Ngành thép Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới

Lêi më ®Çu N­íc ta ®ang phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸. ChiÕn l­îc 10 n¨m 2001-2010 lµ ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, t¹o nÒn t¶ng cho mét n­íc c«ng nghiÖp trong giai ®o¹n sau. ChiÕn l­îc 10 n¨m nµy ph¶i h­íng tíi viÖc ®­a ®Êt n­íc ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng, x©y dùng nÒn kinh tÕ tù chñ, chñ ®éng héi nhËp cã hiÖu qu¶ víi kinh tÕ quèc tÕ vµ tiÕp tôc ®æi míi s©u réng h¬n n÷a. Ngµnh thÐp lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp n¨ng then chèt trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ ®Çu vµo cho rÊt nhiÒu c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c. ThÐp ®­îc ®¸nh gi¸ lµ vËt t­ chiÕn l­îc kh«ng thÓ thiÕu cña nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng cã vai trß hÕt søc quan träng trong sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt n­íc. Ngµnh thÐp liªn quan tíi rÊt nhiÒu ngµnh kinh tÕ kh¸c nh­ khai kho¸ng (than, dÇu, khÝ ®èt, quÆng s¾t...), ngµnh ®iÖn...Ngµnh thÐp còng liªn quan tíi c¸c ngµnh sö dông thÐp lµm nguyªn liÖu,vËt t­ ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña m×nh nh­: x©y dùng, chÕ t¹o, ®å gia dông, giao th«ng vËn t¶i... Ngoµi viÖc lµ vËt liÖu trùc tiÕp cho c¸c ngµnh, thÐp cßn cã vai trß gi¸n tiÕp trong viÖc ph¸t triÓn ngµnh n«ng nghiÖp th«ng qua t¸c ®éng vµo ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o m¸y mãc thiÕt bÞ vËt t­ cho n«ng nghiÖp. Mét vai trß quan träng kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn lµ thÐp phôc vô cho c«ng nghiÖp quèc phßng. Ngoµi ra ngµnh thÐp gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho hµng chôc v¹n lao ®éng. Nh­ vËy, thÐp lµ nguån vËt liÖu chÝnh ®Ó s¶n xuÊt c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt vµ t­ liÖu tiªu dïng. Nã cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh cã liªn quan. Trong giai ®o¹n hiÖn nay khi n­íc ta ®ang trong c«ng cuéc CNH-H§H nhu cÇu vÒ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ tèc ®é ®« thÞ ho¸ gia t¨ng m¹nh mÏ th× thÐp trë thµnh vËt liÖu ngµy cµng quan träng vµ phæ biÕn. Trong thêi gian qua thÞ tr­êng thÐp ViÖt Nam còng nh­ thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng lín. Ngµnh thÐp ViÖt Nam ®ang ®øng tr­íc thö th¸ch kh¾c nghiÖt vµ ®· cã dÊu hiÖu ph¸t triÓn kh«ng theo quy ho¹ch, kh«ng tÝnh lîi Ých l©u dµi g©y ¶nh h­ëng nghiªm träng tíi sù ph¸t triÓn tæng thÓ cña ngµnh thÐp. §iÒu nµy cã nguy c¬ lµm l·ng phÝ c¸c nguån lùc ®Çu t­ vµ l©u dµi cã thÓ ¶nh h­ëng m¹nh tíi toµn nÒn kinh tÕ nãi chung. N­íc ta cã tiÒm n¨ng lín vÒ tµi nguyªn kho¸ng s¶n. Cã thÞ tr­êng trong n­íc réng lín, rÊt ®a d¹ng vÒ gang thÐp vµ ®ang ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh. ThÞ tr­êng nµy cßn bao gåm c¶ vïng §«ng Nam ¸ réng lín, nhÊt lµ c¸c n­íc xung quanh kh«ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn gang thÐp nh­ ta. Chóng ta cã kh¶ n¨ng x©y dùng ngµnh gang thÐp tõ th­îng nguån víi nh÷ng d©y chuyÒn s¶n xuÊt khÐp kÝn hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, søc c¹nh tranh m¹nh, vèn ®Çu t­ chÊp nhËn ®­îc. Tuy nhiªn, nh×n vµo thùc tr¹ng ngµnh thÐp hiÖn nay thÊy cßn nhiÒu bÊt cËp tõ c¶ phÝa Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp. HËu qu¶ lµ nh÷ng biÕn ®éng trong thÞ tr­êng gÇn ®©y ®· khiÕn kh«ng Ýt c¸c doanh nghiÖp lao ®ao. T×nh thÕ ngµnh thÐp ViÖt Nam cÇn cã sù ph©n tÝch kü l­ìng. Tr­íc hÕt ph¶i nh×n th¼ng vµo thùc tr¹ng ngµnh thÐp ViÖt Nam ®ang nh­ thÕ nµo. Cã ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu nµo, n¨ng lùc c¹nh tranh ra sao trong thêi ®iÓm hiÖn nay còng nh­ trong t­¬ng lai khi ViÖt Nam tham gia ®Çy ®ñ vµo AFTA, WTO vµ c¸c tæ chøc kh¸c. Còng cÇn ph¶i ph©n tÝch t×nh h×nh khu vùc vµ thÕ giíi, so s¸nh t­¬ng quan víi ViÖt Nam xem c¬ héi cho chóng ta cã cßn kh«ng vµ ph¸t triÓn nh­ thÕ nµo. Trong b¶n th©n c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt Nam còng nªn cã sù ph©n tÝch ®Ó cã sù ph©n bæ hîp lý c¸c nguån lùc ®Çu t­ cho tõng ngµnh c«ng nghiÖp gióp ®Êt n­íc ph¸t triÓn nhanh nh­ng c©n ®èi. Tõ ®ã, Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp cã nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ g× gióp cho ngµnh thÐp ph¸t triÓn vµ héi nhËp quèc tÕ thµnh c«ng. Tõ nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn, mét nghiªn cøu toµn diÖn vµ cã nhËn ®Þnh ®óng ®¾n còng nh­ ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p tæng thÓ vÒ mÆt vÜ m« vµ c¶ vi m« vÒ ngµnh thÐp ViÖt Nam lµ cÇn thiÕt. Bµi kho¸ luËn nµy sÏ gi¶i quyÕt mét phÇn vÊn ®Ò ®ã. Trong khu«n khæ bµi kho¸ luËn sÏ chØ ph©n tÝch s©u vÒ thùc tr¹ng ngµnh thÐp ViÖt Nam, nh÷ng kÕt qu¶, tån t¹i; thuËn lîi còng nh­ khã kh¨n ®Ó tõ ®ã ph©n tÝch kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh thÐp còng nh­ ®­a ra nh÷ng quan ®iÓm ph¸t triÓn cho ngµnh thÐp trong dµi h¹n vµ gi¶i ph¸p cô thÓ cho c¸c doanh nghiÖp. Dùa trªn néi dung ®ã bµi kho¸ luËn ®­îc chia lµm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt Nam Ch­¬ng 2: Ngµnh thÐp ViÖt Nam ®øng tr­íc th¸ch thøc héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi Ch­¬ng 3: Nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh thÐp trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc Nh÷ng ph©n tÝch, nhËn ®Þnh vµ c¸c ý kiÕn nªu ra dùa trªn quan ®iÓm toµn diÖn vµ biÖn chøng vµ cã sù tham kh¶o chän läc tõ c¸c bµi nghiªn cøu tr­íc. Nh÷ng ý kiÕn nµy cßn ch­a ®Çy ®ñ do ch­a tÝnh ®­îc tÊt c¶ c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn mét ngµnh c«ng nghiÖp còng nh­ sù c¹nh tranh vèn ®Çu t­ gi÷a c¸c ngµnh cÇn ®­îc ­u tiªn ph¸t triÓn. Hi väng r»ng sÏ cã nh÷ng nghiªn cøu s©u s¾c vµ toµn diÖn vÒ toµn thÓ ngµnh thÐp còng nh­ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c cña ViÖt Nam ®Ó gióp cã ®­îc ®Þnh h­íng ph¸t triÓn ®óng ®¾n trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. T«i xin göi lêi biÕt ¬n ch©n thµnh tíi c¸c thÇy c« tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng vµ ®Æc biÖt thÇy gi¸o h­íng dÉn PGS. TS. Lª §×nh T­êng ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh kho¸ luËn nµy. Ch­¬ng 1: qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp thÐp viÖt nam LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ngµnh thÐp ViÖt Nam Ngµnh thÐp ViÖt Nam b¾t ®Çu ®­îc x©y dùng tõ ®Çu nh÷ng n¨m 60, khu Liªn hîp gang thÐp Th¸i Nguyªn do Trung Quèc gióp ®· cho ra lß mÎ gang ®Çu tiªn n¨m 1963. Song do chiÕn tranh vµ khã kh¨n nhiÒu mÆt, 15 n¨m sau khu liªn hîp gang thÐp Th¸i Nguyªn míi cã s¶n phÈm c¸n. N¨m 1975, nhµ m¸y LuyÖn c¸n thÐp Gia Sµng do CHDC §øc gióp ®· ®i vµo s¶n xuÊt. C«ng suÊt thiÕt kÕ cña c¶ khu Liªn hîp gang thÐp Th¸i Nguyªn lªn 10 v¹n tÊn/n¨m. N¨m 1976, khi ®Êt n­íc thèng nhÊt, c«ng ty luyÖn kim ®en MiÒn Nam ®­îc thµnh lËp trªn c¬ së tiÕp qu¶n c¸c nhµ m¸y luyÖn c¸n thÐp mini cña chÕ ®é cò ®Ó l¹i ë thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ Biªn Hoµ, víi c«ng suÊt kho¶ng 80.000 tÊn thÐp c¸n/n¨m. Tõ 1976 – 1989, ngµnh thÐp gÆp nhiÒu khã kh¨n do kinh tÕ ®Êt n­íc khñng ho¶ng vµ nguån thÐp tõ Liªn X« vµ c¸c n­íc XHCN vÉn cßn dåi dµo nªn ngµnh thÐp kh«ng ph¸t triÓn, chØ duy tr× møc s¶n l­îng 40.000- 85.000 tÊn/n¨m. Tõ n¨m 1989- 1995, thùc hiÖn chñ tr­¬ng ®æi míi, cña §¶ng, ngµnh thÐp b¾t ®Çu cã t¨ng tr­ëng, s¶n l­îng thÐp trong n­íc ®· v­ît ng­ìng 100.000 tÊn/n¨m. N¨m 1990, Tæng c«ng ty thÐp ViÖt Nam thuéc Bé C«ng nghiÖp nÆng ®­îc thµnh lËp, thèng nhÊt qu¶n lý ngµnh s¶n xuÊt thÐp trong c¶ n­íc. §©y lµ thêi kú ph¸t triÓn s«i ®éng, nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ chiÒu s©u vµ liªn doanh víi n­íc ngoµi ®­îc thùc hiÖn. C¸c ngµnh vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ®ua nhau lµm thÐp mini. S¶n l­îng thÐp c¸n n¨m 1995 ®· t¨ng gÊp 4 lÇn so víi n¨m 1990, ®¹t 450.000 tÊn/n¨m vµ b»ng møc Liªn X« cung cÊp cho ta hµng n¨m tr­íc 1990. Th¸ng 4/1995, Tæng c«ng ty ThÐp ViÖt Nam theo m« h×nh Tæng c«ng ty 91 ®­îc thµnh lËp trªn c¬ së hîp nhÊt Tæng c«ng ty ThÐp ViÖt Nam thuéc Bé C«ng nghiÖp vµ Tæng c«ng ty Kim khÝ thuéc Bé Th­¬ng m¹i. Thêi kú 1996- 2003: ngµnh thÐp vÉn gi÷ ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao, tiÕp tôc ®­îc ®Çu t­ míi vµ ®Çu t­ chiÒu s©u, ®· x©y dùng vµ ®­a vµo ho¹t ®éng nhiÒu dù ¸n liªn doanh. S¶n l­îng thÐp c¶ n­íc trong n¨m 2002 ®· ®¹t 2,38 triÖu tÊn. §©y lµ thêi kú cã tèc ®é t¨ng s¶n l­îng m¹nh nhÊt. HiÖn nay, lùc l­îng tham gia s¶n xuÊt vµ gia c«ng chÕ biÕn thÐp trong c¶ n­íc rÊt ®a d¹ng, bao gåm nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, ngoµi Tæng c«ng ty thÐp ViÖt Nam vµ c¸c c¬ së quèc doanh thuéc c¸c ngµnh, ®Þa ph­¬ng kh¸c cßn cã c¸c liªn doanh, c¸c c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi vµ c¸c c«ng ty t­ nh©n. 2.T×nh h×nh s¶n xuÊt cña ngµnh thÐp ViÖt Nam Ngµnh thÐp cßn ë ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp Ngµnh thÐp ®­îc ®Çu t­ x©y dùng c¬ së ®Çu tiªn tõ n¨m 1959. H¬n 40 n¨m qua do chiÕn tranh vµ nhiÒu khã kh¨n nªn gÇn ®©y míi ®­îc quan t©m ®Çu t­. Thêi k× tr­íc do c¬ chÕ bao cÊp vµ ®­îc sù gióp ®ì cña Liªn X« vµ c¸c n­íc XHCN, thÐp chØ ®­îc s¶n xuÊt cÇm chõng cßn l¹i ®­îc nhËp khÈu víi gi¸ ­u ®·i. Trong mét thêi gian dµi hÇu nh­ kh«ng ®­îc ®Çu t­ n©ng cÊp vµ ®Çu t­ míi nªn tr×nh ®é hÕt søc l¹c hËu. Tõ khi Liªn X« vµ c¸c n­íc SEV tan r· khã kh¨n diÔn ra trong c¶ n­íc trong ®ã cã ngµnh thÐp. Ph¶i ®Õn nh÷ng n¨m 90 sau khi cã chñ tr­¬ng ®æi míi kinh tÕ ®Êt n­íc ngµnh thÐp míi ®­îc quan t©m. N¨m 1995, Tæng c«ng ty thÐp ®­îc thµnh lËp, ®Õn nay míi ho¹t ®éng ®­îc 8 n¨m, mÆc dï ®· hÕt søc cè g¾ng ®Çu t­ nhiÒu h¹ng môc c«ng tr×nh míi,n©ng cÊp nhiÒu thiÕt bÞ cò song cho ®Õn nay c¸c nhµ m¸y vÉn cßn trong t×nh tr¹ng l¹c hËu nhá bÐ ph©n t¸n, míi ®­îc coi lµ ®ang trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn (trong khi c¸c n­íc trong khu vùc ®· ph¸t triÓn tr­íc ta kho¶ng 10 n¨m nh­ng cã c«ng suÊt lín, vµ c¬ cÊu s¶n phÈm ®Çy ®ñ). Quy m«, n¨ng lùc s¶n xuÊt, c¬ cÊu s¶n phÈm Hiện nay, thép sản xuất trong nước chủ yếu là thép xây dựng, còn các loại thép đặc chủng hầu như phải nhập khẩu. Chỉ tính riêng năm nay, nhu cầu trong nước cần khoảng 5 triệu tấn thép các loại, trong đó sản xuất trong nước mới khoảng 2,73 triệu tấn, phần lớn là thép xây dựng; lượng thép tấm, thép lá, thép chế tạo phải nhập khẩu khoảng 2,3 triệu tấn. MÆt hµng s¶n xuÊt cßn ®¬n ®iÖu, chØ cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm dµi (thÐp thanh trßn, d©y, h×nh nhá cho x©y dùng vµ chÕ biÕn mét sè s¶n phÈm dÑt (t«n m¹, èng hµn, c¾t uèn) vµ gia c«ng s¶n xuÊt èng hµn, t«n m¹ h×nh uèn nguéi,c¾t xÎ... tõ s¶n phÈm dÑt nhËp khÈu. C¸c s¶n phÈm dµi trong n­íc còng phÇn lín ®­îc c¸n tõ ph«i thÐp nhËp khÈu, kh¶ n¨ng tù s¶n xuÊt ph«i trong n­íc cßn nhá bÐ. C¸c lo¹i thÐp dÑt vµ thÐp chÊt l­îng cao ch­a ®­îc ®Çu t­ x©y dùng, ch­a cã c¬ së tËp trung chuyªn s¶n xuÊt thÐp ®Æc biÖt phôc vô chÕ t¹o, c¬ khÝ, quèc phßng mµ chØ s¶n xuÊt ë quy m« nhá t¹i mét sè nhµ m¸y c¬ khÝ vµ mét sè nhµ m¸y cña Tæng c«ng ty thÐp ViÖt Nam. Ch­a cã thiÕt bÞ c¸n nãng, c¸n nguéi ®Ó s¶n xuÊt thÐp tÊm, thÐp l¸. ChÊt l­îng s¶n phÈm thÊp, trõ s¶n phÈm cña khu vùc liªn doanh cã chÊt l­îng kh¸ h¬n. Sù mÊt c©n ®èi trong c¸c lo¹i s¾t thÐp s¶n xuÊt hiÖn nay ®Æt ra cho ngµnh thÐp ph¶i chän mÆt hµng phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng ®Ó ®Çu t­ trong thêi gian tíi. Nhu cÇu thÞ tr­êng ngµy cµng lín vµ ®a d¹ng nh­ng hiÖn nay c¬ cÊu s¶n phÈm ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu. Trong giai ®o¹n 1991-2002 ngµnh thÐp ®· ®¹t ®­îc mét sè kÕt qu¶ nh­ sau: S¶n l­îng thÐp s¶n xuÊt t¨ng nhanh trong thêi kú 1991-1995 (B×nh qu©n 30%/n¨m) vµ tiÕp tôc gia t¨ng ë giai ®o¹n sau 1996-2002. ThÞ tr­êng thÐp ViÖt Nam trong thêi gian tr­íc n¨m 2001 cã nhiÒu biÕn ®éng vµ cã sù mÊt c©n ®èi trong cung cÇu mét sè lo¹i s¾t thÐp. Nh×n chung, c¸c lo¹i thÐp c¸n cung ®Òu ch­a ®¸p øng cÇu. B¶ng 1: S¶n xuÊt vµ tiªu thô thÐp c¸n trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam N¨m S¶n l­îng s¶n xuÊt Tiªu dïng §¸p øng NhËp khÈu 1.000 T % t¨ng 1.000 T % t¨ng (%) 1.000T % % t¨ng NK 1991 149 350 -57.43 201 42.57 1992 196 31.54 540 54.29 -63.70 344 36.30 71.14 1993 243 23.98 800 48.15 -69.63 557 30.38 61.92 1994 280 15.23 990 23.75 -71.72 710 28.28 27.47 1995 450 60.71 1100 11.11 -59.09 650 40.91 -8.45 1996 900 100.00 1400 27.27 -35.71 500 64.29 -23.08 1997 1050 16.67 1700 21.43 -38.24 650 61.76 30.00 1998 1150 9.52 1900 11.76 -39.47 750 60.53 15.38 1999 1270 10.43 2090 10.00 -39.23 820 60.77 9.33 2000 1400 10.24 2300 10.05 -39.13 900 60.87 9.76 Trung b×nh 27.83 21.78 -51.33 48.66 19.35 Nguån: TÝnh to¸n tõ c¸c sè liÖu cña Bé C«ng NghiÖp vµ VSC B¶ng trªn cho thÊy s¶n l­îng thÐp c¸n cña ViÖt nam trong nh÷ng n¨m 90 ®· t¨ng ®¸ng kÓ vÒ tuyÖt ®èi, møc t¨ng trung b×nh hµng n¨m lµ 27,83%. Trong ®ã t¨ng nhanh vµo n¨m 1996 do mét sè liªn doanh nh­ Vinakyoei, VPS, Vinausteel, NatsteelVina, ®­îc ®Çu t­ 1995 vµ cuèi 1996 ®i vµo s¶n xuÊt. Tuy s¶n l­îng s¶n xuÊt t¨ng nh­ng kh«ng ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng mÆc dï nhu cÇu tiªu dïng chØ t¨ng trung b×nh hµng n¨m 21,78%. Nh­ vËy, nh×n tæng thÓ th× trong nh÷ng n¨m 90, viÖc ®Çu t­ cho ngµnh s¶n xuÊt thÐp c¸n thµnh phÈm phôc vô s¶n xuÊt ch­a t­¬ng øng. