Ngành công nghiệp mía - Đường Việt Nam: Thực trạng và giải pháp

Ch­¬ng I Tæng quan vÒ thÞ tr­êng ®­êng thÕ giíi vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp mÝa-®­êng ë viÖt nam I. tæng quan vÒ thÞ tr­êng ®­êng thÕ giíi. Ph©n biÖt c¸c lo¹i ®­êng. Trªn thÕ giíi cã hai lo¹i ®­êng chÝnh lµ ®­êng mÝa (sugar cane) vµ ®­êng cñ c¶i (sugar beet). Tõ hai lo¹i ®­êng c¬ b¶n nµy l¹i chia ra lµm nhiÒu lo¹i ®­êng kh¸c nhau vÒ ®é ngät, ®é mµu, ®é tinh khiÕt,... nh­ : ®­êng mËt, ®­êng phÌn (®­êng thñ c«ng), ®­êng luyÖn vµ ®­êng kÝnh . S¶n xuÊt vµ tiªu thô ®­êng trªn thÕ giíi. 2.1. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt. Tõ b¶ng d­íi, ta thÊy l­îng ®­êng s¶n xuÊt ra t¨ng ®Òu ®Æn qua c¸c n¨m. Tuy nhiªn, tèc ®é t¨ng kh«ng lín l¾m. H¬n n÷a, do nhu cÇu tiªu dïng ®­êng còng t¨ng nªn tØ träng cña tiªu dïng trªn s¶n xuÊt ®­êng lµ t­¬ng ®èi ®ång ®Òu. TØ träng b×nh qu©n tõ n¨m 1994 ®Õn n¨m 1999 cña tiªu dïng trªn s¶n xuÊt lµ 98,512%. Møc tiªu dïng chiÕm tØ träng thÊp nhÊt lµ vµo n¨m 1999, chØ cã 96,67% do l­îng ®­êng s¶n xuÊt ra t¨ng 3,41% nh­ng tiªu dïng chØ t¨ng cã 0,8% vµ cao nhÊt lµ vµo n¨m 1995 víi 99,59%. Nh×n chung, tØ träng cña tiªu dïng trªn s¶n xuÊt ®­êng qua 6 n¨m kh«ng cã sù ®ét biÕn lín. B¶ng 1: Tæng hîp t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô ®­êng trªn thÕ giíi §¬n vÞ: 1000 tÊn N¨m S¶n xuÊt Tiªu dïng TØ träng cña tiªu dïng trªn s¶n xuÊt (%) 94/95 116.360 115.887 99,59 95/96 122.885 120.293 97,89 96/97 123.249 122.409 99,24 97/98 126.546 125.494 99,17 98/99 130.859 126.500 96,67 Nguån: F.O Licht's Sugar Report n¨m 2000 2.1.1. S¶n l­îng ®­êng qua c¸c n¨m S¶n xuÊt ®­êng thÕ giíi ®· t¨ng hÇu nh­ liªn tôc suèt mÊy chôc n¨m qua. §Çu thËp kû 60, s¶n l­îng ®­êng thÕ giíi míi chØ ®¹t 50 triÖu tÊn. Sau h¬n 40 n¨m, tíi nay con sè nµy ®· lªn tíi 135,2 triÖu tÊn, møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 2%/n¨m. Ngµnh ®­êng thÕ giíi ®· ph¸t triÓn tíi møc trong vßng vµi n¨m tíi l­îng ®­êng cung øng sÏ tiÕp tôc d­ thõa nhiÒu dÉn tíi kh«ng tiªu thô hÕt. * §­êng cñ c¶i: §­êng chñ yÕu ®­îc chÕ biÕn tõ mÝa vµ cñ c¶i ®­êng. Nh×n biÓu d­íi ®©y ta cã thÓ thÊy s¶n l­îng ®­êng cñ c¶i cã xu h­íng gi¶m vµ kh«ng æn ®Þnh trong khi s¶n l­îng ®­êng mÝa th× t¨ng kh¸ nhanh v× thÕ tØ träng ®­êng mÝa trong tæng s¶n l­îng ngµy cµng cao. §­êng cñ c¶i chiÕm tØ träng cao nhÊt lµ vµo n¨m 1997 víi 30,72% vµ thÊp nhÊt lµ 28,04% vµo n¨m 1999. Nguyªn nh©n trùc tiÕp cña t×nh tr¹ng nµy lµ do hÇu hÕt diÖn tÝch trång cñ c¶i ë c¸c n­íc trång vµ chÕ biÕn cñ c¶i ®­êng chÝnh trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang ®­îc thu hÑp bít chñ yÕu ®Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng ®­êng tån kho nhiÒu. C¸c khu vùc trång vµ chÕ biÕn cñ c¶i ®­êng trªn thÕ giíi lµ T©y ¢u, §«ng ¢u, Trung Quèc, Mü, ngoµi ra cßn mét sè n­íc kh¸c víi s¶n l­îng nhá, kh«ng ®¸ng kÓ. Mét lÝ do n÷a lµ hÇu hÕt c¸c n­íc s¶n xuÊt ®­êng cñ c¶i ®Òu cã chi phÝ s¶n xuÊt cao h¬n gi¸ b¸n quèc tÕ. Còng chÝnh v× thÕ mµ trªn thùc tÕ mËu dÞch ®­êng thÕ giíi, ngay c¶ nh÷ng n­íc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ thuéc khèi EU ®Òu ph¶i trî cÊp cho xuÊt khÈu. Hä chÊp nhËn b¸n ®­êng ra thÞ tr­êng thÕ giíi thÊp h¬n gi¸ thµnh ®Ó råi bï l¹i b»ng viÖc b¸n víi gi¸ cao trªn thÞ tr­êng néi ®Þa vèn ®­îc b¶o vÖ bëi thuÕ nhËp khÈu. Tuy vËy, theo dù ®o¸n cña tæ chøc ®­êng thÕ giíi (ISO), s¶n l­îng ®­êng thÕ giíi vô 2002/2003 (tõ 9/2002 – 10/2003) sÏ tiÕp tôc t¨ng 5% so víi møc cao vô tr­íc. Trong ®ã, s¶n l­îng ®­êng vô 2002/2003 dù ®o¸n sÏ t¨ng chñ yÕu ë EU, Brazil, Australia, t¨ng 8-13% nh­ng sÏ gi¶m ë hÇu hÕt c¸c n­íc s¶n xuÊt lín kh¸c vµ gi¶m 3-16%. * §­êng mÝa: §­êng mÝa chiÕm tØ träng cao nhÊt vµo n¨m 1999 víi 71,96% vµ thÊp nhÊt lµ vµo n¨m 1997 víi 69,28%. Ch©u ¸ vµ Nam Mü lµ hai khu vùc s¶n xuÊt mÝa ®­êng lín nhÊt thÕ giíi, nhê ®iÒu kiÖn thêi tiÕt phï hîp, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp lín, d©n sè ®«ng vµ g¾n bã víi nghÒ mÝa. Trªn thÕ giíi, mÝa ®­îc trång vµ thu ho¹ch trªn mét diÖn tÝch 19,018 triÖu ha, trong ®ã ®¸ng kÓ lµ Ên §é 3,82 triÖu ha, Brazil 3,65 triÖu ha, Trung Quèc 1,25 triÖu ha, Th¸i Lan, Pakistan kho¶ng 1 triÖu ha. Trong nh÷ng n¨m qua diÖn tÝch mÝa thu ho¹ch cña thÕ giíi cã xu h­íng t¨ng nhÑ víi tèc ®é 1,4%/n¨m, song trong mét vµi vô tíi cã lÏ sÏ bÞ thu hÑp do gi¸ thu mua mÝa thÊp buéc ph¶i bá c©y mÝa sang n«ng s¶n kh¸c. §©y lµ vÊn ®Ò mµ tÊt c¶ c¸c n­íc trång mÝa trªn thÕ giíi ®Òu lo ng¹i. D­íi ®©y lµ sè liÖu vÒ s¶n xuÊt ®­êng cña thÕ giíi qua mét sè n¨m: B¶ng 2 : S¶n l­îng ®­êng thÕ giíi qua c¸c n¨m (1994 - 1999). §¬n vÞ : 1000 tÊn N¨m §­êng mÝa §­êng cñ c¶i Tæng sè TØ träng (%) §­êng mÝa §­êng cñ c¶i 94/95 81.179 35.181 116.360 69,77 30,23 95/96 86.442 36.443 122.885 70,34 29,66 96/97 85.383 37.866 123.249 69,28 30,72 97/98 88.000 38.546 126.546 69,54 30,46 98/99 94.165 36.694 130.859 71,96 28,04 Nguån : F.O. Licht International Sugar Sweeterner Report n¨m 2000 N¨ng suÊt mÝa b×nh qu©n toµn thÕ giíi ®¹t 63,672 tÊn/ha, ®Æc biÖt cao ë nh÷ng n­íc ph¸t triÓn nh­ Australia: 91,6 tÊn/ha. C©y mÝa sÏ cho n¨ng suÊt cao h¬n h¼n nÕu thùc hiÖn tèt c¸c kh©u chän gièng, lµm ®Êt, thuû lîi, vËn chuyÓn. Trªn thùc tÕ ruéng mÝa ®­îc t­íi tiªu ®Çy ®ñ ®em l¹i n¨ng suÊt gÊp hai lÇn. ChØ tiªu nµy ë Ên §é ®¹t 74,72 tÊn/ha, Iran 70,4 tÊn/ha, Malaixia 71 tÊn/ha. Tuy nhiªn n¨ng suÊt mÝa ë Trung Quèc chØ trªn 60 tÊn/ha (tØnh Qu¶ng T©y n¬i s¶n xuÊt lín nhÊt n­íc ®¹t tíi 70 tÊn/ha). Th¸i Lan vµ Pakistan l¹i cã n¨ng suÊt mÝa thuéc lo¹i thÊp nhÊt thÕ giíi víi c¸c sè liÖu t­¬ng øng lµ 45-60 tÊn/ha vµ 37-50 tÊn/ha, song theo c¸c nhµ nghiªn cøu th× cã thÓ t¨ng cao h¬n nÕu chó ý vÒ vÊn ®Ò t­íi tiªu gièng mÝa vµ phßng trõ s©u bÖnh. N¨m 2001, thêi tiÕt xÊu ®· lµm s¶n l­îng ®­êng cña EU vµ Ên §é gi¶m m¹nh dÉn ®Õn s¶n l­îng ®­êng thÕ giíi gi¶m. ¦íc tÝnh tæng s¶n l­îng ®­êng tr¾ng toµn cÇu n¨m 2001 gi¶m 2,8% so víi 132,7 triÖu tÊn n¨m 2000. Møc t¨ng s¶n l­îng cña thÕ giíi nh÷ng n¨m qua ®¹t 1,95%/n¨m trong khi n¨ng suÊt chØ t¨ng 0,5%/n¨m chøng tá s¶n l­îng t¨ng do qu¶ng canh lµ chñ yÕu. Th¸i Lan còng lµ mét trong nh÷ng n­íc cã tèc ®é t¨ng s¶n l­îng mÝa cao nhÊt 7,5%/n¨m song còng chñ yÕu nhê qu¶ng canh (6,9%/n¨m) h¬n lµ nhê th©m canh (0,6%/n¨m). V× n¨ng suÊt mÝa thÊp sÏ dÉn tíi chi phÝ chÕ biÕn mÝa vµ ®­êng cao, mÆt kh¸c trong nh÷ng n¨m tíi diÖn tÝch trång mÝa cã xu h­íng gi¶m nªn ®Ó bï ®¾p l¹i, c¸c n­íc sÏ chó träng nhiÒu h¬n tíi viÖc th©m canh. Mi¸ cã chÊt l­îng tèt lµ mÝa cã hµm l­îng ®­êng cao. Hµm l­îng ®­êng b×nh qu©n cña thÕ giíi ®¹t 12-13CCS (100 tÊn mÝa thu ®­îc 12-13 tÊn ®­êng). Trung Quèc ®¹t 13CCS, Th¸i Lan ®¹t 11,65CCS vµ cã kÕ ho¹ch t¨ng CCS t­¬ng øng víi hai n­íc lµ 14,5CCS vµ 12CCS. VÒ mÆt chÕ biÕn c«ng nghiÖp, tr×nh ®é kÜ thuËt sÏ kh¸c nhau theo tõng quèc gia. N­íc nµo tËn dông ®­îc tÝnh kinh tÕ cña quy m« sÏ cã gi¸ thµnh s¶n xuÊt thÊp. B¶ng 3: GÝa thµnh theo quy m« nhµ m¸y Ðp mÝa 1994 - 1999. N­íc S¶n l­îng mÝa Ðp trung b×nh 1 ngµy (tÊn)/1 nhµ m¸y Chi phÝ s¶n xuÊt (USD/TÊn RS) S¶n l­îng ®­êng trung b×nh n¨m mçi nhµ m¸y (T) Th¸i Lan 10.307 228 140.540 Australia 9.216 200 183.321 Brazil 9.168 239 64.018 Nam Phi 6.877 340 137.769 Mexico 4.749 244 71.015 Colombia 4.590 230 214500 Cuba 4229 283 45.538 Trung Quèc 3.100 463 30.000 Pakistan 2.500 454 46.052 Ên §é 2.500 261 33.700 ThÕ giíi 25.000 50.000 Nguån : Sugar year book n¨m 2000 CÇn nhí r»ng thêi gian gÇn ®©y viÖc s¶n xuÊt chÊt ngät thay thÕ cho ®­êng ngµy cµng t¨ng, ®iÓn h×nh lµ siro HFS (High Fructose Syrrup) nguyªn liÖu chÕ biÕn lµ ng«, khoai t©y hoÆc tinh bét s¾n. C¸c n­íc s¶n xuÊt chÝnh lµ Mü, Trung Quèc. HFS cã ®é ngät cao nh­ng nghÌo n¨ng l­îng nªn ®­îc ­a chuéng ë c¸c n­íc ph¸t triÓn nh­ Mü, NhËt. MÆt kh¸c, chi phÝ s¶n xuÊt HFS rÊt thÊp (gi¸ cña l­îng saccharine t­¬ng ®­¬ng víi mét tÊn ®­êng chØ cã 12 USD) v× thÕ ®­îc tiªu dïng rÊt nhiÒu ë vïng n«ng th«n n¬i cã thu nhËp thÊp. T¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, HFS thùc sù lµ mèi ®e do¹ ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt ®­êng cña nhiÒu n­íc. 2.1.