l¹i c¸c quy ®Þnh tù do ho¸ th­¬ng m¹i cña tæ chøc nµy. Ngay lËp tøc, EU, NhËt B¶n vµ mét sè quèc gia kh¸c ®e däa sÏ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p trõng ph¹t ®èi víi c¸c hµng ho¸ cña Mü. Tr­íc nh÷ng nguy c¬ cã thÓ g©y hËu qu¶ nghiªm träng cho nÒn kinh tÕ n­íc nhµ, vµo ®Çu th¸ng 12/2003, chÝnh quyÒn Mü buéc ph¶i tuyªn bè b·i bá thuÕ nhËp khÈu thÐp võa míi ®­îc 20 th¸ng tuæi. VËy lµ cuéc chiÕn th­¬ng m¹i vÒ thÐp kÓ trªn ®· t¹m thêi chÊm døt, qua ®ã cã thÓ thÊy r»ng gi¶i ph¸p tèt nhÊt hiÖn nay víi tÊt c¶ c¸c quèc gia lµ nªn trung thµnh víi nguyªn t¾c më cöa thÞ tr­êng vµ kh«ng cã trî cÊp. 1.2 CÇu NÒn kinh tÕ thÕ giíi nh÷ng n¨m qua ®· cã nh÷ng b­íc t¨ng tr­ëng m¹nh mÏ, kÐo theo ®ã lµ sù t¨ng lªn nhanh chãng cña nhu cÇu tiªu thô thÐp. Nhu cÇu vÒ thÐp thÕ giíi tËp trung trong mét sè lÜnh vùc sö dông nhiÒu thÐp nh­ x©y dùng, s¶n xuÊt thiÕt bÞ gia dông, m¸y c«ng cô vµ ph­¬ng tiÖn vËn t¶i... Tû träng cÇu vÒ c¸c lo¹i thÐp dµi dïng trong x©y dùng ®ang cã xu h­íng gi¶m dÇn vµ c©n b»ng víi cÇu c¸c lo¹i thÐp dÑt nh­ thÐp tÊm, thÐp l¸. Trong t­¬ng lai, dù b¸o r»ng cÇu vÒ thÐp dÑt sÏ ngµy cµng t¨ng do qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®ang diÔn ra hÕt søc m¹nh mÏ. CÇu vÒ thÐp trªn thÕ giíi trong 3 n¨m gÇn ®©y kh«ng cã nhiÒu biÕn ®éng. Nhu cÇu vÒ c¸c s¶n phÈm kim lo¹i nµy n¨m 2002 nh×n chung gi¶m sót, ®¹t møc 736,5 triÖu tÊn. Tiªu thô thÐp thÕ giíi n¨m 2003 vµo kho¶ng 753 triÖu tÊn, t¨ng 2,3% so víi n¨m 2002. Dù b¸o r»ng trong mét vµi n¨m tíi, xu h­íng tiªu thô thÐp cña thÕ giíi sÏ chØ t¨ng ë møc kho¶ng 2 – 3%/n¨m. C¸c n­íc tiªu thô thÐp lín cña thÕ giíi hÇu hÕt còng chÝnh lµ c¸c n­íc s¶n xuÊt chñ yÕu, bao gåm EU, NhËt B¶n, Trung Quèc, B¾c Mü, chiÕm h¬n 60% tæng l­îng thÐp tiªu thô toµn cÇu. Trung Quèc hiÖn lµ thÞ tr­êng tiªu thô thÐp lín nhÊt cña thÕ giíi, lu«n cã nhu cÇu tiªu thô trªn 140 triÖu tÊn thÐp thµnh phÈm mçi n¨m. B¶ng 2: Tiªu thô thÐp thÕ giíi §¬n vÞ: triÖu tÊn Tªn n­íc N¨m 2001 N¨m 2002 N¨m 2003* 15 n­íc Ch©u ¢u 140,0 136,0 140,0 C¸c n­íc Ch©u ¢u kh¸c 32,7 32,5 33,0 C¸c n­íc CIS 44,3 45,0 46,0 B¾c Mü 126,0 124,5 129,0 Nam Mü 26,2 26,0 26,5 Ch©u Phi 15,7 16,0 16,4 Trung §«ng 16,7 17,0 17,3 Trung Quèc 143,7 145,0 148,0 NhËt B¶n 71,4 70,0 71,0 C¸c n­íc Ch©u ¸ cßn l¹i 118,6 118,3 120,0 Ch©u §¹i d­¬ng 6,2 6,2 6,3 Toµn thÕ giíi 741,5 736,5 753,5 *: ¦íc ®¹t Nguån: Dù b¸o kinh tÕ thÕ giíi - Bé th­¬ng m¹i ViÖt Nam - 2003 1.3 Gi¸ Gi¸ c¶ thÐp thÕ giíi nh÷ng n¨m tr­íc ®©y kh¸ æn ®Þnh, ®em l¹i lîi nhuËn t­¬ng ®èi cao cho c¸c nhµ ®Çu t­ s¶n xuÊt thÐp. Tuy nhiªn, thÞ tr­êng thÐp thÕ giíi n¨m 2002 vµ 2003 cã nhiÒu biÕn ®éng so víi nh÷ng n¨m tr­íc. Gi¸ thÐp trªn thÞ tr­êng sau mét thêi gian dµi cña c¶ n¨m 2001 ®· æn ®Þnh ë møc thÊp th× n¨m 2002 ®· t¨ng trë l¹i vµ tiÕp tôc t¨ng lªn trong nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2003. Trong th¸ng 4, 5/2003, gi¸ thÐp cã gi¶m xuèng ®«i chót khi Trung Quèc ph¶i h¹n chÕ nhËp khÈu thÐp v× dÞch bÖnh SARS hoµnh hµnh t¹i Ch©u ¸, ®Æc biÖt rÊt m¹nh t¹i n­íc nµy khiÕn nhu cÇu tiªu thô thÐp gi¶m lín. Tuy nhiªn, gi¸ thÐp l¹i rÊt nhanh chãng t¨ng cao vµo nh÷ng th¸ng tiÕp theo. Nh×n chung, gi¸ thÐp trªn thÞ tr­êng n¨m nay biÕn ®éng rÊt thÊt th­êng, kÕt qu¶ lµ c¸c th­¬ng nh©n còng kh«ng biÕt ch¾c gi¸ sÏ t¨ng gi¶m ra sao vµo th¸ng tíi. §Õn gi÷a th¸ng 11/2003, gi¸ ph«i – nguyªn liÖu chÝnh cña c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thÐp tiÕp tôc t¨ng cao. Theo c¸c c«ng ty s¶n xuÊt thÐp cho biÕt, gi¸ ph«i thÐp nhËp tõ c¸c n­íc Ch©u ¸ ®· lªn tíi 315 – 320 USD/tÊn, nhËp tõ c¸c n­íc Ch©u ¢u kho¶ng 305 – 310 USD/tÊn, t¨ng 20 – 25 USD so víi thêi ®iÓm ®Çu th¸ng 11/2003. D­íi ®©y lµ mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu lÝ gi¶i cho t×nh tr¹ng t¨ng gi¸ thÐp trªn toµn cÇu nµy: - Tõ th¸ng 3/2002 Mü t¨ng thuÕ nhËp khÈu thÐp tõ 8 - 30% nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn. - Trung Quèc ban hµnh h¹n ng¹ch nhËp khÈu tõ th¸ng 5/2002 víi 9 mÆt hµng thÐp ¸p dông trong thêi gian 6 th¸ng vµ tõ th¸ng 10/2002 ®· ban hµnh biÓu thuÕ nhËp khÈu thÐp ë møc cao tõ 7 – 26%. - C¸c n­íc Liªn bang Nga, Ucraina trong 2 n¨m qua còng h¹n chÕ bít s¶n l­îng xuÊt khÈu, n©ng gi¸ ph«i. ChÝnh phñ Ucraina ®· ban hµnh gi¸ sµn xuÊt khÈu ph«i thÐp ¸p dông tõ 1/12/2002 lµ 120 USD/tÊn FOB còng lµm cho gi¸ ph«i thÐp trªn thÞ tr­êng thÕ giíi t¨ng cao. Ucraina còng n©ng thuÕ xuÊt khÈu thÐp phÕ ®Ó dµnh nguån nguyªn liÖu nµy cho s¶n xuÊt trong n­íc. ThÐp phÕ vµ gang còng v× thÕ t¨ng cao, gãp phÇn lµm t¨ng gi¸ thÐp thµnh phÈm b¸n ra trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. - Trong 2 n¨m 2002 – 2003, cã nh÷ng thêi ®iÓm khan hiÕm ph«i thÐp nªn mét sè hîp ®ång ®· ký bÞ huû bá do nhµ cung cÊp chÞu ph¹t vi ph¹m hîp ®ång cßn cã lîi h¬n trong khi gi¸ ph«i thÐp t¨ng cao. Bªn c¹nh ®ã, gi¸ thÐp phÕ t¨ng cao do c­íc vËn chuyÓn t¨ng vät. Sù gia t¨ng nµy mét phÇn do sù thiÕu hôt tµu thuyÒn khi c¸c nhµ xuÊt khÈu tranh giµnh nhau vËn chuyÓn nguyªn liÖu ra n­íc ngoµi, mét kÕt qu¶ dÔ lý gi¶i do sù nhËp khÈu mét l­îng lín than vµ quÆng s¾t cña Trung Quèc. HiÖn t­îng gi¸ thÐp thÕ giíi t¨ng bÊt th­êng trong 2 n¨m qua cã nguyªn nh©n s©u xa lµ do t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Mü. §Õn nay, chÝnh s¸ch nµy míi ®­îc chÝnh phñ Mü tuyªn bè b·i bá, do ®ã cã nhiÒu kh¶ n¨ng gi¸ thÐp sÏ gi¶m trë l¹i vµo n¨m 2004. Tuy nhiªn, riªng gi¸ thÐp c¸n nãng vÉn nhiÒu kh¶ n¨ng t¨ng nhÑ trong mét vµi n¨m tíi. B¶ng 3: Dù b¸o thÐp d©y c¸n nãng thÕ giíi §¬n vÞ: USD/tÊn N¨m 2002 2003 2004 2005 2006 Gi¸ 220 274 331 306 293 Nguån: Dù b¸o kinh tÕ thÕ giíi - Bé th­¬ng m¹i ViÖt Nam – 2003 2.Vµi nÐt vÒ ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thÐp t¹i mét sè quèc gia Ch©u ¸ 2.1 Ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thÐp t¹i NhËt B¶n NhËt B¶n tõ l©u ®· ®­îc biÕt ®Õn nh­ mét quèc gia cã cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn bËc nhÊt trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ë ®©y ®­îc ®¸nh gi¸ rÊt cao trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tuy cã nguån tµi nguyªn vÒ kim lo¹i nãi chung rÊt h¹n hÑp nh­ng ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thÐp cña NhËt B¶n ®· ph¸t triÓn thµnh mét trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp then chèt, gãp phÇn n©ng cao møc sèng cña ng­êi d©n vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c. Trªn thÕ giíi, c«ng nghÖ ®óc liªn tôc tiªn tiÕn vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt thÐp tÊm cã xö lý bÒ hay thÐp èng cña ®Êt n­íc mÆt trêi mäc nµy ®­îc ®¸nh gi¸ rÊt cao. §èi víi thÐp ®Æc biÖt – lo¹i s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, gi¸ trÞ lín, NhËt B¶n còng lµ n­íc cung cÊp cã vÞ thÕ ®¸ng kÓ cho nhu cÇu thÐp thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã, s¶n phÈm thÐp th« cña NhËt B¶n kh«ng ngõng t¨ng trong h¬n chôc n¨m qua. B¶ng 4: S¶n l­îng thÐp cña NhËt B¶n tõ 1995 - 2002 §¬n vÞ: triÖu tÊn N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 S¶n l­îng 101,6 98,8 104,5 93,5 94,1 106,4 102,2 110,0 Nguån: B¸o c¸o hµng n¨m cña ViÖn S¾t thÐp §«ng Nam ¸ (Steel Statistical Yearbook 2003) - SEAISI HiÖn nay s¶n l­îng thÐp cña NhËt B¶n ®øng hµng thø 3 trªn thÕ giíi sau Trung Quèc vµ Mü chiÕm kho¶ng 14% tæng s¶n l­îng thÐp trªn thÕ giíi. Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø II, NhËt B¶n tËp trung ®Çu t­ cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng nh­ s¾t thÐp, dÇu löa, ®ãng tµu... mÆc dï tµi nguyªn khan hiÕm hoÆc cã víi tr÷ l­îng kh«ng ®¸ng kÓ. §Ó ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thÐp, NhËt B¶n chñ yÕu nhËp khÈu nguyªn liÖu th« vµ b¸n thµnh phÈm nh­ quÆng s¾t, ph«i thÐp, s¾t thÐp phÕ liÖu råi ¸p dông c«ng nghÖ khoa häc tiªn tiÕn ®Ó t¹o ra c¸c lo¹i thÐp thµnh phÈm víi n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng tèt. Do ®ã, NhËt B¶n cã thªm nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh kh¸c cÇn dïng nhiÒu ®Õn thÐp nh­ s¶n xuÊt « t«, ®iÖn tö... NhËt B¶n còng lµ n­íc ®i ®Çu trong viÖc øng dông ph­¬ng ph¸p dïng lß thæi giã, ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc thùc hiÖn nhê ph¶n øng to¶ nhiÖt gi÷a bét quÆng s¾t víi nhau, ®­îc n¹p trùc tiÕp vµo lß. ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p trªn lµ gi¶m nhiÒu chi phÝ s¶n xuÊt, do ®ã ®­îc xem nh­ mét c«ng nghÖ hiÖn ®¹i míi trong nÒn c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thÐp tiªn tiÕn ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. GÇn ®©y, do nh÷ng ¶nh h­ëng tõ c¸c thÞ tr­êng nhËp khÈu chÝnh nh­ Trung Quèc, Hµn Quèc vµ sù biÕn ®éng thÊt th­êng vÒ gi¸ cña thÞ tr­êng thÐp thÕ giíi, c¸c nhµ s¶n xuÊt thÐp cña NhËt B¶n hiÖn nay ®ang t×m c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph¸t triÓn c«ng nghÖ míi, ®ång thêi xóc tiÕn viÖc hoµn thµnh viÖc s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu tæ chøc cña m×nh b»ng c¸ch ®iÒu chØnh viÖc thuª nh©n c«ng, t¨ng c­êng ®Çu t­ thiÕt bÞ, bè trÝ l¹i hÖ thèng ph©n phèi... MÆc dï trong h¬n mét thËp kØ qua do nh÷ng biÕn ®éng vÒ thÐp ë trong vµ ngoµi n­íc, t×nh h×nh s¶n xuÊt thÐp cña NhËt B¶n ®· cã thêi ®iÓm bÞ ch÷ng l¹i nh­ng vÉn duy tr× ®­îc s¶n l­îng kh¸ lín. B¶ng 5: T×nh h×nh xuÊt khÈu thÐp cña NhËt B¶n tõ 1995-2002 §¬n vÞ: triÖu tÊn N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 L­îng xuÊt khÈu 20,2 23,1 24 27,7 27,9 28,8 29,1 31,2 Nguån: B¸o c¸o hµng n¨m cña ViÖn S¾t thÐp §«ng Nam ¸ (Steel Statistical Yearbook 2003) - SEAISI Nh×n chung NhËt B¶n lµ n­íc cã ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thÐp ph¸t triÓn víi hÖ thèng c¬ cÊu tæ chøc, c«ng nghÖ hoµn thiÖn cïng ®éi ngò kü thuËt viªn vµ lao ®éng cã tr×nh ®é. Trong nhiÒu n¨m qua, NhËt B¶n lµ mét trong nh÷ng nhµ cung cÊp lín chuyªn xuÊt sang ViÖt Nam nh÷ng s¶n phÈm thÐp chÊt l­îng cao mµ n­íc ta ch­a s¶n xuÊt ®­îc. NhËt B¶n hiÖn ®· cã rÊt nhiÒu v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i ViÖt Nam nh»m xóc tiÕn th­¬ng m¹i gi÷a thÞ tr­êng hai n­íc. §Õn nay, cã rÊt nhiÒu nhµ m¸y s¶n xuÊt thÐp liªn doanh gi÷a ViÖt Nam vµ NhËt B¶n ®­îc x©y dùng nh­ Vinakyoei, Nippovina, thÐp T©y §« ... §©y lµ c¬ héi tèt cho chóng ta häc hái vµ tiÕp thu c«ng nghÖ, kü thuËt cïng tr×nh ®é qu¶n lÝ tiªn tiÕn cña mét ng­êi b¹n Ch©u ¸ ®· lu«n phÊn ®Êu kh«ng ngõng ®Ó trë thµnh mét n­íc NhËt B¶n lín m¹nh nh­ ngµy nay. 2.2 Ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thÐp t¹i Trung Quèc Trung Quèc – quèc gia ®«ng d©n nhÊt thÕ giíi – ngµy nay lµ kh«ng chØ lµ mét c­êng quèc vÒ nhËp khÈu thÐp mµ cßn lµ mét c­êng quèc vÒ s¶n xuÊt thÐp. GÇn ®©y, Trung Quèc ®· cã nh÷ng b­íc nh¶y vät trong ngµnh luyÖn kim, ®Æc biÖt lµ ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thÐp. ChØ trong vßng 10 n¨m, s¶n l­îng thÐp cña Trung Quèc t¨ng gÊp 2 lÇn vµ tõ 4 n¨m nay n­íc nµy ®· trë thµnh quèc gia ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ s¶n l­îng thÐp th« s¶n xuÊt ®­îc hµng n¨m. Së dÜ ngµnh thÐp cã ®­îc thµnh qu¶ nh­ ngµy h«m nay lµ nhê vµo ®­êng lèi chÝnh s¸ch ®óng ®¾n cña §¶ng, Nhµ n­íc vµ sù nç lùc cña toµn thÓ nh©n d©n Trung Hoa. §Çu thÕ kØ XX, c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt thÐp lín cña Trung Quèc ®· ®­îc b¾t ®Çu x©y dùng. Ngay tõ nh÷ng n¨m 40, Trung Quèc b¾t ®Çu quan t©m ®Õn ngµnh s¶n xuÊt thÐp, nç lùc x©y dùng ngµnh thÐp lµm nÒn t¶ng cho c«ng cuéc kiÕn thiÕt ®Êt n­íc. Nhê vËy mµ ngµnh thÐp Trung Quèc vÒ sau cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n ®Ó ph¸t triÓn ngµy mét v÷ng ch¾c. N­íc nµy còng lu«n tËp trung ®Çu t­, ®æi míi c«ng nghÖ, tiÕp thu tr×nh ®é qu¶n lý cña c¸c n­íc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi vµ cho ®Õn nay ®· ®­îc xÕp vµo hµng c¸c quèc gia cã tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ kü thuËt trung b×nh kh¸. H¬n mét thËp kû qua Trung Quèc lu«n dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ s¶n l­îng thÐp, ®iÒu nµy cã thÓ thÊy râ qua b¶ng d­íi ®©y. B¶ng 6: S¶n l­îng thÐp th« cña Trung Quèc tõ 1996 - 2002 §¬n vÞ: triÖu tÊn N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 S¶n l­îng 100 108 114 120 127 134 142 Nguån: B¸o c¸o hµng n¨m cña ViÖn S¾t thÐp §«ng Nam ¸ (Steel Statistical Yearbook 2003) - SEAISI HiÖn nay vÊn ®Ò lín nhÊt Trung Quèc gÆp ph¶i lµ sù bÊt hîp lý trong c¬ cÊu ®Çu t­ dÉn ®Õn nh÷ng bÊt cËp trong c¬ cÊu s¶n phÈm. Cô thÓ, n¨ng lùc s¶n xuÊt tæng thÓ qu¸ d­ thõa ®èi víi c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng thÊp ®· ¶nh h­ëng xÊu ®Õn sù ph¸t triÓn vµ n¨ng lùc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ cña c¶ ngµnh thÐp Trung Quèc. T×nh h×nh chung cña Trung Quèc lµ qu¸ d­ thõa c¸c s¶n phÈm thÐp th«ng th­êng trong khi thiÕu hôt c¸c s¶n phÈm thÐp ®Æc biÖt vµ nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng tèt phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ m¹nh mÏ cña n­íc nµy. Lo¹i s¶n phÈm kÓ trªn hµng n¨m Trung Quèc vÉn ph¶i nhËp khÈu víi khèi l­îng lín nh»m ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng trong n­íc nh­ c¸c chñng lo¹i thÐp sö dông trong c«ng nghiÖp s¶n xuÊt « t«, ®iÖn tö, chÕ t¹o m¸y mãc... Tuy nhiªn, trong thêi gian qua Trung Quèc ®· tiÕn hµnh nhiÒu b­íc ®i ®¸ng kÓ nh»m sím gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng bÊt cËp kÓ trªn nh­ tiÕn hµnh ®Çu t­ x©y xùng nhiÒu nhµ m¸y thÐp hiÖn ®¹i chuyªn s¶n xuÊt c¸c lo¹i thÐp ®Æc chñng hay thu håi giÊy phÐp kinh doanh ®èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt thÐp thñ c«ng víi s¶n phÈm kÐm chÊt l­îng... ChÝnh phñ Trung Quèc gÇn ®©y rÊt coi träng viÖc kiÓm so¸t s¶n xuÊt vµ coi ®ã nh­ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó vùc dËy vµ b×nh æn thÞ tr­êng c¸c s¶n phÈm thÐp cña ®Êt n­íc. HiÖn nay, kinh tÕ cña nhiÒu n­íc c«ng nghiÖp t¨ng tr­ëng m¹nh lµm cho thÞ tr­êng thÐp trªn thÕ giíi ngµy cµng s«i ®éng h¬n. Ngay sau khi chÝnh phñ Trung Quèc c«ng bè kÕ ho¹ch ph¸t triÓn miÒn T©y, gi¸ nhiÒu chñng lo¹i s¶n phÈm thÐp t¨ng lªn ®· hç trî rÊt nhiÒu cho thÞ tr­êng thÐp Trung Quèc. Gi¸ c¸c s¶n phÈm thÐp cña n­íc nµy t¨ng cao víi møc trung b×nh 340 NDT/tÊn so víi thêi gian tr­íc. Tuy nhiªn viÖc t¨ng gi¸ nµy l¹i trë thµnh vÊn ®Ò nghiªm träng ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn nç lùc cña ChÝnh phñ trong viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®ãng cöa c¸c nhµ m¸y thÐp nhá. C¸c nhµ m¸y thÐp nhá ®­îc chØ ®Þnh ®ãng cö tõ tr­íc ®· tËn dông møc gi¸ thÐp cao ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ chØ riªng trong quý I/2002 hä ®· s¶n xuÊt ®­îc 1,5 triÖu tÊn thÐp c¸n, v­ît 45% môc tiªu ®· ®Ò ra. ChÝnh phñ Trung Quèc ®· cã nhiÒu thµnh c«ng trong viÖc h¹n chÕ s¶n xuÊt t¹i c¸c nhµ m¸y lín h¬n, nh­ng khã cã thÓ cÊm ®­îc c¸c nhµ m¸y nhá ®­a ra thÞ tr­êng c¸c s¶n phÈm thÐp x©y dùng chÊt l­îng thÊp hoÆc s¶n phÈm thÐp gi¶. ChÝnh phñ ®· ®Ò nghÞ c¸c c«ng ty kinh doanh vµ s¶n xuÊt ph«i thÐp ngõng cung cÊp cho c¸c nhµ m¸y nhá ph«i thÐp - nguyªn liÖu kh«ng thÓ thiÕu dïng ®Ó c¸n ra c¸c s¶n phÈm thÐp - nh»m buéc hä ph¶i ®ãng cöa vµ thay vµo ®ã sÏ b¸n trùc tiÕp ph«i thÐp cho c¸c c«ng ty quèc doanh lín. §©y lµ mét biÖn ph¸p rÊt h÷u hiÖu gióp lo¹i bá c¸c c¬ së s¶n xuÊt thÐp cã chÊt l­îng kÐm nh­ng gi¸ b¸n rÎ ra khái nguån cung thÐp trong n­íc. Cïng víi viÖc Trung Quèc gia nhËp Tæ chøc th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO), thuÕ nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm thÐp sÏ gi¶m xuèng vµ nh÷ng thay ®æi kh¸c trong c¬ cÊu mËu dÞch, ¶nh h­ëng ®Õn c¸c nhµ s¶n xuÊt thÐp vµ thÞ tr­êng néi ®Þa. Uû ban nhµ n­íc vÒ c«ng nghiÖp vµ luyÖn kim cña Trung Quèc ®· dù b¸o mét sè s¶n phÈm thÐp sÏ bÞ ¶nh h­ëng nhiÒu do xo¸ bá h¹n ng¹ch vµ gi¶m thuÕ nhËp khÈu. MÆc dï vËy, Trung Quèc vÉn cã tèc ®é t¨ng tr­ëng s¶n l­îng thÐp kh¸, ­íc tÝnh n¨m 2003 s¶n l­îng thÐp cña n­íc nµy cã thÓ lªn ®Õn 148 triÖu tÊn, t¨ng 4,2% so víi n¨m 2002. Cuèi cïng, ®iÓm ®¸ng l­u ý lµ Trung Quèc rÊt quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp trong n­íc, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt thÐp, hµng lo¹t c¸c biÖn ph¸p c¶i c¸ch doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc ®­a ra nh­ cæ phÇn ho¸, cho thuª, b¸n, kho¸n, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n hoÆc cho phÐp t­ nh©n mua l¹i hoÆc cïng tham gia cæ phÇn. Trong khi ®ã, c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ ®­îc phÐp vay vèn ­u ®·i cña nguån vèn Nhµ n­íc, ®­îc tham gia ph¸t hµnh cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. §Æc biÖt, Trung Quèc rÊt quan t©m x©y dùng vµ xóc tiÕn kÕ ho¹ch h×nh thµnh nh÷ng tËp ®oµn doanh nghiÖp lín vµ hiÖn ®¹i trong nhiÒu lÜnh vùc bao gåm c¶ s¶n xuÊt thÐp ®Ó ®Çu t­ gi÷ v÷ng thÞ tr­êng trong n­íc, tõng b­íc chñ ®éng v­¬n ra chiÕm lÜnh thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Bªn c¹nh ®ã, Trung Quèc tÝch cùc hç trî cho c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa trong ngµnh thÐp, ®Æc biÖt míi ®©y lµ viÖc x©y dùng “LuËt thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa”, gi¶m dÇn c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp nµy ®­îc quyÒn chñ ®éng xuÊt nhËp khÈu thÐp vµ hîp t¸c ®èi ngo¹i. Víi nhiÒu chÝnh s¸ch hîp lý kÓ trªn, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp cña Trung Quèc ngµy mét ph¸t triÓn lín m¹nh, thËm chÝ lµ ngang tÇm thÕ giíi. Theo c«ng bè cña ViÖn s¾t thÐp thÕ giíi (IISI), trong sè 20 c«ng ty s¶n xuÊt thÐp lín nhÊt thÕ giíi n¨m 2001- 2002 th× cã ®Õn 2 c«ng ty cña Trung Quèc. §ã lµ Shanghai Baosteel ®øng hµng thø 5 vµ China Steel ë vÞ trÝ 17. §©y qu¶ thËt lµ nh÷ng dÊu hiÖu ®¸ng mõng cho ngµnh s¶n xuÊt thÐp cña quèc gia réng lín nµy. 2.3 Ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thÐp t¹i c¸c n­íc §«ng Nam ¸ §a sè c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn t¹i §«ng Nam ¸ nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®Òu cè g¾ng kÕt hîp c¶ hai chiÕn l­îc “s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu” víi “s¶n xuÊt h­íng vµo xuÊt khÈu” trong ph¸t triÓn kinh tÕ. Do ®ã, ngµnh thÐp t¹i ®©y còng ®­îc chó träng ph¸t triÓn theo h­íng nµy. Trong h¬n mét thËp kû qua, c¸c n­íc §«ng Nam ¸ ®· vµ ®ang t¨ng c­êng ®Çu t­ x©y dùng nhiÒu nhµ m¸y s¶n xuÊt thÐp víi thiÕt bÞ hiÖn ®¹i nh»m ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô cña chÝnh m×nh vµ cã mét phÇn xuÊt khÈu. Tiªu biÓu trong sè ®ã, In®onexia, Malayxia vµ Th¸i Lan ®­îc biÕt ®Õn nh­ 3 quèc gia cã møc ®Çu t­ s¶n xuÊt thÐp ph¸t triÓn m¹nh mÏ nhÊt. C«ng nghÖ vµ kü thuËt s¶n xuÊt thÐp cña c¸c n­íc nµy nh×n chung ch­a ph¶i lµ hiÖn ®¹i nh­ng còng t­¬ng ®èi míi so víi c¸c n­íc cßn l¹i trong khu vùc. Nhê cã sù ®Çu t­ thÝch ®¸ng vµ tiÕp thu c«ng nghÖ cña nh÷ng n­íc ph¸t triÓn ®i tr­íc mµ trong nhiÒu n¨m qua s¶n l­îng thÐp cña 3 n­íc nµy ®· t¨ng ®¸ng kÓ. B¶ng 7: S¶n l­îng thÐp cña Indonexia, Malayxia, Th¸i Lan tõ n¨m 1996 - 2002 §¬n vÞ: triÖu tÊn N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Indonexia 4,1 3,8 2,7 2,9 3,0 2,9 3,1 Malayxia 3,2 2,9 1,9 2,2 2,4 3._.,7 3,5 Th¸i Lan 1,8 1,5 2,1 1,9 1,8 2,1 2,3 Nguån: B¸o c¸o hµng n¨m cña ViÖn S¾t thÐp §«ng Nam ¸ (Steel Statistical Yearbook 2003) - SEAISI Do tiÕn hµnh ®Çu t­ vµo ngµnh s¶n xuÊt thÐp tõ rÊt sím víi môc ®Ých thay thÕ thÐp nhËp khÈu, c¶ 3 quèc gia trªn hµng n¨m ®Òu cã ®ñ kh¶ tho¶ m·n nhu cÇu thÐp trong n­íc vµ xuÊt khÈu mét l­îng s¾t thÐp ®¸ng kÓ ra n­íc ngoµi. Do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh trong khu vùc, nhu cÇu tiªu thô thÐp cña c¸c n­íc nµy gi¶m trung b×nh 30% trong c¸c n¨m 1997, 1998. GÇn ®©y tuy cã håi phôc l¹i nh­ng tèc ®é kh«ng cao. Trong n¨m 2003, cÇu thÐp néi ®Þa cña c¸c quèc gia nµy vÉn trong t×nh tr¹ng thÊp do sù hoµnh hµnh cña dÞch SARS ë Ch©u ¸ vµ nh÷ng biÕn ®éng bÊt th­êng cña thÞ tr­êng thÐp thÕ giíi. Sù gi¶m sót nhu cÇu trong n­íc thêi gian qua còng lµm ¶nh h­ëng ®Õn s¶n l­îng s¶n xuÊt thÐp hµng n¨m. C¸c quèc gia nµy ®Òu r¬i vµo t×nh tr¹ng chung cña nhiÒu quèc gia s¶n xuÊt thÐp trªn thÕ giíi, ®ã lµ cung c¸c s¶n phÈm thÐp th«ng th­êng v­ît qu¸ cÇu vµ thiÕu c¸c s¶n phÈm thÐp ®Æc biÖt chÊt l­îng cao. §Æc biÖt, sù lÖ thuéc qu¸ nhiÒu vµo nguån nguyªn liÖu nhËp tõ bªn ngoµi khiÕn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp t¹i ®©y gÆp nhiÒu lóng tóng, nhÊt lµ khi nguån hµng nµy khan hiÕm vµ gi¸ t¨ng cao nh­ thêi ®iÓm hai n¨m qua. 2.4 Mét sè kinh nghiÖm trong ph¸t triÓn ngµnh thÐp 2.4.1 Thêi ®iÓm Thêi ®iÓm b¾t ®Çu x©y dùng ngµnh thÐp cña mét quèc gia lµ nh©n tè rÊt quan träng quyÕt ®Þnh c¬ cÊu, c«ng nghÖ vµ t×nh h×nh s¶n xuÊt thÐp cña quèc gia ®ã. Lîi thÕ cña c¸c n­íc ®i tr­íc lµ cã xuÊt ph¸t ®iÓm sím h¬n do ®ã hä cã mét thêi gian dµi ®Ó häc hái, tÝch luü c¸c kinh nghiÖm liªn quan ®Õn c¶ s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i vÒ thÐp.n C¸c n­íc xung quanh ta ®· x©y dùng c¸c nhµ m¸y c¸n thÐp tõ nh÷ng n¨m 80 vµ nhµ m¸y c¸n thÐp tÊm, thÐp l¸ vµo nh÷ng n¨m 90, tøc lµ ®i tr­íc chóng ta kho¶ng 10 n¨m. C¸c nhµ m¸y nµy ®· khÊu hao hÕt hoÆc ®· khÊu hao ®­îc h¬n nöa tµi s¶n cè ®Þnh, do ®ã gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña hä thÊp h¬n n­íc ta. Lµ n­íc x©y dùng ngµnh thÐp chËm h¬n, ViÖt Nam cÇn ®Çu t­ m¹nh ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thÐp v÷ng ch¾c, nh»m theo kÞp víi c¸c quèc gia trong khu vùc. ViÖt Nam ngµy nay ®ang trong giai ®o¹n kiÕn thiÕt ®Êt n­íc, thay thÕ dÇn nh÷ng c¬ së h¹ tÇng cßn thÊp kÐm vµ c¸c c«ng nghÖ l¹c hËu tr­íc ®©y nªn rÊt cÇn vËt liÖu cho x©y dùng vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o kh¸c. §©y lµ c¬ héi rÊt tèt cho ngµnh thÐp cña ta cã mét thÞ tr­êng réng lín trong n­íc ®Ó tËp trung khai th¸c, sau ®ã míi ph¸t triÓn dÇn theo h­íng xuÊt khÈu ra bªn ngoµi. 