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong n­íc chØ ®¸p øng trung b×nh 51,33%. §Ó bï ®¾p phÇn thiÕu hôt cho tiªu dïng trong n­íc, thêi gian qua ViÖt nam ®· cho phÐp nhËp khÈu mét khèi l­îng kh¸ lín thÐp c¸n (trung b×nh 48,66%) víi tèc ®é t¨ng nhËp khÈu b×nh qu©n hµng n¨m lµ 19,35%. Tèc ®é t¨ng nhËp khÈu thÐp c¸n cao h¬n tèc ®é t¨ng trung b×nh nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu cña nÒn kinh tÕ ViÖt N¨m 10 n¨m qua lµ 16,78%. Nh­ vËy, nh×n vÒ l©u dµi th× nhËp khÈu thÐp c¸n cho tiªu dïng trong n­íc vÉn tiÕp tôc vµ chiÕm tû lÖ lín. Nh÷ng s¶n phÈm cña c«ng nghiÖp thÐp hiÖn t¹i chØ lµ s¶n phÈm dµi (thanh, d©y, h×nh nhá) dïng cho x©y dùng. Dù b¸o trong n¨m 2003 nhu cÇu thÐp cña c¶ n­íc kho¶ng 5 triÖu tÊn, trong ®ã trong n­íc s¶n xuÊt kho¶ng 2,73 triÖu tÊn chñ yÕu lµ thÐp x©y dùng. Nhu cÇu nhËp khÈu thÐp tÊm, thÐp l¸, thÐp chÕ t¹o kho¶ng 2,3 triÖu tÊn. V× lÏ nµy, thÐp c¸n s¶n xuÊt t¹i ViÖt nam thõa ®èi víi c¸c lo¹i thÐp x©y dùng, chÊt l­îng thÊp nh­ng thiÕu c¸c lo¹i thÐp h×nh, thÐp tÊm, thÐp carbon c­êng ®é thÊp vµ thÐp carbon c­êng ®é cao,... lµ ®Çu vµo cña c¸c ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o, ®ãng tµu, ®ãng toa xe, cÊu kiÖn kim lo¹i. HiÖn t¹i, s¶n l­îng thÐp x©y dùng ®ang tån kho rÊt lín trong khi ®ã mét lo¹t c¸c nhµ m¸y ®ang ®­îc tiÕp tôc x©y dùng. Trong 7 th¸ng ®Çu n¨m c«ng ty HPS lç 7 tû ®ång, SSE lç 20 tû ®ång, thËm chÝ c«ng ty thÐp Ninh B×nh cßn ph¶i rao b¸n nhµ m¸y dï míi x©y dùng. §Õn nay danh s¸ch nhµ m¸y c¸n thÐp ®· lªn ®Õn con sè 28. C«ng suÊt c¸c nhµ m¸y c¸n thÐp kho¶ng 4 triÖu tÊn trong khi nhu cÇu kho¶ng 2,7 triÖu tÊn. C¬ cÊu mÆt hµng s¶n xuÊt trong n­íc kh«ng hîp lý ®· buéc c¸c doanh nghiÖp kinh doanh thÐp mét mÆt ph¶i t×m thÞ tr­êng cho s¶n phÈm thÐp x©y dùng kh«ng chØ trªn thÞ tr­êng ViÖt nam mµ cßn c¶ thÞ tr­êng xuÊt khÈu. MÆt kh¸c, nhËp khÈu thÐp cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c còng buéc ph¶i thùc hiÖn víi yªu cÇu b¶o ®¶m hiÖu qu¶. T×nh h×nh nµy ®Æt ra bµi to¸n ®iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t­ s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng thÐp c¸n cho ngµnh thÐp ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. N¨ng lùc s¶n xuÊt vµ s¶n l­îng thÐp th« cña ViÖt Nam qu¸ nhá bÐ, chØ ®¸p øng ®­îc kho¶ng 15% nhu cÇu ph«i thÐp cho c¸n thÐp x©y dùng th«ng th­êng (s¶n xuÊt kho¶ng 450000 tÊn ph«i /n¨m). Trong ®ã l­îng ph«i s¶n xuÊt tõ lß ®iÖn dïng thÐp phÕ liÖu chiÕm trªn 90%, chØ gÇn 10% ph«i ®­îc s¶n xuÊt tõ quÆng s¾t-gang lß cao ë khu gang thÐp Th¸i Nguyªn. C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a tham gia s¶n xuÊt ph«i thÐp. S¶n xuÊt ph«i tõ quÆng s¾t hÇu nh­ ch­a ph¸t triÓn (Trõ lß cao 100 m3 vµ mét sè h¹ng môc ®Çu t­ do Trung Quèc gióp ®ì ë Th¸i Nguyªn) nªn nguån quÆng s¾t trong n­íc ch­a ®­îc khai th¸c lín, ch­a ®­îc nghiªn cøu s©u. HiÖn t¹i so víi c¸c n­íc trong khu vùc, ViÖt Nam ch­a ®­îc liÖt vµo n­íc cã s¶n xuÊt thÐp v× s¶n l­îng thÐp th« qu¸ thÊp. Trang thiÕt bÞ ngµnh thÐp ViÖt Nam tÝnh ®Õn tr­íc n¨m 2001 ®­îc ph©n bæ thµnh ba khu vùc chÝnh theo b¶ng sau ®©y: B¶ng 2: Ph©n bæ c¸c c¬ së s¶n xuÊt vµ trang thiÕt bÞ kü thuËt ngµnh thÐp ViÖt Nam Khu vùc vµ ®¬n vÞ C«ng suÊt* ChØ tÝnh riªng c¸c nhµ m¸y c¸n thÐp (T/N¨m) §Þa ®iÓm Trang thiÕt bÞ (toµn khu vùc) Tæng Cty ThÐp VN Cty Gang thÐp TN Cty ThÐp MiÒn Nam Cty ThÐp §µ N½ng Cty Kim khÝ MiÒn Trung 760.000 240.000 460.000 40.000 20.000 Th¸i nguyªn Biªn Hoµ §µ N½ng §µ N½ng 2 lß cao cì nhá 100m3 22 lß ®iÖn hå quang cì nhá 6-30t/mÎ 4 m¸y ®óc liªn tôc 5 m¸y c¸n thÐp trßn kiÓu b¸n liªn tôc 7 m¸y c¸n mini thñ c«ng Liªn doanh Vinakyoei VSC-POSCO Vinausteel NatsteelVina ThÐp T©y §« 850.000 240.000 200.000 180.000 110.000 120.000 BR-VT H¶i Phßng H¶i Phßng Th¸i nguyªn CÇn th¬ 2 m¸y c¸n thÐp trßn hiÖn ®¹i liªn tôc. 3 m¸y c¸n thÐp trßn kiÓu b¸n liªn tôc 2 nhµ m¸y s¶n xuÊt èng hµn cì nhá 5 nhµ m¸y s¶n xuÊt t«n m¹ kÏm, m¹ mÇu vµgia c«ng c¾t uèn thÐp tÊm, l¸. Khu vùc kh¸c Kho¶ng 22 DN c¬ së s¶n xuÊt thuéc c«ng nghiÖp ®Þa ph­¬ng vµ NQD, 250 c¬ së t­ nh©n (hé gia ®×nh) 946.000 3-20.000 Trªn kh¾p c¸c ®Þa ph­¬ng c¶ n­íc Gåm hµng tr¨m m¸y c¸n mini vµ hµng chôc d©y chuyÒn gia c«ng thÐp Nguån: C¬ së chung cho viÖc t¸i cÊu tróc chÝnh s¸ch ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ m¸y mãc thiÕt bÞ M¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt thÐp trong nh÷ng c«ng ty cña Tæng c«ng ty thÐp ViÖt Nam tõ nh÷ng n¨m 60,70 ®Õn nay vÉn ®ang ho¹t ®éng (c¸c thiÕt bÞ nµy ®· cò, l¹c hËu, hÕt khÊu hao, Ýt ®­îc ®æi míi hiÖn ®¹i ho¸. C¸c thiÕt bÞ ®­îc ®Çu t­ gÇn ®©y còng chØ thuéc lo¹i trung b×nh c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ hiÖn cã nªn ®· cã nh÷ng thiÕt bÞ luyÖn thÐp, c¸n thÐp cña thÕ giíi, møc ®é tù ®éng ho¸ thÊp. §Õn nay, ngµnh thÐp ®· ®­îc ®Çu t­ vµ ®æi míi, gia c«ng sau c¸n hiÖn ®¹i. Tuy nhiªn nh×n chung c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña toµn ngµnh vÉn d­íi tr×nh ®é trung b×nh tiªn tiÕn cña thÕ giíi. B¶ng 3: So s¸nh mét sè chØ tiªu c¬ b¶n cña ngµnh luyÖn c¸n thÐp ViÖt Nam vµ thÕ giíi ChØ tiªu §¬n vÞ N/M néi ®Þa Liªn doanh ThÕ giíi So s¸nh (%) 1 2 3 4 5 7= 3/5 8=4/5 LuyÖn thÐp Thêi gian nÊu Phót 180 50 360.00 Tiªu dïng thÐp phÕ Kg/tÊn 1250 1100 113.64 Tiªu dïng ®iÖn Kwh/tÊn 900 350 257.14 Tiªu hao ®iÖn cùc Kg/tÊn 8 2 400.00 C¸n thÐp Tèc ®é c¸n* m/s 14 38 110 12.73 34.55 Tiªu hao ph«i tÊn/tÊn 1.11 1.05 1.03 107.77 101.94 Tiªu hao dÇu Kg/tÊn 65 48 25 260.00 192.00 Tiªu hao ®iÖn* Kwh/tÊn 143 142 80 178.75 177.50 Nguån: Qui ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thÐp ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, Metal Bulletin, nhiÒu sè; PhiÕu ®iÒu tra vÒ ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt Nam. Nh×n vµo c¸c chØ tiªu c¬ b¶n cña c¸c c¬ së luyÖn thÐp ViÖt Nam (B¶ng 3) cho thÊy c¸c nhµ m¸y luyÖn thÐp néi ®Þa cña ViÖt nam ®ang ho¹t ®éng trong t×nh tr¹ng c«ng nghÖ rÊt l¹c hËu. ChØ tiªu thêi gian nÊu cao h¬n 360% so víi thÕ giíi. C¸c chØ tiªu tiªu hao thÐp phÕ, ®iÖn vµ ®iÖn cùc ®Òu qu¸ cao, ®Æc biÖt lµ tiªu hao ®iÖn b»ng 257,14% so víi thÕ giíi. Víi c«ng ®o¹n c¸n, c¸c nhµ m¸y néi ®Þa cã tèc ®é c¸n chØ b»ng 12,73% tèc ®é c¸n cña c¸c nhµ m¸y trªn thÕ giíi. C¸c chØ tiªu tiªu hao ®Òu cao h¬n. ®Æc biÖt, chØ tiªu tiªu hao dÇu vµ ®iÖn lµ 260% vµ 178,75% so víi thÕ giíi. T×nh tr¹ng l¹c hËu cña c«ng nghÖ s¶n xuÊt thÐp râ rµng sÏ t¸c ®éng ®éng ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm, chÊt l­îng vµ tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm thÐp Viªt Nam trong t­¬ng lai. Do t×nh tr¹ng c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ l¹c hËu nªn ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt Nam hiÖn nay chØ s¶n xuÊt ®­îc c¸c lo¹i thÐp c¸c bon th«ng th­êng. Mét sè thÐp chÊt l­îng ®­îc s¶n xuÊt nh­ng ch­a thÓ ®¸nh gi¸ thùc sù ®¹t tiªu chuÈn chÊt l­îng nµo. Trong khi ®ã, nhu cÇu thÐp cho mét quèc gia th­êng cÇn ®Õn 60% thÐp x©y dùng vµ kÕt cÊu, thÐp c¸c bon th«ng th­êng chØ cÇn kho¶ng 10%. V× vËy, thÐp s¶n xuÊt trong n­íc hiÖn nay chñ yÕu cung øng cho nhu cÇu x©y dùng c¸c c«ng tr×nh nhá vµ thÞ tr­êng n«ng th«n. KÕt hîp víi b¶ng ph©n bæ c¸c c¬ së s¶n xuÊt vµ trang thiÕt bÞ kü thuËt ngµnh thÐp ViÖt Nam ë trªn ta thÊy ®­îc bøc tranh toµn c¶nh cho thÊy tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ trang bÞ kü thuËt cña ngµnh thÐp ViÖt Nam cßn rÊt nhiÒu ®iÓm tèi. §Ó lµm râ h¬n, xin lÊy vÝ dô c«ng ty Gang thÐp Th¸i Nguyªn. Lµ ®¬n vÞ l©u ®êi nhÊt cña ngµnh thÐp, ®­îc thµnh lËp n¨m 1963. Do t×nh tr¹ng l¹c hËu cña thiÕt bÞ vµ tr×nh ®é h¹n chÕ cña c«ng nh©n nªn trong thêi gian qua, TISCO lu«n n»m trong t×nh tr¹ng thua lç, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra kh«ng tiªu thô ®­îc. N¨ng suÊt lao ®éng thÊp lµ mét vÊn ®Ò quan träng cña c«ng ty, nÕu so s¸nh víi c¸c c«ng ty NhËt B¶n th× s¶n l­îng thÐp trung b×nh cña mét c«ng nh©n c«ng ty Gang thÐp Th¸i Nguyªn thÊp h¬n 15 lÇn cña c«ng nh©n c«ng ty Nippon (NhËt B¶n). V× vËy, TISCO cÇn ph¶i nhanh chãng c¾t gi¶m nh÷ng lao ®éng thiÕu kü n¨ng, kh«ng ®­îc ®µo t¹o l¹i kÞp thêi vµ nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt kh«ng hiÖu qu¶ cÇn ph¶i lo¹i bá. Tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ trang thiÕt bÞ cña toµn ngµnh thÐp còng l¹c h©u t­¬ng tù TISCO. C«ng nghÖ l¹c hËu chiÕm phÇn lín sè trang thiÕt bÞ cña ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt Nam, tËp trung ë c¸c nhµ m¸y ®· tån t¹i l©u n¨m c¶ ë MiÒn b¾c vµ MiÒn Nam. C«ng nghÖ tiªn tiÕn chØ chiÕm tû lÖ nhá, chñ yÕu trong kh©u c¸n cña c¸c nhµ m¸y liªn doanh víi c¸c h·ng NhËt B¶n vµ Hµn Quèc nh­ Vinakyoei, VSC-POSCO, ViÖt ý, Hoµ Ph¸t, ThÐp Ninh B×nh, Phó Mü... Theo sè liÖu ®iªu tra trong n¨m 2000 cho thÊy t×nh h×nh c«ng nghÖ vµ trang thiÕt bÞ cña ngµnh thÐp ViÖt Nam (xem biÓu ®å). Vµ theo Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, ®Õn n¨m 2002 c«ng nghÖ l¹c hËu vÉn chiÕm tíi 63% n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ 53% s¶n l­îng toµn ngµnh thÐp vµ s¶n phÈm thÐp cña ViÖt Nam hiÖn cã gi¸ thµnh kho¶ng 280 USD/tÊn trong khi c¸c n­íc ASEAN cã gi¸ t­¬ng øng lµ 250 USD/tÊn S¬ ®å 1: Tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ cña ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt Nam n¨m 2000 Nguån gèc c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ cña ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt Nam còng cho thÊy møc ®é l¹c hËu. H¬n 33% cã nguån gèc tõ Trung quèc vµ 20% cã nguån gèc tõ Nga vµ c¸c n­íc SNG ®Òu ®­îc ®­a vµo ViÖt Nam c¸ch ®©y kho¶ng 40 - 50 n¨m, møc ®é l¹c h©u kho¶ng 3 - 4 thÕ hÖ. C«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ cña c¸c n­íc thuéc E.U ®­îc ®­a vµo c¸c c¬ së s¶n xuÊt ë MiÒn Nam tr­íc 1975 còng rÊt l¹c hËu. Mét sè c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ tiªn tiÕn vµ trung b×nh ®­îc ®­a vµo th«ng qua con ®­êng liªn doanh chñ yÕu chØ tËp trung ë kh©u h¹ nguån cña ngµnh thÐp. S¬ ®å 2: Nguån gèc c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ cña ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt Nam n¨m 2000 Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm So víi khèi liªn doanh vµ thÕ giíi,chi phÝ s¶n xuÊt cña VSC thuéc lo¹i cao nhÊt. Do c«ng nghÖ kÐm, tiªu hao n¨ng l­îng vµ vËt chÊt ®Çu vµo lín nªn chØ tÝnh riªng phÇn tiªu hao vËt chÊt quy ra tiÒn cña VSC ®· gÊp 2 lÇn so víi thÕ giíi vµ gÊp 1,5 lÇn so víi liªn doanh. Thªm vµo ®ã lùc l­îng lao ®éng cña VSC qu¸ lín vµ bé m¸y hµnh chÝnh cång kÒnh còng lµm gi¸ thµnh 1 tÊn thÐp bÞ ®Èy lªn cao. So víi thÐp cña Nga vµ T©u ©u, gi¸ thÐp cña ViÖt Nam cã gi¸ b¸n cao h¬n tõ 10-14%, cßn so víi liªn doanh th× cao h¬n tõ 4-5% vµ cao h¬n c¸c n­íc trong khu vùc tõ 20-25$/t. Lîi thÕ vÒ gi¸ nghiªng thÐp n­íc ngoµi g©y nªn khã kh¨n lín cho s¶n phÈm thÐp trong n­íc trong cuéc c¹nh tranh ë hiÖn t¹i vµ mét sè n¨m tr­íc m¾t. VÊn ®Ò g¾n liÒn víi cung cÇu s¶n xuÊt trong n­íc cña ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt Nam lµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸. Do nh÷ng bÊt cËp trong kh©u tæ chøc s¶n xuÊt vµ nhËp khÈu ph«i thÐp còng nh­ t×nh tr¹ng trang thiÕt bÞ l¹c h©ô, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp nªn gi¸ thµnh thÐp c¸n s¶n xuÊt trong n­íc hiÖn nay rÊt cao, khã c¹nh tranh víi thÐp nhËp khÈu. HiÖn t¹i c¸c lo¹i thÐp c¸n x©y dùng cung ®· v­ît cÇu nh­ng gi¸ kh¸ cao. Trong n¨m 2000, gi¸ thÐp x©y dùng do c¸c c¬ së ViÖt nam s¶n xuÊt th­êng cao h¬n 10 - 15% so víi gi¸ thÐp nhËp khÈu CIF c¶ng ViÖt Nam tõ Nga vµ c¸c n­íc SNG (tõ 25 - 38 USD/tÊn) vµ cao h¬n gi¸ thÐp nhËp khÈu CIF c¶ng ViÖt nam cña NhËt B¶n, Hµn Quèc vµ c¸c n­íc T©y ¢u kho¶ng 5% ( tõ 10 - 12 USD/tÊn). Nh­ vËy c¹nh tranh vÒ gi¸ ngay trªn thÞ tr­êng ViÖt nam ®· lµ mét bÊt lîi cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp x©y dùng. NÕu trong thêi gian tíi, gi¸ thÐp x©y dùng cña ViÖt Nam gi¶m ®­îc 10 - 15 USD/tÊn th× søc Ðp c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng néi ®Þa sÏ gi¶m, vµ ®iÒu nµy phï hîp víi lé tr×nh lo¹i bá c¸c hµng rµo th­¬ng m¹i theo tho¶ thuËn AFTA. NÕu gi¶m 20 - 25 USD/tÊn th× sÏ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÐp khu vùc vµ thÕ giíi. Theo c¸c chuyªn gia cña VSC th× kh¶ n¨ng nµy chØ ®¹t ®­îc dùa vµo viÖc khÊu hao thÊp hoÆc hÕt khÊu hao cña mét sè c¬ së s¶n xuÊt còng nh­ khi c¸c doanh nghiÖp míi ®Çu t­ s¶n xuÊt ®· tr¶ hÕt nî vay. Cßn c¸c yÕu tè gi¶m gi¸ kh¸c nh­ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m chi phÝ qu¶n lý, t¨ng c«ng suÊt thùc tÕ cña c¸c nhµ m¸y th× ®ßi hái thêi gian dµi h¬n. B¶ng sè liÖu cho thÊy nÕu s¶n xuÊt thÐp c¸n tõ ph«i nhËp khÈu th× c¶ C«ng ty Gang thÐp Th¸i nguyªn lÉn C«ng ty ThÐp MiÒn Nam ®Òu cã gi¸ thµnh thÊp h¬n, chñ yÕu lµ do gi¸ ph«i nhËp khÈu thÊp h¬n s¶n xuÊt trong n­íc. Tuy nhiªn trong n¨m 2003 gi¸ ph«i thÐp nhËp khÈu l¹i t¨ng ®ét biÕn khiÕn viÖc s¶n xuÊt ph«i thÐp trong n­íc thu ®­îc hiÖu qu¶. B¶ng 4: Gi¸ thµnh thÐp c¸n s¶n xuÊt trong n­íc trong n¨m 2000. §¬n vÞ: VND/tÊn ChØ tiªu ThÐp Th¸i nguyªn ThÐp MiÒn Nam Ph«i nhËp khÈu Nguyªn liÖu trong n­íc Ph«i nhËp khÈu Nguyªn liÖu trong n­íc Chi phÝ NVL 2.969.775 3.031.823 2.832.410 2.989.210 Chi phÝ NL, ®éng lùc 213.031 213.031 216.099 216.099 Kh¸u hao TSC§ 142.151 142.151 81.548 81.548 L­¬ng 41.561 41.561 56.720 56.720 BHXH& y tÕ 8.312 8.312 2.061 2.061 Chi phÝ QLý 264.930 264.930 333.023 333.023 GÝa thµnh ph©n x­ëng 3.639.761 3.701.809 3.521.862 3.678.662 GÝa b¸n tèi thiÓu* 3.821.749 3.886.900 3.697.955 3.862.595 GÝa ph«i nhËp khÈu 2.744.000 2.660.000 GÝa ph«i /thái sx 2.800.000 2.800.000 * Gi¸ b¸n tèi thiÓu tÝnh trªn c¬ së chi phÝ tiªu thô vµ l·i b»ng 5% gi¸ thµnh ph©n x­ëng. Nguån: VSC Ph©n bè vµ tæ chøc s¶n xuÊt ViÖc ph©n bè vµ tæ chøc s¶n xuÊt ë trong t×nh tr¹ng manh món, rêi r¹c. HÇu hÕt c¸c c¬ së s¶n xuÊt ®Òu dùa trªn nh÷ng c¬ së vèn cã tõ tr­íc mµ kh«ng ®­îc nghiªn cøu qui ho¹ch tæng thÓ theo yªu cÇu cña c«ng nghÖ ngµnh thÐp ®ã lµ c¸c kh©u ph¶i ®­äc nèi kÕt liªn tôc vµ thuËn lîi vÒ giao th«ng vËn t¶i. C¸c s¬ së s¶n xuÊt cña Tæng c«ng ty ThÐp ViÖt Nam còng tr¶i dµi tõ B¾c vµo Nam trªn c¬ së cña c¸c c¬ së cò. C¸c nhµ m¸y c¸n thÐp liªn doanh th× ®­îc ph©n bæ hîp lý trªn c¬ së nguån nguyªn liÖu vµ yÕu tè ®Çu vµo cho kh©u c¸n vµ tiªu thô thµnh phÈm. Ch¼ng h¹n ba liªn doanh c¸n thÐp lín nhÊt cña ViÖt Nam ®Òu ®Æt ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt t¹i Bµ rÞa-Vòng tµu vµ H¶i Phßng ®Òu gÇn nguån nguyªn liÖu nhËp khÈu vµ gÇn nguån khÝ ®èt nh­ng nÕu xÐt vÒ l©u dµi khi cã nguån nguyªn liÖu trong n­íc th× ®Þa ®iÓm nµy béc lé h¹n chÕ. §èi víi khu vùc c«ng nghiÖp thÐp ®Þa ph­¬ng vµ ngoµi quèc doanh th× ph©n bæ hÕt søc tuú tiÖn. ViÖc ph©n bæ hÕt søc tuú tiÖn c¸c c¬ së s¶n xuÊt ngµnh thÐp ®· vi ph¹m nguyªn t¾c kü thuËt tæng thÓ cña s¶n xuÊt thÐp. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña ngµnh s¶n xuÊt thÐp, c¸c c¬ së s¶n xuÊt thuéc c¸c kh©u kh¸c nhau cÇn bè trÝ trªn cïng mét ®Þa ®iÓm, c¸c kh©u s¶n xuÊt ph¶i kÕ tôc liªn tiÕp ®Ó t¹o ra s¶n phÈm cuèi cïng. SÏ lµ kh«ng hiÖu qu¶ vµ kÐm tÝnh c¹nh tranh nÕu s¶n xuÊt thÐp tÊm ë c¸c c¬ së phÝa B¾c, lµm nguéi vµ cøng l¹i, vËn chuyÓn hµng ngh×n km tíi c¸c c¬ së c¸n nãng ë phÝa Nam. §Çu t­ s¶n xuÊt ph«i vµ c¸n thÐp §Çu t­ s¶n xuÊt thÐp ë ViÖt Nam mÊt c©n ®èi nghiªm träng gi÷a n¨ng lùc s¶n xuÊt ph«i vµ c¸n thÐp. Theo tµi liÖu cña hiÖp héi thÐp ViÖt Nam, hiÖn tæng c«ng suÊt cña c¸c nhµ m¸y thÐp ®· ®¹t gÇn 5 triÖu tÊn/n¨m, v­ît nhu cÇu sö dông tíi 80%. N¨m 2002, c¸c nhµ m¸y b×nh qu©n ho¹t ®éng 60% c«ng suÊt, nh­ng s¶n l­îng vÉn ®¹t kho¶ng 2,8 triÖu tÊn. Tuy nhiªn, s¶n l­îng ph«i s¶n xuÊt trong n­íc ®¹t gÇn 500.000 tÊn/n¨m, ®¸p øng kho¶ng 15% nhu cÇu. Tøc ngµnh thÐp ph¸t triÓn víi tèc ®é phi n­íc ®¹i trªn ®«i ch©n phô thuéc tíi 80% vµo ng­êi kh¸c.Trong khi ®ã, nhu cÇu ph«i thÐp cho c¸c c¬ së c¸n thÐp cña tÊt c¶ c¸c khu vùc ®Òu t¨ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®Én ®Õn sù mÊt c©n ®èi nghiªm träng trong b¶n th©n ngµnh thÐp. Sù mÊt c©n ®èi trªn ®©y tr­íc hÕt lµ do ®Çu t­ vµo kh©u s¶n xuÊt ph«i ®ßi hái vèn lín, thêi gian ®i vµo s¶n xuÊt vµ hiÖu suÊt thu håi vèn thÊp. Mét lý do kh¸c lµ gi¸ trÞ gia t¨ng cña kh©u s¶n xuÊt ph«i thÊp, lîi nhuËn thÊp nªn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong n­íc kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®Çu t­ cßn c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi th× kh«ng muèn ®Çu t­. ChØ hai doanh nghiÖp “bÞ giao tr¸ch nhiÖm” míi ®Çu t­ luyÖn ph«i lµ TISCO vµ SSC (sau cã thªm thÐp miÒn Trung), ®¸p øng ®­îc trªn d­íi 50% nhu cÇu b¶n th©n. Theo c¸c chuyªn gia ph©n tÝch, c¸c dù ¸n luyÖn ph«i ë ViÖt Nam chØ cã thÓ tån t¹i khi g¾n liÒn h¹ch to¸n cïng c¸c dù ¸n c¸n thÐp. NÕu bãc riªng luyÖn ph«i th× lç lµ chÝnh (v× c«ng nghÖ l¹c hËu, quy m« manh món, ch¾p v¸). §· vËy, vèn ®Çu t­ cho luyÖn ph«i ®¾t gÊp bèn lÇn c¸n thÐp. VÒ kinh doanh ®¬n thuÇn, kh«ng mét ®¬n vÞ nµo muèn s¶n xuÊt ph«i. ViÖt Nam b­íc vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nhu cÇu x©y dùng trong ®ã cã thÐp x©y dùng lu«n t¨ng víi tèc ®é rÊt cao. Nhµ n­íc cã chñ tr­¬ng ph¸t triÓn ngµnh nµy nªn ®· ®Æt nh÷ng chÝnh s¸ch b¶o hé hÕt søc “hËu hÜnh”, mong t¹o c¬ héi cho ngµnh “®ñ l«ng, ®ñ c¸nh” tr­íc khi héi nhËp. §ã lµ ®¸nh thuÕ thÐp nhËp khÈu 40% vµ ®Æt 10% phô thu. Víi chÝnh s¸ch b¶o hé trªn, qu¶ thËt ®Çu t­ s¶n xuÊt thÐp lµ hèt b¹c. Thèng kª cña hiÖp héi thÐp cho thÊy, hÇu hÕt c¸c c¬ së c¸n thÐp tõ c«ng nghÖ ch©u ¢u ®Õn thñ c«ng ®Òu l·i lín. C¸c lo¹i h×nh kinh tÕ, c¸c ngµnh, c¸c cÊp v× thÕ h¨m hë lao vµo s¶n xuÊt thÐp c¸n. Thªm vµo ®ã, mÆt hµng ph«i thÐp ®­îc khuyÕn khÝch nhËp khÈu cho s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu ë kh©u c¸n nªn kh«ng ®­îc b¶o hé (thuÕ suÊt 3% sau ®ã t¨ng lªn 7% vµ lªn 10%) v× vËy c¸c nhµ ®Çu t­, kÓ c¶ ®Çu t­ trong n­íc kh«ng cã lîi. Kh¸c víi kh©u s¶n xuÊt ph«i, s¶n phÈm c¸n trong nh÷ng n¨m võa qua nhu cÇu t¨ng cao, chñ yÕu lµ thÐp x©y dùng nªn kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm nhanh. H¬n n÷a, ®Çu t­ vµo kh©u c¸n kh«ng cÇn nguån vèn lín nªn kh«ng chØ c¸c doanh nghiÖp Trung ¦¬ng, c¸c doanh nghiÖp ®Þa ph­¬ng mµ c¶ c¸c c«ng ty t­ nh©n ®Òu cã thÓ ®Çu t­. Thªm vµo ®ã, c¸c c«ng ty n­íc ngoµi còng t×m thÊy lîi thÕ trong kh©u nµy nªn ®· ®Çu t­ nhiÒu d­íi h×nh thøc liªn doanh. TÊt c¶ nh÷ng lý do trªn ®· lµm sai lÖch t×nh h×nh ®Çu t­ s¶n xuÊt gi÷a hai kh©u luyÖn vµ s¶n xuÊt ph«i víi kh©u c¸n thÐp. Theo chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh thÐp ®Õn n¨m 2020, n¨m 2000, ViÖt Nam chØ cÇn 1,9 triÖu tÊn thÐp thanh (thÐp x©y dùng ®¬n gi¶n), ®Õn n¨m 2005 kho¶ng 3,3 triÖu tÊn. Song song lµ l­îng ph«i cã tèc ®é t¨ng tr­ëng 15%/n¨m vµ ®¹t 1,5 triÖu tÊn vµo n¨m 2005. Tuy nhiªn, thùc hiÖn hai chØ tiªu nµy cã hai tèc ®é hoµn toµn kh¸c nhau. Theo biÓu ®å thèng kª cña hiÖp héi thÐp, n¨m 1990 khi chØ cã TISCO vµ SSC hµng n¨m cung cÊp cho c¶ n­íc s¶n l­îng thÐp 100.000 tÊn. Nh­ng trong vßng 10, c¸c doanh nghiÖp nµy ®· kh«ng ngõng c¶i t¹o, t¨ng quy m« lín gÊp nhiÒu lÇn, céng thªm gÇn 20 doanh nghiÖp ra ®êi (®ã lµ ch­a tÝnh hµng chôc doanh nghiÖp quy m« d­íi 50.000 tÊn/ n¨m), ®­a tæng c«ng suÊt lªn 5 triÖu tÊn/n¨m, gÊp 50 lÇn so víi n¨m 1990 vµ v­ît møc cung n¨m 2005 gÇn 2 triÖu tÊn. HiÖn nay, sè dù ¸n n÷a s¾p ®i vµo ho¹t ®éng vµ ®Õn n¨m 2004 tæng c«ng suÊt cña c¶ n­íc cã thÓ lªn ®Õn 6 triÖu tÊn/n¨m. Theo giÊy phÐp ®Çu t­ cña c¸c dù ¸n c¸n thÐp, nh÷ng nhµ m¸y nµy ®Òu ph¶i s¶n xuÊt ph«i khi b­íc vµo giai ®o¹n hai. Tuy nhiªn, khi mµ giai ®o¹n hai ®· qua nhiÒu n¨m råi nh­ng còng ch­a doanh nghiÖp nµo ®¶ ®éng ®Õn chuyÖn luyÖn ph«i. ChØ tiªu ®Õn n¨m 2005 ®¹t 1,5 triÖu tÊn chØ cã VSC ph¶i lo vµ hiÖn ch­¬ng tr×nh nµy míi ®ang khëi ®éng. ¤ng Ph¹m ChÝ C­êng, phã chñ tÞch hiÖp héi thÐp cho biÕt, ngay khi thÐp x©y dùng cung s¾p v­ît cÇu (n¨m 2000), VSC, Bé C«ng nghiÖp, thËm chÝ c¶ Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· cã c«ng v¨n chØ ®¹o c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng ngõng cÊp phÐp cho c¸c dù ¸n c¸n thÐp, nh­ng hµng lo¹t c¸c nhµ m¸y m._.íi ë H¶i Phßng, Ninh B×nh...vÉn tiÕp tôc mäc lªn. Vµ ®Õn nay th× quy ho¹ch cña ngµnh thÐp ®· kh«ng ®­îc nh­ mong muèn cña nh÷ng ng­êi lËp ra nã. Do sai lÖch vÒ ®Çu t­ thiÕt bÞ nªn n¨m 2002 ViÖt Nam vÉn ph¶i nhËp khÈu gÇn 2 triÖu tÊn ph«i cho s¶n xuÊt thÐp thanh trong n­íc. §Õn khi gi¸ ph«i thÐp t¨ng bÊt th­êng khiÕn c¸c doanh nghiÖp gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, thËm chÝ cßn thua lç. Gi¸ ph«i thÐp nhËp khÈu trong th¸ng 9 ë møc 283-285 USD/tÊn vµ hiÖn nay ®· cao h¬n kho¶ng 35USD/tÊn. NhiÒu doanh nghiÖp ph¶i chÊp nhËn b¸n thÐp d­íi gi¸ thµnh ®Ó h¹n chÕ tån kho (­íc tÝnh kho¶ng 230.000 tÊn) g©y thua lç. ChØ cã TISCO vµ SSC lµ l·i v× tù s¶n xuÊt ®­îc mét phÇn ph«i thÐp vµ thuÕ nhËp khÈu ph«i ®· t¨ng lªn 10%. B¶o hé trong mét giai ®o¹n ®Ó ph¸t triÓn lµ cÇn thiÕt, nh­ng ngµnh thÐp ®· kh«ng ®­îc b¶o hé ®óng møc cho phÇn gèc tøc lµ luyÖn ph«i. Ph­¬ng thøc qu¶n lý ngµnh l¹i ch­a ®ñ søc chi phèi chÝnh chiÕn l­îc cña m×nh nªn sù b¶o hé ®· kh«ng ®¹t ®­îc môc ®Ých ®Ò ra. Hµn Quèc, §µi Loan... tuy còng cã nÒn c«ng nghiÖp thÐp non trÎ nh­ng do sím ®Çu t­ “mét côc” cho lÜnh vùc luyÖn ph«i nªn nay hä ®· lµ nh÷ng “®¹i gia” trong ngµnh luyÖn kim. Cßn ViÖt Nam chØ chó träng phÇn ngän, tøc lµ s¶n xuÊt thÐp thµnh phÈm tr­íc, luyÖn ph«i sau. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn ph¶i x¸c ®Þnh trong 5 - 10 n¨m tíi, nhËp khÈu ph«i thÐp cho s¶n xuÊt trong n­íc vÉn lµ chñ yÕu nh­ng còng cÇn tõng b­íc n©ng cao tû lÖ cung cÊp trong n­íc. Tãm l¹i, tõ sù ph©n tÝch hiÖn tr¹ng ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt nam trªn c¸c mÆt t×nh tr¹ng kü thuËt, ph©n bæ ®Çu t­ vµ c¬ cÊu s¶n xuÊt s¶n phÈm còng nh­ biÕn ®éng cña thÞ tr­êng thÐp ViÖt Nam, chóng ta cã thÓ rót ra mét sè ®¸nh gi¸ sau: - Qui m« cña ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt nam cßn nhá bÐ, trang thiÕt bÞ kü thuËt cña ngµnh rÊt l¹c hËu, trõ mét sè liªn doanh cã thÓ ®¹t tr×nh ®é trung b×nh tiªn tiÕn. C«ng nghÖ s¶n xuÊt thiÕu ®ång bé. C¬ cÊu s¶n phÈm s¶n xuÊt bÊt hîp lý, chÊt l­îng thÊp. - Sù mÊt c©n ®èi gi÷a kh©u s¶n xuÊt ph«i vµ kh©u s¶n xuÊt thµnh phÈm rÊt nghiªm träng, lµm cho qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu ph¶i rÊt dµi vµ ®Çu t­ vèn lín. - Chi phÝ s¶n xuÊt cao do nhiÒu nguyªn nh©n lµm cho gi¸ s¶n phÈm cao, ®iÒu ®ã lµm cho ngµnh thÐp ViÖt Nam mÊt kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸. - Ngµnh thÐp ViÖt Nam cho ®Õn nay ph¸t triÓn kh«ng theo mét qui ho¹ch tæng thÓ, manh món, cÇn ph¶i s¾p xÕp l¹i. §Æc ®iÓm vÒ tæ chøc s¶n xuÊt cña ngµnh thÐp ViÖt Nam C¬ cÊu cung cÇu Ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt Nam cã s¶n l­îng vµ tiªu thô thÐp thÊp h¬n so víi c¸c n­íc ASEAN kh¸c vµ c¸c n­íc tiªn tiÕn. MÆt kh¸c ngµnh c«ng nghiÖp l¹i kh«ng bÞ thiÖt h¹i nÆng nÒ do cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc, nhu cÇu vÉn tiÕp tôc t¨ng. S¶n xuÊt thÐp x©y dùng cung ®· v­ît xa nhu cÇu trong khi s¶n xuÊt c¸c lo¹i thÐp ®Æc biÖt trong c¸c ngµnh c¬ khÝ l¹i thiÕu rÊt nhiÒu. Trong t­¬ng lai khi c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhu cÇu c¸c lo¹i thÐp ®ã sÏ rÊt lín nÕu kh«ng cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn hîp lý th× cung sÏ kh«ng theo kÞp víi møc t¨ng cña nhu cÇu, nhËp khÈu sÏ t¨ng nhiÒu. MÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu lµ thÐp l¸. Ngoµi nhËp khÈu thÐp thµnh phÈm, nhËp khÈu thÐp ph«i, b¸n thµnh phÈm cña thÐp thanh, còng ®ang t¨ng. Nguyªn nh©n cho sù gia t¨ng nhËp khÈu thÐp dÑt vµ thÐp ph«i lµ do c¸c thiÕt bÞ s¶n xuÊt cña ViÖt Nam thiªn vÒ c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ giai ®o¹n hoµn thiÖn, vµ cÊu thµnh s¶n phÈm còng cã nhiÒu h¹n chÕ. ThiÕt bÞ luyÖn gang cã hai lß cao víi dung tÝch 100 m3, trong ®ã cã duy nhÊt mét lß ®ang ho¹t ®éng. C«ng tr×nh c¶i t¹o, n©ng cÊp TISCO do Trung Quèc tµi trî sÏ ®­a c«ng suÊt lªn 165.000 tÊn gang/n¨m vµ 240.000 tÊn ph«i thÐp/n¨m. Toµn bé viÖc s¶n xuÊt thÐp ®Òu ®­îc dùa trªn lß ®iÖn, c¸c nhµ m¸y c¸n chØ cã thÓ s¶n xuÊt c¸c thÐp thanh, kh«ng cã m¸y c¸n s¶n phÈm c¸c thÐp l¸. Ngoµi ra n¨ng lùc thiÕt bÞ s¶n xuÊt t«n m¹ kÏm tõ thÐp l¸ nhËp khÈu lµ 332.000 t¸n/n¨m vµ s¶n xuÊt èng hµn thÐp l¸ lµ 293.000 tÊn/n¨m (n¨m 2000). Trong khi ngµnh c«ng nghiÖp thÐp hÇu nh­ hoµn toµn phô thuéc vµo nhËp khÈu thÐp ph«i vµ thÐp l¸ th× thÐp trßn vµ t«n m¹ kÏm ®· tõ thiÕu vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90 chuyÓn sang s¶n xuÊt d­ thõa. S¶n xuÊt thÐp bëi ba khèi doanh nghiÖp Ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt Nam bao gåm ba khèi doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc trùc thuéc VSC, c¸c liªn doanh víi n­íc ngoµi cña VSC hoÆc doanh nghiÖp thµnh viªn, c¸c doanh nghiÖp trong n­íc kh«ng n»m trong VSC. Ngoµi ra, cßn cã mét sè doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. VSC vµ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn VSC lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ s¶n xuÊt thÐp vµ ph©n phèi thÐp ë ViÖt Nam. VSC ®­îc thµnh lËp vµo n¨m 1990 do c¸c doanh nghiÖp chÝnh cña miÒn Nam vµ miÒn B¾c ®­îc s¸p nhËp l¹i. VSC ®­îc t¸i thµnh lËp vµ tæ chøc l¹i c¨n cø theo quyÕt ®Þnh sè 255/TTg ngµy 24/9/1995 cña Thñ T­íng ChÝnh phñ, nghÞ ®Þnh 03/CP ngµy 25/1/1996 vµ giÊy phÐp ®¨ng ký kinh doanh sè 109612 ngµy 5/2/1996.VSC lµ mét trong sè 17 tæng c«ng ty 91. ChÝnh phñ kiÓm so¸t viÖc bæ nhiÖm l·nh ®¹o còng nh­ ®Çu t­ quy m« lín cña VSC, VSC l¹i kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. MÆt kh¸c, c¶ VSC vµ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn ®Òu cã chÕ ®é h¹ch to¸n ®éc lËp. VSC bao gåm 5 doanh nghiÖp s¶n xuÊt: C«ng ty Gang thÐp Th¸i Nguyªn, C«ng ty thÐp MiÒn Nam, C«ng ty thÐp §µ N½ng, C«ng ty vËt liÖu chÞu löa vµ khai th¸c ®Êt Tróc Th«n; C¸c liªn doanh víi n­íc ngoµi, 8 doanh nghiÖp th­¬ng m¹i: C«ng ty kim khÝ Hµ N«i, C«ng ty kim khÝ TP Hå ChÝ Minh, C«ng ty kim khÝ H¶i Phßng, C«ng ty kim khÝ B¾c Th¸i, C«ng ty kinh doanh thÐp vµ vËt t­ Hµ Néi, C«ng ty kinh doanh thÐp vµ thiÕt bÞ c«ng nghiÖp, C«ng ty kim khÝ vµ vËt t­ tæng hîp MiÒn Trung, Trung t©m hîp t¸c lao ®éng víi n­íc ngoµi , 2 ®¬n vÞ nghiªn cøu ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o: ViÖn luyÖn kim ®en, Tr­êng ®µo t¹o nghÒ c¬ ®iÖn luyÖn kim Th¸i Nguyªn. Cevimetal mÆc dï lµ mét doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nh­ng còng cã nhµ m¸y c¸n. VÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt, VSC cã 2 lß cao cì nhá víi n¨ng lùc s¶n xuÊt lµ 368.600 tÊn thÐp/n¨m vµ c¸n 760.000 tÊn/n¨m. Ngoµi ra TISCO cßn cã mét má than vµ mét má s¾t. ë ViÖt Nam, duy nhÊt chØ cã c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn cña VSC lµ cã quy tr×nh luyÖn gang vµ thÐp. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã c¸c ®Æc ®iÓm vµ tån t¹i nh­ sau. Tån t¹i thø nhÊt lµ vÒ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt:. Tån t¹i nµy cã thÓ chia lµm ba ®iÓm nh­ sau: Mét lµ thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ ®Òu cã quy m« nhá vµ l¹c hËu. C¸c thiÕt bÞ chñ yÕu cña TISCO, SSC, §µ N½ng Steel, Cevimetal ®Òu kh«ng ®¹t ®Õn quy m« phï hîp ®èi víi thiÕt bÞ s¶n xuÊt thÐp. Do ®ã kh«ng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ s¶n xuÊt quy m« lín, n¨ng suÊt thÊp. C¸c doanh nghiÖp thµnh viªn cña VSC cã 20 lß ®iÖn, lß lín nhÊt còng chØ ®¹t c«ng suÊt 96.000 tÊn/n¨m, tÊt c¶ c¸c lß cßn l¹i ®Òu d­íi 50.000 tÊn. Ngoµi ra lß cao duy nhÊt cña ViÖt Nam thuéc së h÷u cña TISCO còng chØ cã dung tÝch thùc tÕ lµ 100 m3. Trong khi ®ã ë nh÷ng n­íc tiªn tiÕn, lß cao th­êng cã dung tÝch trªn 2.000 m3, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y tiªu chuÈn trung b×nh ®· v­ît qu¸ 3.000 m3. Trong c¸c c«ng nghÖ ®ang ®­îc sö dông cã rÊt nhiÒu c«ng nghÖ ®· l¹c hËu. Ch¼ng h¹n t¹i nhµ m¸y c¸n cña Cevimetal, mÆc dï lµ mét nhµ m¸y míi ®­îc x©y dùng vµo n¨m 1996, vÉn cßn nh÷ng thao t¸c nguy hiÓm nh­: dïng gËy s¾t ®Ó kÐo thÐp ph«i trong kh©u c¸n th«. T¹i c¸c doanh nghiÖp c¸n thÐp nhµ n­íc kh¸c, trong c¸c thao t¸c víi thÐp ph«i hay cuén thÐp d©y...vÉn cã nhiÒu kh©u ®ßi hái lao ®éng nÆng nhäc hoÆc kinh nghiÖm thao t¸c thñ c«ng. Hai lµ quy tr×nh s¶n xuÊt kh«ng ®ång bé: Xu h­íng nµy ®Æc biÖt râ ë TISCO. TISCO cã vÞ trÝ gÇn má s¾t phÝa s©u trong ®Êt liÒn do ®ã cã thÓ tiÕp cËn nguyªn liÖu mét c¸ch dÔ dµng. Tuy nhiªn, TISCO vÉn ph¶i mua vµo thÐp phÕ còng nh­ thÐp ph«i nhËp khÈu. Ngoµi ra trong kh©u nÊu gang, gang ®­îc lµm nguéi mét lÇn råi sau ®ã l¹i ®­îc cho vµo lß ®iÖn nªn ph¸t sinh tæn thÊt vÒ n¨ng l­îng céng thªm chi phÝ vËn chuyÓn trªn ®Êt liÒn sÏ lµm gi¸ thµnh t¨ng cao. HiÖn nay víi sù gióp ®ì cña Trung Quèc, TISCO ®ang tiÕn hµnh n©ng cÊp vµ c¶i t¹o nhµ m¸y, nh»m môc ®Ých gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ c©n b»ng n¨ng lùc s¶n xuÊt t¹i c¸c c«ng ®o¹n kh¸c nhau. TiÕp theo lµ tån t¹i vÒ vËn hµnh s¶n xuÊt: TISCO cã tû lÖ tiªu hao than lµ 1,17t/t, nh­ng nguyªn nh©n kh«ng chØ vÒ mÆt thiÕt bÞ mµ cßn do kh©u vËn hµnh ch­a ®­îc hoµn thiÖn mét c¸ch khoa häc. Ngoµi ra trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam, thÐp phÕ tr­íc khi ®­îc ®­a vµo lß ®iÖn ch­a ®­îc tuyÓn lùa kü l­ìng, vÉn cßn chøa nhiÒu gØ ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm còng nh­ hiÖu suÊt ®iÖn n¨ng trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. Tuy nhiªn do thÞ tr­êng ViÖt Nam kh«ng ®ßi hái chÊt l­îng cao nªn hiÖn nay ®iÒu nµy kh«ng ¶nh h­ëng ®ªn viÖc b¸n s¶n phÈm. Tån t¹i thø t­ lµ c«ng nh©n d­ thõa: ®Æc biÖt trong tr­êng hîp cña TISCO. D­íi hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung theo m« h×nh Liªn X« cò, cã rÊt nhiÒu c¸c bé phËn trung gian vµ phóc lîi trong c¬ cÊu tæ chøc cña TISCO dÉn ®Õn sè l­îng c«ng nh©n qu¸ d­ thõa. HiÖn nay TISCO ®ang tiÕn hµnh tinh gi¶m biªn chÕ nh­ng vÉn cßn kho¶ng 10.000 c«ng nh©n viªn. Ng­îc l¹i trong tr­êng hîp cña SSC, ®©y vèn lµ mét doanh nghiÖp t­ nh©n ®­îc Nhµ n­íc tiÕp qu¶n sau gi¶i phãng nªn cã Ýt bé phËn trung gian. Do ®ã sè l­îng c«ng nh©n viªn chØ cã kho¶ng 4.000 ng­êi. N¨ng suÊt lao ®éng tÝnh trªn ®Çu ng­êi t¹i c¸c doanh nghiÖp trùc thuéc VSC n¨m 1999 lµ 13,4 tÊn t¹i TISCO, 68 tÊn t¹i §µ N½ng Steel, 73 tÊn t¹i SSC. Nh÷ng con sè nµy rÊt t­¬ng ph¶n víi c¸c con sè t­¬ng øng ë NhËt B¶n. N¨ng suÊt cña c«ng ty thÐp Nippon sö dông lß cao lµ 887 tÊn, cßn n¨ng suÊt cña c«ng ty Kyoei Seiko sö dông lß ®iÖn lµ 1.987 tÊn. N¨ng suÊt cña ViÖt Nam qu¸ thÊp so víi tiªu chuÈn quèc tÕ. Tãm l¹i c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn cña VSC ®Òu cã nh÷ng tån t¹i lín vÒ c¬ cÊu s¶n xuÊt, nh­ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp còng cã sù chªng lÖch lín. §èi víi TISCO, th¸ch thøc lín nhÊt lµ c«ng nghÖ l¹c hËu vµ c«ng nh©n d­ thõa, cßn ®èi víi §µ N½ng Steel vµ Cenvimetal lµ vÊn ®Ò quy m« cña nhµ m¸y qu¸ nhá. C«ng nghÖ thiÕt bÞ cña SSC so víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i, ngoµi ra do vÞ trÝ n»m t¹i MiÒn Nam lµ n¬i chiÕm 65% l­îng thÐp tiªu thô néi ®Þa nªn chiÕm ­u thÕ trong c¹nh tranh. HiÖu suÊt sö dông thiÕt bÞ cña SSC còng ®øng ®Çu. Mét sè nhµ m¸y cña SSC ®ang ho¹t ®éng hÕt c«ng suÊt. Cã thÓ nãi r»ng, SSC cã søc c¹nh tranh t­¬ng ®èi m¹nh trong sè c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Tuy nhiªn ®©y còng lµ mét phÇn do b¶o hé mËu dÞch Liªn doanh cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi C¸c liªn doanh cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c¸n thÐp dµi, èng hµn, t«n m¹ kÏm. Vina Kyoei vµ VSC-POSCO cã thiÕt bÞ c¸n liªn hoµn theo tiªu chuÈn cña c¸c n­íc tiªn tiÕn, cßn c¸c doanh nghiÖp kh¸c cã thiÕt bÞ c¸n cì nhá b¸n liªn hoµn. C¸c thao t¸c c¬ b¶n ®Òu ®­îc tù ®éng hãa, kh«ng cã nh÷ng c«ng ®o¹n nguy hiÓm hay ®ßi hái ph¶i cã kü n¨ng thñ c«ng. C¸c doanh nghiÖp c¸n kÐo thÐp dµi ®Òu sö dông thÐp ph«i nhËp khÈu. Trong chiÕn l­îc cña c¸c doanh nghiÖp nµy cã hai h­íng: mét lµ sö dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó s¶n xuÊt thÐp cã chÊt l­îng cao vµ b¸n víi gi¸ cao, hai lµ sö dông c¸c thiÕt bÞ rÎ tiÒn ®Ó s¶n xuÊt thÐp cã chÊt l­îng trung b×nh vµ b¸n víi gi¸ thÊp. Vina Kyoei lµ vÝ dô cho h­íng thø nhÊt, cßn Vinausteel lµ vÝ dô cho h­íng thø hai. S¶n phÈm cña Vina Kyoei cã gi¸ cao h¬n c¸c doanh nghiÖp kh¸c t¹i MiÒn Nam do doanh nghiÖp nµy sö dông thiÕt bÞ s¶n xuÊt tinh vi nh­ m¸y c¸c tù ®éng cña NhËt B¶n, phèi hîp m¸y c¸n ngang vµ c¸c m¸y c¸n th¼ng ®øng. VËn hµnh æn ®Þnh do c«ng t¸c qu¶n lý ®­îc tiÕn hµnh bëi c¸c c«ng nh©n ®­îc ®µo t¹o ë NhËt B¶n. NhÊn m¹nh chÊt l­îng s¶n phÈm lµ gi¸ trÞ ®èi víi ng­êi tiªu dïng, Vina Kyoei tù ®Ò ra môc tiªu trë thµnh Honda trong ngµnh c«ng nghiÖp thÐp. Vinausteel mua m¸y c¸n thÐp tõ §µi Loan, khÊu hao ®­îc kiÓm so¸t vµ g¸nh nÆng vay ng©n hµng ®­îc gi¶m nhÑ do thiÕt bÞ rÎ. C¸c liªn doanh ®­îc h­ëng c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch bao gåm c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ, nh­ng vÉn chÞu nh÷ng g¸nh nÆng do c¸c nh©n tè kh¸c nhau ch¼ng h¹n nh­ chi phÝ t¨ng cao. Vina Kyoei v× lo l¾ng vÒ ®iÖn cung cÊp nªn mÆc dï ë ngay s¸t nhµ m¸y ®iÖn Phó Mü vÉn sö dông m¸y ph¸t ®iÖn ®éc lËp. Vµ trong tr­êng hîp cña Vinausteel ®ãng trªn ®Êt H¶i Phßng, Vinausteel cho r»ng chi phÝ vËn t¶i tõ c¶ng H¶i Phßng ®Õn nhµ m¸y vµ c¸c chi phÝ kh¸c kh¸ cao. SSSC vµ POSVINA lµ c¸c doanh nghiÖp liªn doanh cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cña SSC s¶n xuÊt t«n m¹ kÏm cã quy m« lín nhÊt trong lÜnh vùc t«n m¹ kÏm. C¶ hai doanh nghiÖp ®Òu s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tiªu chuÈn trªn d©y chuyÒn thiÕt bÞ rÎ tiÒn. D©y chuyÒn m¹ kÏm cña SSSC nhËp tõ Malaysia, cßn d©y chuyÒn cña POSVINA do doanh nghiÖp tù s¶n xuÊt. ThiÕt bÞ rÎ tiÒn gióp cho hai doanh nghiÖp nµy cã chi phÝ l·i vay ng©n hµng vµ khÊu hao thiÕt bÞ nhá. Tuy nhiªn, do kh«ng ®­îc trang bÞ lß «xy nªn hai doanh nghiÖp nµy kh«ng s¶n xuÊt ®­îc c¸c s¶n phÈm cao cÊp phôc vô cho ®iÖn gia dông, xe h¬i. Tuy vËy, SSC vÉn s¶n xuÊt thÐp dÑt cã mµu, trong ph¹m vi cã thÓ ®ang cè g¾ng thùc hiÖn s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao. C¸c doanh nghiÖp kh«ng liªn quan ®Õn VSC C¸c doanh nghiÖp kh«ng cã liªn quan ®Õn VSC, nÕu kh«ng kÓ VinaTaPhong lµ doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, chia lµm ba lo¹i. Lo¹i thø nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ Nhµ n­íc kh«ng n»m trong ngµnh c«ng nghiÖp thÐp. Lo¹i thø hai lµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n cã s¶n l­îng hµng n¨m lµ tõ mét vµi ngh×n tÊn cho ®Õn 20.000 tÊn. Lo¹i thø ba lµ hé s¶n xuÊt gia ®×nh cã quy m« rÊt nhá. Nguyªn nh©n c¸c doanh nghiÖp kh«ng liªn quan ®Õn VSC tham gia vµo ngµnh c«ng nghiÖp thÐp lµ do sù ngõng nhËp khÈu thÐp tõ Liªn X« cò vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90. Mét sè ng­êi cho r»ng cã mét sè hé gia ®×nh tr­íc ®©y trong mét thêi gian dµi ®· tõng cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt thÐp tr­íc c¶ thêi hiÖn ®¹i. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña VSC trong sè c¸c doanh nghiÖp nµy, c¸c doanh nghiÖp thuéc së h÷u Nhµ n­íc cã thiÕt bÞ ph©n tÝch vµ ®¨ng ký chÊt l­îng s¶n phÈm víi c¬ quan h÷u quan. Tuy nhiªn c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n vµ tæ s¶n xuÊt kh«ng cã thiÕt bÞ ph©n tÝch. C¸c doanh nghiÖp nµy Ýt quan t©m ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm vµ s¶n xuÊt s¶n phÈm b»ng c¸ch ®un ch¶y thÐp phÕ trong lß c¶m øng hay c¾t c¸n nh÷ng khèi thÐp b»ng c¸c thiÕt bÞ ®¬n gi¶n mµ kh«ng ®iÒu chØnh c¸c yÕu tè thµnh phÇn. Theo VSC trong n¨m 1999, trong sè 1.400.000 tÊn thÐp tiªu thô trong thÞ tr­êng néi ®Þa, cã ®Õn 30% lµ s¶n phÈm kh«ng ®¹t tiªu chuÈn. §©y lµ mét nguyªn nh©n trong c¸c vÊn ®Ò hiÖn nay vÒ an toµn cña c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¸c s¶n phÈm thÐp kh«ng ®¹t tiªu chuÈn l­u th«ng trªn thÞ tr­êng n»m ë c¶ hai phÝa ng­êi tiªu dïng vµ phÝa ng­êi s¶n xuÊt. VÒ phÝa nhµ s¶n xuÊt, mét sè doanh nghiÖp lµm gi¶ nh·n m¸c ®Ó cho s¶n phÈm cña m×nh gièng nh­ c¸c s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. MÆt kh¸c, còng cã nhiÒu ng­êi sö dông trong x©y dùng mµ kh«ng quan t©m ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm. N¨m 1999, ChÝnh phñ ®· ban hµnh quy ®Þnh vÒ chÊt l­îng vµ yªu cÇu c¸c nhµ s¶n xuÊt thÐp x©y dùng ph¶i ®¨ng ký chÊt l­îng vµ d¸n nh·n do mét c¬ quan cã chøc n¨ng cña ChÝnh phñ ph¸t hµnh. Tuy nhiªn, viÖc bu«n b¸n c¸c s¶n phÈm thÐp kh«ng ®¹t tiªu chuÈn vÉn sÏ gia t¨ng. L­u th«ng, ph©n phèi thÐp Trong qu¸ khø, do sù tån t¹i cña nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, vÉn tån t¹i mét mèi quan hÖ l©u dµi gi÷a c¸c doanh nghiÖp trùc thuéc VSC vµ c¸c doanh nghiÖp sö dông thÐp quy m« lín. MÆt kh¸c ®iÒu ®¸ng chó ý lµ cã rÊt nhiÒu nh÷ng nhµ b¸n lÎ vµ b¸n bu«n quy m« nhá ë Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ c¸c thµnh phè kh¸c cã cöa hµng b¸n lÎ ë ngay mÆt ®­êng. H×nh thøc giao hµng th«ng th­êng lµ giao t¹i nhµ m¸y, kh¸ch hµng ph¶i thuª c«ng ty vËn t¶i ®Ó nhËn hµng tõ kho cña nhµ m¸y. Do sù b·i bá ®éc quyÒn Nhµ n­íc trong th­¬ng m¹i vÒ thÐp t¹o ®iÒu kiÖn cho nhiÒu ®¹i lý tham gia vµo c¸c giao dÞch néi ®Þa còng nh­ nhËp khÈu. Tuy nhiªn, c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi vÉn ch­a ®­îc phÐp nhËp khÈu vµ b¸n s¶n phÈm nh­ng ®­îc phÐp më v¨n phßng ®¹i diÖn. Trùc thuéc VSC cã t¸m c«ng ty kim khÝ ho¹t ®éng bu«n b¸n c¸c s¶n phÈm néi ®Þa còng nh­ nhËp khÈu, nh­ng tû träng cña thÐp nhËp khÈu ®· vµ ®ang t¨ng lªn. HiÖn nay nh÷ng c«ng ty kim khÝ chñ lùc cña VSC vÉn ®ãng mét vai trß lín trong l­u th«ng ph©n phèi thÐp. Tuy nhiªn, trong ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty kim khÝ l¹i cã sù kh«ng thèng nhÊt. Mét mÆt c¸c c«ng ty kim khÝ kh«ng tÝch tr÷ thÐp ph«i nhËp khÈu nh»m tr¸nh rñi ro vµ do ®ã, kh«ng ph¸t huy ®­îc chøc n¨ng ®iÒu chØnh cung vµ cÇu vÒ thÐp ph«i. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra sù leo thang gÝa cña thÐp ph«i trong gia ®o¹n thÞ tr­êng ph¸t ®¹t. MÆt kh¸c, c¸c c«ng ty kim khÝ ph¶i thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ hay æn ®Þnh thÞ tr­êng, ch¼ng h¹n nh­ dù tr÷ thÐp dÑt hay tiÕn hµnh c¸c giao dÞch kh«ng cã l·i nÕu c¸c giao dÞch nµy cã t¸c dông æn ®Þnh thÞ tr­êng. Thùc tÕ cho thÊy mét sè c¸c ®¹i lý b¸n bu«n, b¸n lÎ cã quy m« nhá lµ kh¸ch hµng hay ®èi thñ c¹nh tranh cña c¸c c«ng ty kim khÝ, cã rÊt nhiÒu c«ng ty kim khÝ kinh doanh kh«ng æn ®Þnh khiÕn cho c¸c liªn doanh cè g¾ng x©y dùng mét mèi quan hÖ l©u dµi víi c¸c ®¹i lý ph©n phèi ®¸ng tin cËy. Vina Kyoei hç trî vÒ mÆt kinh doanh cho c¸c ®¹i lý chØ ®Þnh ®ång thêi th«ng qua c¸c ®¹i lý x©y dông uy tÝn vÒ th­¬ng phÈm cña m×nh. KÕt qu¶ lµ kh¸ch hµng ®· ®¸nh gi¸ cao th­¬ng hiÖu cña Vina Kyoei vµ ®· chØ ®Þnh sö dông s¶n phÈm cña c«ng ty nµy. Tãm l¹i, nÕu nh×n vµo toµn thÓ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l­u th«ng ph©n phèi cña ngµnh thÐp ViÖt Nam, lu©n chuyÓn hµng ho¸ cã quy m« nhá vµ kh«ng æn ®Þnh. C¸c thiÕt bÞ trong c¸c nhµ m¸y thÐp cã quy m« nhá vµ thiÕu ®ång bé. Ngoµi ra c¸c kh©u thu mua nguyªn vËt liÖu, chÕ t¹o vµ b¸n s¶n phÈm ®Òu kh«ng th«ng suèt. C¸c doanh nghiÖp ®¶m nhiÖm mét phÇn nhÊt ®Þnh cña c«ng ®o¹n cã quy m« nhá. Víi nh÷ng lý do trªn, mét nÒn t¶ng s¶n xuÊt quy m« lín vÉn ch­a ®­îc thµnh lËp. §©y lµ mét t×nh h×nh khã kh¨n nghiªm träng ®èi víi mét ngµnh c«ng nghiÖp cÇn ph¸t triÓn quy m«. Cã sù chªnh lÖch vÒ c«ng nghÖ trong b¶n th©n c¸c c«ng ty Nhµ n­íc vµ c¶ víi t­ nh©n hoÆc liªn doanh víi n­íc ngoµi. Ch­¬ng 2: Ngµnh thÐp ViÖt Nam ®øng tr­íc th¸ch thøc héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi Thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp thÐp ViÖt Nam hiÖn nay C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp Kh¶ n¨ng c¹nh tranh chÞu t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu c¸c yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan. Theo ®¸nh gi¸ cña UNCTAC (Héi nghÞ LHQ vÒ th­¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn ) th× c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh bao gåm c«ng nghÖ,nh©n lùc, vèn, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i, ®èi thñ c¹nh tranh míi. Trong ®ã th× c«ng nghÖ, nh©n lùc, vèn ®­îc coi lµ c¸c nh©n tè chñ quan mµ doanh nghiÖp cã thÓ thay ®æi ®­îc th«ng qua ®Çu t­, huy ®éng vèn. Nh÷ng yÕu tè nµy sÏ ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng, chñng lo¹i, gi¸ c¶ s¶n phÈm hµng ho¸ ®Ó quyÕt ®Þnh s¶n phÈm cã thÓ gia nhËp thÞ tr­êng hay kh«ng? Cßn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ ®èi thñ c¹nh tranh míi lµ nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan mµ doanh nghiÖp cÇn nghiªn cøu kü ®Ó thÝch øng vµ ®Ò ra ®­îc chiÕn l­îc c¹nh tranh cho m×nh. Theo WEF ( DiÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi ) c¸c yÕu tè ®ã lµ sù më cöa cña nÒn kinh tÕ, vai trß cña nhµ n­íc, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, c¬ së h¹ tÇng, c«ng nghÖ, qu¶n lý, lao ®éng vµ thÓ chÕ. Nh­ vËy WEF ®Ò cao vai trß cña sù më cöa cho r»ng ®©y lµ yÕu tè c¬ b¶n ®Ó më réng thÞ tr­êng. (WEF chó träng ®Õn thÞ tr­êng n­íc ngoµi h¬n thÞ tr­êng trong n­íc sau ®ã míi ®Õn sù t¸c ®éng cña nhµ n­íc vµ c¸c yÕu tè thuéc vÒ c¬ quan cña doanh nghiÖp). Theo nhµ kinh tÕ häc M. Porter c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ ®iÒu kiÖn vÒ c¸c yÕu tè ®Çu vµo, ®iÒu kiÖn vÒ cÇu, c¸c nguån liªn quan, c¸c ngµnh hç trî, chiÕn l­îc cÊu tróc vµ møc ®é c¹nh tranh. Ngoµi c¸c yÕu tè nµy th× thêi c¬ vµ ®Æc biÖt lµ vai trß cña nhµ n­íc ®­îc xem nh­ nh÷ng ®iÒu kiÖn tæng hîp thóc ®Èy hoÆc h¹n chÕ t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè trªn vµ t¸c ®éng gi¸n tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Nh­ vËy, th«ng qua ba quan ®iÓm ®¸nh gi¸ nªu trªn cã thÓ tæng kÕt l¹i c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp bao gåm c¸c yÕu tè ®Çu vµo (thuéc vÒ yÕu tè chñ quan cña doanh nghiÖp ) nh­ : c«ng nghÖ, lao ®éng, qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt... §©y lµ nh÷ng yÕu tè cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn s¶n l­îng, chÊt l­îng, gi¸ c¶ s¶n phÈm vµ c¬ cÊu s¶n phÈm s¶n xuÊt ®Ó tõ ®ã t¹o ra ®iÒu kiÖn cho doanh gia nhËp thÞ tr­êng. YÕu tè thø 2 ®­îc coi lµ yÕu tè kh¸ch quan bao gåm nh÷ng yÕu tè thuéc vÒ chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc, thuéc vÒ thÞ tr­êng (cung - cÇu) vµ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Nh÷ng yÕu tè nµy kh«ng trùc tiÕp t¹o ra gi¸ trÞ cho s¶n phÈm nh­ng lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cho s¶n phÈm cña mét doanh nghiÖp cã thÓ th©m nhËp vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. §©y lµ nh÷ng yÕu tè gi¸n tiÕp vµ kh¸ch quan mµ mét doanh nghiÖp muèn c¹nh tranh thµnh c«ng cÇn ph¶i nghiªn cøu kü. Nh­ vËy ngoµi sù t¸c ®éng gi¸n tiÕp cña c¸c yÕu tè kh¸ch quan, ®Çu t­ lµ ch×a kho¸ ®Ó më ra vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp v× ®Çu t­ lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n nhÊt ®Ó h×nh thµnh c¸c yÕu tè ®Çu vµo – c¸c yÕu tè cÊu thµnh s¶n phÈm. Khi xem xÐt trªn b×nh diÖn quèc gia, lîi thÕ c¹nh tranh cña mét quèc gia ®­îc h×nh thµnh bëi sù t­¬ng t¸c cña c¸c yÕu tè: C¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt s½n cã (lao ®éng, tµi nguyªn, vÞ trÝ ®Þa lý, ®iÒu kiÖn tù nhiªn...) C¸c ®iÒu kiÖn cña thÞ tr­êng néi ®Þa C¸c ngµnh c«ng nghiÖp bæ trî cã liªn quan ChiÕn l­îc, c¬ cÊu c¸c doanh nghiÖp vµ sù c¹nh tranh trong néi bé quèc gia. C¸c quyÕt s¸ch vµ ®iÒu hµnh cña chÝnh phñ C¸c nh©n tè ngÉu nhiªn. Trong 6 nh©n tè nµy th× 4 nh©n tè ®Çu lµ quan träng nhÊt. Ph©n tÝch ®iÒu kiÖn vµ thùc tÕ ngµnh thÐp ViÖt Nam khi tham gia khu vùc mËu dÞch tù do AFTA vµ xa h¬n lµ WTO th× lîi thÕ c¹nh tranh gÇn nh­ kh«ng cã. Søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp thÐp ViÖt Nam hiÖn nay Dùa trªn lý luËn ë trªn vµ nh÷ng sè liÖu thu thËp ®­îc ta cã thÓ thÊy n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh thÐp ViÖt Nam rÊt yÕu. a. VÒ kho¸ng s¶n cho ph¸t triÓn ngµnh thÐp theo nh÷ng nghiªn cøu s¬ bé n­íc ta cã tr÷ l­îng thÊp so víi mét sè n­íc ASEAN. b. Lao ®éng cña ngµnh thÐp ViÖt Nam ®«ng vÒ l­îng vµ kÐm vÒ chÊt. §éi ngò chuyªn gia lµnh nghÒ vµ c«ng nh©n cã tay nghÒ cao Ýt. §©y lµ t×nh tr¹ng chung cña lao ®éng ViÖt Nam. Theo chØ sè ph¸t triÓn nguån nh©n lùc (HDI) n¨m 2000 ViÖt Nam ®øng thø 116 trong khi ®ã Philippin ®øng thø 99, Indonesia 105; Th¸i Lan 54; Xingapo 53. Lîi thÕ vÒ gi¸ lao ®éng rÎ chØ lµ lîi thÕ vÒ chi phÝ s¶n xuÊt. §iÒu nµy chØ cã ®­îc ®èi víi c¸c s¶n phÈm cã hµm l­îng lao ®éng vµ nguyªn liÖu cao. C¸c ngµnh khoa häc kü thuËt vµ yªu cÇu c«ng nghÖ tiªn tiÕn th× kh«ng cÇn lîi thÕ nµy. c. §iÒu kiÖn s¶n xuÊt vèn cã vÒ c«ng nghÖ cña c¸c n­íc ASEAN cao h¬n ViÖt Nam, do ®ã kh¶ n¨ng c¹nh tranh sÏ v­ît ViÖt Nam. H¬n n÷a c¸c n­íc ASEAN vµ c¸c n­íc Nam ¸ kh¸c chiÕn l­îc h­íng vÒ xuÊt khÈu sím h¬n ViÖt Nam vµ hä ®· ®¹t tíi mét c¬ cÊu xuÊt khÈu hîp lý theo h­íng xuÊt tinh, xuÊt hµng chÕ biÕn s©u. ViÖt Nam xuÊt khÈu chñ yÕu d­íi d¹ng th« tõ tµi nguyªn ®Õn n«ng s¶n phÈm. C¸c ngµnh sö dông s¶n phÈm cña ngµnh thÐp cña c¸c n­íc ASEAN nh­ Th¸i Lan, Xingapo, Indonesia, Philipin... ®· ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao, cã s¶n phÈm xuÊt khÈu vµo nhiÒu n­íc ph¸t triÓn. ë ViÖt Nam c¸c ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o cho ngµnh thÐp ph¸t triÓn rÊt chËm vµ yÕu kÐm. Nh÷ng ngµnh c¬ khÝ ph¸t triÓn nh­ c«ng nghiÖp « t« xe m¸y, c¬ khÝ chÝnh x¸c, ®ãng tµu... chñ yÕu lµ liªn doanh hoÆc 100% vèn n­íc ngoµi, thùc chÊt lµ cña n­íc ngoµi. SÏ cßn rÊt l©u ViÖt Nam míi ®­îc chuyÓn giao c«ng nghÖ hoµn chØnh cña c¸c ngµnh c¬ khÝ m¹nh tõ phÝa n­íc ngoµi. Do ®ã kh¶ n¨ng thÞ tr­êng néi ®Þa cho c«ng nghiÖp thÐp (víi c¸c s¶n phÈm thÐp chÊt l­îng cao vµ ®Æc biÖt) lµ khã kh¨n cho ngµnh thÐp. Nguy c¬ râ rµng lµ ngµnh thÐp ViÖt Nam cã thÓ mÊt thÞ tr­êng ngay ë ®Êt n­íc m×nh. Víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi ngµnh thÐp ViÖt Nam míi chØ cã kh¶ n¨ng th¨m dß xuÊt khÈu sang mét sè thÞ tr­êng cã yªu cÇu thÊp vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm nh­ Lµo, C¨mpuchia, I R¾c... d. VÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh ngµnh thÐp ViÖt Nam ®Òu cao h¬n c¸c n­íc kh¸c. Chi phÝ s¶n xuÊt cao, thËm chÝ gi¸ thµnh s¶n xuÊt thÐp trong n­íc cao h¬n gi¸ CiF nhËp khÈu thÐp t¹i c¶ng H¶i Phßng, lµm gi¶m vÞ thÕ ngµnh thÐp ngay ë thÞ tr­êng néi ®Þa. Ngoµi ra, ph«i thÐp lµ nguyªn liÖu chÝnh vµ chiÕm tû träng lín trong gi¸ thµnh cã gi¸ c¶ kh«ng cao h¬n gi¸ nhËp khÈu cña mét sè doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp ë c¸c n­íc trong khu vùc nªn gi¸ thµnh cao chØ lµ do hÖ sè tiªu hao nguyªn liÖu cña c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt ViÖt nam cao vµ n¨ng suÊt c¸n thÐp qu¸ thÊp so víi tr×nh ®é cña c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt trong khu vùc. Kh«ng kÓ ®Õn ¶nh h­ëng cña viÖc cÊm nhËp khÈu, gi¸ thÐp thanh vµ d©y thÐp cña ViÖt Nam do s¶n xuÊt d­ thõa hµng n¨m ®· gi¶m m¹nh. Gi¸ thÐp thanh trong n­íc n¨m 1997 kho¶ng 341 USD/tÊn ®Õn n¨m 2000 chØ cßn kho¶ng 275-288 USD/tÊn nh­ng ®Õn th¸ng 9/2003 gi¸ kho¶ng 350 USD/tÊn nh­ng chñ yÕu do gi¸ ph«i thÐp nhËp vµo qu¸ cao ë møc 270 USD/tÊn. Theo VSC, møc gi¸ 280 USD/tÊn cao h¬n gi¸ xuÊt khÈu cña Nga tõ 10-15% nh­ng chØ cao h¬n so víi gi¸ thÐp cña NhËt B¶n vµ Hµn Quèc 5%. Víi t×nh h×nh nh­ vËy, c¸c doanh nghiÖp liªn doanh víi n­íc ngoµi vµ VSC cã kh¶ n¨ng thu ®­îc lîi nhuËn. Do ®ã, nÕu coi gi¸ thÞ tr­êng quèc tÕ t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ cña Hµn Quèc vµ NhËt B¶n vµ c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam còng tiÕn hµnh hîp lý ho¸ s¶n xuÊt víi cïng tèc ®é nh­ c¸c doanh nghiÖp cña hai n­íc trªn th× c¸c doanh nghiÖp c¸n thÐp dµi ViÖt Nam còng cã thÓ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ ngay c¶ khi thuÕ suÊt nhËp khÈu lµ 5%. Tuy nhiªn do gi¸ thÐp thÕ giíi biÕn ®éng liªn tôc (vÝ dô viÖc b¸n s¶n phÈm víi gi¸ rÎ m¹t cña c¸c doanh nghiÖp cña Nga ®· t¸c ®éng ®Õn thÞ tr­êng thÕ giíi, vµ gi¸ ph«i thÐp thÕ giíi t¨ng cao nh­ trong n¨m 2003 khiÕn gi¸ thÐp t¨ng vµ lín h¬n c¶ gi¸ thµnh s¶n xuÊt 370 USD/tÊn), sù sèng cßn cña nhiÒu doanh nghiÖp sÏ trë thµnh c©u hái. Trong ngµnh s¶n xuÊt t«n vµ m¹ kÏm vµ èng hµn, n¬i thËm chÝ mét sè liªn doanh còng cßn chÞu lç, hiÖn tr¹ng cho thÊy søc c¹nh tranh cßn khã kh¨n h¬n. Søc c¹nh tranh cña ngµnh thÐp ViÖt Nam t­¬ng ®èi thÊp, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu ®ang ho¹t ®éng nhê hµng rµo b¶o hé thuÕ quan vµ phi thuÕ quan. C¸c doanh nghiÖp nµy sÏ gÆp trôc trÆc khi chóng ta thùc hiÖn CEPT cña AFTA. Tãm l¹i, tham gia AFTA/CEPT vµ héi nhËp khu vùc, quèc tÕ ngµnh thÐp cã Ýt lîi thÕ. 2. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn søc c¹nh tranh cña ngµnh thÐp ViÖt Nam 2.1. Nhãm c¸c nh©n tè thuéc vÒ chÝnh s¸ch 2.1.1. ChÝnh s¸ch thuÕ vµ b¶o hé s¶n xuÊt ®èi víi ngµnh thÐp H¹n chÕ vÒ lÞch sö vµ c¬ cÊu ®èi víi ngµnh thÐp HiÖn tr¹ng c¸c thiÕt bÞ s¶n xuÊt ®Òu cã quy m« nhá, thÐp ph«i vµ thÐp dÑt thiÕu, cã mét phÇn lµ do nh÷ng ®iÒu kiÖn h¹n chÕ vÒ mÆt lÞch sö vµ c¬ cÊu ®èi víi ngµnh thÐp. Ch¼ng h¹n TISCO lµ mét nhµ m¸y thÐp ®­îc x©y dùng vµo nh÷ng n¨m 50, h¬n n÷a mét phÇn c¬ së vËt chÊt ®· bÞ ph¸ huû trong chiÕn tranh chèng Mü vµ xung ®ét víi Trung Quèc. MÆt kh¸c trong thêi kú kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cã mét sè chøc n¨ng mang tÝnh x· héi ®· ®­îc ®­a vµo trong c¬ cÊu tæ chøc dÉn ®Õn sù bµnh tr­íng trong quy m« cña lùc l­îng lao ®éng. Nh÷ng khã kh¨n TISCO ph¶i ®èi phã hiÖn nay cã nguyªn nh©n s©u xa lµ c¸c ®iÒu kiÖn lÞch sö cã tr­íc ®æi míi. H¬n n÷a c¶i c¸ch l¹i bÞ c¶n trë khi mét kÕ ho¹ch ®Çu t­ míi thiÕt bÞ trong nh÷ng n¨m 90 kh«ng thùc hiÖn ®­îc, mét phÇn lµ do cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë ch©u ¸ vµ nh÷ng khã kh¨n trong huy ®éng vèn ®Çu t­. Tuy nhiªn dï cã nh÷ng ®iÒu kiÖn h¹n chÕ vÒ mÆt lÞch sö vµ c¬ cÊu, ph¶i nãi r»ng trong chÝnh s¸ch b¶o hé vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp thÐp cña chÝnh phñ vµ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®Òu cã nh÷ng tån t¹i ch­a ®­îc kh¾c phôc. B¶o hé cho s¶n xuÊt thÐp dµi vµ s¶n xuÊt d­ thõa Do thÞ tr­êng néi ®Þa diÔn biÕn phøc t¹p, cung cÇu cña c¸c lo¹i thÐp kh«ng t­¬ng xøng nhau, ®Ó b¶o hé cho c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc thùc hiÖn chiÕn l­îc thay thÕ nhËp khÈu ®èi víi nh÷ng hµng ho¸ t­ liÖu s¶n xuÊt ®ång thêi b¶o ®¶m nhËp khÈu nh÷ng lo¹i thÐp lµ nh©n tè ®Çu vµo quan träng cña mét sè ngµnh s¶n xuÊt, c¸c hµng rµo b¶o hé ®· ®­îc sö dông. C«ng cô phi thuÕ quan ®­îc sö dông víi thÐp thanh x©y dùng b»ng c¸ch qui ®Þnh h¹n ng¹ch nhËp khÈu cho c¸c ®¬n vÞ kinh doanh thÐp. Gi¶i ph¸p nµy ®· gióp cho c¸c ®¬n vÞ liªn doanh víi VSC s¶n xuÊt thÐp c¸n cã lîi nhuËn. C«ng cô thuÕ quan ®· ®­îc sö dông kh¸ triÖt ®Ó b»ng c¸ch qui ®Þnh c¸c møc thuÕ suÊt kh¸c nhau tuú thuéc vµo môc ®Ých sö dông. Tr­íc khi tham gia AFTA, thuÕ suÊt cho ph«i thÐp lµ 3% vµ sau ®ã ®· liªn tôc t¨ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y 7% vµ hiÖn nay lµ 10%. Trong khi ®ã ë c¸c n­íc ASEAN nh­ Philippin møc thuÕ nµy chØ 3%, Th¸i Lan: 1%, c¸c n­íc cßn l¹i 0%. ViÖc b¶o hé b»ng c¸ch t¨ng thuÕ nhËp khÈu ph«i thÐp võa bÊt hîp lý, võa kh«ng cã lîi, v× ®iÒu nµy chØ g©y ra hËu qu¶ tiªu cùc cho sù c¹nh tranh cña ngµnh c«ng nghiÖp thÐp vµ t¨ng chi phÝ cho ng­êi sö dông b×nh th­êng, lµm ®éi gi¸ thµnh c¸c c«ng tr×nh x©y dùng, ¶nh h­ëng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nÕu cã ®Çu vµo liªn quan ®Õn s¾t, thÐp (t¨ng thuÕ lªn thªm 3% khiÕn gi¸ thÐp t¨ng 100.000 ®ång/tÊn). ViÖc t¨ng thuÕ cã vÎ chØ ®Ó b¶o hé cho VSC chø kh«ng ph¶i cho ngµnh thÐp ViÖt Nam bëi s¶n xuÊt ph«i cña VSC chØ chiÕm kho¶ng 15% nhu cÇu cña thÞ tr­êng. Theo ý kiÕn cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng, môc ®Ých cña viÖc t¨ng thuÕ lµ ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ s¶n xuÊt ph«i thÐp nh­ng hiÖn nay viÖc ®Çu t­ s¶n xuÊt ph«i thÐp míi do VSC ®¶m nhiÖm vµ sÏ rÊt khã cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c ®Çu t­. Nhµ n­íc ®­îc thuÕ nh­ng c¸c c«ng tr×nh lín cña Nhµ n­íc – lµ c¸c ®¬n vÞ tiªu thô thÐp lín nh©t – sÏ bÞ ¶nh h­ëng. Trong khi ®ã ChÝnh phñ t¨ng thuÕ th× dÔ nh­ng c¸c liªn doanh kh«ng thÓ cã ngay nhµ m¸y, ®iÒu nµy cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn nhµ ®Çu t­. Nãi cho cïng thiÖt h¹i lín nhÊt thuéc vÒ Nhµ n­íc. C¸c lo¹i s¾t thÐp kh«ng hîp kim ®­îc c¸n máng, cã chiÒu réng kh¸c nhau, ®­îc phñ hoÆc kh«ng phñ, m¹ hoÆc tr¸ng cã thuÕ suÊt tõ 0% - 40%. C¸c lo¹i thÐp thanh, thÐp h×nh chñ yÕu ph¶i chÞu thuÕ suÊt nhËp khÈu 40%. HiÖn nay, thuÕ nhËp khÈu thÐp gi¶m xuèng 20% n¨m 2005 lµ 10% vµ n¨m 2006 lµ 5%. Do thuÕ suÊt kh¸ phøc t¹p nªn cã thÓ dïng hai chØ tiªu lµ thuÕ quan trung b×nh theo tû träng c¸c lo¹i s¾t thÐp nhËp khÈu vµ hÖ sè b¶o hé thùc tÕ ®Ó ph©n tÝch t¸c ®éng b¶o hé ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thÐp trong n­íc. Møc thuÕ quan trung b×nh ®­îc tÝnh cho c¸c lo¹i s¾t thÐp nhËp khÈu theo kÕ ho¹ch sè l­îng nhËp khÈu n¨m 2000 cña VSC, theo gi¸ trung b×nh nh÷ng n¨m 90 vµ theo thuÕ suÊt tèi ®a cña nhãm hµng ®ã ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng sau: B¶ng 5: ThuÕ quan trung b×nh cña s¾t thÐp nhËp khÈu S¶n phÈm Sè l­îng Gi¸ TB Gi¸ trÞ ThuÕ suÊt Tû trong ThuÕ (1000 tÊn) (USD/tÊn) (1000USD) (%) nhËp khÈu (1000USD) S¶n phÈm dµi 100 271.1 27110 35 0.04 9488.5 S¶n phÈm c¸n n._.n­íc song còng ph¶i t¹o ®µ vµ thóc giôc c¸c doanh nghiÖp tù ®æi míi, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn tr­êng quèc tÕ. - Tuy lÊy môc tiªu t¹o thuËn lîi cho th­¬ng m¹i lµm chÝnh, nh­ng ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ, khÐo lÐo gi÷a hÖ thèng hµng rµo thuÕ quan víi hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ, gi÷a tù do mËu dÞch theo quy ®Þnh cña CEPT víi viÖc b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc, lÊy quyÒn lîi quèc gia lµ trªn hÕt. - HÖ thèng phi quan thuÕ ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c lµ lu«n t¹o ®­îc mét lèi tho¸t nhÊt ®Þnh khi nÒn th­¬ng m¹i trong n­íc bÞ ®e do¹ tr­íc søc c¹nh tranh quèc tÕ; §Ó cã c¬ së ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ mét c¸ch h÷u hiÖu theo c¸c môc tiªu vµ nguyªn t¾c nªu trªn, ®ång thêi phï hîp víi chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc, tr­íc m¾t cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ danh môc nh÷ng mÆt hµng thÐp cÇn ®­îc ­u tiªn b¶o hé vµ ph©n lo¹i chóng theo c¸c cÊp ®é b¶o hé kh¸c nhau. ViÖc tÝnh to¸n ®­a ra danh môc hµng cÇn ®­îc ­u tiªn b¶o hé ph¶i dùa trªn kÕt qu¶ cña nh÷ng ph©n tÝch ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­îng t×nh h×nh cung cÇu trong n­íc, søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ néi ®Þa vµ c¸c diÔn biÕn cña thÞ tr­êng quèc tÕ. Cã thÓ chia b¶o hé thµnh 3 cÊp: (i) cÊp mét lµ c¸c mÆt hµng thuéc danh môc nh¹y c¶m, (ii) cÊp hai lµ c¸c mÆt hµng thuéc c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ, (iii) cÊp ba lµ c¸c mÆt hµng trong n­íc cã thÓ tù s¶n xuÊt. Ngµnh thÐp thuéc cÊp hai. HÖ thèng chÝnh s¸ch phi quan thuÕ cña ViÖt Nam tr­íc m¾t cã thÓ x©y dùng thµnh 4 lo¹i lín sau dùa trªn c¬ së s¾p xÕp l¹i c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ cò vµ x©y dùng thªm mét sè biÖn ph¸p míi phï hîp víi quy ®Þnh cña WTO: Lo¹i 1: Nh÷ng biÖn ph¸p phi quan thuÕ phæ th«ng trong khu«n khæ WTO: - GiÊy phÐp nhËp khÈu tù ®éng vµ giÊy phÐp kh«ng tù ®éng. - Quota: quy ®Þnh theo WTO, bao gåm quota ®Þnh l­îng, quota kÕt hîp c¶ ®Þnh l­îng vµ thuÕ, quota kÕt hîp ®Þnh l­îng vµ giÊy phÐp ®Æc biÖt. - Quy t¾c xuÊt xø. - ThuÕ ®èi kh¸ng. - BiÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. - BiÖn ph¸p phßng ngõa. Lo¹i 2: Nh÷ng biÖn ph¸p kü thuËt: - Nh÷ng quy chÕ vÒ tiªu chuÈn kü thuËt. - Nh÷ng quy chÕ vÒ chÊt l­îng. - VÖ sinh kiÓm ®Þnh. - B¶o vÖ m«i sinh. Lo¹i 3: Nh÷ng biÖn ph¸p hµnh chÝnh: bao gåm nh÷ng quy chÕ xuÊt nhËp khÈu kh¸c cña ta hiÖn nay nh­ ®Çu mèi xuÊt nhËp khÈu, c«ng ty quèc doanh,… mµ ta kh«ng thÓ s¾p xÕp chuyÓn vµo lo¹i 1 vµ 2 theo nh­ quy ®Þnh cña WTO ®­îc. Lo¹i 4: Nh÷ng chÝnh s¸ch vÜ m« kh¸c cã t¸c ®éng ®iÒu tiÕt gi¸n tiÕp xuÊt nhËp khÈu: c¬ chÕ tû gi¸ hèi ®o¸i, thanh to¸n, l·i suÊt, tÝn dông ng©n hµng, chÝnh s¸ch ®Çu t­... NÕu thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña CEPT vÒ c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ mµ lÊy mèc hiÖn t¹i th× ta sÏ ph¶i gi¶m c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan cña ViÖt Nam sau khi chóng ta ®· x©y dùng hoµn chØnh hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan cña m×nh. C«ng viÖc nµy cÇn ®­îc tiÕn hµnh hÕt søc khÈn tr­¬ng v× ®©y lµ mét khèi l­îng c«ng viÖc rÊt lín vµ cÇn sù phèi hîp cña nhiÒu Bé, ngµnh liªn quan. Sau khi hoµn chØnh hÖ thèng chÝnh s¸ch phi thuÕ quan, chóng ta sÏ b¾t ®Çu thùc hiÖn qu¸ tr×nh lo¹i bá c¸c rµo c¶n phi quan thuÕ. Qu¸ tr×nh nµy sÏ ®­îc tiÕn hµnh kÕt hîp chÆt chÏ víi qu¸ tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan, dùa trªn sù ph©n lo¹i theo ba cÊp ®é b¶o hé nh­ ph©n tÝch ë trªn vµ cã thÓ ®­îc thùc hiÖn theo c¸c b­íc nh­ sau: - B­íc 1: b¾t ®Çu b»ng viÖc gi¶m c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh. - B­íc 2: gi¶m c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan phæ th«ng. - B­íc 3: t¨ng c­êng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt vµ c¸c h×nh thøc b¶o hé gi¸n tiÕp v« h×nh kh¸c. C¸c h¹n chÕ vÒ sè l­îng nhËp khÈu cÇn ®­îc lo¹i bá nhanh chãng ®èi víi c¸c mÆt hµng trong ch­¬ng tr×nh CEPT ®Ó h­íng c¸c ­u ®·i tõ c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c. C¸c hµng rµo phi thuÕ quan kh¸c sÏ ®­îc xo¸ bá dÇn trong qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ. X©y dùng bé tiªu chuÈn chÊt l­îng cña ngµnh thÐp phï hîp víi quy ®Þnh quèc tÕ, c«ng khai chÝnh s¸ch qu¶n lý chÊt l­îng ®Ó c¸c ®¬n vÞ tham gia thùc hiÖn. ChÝnh s¸ch phi quan thÕ cho tõng mÆt hµng cô thÓ cña ngµnh thÐp ph¶i ®­îc c©n nh¾c ®Ó ¸p dông phï hîp. 2.2.4. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng n­íc ngoµi 2.2.4.1. Hç trî tiÕp thÞ Ngµnh thÐp ViÖt Nam cÇn ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu mét c¸ch linh ho¹t theo ph­¬ng ph¸p gi¸ c¹nh tranh. X©y dùng mét ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn xuÊt khÈu thÐp, bao gåm t¨ng c­êng c¬ héi tiÕp cËn thÞ tr­êng n­íc ngoµi cho c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, c¶i thiÖn tµi trî xuÊt khÈu. 2.2.4.2. Hç trî cung cÊp th«ng tin Nhµ n­íc cÇn qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt tèt h¬n thÞ tr­êng trong n­íc, chñ ®éng më réng thÞ tr­êng quèc tÕ ë tÇm vÜ m« vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ®­a s¶n phÈm cña m×nh ra thÞ tr­êng quèc tÕ. Nhµ n­íc cÇn cã c¬ chÕ th«ng tho¸ng h¬n, cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng ®Çy ®ñ vµ cËp nhËt h¬n ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp tiÕp cËn thÞ tr­êng n­íc ngoµi hiÖu qu¶. ChÝnh s¸ch më réng thÞ tr­êng còng cÇn kÌm theo nh÷ng c¬ chÕ hç trî tµi chÝnh, ng©n hµng vµ thanh to¸n quèc tÕ tin cËy, ®¶m b¶o ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam an t©m khi xuÊt khÈu hµng vµ tõng b­íc tiÕn hµnh ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. 2.2.5. VÒ x©y dùng khu liªn hîp gang thÐp Cã lÏ b©y giê sÏ qóa sím khi kh¼ng ®Þnh cã hay kh«ng x©y dùng khu liªn hîp gang thÐp ë ViÖt Nam. §iÒu kh¼ng ®Þnh lµ kh«ng thÓ x©y dùng khu liªn hîp gang thÐp trong giai ®o¹n 2001- 2010. VSC ®· ®Ö tr×nh ba ph­¬ng ¸n ®Çu t­ lªn ChÝnh phñ. C¸c ph­¬ng ¸n nµy cã thÓ ®­îc ph©n chia mét c¸ch t­¬ng ®èi nh­ sau: Ph­¬ng ¸n x©y dùng trung b×nh cña VSC – dù ¸n x©y dùng theo hai b­íc, ®­a lß cao ®Çu tiªn vµo sö dông n¨m 2012. Ph­¬ng ¸n x©y dùng cao cña VSC – dù ¸n x©y dùng mét b­íc, ®­a lß cao ®Çu tiªn vµo sö dông n¨m 2010. Ph­¬ng ¸n x©y dùng thÊp cña VSC – dù ¸n x©y dùng theo hai b­íc t­¬ng ®èi chËm, kh«ng khëi c«ng x©y dùng khu liªn hîp thÐp tr­íc n¨m 2010. Theo c¸c chuyªn gia NhËt B¶n thuéc JICA th× viÖc ®Çu t­ vµo ngµnh thÐp cÇn tiÕn hµnh tõ tõ theo hai b­íc. Cã hai lý do ®Ó gi¶i thÝch. Thø nhÊt, ®Ó cã thÓ gi¶i quyÕt vÒ tµi chÝnh th× ®Çu t­ víi quy m« võa ph¶i lµ an toµn h¬n vµ lµ xu h­íng tÊt yÕu. Thø hai, ®Çu t­ dÇn dÇn cho phÐp VSC tÝch luü kinh nghiÖm vµ n©ng cao kh¶ n¨ng cã thÓ thÝch øng víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trªn quy m« lín vµ héi nhËp quèc tÕ trªn c¬ së thö vµ sai (trial-and-error basis), ®Ó lùa chän mét ph­¬ng ¸n kü thuËt phï hîp nhÊt tõ nh÷ng c«ng nghÖ s¶n xuÊt thÐp kh«ng ngõng ®æi míi, cã kh¶ n¨ng thÝch øng hiÖu qu¶ víi nh÷ng thay ®æi cña thÞ tr­êng thÐp thÕ giíi. NÕu cam kÕt x©y dùng khu liªn hîp thÐp víi c¸c tiªu chuÈn chi tiÕt ®­îc thùc hiÖn ngay, th× VSC sÏ kh«ng cã ®ñ thêi gian ®Ó lµm quen vµ tiÕp cËn hoÆc ®iÒu chØnh linh ho¹t. §Ó x©y dùng khu liªn hîp gang thÐp ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¾t khe vµ ®Çy ®ñ luËn cø khoa häc. Giai ®o¹n 2001- 2010 chØ nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi. §Ó ®i tíi nh÷ng quyÕt ®Þnh quan träng ph¶i sau n¨m 2006, khi ®ã sù t¸c ®éng cña héi nhËp khu vùc ®· cã vµ sù c©n nh¾c hiÖu qu¶ râ h¬n. Nhµ m¸y liªn hîp chØ cã thÓ ®­îc x©y dùng khi nhu cÇu thÞ tr­êng ®ñ lín (trªn d­íi 9 triÖu tÊn/n¨m) vµ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ nguyªn liÖu, ®iÖn n¨ng, nguån n­íc, ®Þa ®iÓm ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh râ rµng. Do ®ã nªn c©n nh¾c x©y dùng khu liªn hîp gang thÐp sau n¨m 2010. Nhãm c¸c gi¶i ph¸p vi m« 2.3.1. Víi Tæng c«ng ty ThÐp ViÖt Nam VSC cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong sù ph¸t triÓn cña ngµnh thÐp ViÖt Nam. §Ó VSC thùc sù lµ nßng cèt cña ngµnh thÐp, ph¶i ®æi míi tõ tæ chøc qu¶n lý cña Tæng c«ng ty ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. Thùc hiÖn qóa tr×nh chuyÓn ®æi h×nh thøc së h÷u víi mét sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc thµnh viªn Tæng c«ng ty (tr­íc hÕt lµ mét sè c«ng ty trong kh©u l­u th«ng), ®ång thêi ph¸t triÓn liªn kÕt víi c¸c c«ng ty kh¸c theo m« h×nh c«ng ty mÑ – c«ng ty con. TiÕn hµnh viÖc s¾p xÕp l¹i bé m¸y qu¶n lý vµ bé m¸y l·nh ®¹o, tõng b­íc kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm. Thùc hiÖn ®Çu t­ cña Tæng c«ng ty theo chiÒu s©u, chñ yÕu cho kh©u th­îng nguån vµ s¶n xuÊt thÐp chÊt l­îng cao. VSC ph¶i s¾p xÕp l¹i viÖc l­u th«ng, ph©n phèi thÐp v× b­íc vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ßi hái m¹ng l­íi l­u th«ng t­¬ng ®èi réng song chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé kinh doanh ch­a theo kÞp yªu cÇu qu¶n lý vµ thÞ tr­êng míi - ®Æc biÖt lµ nh÷ng n¨m gÇn ®©y, chñ tr­¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, sè doanh nghiÖp quèc doanh vµ ngoµi quèc doanh tham gia tæ chøc l­u th«ng thÐp lín, søc c¹nh tranh quyÕt liÖt. Do ®ã, VSC cÇn s¸p nhËp nh÷ng ®¬n vÞ yÕu kÐm vµo Tæng c«ng ty ®Ó g¾n s¶n xuÊt víi l­u th«ng, t¹o ra søc c¹nh tranh vµ tiªu thô hµng, t¹o ®iÒu kiÖn tËn dông ®­îc c¬ së vËt chÊt tr­íc ®©y. §ång thêi VSC cÇn dÇn chuyÓn h­íng s¶n xuÊt vµ gia c«ng c¸c mÆt hµng sau c¸n ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc. 2.3.2. Gi¶i ph¸p vÒ c«ng nghÖ S¶n l­îng thÐp ë mét sè mÆt hµng cung ®ang v­ît cÇu. Tuy nhiªn tr×nh ®é c«ng nghÖ cña mét sè nhµ m¸y r©t l¹c hËu, do ®ã ph¶i ®Çu t­ thªm c¸c nhµ m¸y míi cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó dÇn dÇn thay thÕ c¸c nhµ m¸y cò s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm kh«ng cã søc c¹nh tranh. C«ng nghÖ chiÕm vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong ngµnh c«ng nghiÖp thÐp. H¬n n÷a, trong ®iÒu kiÖn quèc tÕ ho¸, lîi thÕ so s¸nh cña quèc gia dùa trªn c¬ së nguån nh©n lùc rÎ ®ang gi¶m dÇn vµ Ýt cã ý nghÜa trong ngµnh c«ng nghiÖp thÐp do ®Æc thï cña ngµnh c«ng nghiÖp nÆng nµy. Trong tiÕp nhËn c«ng nghÖ míi, cÇn thùc hiÖn chiÕn l­îc “®i t¾t ®ãn ®Çu” ®Ó sím cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn, nhanh chãng hiÖn ®¹i hãa ngµnh thÐp ViÖt Nam. ChÝnh s¸ch chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn nay trong ngµnh thÐp chñ yÕu lµ qua liªn doanh. Trong chuyÓn giao c«ng nghÖ cÇn chó ý ®Çy ®ñ viÖc chuyÓn giao toµn bé kü n¨ng thùc hµnh c«ng nghÖ. T¹m dõng c¸c d©y chuyÒn s¶n xu©t nhá l¹c hËu ®Çu t­ tõ nh÷ng n¨m 1960-1970 do Trung Quèc tµi trî. C¶i t¹o l¹i nh÷ng d©y chuyÒn cò nh­ng gi÷ vÞ trÝ then chèt. C¸c doanh nghiÖp ph¶i b»ng nç lùc ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ víi chi phÝ thÊp nhÊt theo c¸c h­íng: NhËp c¸c thiÕt bÞ nguån, häc tËp nguyªn t¾c thiÕt kÕ, cã thÓ tù thiÕt kÕ l¹i, c¶i tiÕn cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ chÕ t¹o cña ViÖt Nam. Nh÷ng chi tiÕt chóng ta ch­a s¶n xuÊt ®­îc th× ph¶i nhËp cña n­íc ngoµi. CÇn n¾m ®­îc trùc tiÕp th«ng tin vÒ c«ng nghÖ ®Ó cã thÓ chän ®­îc c«ng nghÖ nguån vµ t×m kiÕm trî gióp tõ bªn ngoµi doanh nghiÖp. CÇn coi viÖc hiÖn ®¹i ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh tÝch tô tõ thÊp ®Õn cao, trong ®ã x¸c ®Þnh møc c«ng nghÖ mµ doanh nghiÖp cÇn cã ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm cã ­u thÕ c¹nh tranh tæng hîp. Tõ ®ã, lùa chän c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó hiÖn ®¹i dÇn tõng b­íc. Trong tõng thêi kú ph¸t triÓn, cÇn nghiªn cøu, lËp danh s¸ch cô thÓ vÒ tõng lo¹i c«ng nghÖ: l¹c hËu, trung b×nh, cao vµ siªu cao, kÌm víi c¸c ­u ®·i cho hai lo¹i c«ng nghÖ cao vµ siªu cao, xo¸ bá c«ng nghÖ l¹c hËu, kh«ng cho n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo lo¹i c«ng nghÖ trung b×nh (trõ tr­êng hîp ®Æc biÖt ph¶i cã ý kiÕn cña ChÝnh phñ). KhuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho nhiÒu ng­êi ®i du häc; n©ng cao tr×nh ®é; nghiªn cøu; häc nghÒ ë c¸c n­íc tiªn tiÕn vµ c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. 2.3.3. C«ng t¸c ph¸t triÓn thÞ tr­êng Nh÷ng n¨m qua, c«ng t¸c thÞ tr­êng cña c¸c c«ng ty thÐp ®· ®­îc quan t©m, hiÖn nay thÞ tr­êng cña c¸c c«ng ty gåm (thÞ tr­êng trong n­íc chia lµm 3 khu vùc miÒn Trung, Nam vµ B¾c; thÞ tr­êng n­íc ngoµi lµ Lµo, C¨mpuchia, §µi Loan, Hång K«ng…). Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn héi nhËp quèc tÕ, c¸c c«ng ty thÐp sÏ ph¶i gÆp nhiÒu c¹nh tranh gay g¾t tõ phÝa c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu, do vËy c«ng t¸c thÞ tr­êng cña c¸c c«ng ty cÇn ®­îc ®Æc biÖt chó träng. C«ng t¸c ph¸t triÓn thÞ tr­êng cña c¸c c«ng ty cã thÓ ®i theo nh÷ng h­íng sau: 2.3.3.1. Cñng cè thÞ tr­êng truyÒn thèng ThÞ tr­êng truyÒn thèng cña c¸c c«ng ty ThÐp ViÖt Nam lµ miÒn B¾c, Trung, Nam. C¸c c«ng ty tiÕp tôc duy tr× vµ chiÕm lÜnh vµ v­¬n tíi n¾m thÞ tr­êng, khai th¸c thÞ tr­êng theo chiÒu s©u, n¾m ch¾c dung l­îng vµ c¬ cÊu thÞ tr­êng, xu h­íng biÕn ®éng vÒ nhu cÇu vËt liÖu x©y dùng, quan t©m chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña Nhµ n­íc vµ khu vùc. TiÕp tôc duy tr× vµ më réng thÞ tr­êng th«ng qua viÖc phèi hîp ngµnh vËt liÖu x©y dùng c¸c tØnh vÒ cung øng hµng ho¸, göi hµng t¹i ®¬n vÞ nh»m t¨ng khèi l­îng tiªu thô s¶n phÈm ®ång thêi giíi thiÖu nh·n hµng ho¸ cña c«ng ty. T¹o uy tÝn, gi÷ quan hÖ hîp t¸c l©u dµi. Muèn vËy c¸c c«ng ty cÇn: + N©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ dÞch vô hµng truyÒn thèng, c«ng ty ph¶i th­êng xuyªn b¶o ®¶m chÊt l­îng hµng ho¸ mµ m×nh b¸n vµ n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô vµ phôc vô kh¸ch hµng. + T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ ­u tiªn vÒ thanh to¸n cho kh¸ch hµng truyÒn thèng, ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng nµy c«ng ty cã thÓ ­u tiªn cho hä thanh to¸n tr­íc hay cho hä tr¶ chËm l¹i mét sè ngµy nhÊt ®Þnh. + Ph¸t triÓn c¸c lo¹i s¶n phÈm míi vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. + Cã gi¸ ­u ®·i ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng th­êng xuyªn mua hµng ho¸ cña c«ng ty víi sè l­îng æn ®Þnh. 2.3.3.2. Më réng sang c¸c thÞ tr­êng míi cã triÓn väng HiÖn nay do tr×nh ®é x· héi, tr×nh ®é khoa häc kü thuËt vµ ®êi sèng kinh tÕ x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn vµ ®­îc n©ng cao. V× vËy nhu cÇu vÒ s¾t thÐp ®èi víi x· héi ngµy cµng lín, ­íc tÝnh ®Õn n¨m 2010 nhu cÇu sö dông s¾t thÐp cña c¶ n­íc cÇn ®Õn 7,5 triÖu tÊn/n¨m). Trong t¸m th¸ng ®Çu n¨m 2003, c¸c c«ng ty thÐp ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu sang Campuchia 31.715 tÊn thÐp c¸c lo¹i. NÕu lµm tèt h¬n, s¶n phÈm thÐp ViÖt Nam cã thÓ xuÊt khÈu ®­îc nhiÒu h¬n n÷a kh«ng chØ ë thÞ tr­êng Campuchia. ChÝnh v× thÕ yªu cÇu ®èi víi c«ng ty s¶n xuÊt kinh doanh thÐp ph¶i ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh sao cho ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng. §Ó chiÕn lÜnh ®­îc thÞ tr­êng ë kh¾p ®Êt n­íc vµ xuÊt khÈu cÇn cã mét hÖ thèng ®ång bé c¸c biÖn ph¸p: nh­ ®Þnh h­íng s¶n phÈm, chÊt l­îng, sè l­îng s¶n xuÊt; ®Èy m¹nh ho¹t ®éng tiÕp thÞ; tæ chøc kªnh b¸n hµng phï hîp, më réng m¹ng l­íi c¸c vïng tËp trung d©n c­ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng; tæ chøc tèt c«ng t¸c b¶o hµnh s¶n phÈm lµm cho kh¸ch hµng c¶m thÊy an t©m khi mua s¶n phÈm. 2.3.3.3. §Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng. Nghiªn cøu thÞ tr­êng lµ c«ng viÖc b¾t buéc ®èi víi c¸c chñ thÓ kinh tÕ, lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng cña doanh nghiÖp. Muèn thµnh c«ng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña m×nh th× ®iÒu tr­íc hÕt doanh nghiÖp ph¶i hiÓu ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c nh÷ng yÕu tè liªn quan trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn nhu cÇu, thÞ hiÕu vµ søc mua cña thÞ tr­êng míi cã thÓ gióp doanh nghiÖp t×m ®­îc thÞ tr­êng träng ®iÓm vµ x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng tiÒm n¨ng cña thÞ tr­êng, cña doanh nghiÖp ch­a ®­îc khai th¸c triÖt ®Ó. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, víi chñ tr­¬ng ®æi míi cña Nhµ n­íc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, nhiÒu c«ng ty kinh doanh kim khÝ Tæng c«ng ty thÐp vµ c¸c hé t­ nh©n ®· më ra kinh doanh c¸c mÆt hµng kim khÝ, nhu cÇu vÒ x©y dùng kiÕn thiÕt ngµy cµng t¨ng lªn ®iÒu ®ã ®ßi hái c¸c c«ng ty ph¶i n¾m ®­îc nhu cÇu th«ng qua c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng. C¸c c«ng ty ph¶i cã bé phËn chuyªn s©u vÒ thÞ tr­êng, cÇn ph¶i x©y dùng ®éi ngò c¸n bé nghiªn cøu thÞ tr­êng cã tr×nh ®é chuyªn m«n, cã nghiÖp vô, cã kiÕn thøc vÒ marketing, trªn c¬ së ®ã lËp ra kÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ kinh doanh cho hîp lý, ®Ó hiÖu qu¶ kinh doanh ngµy cµng n©ng cao h¬n. Bé phËn nµy sÏ gióp ban l·nh ®¹o ®Ò ra vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n. Nguån th«ng tin b¸o c¸o ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu: nhanh, nh¹y, kÞp thêi, chÝnh x¸c v× trong t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn nay viÖc n¾m b¾t vµ xö lý kÞp thêi c¸c th«ng tin th× míi dù ®o¸n ®­îc nhu cÇu vµ diÔn biÕn thÞ tr­êng, ®Ó cã quyÕt ®Þnh chuÈn x¸c vÒ s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt bao nhiªu vµ kinh doanh lo¹i s¶n phÈm nµo, xuÊt khÈu ra sao? Qua nghiªn cøu thÞ tr­êng c«ng ty cã biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®­a ra gi¸ c¶ phï hîp, th«ng tin cô thÓ vÒ dung l­îng thÞ tr­êng, vÒ tõng lo¹i mÆt hµng cô thÓ, ®èi t­îng phôc vô, kh«ng gian vµ thêi gian ®¸p øng. 2.3.4. Hoµn thiÖn m¹ng l­íi b¸n hµng vµ h×nh thøc b¸n hµng. 2.3.4.1. Hoµn thiÖn m¹ng l­íi b¸n hµng. ViÖc hoµn thiÖn m¹ng l­íi b¸n hµng rÊt quan träng nªn c¸c c«ng ty cÇn cã mét sè biÖn ph¸p nh­: + Cñng cè hÖ thèng m¹ng l­íi b¸n hµng hiÖn cã: c«ng ty cÇn n©ng cÊp c¸c cöa hµng, c¸c ®iÓm b¸n hµng nh»m thu hót sù chó ý cña kh¸ch hµng, t¨ng sè l­îng kh¸ch hµng, t¨ng c¬ héi b¸n hµng. C«ng ty cÇn x©y dùng ph­¬ng ¸n ®Çu t­ vèn cho c¸c cöa hµng träng ®iÓm. + CÇn xem xÐt ®¸nh gi¸ l¹i hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c cöa hµng, tr¹m, t¹o ®iÒu kiÖn tËp trung vèn, nguån hµng cho c¸c cöa hµng ho¹t ®éng tèt, cã chÝnh s¸ch hç trî cho c¸c cöa hµng thua lç trong tr­êng hîp cÇn thiÕt cã thÓ gi¶i t¸n cöa hµng thua lç th­êng xuyªn. + X©y dùng c¸c ®iÓm b¸n hµng míi: C¸c c«ng ty cÇn më thªm c¸c ®iÓm b¸n hµng ë nhiÒu khu vùc trong c¶ n­íc vµ n­íc ngoµi, C«ng ty cÇn x©y dùng c¸c ®iÓm b¸n hµng t¹i c¸c tØnh d­íi h×nh thøc b¶o trî kinh doanh cho c¸c c«ng ty kh¸c cña tØnh ®ã phèi hîp víi c¸c c«ng ty thÐp giíi thiÖu tr­ng bµy hµng ho¸ cña m×nh. + T¨ng c­êng quyÒn h¹n cho c¸c cöa hµng: Thêi gian qua c¸c cöa hµng ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng, ®· gióp c«ng ty hoµn thµnh tèt nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn, ®Ó ph¸t huy hÕt n¨ng lùc cña c¸c cöa hµng, c¸c c«ng ty thÐp ViÖt Nam cÇn më réng quyÒn h¹n víi lo¹i h×nh kinh doanh phï hîp trªn thÞ tr­êng. 2.3.4.2. Hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc b¸n hµng. Trong nh÷ng n¨m qua, c¸c h×nh thøc b¸n hµng mµ c¸c c«ng ty ¸p dông rÊt phong phó song c¬ cÊu cßn cã chç ch­a hîp lý. Trong thêi gian tíi, c¸c c«ng ty cÇn thay ®æi c¬ cÊu cho phï hîp víi ho¹t ®éng kinh doanh. TiÕp tôc ®Èy m¹nh h×nh thøc b¸n bu«n ®Ó ®Èy nhanh tæng doanh sè b¸n ra vµ t¹o mèi quan hÖ chÆt chÏ víi kh¸ch hµng cña m×nh. Trong b¸n bu«n cÇn t¨ng c­êng h×nh thøc b¸n giao th¼ng kh«ng qua kho v× h×nh thøc nµy ®¶m b¶o tiÕt kiÖm nhiÒu chi phÝ, thu ®­îc lîi nhuËn cao vµ ®Èy m¹nh vßng quay cña vèn kinh doanh. Muèn t¨ng c­êng h×nh thøc nµy kh«ng ph¶i dÔ v× nhu cÇu bÊt th­êng kh¸ lín vµ cã thÓ tho¶ m·n b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. Ph¸t triÓn h×nh thøc b¸n hµng ®¹i lý nhÊt lµ ®¹i lý cho n­íc ngoµi ®Ó t¨ng thu vµ t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho c¸n bé c«ng nh©n viªn. B¸n ®¹i lý cho n­íc ngoµi lÊy hoa hång lµ ngo¹i tÖ phôc vô cho ho¹t ®éng nhËp khÈu cña c«ng ty. T¨ng c­êng b¸n ®¹i lý cßn cã lîi ë chç hµng ho¸ b¸n ®­îc d­íi h×nh thøc chØ mÊt chi phÝ vÒ b¶o qu¶n xÕp dì. Khi b¸n ®­îc hµng, c«ng ty míi tiÕn hµnh kiÓm tra tiÒn nªn kh«ng mÊt vèn cho viÖc mua hµng ho¸. B¸n hµng qua ®¹i lý ë c¸c tØnh còng cÇn ®­îc chó träng trong ®ã nªn ¸p dông chÝnh s¸ch ­u tiªn (cho phÐp ®¹i lý thanh to¸n tõng phÇn) ®Ó cã ®iÒu kiÖn më réng tõng phÇn thÞ tr­êng míi. MÆt kh¸c bªn c¹nh chó träng viÖc b¸n bu«n c¸c c«ng ty cÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a h×nh thøc b¸n hµng trùc tiÕp. Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc b¸n hµng ®Ó phôc vô tèt nhu cÇu cña mäi kh¸ch hµng ¸p dông vµ ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc b¸n hµng ®Ó thÝch nghi vµ ph¸t triÓn víi ®iÒu kiÖn kinh doanh míi. Sö dông c«ng cô marketing nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng b¸n hµng. C«ng ty cÇn duy tr× vµ ph¸t triÓn quan hÖ b¸n hµng víi c¸c ®¬n vÞ mua th­êng xuyªn víi khèi l­îng lín. C«ng ty ký kÕt c¸c hîp ®ång tiªu thô víi bé phËn kh¸ch hµng nµy ®Ó ®¶m b¶o hµng ho¸ tiªu thô ®­îc æn ®Þnh ®ång thêi t¹o dùng vµ n©ng cao uy tÝn ®èi víi kh¸ch hµng. C¸c hîp ®ång kinh tÕ lµ c¸ch thøc nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu an toµn trong kinh doanh do ®ã cÇn ®Èy m¹nh viÖc giao dÞch vµ ký kÕt hîp ®ång tiªu thô s¶n phÈm. §èi víi thÞ tr­êng míi c¸c c«ng ty ph¶i cã nh÷ng chiÕn l­îc th©m nhËp thÝch hîp, bëi ®©y chÝnh lµ nh÷ng n¬i cã thÓ më réng c¸c quan hÖ cña c«ng ty víi b¹n hµng míi. Do vËy c«ng ty cÇn ph¶i nç lùc trong viÖc t×m tßi vµ ph©n tÝch nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c biÕn cè trªn thÞ tr­êng nh»m t×m ra c¸c c¬ héi kinh doanh phï hîp víi tiÒm n¨ng cña c«ng ty ®Ó tõ ®ã tiÕn hµnh ®Çu t­ kinh doanh c¸c mÆt hµng mµ thÞ tr­êng ®ßi hái, t¨ng sè l­îng c¸c ®èi t¸c ký kÕt hîp ®ång mua hµng cña Tæng c«ng ty thóc ®Èy kinh doanh æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. 