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt ®­êng ë mét sè n­íc s¶n xuÊt chñ yÕu: a. Trung Quèc: TÝnh ®Õn cuèi th¸ng 4/2002, tæng s¶n l­îng ®­êng ®¹t 8,18 triÖu tÊn (®­êng tinh luyÖn) chiÕm 0,0062% tæng s¶n l­îng ®­êng toµn thÕ giíi trong ®ã, ®­êng mÝa chiÕm 7,16 triÖu tÊn vµ ®­êng cñ c¶i lµ 1,025 triÖu tÊn. Míi ®©y, Trung Quèc ®· thµnh lËp Uû ban ®iÒu phèi ph©n phèi vµ s¶n xuÊt ®­êng quèc gia nh»m h¹n chÕ nhu cÇu tiªu thô ®­êng ho¸ häc saccharine xuèng cßn 3.500 tÊn. §é ngät cña saccharine cao h¬n 300 lÇn so víi ®­êng nªn 3.500 tÊn ®­êng ho¸ häc saccharine cã thÓ thay thÕ cho h¬n 1 triÖu tÊn ®­êng. Tuy nhiªn, do Trung Quèc vÉn tiÕp tôc s¶n xuÊt mét l­îng lín ®­êng ho¸ häc saccharine phôc vô thÞ tr­êng néi ®Þa vµ ®Ó xuÊt khÈu nªn viÖc thay ®æi thãi quen tiªu dïng cña thÞ tr­êng néi ®Þa gÆp nhiÒu khã kh¨n. Theo c¸c nhµ s¶n xuÊt, ®Ó h¹n chÕ nh÷ng ¶nh h­ëng do sö dông ®­êng ho¸ häc saccharine cÇn gi¶m gi¸ ®­êng ®ång thêi n©ng gi¸ nguyªn liÖu th« sö dông ®Ó s¶n xuÊt ®­êng ho¸ häc saccharine. NÕu gi¸ ®­êng t¨ng cao, nhu cÇu vÒ ®­êng ho¸ häc saccharine sÏ t¨ng. §Ó ®èi phã víi tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ngµy cµng r¸o riÕt, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y Trung Quèc ®· cã chñ tr­¬ng ®iÒu chØnh ngµnh mÝa ®­êng nh»m gi¶m rñi ro vµ tæn th­¬ng. Trung Quèc ®· ¸p dông mét sè chÝnh s¸ch kiªn quyÕt ®Ó c¶i tæ ngµnh mÝa ®­êng nh­ gi¶m diÖn tÝch trång mÝa, ®ãng cöa mét lo¹t nhµ m¸y ®­êng kÐm hiÖu qu¶ vµ gi¶m trî cÊp. Tuy nhiªn, nh÷ng diÔn biÕn míi ®©y cña ngµnh mÝa ®­êng cho thÊy Trung Quèc vÉn ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc ngµy cµng gay g¾t khi thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña WTO. Nh÷ng diÔn biÕn cña ngµnh mÝa ®­êng Trung Quèc lµ mét bµi häc ®Ó ngµnh mÝa ®­êng ViÖt Nam tù nh×n nhËn l¹i m×nh. Thêi ®iÓm ViÖt Nam gia nhËp WTO kh«ng cßn xa, nh÷ng biÖn ph¸p c¶i tæ triÖt ®Ó vµ toµn diÖn ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ lèi tho¸t ®Ó trô v÷ng vµ gi¶m thiÓu tæn thÊt trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. b. Ên §é: Bé tr­ëng Bé Thùc phÈm vµ Cung cÊp D©n sù Shanta Kumar nãi chÝnh phñ Ên §é ®ang xem xÐt viÖc söa ®æi c¸c luËt vÒ Quü Ph¸t triÓn §­êng ®Ó håi sinh c¸c nhµ m¸y ®­êng èm yÕu. ¤ng nãi thªm r»ng: trong sè 524 nhµ m¸y ®­êng cña c¶ n­íc th× 99 nhµ m¸y ®· ph¶i ®ãng cöa v× thua lç. Kumar nãi sù gióp ®ì tõ Quü §­êng cÇn ®em ®Õn cho c¸c nhµ m¸y ®­êng vµ c¸c c¬ së cña chóng nh­ vèn cho vay. TiÒn cho vay nµy lµ ®Ó s¶n xuÊt cån ethanol chø kh«ng cho c¸c nhµ m¸y r­îu vay ®Ó s¶n xuÊt r­îu v× ethanol ®ang ®­îc dïng thay thÕ x¨ng. ChÝnh phñ Ên §é nay ®· cho phÐp pha 5% ethanol vµo dÇu x¨ng ®Ó tiÕt kiÖm ®­îc nhiÒu ngo¹i tÖ dµnh cho viÖc nhËp dÇu th«. HiÖn nay, l­îng ®­êng tån kho cña Ên §é vµo kho¶ng 18 triÖu tÊn. Mçi n¨m, n­íc nµy s¶n xuÊt tõ 17,5-18,5 triÖu tÊn ®­êng, song chØ tiªu thô kho¶ng 16 triÖu tÊn, ®øng thø hai thÕ giíi vÒ s¶n xuÊt ®­êng. Theo «ng Jain – tæng th­ ký cña ISMA, tÊt c¶ c¸c n­íc vµ khu vùc s¶n xuÊt ®­êng lín trªn thÕ giíi nh­ Liªn minh Ch©u ¢u, Th¸i Lan vµ Brazil ®Òu ®­a ra c¸c kho¶n trî cÊp cho c¸c nhµ m¸y ®­êng. Ngoµi ra, hä cßn cã ph­¬ng thøc qu¶n lý gi¸ ®­êng néi ®Þa hay c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch s¶n xuÊt r­îu nh»m gi¶m bít l­îng ®­êng tån kho. Trong 6 th¸ng gÇn ®©y, chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c nhµ m¸y ®­êng Ên §é ®· t¨ng kho¶ng 15%, trong ®ã chi phÝ mua nguyªn liÖu mÝa chiÕm tíi 65%. §©y lµ ®iÒu cÇn ®­îc xem xÐt v× chÝnh phñ Ên §é th­êng can thiÖp ®Èy gi¸ mÝa lªn cao. Theo «ng Jain, ®Õn thêi ®iÓm nµy, sè tiÒn mµ c¸c nhµ m¸y ®­êng ®ang nî n«ng d©n ®· lªn tíi con sè khæng lå 27 tØ rupee (55 triÖu USD). ¤ng cho r»ng, chÝnh phñ Ên §é còng nªn ®­a ra c¸c biÖn ph¸p chÊm døt t×nh tr¹ng gi¶m gi¸ ®­êng trªn thÞ tr­êng néi ®Þa. c. Brazil: S¶n l­îng mÝa cña Brazil niªn vô 2001/2002 ®¹t 281 triÖu tÊn trong ®ã s¶n l­îng ë khu vùc s¶n xuÊt chÝnh miÒn Trung Nam ®¹t 236 triÖu tÊn cßn s¶n l­îng ë khu vùc §«ng B¾c lµ 45 triÖu tÊn. S¶n l­îng ®­êng cña Brazil niªn vô 2001/2002 còng lªn tíi 20,2 triÖu tÊn. Brazil chuyªn s¶n xuÊt 2 lo¹i nhiªn liÖu ethanol tõ mÝa ®­êng lµ hydrous vµ anhydrous. Hydrous ethanol dïng cho c¸c xe ch¹y ®iÖn thiÕt kÕ ®Æc biÖt ®Ó dïng lo¹i nhiªn liÖu s¹ch nµy trong khi tÊt c¶ c¸c lo¹i x¨ng hiÖn nay ®Òu pha 24% anhydrous ethanol lµm nhiªn liÖu bæ sung. S¶n l­îng anhydrous ethanol n¨m nay lµ 6 tØ lÝt cßn hydrous ethanol ®¹t 4,1 tØ lÝt. Brazil lµ n­íc s¶n xuÊt nhiÒu ®­êng nhÊt trªn thÕ giíi. d. Th¸i Lan: TÝnh cho ®Õn nay, tæng s¶n l­îng mÝa cña Th¸i Lan mïa vô 2001/2002 lµ 59,49 triÖu tÊn. e. Cuba: C¸c tæ hîp n«ng-c«ng nghiÖp mÝa ®­êng cña Cuba ®ang tiÕn hµnh c¶i c¸ch c¬ cÊu ®Ó ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh, ®· quyÕt ®Þnh ®ãng cöa 71 trong tæng sè 156 nhµ m¸y ®­êng vµ chØ ®Ó 14 nhµ m¸y s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm phô tõ ®­êng vµ mÝa, sÏ chuyÓn 68% diÖn tÝch ®Êt trång mÝa sang trång c¸c lo¹i c©y kh¸c, chñ yÕu lµ c©y l­¬ng thùc do ®­êng gi¶m gi¸. Kho¶ng 100.000 c«ng nh©n trong tæng sè 400.000 c«ng nh©n ngµnh mÝa ®­êng sÏ chuyÓn nghÒ. Trong 10 n¨m qua, s¶n l­îng ®­êng trung b×nh hµng n¨m cña Cuba chØ ®¹t kho¶ng 3,8 triÖu tÊn. Niªn vô 2001/2002 ®¹t 3,61 triÖu tÊn, so víi 7,5 triÖu tÊn trong thêi kú 1986-1990. Ngoµi ra, mét sè n­íc vµ khu vùc cã s¶n l­îng mÝa t­¬ng ®èi lµ: EU s¶n xuÊt 16 triÖu tÊn, Mü ®¹t 6,65 triÖu tÊn niªn vô 2001/2002. 2.2. Møc tiªu thô ®­êng trªn thÕ giíi. 2.2.1. Nhu cÇu tiªu thô. Nhu cÇu tiªu thô ®­êng cña thÕ giíi t¨ng kh¸ ®Òu qua c¸c n¨m. N¨m ®Çu thËp kû 70, tæng møc tiªu thô míi ®¹t 71,5 triÖu tÊn th× ®Õn nay ®· lªn tíi con sè 134,13 triÖu tÊn vµo mïa vô 2001/2002. Tõ b¶ng (4) ta cã thÓ thÊy, nhu cÇu tiªu dïng ®­êng trªn thÕ giíi cã t¨ng qua c¸c n¨m nh­ng tèc ®é t¨ng gi¶m dÇn, gi¶m m¹nh nhÊt lµ niªn vô 98/99 chØ t¨ng cã 1006 ngh×n tÊn so víi niªn vô 97/98. Nh­ng tån kho vÉn t¨ng ®Òu qua tõng n¨m chñ yÕu lµ do l­îng s¶n xuÊt ra qu¸ lín. N¨m sau s¶n xuÊt nhiÒu h¬n n¨m tr­íc trong khi tèc ®é t¨ng cña nhu cÇu tiªu dïng th× gi¶m dÇn. Kho¶ng c¸ch gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng còng ngµy mét nhiÒu h¬n (chØ cã duy nhÊt niªn vô 96/97 lµ gi¶m so víi niªn vô 95/96 nh­ng sau ®ã l¹i t¨ng nhanh h¬n). B¶ng 4: C©n ®èi s¶n xuÊt vµ tiªu thô ®­êng trªn thÕ giíi §¬n vÞ : 1000 tÊn N¨m S¶n xuÊt Tiªu dïng Tèc ®é ph¸t triÓn cña nhu cÇu tiªu dïng (%) Tån kho 94/95 116.360 115.887 22.500 95/96 122.885 120.293 3,8 25.092 96/97 123.349 122.409 1,8 25.392 97/98 126.546 125.494 2,5 26.984 98/99 130.859 126.500 0,8 31.343 Nguån: F.O Licht's Sugar Report n¨m 2001 §iÒu ®ã chøng tá c¸c nhµ s¶n xuÊt ®­êng trªn thÕ giíi kh«ng quan t©m ®Õn nhu cÇu tiªu thô cña ng­êi tiªu dïng còng nh­ mèi quan hÖ gi÷a cung vµ cÇu, ®· g©y ra hiÖn t­îng ®­êng s¶n xuÊt ra bÞ d­ thõa, g©y l·ng phÝ vµ dÉn tíi gi¸ ®­êng trªn thÕ giíi gi¶m m¹nh. Cho ®Õn n¨m 2001 nhu cÇu tiªu dïng vÉn t¨ng 2,3% tõ 129,6 triÖu tÊn lªn 132,6 triÖu tÊn. Cßn tån kho ®­êng cuèi vô gi¶m 6% tõ 58,3 triÖu tÊn xuèng cßn 54,5 triÖu tÊn. Tuy nhiªn, gi¸ ®­êng gi¶m m¹nh cßn do nhiÒu nguyªn nh©n. Ngoµi nguyªn nh©n ®· ®Ò cËp ®Õn ë trªn mµ cô thÓ lµ do sù t¨ng tr­ëng v­ît bËc cña s¶n xuÊt ®­êng ë Ên §é th× cßn mét nguyªn nh©n kh¸c còng kh«ng kÐm phÇn quan träng. §ã lµ sù sôt gi¶m vÒ nhu cÇu tiªu thô ®­êng. Sù t¨ng tr­ëng cña s¶n xuÊt ®­êng thÕ giíi lµ mét phÇn nhê vµo sù ph¸t triÓn cña c¸c n­íc Ch©u ¸, khu vùc kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt toµn cÇu. Nh­ng cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ míi ®©y ®· lµm gi¸n ®o¹n kh¶ n¨ng tiªu thô ®­êng cña nh÷ng n­íc nµy. NhËp khÈu gi¶m h¼n xuèng trong khi mµ tr­íc ®ã Ch©u ¸ hµng n¨m vÉn ph¶i mua tõ bªn ngoµi mét l­îng ®­êng rÊt lín ®Ó ®¸p øng nhu cÇu néi ®Þa. GÝa ®­êng thÕ giíi thÊp tuy vËy l¹i kh«ng cã t¸c ®éng m¹nh mÏ l¾m ®èi víi l­îng tiªu thô ®­êng. Bëi v× ngo¹i trõ mét sè Ýt n­íc nh­ Australia, Indonesia, tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Òu ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch b¶o vÖ thÞ tr­êng vµ ngµnh ®­êng n­íc m×nh. V× thÕ gi¸ ®­êng trong n­íc th­êng cao h¬n h¼n so víi gi¸ quèc tÕ. 2.2.2. Møc tiªu thô. Trªn thÕ giíi, Ch©u ¸ lµ khu vùc cã l­îng tiªu thô ®­êng lín nhÊt (48 triÖu tÊn n¨m 98), chiÕm tØ träng cao nhÊt (38%) vµ t¨ng lªn trong nhiÒu n¨m qua trong khi c¸c khu vùc kh¸c cña thÕ giíi võa gi¶m tØ träng võa gi¶m l­îng tiªu thô ®­êng thùc tÕ. Nguyªn nh©n lµ Ch©u ¸ cã d©n sè ®«ng, tØ lÖ t¨ng m¹nh, mÆt kh¸c suèt mÊy thËp kû qua Ch©u ¸ ®· trë thµnh mét khu vùc n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi vÒ kinh tÕ víi nhiÒu quèc gia cã møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi kh¸ cao, trung b×nh tiªu thô ®­êng ë Ch©u ¸ t¨ng 3%/n¨m trong thËp kû qua. Tuy cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ 1997 ®· g©y ra nh÷ng t¸c ®éng nÆng nÒ ë nhiÒu n­íc trong khu vùc song tíi nay c¸c nÒn kinh tÕ ®ang håi phôc trë l¹i. Ch©u ¢u, B¾c Mü vµ Ch©u óc nãi chung b×nh æn vÒ møc tiªu thô do d©n sè hÇu nh­ kh«ng t¨ng. MÆt kh¸c khi ng­êi d©n cã thu nhËp cao h¬n hä quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn vÊn ®Ò ¨n kiªng, chØ riªng Ch©u ¢u m­êi n¨m tr­íc tiªu thô tíi 35 triÖu tÊn (33% tæng cÇu thÕ giíi) tíi nay chØ cã 32 triÖu tÊn (25% tæng cÇu thÕ giíi). C¸c n­íc Ch©u Phi møc tiªu thô vÉn æn ®Þnh do thu nhËp ë hÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu thÊp. ë §«ng ¢u vµ Liªn X« cò sau thêi kú suy tho¸i m¹nh vµo ®Çu thËp kû 90, gi¸ ®­êng t¨ng cao trong khi thu nhËp hé gia ®×nh gi¶m nªn møc tiªu thô gi¶m dÇn. HiÖn nay møc tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña thÕ giíi lµ 21 kg/ng­êi/n¨m. ë c¸c n­íc ph¸t triÓn møc nµy lµ 30-40 kg/ng­êi/n¨m. DÉn ®Çu thÕ giíi lµ d©n c­ Ch©u óc víi møc tiªu thô b×nh qu©n 45,05 kg/ng­êi, Nam Mü : 42,02 kg/ng­êi, B¾c vµ Trung Mü : 36,09 kg/ng­êi, Ch©u ¢u: 35,08 kg/ng­êi. Trong khi ®ã c¸c n­íc ë Ch©u ¸ tiªu thô rÊt Ýt: 14 kg/ng­êi/n¨m. Dù b¸o thÞ tr­êng ®­êng thÕ giíi trong niªn vô tíi (2002/2003). Theo c¸c nhµ kinh tÕ, ngµnh ®­êng thÕ giíi thùc sù ®ang vÊp ph¶i mét cuéc khñng ho¶ng. Nhu cÇu vÒ ®­êng cña thÕ giíi hÇu nh­ kh«ng mÊy kh¶ quan v× nh÷ng n­íc cã l­îng tiªu thô lín th× ®· b×nh æn trong nhiÒu n¨m cßn nh÷ng n­íc kh¸c mµ nhu cÇu cã thÓ t¨ng do gi¸ nhËp rÎ th× møc tiªu dïng l¹i nhá kh«ng ®¸ng kÓ. Trong n¨m 2001, do cung cÇu diÔn biÕn phøc t¹p nªn gi¸ ®­êng diÔn biÕn thÊt th­êng. §Çu n¨m gi¸ ®­êng ë møc 254 USD/T gi¶m xuèng 225 USD/T sau ®ã t¨ng m¹nh lªn ®Õn 280 USD/T vµo gi÷a n¨m vµ sau ®ã gi¶m xuèng møc 257 USD/T. TÝnh chung cho n¨m 2001, gi¸ ®­êng ë møc 245,5 USD/T t¨ng 8% so víi n¨m 2000. Nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2002, cung t¨ng ®· g©y søc Ðp lµm gi¶m gi¸ ®­êng, gi¸ ®­êng nh÷ng th¸ng gi÷a n¨m 2002 ë møc 190 USD/T. Theo F.O.Licht, gi¸ ®­êng thÕ giíi niªn vô 2002/03 sÏ trë l¹i c¸c møc thÊp lÞch sö do t×nh tr¹ng s¶n xuÊt qu¸ nhiÒu céng víi l­îng cung d­ thõa trong khi nhu cÇu l¹i thiÕu hôt, g©y ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn lîi nhuËn xuÊt khÈu. Dù ®o¸n, s¶n l­îng ®­êng thÕ giíi niªn vô 2002/2003 sÏ ®¹t 141,7 triÖu tÊn, gi¸ trÞ th« t¨ng 5% so víi niªn vô 2001/2002. Trong ®ã, s¶n l­îng ®­êng cña Liªn minh Ch©u ¢u trong niªn vô tíi ­íc t¨ng tõ 16 triÖu tÊn niªn vô 2001/2002 lªn 17,4 triÖu tÊn. Brazil: 22,4 triÖu tÊn; Ên §é: 18,3 triÖu tÊn; Mü: 7,3 triÖu tÊn. Trong khi mét sè ng­êi cho r»ng, thÞ tr­êng ®­êng thÕ giíi niªn vô 2001/2002 sÏ ë møc c©n b»ng, th× theo dù ®o¸n cña Licht, l­îng ®­êng cung trªn thÞ tr­êng ®ang ngµy cµng cã xu h­íng lín. T×nh h×nh nµy sÏ cã thÓ tåi tÖ h¬n trong niªn vô tíi, khi ®ã c¸c nhµ s¶n xuÊt sÏ ph¶i ®øng tr­íc t×nh tr¹ng gi¸ ®­êng ë møc thÊp kû lôc. GÇn ®©y, gi¸ ®­êng th« t¹i thÞ tr­êng Newyork ®· gi¶m xuèng cßn kho¶ng 4 Uscent/lb - mét møc mµ chØ c¸c nhµ s¶n xuÊt Brazil míi cã thÓ chèng ®ì ®­îc sau sù sôt gi¸ cña ®ång real. TriÓn väng gi¶m gi¸ sÏ cßn tiÕp tôc do s¶n l­îng ®­êng thÕ giíi niªn vô 2001/2002 cao h¬n so víi dù ®o¸n tõ ®Çu niªn vô, dÉn ®Õn l­îng ®­êng tån kho cµng ë møc cao. Thªm vµo ®ã, nÕu nh­ thêi tiÕt kh«ng ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn vô mïa, s¶n l­îng ®­êng thÕ giíi trong niªn vô 2002/2003 còng sÏ t¨ng thªm Ýt nhÊt 6 triÖu tÊn. §©y sÏ lµ yÕu tè g©y ¸p lùc lªn gi¸ ®­êng thÕ giíi trong niªn vô tíi. Sù t¨ng lªn ®¸ng kÓ trong s¶n l­îng sÏ lÊn ¸t møc t¨ng trong nhu cÇu ®èi víi mÆt hµng ®­êng. §Æc biÖt, dù ®o¸n s¶n l­îng t¹i Liªn minh Ch©u ¢u, Thæ NhÜ Kú, Nam Phi, Mü, óc vµ Brazil t¨ng m¹nh sÏ g©y søc Ðp lín ®èi víi c¸c n­íc s¶n xuÊt ®­êng kh¸c. Víi viÖc Trung Quèc hÇu nh­ kh«ng tham gia thÞ tr­êng nhËp khÈu vµ viÖc s¶n l­îng ®­êng cña Mü t¨ng lªn trong niªn vô tíi, chç dùa chÝnh cña thÞ tr­êng nhËp khÈu sÏ ®æ dån vµo Nga - n¬i dù ®o¸n kh«ng cã sù t¨ng lªn trong s¶n l­îng ®­êng néi ®Þa. MÆc dï vËy, thÞ tr­êng ®­êng thÕ giíi vÉn sÏ kh«ng tr¸nh khái t×nh tr¹ng suy tho¸i. C¸c nhµ xuÊt khÈu sÏ ph¶i ®øng tr­íc t×nh tr¹ng gi¸ ®­êng ë møc thÊp cho ®Õn khi møc c©n b»ng cung - cÇu ®­îc phôc håi. G¸nh nÆng lín nhÊt trong qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh cung cÇu sÏ ®æ dån lªn vai c¸c nhµ s¶n xuÊt kh«ng cã sù b¶o hé mµ chØ cã c¸c thÞ tr­êng néi ®Þa nhá. Theo Licht, c¸c nhµ xuÊt khÈu, ®Æc biÖt t¹i nh÷ng n­íc phô thuéc vµo viÖc b¸n ®­êng ra thÞ tr­êng thÕ giíi, sÏ ngµy cµng cã xu h­íng yªu cÇu sù trî gióp tõ phÝa ChÝnh phñ do nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n cña hä b¾t nguån tõ viÖc c¸c n­íc kh¸c tiÕn hµnh trî cÊp xuÊt khÈu víi møc cao. II. Sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp mÝa - ®­êng ë ViÖt Nam. T×nh h×nh cung cÇu ®­êng trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam dÉn tíi nhu cÇu ph¶i ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp mÝa - ®­êng. 1.1. T×nh h×nh cung. 1.1.1. S¶n xuÊt ®­êng. a. VÒ nguyªn liÖu: - T×nh h×nh s¶n xuÊt, tiªu thô mÝa: DiÖn tÝch mÝa c¶ n­íc lµ 309.900 ha (t¨ng 2% so víi vô tr­íc), diÖn tÝch vïng nguyªn liÖu tËp trung cña c¸c nhµ m¸y lµ 202.255 ha, trong ®ã 62% diÖn tÝch lµ mÝa gièng míi, gièng tèt. N¨ng suÊt b×nh qu©n: 49,2 tÊn/ha (gi¶m 0,6T/ha so víi vô tr­íc), s¶n l­îng mÝa c©y ®¹t 15,2 triÖu tÊn (t¨ng 0,1%), s¶n l­îng mÝa Ðp c«ng nghiÖp: 8,5 triÖu tÊn (t¨ng 18%). GÝa mÝa n¨m nay ë miÒn B¾c gi÷ æn ®Þnh tõ 220.000-240.000 ®/T, nh­ng ë miÒn Trung, ®Æc biÖt lµ miÒn Nam do c¸c nhµ m¸y tranh nhau mua ®Èy gi¸ mÝa lªn cao, miÒn Trung xÊp xØ 280.000 ®/T, miÒn Nam: 300.000 ®/T (cã n¬i lªn ®Õn 380.000 ®/T, tÝnh cho mÝa 10 CCS, t¹i ruéng), víi gi¸ nµy ng­êi trång mÝa cã l·i nh­ng c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt kh«ng cã hiÖu qu¶ - VÒ chÊt l­îng: ChÊt l­îng mÝa vô nµy tÝnh b×nh qu©n kh«ng t¨ng so víi vô tr­íc, ch÷ ®­êng b×nh qu©n c¶ n­íc lµ 9,9 CCS, miÒn B¾c b×nh qu©n 10,0 CCS; Trung: 10,5 CCS; Nam: 9,2 CCS. b. VÒ s¶n xuÊt ®­êng: * S¶n xuÊt c«ng nghiÖp: - Hoµn chØnh s¾p xÕp, më réng c¸c nhµ m¸y ®­êng. Niªn vô 2001/02 ®· cã 6 dù ¸n x©y dùng xong, ®i vµo s¶n xuÊt lµ nhµ m¸y ®­êng Trµ Vinh c«ng suÊt 1.500 TMN, nhµ m¸y ®­êng th« An Khª c«ng suÊt 2.000 TMN, nhµ m¸y ®­êng KCP ViÖt Nam c«ng suÊt 2.500 TMN, më réng c«ng suÊt tõ 1.000 TMN lªn 1.500 TMN cña 3 nhµ m¸y Sãc Tr¨ng, VÞ Th¸nh vµ BÕn Tre. - C«ng t¸c qu¶n lý kü thuËt: + Vô s¶n xuÊt võa qua, do thùc hiÖn tèt c«ng t¸c b¶o d­ìng, söa ch÷a vµ vËn hµnh ®óng quy tr×nh nªn thiÕt bÞ ë hÇu hÕt c¸c nhµ m¸y ho¹t ®éng t­¬ng ®èi æn ®Þnh, hÖ sè an toµn thiÕt bÞ ®¹t trªn 90%, thêi gian ngõng m¸y do sù cè chØ d­íi 10%. + VÒ c«ng nghÖ: Do ®éi ngò c¸n bé kü thuËt vµ c«ng nghÖ cña phÇn lín nhµ m¸y ®· tÝch luü ®­îc kinh nghiÖm, lµm chñ ®­îc kü thuËt, c«ng nghÖ nªn c¸c chi phÝ vÒ nguyªn nhiªn vËt liÖu gi¶m nhiÒu, hiÖu suÊt tæng thu håi ®¹t cao h¬n (nhiÒu nhµ m¸y hiÖu suÊt tæng thu håi ®¹t trªn 80%) TØ lÖ tiªu hao mÝa vô nµy vÉn gi÷ nh­ vô tr­íc, b×nh qu©n c¶ n­íc:11 mÝa/1 ®­êng; B¾c: 10,3M/§; Trung: 10,4M/§; Nam:12M/§. Mét sè nhµ m¸y cã chÊt l­îng mÝa tèt, tØ lÖ tiªu hao mÝa thÊp: Ninh Hoµ 8,5M/§; Cam Ranh 8,8M/§; Bourbon Gia Lai 9,4M/§; Cao B»ng, S¬n La, B×nh §Þnh 9,8M/§; Qu¶ng Ng·i 9,9M/§. - KÕt qu¶ s¶n xuÊt: Niªn vô 2001/02, cã 42 nhµ m¸y ®­êng ho¹t ®éng (kh«ng tÝnh nhµ m¸y ch¹y thö), tæng c«ng suÊt b»ng 80.850 TMN, c¶ n­íc Ðp ®­îc 8.540.090 tÊn (c«ng suÊt b×nh qu©n 70,5%), s¶n xuÊt 772.649 tÊn (t¨ng 19,5% so víi vô 00/01) víi c¬ cÊu s¶n phÈm nh­ sau: ®­êng luyÖn 305.000 tÊn; ®­êng c¸c lo¹i kh¸c 467.649 tÊn. Vô 2001/02 cã s¶n l­îng ®­êng lín nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay. * S¶n xuÊt ®­êng thñ c«ng: S¶n l­îng ®­êng thñ c«ng ®¹t 300.000 tÊn (quy ®­êng tr¾ng), s¶n phÈm rÊt ®a d¹ng gåm: ®­êng b¸t, ®­êng phªn, ®­êng vµng ly t©m, ®­êng tr¾ng ly t©m, ®­êng mËt…C¸c tØnh cã s¶n l­îng ®­êng thñ c«ng lín : Phó Yªn, BÕn Tre, Trµ Vinh, CÇn Th¬, Sãc Tr¨ng vµ Cµ Mau. c. S¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm sau ®­êng: Mïa vô 2001/2002, doanh thu xÊp xØ 1.000 tØ ®ång. S¶n phÈm: b¸nh kÑo, nha, r­îu, bia, n­íc gi¶i kh¸t, cån, ph©n vi sinh, nÊm ¨n, ®iÖn… - Ph©n vi sinh: N¨m 2001/2002, 150.000T/200.000T c«ng suÊt vµ míi chØ ®¸p øng 40% nhu cÇu cho vïng nguyªn liÖu cña c¸c nhµ m¸y. - Cån: N¨m 2002 dù kiÕn s¶n xuÊt 12 triÖu lÝt/13 triÖu lÝt c«ng suÊt. - V¸n Ðp: HiÖn t¹i cã c«ng ty ®­êng HiÖp Hoµ s¶n xuÊt v¸n Ðp tõ b· mÝa vµ gç rõng trång, vô nµy 7.500 m. C«ng ty ®­êng B×nh §Þnh vµ c«ng ty mÝa-®­êng CÇn Th¬ ®ang lËp dù ¸n kh¶ thi ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy trong vô tíi. NhËp khÈu ®­êng. Cho ®Õn gÇn ®©y, ViÖt Nam vÉn lµ mét n­íc nhËp khÈu ®­êng vµ khèi l­îng ®­êng nhËp khÈu kh«ng cã chiÒu h­íng gi¶m râ rÖt, dï s¶n l­îng ®­êng s¶n xuÊt ®· t¨ng lªn rÊt nhanh v× mét phÇn ®¸ng kÓ lµ ®­êng th« nhËp ®Ó chÕ biÕn ®­êng tr¾ng. Nguån nhËp khÈu ®­êng chñ yÕu cña chóng ta lµ Cuba, óc, Hång K«ng. §­êng nhËp khÈu cã nhiÒu chñng lo¹i: ®­êng tr¾ng, vµng,®á. Hai lo¹i sau lµ ®­êng th« chñ yÕu nhËp ®Ó tinh luyÖn ®­êng tr¾ng song còng ®­îc b¸n lÎ trªn thÞ tr­êng ®Ó phôc vô ng­êi tiªu dïng cã thu nhËp thÊp kh«ng ®ßi hái cao vÒ chÊt l­îng. B¶ng 5 : L­îng ®­êng nhËp khÈu vµo ViÖt Nam 1995 - 2001 §¬n vÞ: 