2.4.2 C¬ cÊu ViÖc lùa chän c¬ cÊu cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh còng v« cïng quan träng. Tõ thùc tÕ kinh nghiÖm cña Trung Quèc cho thÊy, nÕu viÖc lùa chän c¬ cÊu kh«ng thÝch hîp dÉn ®Õn sù mÊt c©n ®èi cho s¶n xuÊt g©y thiÖt h¹i kh«ng nhá cho ngµnh. Do ®ã, kinh nghiÖm nh×n chung lµ ph¶i ph¸t triÓn ngµnh thÐp mét c¸ch c©n ®èi gi÷a th­îng nguån (bao gåm khai th¸c quÆng, s¶n xuÊt gang, s¶n xuÊt ph«i) víi h¹ nguån (s¶n xuÊt ra thÐp thµnh phÈm), ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm thÐp nh»m kh«ng ®Çu t­ lÖch trong s¶n xuÊt. §èi víi ViÖt Nam hiÖn nay, chóng ta ch­a thÓ s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm ®Æc biÖt ngay ®­îc nh­ng còng ph¶i ho¹ch ®Þnh mét c¸ch thùc tÕ c¸c kÕ ho¹ch trong t­¬ng lai khi ®· héi ®ñ mét sè yÕu tè cÇn thiÕt nh­ vèn, c«ng nghÖ, tr×nh ®é kü thuËt. Vµo thêi ®iÓm nµy, chóng ta cÇn tËp trung ®Çu t­ cho nh÷ng s¶n phÈm mµ chóng ta cã kh¶ n¨ng lµm ®­îc nh­ luyÖn thÐp hay s¶n xuÊt s¶n phÈm thÐp cho x©y dùng theo mét quy ho¹ch cô thÓ, tr¸nh t×nh tr¹ng s¶n xuÊt trµn lan g©y ø ®äng hµng ho¸. §ång thêi, chóng ta còng cÇn thay thÕ dÇn vµ lo¹i bá c¸c c¬ së víi d©y chuyÒn l¹c hËu nh»m cho ra ®êi c¸c s¶n phÈm thÐp ®¹t tiªu chuÈn chÊt l­îng. 2.4.3 C«ng nghÖ Nh×n chung, tuú vµo hoµn c¶nh cô thÓ cña mçi quèc gia, c¬ cÊu s¶n xuÊt thÐp ë c¸c n­íc nµy l¹i phï hîp víi mét lo¹i h×nh c«ng nghÖ kh¸c nhau. Nh­ NhËt B¶n, c«ng nghÖ ë ®©y ph¶i rÊt hiÖn ®¹i ®Ó cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm thÐp cao cÊp phôc vô kÞp thêi cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chñ lùc kh¸c. Trong khi ®ã, Trung Quèc chØ cÇn ph¸t triÓn nh÷ng c«ng nghÖ trung b×nh kh¸ nh»m cung cÊp sè l­îng lín c¸c s¶n phÈm cho nhu cÇu vÒ x©y dùng vµ kiÕn thiÕt ®Êt n­íc cña quèc gia réng lín nµy. HiÖn nay ViÖt Nam chñ yÕu s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm thÐp th«ng th­êng nªn yªu cÇu vÒ c«ng nghÖ nãi chung lµ kh«ng cao. C«ng nghÖ phæ biÕn chóng ta sö dông trong s¶n xuÊt thÐp lµ c«ng nghÖ ®óc liªn tôc. MÆc dï c«ng nghÖ nµy tuy ch­a ph¶i lµ tèi ­u so víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i míi xuÊt hiÖn nh­ng nh×n chung kh¸ phï hîp víi chñng lo¹i hµng ho¸ s¶n xuÊt ra. §èi víi nh÷ng mÆt hµng thÐp chÊt l­îng cao trong t­¬ng lai, tuú vµo t×nh h×nh tµi chÝnh cô thÓ mµ ViÖt Nam cÇn lùa chän nh÷ng c«ng nghÖ s¶n xuÊt thÝch hîp, võa ph¶i ®¶m b¶o tÝnh hiÖn ®¹i còng nh­ kh¶ n¨ng sö dông thµnh th¹o cña c¸c c¸n bé kü thuËt viªn trong n­íc. Bªn c¹nh ®ã, chóng ta cÇn chó ý tËn dông ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ ngµnh thÐp theo m« h×nh rót ng¾n mµ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ còng nh­ toµn cÇu ho¸ mang l¹i, tËn dông nh÷ng c«ng nghÖ míi, kü thuËt hiÖn ®¹i s½n cã cña thÕ giíi ®Ó ph¸t triÓn nh÷ng nhµ m¸y míi trong t­¬ng lai. 2.4.4 XuÊt - nhËp khÈu C¸c n­íc s¶n xuÊt thÐp trªn thÕ giíi nãi chung ®Òu ®· tr¶i qua giai ®o¹n nhËp khÈu mét sè mÆt hµng thÐp trong n­íc ch­a ®¸p øng ®­îc bao gåm c¶ thÐp ®Æc chñng vµ c¸c nguyªn liÖu ®Çu vµo cho ngµnh s¶n xuÊt nµy. VÊn ®Ò quan träng lµ hä dÇn ý thøc ®­îc r»ng kh«ng nªn qu¸ phô thuéc vµo c¸c s¶n phÈm thÐp nhËp khÈu nµy bëi khi thÞ tr­êng thÕ giíi vÒ thÐp biÕn ®éng bÊt lîi th× kh«ng chØ kinh doanh thÐp néi ®Þa mµ cßn c¶ nh÷ng ngµnh sö dông nhiÒu lo¹i kim lo¹i nµy sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Do ®ã, nhiÒu ®¹i gia trong lÜnh vùc s¶n xuÊt thÐp ®· ph¸t triÓn theo tr×nh tù lµ nhËp khÈu – s¶n xuÊt thay thÕ hµng nhËp khÈu vµ cuèi cïng lµ tiÕn tíi xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm thÐp cña m×nh ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi. ë ViÖt Nam hiÖn nay, ngoµi viÖc nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm thÐp cho tiªu dïng trong n­íc th× cßn nhËp khÈu mét l­îng ph«i ®¸ng kÓ. Riªng vÒ ph«i thÐp, do khèi l­îng ph«i s¶n xuÊt trong n­íc ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu bëi chi phÝ ®Çu t­ qu¸ tèn kÐm, chóng ta ph¶i c©n nh¾c thËn träng gi÷a ®Çu t­ cho s¶n xuÊt vµ nhËp khÈu mét c¸ch t­¬ng thÝch. §Æc biÖt, ngµnh thÐp ViÖt Nam cÇn chó träng t×m kiÕm c¸c b¹n hµng, c¸c thÞ tr­êng míi cho s¶n phÈm thÐp bëi xuÊt khÈu lµ mét h­íng ph¸t triÓn rÊt quan träng trong ph¸t triÓn ngµnh thÐp mçi n­íc. 2.4.5 Nguån nh©n lùc Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ mét nh©n tè then chèt kh«ng chØ riªng trong ngµnh thÐp mµ cßn trong tÊt c¶ c¸c ngµnh kh¸c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nguån nh©n lùc cña ngµnh thÐp ë ®©y bao gåm tõ c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c c¸n bé qu¶n lý cho ®Õn ®éi ngò c¸n bé, kü thËt viªn... C¸c quèc gia mµ vÝ dô ®iÓn h×nh lµ Trung Quèc rÊt coi träng ®Çu t­ cho ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®· rÊt thµnh c«ng trong thêi gian qua, ®­a ngµnh thÐp cña hä ngµy mét lín m¹nh theo mét quy ho¹ch hîp lý vµ cßn nhËn ®­îc sù hç trî rÊt nhiÒu tõ c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nhÊt qu¸n, æn ®Þnh l©u dµi tõ phÝa c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch quèc gia. II. Th¸ch thøc cña Ngµnh thÐp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 1. ViÖt Nam vµ vÊn ®Ò héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Ngµy nay, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét xu thÕ vËn ®éng tÊt yÕu cña c¸c nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi khi mµ toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ vµ quèc tÕ ho¸ ®ang diÔn ra hÕt søc nhanh chãng d­íi sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ. ThuËt ng÷ nµy cho ®Õn nay ®· cã rÊt nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau. Tr­íc hÕt, héi nhËp kinh tÕ lµ g×? Theo c¸c nhµ nghiªn cøu kinh tÕ, héi nhËp kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh nÒn kinh tÕ c¸c quèc gia tham gia mét c¸ch chñ ®éng, tÝch cùc vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, qua ®ã nÒn kinh tÕ c¸c quèc gia t¸c ®éng lÉn nhau, bæ xung cho nhau vµ phô thuéc lÉn nhau. Riªng vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, xin giíi thiÖu d­íi ®©y mét vµi kh¸i niªm th«ng dông nhÊt. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ sù ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh c¸c thÓ chÕ quèc gia tiÕn hµnh x©y dùng, th­¬ng l­îng, ký kÕt vµ tu©n thñ c¸c cam kÕt song ph­¬ng, ®a ph­¬ng vµ toµn cÇu ngµy cµng ®a d¹ng h¬n, cao h¬n vµ ®ång bé h¬n trong c¸c lÜnh vùc ®êi sèng kinh tÕ quèc gia vµ quèc tÕ. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh lo¹i bá dÇn c¸c hµng rµo th­¬ng m¹i quèc tÕ, thanh to¸n quèc tÕ vµ di chuyÓn c¸c nh©n tè s¶n xuÊt gi÷a c¸c n­íc. HoÆc theo Bé Th­¬ng m¹i ViÖt Nam, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ viÖc mét quèc gia thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ më, tham gia c¸c ®Þnh chÕ kinh tÕ, tµi chÝnh, th­¬ng m¹i quèc tÕ, më réng hîp t¸c kinh tÕ víi bªn ngoµi, thùc hiÖn tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸ th­¬ng m¹i, ®Çu t­. MÆc dï cã nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau nh­ ®· nªu trªn nh­ng xÐt vÒ c¬ b¶n, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ sù g¾n kÕt nÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia vµ c¸c tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ khu vùc, toµn cÇu, trong ®ã mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn cã sù rµng buéc theo nh÷ng quy ®Þnh chung cña khèi nh­ thùc hiÖn thuËn lîi ho¸ vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i, ®Çu t­ vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh»m gi¶i quyÕt 6 vÊn ®Ò chñ yÕu: §µm ph¸n c¾t gi¶m thuÕ quan Gi¶m, lo¹i bá hµng rµo phi thuÕ quan Gi¶m bít c¸c h¹n chÕ ®èi víi dÞch vô Gi¶m bít c¸c trë ng¹i ®èi víi ®Çu t­ quèc tÕ §iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i kh¸c TriÓn khai c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ... cã tÝnh chÊt toµn cÇu Nh×n chung, mçi quèc gia trong qu¸ tr×nh héi nhËp ®Ó ph¸t triÓn vµ trong bèi c¶nh c¹nh tranh gay g¾t ®Òu ph¶i chó ý ®Õn c¸c quan hÖ trong vµ ngoµi khu vùc. VÒ l©u dµi còng nh­ tr­íc m¾t, viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cña quèc gia ®Òu ph¶i tÝnh ®Õn xu h­íng héi nhËp toµn cÇu ®Ó ®¶m b¶o ®­îc lîi Ých ph¸t triÓn tèi ­u cña quèc gia ®ã. Vµ ViÖt Nam – mét ®Êt n­íc ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn nh»m ®uæi kÞp b¹n bÌ thÕ giíi th× còng kh«ng n»m ngoµi qu¸ tr×nh nµy. Trong ®iÒu kiÖn héi nhËp, c¸c quèc gia dï giµu cã hay ph¸t triÓn ®Õn ®©u còng kh«ng thÓ tù m×nh ®¸p øng ®­îc tÊt c¶ c¸c nhu cÇu cña chÝnh m×nh. §ã lµ mét vÊn ®Ò cã tÝnh quy luËt. Nh÷ng quèc gia chËm trÔ hay kh«ng chñ ®éng trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ th­êng ph¶i tr¶ gi¸ b»ng sù tôt hËu cña chÝnh m×nh. Ng­îc l¹i, nÕu qu¸ nãng véi, muèn mau chãng héi nhËp mµ kh«ng chó träng ®Õn viÖc ph¸t huy chÝnh néi lùc cña quèc gia còng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng h¹i nhiÒu h¬n lîi. Bëi vËy, ®Ó héi nhËp cã hiÖu qu¶, mçi quèc gia cÇn ph¶i cã nh÷ng quan ®iÓm nhËn thøc ®óng ®¾n, nhÊt qu¸n vµ c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó cã thÓ tËn dông tèt c¸c c¬ héi vµ h¹n chÕ nh÷ng rñi ro trong qu¸ tr×nh héi nhËp cña m×nh. 1.1 Môc tiªu, nguyªn t¾c, néi dung héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam Môc tiªu §èi víi ViÖt Nam, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ nhu cÇu néi t¹i võa mang tÝnh bøc xóc, võa mang tÝnh c¬ b¶n l©u dµi ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Tæng kÕt thùc tiÔn héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam vµ nghiªn cøu kinh nghiÖm quèc tÕ, ngµy 27/11/2001, Bé ChÝnh trÞ ®· ra NghÞ quyÕt 07 vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ víi môc tiªu rÊt râ rµng: “Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh»m më réng thÞ tr­êng, tranh thñ thªm vèn, c«ng nghÖ vµ kiÕn thøc qu¶n lý ®Ó ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, thùc hiÖn d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh, tr­íc m¾t lµ thùc hiÖn th¾ng lîi nh÷ng nhiÖm vô nªu ra trong ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi n¨m 2001 - 2010 vµ kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001 – 2005”. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu trªn, ®iÒu quan träng cÇn ph¶i qu¸n triÖt nh÷ng quan ®iÓm chØ ®¹o cña §¶ng vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, cô thÓ lµ: Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ph¶i gi÷ v÷ng ®éc lËp chñ quyÒn quèc gia, b×nh ®¼ng cïng cã lîi, b¶o ®¶m an ninh quèc gia, ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc, gi÷ v÷ng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ph¶i tiÕn hµnh tõng b­íc víi lé tr×nh hîp lý, kh¶ thi, phï hîp víi ®iÒu kiÖn mét n­íc ®ang ph¸t triÓn, cã thu nhËp thÊp, lµ mét nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Æt träng t©m vµo lÜnh vùc kinh tÕ th­¬ng m¹i, ®ång thêi cÇn quan t©m ®óng møc hîp t¸c trong c¸c lÜnh vùc kh¸c. Nguyªn t¾c Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ tuy lµ tÊt yÕu kh¸ch quan nh­ng kh«ng ph¶i v× thÕ mµ c¸c quèc tiÕn hµnh héi nhËp b»ng mäi gi¸. Do ®ã, trong qu¸ tr×nh héi nhËp, §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· ®­a ra 5 nguyªn t¾c chØ ®¹o chÝnh sau ®©y: Qu¸n triÖt chñ tr­¬ng ®­îc x¸c ®Þnh t¹i §¹i héi §¶ng IX lµ: “ Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, b¶o ®¶m ®éc lËp, tù chñ vµ ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, b¶o vÖ lîi Ých d©n téc, an ninh quèc gia, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, b¶o vÖ m«i tr­êng”. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ sù nghiÖp cña toµn d©n. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp, cÇn ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng vµ nguån lùc cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, cña toµn x· héi, trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh võa hîp t¸c, võa ®Êu tranh vµ c¹nh tranh, võa cã nhiÒu c¬ héi, võa kh«ng Ýt th¸ch thøc, do ®ã cÇn tØnh t¸o, kh«n khÐo vµ linh ho¹t trong viÖc xö lý tÝnh hai mÆt cña héi nhËp tuú theo ®èi t­îng, vÊn ®Ò, tr­êng hîp, thêi ®iÓm cô thÓ; võa ph¶i ®Ò phßng t­ t­ëng tr× trÖ, thô ®éng, võa ph¶i chèng t­ t­ëng gi¶n ®¬n, n«n nãng. NhËn thøc ®Çy ®ñ ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ n­íc ta, tõ ®ã ®Ò ra kÕ ho¹ch vµ lé tr×nh hîp lý, võa phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, võa ®¸p øng c¸c quy ®Þnh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ mµ ViÖt Nam tham gia; tranh thñ nh÷ng ­u ®·i dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi tõ kinh tÕ tËp trung bao cÊp sang kinh tÕ thÞ tr­êng. KÕt hîp chÆt chÏ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ víi yªu cÇu gi÷ v÷ng an ninh, quèc phßng, th«ng qua héi nhËp ®Ó t¨ng c­êng søc m¹nh tæng hîp cña quèc gia, nh»m cñng cè chñ quyÒn vµ an ninh ®Êt n­íc, c¶nh gi¸c víi nh÷ng m­u toan th«ng qua héi nhËp ®Ó thùc hiÖn ý ®å “diÔn biÕn hoµ b×nh” ®èi víi n­íc ta. Néi dung cô thÓ NghÞ quyÕt sè 07 - NQ/TW ngµy 27/11/2001 cña Bé ChÝnh trÞ ®· ®Ò ra nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ ®Ó tiÕn hµnh thùc hiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ë n­íc ta. Nh÷ng nhiÖm vô ®ã bao gåm 10 néi dung chÝnh d­íi ®©y: TriÓn khai khÈn tr­¬ng c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ c«ng t¸c héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Huy ®éng tÊt c¶ c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh»m lµm cho c«ng chóng hiÓu râ rµng h¬n n÷a c¸c vÊn ®Ò héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Sö dông th«ng tin ®Þnh h­íng cho doanh nghiÖp. Nhanh chãng x©y dùng vµ hoµn thiÖn chiÕn l­îc, ch­¬ng tr×nh héi nhËp tæng thÓ ®èi víi tÊt c¶ c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ theo mét lé tr×nh thêi gian nhÊt ®Þnh (®Æc biÖt lµ lé tr×nh cam kÕt trong ASEAN vµ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt – Mü). X©y dùng kÕ ho¹ch vµ chñ ®éng, khÈn tr­¬ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ vµ dÞch vô ViÖt Nam trªn hai khÝa c¹nh: chÊt l­îng hµng ho¸ vµ c¶i tiÕn thñ tôc hµnh chÝnh nh»m t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu. X¸c ®Þnh 3 nhãm hµng hãa: Hµng ho¸ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao Hµng ho¸ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cã ®iÒu kiÖn Hµng ho¸ kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh Trªn c¬ së ®ã, Nhµ n­íc cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ ®Þnh h­íng phï hîp víi tõng nhãm hµng ho¸. §Èy m¹nh c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i. Më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, tranh thñ ®Çu t­ vµ trî gióp kü thuËt cña c¸c n­íc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ. Hoµn chØnh hÖ thèng luËt ph¸p phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, ®ång thêi ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ trong n­íc. Nghiªn cøu vµ x©y dùng c¸c lo¹i thuÕ míi ¸p dông trong n­íc thay cho thuÕ nhËp khÈu gi¶m xuèng 0 – 5%. Nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch b¶o vÖ s¶n xuÊt phï hîp víi qu¸ tr×nh gia nhËp WTO vµ thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ. T¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o nguån nh©n lùc, ®Æc biÖt lµ ®µo t¹o ngo¹i ng÷, chuyªn gia vÒ luËt ph¸p, ngo¹i ng÷ phôc vô c«ng t¸c ®µm ph¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ. TÝch cùc tiÕn hµnh ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) theo ph­¬ng ¸n vµ lé tr×nh hîp lý, g¾n kÕt qu¸ tr×nh ®µm ph¸n víi qu¸ tr×nh ®æi míi mäi mÆt ho¹t ®éng kinh tÕ ë trong n­íc. Chñ ®éng, tiÕp tôc cam kÕt thùc hiÖn c¸c ®Þnh chÕ cña c¸c tæ chøc ASEAN, APEC, ASEM. Cñng cè vµ t¨ng c­êng n¨ng lùc ®Ó Uû ban quèc gia vÒ Hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ cã ®ñ thÈm quyÒn vµ n¨ng lùc t­ vÊn gióp Thñ t­íng ChÝnh phñ trong vÊn ®Ò héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. G¾n kÕt chñ tr­¬ng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ víi nhiÖm vô cñng cè an ninh, quèc phßng trong suèt qu¸ tr×nh héi nhËp. KÕt hîp ho¹t ®éng chÝnh trÞ ®èi ngo¹i víi kinh tÕ ®èi ngo¹i phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. 1.2 Nh÷ng néi dung c¬ b¶n trong c¸c cam kÕt héi nhËp cña ViÖt Nam 1.2.1 VÒ c¾t gi¶m thuÕ quan Trong AFTA: HiÖp ®Þnh thuÕ quan ­u ®·i cã hiÖu lùc chung (CEPT) VÒ thùc chÊt, CEPT lµ sù tháa thuËn gi÷a c¸c n­íc ASEAN vÒ viÖc c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu cho hµng ho¸ cã xuÊt xø ASEAN theo lé tr×nh 10 n¨m xuèng cßn 0 - 5% th«ng qua “c¬ cÊu thuÕ quan ­u ®·i cã hiÖu lùc chung”. Theo ch­¬ng tr×nh CEPT, mét s¶n phÈm ph¶i cã Ýt nhÊt 40% hµm l­îng ASEAN ®Ó cã thÓ h­ëng biÓu thuÕ ­u ®·i. VÒ nguyªn t¾c, CEPT bao hµm c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp trong ®ã ­u tiªn cho mÆt hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Trong AFTA, ViÖt Nam cam kÕt b¾t ®Çu thùc hiÖn gi¶m thuÕ quan vµo n¨m 1996; vÒ c¬ b¶n ®­a møc thuÕ suÊt xuèng cßn 0 - 5% vµo n¨m 2006 ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ASEAN vµ ®¹t 100% sè dßng thuÕ ë møc 0% vµo n¨m 2015. Trong APEC Tõ ngµy 1/1/1999, ViÖt Nam thùc thi LuËt thuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu míi. Theo ®ã, cã ba lo¹i thuÕ gåm thuÕ tèi huÖ quèc, thuÕ phi tèi huÖ quèc vµ thuÕ ­u ®·i. Sè c¸c møc thuÕ còng sÏ ®­îc ®iÒu chØnh, thuÕ suÊt còng tiÕp tôc gi¶m ®Ó ®¹t môc tiªu cña APEC lµ 0% vµo 2020. ViÖt Nam còng cam kÕt sÏ h­íng tíi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i më b»ng viÖc liªn tôc gi¶m møc thuÕ vµ n©ng cao tÝnh minh b¹ch cña biÓu thuÕ, lµm cho biÓu thuÕ ph¶i phï hîp víi biÓu HS. HiÖp ®Þnh ViÖt – Mü N­íc ta cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ quan ®èi víi kho¶ng 400 dßng thuÕ theo nh÷ng lé tr×nh kh¸c nhau. Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN – Trung Quèc Theo ch­¬ng tr×nh “Thu ho¹ch sím” th× b¾t ®Çu tõ n¨m 2004, ViÖt Nam sÏ thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ quan nhanh ®èi víi mét sè mÆt hµng cña Trung Quèc vµ ng­îc l¹i mét sè lo¹i hµng cña ta sÏ ®­îc h­ëng nh©n nh­îng vÒ thuÕ quan cña n­íc nµy. 1.2.2 VÒ phi thuÕ Trong AFTA §Õn n¨m 2006, ViÖt Nam vÒ c¬ b¶n hoµn thµnh viÖc xo¸ bá c¸c h¹n chÕ vÒ ®Þnh l­îng ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ASEAN vµ tiÕn tíi xo¸ bá c¸c hµng rµo phi thuÕ quan kh¸c. §ång thêi, ViÖt Nam sÏ tõng b­íc thùc hiÖn viÖc ®¬n gi¶n ho¸, thuËn lîi ho¸ vµ thèng nhÊt c¸c thñ tôc h¶i quan ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu. Trong APEC ViÖt Nam sÏ lo¹i bá dÇn dÇn c¸c rµo c¶n phi thuÕ vµ tiÕn tíi xo¸ bá hoµn toµn vµo n¨m 2020. HiÖp ®Þnh ViÖt – Mü ViÖc xo¸ bá c¸c rµo c¶n phi thuÕ ®­îc thùc hiÖn theo nh÷ng lé tr×nh cô thÓ ®èi víi trªn 200 s¶n phÈm nhËp khÈu tõ Mü vµo ViÖt Nam. 1.2.3 VÒ dÞch vô ViÖt Nam ®· cam kÕt thùc hiÖn tù do ho¸ ®èi víi nhiÒu lÜnh vùc dÞch vô theo c¸c lé tr×nh cô thÓ kh¸c nhau c¶ trong ASEAN, APEC, HiÖp ®Þnh ViÖt – Mü. §¬n cö nh­ trong HiÖp ®Þnh ViÖt – Mü, nh÷ng cam kÕt cña ta vÒ lÜnh vùc nµy t­¬ng ®èi cô thÓ vµ chi tiÕt, trong ®ã chØ cã nh÷ng dÞch vô liªn quan ®Õn søc khoÎ ®­îc thùc hiÖn vµo n¨m 2002, cßn l¹i ®Òu sau n¨m 2004 ®Õn 2008. Nh×n chung, n­íc ta sÏ tõng b­íc më cöa thÞ tr­êng vµ dµnh ®èi xö b×nh ®¼ng ®èi víi c¸c dÞch vô cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. 1.2.4 VÒ ®Çu t­ XÐt vÒ mÆt tæng thÓ, ViÖt Nam ®· cam kÕt vÒ më cöa thÞ tr­êng cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ®Çu t­, kinh doanh t¹i n­íc ta, ®ång thêi thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸ ®èi víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, tiÕn tíi dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi quy chÕ ®·i ngé quèc gia. 1.2.5 VÒ së h÷u trÝ tuÖ Nh÷ng cam kÕt cña ViÖt Nam dùa c¨n b¶n trªn c¸c nguyªn t¾c cña HiÖp ®Þnh TRIPS vµ c¸c c«ng ­íc cña WIPO. Theo ®ã, chóng ta sÏ ph¶i t«n träng b¶n quyÒn t¸c gi¶, b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ, th­¬ng hiÖu, thiÕt kÕ, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, gièng vËt nu«i c©y trång... 1.2.6 VÒ c«ng khai ho¸ ViÖt Nam theo cam kÕt ph¶i c«ng khai ho¸ c¸c chÝnh s¸ch, luËt lÖ vµ quy ®Þnh vÒ chÕ ®é th­¬ng m¹i, thñ tôc hµnh chÝnh cã liªn quan vµ b¶o ®¶m cho mäi ng­êi cã thÓ tiÕp cËn mét c¸ch thuËn lîi vµ dÔ dµng víi c¸c th«ng tin ®ã. 2. Th¸ch thøc cña ngµnh thÐp ViÖt Nam trong viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt héi nhËp Ngµnh c«ng nghiÖp thÐp thÕ giíi hiÖn nay cã mét ®Æc ®iÓm chung lµ d­ thõa c«ng suÊt trong khi gi¸ t¨ng cao do gi¸ nguyªn liÖu t¨ng. Møc d­ thõa thÐp hµng ho¸ trªn thÕ giíi nghiªm träng ®Õn møc c¸c n­íc ph¶i lËp hµng rµo b¶o hé, thËm chÝ dÉn ®Õn cuéc chiÕn th­¬ng m¹i vÒ thÐp kh«ng khoan nh­îng gi÷a Mü vµ nhiÒu n­íc kh¸c nh­ EU, NhËt, Trung Quèc. Trong bèi c¶nh ®ã, ngµnh c«ng nghiÖp thÐp cßn non trÎ cña n­íc ta sÏ ®èi mÆt víi nhiÒu th¸ch thøc khi ViÖt Nam ph¶i thùc hiÖn c¸c cam kÕt héi nhËp ®· ký. C¸c khã kh¨n cña ngµnh thÐp nãi riªng vµ c¸c ngµnh hµng kh¸c nãi chung khi thêi h¹n thùc hiÖn cam kÕt héi nhËp ®Õn gÇn chÝnh lµ sù b¶o hé cña nhµ n­íc bÞ níi láng dÇn, tiÕn tíi tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­, c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a hµng ho¸ trong n­íc vµ c¸c n­íc ®· ký cam kÕt... Dùa trªn c¸c néi dung chÝnh trong c¸c cam kÕt héi nhËp ®· ký cña ViÖt Nam ®­îc ®Ò cËp ë phÇn tr­íc, chóng ta cã thÓ dÔ dµng thÊy ®­îc mét sè ¸p lùc héi nhËp lín ®èi víi ngµnh thÐp ViÖt Nam. B¶ng 8: ThuÕ suÊt c¸c lo¹i thÐp cña ASEAN vµo ViÖt Nam sÏ gi¶m dÇn ®Ó ®¹t møc tõ 0 - 5% vµo n¨m 2006 §¬n vÞ: % N¨m 2000 2001 – 2003 2004 2005 2006 ThÐp dµi 40 20 15 10 5 ThÐp l¸ m¹ kÏm 30 20 15 10 5 èng thÐp hµn 20 20 15 10 5 Nguån: ChÝnh s¸ch b¶o hé ®èi víi ngµnh thÐp trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ – Tæng côc thuÕ Nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, ngµnh