2.3.5. ¸p dông chÝnh s¸ch gi¸ linh ho¹t Trong giai ®o¹n hiÖn nay, khi t×nh tr¹ng d­ thõa cung thÐp, viÖc ¸p dông gi¸ linh ho¹t lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn ®Ó c¸c c«ng ty thÐp thu hót ®­îc kh¸ch hµng, qua ®ã t¨ng ®­îc doanh sè b¸n. Dùa trªn gi¸ thµnh vµ c¨n cø vµo t×nh h×nh cung cÇu, gi¸ c¶ thÞ tr­êng, kh¶ n¨ng cña ®èi thñ c¹nh tranh, c¸c c«ng ty ph¶i th­êng xuyªn ®iÒu chØnh gi¸ b¸n ®Ó khuyÕn khÝch kh¸ch hµng mua s¶n phÈm cña m×nh. §¶m b¶o cho c«ng ty thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn. Gi¸ c¶ lµ mét nh©n tè cña sù c¹nh tranh. Nã cã vai trß cùc kú quan träng ®èi víi c¸c c«ng ty thÐp trong viÖc kinh doanh. V× vËy viÖc x¸c ®Þnh gi¸ c¶ hÕt søc quan träng. C¸c c«ng ty ph¶i cã chÝnh s¸ch cô thÓ ®èi víi tõng mÆt hµng, n¾m b¾t nhanh chãng thay ®æi gi¸ c¶ thÞ tr­êng ®Ó thay ®æi cho phï hîp. Ngoµi ra, c¸c c«ng ty ph¶i cã chÝnh s¸ch gi¸ c¶ víi tõng khu vùc nh»m ®¶m b¶o søc c¹nh tranh cña c«ng ty vµ thu ®­îc lîi nhuËn cao nhÊt. VÒ c¸c h×nh thøc thanh to¸n cÇn t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì kh¸ch hµng, t¹o kh¶ n¨ng thanh to¸n nh­ cho thanh to¸n chËm tr¶. Khi b¸n chÊp nhËn mäi h×nh thøc thanh to¸n nh­ thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt, b»ng sÐc… 2.3.6. Tæ chøc tèt c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn trong kinh doanh Tæ chøc tèt c¸c ho¹t ®éng dÞch vô trong kinh doanh ®èi víi c¸c c«ng ty ®Ó thu hót kh¸ch hµng. - DÞch vô vËn chuyÓn: §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm ngµnh thÐp lµ dµi vµ cång kÒnh, v× vËy qu¸ tr×nh vËn chuyÓn rÊt khã kh¨n vµ vÊt v¶. §Ó phôc vô tèt ®èi víi kh¸ch hµng mua s¶n phÈm cña ngµnh th× c¸c c«ng ty thÐp nªn tæ chøc c¸c dÞch vô phôc vô vËn chuyÓn hµng ho¸ ®Õn tËn tay ng­êi tiªu dïng. NÕu kh¸ch hµng gÇn ®Þa ®iÓm kinh doanh cã thÓ miÔn phÝ vËn chuyÓn, cßn nÕu kh¸ch hµng xa ®Þa ®iÓm kinh doanh cã thÓ tÝnh c­íc vËn chuyÓn tuy nhiªn ph¶i phï hîp vµ gi÷ v÷ng uy tÝn trªn thÞ tr­êng. §èi víi kh¸ch hµng n­íc ngoµi th× ph¶i cã sù tho¶ thuËn hîp lý vÒ h×nh thøc vËn chuyÓn còng nh­ c¸c quy ®Þnh vÒ qu¸ tr×nh giao hµng. - Tæ chøc c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o: Qu¶ng c¸o lµ mét c«ng cô ®Ó xóc tiÕn b¸n hµng, qu¶ng c¸o ¶nh h­ëng rÊt lín ®èi víi ng­êi tiªu dïng. Qu¶ng c¸o gióp ng­êi tiªu dïng n©ng cao nhËn thøc vÒ s¶n phÈm, c¶i thiÖn h×nh ¶nh vèn cã cña s¶n phÈm. S¶n phÈm ngµnh thÐp ngµy cµng cã nhu cÇu lín, v× vËy vÊn ®Ò qu¶ng c¸o lµ rÊt quan träng. §Ó c¹nh tranh víi s¶n phÈm cña n­íc ngoµi th× kh«ng nh÷ng c¸c c«ng ty ph¶i tæ chøc tèt c¸c ho¹t ®éng qu¶ng c¸o trong n­íc vÒ s¶n phÈm cña m×nh mµ cßn ph¶i tæ chøc qu¶ng c¸o ë thÞ tr­êng quèc tÕ. C¸c c«ng ty cã thÓ tæ chøc qu¶ng c¸o quèc tÕ qua hai xu h­íng ®ã lµ: tiªu chuÈn ho¸ vµ khu vùc ho¸. Qu¶ng c¸o nªn ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó chèng l¹i c¸c ®èi thñ c¹nh tranh th©m nhËp thÞ tr­êng b»ng c¸c s¶n phÈm t­¬ng tù. - Héi chî, khuyÕn m¹i: C¸c c«ng ty thÐp nªn cho c¸c s¶n phÈm cña m×nh tham gia vµo c¸c héi chî vµ tæ chøc khuyÕn m¹i ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh ®Ó kÝch thÝch nhu cÇu cña kh¸ch hµng mua s¶n phÈm cña m×nh nhiÒu h¬n. - Xóc tiÕn b¸n hµng: C«ng ty cã thÓ xóc tiÕn b¸n hµng qua ba h×nh thøc sau: xóc tiÕn b¸n hµng ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm míi cña c«ng ty, xóc tiÕn b¸n hµng ®Ó t¨ng sù tiªu dïng s¶n phÈm vµ xóc tiÕn b¸n hµng ®Ó thu hót trùc tiÕp kh¸ch hµng ë c¸c c¬ së b¸n lÎ. 2.3.7. §Èy m¹nh c«ng t¸c héi nhËp quèc tÕ Héi nhËp quèc tÕ lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt ®èi víi c¸c c«ng ty thÐp ViÖt Nam bëi ngµy nay xu h­íng khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ ®ang gia t¨ng m¹nh mÏ. Qu¸ tr×nh quèc tÕ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c«ng ty. ViÖc héi nhËp quèc tÕ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ më réng h¬n gi÷a ngµnh thÐp ViÖt Nam víi ngµnh thÐp thÕ giíi. §ã chÝnh lµ c¬ héi ®Ó ngµnh thÐp ViÖt Nam b¾t kÞp víi ngµnh thÐp cña thÕ giíi, t×m ra nh÷ng kh¸ch hµng míi vµ më ra thÕ ®øng v÷ng vµng cho m×nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Cïng víi c¬ héi ®ang më ra, qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña c¸c c«ng ty thÐp ViÖt Nam cßn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, trë ng¹i do xuÊt ph¸t ®iÓm cña ngµnh thÐp cßn qu¸ thÊp so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn trong khu vùc; nÒn kinh tÕ n­íc ta cßn chËm ph¸t triÓn vµ gÆp nhiÒu khã kh¨n, ®ang ®øng tr­íc nhiÒu nguy c¬ thö th¸ch míi trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ; nhiÒu nguån lùc cßn ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó khai th¸c, kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ cßn thÊp. V× vËy muèn héi nhËp quèc tÕ tæng c«ng ty ph¶i tæ chøc c«ng t¸c héi nhËp. Cô thÓ lµ: - Ngµnh thÐp ph¶i t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®Ó ®èi phã víi thÐp nhËp khÈu khi thuÕ nhËp khÈu gi¶m xuèng 5% vµ hµng rµo phi thuÕ quan bÞ b·i bá. - C¸c nhµ m¸y míi ph¶i ®¹t tr×nh ®é quèc tÕ vÒ n¨ng suÊt chÊt l­îng vµ c¸c chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt ®Ó ®éc chiÕm thÞ tr­êng trong n­íc vµ cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cã l·i. - Kiªn quyÕt dÑp bá hoÆc chuyÓn h­íng s¶n xuÊt c¸c c¬ së kÐm hiÖu qu¶ kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh hoÆc cã nguy c¬ l¹c hËu. - Më réng hîp t¸c s¶n xuÊt thÐp víi c¸c n­íc ASEAN. - C¸c doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng t×m thÞ tr­êng xuÊt khÈu, l­u ý c¸c thÞ tr­êng dÔ th©m nhËp nh­: Campuchia, Lµo, ir¾c...th«ng qua viÖc ®Æt v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i n­íc së t¹i, ph¸t triÓn hÖ thèng kªnh ph©n phèi, ®Æc biÖt l­u ý ®Õn c¸c dù ¸n lín l¹i n­íc ngoµi mµ doanh nghiÖp cã thÓ tróng thÇu. KÕt luËn Ngµnh thÐp ViÖt Nam cã qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn l©u dµi vµ ph¸t triÓn nhanh chãng trong nh÷ng nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Ngµnh thÐp ®ãng mét vai trß v« cïng quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ cã t¸c ®éng nhiÒu mÆt tíi c¸c ngµnh kinh tÕ x· héi kh¸c. ViÖc s¶n l­îng thÐp t¨ng nhanh chãng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y mét mÆt ®· ®ãng gãp tÝch cùc cho nÒn kinh tÕ nh­ng mÆt kh¸c ®ang g©y ra nh÷ng hËu qu¶ lµ sù mÊt c©n ®èi trong ph¸t triÓn, g©y t¸c ®éng xÊu tíi toµn ngµnh trong t­¬ng lai. Tõ nh÷ng ph©n tÝch vÒ thùc tr¹ng vµ søc c¹nh tranh cña ngµnh thÐp ViÖt Nam cã thÓ thÊy bøc tranh ngµnh thÐp ViÖt Nam cßn nhiÒu m¶ng tèi. Quy m«, n¨ng lùc s¶n xuÊt nhá bÐ, c¬ cÊu s¶n phÈm mÊt c©n ®èi nghiªm träng, s¶n xuÊt chñ yÕu thÐp dµi dïng cho x©y dùng, tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ m¸y mãc thiÕt bÞ l¹c hËu, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cao, ph©n bè vµ tæ chøc s¶n xuÊt bÊt hîp lý, chØ ph¸t triÓn s¶n xuÊt thÐp mµ kh«ng chó träng s¶n xuÊt ph«i khiÕn cho ngµnh thÐp phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng thÕ giíi. Trong t­¬ng lai, nÕu kh«ng chó träng ph¸t triÓn h¹ nguån th× søc c¹nh tranh sÏ kh«ng æn ®Þnh vµ rÊt dÔ mÊt thÞ phÇn ngay c¶ trªn s©n nhµ. Søc c¹nh tranh cña ngµnh thÐp ViÖt Nam nãi chung lµ yÕu, chØ trõ s¶n phÈm thÐp x©y dùng t¹i mét sè nhµ m¸y míi ®Çu t­. ChÝnh s¸ch thuÕ vµ b¶o hé cßn ch­a hîp lý, nhiÒu doanh nghiÖp ®ang sèng nhê chÝnh s¸ch b¶o hé do ®ã cÇn ph¶i ®­îc ®iÒu chØnh cho phï hîp víi lé tr×nh gia nhËp c¸c tæ chøc khu vùc vµ quèc tÕ. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ cßn nhiÒu bÊt cËp ch­a tÝnh ®Õn sù ph¸t triÓn tæng thÓ, cßn t×nh tr¹ng ®Çu t­ trµn lan kh«ng theo quy ho¹ch. MÆc dï Nhµ n­íc ®· phª duyÖt Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh thÐp ®Õn n¨m 2010 nh­ng viÖc thùc hiÖn l¹i cã nhiÒu lÖch l¹c. §iÒu nµy cã lçi ë c¶ c¸c c¬ quan chñ qu¶n vµ c¸c doanh nghiÖp v× lîi Ých tr­íc m¾t mµ bá qua lîi Ých l©u dµi. Râ rµng nªn ph¸t triÓn ngµnh thÐp trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ m¹nh nh­ng møc ®é ph¸t triÓn nh­ thÕ nµo? Vèn ®Çu t­ bao nhiªu? cßn ®îi c©u tr¶ lêi tõ c¸c c¬ quan chøc n¨ng. B©y giê dï lµ muén nh­ng vÉn cßn kÞp ®Ó ®iÒu chØnh l¹i viÖc thùc hiÖn ®Çu t­, nghiªn cøu tæng thÓ ngµnh thÐp tõ ®ã cã chÝnh s¸ch hîp lý tõ Trung ¦¬ng, ®Þa ph­¬ng vµ c¸c doanh nghiÖp gióp ngµnh thÐp ViÖt Nam cã thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ quèc phßng an ninh còng nh­ c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ trong mét qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. Tµi liÖu tham kh¶o C¬ së chung cho viÖc t¸i cÊu tróc chÝnh s¸ch ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp. T¸c gi¶: PGS. TS. Hoµng §øc Th©n; Th. S. TrÇn V¨n HoÌ; CN. Ph¹m ThÕ Anh. The current Vietnamese steel industry and its challenge - Nozomu Kawabate (Tohoku Univ.) Evaluating alternative scenarios for steel industy promotion: Qualification of Profitability and Risks - Kenichi Ohno (GRIPS) Overall strategy for the development of the steel industy up to 2010 - Do Huu Hao (MOI) T¹p chÝ Tri thøc vµ C«ng nghÖ sè 153 (2003), 143 (2002) T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn sè 73 (7/2003) B¸o tuæi trÎ th¸ng 9/2003 T¹p chÝ C«ng nghiÖp sè 10,12/2002; 6/2003 T¹p chÝ NhÞp sèng c«ng nghiÖp 3/2003 Thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn nhiÒu sè C¸c bµi viÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ thÐp trªn c¸c trang Web: Quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thÐp ®Õn n¨m 2010. C¸c trang Web: http: www.thepvietnam.com.vn http: www.vnn.vn http: www.laodong.com http: www.nhandan.org.vn http: www.vnexpress.net http: www.hanoimoi.com.vn http: www.vir.com.vn http: www.techcombank.com http: www.vietnam-tourism.com http: www.hanoitv.org.vn http: www.dddn.com http: www.vninvest.com http: www.mofa.gov.vn http: www.deigor.vn http: www.news.ttvnol.com http: www.vietstock.com.vn http: www.vib.com.vn http: www.business.vnn.vn http: www.qulityvn.com http: www.203.162.130.50/SCN http: www.saigonnet.vn http: www.cantho1206.net http: www .sgtt.com.vn Môc lôc Lêi më ®Çu Ch­¬ng 1: Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ViÖt Nam LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ngµnh thÐp ViÖt Nam T×nh h×nh s¶n xuÊt cña ngµnh thÐp ViÖt Nam Ngµnh thÐp cßn ë ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp Quy m«, n¨ng lùc s¶n xuÊt, c¬ cÊu s¶n phÈm Tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ m¸y mãc thiÕt bÞ Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm Ph©n bè vµ tæ chøc s¶n xuÊt §Çu t­ s¶n xuÊt ph«i vµ c¸n thÐp §Æc ®iÓm vÒ tæ chøc s¶n xuÊt cña ngµnh thÐp ViÖt Nam C¬ cÊu cung cÇu S¶n xuÊt thÐp bëi ba khèi doanh nghiÖp L­u th«ng, ph©n phèi thÐp Ch­¬ng 2: Ngµnh thÐp ViÖt Nam ®øng tr­íc th¸ch thøc héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi Thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp thÐp ViÖt Nam hiÖn nay C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp Søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp thÐp ViÖt Nam hiÖn nay C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn søc c¹nh tranh cña ngµnh thÐp ViÖt Nam Nhãm c¸c nh©n tè thuéc vÒ chÝnh s¸ch ChÝnh s¸ch thuÕ vµ b¶o hé ®èi víi ngµnh thÐp ChÝnh s¸ch ®Çu t­ liªn quan ®Õn ngµnh thÐp Vay vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn Thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi YÕu tè thÞ tr­êng n­íc ngoµi C¸c vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi ngµnh thÐp trong qu¸ tr×nh héi nhËp Nªn cã hay kh«ng mét ngµnh c«ng nghiÖp thÐp ®ñ m¹nh? Nh÷ng th¸ch thøc tr­íc nhu cÇu héi nhËp Ch­¬ng 3: Nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh thÐp trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc Quan ®iÓm vµ môc tiªu ph¸t triÓn Quan ®iÓm cho lùa chän gi¶i ph¸p Dù b¸o nhu cÇu ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Õn 2010 C¸c gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thÐp CÇn cã ®Þnh h­íng ®óng cho ph¸t triÓn ngµnh thÐp Nhãm c¸c gi¶i ph¸p vi m« Nhãm c¸c gi¶i ph¸p vÜ m« KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o ._.