1000 tÊn N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2001 NhËp khÈu 145,5 15,9 70 123 42,8 81,3 Tèc ®é ph¸t triÓn (%) -89,07 340 75,71 -65,20 89,95 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2001 L­îng ®­êng nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ n¨m 1995 ®Õn n¨m 2001 cã sù biÕn ®éng m¹nh mÏ. NÕu nh­ n¨m 1996 l­îng ®­êng nhËp khÈu gi¶m ë møc kû lôc lµ 89,07% th× ®Õn n¨m 1997 l¹i t¨ng lªn víi mét tèc ®é thËm chÝ cßn cao h¬n nhiÒu (340%). C¸c n¨m cßn l¹i ®Òu lªn xuèng víi tèc ®é rÊt cao. Sù t¨ng gi¶m thÊt th­êng cña l­îng ®­êng nhËp khÈu cã thÓ ®­îc lý gi¶i b»ng t×nh tr¹ng s¶n xuÊt ch­a æn ®Þnh cña ngµnh c«ng nghiÖp mÝa-®­êng. Trong thêi kú nµy, ChÝnh phñ cã ®Ò ra kÕ ho¹ch 5 n¨m (1996 - 2000) s¶n xuÊt 1 triÖu tÊn ®­êng vµo n¨m 2000. §©y còng chÝnh lµ mét nguyªn nh©n gãp phÇn lµm gi¶m l­îng ®­êng nhËp khÈu vµo n¨m 1996. Tuy nhiªn, cã lÏ do c«ng t¸c qu¶n lý ch­a tèt nªn ®Õn n¨m 1997 n­íc ta l¹i nhËp khÈu mét l­îng ®­êng rÊt lín. Víi nhiÒu nç lùc, ngµnh mÝa-®­êng ViÖt Nam ®· h¹n chÕ tèi ®a viÖc nhËp khÈu ®­êng, mµ kÕt qu¶ râ nhÊt lµ n­íc ta hoµn toµn kh«ng ph¶i nhËp khÈu ®­êng vµo n¨m 2000. §Õn n¨m 2001 l­îng ®­êng nhËp khÈu t¨ng lªn víi tèc ®é kh¸ cao lµ 89,95%. Tuy nhiªn, nguyªn nh©n chñ yÕu ë ®©y lµ do ®êi sèng ng­êi d©n ®­îc n©ng cao nªn nhu cÇu tiªu dïng ®­êng còng t¨ng m¹nh vµ mét phÇn kh«ng nhá l­îng ®­êng nhËp khÈu (®­êng th«) ®­îc dïng ®Ó s¶n xuÊt ®­êng tinh luyÖn. Míi ®©y do yªu cÇu b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc, ChÝnh phñ ®· ra mét quyÕt ®Þnh kh«ng chÝnh thøc nh»m cÊm nhËp khÈu ®­êng. GÝa b¸n ®­êng t¹i thÞ tr­êng néi ®Þa v× thÕ ®­îc quyÕt ®Þnh bëi c¸c nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam. Møc gi¸ nµy tÊt nhiªn cao h¬n nhiÒu so víi gi¸ quèc tÕ. Trong khi gi¸ FOB ®­êng tr¾ng giao ngay t¹i London th¸ng 7/99 chØ ë møc 205 USD/MT th× gi¸ b¸n lÎ trong n­íc lµ 6.200.000 VN§/MT hay 443 USD/MT. T×nh h×nh nµy ®· khuyÕn khÝch ho¹t ®éng bu«n lËu. Còng chÝnh nguån ®­êng nhËp lËu lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra n¹n tån kho qu¸ nhiÒu hiÖn nay. Hai mèi ®e do¹ chÝnh cho s¶n xuÊt ®­êng ViÖt Nam lµ Th¸i Lan vµ Trung Quèc, nh÷ng n­íc gi¸p ranh biªn giíi víi ta. Do ®ång baht ph¸ gi¸, gi¸ ®­êng t¹i thÞ tr­êng Th¸i Lan còng gi¶m m¹nh tõ trªn 400 USD/T nh÷ng n¨m tr­íc 1997 xuèng cßn kho¶ng 300 USD/T nh­ hiÖn nay. Tr¶i qua cuéc khñng ho¶ng, ngµnh s¶n xuÊt ®­êng cña Th¸i Lan ®­îc c¶i tæ l¹i vµ gi¸ nµy rÊt cã thÓ ®­îc rót xuèng. Nh­ thÕ ®­êng ViÖt Nam khã mµ c¹nh tranh næi víi ®­êng Th¸i Lan ngay trªn thÞ tr­êng néi ®Þa hiÖn nay còng nh­ vµi n¨m tíi khi hµng rµo phi thuÕ quan kh«ng cßn vµ thuÕ suÊt chØ ë møc 5%. VÒ l©u dµi, ®­êng Trung Quèc kh«ng cã ­u thÕ h¬n nhiÒu so víi ®­êng ViÖt Nam v× gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña c¸c nhµ m¸y ®­êng Trung Quèc cao, gi¸ b¸n trong n­íc cao h¬n nhiÒu so víi gi¸ thÕ giíi. Tuy nhiªn, do ChÝnh quyÒn trung ­¬ng vµ c¸c ®Þa ph­¬ng ®Òu mong muèn gia t¨ng xuÊt khÈu ®­êng ®Ó gi¶m bít tån kho trong n­íc. ViÖt Nam ë liÒn kÒ, chi phÝ giao th«ng thÊp nªn trë thµnh mét thÞ tr­êng mµ hä nh¾m tíi. §©y lµ c¬ héi ®Ó giíi bu«n lËu kiÕm lêi, nhËp ®­êng b¸n l¹i trªn thÞ tr­êng trong n­íc. Nhµ n­íc ®ang chñ tr­¬ng xuÊt khÈu l­îng ®­êng nhÊt ®Þnh, tÊt nhiªn lµ ph¶i chÞu bï lç ®Ó gióp ®ì ngµnh ®­êng trong n­íc nh­ng ®­êng nhËp lËu sÏ khiÕn cho nç lùc bï lç cho xuÊt khÈu trë nªn v« nghÜa. MÆt kh¸c ®Ó cã thÓ xuÊt khÈu d­íi gi¸ thµnh mµ ngµnh ®­êng vÉn duy tr× ®­îc s¶n xuÊt th× gi¸ b¸n trªn thÞ tr­êng néi ®Þa ph¶i cao ®Ó bï l¹i. Nh­ng ®­êng nhËp lËu nhiÒu sÏ h¹ thÊp gi¸ xuèng vµ ngµnh ®­êng ViÖt Nam sÏ kh«ng cßn chç ®Ó n­¬ng tùa. B¶ng (6) tr×nh bµy c©n ®èi cung cÇu ®­êng tõ nay ®Õn n¨m 2010. Nhu cÇu ®­îc dù kiÕn víi hai tØ lÖ t¨ng tr­ëng lµ 6%/n¨m vµ 10%/n¨m. Víi tØ lÖ 10%/n¨m (rÊt khã ®¹t ®­îc møc nµy) thÞ tr­êng sÏ c©n b»ng vµo n¨m 2006. NÕu nhu cÇu t¨ng 6%/n¨m ph¶i ®Õn n¨m 2010 míi hÕt l­îng tån kho nh­ng chØ trong ®iÒu kiÖn s¶n l­îng ®­êng ®­îc ®iÒu tiÕt chÆt chÏ. Cßn nÕu nhËp lËu vÉn gi÷ nguyªn nh­ hiÖn nay th× l­îng tån kho cßn nhiÒu vµ dai d¼ng. B¶ng 6: Sè liÖu tÝnh to¸n vÒ cung cÊp ®­êng §¬n vÞ: 1000 tÊn Sè liÖu tÝnh to¸n vÒ cung cÊp ®­êng (1.000 tÊn) N¨m S¶n l­îng ®­êng Nhu cÇu vÒ ®­êng víi møc t¨ng Khèi l­îng ®­êng d­ thõa 10%/n¨m 6%/n¨m 1999 700 700 700 200* 2000 950 – 1.000 770 740 210 – 260 2001 1.150 850 790 300 – 360 2002 1.330 930 830 400 – 500 2003 1.330 1.020 880 310 – 450 2004 1.330 1.130 940 200 – 390 2005 1.330 1.240 990 90 – 340 2006 1.330 1.360 1.050 280 2007 1.330 - 1.120 210 2008 1.330 - 1.180 150 2009 1.330 - 1.250 80 2010 1.330 - 1.330 0 * Khèi l­îng ®­êng d­ thõa do nhËp lËu dù tÝnh sÏ xuÊt khÈu Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam sè 77-2002 1.2. T×nh h×nh cÇu. 1.2.1. Tæng cÇu c¶ n­íc. L­îng ®­êng tiªu thô cña ViÖt Nam kh«ng ngõng t¨ng qua c¸c n¨m vµ tèc ®é t¨ng còng kh¸ cao. NÕu nh­ tèc ®é t¨ng n¨m 1996 míi chØ ®¹t 1,5% th× ®Õn n¨m 2000 ®· lªn tíi 53,2% (vÒ sè tuyÖt ®èi lµ 360.076 tÊn). N¨m 2000 lµ n¨m kÕt thóc kÕ ho¹ch 5 n¨m thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh mÝa-®­êng. S¶n xuÊt v­ît møc ®Ò ra (kÕ ho¹ch lµ 1 triÖu tÊn ®­êng, thùc tÕ s¶n xuÊt ®­îc 1.014.000 tÊn ®­êng) nh­ng ®iÒu ®¸ng mõng h¬n lµ nhu cÇu tiªu dïng ®­êng còng t¨ng m¹nh, gÇn gÊp ®«i so víi n¨m 1999 (xem b¶ng 7). B¶ng 7: KÕt qu¶ tiªu thô ®­êng c¸c n¨m qua (1995-2000) §¬n vÞ: tÊn N¨m T×nh h×nh tiªu thô Tæng s¶n l­îng tiªu thô T¨ng hµng n¨m (%) 1995 445.617 3,6 1996 452.100 1,5 1997 545.400 20,6 1998 647.000 18,6 1999 676.562 4,6 2000 1.036.638 53,2 Nguån: B¸o c¸o tæng kÕt 5 n¨m thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh mÝa ®­êng 8/2000 - Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n. 1.2.2. B×nh qu©n tiªu thô ®Çu ng­êi. ViÖt Nam ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng n­íc cã l­îng tiªu thô ®­êng Ýt nhÊt trªn thÕ giíi. Tíi nay b×nh qu©n tiªu thô ®Çu ng­êi._. kh«ng v­ît qu¸ møc 10 kg/n¨m. 1994: 6 kg/ng­êi/n¨m; 1995: 6,5 kg/ng­êi/n¨m; 1996: 7kg/ng­êi/n¨m. Trong vßng 10 n¨m trë l¹i ®©y, møc sèng ng­êi d©n ®­îc c¶i thiÖn. C¬ cÊu vµ møc ®é tiªu dïng ®­êng kh¸c nhau trong c¶ n­íc, thµnh thÞ sö dông nhiÒu h¬n n«ng th«n, chñ yÕu dïng ë ®­êng c¸t vµ ®­êng trong c¸c s¶n phÈm b¸nh kÑo, s÷a,... Trong khi ë n«ng th«n nghiªng vÒ tiªu thô ®­êng mËt, ®­êng ®á thñ c«ng. Tuy vËy do d©n sè n«ng th«n ®«ng nªn tiÒm n¨ng t¨ng tr­ëng ë khu vùc nµy rÊt lín. Tõ 11/01 ®Õn 6/02, c¸c doanh nghiÖp ®· t¹m nhËp t¸i xuÊt 40.000 tÊn, b×nh qu©n tiªu thô trong n­íc lµ 65.000 tÊn/th¸ng. S¶n l­îng ®­êng tån kho c¶ n­íc hiÖn nay xÊp xØ 300.000 tÊn, c©n ®èi cung-cÇu tõ nay ®Õn khi b­íc vµo vô s¶n xuÊt lµ võa ®ñ. Bu«n lËu ®­êng ë biªn giíi T©y Nam t×nh h×nh rÊt phøc t¹p. Th¸ng 2,3/02 cã thêi ®iÓm ®­êng nhËp lËu mçi ngµy lªn tíi 1.000 tÊn, g©y khã kh¨n cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc. Sau chØ ®¹o cña ChÝnh phñ, c¸c Bé ngµnh, ®Õn nay ®· gi¶m nhiÒu so víi c¸c th¸ng tr­íc. GÝa b¸n ®­êng: ®­êng tr¾ng 6.200-6.300 ®/kg. 1/02, gi¸ gi¶m nhiÒu, cßn 5.350-5.400 ®/kg. GÝa gi¶m do ®­êng nhËp lËu vµ hiÖn t­îng thõa côc bé cuèi vô s¶n xuÊt. Møc tiªu thô ®Çu ng­êi cña ViÖt Nam ë møc thÊp cña thÕ giíi, chñ yÕu lµ do d©n ta nghÌo, møc thu nhËp cßn ch­a ®Çy 400 USD/ng­êi/n¨m. Cho nªn møc tiªu dïng c¸c s¶n phÈm ®­êng (Ýt quan träng h¬n l­¬ng thùc) rÊt thÊp. Trong khi ®ã, gi¸ b¸n ®­êng néi ®Þa l¹i cao, d©n chóng thËt sù khã n©ng cao chÊt l­îng ®êi sèng cña m×nh theo h­íng t¨ng c­êng sö dông ®­êng. Nh×n sang c¸c n­íc l¸ng giÒng hä ®Òu cã møc tiªu thô lín h¬n chóng ta trõ Lµo vµ Trung Quèc. Tõ thùc tiÔn vÒ t×nh h×nh cung cÇu ®­êng ë thÞ tr­êng ViÖt Nam nãi trªn ta thÊy r»ng viÖc duy tr× vµ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp mÝa-®­êng hoµn toµn lµ mét ®iÒu tÊt yÕu nÕu nh­ muèn ®¸p øng ®ñ nhu cÇu trong n­íc vµ kh«ng muèn thÞ tr­êng ®­êng cña m×nh bÞ chi phèi bëi nguån nhËp khÈu. 2. Vai trß cña c©y mÝa ®èi víi nÒn c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®­êng nãi riªng vµ ®èi víi nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc nãi chung dÉn tíi nhu cÇu ph¶i ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp mÝa-®­êng. ë ViÖt Nam, tõ l©u mÝa ®· ®­îc coi träng nh­ mét loµi c©y c«ng nghiÖp ®em l¹i hiÖu qu¶ kh¸ cao vµ æn ®Þnh. NÕu ®em so s¸nh víi tæng thu nhËp quèc d©n cña ViÖt Nam hiÖn nay th× gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh mÝa - ®­êng sÏ chiÕm kho¶ng 1,3% tæng GDP. Tr­íc hÕt, ngµnh mÝa - ®­êng ®· vµ ®ang ®¸p øng ®­îc nhu cÇu to lín vÒ ®­êng cho toµn quèc. Tuy kh«ng cã vai trß sèng cßn nh­ lóa g¹o song ®­êng thùc sù lµ mét trong nh÷ng s¶n phÈm thuéc vÒ nhu cÇu thiÕt yÕu cña d©n chóng. Dï lµ n­íc giµu hay n­íc nghÌo, d©n chóng n­íc ®ã vÉn ph¶i sö dông ®­êng, cã kh¸c ch¨ng chØ lµ ë sè l­îng tiªu thô vµ c¬ cÊu tiªu dïng. ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, l­îng ®­êng tiªu thô rÊt lín vµ chñ yÕu th«ng qua c¸c s¶n phÈm cã sö dông ®­êng nh­ b¸nh kÑo, kem, n­íc gi¶i kh¸t trong khi ë nh÷ng n­íc nghÌo nh­ chóng ta, ®­êng chñ yÕu ®­îc sö dông trùc tiÕp trong c¸c hé gia ®×nh. Tuy l­îng tiªu thô ®Çu ng­êi thÊp song còng ®ang t¨ng lªn ®¸ng kÓ trong mét vµi n¨m gÇn ®©y cïng víi sè d©n khæng lå vµ møc gia t¨ng d©n sè 1,6%/n¨m, nhu cÇu vÒ ®­êng cña n­íc ta thùc sù lín. Mçi n¨m n­íc ta cÇn ®Õn kho¶ng 700.000 tÊn ®­êng. H¬n n÷a, ChÝnh phñ chñ tr­¬ng t¨ng møc sèng nh©n d©n sao cho mçi ng­êi tiªu dïng kho¶ng 13 kg/n¨m. NÕu lÊy møc gi¸ nhËp khÈu chØ cã 200 USD/MT th× còng ph¶i chi ra 200 triÖu USD. GÝa thµnh s¶n xuÊt ®­êng cña chóng ta hiÖn nay cao h¬n nhiÒu so víi gi¸ thÕ giíi, v× vËy ch¾c ch¾n sÏ n¶y sinh ý kiÕn cho r»ng nªn xo¸ sæ ngµnh ®­êng néi ®Þa vµ ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc hoµn toµn b»ng nhËp khÈu. Quan ®iÓm nµy ®óng mét phÇn khi chØ ra ®­îc gi¸ thµnh ®­êng cña ViÖt Nam ë møc cao song kh«ng kh¶ thi do kh«ng thÊy râ m«i tr­êng thùc tÕ ®Çy phøc t¹p cña ngµnh ®­êng. Møc gi¸ thÕ giíi thÊp kh«ng ph¶i v× c¸c nhµ s¶n xuÊt quèc tÕ ®¹t n¨ng suÊt mÝa cao, chÊt l­îng tèt, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cao, chuyªn m«n ho¸ s©u s¾c hay bÊt cø lý do g× kh¸c, mµ thùc tÕ ®ã lµ møc gi¸ cã sù can thiÖp s©u s¾c cña c¸c chÝnh s¸ch vÜ m«. V× thÕ nÕu bá ngµnh ®­êng, phô thuéc vµo ®­êng nhËp khÈu th× còng chÝnh lµ phô thuéc vµo kÕ ho¹ch chÝnh s¸ch n­íc ngoµi. Sù bÊt æn ®Æc biÖt lµ sù thay ®æi theo chiÒu h­íng xÊu cña gi¸ ®­êng quèc tÕ ch¾c ch¾n sÏ g©y sãng giã cho bÊt kú n­íc nµo kh«ng cã chÝnh s¸ch b¶o vÖ ngµnh s¶n xuÊt ®­êng néi ®Þa. H¬n thÕ n÷a, ngµnh mÝa-®­êng n­íc ta ®ang gi¶i quyÕt viÖc lµm cho h¬n 30.000 lao ®éng c«ng nghiÖp, 600.000 lao ®éng n«ng nghiÖp, æn ®Þnh ®êi sèng cho kho¶ng 140.000 ng­êi, gãp phÇn t¨ng c­êng æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn v¨n ho¸, y tÕ, gi¸o dôc, h¹ tÇng c¬ së cho n«ng th«n, t¹o nªn mèi liªn minh c«ng-n«ng bÒn v÷ng, cã hiÖu qu¶ vµ tæ chøc l¹i n«ng th«n theo h­íng hîp t¸c ho¸, ®­a c¸c vïng n«ng th«n nghÌo nµn, l¹c hËu trë thµnh c¸c vïng n«ng th«n míi, h×nh thµnh c¸c thÞ trÊn, c¸c tô ®iÓm c«ng nghiÖp dÞch vô. Cïng víi sù ph¸t triÓn lín m¹nh cña ngµnh ®­êng sÏ kÐo theo sù t¨ng tr­ëng cña c¸c ngµnh kh¸c nh­ t­ vÊn, thiÕt kÕ, ®iÖn lùc, c¬ khÝ, l¾p m¸y vµ c¸c dÞch vô kh¸c, t¹o thªm viÖc lµm víi thu nhËp cao cho c¸n bé c«ng nh©n trong n­íc. Nh­ vËy, mÝa thùc sù lµ c©y trång cã tÝnh chiÕn l­îc. Trªn thùc tÕ ®· cho thÊy mÝa cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n so víi mét sè n«ng s¶n kh¸c. Trªn mét sè khu vùc nÕu thay thÕ c¸c lo¹i n«ng s¶n nµy b»ng c©y mÝa th× sÏ Ých lîi h¬n h¼n. Theo kÕt qu¶ trªn ruéng thùc nghiÖm ë vïng ®ång b»ng Nam Bé, trång mÝa trong mét vô kÐo dµi chõng m­êi th¸ng cã hiÖu qu¶ lín h¬n lµ trång hai vô lóa hoÆc mét vô lóa mét vô mµu hoÆc chØ chuyªn trång rau. Cô thÓ ë ®©y hiÖu suÊt ®ång vèn bá ra ®Ó trång mÝa lµ 1,22 trong khi chØ ®¹t 0,36 nÕu trång hai vô lóa, 0,68 nÕu trång mét vô lóa mét vô mµu, 0,63 nÕu chuyªn rau. L·i tÝnh trªn mét ha mÝa lµ 5.992.000 VND trong khi c¸c n«ng s¶n cßn l¹i chØ ®¹t 1.993.000 VND; 4.169.000 VND; 3.553.000 VND theo thø tù trªn. TÊt nhiªn ®©y chØ lµ viÖc tÝnh Ých lîi trªn c¬ së nh÷ng con sè ®¬n thuÇn chø ch­a nh×n ®Õn vai trß chiÕn l­îc cña c©y l­¬ng thùc – c©y lóa – khã cã thÓ thay thÕ ®­îc, ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn ®­êng s¶n xuÊt ra kh«ng cã thÞ tr­êng tiªu thô nh­ hiÖn nay. ë ®©y cã thÓ thÊy ®­îc lîi Ých vÒ mÆt x· héi cña mÝa nh­ lµ mét c©y trång cøu ®ãi cho ng­êi nghÌo, n©ng cao ®êi sèng cho vïng s©u vïng xa. Nhµ n­íc còng lËp kÕ ho¹ch cho duy tr× c¸c lß ®­êng thñ c«ng ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu t¹i chç cho ®Þa ph­¬ng. Nh­ vËy, duy tr× vµ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp mÝa - ®­êng lµ mét chiÕn l­îc l©u dµi cña n­íc ta. VÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt ë ®©y chØ lµ thùc tÕ gi¸ thµnh s¶n xuÊt cßn qu¸ cao so víi møc trung b×nh cña thÕ giíi, khiÕn cho nhu cÇu kh«ng ®­îc c¶i thiÖn, mÆt kh¸c nÕu t×nh h×nh vÉn tiÕp diÔn nh­ vËy cho ®Õn n¨m 2006 khi mµ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ thÞ tr­êng ®­îc gi¶m bít theo HiÖp ®Þnh AFTA th× ngµnh ®­êng ViÖt Nam sÏ kh«ng thÓ trô v÷ng nÕu kh«ng nhËn ®­îc nguån tµi trî khæng lå tõ phÝa ChÝnh phñ. Ch­¬ng ii Thùc tr¹ng ngµnh c«ng nghiÖp mÝa - ®­êng viÖt nam giai ®o¹n tõ sau ®æi míi ®Õn nay (1986 – 2001) I. Quy tr×nh s¶n xuÊt ®­êng mÝa. S¬ ®å 1: S¬ ®å biÓu diÔn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­êng mÝa. * Gi¶i thÝch s¬ ®å: MÝa c©y sau khi thu ho¹ch ®em ®i röa s¹ch råi cho vµo Ðp (c¶ vá). C¸c nhµ m¸y th­êng tiÕn hµnh läc s¹ch n­íc thu ®­îc sau khi Ðp. TiÕp ®ã, n­íc nµy ®­îc ®em ®i nÊu. Sau khi nÊu, b· l¾ng xuèng d­íi t¹o thµnh rØ ®­êng. §èi víi c¸c lß ®­êng thñ c«ng, n­íc cßn l¹i sÏ ®­îc ®em ra ph¬i vµ t¹o thµnh ®­êng phÌn cßn c¸c nhµ m¸y th­êng tiÕn hµnh xö lý ho¸ chÊt b»ng c¸ch cho c¸c chÊt nh­ CO2,… cã t¸c dông tÈy mµu n­íc ®­êng. Tuú vµo tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ tõng nhµ m¸y mµ cho ra ®­îc c¸c lo¹i ®­êng víi ®é ICUMSA kh¸c nhau (ICUMSA lµ ®é mµu cña ®­êng, ®é nµy cµng lín th× ®­êng cµng tr¾ng, vÝ dô: ®­êng hoa mai cã ®é ICUMSA lµ 45%, ®­êng tinh cã ®é ICUMSA lµ 100%). Sau ®ã, nhµ m¸y tiÕp tôc lµm l¹nh vµ tiÕn hµnh c« ®Æc n­íc ®­êng ®Ó t¹o thµnh s¶n phÈm cuèi cïng lµ ®­êng. Sau khi s¶n xuÊt ®­êng cßn l¹i b· mÝa vµ rØ ®­êng. B· mÝa ®­îc dïng ®Ó s¶n xuÊt giÊy, trång nÊm ¨n,… cßn rØ ®­êng th­êng ®­îc xuÊt khÈu ®Ó s¶n xuÊt r­îu. iI. thùc tr¹ng ngµnh c«ng nghiÖp mÝa - ®­êng viÖt nam giai ®o¹n tõ sau ®æi míi ®Õn nay (1986-2001)200000000. Thùc tr¹ng trång mÝa. Do nh÷ng khã kh¨n n¶y sinh tõ cÊm vËn quèc tÕ vµ do c¸ch qu¶n lý theo kiÓu quan liªu bao cÊp kÐo dµi nªn ®êi sèng kinh tÕ cña nh©n d©n ta bÞ gi¶m sót nghiªm träng. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, §¶ng ta ®· kÞp thêi ®Ò ra chñ tr­¬ng ®æi míi. Nhê chÝnh s¸ch ®æi míi, ta ®· gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò l­¬ng thùc, thùc phÈm ®¸p øng cho nhu cÇu trong n­íc vµ tõng b­íc cã d­ ®Ó xuÊt khÈu, cung øng nhiÒu mÆt hµng cho nhu cÇu cña nh©n d©n, gi¸ gi¶m dÇn so víi n¨m 1978. Còng nhê chÝnh s¸ch ®æi míi mµ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña ngµnh mÝa - ®­êng ®· ®­îc gi¶i phãng vµ cã ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc nh­ : lu«n gi÷ gi¸ mÝa lµ mét tÊn mÝa b»ng 40 – 50% sè ®­êng s¶n xuÊt ra ®­îc tõ tÊn mÝa ®ã ; ngµnh ®­êng cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ng­êi trång mÝa nh­ øng tr­íc vèn ®Ó n«ng d©n mua ph©n, thuèc trõ s©u, mua vËt t­ ®Ó më réng vïng mÝa ; cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch n©ng cao chÊt l­îng mÝa nh­ th­ëng mÝa cã ®é ®­êng cao h¬n 10 ch÷ ®­êng, th­ëng mÝa s¹ch Ýt t¹p chÊt, t¹o vèn ®Çu t­ chiÒu s©u cho c¸c vïng trång mÝa thuéc khu vùc thu mua cña nhµ m¸y, ®Èy m¹nh c«ng t¸c khuyÕn n«ng ®­a gièng míi, kü thuËt míi ®Õn ng­êi trång mÝa,... B¶ng 8: Tæng hîp t×nh h×nh trång mÝa c¶ n­íc 1986 - 2001 ( Sè liÖu b×nh qu©n) 1986-1990 1991-1995 1996-2001 Tæng b×nh qu©n DiÖn tÝch mÝa (1000 ha) 133,22 164,96 285,75 200,34 Tèc ®é t¨ng tr­ëng (%) 23,82 73,22 S¶n l­îng mÝa (1000 tÊn) 5375,46 7382,46 14044,42 9236,63 Tèc ®é t¨ng tr­ëng (%) 37,34 90,24 N¨ng suÊt mÝa (t¹/ha) 403,52 444,28 489,8 448,62 Tèc ®é t¨ng tr­ëng (%) 10,10 10,25 Nguån: Tæng hîp niªn gi¸m thèng kª c¸c n¨m 1990, 1995 vµ 2001 DiÖn tÝch mÝa thêi kú 1991-1995 t¨ng 23,82% so víi thêi kú 1986-1990 (vÒ sè tuyÖt ®èi lµ 31,74 ngh×n ha). §Õn thêi kú 1996-2001 tèc ®é t¨ng cßn cao h¬n nhiÒu, 73,22% (vÒ sè tuyÖt ®èi lµ 120,79 ngh×n ha). Tèc ®é t¨ng cña diÖn tÝch trång mÝa giai ®o¹n 1996-2001 gÊp h¬n ba lÇn so víi giai ®o¹n tr­íc. Nh­ng tèc ®é nµy vÉn ch­a lµ g× nÕu so víi sù ph¸t triÓn cña s¶n l­îng mÝa. Tèc ®é t¨ng tr­ëng cña s¶n l­îng mÝa thêi kú 1996-2001 ®¹t møc kû lôc víi 90,24%. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do t¸c ®éng cña kÕ ho¹ch 5 n¨m víi môc tiªu s¶n xuÊt 1 triÖu tÊn ®­êng vµo n¨m 2000. Tuy nhiªn, cã thÓ thÊy râ r»ng s¶n l­îng mÝa t¨ng cao nh­ vËy phÇn lín do qu¶ng canh h¬n lµ nhê th©m canh v× diÖn tÝch trång mÝa ®­îc më réng m¹nh mÏ trong khi n¨ng suÊt cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kh«ng cao l¾m so víi tèc ®é t¨ng cña diÖn tÝch vµ s¶n l­îng, 10,10% thêi kú 1991-1995 vµ 10,25% thêi kú 1996-2001 (xem b¶ng 8). 