thÐp nhËn ®­îc sù b¶o hé rÊt lín tõ phÝa chÝnh phñ víi thuÕ suÊt thÐp nhËp khÈu thÐp lªn tíi 20 - 40% vµ ®Æt phô thu 10%. Tuy nhiªn, theo môc tiªu chung mµ n­íc ta ®· cam kÕt khi gia nhËp Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) lµ cam kÕt gi¶m thuÕ trong viÖc trao ®æi mËu dÞch gi÷a c¸c n­íc trong khu vùc theo khu«n khæ HiÖp ®Þnh thuÕ ­u ®·i cã hiÖu lùc chung (CEPT). Theo ®ã, møc thuÕ vÒ thÐp vµ c¸c s¶n phÈm vÒ thÐp sÏ gi¶m b×nh qu©n tõ 9,9% n¨m 2002 xuèng 4,3% vµo n¨m 2006. Cô thÓ, thuÕ nhËp nhÈu c¸c s¶n phÈm thÐp tõ ASEAN vµo ViÖt Nam sÏ gi¶m dÇn ®Ó ®¹t møc tõ 0 - 5% vµo n¨m 2006. §Õn thêi ®iÓm nµy sÏ kh«ng cßn h¹n chÕ vÒ sè l­îng ®èi víi thÐp nhËp khÈu tõ c¸c n­íc trong khu vùc vµ ®Õn n¨m 2008, c¸c s¶n phÈm thÐp nhËp khÈu tõ c¸c n­íc nµy sÏ kh«ng cßn ¸p dông hµng rµo phi thuÕ quan. Theo dù ®o¸n cña c¸c chuyªn gia cña SEAISI (ViÖn s¾t thÐp §«ng Nam ¸), ®Õn n¨m 2005 thuÕ nhËp khÈu thÐp sÏ cßn 10%. Do ®ã thÐp ASEAN cã thÓ vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam b¸n víi gi¸ c¹nh tranh. §iÒu ®¸ng l­u ý lµ ®Õn n¨m 2006, khi c¸c mÆt hµng cña ASEAN ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i cña AFTA th× tèi thiÓu c¸c mÆt hµng nµy ph¶i cã 40% gi¸ trÞ cã xuÊt xø néi ®Þa. Nh­ng hiÖn nay phÇn lín s¶n phÈm thÐp ViÖt Nam chØ cã 20% gi¸ trÞ néi ®Þa do s¶n xuÊt thÐp cña chóng ta thùc chÊt lµ s¶n xuÊt gia c«ng thÐp tõ nguån nguyªn liÖu nhËp khÈu. Nh­ vËy, thêi gian cña ViÖt Nam ®Ó ®èi phã víi nh÷ng khã kh¨n ®ã kh«ng cßn nhiÒu. Tuy nhiªn, s¾t thÐp tõ c¸c n­íc ASEAN kh«ng ph¶i lµ mèi ®e däa chñ yÕu ®èi víi ngµnh thÐp ViÖt Nam. Nguyªn nh©n lµ do c¸c quèc gia nµy còng míi chØ ph¸t triÓn ngµnh thÐp nªn chi phÝ s¶n xuÊt còng cao nªn hä còng kh«ng v­ît tréi qu¸ so víi chóng ta. Nguy c¬ tiÒm n¨ng ë ®©y chÝnh lµ nguån s¾t thÐp nhËp khÈu tõ Trung Quèc – nhÊt lµ khi n­íc nµy còng ®ang trong t×nh tr¹ng d­ thõa c¸c s¶n phÈm thÐp x©y dùng, thÐp th«ng th­êng víi gi¸ rÊt rÎ. Mét khi chóng ta ¸p dông c¸c cam kÕt trong ASEAN víi Trung Quèc, ngµnh thÐp nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung sÏ gÆp khã kh¨n. Ngµnh c«ng nghiÖp thÐp cña Trung Quèc ®· ®­îc ®Çu t­ ph¸t triÓn tõ kh¸ l©u nªn cã søc canh tranh h¬n nhiÒu. Cã chung ®­êng biªn giíi víi ta, c¸c s¶n phÈm thÐp cña n­íc nµy l¹i cã lîi thÕ vÒ vËn chuyÓn, dÔ nhËp lËu c¸c mÆt hµng thÐp víi gi¸ rÊt rÎ. §Æc biÖt, thö th¸ch lín nhÊt ®èi víi ngµnh thÐp ViÖt Nam lµ khi n­íc ta trë thµnh thµnh viªn cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). N­íc ta ®ang tÝch cùc ®µm ph¸n vµ theo lé tr×nh sÏ gia nhËp tæ chøc nµy vµo n¨m 2005. Lµ mét thµnh viªn ®Çy ®ñ cña WTO, ViÖt Nam sÏ ph¶i tu©n thñ mét lo¹t c¸c quy ®Þnh phøc t¹p cña tæ chøc nµy bao gåm nh÷ng nguyªn t¾c nh­ thùc hiÖn kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a hµng ho¸ - dÞch vô trong n­íc vµ nhËp khÈu, b¶o hé mËu dÞch th«ng qua hµng rµo thuÕ quan (h¹ thuÕ cho c¸c thµnh viªn WTO xuèng 0 – 5%), huû bá chÕ ®é h¹n chÕ nhËp khÈu, chèng trî cÊp xuÊt khÈu... Víi sù b¶o hé cao cña Nhµ n­íc tr­íc kia lµ mét lîi thÕ, liÖu ngµnh thÐp cña ta cã thÓ ®øng v÷ng khi mÊt ®i sù b¶o hé nµy? Bªn c¹nh ®ã, trong khi c¸c hµng rµo thuÕ quan ph¶i h¹ xuèng møc thÊp th× c¸c hµng rµo phi thuÕ quan cña chóng ta còng ph¶i dì bá dÇn, c¸c thñ tôc th«ng quan còng ph¶i ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn ®Ó phï hîp víi c¸c cam kÕt ®· ký. Trong t­¬ng lai, khi lÜnh vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo s¶n xuÊt thÐp t¹i ViÖt Nam ®­îc réng më th× khã kh¨n cña ngµnh thÐp l¹i cµng chÊt chång. Nh­ vËy, víi nh÷ng lé tr×nh ng¾n h¹n kÓ trªn th× vÊn ®Ò nan gi¶i chÝnh lµ liÖu ngµnh thÐp ViÖt Nam cã ®ñ thêi gian vµ tiÒm lùc kinh tÕ cÇn thiÕt ®Ó t¸i c¬ cÊu, ®Ó x©y dùng thµnh ngµnh c«ng nghiÖp träng ®iÓm cña n­íc nhµ víi môc tiªu ®ñ søc c¹nh tranh trong héi nhËp hay kh«ng? Xin cïng t×m hiÓu râ h¬n vÒ bøc tranh toµn c¶nh ngµnh thÐp ViÖt Nam trong ch­¬ng tiÕp theo ®Ó t×m ra lêi gi¶i ®¸p cho nh÷ng b¨n kho¨n ®ã. Ch­¬ng II Ngµnh thÐp ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y I. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ngµnh thÐp ë n­íc ta 1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ngµnh thÐp ë n­íc ta Theo kÕ ho¹ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®Õn 2010, ngµnh thÐp ®­îc x¸c ®Þnh lµ mét trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp träng ®iÓm cña nÒn kinh tÕ n­íc nhµ. TÇm quan träng cña thÐp – vËt t­ thiÕt yÕu trong c¸c ngµnh x©y dùng vµ c«ng nghiÖp – lµ kh«ng thÓ phñ nhËn. VÊn ®Ò ph¸t triÓn ngµnh thÐp hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam theo ®Þnh h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i hãa, ®­a ®Êt n­íc nhanh chãng héi nhËp nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. §iÓm l¹i qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ngµnh thÐp ta cã thÓ thÊy mét c¸ch kh¸i qu¸t h¬n vÒ ngµnh c«ng nghiÖp rÊt quan träng nµy. So víi nhiÒu ngµnh hµng kh¸c, ngµnh thÐp ë ViÖt Nam ®· sím ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta quan t©m vµ ph¸t triÓn. Sau khi hoµ b×nh lËp l¹i trªn miÒn B¾c vµ trong ®iÒu kiÖn ®Êt n­íc cßn bÞ chia c¾t, vµo n¨m 1959 khu liªn hîp Gang thÐp Th¸i Nguyªn víi c«ng suÊt 10 v¹n tÊn/n¨m ®· ®­îc x©y dùng nhê sù gióp ®ì cña Trung Quèc. §Õn n¨m 1963, khu liªn hîp nµy ®· cho ra ®êi mÎ gang ®Çu tiªn, ®¸nh dÊu mét b­íc ngoÆt quan trong trong lÞch sö ph¸t triÓn ngµnh thÐp non trÎ cña n­íc nhµ. Tuy nhiªn do chiÕn tranh vµ khã kh¨n nhiÒu mÆt, m·i 15 n¨m sau khu Gang thÐp Th¸i Nguyªn míi cã s¶n phÈm c¸n. §Õn n¨m 1978, Trung Quèc ngõng c«ng viÖc ë ®©y khiÕn khu liªn hîp ho¹t ®éng trong t×nh tr¹ng dë dang, thiÕu ®ång bé. Nhê sù gióp ®ì cña Céng hoµ d©n chñ §øc, n¨m 1973 ViÖt Nam x©y dùng thªm nhµ m¸y thÐp Gia Sµng c«ng suÊt 50.000 tÊn/n¨m ®Ó bæ sung hoµn thiÖn d©y chuyÒn s¶n xuÊt luyÖn vµ c¸n, ®¶m b¶o c«ng suÊt thiÕt kÕ 10 v¹n tÊn/n¨m cho c¶ khu liªn hîp Gang thÐp Th¸i Nguyªn. Sau khi ®Êt n­íc thèng nhÊt, vµo n¨m 1976 C«ng ty luyÖn kim ®en miÒn Nam ®­îc thµnh lËp trªn c¬ së tiÕp qu¶n c¸c nhµ m¸y luyÖn, c¸n thÐp nhá cña chÕ ®é cò ë thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ Biªn Hoµ víi tæng c«ng xuÊt kho¶ng 80.000 tÊn thÐp c¸n/n¨m. Tõ n¨m 1976 ®Õn n¨m 1989, ngµnh thÐp gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do kinh tÕ ®Êt n­íc l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng. MÆt kh¸c, nguån thÐp nhËp khÈu tõ Liªn X« vµ c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa kh¸c vÉn cßn dåi dµo, v× vËy ngµnh thÐp chØ duy tr× møc s¶n l­îng 40.000 - 85.000 tÊn/ n¨m. Tõ n¨m 1989 - 1995, thùc hiÖn chñ tr­¬ng ®­êng lèi ®æi míi, më cöa cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, ngµnh thÐp ®· kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng khã kh¨n vµ dÇn cã nh÷ng b­íc t¨ng tr­ëng, s¶n l­îng thÐp trong n­íc ®· v­ît ng­ìng cöa 100.000 tÊn/ n¨m. N¨m 1990, khi Liªn X« vµ khèi SEV tan r·, nguån cung øng thÐp cho ViÖt Nam bÞ c¾t gi¶m m¹nh ®· buéc ngµnh thÐp n­íc ta ®øng tr­íc yªu cÇu ph¶i ®Èy m¹nh s¶n xuÊt ®Ó bï vµo sù thiÕu hôt. N¨m 1990, Tæng C«ng ty thÐp ViÖt Nam ra ®êi d­íi sù qu¶n lý cña Bé C«ng nghiÖp ®· thèng nhÊt qu¶n lý ngµnh s¶n xuÊt thÐp quèc doanh trong c¶ n­íc. Tõ ®©y, ngµnh thÐp b¾t ®Çu ph¸t triÓn s«i ®éng, nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ chiÒu s©u vµ liªn doanh víi n­íc ngoµi ®­îc thùc hiÖn. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ t­ nh©n còng ®ua nhau s¶n xuÊt thÐp x©y dùng. S¶n l­îng thÐp c¸n n¨m 1995 t¨ng gÊp 4 lÇn n¨m 1990, ®¹t 450.000 tÊn/n¨m vµ b»ng møc Liªn X« cung cÊp cho n­íc ta h»ng n¨m tr­íc n¨m 1990. Th¸ng 4/1995, Tæng C«ng ty thÐp ViÖt Nam theo m« h×nh Tæng C«ng ty 91 ®­îc thµnh lËp trªn c¬ së hîp nhÊt Tæng C«ng ty thÐp ViÖt Nam cò thuéc Bé C«ng nghiÖp vµ Tæng C«ng ty kim khÝ thuéc Bé Th­¬ng m¹i. Nhê ®ã mµ ngµnh thÐp dÇn ®i vµo ho¹t ®éng cã quy m« vµ tæ chøc h¬n tr­íc. Thêi kú 1996 - 2003, ngµnh thÐp ViÖt Nam vÉn gi÷ ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao, tiÕp tôc ®Çu t­ míi vµ ®Çu t­ chiÒu s©u m¹nh mÏ. HiÖn nay trªn c¶ n­íc cã 20 doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp cã quy m« lín vµ kho¶ng 50 c¬ së s¶n xuÊt t­ nh©n víi tæng c«ng suÊt 4,5 triÖu tÊn thÐp c¸n mçi n¨m. S¶n l­îng thÐp c¸n trong c¶ n­íc n¨m 1999 ®· ®¹t 1,4 triÖu tÊn gÊp h¬n 3 lÇn n¨m 1995 vµ gÊp gÇn 14 lÇn n¨m 1990. N¨m 2002 con sè nµy ®· lªn ®Õn 2,4 triÖu tÊn, t¨ng 20% so víi n¨m 2001. Dù b¸o n¨m nay s¶n l­îng thÐp c¸n toµn ngµnh ®¹t 2,73 triÖu tÊn do mét sè d©y chuyÒn c¸n thÐp hiÖn ®¹i míi ®­îc ®­a vµo ho¹t ®éng. Nh×n chung, ®©y lµ thêi kú ph¸t triÓn m¹nh mÏ nhÊt cña ngµnh víi tèc ®é t¨ng tr­ëng cao qua c¸c n¨m. §ång thêi, lùc l­îng tham gia s¶n xuÊt vµ gia c«ng chÕ biÕn thÐp trong n­íc còng ®­îc ph¸t triÓn réng kh¾p trong nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ. Ngoµi Tæng C«ng ty thÐp ViÖt Nam vµ c¸c c¬ së quèc doanh th× c¸c liªn doanh vµ c¬ së s¶n xuÊt t­ nh©n còng gãp phÇn ®¸ng kÓ trong viÖc n©ng cao s¶n l­îng thÐp x©y dùng toµn ngµnh. Nh­ vËy, víi nh÷ng nç lùc kh«ng ngõng trong hµng chôc n¨m qua, ngµnh thÐp ViÖt Nam ®· tr­ëng thµnh h¬n vÒ nhiÒu mÆt. VÒ c¬ b¶n chóng ta ®· hoµn thµnh viÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ cho s¶n xuÊt. Ngµnh thÐp ViÖt Nam giê ®©y kh«ng chØ cã c¸c c«ng ty quèc doanh, c¸c c¬ së t­ nh©n mµ cßn cã c¸c doanh nghiÖ._., trong thêi gian tíi c¸c c«ng ty trong lÜnh vùc s¶n xuÊt thÐp cÇn chó träng tíi c¸c c«ng viÖc sau: Nghiªn cøu ®Çu t­ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c trung t©m b¸n thÐp, chî thÐp ë c¸c khu vùc truyÒn thèng nh­ t¹i c¸c ®« thÞ lín hoÆc c¸c c¶ng biÓn... C¸c trung t©m nµy sÏ lµ ®Çu mèi b¸n bu«n cho kh¸ch hµng tõ tØnh vÒ lÊy thÐp ph©n phèi cho c¸c hÖ thèng b¸n lÎ. §Çu t­ trang thiÕt bÞ cÇn thiÕt cho c¸c cöa hµng b¸n thÐp lín ®Ó cã ®iÒu kiÖn dÞch vô tèt nh»m thu hót kh¸ch hµng tiªu dïng c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam tuy chÊt l­îng cã thua kÐm n­íc ngoµi song dÞch vô l¹i tèt h¬n. Lu«n t¹o ra t©m lý so s¸nh lµm næi bËt ­u thÕ cña c¸c s¶n phÈm thÐp néi ®Þa so víi hµng nhËp ngo¹i. §©y còng chÝnh lµ yÕu tè quan träng ®Ó thóc ®Èy ngµnh thÐp ph¸t triÓn h¬n n÷a. §Çu t­ trang thiÕt bÞ vËn t¶i (hoÆc thµnh lËp c¸c c«ng ty cæ phÇn dÞch vô vËn t¶i víi c¸c cæ ®«ng chñ yÕu lµ c¸c c¸n bé, c«ng nh©n viªn trong ®¬n vÞ) ®Ó lµm tèt c«ng t¸c dÞch vô thÐp tõ nhµ m¸y ®Õn kho, ®Õn kh¸ch hµng. T¨ng c­êng c«ng t¸c tiªu chuÈn ho¸ dÞch vô vµ qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh tiªu thô vµ b¶o qu¶n n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng dÞch vô. TriÓn khai ¸p dông tiªu chuÈn qu¶n lý chÊt l­îng ISO 9002 cho c¸c doanh nghiÖp l­u th«ng VSC còng nh­ c¸c ®¬n vÞ l­u th«ng kh¸c. §Çu t­ cho qu¶ng c¸o, th«ng tin chi tiÕt vÒ s¶n phÈm ®Õn ng­êi tiªu dïng lµ rÊt cÇn thiÕt. Tæ chøc héi chî, c¸c buæi gÆp mÆt ®¹i lý, kh¸ch hµng... nh»m giíi thiÖu vÒ c¸c mÆt hµng, gióp ng­êi cã nhu cÇu tiªu thô thÐp n¾m b¾t ®­îc th«ng tin vÒ gi¸ c¶, dÞch vô cña c«ng ty. §Ó lµm tèt c«ng t¸c nµy th× cÇn cã sù gióp søc cña c«ng t¸c thu thËp, qu¶n lý vµ xö lý th«ng tin nh­ viÖc lËp c¸c phßng ban chuyªn vÒ m¶ng marketing, giao tÕ c«ng chóng... §©y chÝnh lµ cÇu nèi quan träng gi÷a nhµ s¶n xuÊt, nhµ ph©n phèi vµ ng­êi tiªu dïng. LËp c¸c trang web cËp nhËt vµ qu¶ng c¸o m¹nh trªn m¹ng c¸c th«ng tin vÒ s¶n phÈm vµ danh tiÕng cña c«ng ty. 1.1.5 ChiÕn l­îc ®æi míi c«ng nghÖ Thùc tr¹ng cña thiÕt bÞ kü thuËt trong nhµ m¸y thÐp ë ViÖt Nam nãi chung hiÖn nay lµ ®Òu ®­îc ®Çu t­ tõ vµi chôc n¨m tr­ãc nªn ®Òu cò, l¹c hËu, c«ng suÊt qu¸ nhá, hiÖu qu¶ thÊp kh«ng cã søc c¹nh tranh. Tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ møc ®ång bé, tiªn tiÕn cña trang thiÕt bÞ ®Òu thua kÐm c¸c n­íc kh¸c. V× vËy ®©y lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch buéc ngµnh thÐp ph¶i cã biÖn ph¸p c¶i tiÕn, n©ng cÊp c¸c thiÕt bÞ. X©y dùng kÕ ho¹ch ®Ó tõng b­íc ®æi míi d©y chuyÒn c«ng nghÖ, thay thÕ dÇn c«ng nghÖ cò b»ng c«ng nghÖ míi ®Ó t¨ng n¨ng suÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸. Víi c¸c c«ng ty mµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cßn nhiÒu h¹n chÕ, tr­íc tiªn nªn lùa chän c¸c kh©u quan träng trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt cã ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ s¶n phÈm ®Ó tiÕn hµnh hiÖn ®¹i ho¸ tr­íc. §¶m b¶o thiÕt bÞ ®ång bé, hiÖn ®¹i, ®¹t tr×nh ®é chung trªn thÕ giíi, gi¸ c¶ hîp lý, kÌm theo chuyÓn giao c«ng nghÖ ®Çy ®ñ, dÔ n¾m b¾t, dÔ sö dông. Cã thÓ nhËp vµ sö dông mét sè thiÕt bÞ ®· qua sö dông theo ®óng quy ®Þnh cña Bé Khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng ®Ó tiÕt kiÖm vèn ®Çu t­ song vÉn ®¶m b¶o chØ tiªu kÜ thuËt tiªn tiÕn. Song song víi ®Çu t­, n©ng cÊp trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i lµ ph¶i tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr­êng. Ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó lµm sao võa ®¶m b¶o sù b¾t nhÞp tr×nh ®é khoa häc kü thuËt, võa kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng sinh th¸i. 1.1.6 ChiÕn l­îc con ng­êi CÇn n©ng cao tr×nh ®é, n¨ng lùc kinh doanh, ®iÒu hµnh, qu¶n lý doanh nghiÖp nhÊt lµ cña gi¸m ®èc vµ ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kh¸c. N©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ còng nh­ tr×nh ®é vµ kiÕn thøc vÒ khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ th«ng tin cña ®éi ngò kü thuËt viªn vµ ng­êi ng­êi lao ®éng nh­ khuyÕn khÝch h×nh thøc ®­a ®i ®µo t¹o ë n­íc ngoµi vµ mêi chuyªn gia kÌm cÆp bæ tóc t¹i nhµ m¸y. Con ng­êi lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña ngµnh thÐp, v× vËy c«ng t¸c ®µo t¹o cÇn ®­îc quan t©m trªn hÕt. Chó träng ®Õn nh÷ng s¸ng kiÕn c¶i tiÕn cña ng­êi lao ®éng ë c¸c kh©u kh¸c nhau trong ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. §ång thêi, cÇn cã c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n. §èi víi c¸c c¬ së cò ®ang d­ thõa nhiÒu lao ®éng, cÇn cã biÖn ph¸p s¾p xÕp l¹i, tinh gi¶m biªn chÕ, tiÕn hµnh ®µo t¹o, bæ tóc vµ n©ng cao tr×nh ®é cho sè lao ®éng cßn trong d©y chuyÒn. Më thªm ngµnh nghÒ ®Ó thu hót sè lao ®éng d«i d­, ®ång thêi vÉn ph¶i tuyÓn dông lao ®éng trÎ, khoÎ ®· qua ®µo t¹o ®Ó thay thÕ dÇn líp c¸n bé, c«ng nh©n lín tuæi. 1.1.7 ChiÕn l­îc vèn Vèn lµ vÊn ®Ò ®­îc quan t©m cña c¸c ngµnh nãi chung vµ cña ngµnh thÐp nãi riªng. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp cña ViÖt Nam hiÖn nay hÇu hÕt lµ c¸c doanh nghiÖp quèc doanh, vèn phÇn lín lµ do nhµ n­íc cÊp v× vËy c¸c doanh nghiÖp nµy ®Òu r¬i vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n trong vÊn ®Ò tù chñ vÒ vèn. C¸c doanh nghiÖp t­ nh©n hay liªn doanh th× còng trong t×nh tr¹ng nguån vèn huy ®éng ®­îc thÊp. Do vËy, trªn c¬ së chiÕn l­îc kinh doanh dµi h¹n vµ c¸c môc tiªu tr­íc m¾t mµ mçi c«ng ty trong ngµnh thÐp cÇn x©y dùng chiÕn l­îc huy ®éng vèn cho m×nh. Víi viÖc x©y dùng ®­îc c¸c ph­¬ng ¸n kinh doanh kh¶ thi, c¸c c«ng ty thÐp cã thÓ huy ®éng ®­îc nguån vèn kinh doanh ng¾n vµ trung h¹n tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. Bªn c¹nh ®ã, c¸c c«ng ty nµy cã thÓ ph¸t triÓn theo h­íng liªn doanh liªn kÕt ®Ó tËn dông ®­îc nguån vèn tõ bªn ngoµi. Trong t­¬ng lai, cæ phÇn hãa, ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu lµ mét h­íng ®i më ®Çy triÓn väng ®Ó huy ®éng ®­îc mét nguån vèn rÎ vµ æn ®Þnh, gióp doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp thùc hiÖn nh÷ng dù ¸n kinh doanh lín ®ßi hái thêi gian dµi. 1.1.8 ChiÕn l­îc trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Khi ViÖt Nam héi nhËp m¹nh h¬n vµo nÒn kinh tÕ quèc tÕ, ngµnh thÐp cña ta nãi chung sÏ ph¶i ®èi mÆt víi rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ rñi ro tiÒm Èn. Do vËy, cÇn lËp ra c¸c c¬ quan hoÆc c¸c phßng th«ng tin chuyªn nghiªn cøu nh÷ng cam kÕt héi nhËp cô thÓ cã ¶nh h­ëng ®Õn ngµnh thÐp cña ta, tõ ®ã sÏ cã thÓ t×m ra nh÷ng c¸ch øng phã kÞp thêi. T¹i c¸c c¬ quan ®¹i diÖn th­¬ng m¹i cña ta t¹i n­íc ngoµi nh­ c¸c c¬ quan xóc tiÕn th­¬ng m¹i, nªn lËp riªng c¸c bé phËn chuyªn tr¸ch hoÆc c¸c phßng ban nghiªn cøu vÒ thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu nh»m më réng quan hÖ lµm ¨n. Tr­íc m¾t, th¸ch thøc lín cña ngµnh thÐp ViÖt Nam lµ viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong AFTA theo ®ã thuÕ nhËp nhÈu thÐp sÏ gi¶m xuèng tõ 0 - 5% vµo n¨m 2006. Thêi ®iÓm nµy kh«ng cßn xa nªn viÖc n¾m b¾t ®­îc c¸c th«ng tin thÞ tr­êng thÐp t¹i c¸c quèc gia ASEAN lµ ®Æc biÖt quan träng. Do ®ã, ngµnh thÐp cÇn ®¹i diÖn cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc më c¸c trung t©m th«ng tin hoÆc nghiªn cøu thÞ tr­êng t¹i c¸c quèc gia ®ã. Víi nh÷ng th«ng tin quý gi¸ thu ho¹ch ®­îc vµ ®­îc cung cÊp cËp nhËt th­êng xuyªn, tin r»ng c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp cña ta sÏ dÔ dµng h¬n trong viÖc t×m c¸ch øng phã víi sù c¹nh tranh tõ c¸c n­íc trong khèi, ®Ò ra ®­îc nh÷ng biÖn ph¸p th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi hiÖu qu¶. 1.2 TiÕn tíi hîp t¸c, liªn kÕt víi nhau ®Ó t¹o thÕ vµ lùc cho ngµnh thÐp ViÖt Nam Ngµnh thÐp lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp nÆng ®ßi hái vèn ®Çu t­ lín, thêi gian thu håi vèn kÐo dµi tõ 10 – 15 n¨m. Trong khi ®ã, ngµnh thÐp ViÖt Nam lµ ngµnh kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn bao gåm c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c¸c c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty t­ nh©n... §­¬ng nhiªn lµ viÖc c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp nay lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái vµ cã thÓ nãi c¹nh tranh chÝnh lµ ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn kh«ng chØ trong ngµnh s¶n xuÊt thÐp mµ cßn trong c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c... Tuy nhiªn, c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh thÐp cÇn lu«n ý thøc ®­îc r»ng c¹nh tranh vµ hîp t¸c lµ hai néi dung tuy cã néi hµm kh¸c nhau nh­ng l¹i cã quan hÖ rÊt mËt thiÕt víi nhau. Trong m«i tr­êng c¹nh tranh quèc tÕ hiÖn nay, ®Ó giµnh giËt ®­îc thÞ tr­êng tiªu thô, nhiÒu tr­êng hîp c¸c doanh nghiÖp ph¶i hîp søc l¹i míi ®ñ n¨ng lùc canh tranh ®Ó cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. §Æc biÖt gi¶i ph¸p hîp t¸c nµy rÊt thÝch hîp trong m«i tr­êng c¹nh tranh quèc tÕ hiÖn nay cña ngµnh thÐp khi mµ cung lín h¬n cÇu vµ gi¸ c¶ kh«ng thèng nhÊt, thËm chÝ cã doanh nghiÖp cßn b¸n thÐp d­íi gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng tån kho nh­ trong n¨m 2003. Do ®ã, xin ®Ò nghÞ mét sè h­íng ®i cô thÓ nh­ sau: - Thèng nhÊt gi¸ chung hoÆc khung gi¸ giao ®éng chung cho c¸c s¶n phÈm thÐp ®ång lo¹i, chèng sù chªnh lÖch gi¸ dÉn tíi sù thiÖt h¹i chung khi cuéc chiÕn gi¸ c¶ gi÷a c¸c doanh nghiÖp næ ra. - Nghiªn cøu vµ tiÕn tíi s¸t nhËp hoÆc liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a hai hoÆc nhiÒu c«ng ty nh»m t¹o ra nh÷ng tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh trong lÜnh vùc s¶n xuÊt thÐp t¹i ViÖt Nam. B»ng c¸ch nµy, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tËn dông ®­îc vèn, c«ng nghÖ , tr×nh ®é qu¶n lý cña nhau ®ång thêi ®Èy m¹nh ®­îc s¶n xuÊt, n©ng cao danh tiÕng vµ th­¬ng hiÖu. Nh­ vËy, trong thêi gian tíi ®©y, c¸c doanh nghiÖp trong lÜnh vùc s¶n xuÊt thÐp ViÖt Nam cÇn chó ý ®Õn vÊn ®Ò hîp t¸c, cïng ch¹y tiÕp søc víi nhau thay v× m¹nh ai nÊy ch¹y – mét ®iÓm yÕu phæ biÕn cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Mçi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i nç lùc c¹nh tranh nh­ng ®ång thêi còng s½n sµng hîp t¸c, gióp ®ì c¸c doah nghiÖp kh¸c. NÕu lµm ®­îc ®iÒu ®ã, c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh s¶n xuÊt thÐp n­íc ta sÏ tËn dông ®­îc hai ­u ®iÓm cña c¹nh tranh vµ hîp t¸c: c¹nh tranh ®Ó cã ®­îc s¶n phÈm tèt nhÊt vµ gi¸ h¹ nhÊt (®iÒu kiÖn sèng cña doanh nghiÖp), hîp t¸c ®Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi Tæng C«ng ty thÐp ph¸t triÓn (®iÒu kiÖn sèng cña hÖ thèng doanh nghiÖp). 2. §èi víi Nhµ n­íc Ngµnh thÐp lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp nÆng ®ßi hái vèn ®Çu t­ lín, thêi gian thu håi vèn kÐo dµi hµng chôc n¨m. Trong thêi gian ®ã, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh vµ chi phÝ l·i vay chiÕm tõ 10 – 30% gi¸ thµnh s¶n xuÊt, do ®ã ngµnh thÐp rÊt cÇn sù hç trî cña nhµ n­íc vÒ nhiÒu mÆt ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn v÷ng m¹nh mét khi s¾p ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc mµ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ mang l¹i. 2.1 §Èy m¹nh vÒ c¶i c¸ch c¬ chÕ Nhµ n­íc cÇn kh¼ng ®Þnh chiÕn l­îc ­u tiªn ph¸t triÓn ngµnh thÐp vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc triÓn khai ngay mét sè dù ¸n, tËn dông c¬ héi vÒ thÞ tr­êng hiÖn ®ang cã cña ngµnh thÐp. - ¦u tiªn dµnh vèn ®Çu t­ cho Tæng C«ng ty ThÐp ViÖt Nam ®Ó cho Tæng c«ng ty ph¸t triÓn h¬n vµ cã ®ñ søc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong ngµnh thÐp. §ång thêi, t¹o c¸c ®iÒu kiÖn thÝch hîp nh»m thóc ®Èy sù h×nh thµnh mét hÖ thèng doanh nghiÖp hïng m¹nh hoÆc c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh toµn cÇu trong ngµnh thÐp. - Nhµ n­íc sím ban hµnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch cô thÓ riªng cho ngµnh thÐp, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thÐp: + Cô thÓ ho¸ chÝnh s¸ch b¶o hé cña Nhµ n­íc ®èi víi ngµnh thÐp vµ Tæng C«ng ty thÐp ViÖt Nam nãi riªng tõ nay ®Õn 2006 vµ giai ®o¹n sau 2006. + ChÝnh s¸ch ®Çu t­, tµi chÝnh, qu¶n lý thÞ tr­êng, qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm, b¶o vÖ m«i tr­êng... vµ c¸c chÝnh s¸ch x· héi liªn quan ®Õn ngµnh thÐp cÇn ®­îc liªn tôc ®æi míi theo h­íng thuËn lîi vµ thuËn tiÖn ho¸. + ChÝnh s¸ch thuÕ ph¶i b¶o