1.1. Thêi kú 1986-1990. B¶ng 9: DiÖn tÝch mÝa, n¨ng suÊt mÝa vµ s¶n l­îng mÝa c¶ n­íc tõ sau ®æi míi ®Õn 1990 1986 1987 1988 1989 1990 DiÖn tÝch mÝa (1000 ha) 125,2 136,9 142,1 131,3 130,6 Tèc ®é t¨ng tr­ëng (%) 9,35 3,79 -7,60 -0,53 S¶n l­îng mÝa (1000 tÊn) 4964,4 5470,3 5700,4 5344,6 5397,6 Tèc ®é t¨ng tr­ëng (%) 10,19 4,21 -6,24 0,99 N¨ng suÊt mÝa (t¹/ha) 396,5 399,6 401,3 406,9 413,3 Tèc ®é t¨ng tr­ëng (%) 0,78 0,43 1,39 1,57 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 1990 Nh×n vµo b¶ng trªn, ta cã thÓ thÊy râ sù thay ®æi cña ngµnh c«ng nghiÖp trång mÝa ViÖt Nam sau khi cã chÝnh s¸ch ®æi míi cña ChÝnh phñ. DiÖn tÝch trång mÝa cña c¶ n­íc hai n¨m 1987 vµ 1988 ®Òu t¨ng, cô thÓ lµ n¨m 1987 t¨ng 11.700 ha so víi n¨m 1986 cßn n¨m 1988 t¨ng 5.200 ha. Tuy nhiªn, tèc ®é t¨ng cã xu h­íng gi¶m dÇn, tèc ®é t¨ng cña n¨m 1988 thÊp h¬n so víi n¨m 1987 (3,79% so víi 9,35%). NÕu nh­ hai n¨m 1987 vµ 1988 t¨ng so víi n¨m tr­íc th× ®Õn n¨m 1989 vµ 1990, diÖn tÝch trång mÝa cña c¶ n­íc l¹i cã xu h­íng gi¶m, n¨m 1989 gi¶m 10.800 ha (t­¬ng ®­¬ng 7,6%) cßn n¨m 1990 gi¶m 700 ha (0,53%). Cã thÓ thÊy r»ng tèc ®é gi¶m còng chËm dÇn. VÒ s¶n l­îng mÝa còng t­¬ng tù nh­ diÖn tÝch trång mÝa, hai n¨m 1987 vµ 1988 tiÕp tôc t¨ng vµ tèc ®é t¨ng n¨m sau vÉn thÊp h¬n n¨m tr­íc. §iÒu ®¸ng nãi ë ®©y lµ tuy n¨m 1990 diÖn tÝch mÝa cã gi¶m so víi n¨m 1989 nh­ng s¶n l­îng mÝa vÉn t¨ng 0,99%. Tèc ®é t¨ng ch­a cao nh­ng ®iÒu ®ã còng cho chóng ta thÊy ®­îc sù ®Çu t­ hîp lý, cã hiÖu qu¶ trong c«ng t¸c lùa chän gièng mÝa. NÕu nh­ diÖn tÝch vµ s¶n l­îng mÝa t¨ng gi¶m thÊt th­êng th× ng­îc l¹i n¨ng suÊt mÝa vÉn t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m. Tèc ®é t¨ng cña n¨ng suÊt mÝa còng cao dÇn. DiÖn tÝch trång còng nh­ s¶n l­îng mÝa ®Òu gi¶m nh­ng n¨ng suÊt vÉn t¨ng chøng tá ngµnh mÝa-®­êng ViÖt Nam ®ang ngµy cµng nhËn ®­îc sù quan t©m ®óng møc vµ ®· b¾t ®Çu thÓ hiÖn nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan cña mét h­íng ®i míi ®óng ®¾n do §¶ng vµ Nhµ n­íc l·nh ®¹o. B¶ng 10: DiÖn tÝch, s¶n l­îng vµ n¨ng suÊt mÝa ph©n theo ®Þa ph­¬ng S¶n l­îng (1000 tÊn) DiÖn tÝch (1000 ha) N¨ng suÊt (t¹/ha) 1988 1989 1988 1989 1988 1989 C¶ n­íc 5700,4 5344,6 142,1 131,3 401,2 406,9 MiÒn B¾c -MiÒn nói vµ trung du -§ång b»ng s«ng Hång -Khu Bèn cò MiÒn Nam -Duyªn h¶i miÒn Trung -T©y Nguyªn -§«ng Nam Bé -§ång b»ng s«ng Cöu Long 802,4 302,0 233,2 267,2 4898,0 788,1 263,5 1083,3 2763,1 726,4 285,2 189,6 251,6 4618,2 806,1 237,1 1085,9 2489,1 22,5 9,6 4,7 8,1 119,6 26,2 7,9 27,1 58,3 20,9 9,4 4,3 7,2 110,4 23,4 7,5 26,7 52,8 357,5 314,6 494,2 328,0 409,4 300,1 335,4 399,8 473,0 347,5 303,4 438,1 348,7 418,2 344,0 317,2 406,7 471,5 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 1990 * Ph©n theo ®Þa ph­¬ng: Ph©n theo tØnh, miÒn Nam chiÕm tíi 85,9% s¶n l­îng mÝa c¶ n­íc, trong ®ã nhiÒu nhÊt lµ vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long víi 2763,1 ngh×n tÊn vµ vïng §«ng Nam Bé víi 1083,3 ngh×n tÊn (sè liÖu n¨m 1988). Còng chÝnh hai vïng nµy cã diÖn tÝch trång mÝa réng nhÊt c¶ n­íc, 58,3 ngh×n ha vµ 27,1 ngh×n ha. Nhê chñ tr­¬ng ®æi míi, diÖn tÝch mÝa, chÊt l­îng vµ s¶n l­îng mÝa ë phÝa Nam t¨ng, nhê ®ã c¸c nhµ m¸y n©ng cao ®­îc c«ng suÊt Ðp vµ tæng thu håi so víi tr­íc ®©y. Nh­ng thËt ®¸ng ng¹c nhiªn khi chØ víi diÖn tÝch trång mÝa rÊt khiªm tèn lµ 4,7 ngh×n ha, ®ång b»ng s«ng Hång míi lµ n¬i cã n¨ng suÊt mÝa lín nhÊt trong c¶ n­íc, 494,2 t¹/ha so víi 473 t¹/ha cña ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ 399,8 t¹/ha cña vïng §«ng Nam Bé (xem b¶ng 10). Tuy nhiªn, ë miÒn B¾c, kh«ng ph¶i nhµ m¸y nµo còng cã qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh su«n sÎ. Nhµ m¸y ®­êng Lam S¬n sau bao n¨m v­ît khã kh¨n míi hoµn thµnh viÖc x©y dùng vµo 1986, th× ph¶i ®èi ®Çu víi sù thiÕu mÝa trÇm träng v× gi¸ mÝa thêi bao cÊp ë Thanh Ho¸ (vïng mÝa cña nhµ m¸y Lam S¬n) rÎ h¬n cñi. N«ng d©n bá mÝa chÕt kh« trªn ®åi v× ®em b¸n kh«ng ®ñ tiÒn tr¶ c«ng ®èn chÆt. C¸c n¨m tr­íc, n«ng d©n ë ®©y cã khÈu hiÖu “ bá c©y g× th× bá, ®õng bá c©y mÝa “, nay th× ngay c¶ c¸c n«ng tr­êng còng chuyÓn sang trång c©y ¨n qu¶ nªn diÖn tÝch mÝa gi¶m sót m¹nh. ChÝnh s¸ch ®æi míi ®· lµm bËt lªn mét vïng nguyªn liÖu mÝa - ®­êng míi. C¸c huyÖn Thä Xu©n (6 x·), huyÖn Ngäc L¹c, Th­êng Xu©n (3 x·), TriÖu S¬n (4 x·) b¾t ®Çu th©m canh mÝa ®­a tæng diÖn tÝch lªn 3.000 ha (1991). C©y mÝa ®­îc ba thµnh phÇn kinh tÕ ®Èy lªn : c¸c n«ng tr­êng, hé n«ng d©n, c¸c tæ hîp n«ng nghiÖp. ë n«ng tr­êng Sao Vµng, 25 ®éi s¶n xuÊt h×nh thµnh 15 lµng c«ng nh©n, mçi lµng 300 nh©n khÈu ®­îc n«ng tr­êng giao cho mçi c«ng nh©n b×nh qu©n 0,7 ha ®Êt trång mÝa. N¨m 1990, n«ng tr­êng ®em vÊn ®Ò kho¸n ®Õn hé trång mÝa cho c«ng nh©n trong vµ ngoµi n«ng tr­êng, dù kiÕn 900 ha thu 35-38 ngh×n tÊn. Nh­ vËy nhµ m¸y ®· cã mét vïng mÝa æn ®Þnh vµ cã triÓn väng ph¸t triÓn. Thêi kú 1991- 1995. B¶ng 11: Tæng hîp t×nh h×nh trång mÝa 1991 - 1995 1991 1992 1993 1994 1995 S¶n l­îng mÝa (1000 tÊn) 6130,9 6437,0 6083,2 7550,1 10711,1 Tèc ®é t¨ng tr­ëng (%) 4,99 -5,49 24,11 41,87 DiÖn tÝch (1000 ha) 143,7 146,5 143,2 166,6 224,8 Tèc ®é t¨ng tr­ëng (%) 1,95 -2,25 16,34 34,93 N¨ng suÊt (t¹/ha) 426,6 439,4 425,6 453,3 476,5 Tèc ®é t¨ng tr­ëng (%) 3,00 3,14 6,51 5,12 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 1996 Giai ®o¹n 1991-1995, chØ duy nhÊt cã n¨m 1993 lµ cã s¶n l­îng mÝa, diÖn tÝch trång mÝa vµ n¨ng suÊt mÝa gi¶m so víi n¨m 1994 (b¶ng 11). TÊt c¶ c¸c n¨m cßn l¹i ®Òu t¨ng, trong ®ã næi bËt nhÊt lµ n¨m 1995 s¶n l­îng mÝa t¨ng h¬n 40%, diÖn tÝch trång mÝa t¨ng gÇn 35%. §ã lµ do ¶nh h­ëng tõ chØ thÞ cña Thñ t­íng ChÝnh phñ trong héi nghÞ Tæng quan vµ tæ chøc ngµnh mÝa ®­êng th¸ng 10/1994 víi kÕ ho¹ch t¨ng s¶n l­îng ®­êng toµn quèc lªn mét triÖu tÊn vµo n¨m 2000. N¨ng suÊt mÝa t¨ng cao nhÊt l¹i lµ n¨m 1994, víi 6,51%. Cã thÓ thÊy r»ng trong thêi kú nµy, tèc ®é t¨ng cña n¨ng suÊt cao h¬n h¼n so víi giai ®o¹n 1986-1990, tèc ®é t¨ng trung b×nh mçi n¨m xÊp xØ 1,03%. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ c¸c n«ng tr­êng còng nh­ nh÷ng ng­êi n«ng d©n trång mÝa ®· b¾t ®Çu chó ý ®Õn viÖc ph¸t triÓn c©y mÝa theo h­íng th©m canh, tøc lµ chó träng ®Çu t­ thªm t­ liÖu s¶n xuÊt (vÒ ph©n bãn, ruéng ®Êt, n­íc,...) vµ lao ®éng nh»m ®¹t n¨ng suÊt cao h¬n chø kh«ng trång mÝa mét c¸ch trµn lan trªn diÖn tÝch réng, võa kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ cao võa g©y l·ng phÝ lín vÒ c«ng søc, thêi gian vµ tiÒn cña. B¶ng 12: S¶n l­îng, diÖn tÝch vµ n¨ng suÊt mÝa ph©n theo ®Þa ph­¬ng S¶n l­îng (1000 tÊn) DiÖn tÝch (1000 ha) N¨ng suÊt (t¹/ha) 1992 1993 1992 1993 1992 1993 C¶ n­íc 6437,0 6083,2 146,5 143,2 439,4 425,6 MiÒn B¾c 833,0 829,9 22,0 20,9 378,5 395,8 - MiÒn nói & trung du 327,3 324,4 10,8 10,0 281,4 324,4 - §ång b»ng s«ng Hång 140,8 138,6 2,7 2,6 520,3 529,5 - Khu Bèn cò 364,8 367,0 8,5 8,4 429,7 434,5 MiÒn Nam 5604 5253,3 124,5 122,3 450,1 430,7 - Duyªn h¶i miÒn Trung 1032,2 856,9 28,3 27,0 365,2 316,7 - T©y Nguyªn 254,3 363,7 7,6 9,3 333,8 389,4 - §«ng Nam Bé 1239,7 1284,2 27,4 29,5 452,6 469,1 - §ång b»ng s«ng Cöu Long 3077,8 2748,5 61,2 56,5 502,9 487,5 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 1995 * Ph©n theo ®Þa ph­¬ng: Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ ®Êt ®ai vµ thêi tiÕt lý t­ëng, miÒn Nam vÉn lµ vùa s¶n xuÊt mÝa chñ yÕu, víi 5253,3 ngh×n tÊn, chiÕm h¬n 80% tæng s¶n l­îng mÝa c¶ n­íc (b¶ng 12). Hai vïng ®ãng gãp phÇn lín l­îng mÝa s¶n xuÊt ra cho toµn miÒn Nam lµ §«ng Nam Bé vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long (76,8%). Tuy nhiªn, vÉn ph¶i nh¾c ®Õn ®ång b»ng s«ng Hång víi t­ c¸ch lµ vïng cã n¨ng suÊt mÝa cao nhÊt n­íc (529,5 t¹/ha so víi n¨ng suÊt trung b×nh cña c¶ n­íc lµ 425,6 t¹/ha). Tõ ®ã, ta cã thÓ thÊy r»ng ®­îc thiªn nhiªn ­u ®·i lµ rÊt quan träng nh­ng nÕu biÕt c¸ch ®Çu t­ ®óng møc, khoa häc, hîp lý th× vÉn cã thÓ c¶i thiÖn, thËm chÝ ®¶o ng­îc ®­îc t×nh h×nh mµ ®ång b»ng s«ng Hång ë ®©y ®· lµ mét minh chøng rÊt râ rµng. 1.3. Thêi kú 1996-2001. §©y cã thÓ coi lµ giai ®o¹n diÔn ra nhiÒu biÕn ®éng nhÊt ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp trång mÝa cña n­íc ta. Nh­ng ®©y còng chÝnh lµ thêi kú ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ, mét thêi kú quan träng vµ quyÕt ®Þnh ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp mÝa - ®­êng nãi riªng vµ ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung tr­íc ng­ìng cöa héi nhËp khu vùc. HiÖn nay, n¨ng suÊt mÝa cña ViÖt Nam ®¹t 48,1 tÊn/ha. §©y lµ mét chØ tiªu thÊp so víi thÕ giíi cã møc trung b×nh lµ trªn 60 tÊn/ha/n¨m. N¨ng suÊt trung b×nh dao ®éng trong kho¶ng tõ 36 tÊn mÝa/ha ë vïng trung du B¾c Bé ®Õn 54 tÊn/ha ë vïng ®ång b»ng s«ng Mek«ng hoÆc tõ 43 tÊn/ha ë miÒn B¾c ®Õn 48 tÊn/ha ë miÒn Nam. Trong nh÷ng n¨m qua, n¨ng suÊt mÝa nh×n chung t¨ng lªn trong c¶ n­íc tuy nhiªn tèc ®é vÉn cßn khiªm tèn, ®Æc biÖt lµ trong khi møc n¨ng suÊt cßn thÊp mµ tiÒm n¨ng l¹i nhiÒu. Chóng ta cã thÓ thÊy tiÒm n¨ng vÒ n¨ng suÊt mÝa cña c¶ n­íc lµ 70,5 tÊn/ha. B¶ng d­íi ph¶n ¸nh kh¸ râ sù ph¸t triÓn cña ngµnh trång mÝa thêi kú 1996-2001. DiÖn tÝch mÝa liªn tôc ®­îc më réng suèt tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 1999 nªn cã tèc ®é t¨ng ngµy mét nhanh. §Õn n¨m 2000 lµ n¨m kÕt thóc kÕ ho¹ch 5 n¨m thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh mÝa-®­êng, diÖn tÝch mÝa l¹i gi¶m xuèng kh¸ m¹nh (12,17%). B¶ng 13 : Tæng hîp t×nh h×nh trång mÝa 1996 - 2001. 1996 1997 1998 1999 2000 2001 DiÖn tÝch mÝa (1000ha) 237 257 283 344,2 302,3 291,0 Tèc ®é t¨ng tr­ëng (%) 8,44 10,12 21,63 -12,17 -3,74 N¨ng suÊt mÝa (t¹/ha) 479,8 463,8 489,2 516,0 497,7 492,3 Tèc ®é t¨ng tr­ëng (%) -3,33 5,47 5,48 -3,55 -1,08 S¶n l­îng mÝa (1000 tÊn) 11372,1 11920,9 13843,5 17760,3 15044,3 14325,4 Tèc ®é t¨ng tr­ëng (%) 4,83 16,13 28,29 -15,29 -4,78 Nguån : Niªn gi¸m thèng kª 2001 N¨m 2001, diÖn tÝch trång mÝa vÉn tiÕp tôc gi¶m xuèng tuy nhiªn tèc ®é gi¶m chØ cßn b»ng 1/3 so víi n¨m 2000. T­¬ng øng víi sù lªn xuèng cña diÖn tÝch, l­îng mÝa s¶n xuÊt ra còng theo ®ã mµ t¨ng gi¶m. S¶n l­îng mÝa t¨ng m¹nh trong 4 n¨m ®Çu thÓ hiÖn ë sù t¨ng dÇn cña tèc ®é t¨ng tr­ëng (4,3%; 16,1% vµ 28,3%). Sau khi v­ît môc tiªu ®Ò ra trong kÕ ho¹ch 5 n¨m lµ s¶n xuÊt 1 triÖu tÊn ®­êng, ®Õn cuèi n¨m 2000 s¶n l­îng mÝa l¹i gi¶m tíi 15,3%-mét tØ lÖ t­¬ng ®èi lín vµ ®Õn n¨m 2001 tØ lÖ nµy cã thÊp h¬n ®«i chót (4,8%). MiÒn Nam cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n vÒ thêi tiÕt khÝ hËu nªn tiÒm n¨ng còng lín h¬n. Tuy vËy, trong khi miÒn B¾c ®· ®¹t ®­îc 80% tiÒm n¨ng (trong ®ã duyªn h¶i B¾c Trung Bé ®¹t 97%) th× miÒn Nam míi ®¹t 65% tiÒm n¨ng cña m×nh. Lý do chñ yÕu lµ nh÷ng vïng nµy thiÕu n­íc t­íi. V× thÕ c«ng t¸c thuû lîi ®Æc biÖt cÇn thiÕt cho viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. NÕu mÝa ®­îc t­íi tiªu ®Çy ®ñ, n¨ng suÊt sÏ ®¹t 70 tÊn/ha, tuy cßn ®øng sau óc song sÏ v­ît Ên §é, Trung Quèc, Nam Phi, Th¸i Lan. C¸c n­íc trång mÝa trªn thÕ giíi ®· rÊt chó träng ®Õn c«ng t¸c thuû lîi, diÖn tÝch ®­îc t­íi n­íc th­êng chiÕm mét tØ lÖ kh¸ cao nh­ óc: 80% tæng diÖn tÝch mÝa, Ên §é 88%, Nam Phi 80%, ViÖt Nam ch­a cã sè liÖu vÒ phÇn tr¨m diÖn tÝch mÝa ®­îc t­íi song cã thÓ thÊy r»ng toµn bé c¸c vïng ë mÒn B¾c cã m­a nhiÒu nªn l­îng n­íc t­íi nhê hoµn toµn b»ng n­íc trêi (m­a, n­íc ruéng chËm bèc h¬i), ng­îc l¹i ë miÒn Nam cÇn t­íi hç trî hay toµn bé nÕu kh«ng ruéng cã thÓ bÞ c¹n vµ g©y ra t×nh tr¹ng mÝa chÝn qu¸. Nh­ vËy, cÇn ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng vµ thuû lîi cho c¸c tØnh phÝa Nam ®Ó ®¹t n¨ng suÊt tiÒm n¨ng. B¶ng 14: DiÖn tÝch mÝa theo ®Þa ph­¬ng §¬n vÞ : 1000 ha 1996 1997 1998 1999 2000 2001 C¶ n­íc 237 257 283 344,2 302,3 291,0 §ång b»ng s«ng Hång 3,6 4,1 3,8 3,2 3,0 2,8 §«ng B¾c 11,1 12,2 13,7 17,2 17,9 15,4 T©y B¾c 7,5 9,8 10,2 12,2 10,5 10,6 B¾c Trung Bé 15,5 21,7 32,5 50,1 53,4 49,9 Duyªn h¶i Nam Trung Bé 47,4 48,5 55,3 62,0 57,2 53,2 T©y Nguyªn 16 22,4 20,3 31 25,5 26,2 §«ng Nam Bé 43,9 49,5 54,3 65,9 53,7 56,8 §ång b»ng s«ng Cöu Long 92,0 88,8 92,9 102,6 81,1 76,1 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2001 * Ph©n theo ®Þa ph­¬ng: Niªn vô 1996, diÖn tÝch trång mÝa c¶ n­íc lµ 237.000 ha ®Õn n¨m 1997, diÖn tÝch trång mÝa t¨ng lªn 257.000 ha, b»ng 2,4% diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp toµn quèc vµ cho tíi n¨m 2001 ®· lªn tíi 291.000 ha. Tõ n¨m 1990 ®Õn nay, nhê tèc ®é t¨ng tr­ëng m¹nh (trong hai n¨m 1994 vµ 1995 t¨ng 70.400 ha) diÖn tÝch mÝa t¨ng hµng n¨m lµ 12%. §ång b»ng s«ng Cöu Long lµ n¬i cã diÖn tÝch trång mÝa lín nhÊt trong c¶ n­íc víi 76.100 ha vµo n¨m 2001 (chiÕm 26,1% tæng diÖn tÝch trång mÝa c¶ n­íc) vµ n¬i chiÕm Ýt diÖn tÝch nhÊt lµ ®ång b»ng s«ng Hång víi 2.800 ha (chiÕm ch­a ®Çy 1%). Sau 5 n¨m thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh mÝa ®­êng (b¾t ®Çu tõ n¨m 1994), ®Õn n¨m 2000 vµ 2001 diÖn tÝch mÝa c¶ n­íc cã xu h­íng ch÷ng l¹i, n¨m 2000 gi¶m 41.900 ha so víi n¨m 1999 cßn n¨m 2001 diÖn tÝch mÝa gi¶m 11.300 ha. Tæng diÖn tÝch trång mÝa c¶ n­íc gi¶m kÐo theo sù sôt gi¶m t­¬ng øng cña c¸c vïng nh­ng ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ ®ång b»ng s«ng Hång vÉn lµ hai vïng cã diÖn tÝch mÝa lín nhÊt vµ Ýt nhÊt c¶ n­íc (xem b¶ng 14). Vïng nguyªn liÖu mÝa tËp trung cña c¸c nhµ m¸y cã tæng diÖn tÝch lµ 202.000 ha, b»ng 81% diÖn tÝch cÇn ph¶i qui ho¹ch, trong ®ã diÖn tÝch mÝa gièng míi lµ 95.500 ha, chiÕm 47,3%. HÖ thèng c¬ së h¹ tÇng (®­êng x¸, cÇu cèng néi vïng) ®¹t 50% yªu cÇu cho vËn chuyÓn vµ hÖ thèng thuû lîi ®¶m b¶o t­íi ®­îc 8% diÖn tÝch vïng nguyªn liÖu. B¶ng 15: S¶n l­îng mÝa theo ®Þa ph­¬ng §¬n vÞ : 1000 tÊn 1996 1997 1998 1999 2000 2001 C¶ n­íc 11430,3 11920,9 13843,5 17760,3 15044,3 14325,4 §ång b»ng s«ng Hång 168,0 159,8 148,9 140,3 137,5 132,8 §«ng B¾c 389,7 446,6 488,3 681,4 703,0 587,3 T©y B¾c 330,2 441,5 395,1 555,7 481,0 507,9 B¾c Trung Bé 790,3 1220,1 1529,5 2648 2743,0 2636,3 Duyªn h¶i Nam Trung Bé 2081,9 2075,2 2451 2865,5 2496,9 2299,9 T©y Nguyªn 725 918,3 820 1530,7 1091,8 1209,0 §«ng Nam Bé 1901,9 2231,5 2472,1 3009,6 2432,4 2624,6 Cöu Long 5058,2 4427,9 5538,6 6329,1 4958,7 4327,6 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2001 Do cã diÖn tÝch trång mÝa réng nhÊt c¶ n­íc l¹i ®­îc thiªn nhiªn ­u ®·i nªn ®ång b»ng s«ng Cöu Long còng ®ång thêi ®­îc coi lµ vùa mÝa cña c¶ n­íc víi 4327,6 ngh×n tÊn (chiÕm h¬n 30%s¶n l­îng mÝa c¶ n­íc). Trong khi ®ã, v× ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai còng nh­ thêi tiÕt kh«ng thÝch hîp víi viÖc trång mÝa nªn ®ång b»ng s«ng Hång lµ n¬i cã s¶n l­îng mÝa Ýt nhÊt trong c¶ n­íc (chØ chiÕm ch­a ®Çy 1% tæng s¶n l­îng mÝa c¶ n­íc) vµ s¶n l­îng mÝa s¶n xuÊt ra cßn cã xu h­íng gi¶m liªn tiÕp qua c¸c n¨m tõ 1997 ®Õn n¨m 2001. Niªn vô 1997-1998, s¶n l­îng mÝa cña chóng ta lµ 11,92 triÖu tÊn, trõ l­îng ¨n t­¬i vµ hao hôt th× cßn kho¶ng 9,143 triÖu tÊn ®i vµo c¸c nhµ m¸y hoÆc c¸c x­ëng thñ c«ng. Niªn vô 1998-1999 cã 33 nhµ m¸y ®­êng ho¹t ®éng trªn c¶ n­íc víi tæng c«ng suÊt thiÕt kÕ lµ 7,469 triÖu tÊn. Nh­ thÕ, ta cã d­ 1,674 triÖu tÊn mÝa nguyªn liÖu, sè mÝa nµy h¼n ®· ®i vµo c¸c lß thñ c«ng. H¬n thÕ n÷a c¸c nhµ m¸y míi chØ thu hót ®­îc 3,7 triÖu tÊn mÝa tøc lµ ®¹t chõng 50% c«ng suÊt. MiÒn B¾c cã 11 nhµ m¸y ®­êng tæng c«ng suÊt thiÕt kÕ lµ 2,1 triÖu tÊn mÝa nh­ng chØ cã kho¶ng 1,74 triÖu tÊn mÝa nguyªn liÖu, nh­ thÕ lµ ®¹t kho¶ng 80% so víi c«ng suÊt thiÕt kÕ. Tuy vËy khèi l­îng mÝa thu hót ®­îc ®Ó chÕ biÕn chØ ®¹t 41,8% c«ng suÊt thiÕt kÕ. Cßn ë miÒn Nam cã 10 nhµ m¸y ®­êng, chiÕm trªn 47% c«ng suÊt Ðp cña c¶ n­íc (3,51 triÖu tÊn) vµ cã tíi gÇn 5,2 triÖu tÊn mÝa (57%) thõa 48% c«ng suÊt thiÕt kÕ song c«ng suÊt huy ®éng l¹i chØ ®¹t 51%. L­îng mÝa chªnh lÖch ®· ®­îc c¸c lß thñ c«ng tiªu thô hÕt. NÕu kh«ng cã c¸c lß thñ c«ng nµy vµ vïng nguyªn liÖu ®­îc quy ho¹ch l¹i, mÝa sÏ kh«ng cßn d­ thõa vµ c¸c nhµ m¸y ®­êng sÏ kh«ng cßn bÞ thiÕu mÝa. Mét nghÞch lý ë ®©y lµ hiÖn nay trong khi mÝa nguyªn liÖu d­ thõa trªn ph¹m vi c¶ n­íc th× mét sè khu vùc, mét sè nhµ m¸y lín l¹i ®ang thiÕu mÝa trÇm träng. Theo tÝnh to¸n cña Bé NN & PTNT, ®Õn hÕt th¸ng 4/98 trªn quy m« c¶ n­íc møc ®é thiÕu mÝa nguyªn liÖu vÉn tíi 35,75% trong ®ã §«ng Nam Bé lµ vïng thiÕu mÝa nÆng nÒ nhÊt víi tØ träng tíi 56,22%, toµn miÒn B¾c 51,15%, duyªn h¶i miÒn Trung vµ T©y Nguyªn 31,08% so víi nhu cÇu cña c¸c nhµ m¸y ë ®©y. Cßn theo dù ®o¸n cña Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam sè 110 (988)-13/9/2002 th× khu vùc miÒn T©y Nam Bé sÏ thiÕu mÝa trÇm träng trong niªn vô ®­êng 2002-2003 do diÖn tÝch ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu s¶n xuÊt cña c¸c nhµ m¸y ®­êng. Møc thiÕu tõ 30.000-130.000 tÊn vµ gi¸ mÝa cã thÓ sèt cao vµo mïa s¶n xuÊt ®­êng cao ®iÓm. Vô 1999 – 2000 lµ vô s¶n xuÊt ®Çu tiªn ngµnh c«ng nghiÖp mÝa ®­êng n­íc ta ®· ®¹t ®­îc 80% c«ng suÊt thiÕt kÕ (Th¸i Lan lµ 60%), s¶n l­îng mÝa Ðp c«ng nghiÖp ®¹t 8,8 triÖu tÊn (chiÕm gÇn 50% s¶n l­îng mÝa toµn quèc vµ t¨ng gÊp 7 lÇn so víi vô 1994 – 1995). GÝa mua mÝa trong vïng qui ho¹ch cña c¸c nhµ m¸y Ýt biÕn ®éng, ®¶m b¶o thu nhËp cña ng­êi trång mÝa mÆc dï gi¸ ®­êng gi¶m tíi 40-45%. Nh­ng sau khi hoµn thµnh kÕ ho¹ch 5 n¨m, s¶n l­îng mÝa cã xu h­íng ch÷ng l¹i do t×nh h×nh d­ thõa ®­êng, mÝa nguyªn liÖu ph¶i b¸n cho c¸c lß thñ c«ng víi gi¸ rÎ, n«ng d©n kh«ng cßn muèn më réng canh t¸c mÝa. C«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc vµ ¸p dông tiÕn bé kü thuËt trång trät ®· cã tiÕn bé: nhiÒu gièng mÝa míi vµ biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c tiªn tiÕn nh­ bãn ph©n