hé vµ hç trî cho ngµnh thÐp. - Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ gi¸ ®iÖn, gi¸ khÝ thiªn nhiªn, nhiªn liÖu, c­íc vËn t¶i cho ngµnh thÐp (thÊp h¬n gi¸ ¸p dông cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt dÞch vô kh¸c), nhÊt lµ ®¶m b¶o cung cÊp æn ®Þnh, l©u dµi. - Nhµ n­íc cÇn cho phÐp triÓn khai sím c«ng t¸c chuÈn bÞ ®Ó x©y dùng nhµ m¸y thÐp liªn hîp khÐp kÝn quy m« lín 4-5 triÖu tÊn/n¨m. - §Ó ®¶m b¶o m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c doanh nghiÖp, ®Ò nghÞ nhµ n­íc cã c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu ng¨n chÆn lµm hµng gi¶, hµng kÐm chÊt l­îng, nh¸i nh·n m¸c, chèng b¸n ph¸ gi¸. CÇn xem xÐt l¹i møc thuÕ nhËp khÈu nguyªn liÖu ®ang qu¸ cao hiÖn nay ®Ó tr¸nh cho c¸c doanh nghiÖp kh«ng tù chñ vÒ ph«i thÐp ®ì bÞ thiÖt h¹i. - §Èy nhanh ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp thuéc khu vùc nhµ n­íc theo h­íng kiªn quyÕt gi¶i thÓ nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n kh«ng hiÖu qu¶, m¸y mãc qu¸ cò kü, l¹c hËu hoÆc cæ phÇn ho¸, cho thuª, b¸n kho¸n ®Ó Nhµ n­íc cã ®iÒu kiÖn tËp trung vèn vµo mét sè doanh nghiÖp kinh doanh tèt. 2.2 C¸c biÖn ph¸p qu¶n lý nhËp khÈu Tr­íc n¨m 1998, Nhµ n­íc ®· dÇn dÇn më réng quyÒn xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh thÐp, tuy nhiªn vÉn cßn mét sè quy ®Þnh vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Tõ n¨m 1998 trë l¹i ®©y, sau khi chÝnh phñ ban hµnh nghÞ ®Þnh 57/1998/N§ - CP ngµy 31/7/1998 xo¸ bá hoµn toµn c¸c quy ®Þnh vÒ c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh, xuÊt nhËp khÈu cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ th× tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp nÕu cã ®¨ng kÝ ngµnh nghÒ s¶n xuÊt vµ kinh doanh thÐp th× ®Òu cã thÓ tham gia xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp. Nh­ng mÆt tr¸i cña chÝnh s¸ch trªn lµ lµm cho s¶n phÈm thÐp cña ta ®­îc s¶n xuÊt trµn lan víi chÊt l­îng trung b×nh, kh«ng c¹nh tranh ®­îc víi hµng n­íc ngoµi. §Õn nay ®Ó b¶o hé cho ngµnh thÐp trong n­íc, chÝnh phñ ®ang ¸p dông mét sè biÖn ph¸p ®Ó qu¶n lý nhËp khÈu: - Tõ n¨m 1996, nhµ n­íc quy ®Þnh ph¶i cã giÊy phÐp cña Bé Th­¬ng m¹i khi nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm thÐp x©y dùng ®· s¶n xuÊt ®­îc. - Nhµ n­íc khuyÕn khÝch nhËp khÈu nh÷ng chñng lo¹i thÐp trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc b»ng c¸ch kh«ng ®¸nh thuÕ hoÆc ®¸nh víi møc thuÕ thÊp, cßn víi nh÷ng chñng lo¹i thÐp trong n­íc ®· s¶n xuÊt ®­îc th× ®¸nh víi møc thuÕ cao. - Nhµ n­íc ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch s¶n xuÊt thÐp thay thÕ hµng nhËp khÈu th«ng qua biÖn ph¸p ®Çu t­ hoÆc dµnh nh÷ng ­u ®·i nhÊt ®Þnh cho ngµnh thÐp. - Gi¶m thuÕ VAT cho c¸c s¶n phÈm thÐp còng lµ biÖn ph¸p trùc tiÕp lµm gi¶m gi¸ thµnh cña thÐp nh»m h¹n chÕ hµng tõ n­íc ngoµi vµo. Trong thêi gian tíi bªn c¹nh viÖc tiÕp tôc b¶o hé ngµnh s¶n xuÊt thÐp non trÎ cña n­íc nhµ, Nhµ n­íc cÇn nghiªn cøu vµ häc hái thªm mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý nhËp khÈu tinh vi mµ mét sè quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi ®ang ¸p dông nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp hiÖn nay. 2.3 ChÝnh s¸ch thuÕ Trong h¬n mét thËp kØ qua, ViÖt Nam cã nhiÒu chuyÓn biÕn lín c¶ vÒ côc diÖn kinh tÕ lÉn chÝnh trÞ: ChuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ häach ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN; ViÖt Nam dÇn më réng quan hÖ víi c¸c n­íc trong khu vùc còng nh­ trªn thÕ giíi, ®iÒu nµy lµm thay ®æi mét phÇn ®¸ng kÓ t×nh h×nh kinh tÕ trong n­íc. Hµng ho¸ tõ n­íc ngoµi vµo; nh÷ng ¶nh h­ëng cña viÖc tham gia thÞ tr­êng tù do ASEAN, hay viÖc triÓn khai thùc hiÖn c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) vµo n¨m 2005 còng ®· ¶nh h­ëng Ýt nhiÒu ®Õn c¸c ngµnh s¶n xuÊt nãi chung vµ ngµnh s¶n xuÊt thÐp nãi riªng. ChÝnh s¸ch thuÕ quan cña Nhµ n­íc thêi gian qua ®· cã vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh thÐp, gióp ngµnh thÐp n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña m×nh. Tuy nhiªn, tõ nay vµ ®Æc biÖt lµ tõ n¨m 2005, ngµnh thÐp n­íc ta sÏ ph¶i chÞu ¶nh h­ëng cña hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i tù do ho¸ khu vùc ASEAN (AFTA). Trong giai ®o¹n nµy, viÖc cÊm nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm thÐp ®· s¶n xuÊt trong n­íc kh«ng cßn thùc hiÖn ®­îc n÷a. C¸c hµng rµo thuÕ quan sÏ bÞ dì bá, thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu sÏ gi¶m chØ cßn d­íi 20% hoÆc ®Õn 5%. Vµ s¶n phÈm thÐp cña khèi ASEAN ®· b¾t ®Çu c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam. §Ó b¶o hé cho s¶n xuÊt thÐp trong n­íc, c¬ chÕ xuÊt nhËp khÈu thêi kú nµy sÏ ph¶i linh ho¹t h¬n, vÉn ph¶i ®¸nh thuÕ cao ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm tõ nh÷ng n­íc ngoµi khèi ASEAN. V× vËy, VSC ®Ò nghÞ Nhµ n­íc møc thuÕ nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm thÐp tõ c¸c n­íc ngoµi khèi ASEAN lµ tõ 10 – 30% tuú theo chñng lo¹i thÐp cho ®Õn n¨m 2015 sau ®ã sÏ gi¶m dÇn. Bªn c¹nh ®ã, Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc cã chÝnh s¸ch b¶o vÖ s¶n xuÊt thÐp trong n­íc b»ng c¸c chÝnh s¸ch thuÕ hîp lý: thuÕ VAT, thuÕ thu nhËp c«ng ty, thuÕ nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm thÐp, ®ång thêi cã chÝnh s¸ch hç trî xuÊt khÈu thÐp (kÓ c¶ trî gi¸ xuÊt khÈu) trong khu«n khæ mµ c¸c cam kÕt quèc tÕ liªn quan ®Õn héi nhËp cho phÐp. 2.4 Gi¶i ph¸p ®Çu t­ Trong giai ®o¹n tíi, nhiÖm vô cña ngµnh thÐp lµ ®Çu t­ c¶ vÒ c¬ së vËt chÊt, kü thuËt, con ng­êi nªn vèn ®Çu t­ cÇn lµ rÊt lín. Dù kiÕn trong giai ®o¹n ®Çu 2001- 2005, ®Ó ®Çu t­ 9 dù ¸n th× toµn ngµnh thÐp cÇn ®Õn kho¶ng 1.400 triÖu USD. Giai ®o¹n tiÕp theo tõ 2006 - 2010, dù kiÕn ®Çu t­ trùc tiÕp 5 dù ¸n, träng t©m lµ nhµ m¸y thÐp liªn hîp vµ má Th¹ch Khª, nhu cÇu vèn ®Çu t­ ®Õn 2010 lµ 2790 triÖu USD, trong ®ã chñ yÕu lµ vèn do Tæng C«ng ty thÐp ViÖt Nam tù thu xÕp vµ vèn hç trî cña Nhµ n­íc. Do ®ã, Nhµ n­íc cÇn cã biÖn ph¸p qu¶n lý chÆt chÏ viÖc ®Çu t­ x©y dùng c¸c nhµ m¸y thÐp míi trong c¶ n­íc (nhÊt lµ trong xu thÕ ph©n cÊp m¹nh mÏ ®èi víi viÖc duyÖt dù ¸n, cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n, cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ cho c¸c tØnh, c¸c ban qu¶n lý KCN) nh»m ®¶m b¶o ph¸t triÓn ®óng quy ho¹ch, tËp trung vèn cho c¸c dù ¸n träng ®iÓm, kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®Çu t­ tù ph¸t, mÊt c©n ®èi, ph¸t triÓn qu¸ møc h¹ nguån, võa kh«ng khai th¸c ®­îc c¸c nguån lùc trong n­íc, võa phô thuéc vµo nguyªn liÖu nhËp khÈu. Nªn khuyÕn khÝch c¸c dù ¸n s¶n xuÊt ph«i, s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm thÐp xuÊt khÈu vµ thÐp cã chÊt l­îng cao. Riªng ®èi víi thÐp ®Æc biÖt phôc vô nhu cÇu quèc phßng vµ chÕ t¹o c¬ khÝ, nªn giao cho Bé Quèc phßng lµm chñ ®Çu t­ vµ kh«ng ®Æt qu¸ cao tiªu chuÈn vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ ®¬n thuÇn. Vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn ngµnh thÐp lµ rÊt lín, ch¾c lµ ph¶i tr«ng chê nhiÒu vµo c¸c nguån vèn n­íc ngoµi, tù b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp kh«ng ®ñ søc lo. V× vËy, Nhµ n­íc cÇn b¶o l·nh viÖc vay vèn n­íc ngoµi, hç trî tiÒn ®Æt cäc ®èi víi viÖc vay mua s¾m thiÕt bÞ cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ hoÆc cho vay vèn víi l·i suÊt ­u ®·i trong thêi gian dµi ®Ó doanh nghiÖp yªn t©m ph¸t triÓn s¶n xuÊt. 2.5 ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ Sù c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng cµng gay g¾t th× nhu cÇu vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cµng lín, trong khi ®ã nguån vèn do ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp th× h¹n hÑp, ®ßi hái c¸c nhµ ®Çu t­ ph¶i huy ®éng mét phÇn lín vèn tõ bªn ngoµi; vay ng¾n h¹n ng©n hµng, vay Tæng C«ng ty, vay tõ c¸c tæ chøc kh¸c. Nh­ng do ë n­íc ta thÞ tr­êng vèn ch­a ph¸t triÓn m¹nh mÏ nªn c¸c doanh nghiÖp ®a sè ph¶i vay tõ Ng©n hµng. §èi víi mét ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng cã l·i cao nh­ ngµnh thÐp, nÕu vay ng©n hµng th× cÇn cã sù c©n ®èi gi÷a l·i ph¶i tr¶ vµ lîi nhuËn thu ®­îc. Ngµnh thÐp l¹i cã ®Æc ®iÓm lµ thu håi vèn l¹i chËm nªn nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch l·i suÊt hîp lÝ ®Ó cho ngµnh thÐp t¨ng vèn vay cña m×nh mµ ho¹t ®éng kinh doanh vÉn cã l·i. Nhµ n­íc còng nªn ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc cho vay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp quèc doanh nãi riªng vµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp nãi chung. §èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc VSC th× kh«ng cÇn ph¶i th«ng qua sù b¶o l·nh cña VSC mµ vÉn ®­îc vay. Mét vÊn ®Ò ®Æt ra n÷a lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp lµ nh÷ng c¬ së ph¶i nhËp khÈu nguyªn liÖu tõ n­íc ngoµi vµ lµ ®¬n vÞ kh«ng thu ngo¹i tÖ nªn hä ph¶i mua ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu nguyªn liÖu. V× vËy sù biÕn ®éng tØ gi¸ cã t¸c ®éng ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp. Sù chªnh lÖch tû gi¸ khi mua nguyªn liÖu ®Çu vµo ®Õn khi cã s¶n phÈm b¸n ra ¶nh h­ëng kh«ng Ýt ®Õn lîi nhuËn cña nhµ s¶n xuÊt. Nhµ n­íc nªn cã ­u ®·i riªng ®èi víi ngµnh thÐp khi cã nh÷ng biÕn ®éng nh­ thÕ x¶y ra ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých cho nh÷ng c«ng ty s¶n xuÊt thÐp trong n­íc. KÕt luËn Ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thÐp cña ViÖt Nam tuy cßn non trÎ nh­ng lµ mét ngµnh s¶n xuÊt quan träng cña nÒn kinh tÕ n­íc nhµ. Trong nh÷ng n¨m qua, thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ cña §¶ng vµ nhµ n­íc, ngµnh thÐp ®· cã nh÷ng b­íc t¨ng tr­ëng tèt, ®¸p øng ®­îc phÇn lín nhu cÇu thÐp x©y dùng cña ®Êt n­íc vµ xuÊt khÈu ®­îc mét phÇn sang c¸c thÞ tr­êng trong khu vùc. Ngµy nay, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· vµ ®ang t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam tiÕp thu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ ph­¬ng thøc qu¶n lý tiªn tiÕn cña thÕ giíi ¸p dông vµo nÒn kinh tÕ n­íc nhµ, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ trong chõng mùc nµo ®ã ®· thùc hiÖn ®­îc sù ®i t¾t ®ãn ®Çu trong mét sè ngµnh kinh tÕ. Nhê thÕ mµ ngµnh thÐp ViÖt Nam nãi riªng vµ c¸c ngµnh hµng kh¸c nãi chung cã ®iÒu kiÖn tham gia ngµy cµng tÝch cùc h¬n vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, më ra nhiÒu c¬ héi mµ qu¸ tr×nh nµy mang l¹i. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña viÖc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ th× chóng ta còng ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu th¸ch thøc khi hoµ vµo dßng ch¶y chung cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Trong bèi c¶nh thùc hiÖn c¸c cam kÕt héi nhËp cña ViÖt Nam, viÖc c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp trong n­íc víi nhau vµ víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. T¹i ViÖt Nam, nÒn kinh tÕ cña ta vÉn ë tr×nh ®é thÊp, ®ang trong thêi kú chuyÓn ®æi vµ cßn nhiÒu h¹n chÕ nh­ chÊt l­îng nh©n c«ng thÊp, thiÕu th«ng tin cËp nhËt, kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm...nªn gÆp ph¶i kh«ng Ýt rñi ro trong qu¸ tr×nh nµy. H¬n n÷a, ngµnh thÐp cña ta vÉn cßn béc lé nhiÒu yÕu kÐm nh­ t×nh tr¹ng ph¸t triÓn mÊt c©n ®èi vµ cßn phô thuéc rÊt lín vµo nguån thÐp cao cÊp vµ nguyªn liÖu nhËp khÈu. §Ó tõng b­íc gi¶m bít l­îng ngo¹i tÖ dïng cho nhËp khÈu thÐp vµ x©y dùng ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ®ñ søc c¹nh tranh khi héi nhËp víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi, chóng ta cÇn ph¶i v¹ch ra nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nh»m th¸o gì nh÷ng khã kh¨n ®ang gÆp ph¶i vµ dÇn n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh s¶n xuÊt thÐp ViÖt Nam. Víi nh÷ng gi¶i ph¸p ®ang ®­îc nghiªn cøu vµ triÓn khai thùc hiÖn, hy väng ngµnh thÐp ViÖt Nam sÏ sím v­ît qua nh÷ng khã kh¨n h¹n chÕ ban ®Çu ®Ó v­¬n tíi x©y dùng mét ngµnh c«ng nghiÖp thÐp lín m¹nh, ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi khi mµ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ang diÔn ra s«i ®éng kh¾p toµn cÇu. Tãm l¹i, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét xu thÕ cÇn thiÕt vµ tÊt yÕu ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ toµn cÇu nãi chung. §©y còng lµ mét qu¸ tr×nh ®an xen cña nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc, lµ sù tæng hoµ cña nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc ®èi víi nÒn kinh tÕ mçi quèc gia khi tham gia vµo qu¸ tr×nh nµy. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ nh÷ng doanh nghiÖp trong ngµnh s¶n xuÊt thÐp cÇn nhËn thøc râ vÒ qu¸ tr×nh nµy, n¾m b¾t kü c¸c cam kÕt vµ lé tr×nh tr×nh héi nhËp ®Ó chuÈn bÞ vµo cuéc mét c¸ch chñ ®éng, tËn dông ®­îc tèt c¸c c¬ héi vµ gi¶m thiÓu ®­îc nh÷ng rñi ro. Tµi liÖu tham kh¶o “World steel in figures” by International Iron & Steel Institute - Edition 2003 “The Challenges of the Steel Industry” – Text of the speech given by Mr Ian Christmas, Secretary General, IISI at the ILAFA- 44 on 4 November 2003, in Rio de Janeiro, Brazil “Steel Statistical Yearbook 2003” by South East Asia Iron & Steel Institute Gi¸o tr×nh “Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ” – Tr­êng ®¹i häc Ngo¹i th­¬ng V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø IX Quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thÐp ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 - Tæng c«ng ty thÐp ViÖt Nam 12/2000 B¸o c¸o t×nh h×nh s¶n xuÊt cña ngµnh thÐp ViÖt Nam - Tæng c«ng ty thÐp ViÖt Nam 12/2002 ChiÕn l­îc c«ng nghiÖp ViÖt Nam nh×n nhËn trong tiÕn tr×nh gia nhËp WTO - Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn HiÖp Quèc 1999 cña Bé th­¬ng m¹i ChÝnh s¸ch b¶o hé ®èi víi ngµnh thÐp trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ - Tæng côc thuÕ QuyÕt ®Þnh sè 134/2001/Q§ -TTg cña Thñ t­íng PhÝnh phñ vÒ “Phª duyÖt quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh thÐp ®Õn 2010” NghÞ quyÕt sè 07 – NQ/TW ngµy 27/11/2001 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ “Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ” ChØ thÞ sè 32/1998/DT-TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ C«ng t¸c quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Õn 2010 Tµi liÖu Héi nghÞ toµn quèc qu¸n triÖt vµ vµ thùc hiÖn NghÞ quyÕt sè 07 – NQ/TW cña Bé ChÝnh trÞ vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ – Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia ViÖt Nam héi nhËp kinh tÕ trong xu thÕ toµn cÇu ho¸: VÊn ®Ò vµ gi¶i ph¸p – Vô hîp t¸c kinh tÕ ®a ph­¬ng, Bé ngo¹i giao 2002 Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN vµ tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam - NguyÔn Xu©n Th¾ng, Nxb. Thèng kª Mét sè xu h­íng ph¸t triÓn chñ yÕu hiÖn nay cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi – NXB Khoa häc x· héi 2003 Lùa chän quy tr×nh phï hîp nhÊt cho ngµnh s¶n xuÊt thÐp cña ViÖt Nam – Tæ chøc JICA NhËt B¶n Dù b¸o kinh tÕ thÕ giíi – Bé Th­¬ng m¹i (2003) Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam – TS. L­u §¹t ThuyÕt, Nxb. chÝnh trÞ quèc gia 2003 Niªn gi¸m Thèng kª - Tæng côc Thèng kª - 1991, 2001, 2002 B¸o c¸o ph¸t triÓn ViÖt Nam 2002 – Ng©n hµng thÕ giíi t¹i ViÖt Nam B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c ®Çu t­ ph¸t triÓn n¨m 2001 vµ ph­¬ng h­íng nhiÖm vô n¨m 2002- Phßng KH§T – Tæng c«ng ty thÐp ViÖt Nam Sè liÖu thèng kª kinh tÕ – x· héi cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi – Nxb. Thèng kª T¹p chÝ “ ChiÕn l­îc chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp” (c¸c sè n¨m 2002 – 2003) T¹p chÝ “Kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng” ( c¸c sè n¨m 2003) Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam (c¸c sè n¨m 2003) Th«ng tin Kinh tÕ – X· héi (c¸c sè n¨m 2003) §Çu t­ (c¸c sè n¨m 2003) C¸c website: Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t VSC (Viet Nam Steel Cooporation): Tæng C«ng ty thÐp ViÖt Nam IISI (International Iron & Steel Institute): ViÖn s¾t thÐp thÕ giíi SEAISI (South East Asia Iron & Steel Institute): ViÖn s¾t thÐp §«ng Nam ¸ JISF (Japan Iron & Steel Federation): HiÖp héi s¾t thÐp NhËt B¶n OECD (Organization for Economic Cooperation and Development): Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ASEAN (Association of South - East Asian Nations): HiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ EU (European Union): Liªn minh Ch©u ¢u WTO (World Trade Organization): Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi AFTA (Asian Free Trade Area): Khu vùc mËu dÞch tù do Ch©u ¸ NAFTA (North American Free Trade Agreement): HiÖp ®Þnh tù do mËu dÞch B¾c Mü CIS (Commonwealth of Independent States): Céng ®ång c¸c quèc gia ®éc lËp ( gåm 12 N­íc Liªn X« cò) FDI (Foreign Direct Investment): §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. ODA (Oficial Development Assistant): ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc CEPT (Common Effective Preference Tariff): B¶ng thuÕ quan ­u ®·i cã hiÖu lùc chung VAT (Value Added Tax): ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ISO (International Standard Organization): Tæ chøc tiªu chuÈn quèc tÕ GDP (Gross Domestic Product): Tæng thu nhËp quèc néi Phô lôc B¶ng 1: Dù b¸o s¶n l­îng thÐp th« thÕ giíi ®Õn n¨m 2006 §¬n vÞ: triÖu tÊn Tªn n­íc N¨m 2004 N¨m 2005 N¨m 2006 15 n­íc Ch©u ¢u 162,5 170,0 167,5 C¸c n­íc Ch©u ¢u kh¸c 47,0 50,5 49,5 C¸c n­íc CIS 101,0 103,0 104,5 B¾c Mü 131,5 140,5 140,0 Nam Mü 40,0 42,5 42,0 Ch©u Phi 15,5 16,0 16,0 Trung §«ng 12,5 13,0 13,0 Trung Quèc 152,0 155,0 156,0 NhËt B¶n 97,5 99,5 98,5 C¸c n­íc Ch©u ¸ cßn l¹i 103,2 110,0 109,2 Ch©u §¹i d­¬ng 8,3 8,5 8,8 Toµn thÕ giíi 871,0 908,5 905,0 Nguån: Dù b¸o kinh tÕ thÕ giíi - Bé th­¬ng m¹i ViÖt Nam – 2003 B¶ng 2: Dù b¸o tiªu thô thÐp thµnh phÈm thÕ giíi §¬n vÞ: triÖu tÊn Tªn n­íc N¨m 2004 N¨m 2005 N¨m 2006 15 n­íc Ch©u ¢u 143,5 150,5 148,0 C¸c n­íc Ch©u ¢u kh¸c 34,5 36,5 35,5 C¸c n­íc CIS 47,0 48,0 49,0 B¾c Mü 136,5 147,0 148,0 Nam Mü 27,0 29,0 28,5 Ch©u Phi 16,6 17,0 17,0 Trung §«ng 17,5 18,0 18,0 Trung Quèc 151,0 154,0 155,0 NhËt B¶n 72,0 74,0 74,0 C¸c n­íc Ch©u ¸ cßn l¹i 123,0 130,0 128,0 Ch©u §¹i d­¬ng 6,4 6,5 6,5 Toµn thÕ giíi 775,0 810,5 807,5 *: ¦íc ®¹t Nguån: Dù b¸o kinh tÕ thÕ giíi - Bé th­¬ng m¹i ViÖt Nam – 2003 Nguån: World steel in figures – Edition 2003 (ISII – ViÖn s¾t thÐp thÕ giíi) B¶ng 3: T×nh h×nh nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm thÐp ë ViÖt Nam tõ 1995 - 2002 §¬n vÞ: ngµn tÊn N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 S¶n l­îng 480 900 1050 1150 1300 1400 1664 1831 CÇu 1100 1400 1700 2100 2300 2500 2730 3000 Nguån: Thèng kª cña Tæng côc H¶i quan tõ n¨m 1995 - 2002 B¶ng 4: Danh môc c¸c dù ¸n ®Çu t­ thêi kú 2001 – 2005 Tªn dù ¸n H×nh thøc C«ng suÊt dù kiÕn (1000t/n) MÆt hµng s¶n xuÊt TiÕn ®é vµ ®Þa ®iÓm ¦íc vèn ®Çu t­ (triÖu USD) 1 §Çu t­ chiÒu s©u c¶i t¹o, n©ng cÊp c¸c c¬ së hiÖn cã ë C«ng ty GTTN, C«ng ty ThÐp MiÒn Nam, §µ N½ng Tù ®Çu t­, cã sù gióp ®ì cña Trung Quèc æn ®Þnh c«ng suÊt ph«i: 500 c¸n: 700 ThÐp h×nh, thÐp trßn vµ d©y cuén 2000-2002 t¹i c¸c c¬ së hiÖn cã Tæng sè kho¶ng 50 2 Nhµ m¸y thÐp Phó Mü Tù ®Çu t­ Ph«i 500 C¸n 300 Ph«i thÐp ThÐp trßn vµ d©y 2001-2005 Bµ RÞa – Vòng Tµu 140 3 Më réng Gang thÐp Th¸i Nguyªn (giai ®o¹n 2) Tù ®Çu t­ Ph«i 300 C¸n 250 ThÐp h×nh thÐp trßn 2002-2005 Th¸i Nguyªn 150 4 Nhµ m¸y thÐp C¸n nguéi Tù ®Çu t­ B­íc1: 250 B­íc2: 200 B¨ng cuén c¸n nguéi, t«n m¹ 2000-2005 phÝa Nam 180 5 Nhµ m¸y ph«i thÐp phÝa B¾c Tù ®Çu t­ hoÆc liªn doanh Ph«i 500 Ph«i thÐp vu«ng 2000-2005 Qu¶ng Ninh hoÆc H¶i Phßng 100 6 Nhµ m¸y c¸n tÊm nãng (giai ®o¹n ®Çu cña nhµ m¸y thÐp liªn hîp) Tù ®Çu t­ hoÆc liªn doanh 1000 B¨ng cuén c¸n nãng 2002-20058 300 7 C¶ng quèc tÕ ThÞ V¶i Liªn doanh C¶ng ngµnh thÐp 2002-2005 56 8 Khai th¸c má Quý Xa Tù ®Çu t­ (hoÆc liªn doanh nÕu cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu) 1000 QuÆng s¾t 2004-2005 30 9 Nhµ m¸y s¾t xèp Liªn doanh 1200 S¾t xèp ®ãng b¸nh nãng 2001-2005 350 10 TiÕn hµnh chuÈn bÞ ®Çu t­ c¸c dù ¸n: s¾t Th¹ch Khª, Nhµ m¸y thÐp liªn hîp khÐp kÝn 2003-2005 50 Céng 1406 Nguån: Quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thÐp ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 B¶ng 5: Dù kiÕn c«ng suÊt t¨ng thªm vµ s¶n l­îng bè trÝ ë thêi ®iÓm n¨m 2005 S¶n phÈm N¨m 2000 N¨m 2005 C«ng suÊt thiÕt bÞ (1000 t/n) S¶n l­îng (1000t) C«ng suÊt thiÕt bÞ (1000t/n) S¶n l­îng dù kiÕn (1000t) 1. S¾t xèp (HBI) - - 1200 1000 2. Ph«i thÐp (billet) 500 350 1800 1200 3. ThÐp c¸n nãng - S¶n phÈm dµi (thÐp h×nh vµ thÐp trßn) - S¶n phÈm dÑt (thÐp tÊm, l¸, cuén) 2.500 2.500 - 1.400 1.400 - 4.000 3.000 1.000 2.600 2.000 600 4. ThÐp c¸n nguéi - - 450 250 5. S¶n phÈm gia c«ng sau c¸n 500 350 600 500 Tæng céng: -ThÐp c¸n nãng - S¶n phÈm cuèi cïng - Tû lÖ ®¸p øng nhu cÇu 2.500 3.000 1.400 1.750 70% 4.000 4.000 2.600 2.700 69,2% Nguån: Quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thÐp ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 – Tæng c«ng ty thÐp ViÖt Nam 2000 B¶ng 6: C¬ cÊu tæ chøc cña Tæng C«ng ty thÐp ViÖt Nam §ång qu¶n trÞ Tæng gi¸m ®èc Ban kiÓm so¸t C¬ quan v¨n phßng tæng c«ng ty C¤NG TY GANG THÐP TH¸i NGUY£N C¤NG TY THÐP MIÒN NAM C¤NG TY THÐP §µ N½NG C¤NG TY Vl CHÞU LöA & KHAI TH¸C §ÊT SÐT TRóC TH¤N C¤NG TY C¥ §iÖn luyÖn kim C«ng ty kim khÝ hµ néi C«ng ty kim khÝ tp.hcm C«ng ty kim khÝ h¶i phßng C«ng ty kim khÝ b¾c th¸i C«ng ty kim khÝ qu¶ng ninh C«ng ty kd thÐp vµ vt hµ néi C«ng ty kinh doanh thÐp vµ thiÕt bÞ c«ng nghiÖp C«ng ty kk vµ vtth miÒn trung ViÖn luyÖn kim ®en Tr­êng ®µo t¹o nghÒ luyÖn kim ®en Nguån: Tæng c«ng ty thÐp ViÖt Nam ._.