c©n ®èi, sö dông ph©n h÷u c¬ vi sinh, dïng ong m¾t ®á ®Ó trõ s©u ®ôc th©n, t­íi n­íc cho mÝa, dïng cµy kh«ng lËt ®Ó trång mÝa,… ®· ®­îc ¸p dông vµo s¶n xuÊt mang l¹i kÕt qu¶ râ rÖt. HiÖn nay ®ang triÓn khai nghiªn cøu c¬ giíi ho¸ trång vµ thu ho¹ch mÝa. §· nhËp vµ thu thËp trªn 11.000 tÊn víi 20 gièng mÝa tèt tõ Trung Quèc, §µi Loan, Ên §é, Ph¸p, óc,.. ; b­íc ®Çu ®· h×nh thµnh ®­îc bé gièng mÝa vµ quy tr×nh kü thuËt trång, th©m canh mÝa cho tõng vïng. 2. Thùc tr¹ng ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®­êng. 2.1. S¶n l­îng ®­êng qua c¸c thêi kú. 2.1.1. Thêi kú 1986 - 1990. Nhê c¸c chñ tr­¬ng ®æi míi cña Trung ­¬ng vµ nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc ®· ®Ò ra, ho¹t ®éng cña c¸c nhµ m¸y s«i ®éng h¼n lªn. VÒ mÆt qu¶n lý, nhµ m¸y ®­îc giao quyÒn h¹n réng h¬n, kh«ng bÞ gß bã bëi nhiÒu chØ tiªu cña kÕ ho¹ch ph¸p lÖnh, nhµ m¸y ®­îc m¹nh d¹n bung ra t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ t¨ng thªm nhiÒu s¶n phÈm míi nh­: - M¹nh d¹n vay vèn trong néi bé c¬ së, vay vèn ng©n hµng ®Ó thay thÕ c¸c thiÕt bÞ cò, l¹c hËu b»ng thiÕt bÞ míi hiÖn ®¹i nh»m n©ng cao chÊt l­îng mÆt hµng, ®ñ søc m¹nh c¹nh tranh víi hµng ngo¹i. - §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm sau ®­êng nh­ s¶n xuÊt thªm: b¸nh, kÑo, m¹ch nha, n­íc gi¶i kh¸t, n­íc kho¸ng, men thùc phÈm, ph©n h÷u c¬ vi sinh,... - Liªn doanh trong vµ ngoµi n­íc ®Ó më réng s¶n xuÊt hoÆc x©y dùng nhµ m¸y míi. - T¹o vèn ®Çu t­ chiÒu s©u cho c¸c vïng trång mÝa thuéc khu vùc thu mua cña nhµ m¸y, ®Èy m¹nh c«ng t¸c khuyÕn n«ng ®­a gièng míi, kü thuËt míi ®Õn ng­êi trång mÝa. ë giai ®o¹n nµy s¶n l­îng ®­êng mËt lªn xuèng thÊt th­êng. N¨m 1987, s¶n l­îng ®­êng mËt s¶n xuÊt ra gi¶m 6,62% (vÒ sè tuyÖt ®èi lµ 22,9 ngh×n tÊn) nh­ng l¹i t¨ng m¹nh vµo hai n¨m tiÕp theo, t¨ng 13,31% (43 ngh×n tÊn) n¨m 1988 vµ 2,59% (9,5 ngh×n tÊn) vµo n¨m 1989. B¶ng 16: S¶n l­îng ®­êng 1986 - 1990. §¬n vÞ: ngh×n tÊn 1986 1987 1988 1989 1990 §­êng mËt 345,9 323,0 366,0 375,5 323,0 Tèc ®é t¨ng tr­ëng (%) -6,62 13,31 2,59 -13,9 Trong ®ã,®­êng kÝnh 37,6 29,6 48,8 53,7 27 Tèc ®é t¨ng tr­ëng (%) -21,2 64,86 10,04 -49,7 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 1990 S¶n l­îng ®­êng hai n¨m nµy t¨ng m¹nh, ®Æc biÖt vµo n¨m 1988 lµ do ®êi sèng ng­êi d©n ®· b¾t ®Çu kh¸ h¬n tr­íc nªn nhu cÇu vÒ ®­êng – mét lo¹i thùc phÈm rÊt cÇn thiÕt trong cuéc sèng hµng ngµy cña con ng­êi nh­ng ch­a thÓ so s¸nh víi lóa vÒ tÇm quan träng còng t¨ng lªn. Nh­ng do ch­a chó träng ®Õn c«ng t¸c chuÈn bÞ nguyªn liÖu ®Çu vµo nªn l­îng ®­êng l¹i gi¶m m¹nh ._.rong kho¶ng thêi gian 5 n¨m trë l¹i ®©y, ta thÊy: + 85% kho¶ng thêi gian nµy gi¸ thÞ tr­êng thÕ giíi thÊp h¬n 430 USD/tÊn FOB. + 63% kho¶ng thêi gian nµy gi¸ thÞ tr­êng thÕ giíi thÊp h¬n 283 USD/tÊn FOB. Nh­ vËy, víi møc gi¸ hiÖn nay, cø 5 n¨m ViÖt Nam míi cã thÓ c¹nh tranh xuÊt khÈu ®­îc 1 n¨m (1 niªn vô). ThËm chÝ sau 5 ®Õn 7 n¨m n÷a th× x¸c suÊt c¹nh tranh míi chØ lµ mét trªn ba n¨m. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu sÏ rÊt bÊt æn, kh«ng theo kÕ ho¹ch v× thùc tÕ rÊt khã cã thÓ ®o¸n ®Þnh t­¬ng lai ngµnh mÝa ®­êng thÕ giíi vµ gi¸ ®­êng trong 3 ®Õn 5 n¨m tíi. Môc tiªu xuÊt khÈu ®Ó gi¶m l­îng tån ®äng còng kh«ng thÓ ®¹t ®­îc. Dï r»ng chóng ta cã thÓ chän ra qua h×nh thøc ®Êu thÇu xuÊt khÈu mét sè nhµ s¶n xuÊt cã chi phÝ thÊp song thùc tÕ nhµ m¸y cã gi¸ thµnh thÊp nhÊt hiÖn nay lµ Qu¶ng Ng·i còng lªn tíi: 330,8 USD/tÊn ®­êng tr¾ng tr­íc thuÕ. C«ng ty ®­êng Lam S¬n: 349 USD/tÊn, nhµ m¸y ®­êng th« T©y Ninh: 352 USD/tÊn. VËy th× muèn xuÊt khÈu kh«ng thÓ kh«ng cã tµi trî tõ phÝa Nhµ n­íc. ViÖt Nam hiÖn cã thÓ lùa chän con ®­êng mµ phÇn ®«ng c¸c n­íc kh¸c ®· ®i: trî gi¸ xuÊt khÈu ®Ó cã thÓ b¸n ngang víi gi¸ thÕ giíi ®ång thêi t¨ng gi¸ b¸n trong n­íc ®Ó bï ®¸p l¹i. GÝa xuÊt khÈu FOB lµ 250 USD/tÊn, chi phÝ xuÊt khÈu thùc tÕ tÝnh trung b×nh cho c¸c nhµ m¸y lµ 430 USD/tÊn ®­êng, nÕu xuÊt khÈu ph¶i trî gi¸ : 430 – 250 = 180 USD/tÊn ®­êng. + NÕu xuÊt 10% s¶n l­îng, cÇn t¨ng gi¸ thªm 28 USD/tÊn. Lý gi¶i: (75 tÊn x 180 USD/tÊn) : (750 – 75 – 200*) = 28 USD/tÊn * L­îng ®­êng s¶n xuÊt thñ c«ng, do kh«ng xuÊt khÈu nªn nÕu t¨ng gi¸ còng kh«ng gióp bï ®¾p chi phÝ trî gi¸ cho c¸c nhµ m¸y. + T­¬ng tù nÕu xuÊt 20% s¶n l­îng cÇn t¨ng gi¸ trong n­íc thªm 34 USD/tÊn. + NÕu xuÊt 30% cÇn t¨ng gi¸ thªm 41 USD/tÊn + NÕu xuÊt 40% cÇn t¨ng gi¸ thªm 54 USD/tÊn. ( Sè liÖu n¨m 1999 ) §Õn ®©y ta thÊy cã mét sè trë ng¹i lín cho viÖc thùc thi dù kiÕn nµy. Thø nhÊt, gi¸ trong n­íc t¨ng sÏ lµm ¶nh h­ëng xÊu tíi tiªu thô. Nhu cÇu cã thÓ kh«ng t¨ng thªm trong khi chóng ta ®ang cè g¾ng t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó kÝch cÇu. Thø hai, gi¸ ®­êng do c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt t¨ng sÏ dÉn tíi viÖc chuyÓn h­íng tiªu dïng sang ®­êng s¶n xuÊt thñ c«ng. V× ®­êng thñ c«ng chÊt l­îng kÐm, kh«ng xuÊt khÈu ®­îc nªn kh«ng cÇn bï gi¸. GÝa ®­êng néi ®Þa t¨ng cã thÓ kÐo gi¸ ®­êng thñ c«ng thªm Ýt nhiÒu song ch¾c ch¾n vÉn thÊp h¬n ®­êng c«ng nghiÖp. §©y sÏ lµ mét chiÒu h­íng kh«ng tèt v× chóng ta ®ang cè g¾ng t×m c¸ch thu hÑp khu vùc s¶n xuÊt thñ c«ng do t×nh tr¹ng l·ng phÝ nguyªn liÖu ë ®©y. MÆt kh¸c khi tiªu dïng chuyÓn h­íng sang ®­êng thñ c«ng th× doanh thu ®­êng c«ng nghiÖp sÏ kh«ng ®ñ bï ®¾p cho chi phÝ trî gi¸. Thø ba, viÖc trî gi¸ xuÊt khÈu cïng ®ång nghÜa víi viÖc ph¶i b¶o vÖ thÞ tr­êng néi ®Þa. GÝa trong n­íc cao sÏ khuyÕn khÝch viÖc nhËp lËu ®­êng ®Æc biÖt tõ nh÷ng n­íc l¸ng giÒng cã chi phÝ s¶n xuÊt thÊp h¬n h¼n. ChÝnh ®­êng nhËp lËu sÏ lµm t¨ng thªm l­îng ®­êng d­ thõa khiÕn cho viÖc xuÊt khÈu cïng hµng chôc ngµn ®«la trî gi¸ trë nªn v« nghÜa vµ mÊt kh«ng. §©y thùc sù lµ vÊn ®Ò cÇn lo nghÜ v× c«ng t¸c chèng bu«n lËu cña n­íc ta ch­a tèt. Tãm l¹i, ph­¬ng ¸n xuÊt khÈu ®­êng ViÖt Nam kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc Ýt nhÊt lµ trong thêi ®iÓm hiÖn t¹i. V× chØ trong tr­êng hîp cã c¸c chÝnh s¸ch biÖn ph¸p tho¶ ®¸ng th× míi cã thÓ xuÊt khÈu ®­êng trong 5 ®Õn 7 n¨m tíi. II. Môc tiªu, ph­¬ng h­íng. Môc tiªu vô 2002-2003: - DiÖn tÝch mÝa c¶ n­íc xÊp xØ 315 ngh×n ha (t¨ng h¬n vô 2001 - 2002 gÇn 9.000 ha), diÖn tÝch vïng nguyªn liÖu cña c¸c nhµ m¸y b»ng 258.768 ha. S¶n l­îng ®¹t 15,7 triÖu tÊn, c¸c nhµ m¸y c«ng nghiÖp Ðp ®­îc 9,5 triÖu tÊn mÝa, s¶n xuÊt ra 850 ngh×n tÊn ®­êng, s¶n l­îng ®­êng thñ c«ng lµ 300 ngh×n tÊn, tæng s¶n l­îng ®­êng c¶ n­íc ®¹t 1,1 triÖu tÊn. Ngoµi l­îng ®­êng ®¸p øng tiªu dïng trong n­íc, cßn d­ thõa kho¶ng 200 ngh×n tÊn cÇn xuÊt khÈu. - GÝa mÝa 10 CCS t¹i bµn c©n tõ 230.000 – 250.000 ®ång /tÊn, gi¸ thµnh s¶n xuÊt tr­íc thuÕ cña ®­êng tr¾ng thÊp h¬n 4.200.000 ®ång /tÊn, ®­êng luyÖn RE d­íi 4.600.000 ®ång/tÊn, gi¸ b¸n ch­a thuÕ cña ®­êng tr¾ng lµ trªn 4.500 ®ång/kg, ®­êng luyÖn trªn 5.000 ®ång/kg, b¶o ®¶m kh«ng qu¸ cao ®Ó h¹n chÕ n¹n nhËp lËu ®­êng. - §Èy m¹nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm sau ®­êng, doanh thu ®¹t trªn 1.000 tØ ®ång. Ph­¬ng h­íng. 2.1. KÕ ho¹ch nghiªn cøu trung h¹n vÒ mÝa: - Quy ho¹ch c¸c vïng trång mÝa nguyªn liÖu tËp trung cã hiÖu qu¶ kinh tÕ nhÊt cho tõng vïng. Nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho viÖc trång mÝa: MiÒn nói vµ trung du B¾c Bé, B¾c Trung Bé vµ §«ng Nam Bé. - Chän läc vµ ®Ò xuÊt bé gièng mÝa cã n¨ng suÊt cao vµ tØ lÖ ®­êng cao víi thêi gian sinh tr­ëng kh¸c nhau cho mçi vïng, gãp phÇn t¨ng s¶n l­îng vµ r¶i vô. - Nghiªn cøu thÞ tr­êng ®­êng vµ ¶nh h­ëng cña héi nhËp ®èi víi thÞ tr­êng ®­êng néi ®Þa. - T¨ng c­êng khuyÕn n«ng vÒ ph­¬ng ph¸p trång vµ ch¨m sãc mÝa. - §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ marketing vÒ ®­êng, nhÊt lµ thÞ tr­êng néi ®Þa. - MÆc dï cã tiÒm n¨ng to lín nh­ng viÖc më réng vµ ph¸t triÓn c©y mÝa còng ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ th¸ch thøc. §Ó v­ît qua nh÷ng trë ng¹i nµy kh«ng chØ cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch ®óng ®¾n cña Nhµ n­íc vµ thùc thi c¸c chÝnh s¸ch ®ã mµ cßn cÇn t¨ng c­êng sù ®ãng gãp cña khoa häc vµ c«ng nghÖ víi nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ nh­: nghiªn cøu kü thuËt t©m canh c©y mÝa, nghiªn cøu c¶i tiÕn kü thuËt vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn ®­êng,... 2.2. Ch­¬ng tr×nh vµ dù ¸n ph¸t triÓn c©y mÝa giai ®o¹n 2001 – 2005: 2.2.1. Tªn: Ph¸t triÓn c¸c gièng mÝa cã n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cao phï hîp víi c¸c vïng sinh th¸i. 2.2.2. Ng­êi h­ëng lîi: N«ng d©n c¸c vïng trång mÝa vµ c¸c c«ng ty mÝa - ®­êng. 2.2.3. C¬ së ®Ò xuÊt: ChÝnh phñ ®· cã ch­¬ng tr×nh mÝa - ®­êng 1996-2000 vµ ®· ®¹t ®­îc môc tiªu lµ s¶n xuÊt 1 triÖu tÊn ®­êng vµo n¨m 2000 (trong ®ã cã h¬n 700.000 tÊn ®­êng chÕ biÕn c«ng nghiÖp). Tuy nhiªn, vÉn cßn nh÷ng tån t¹i nh­ n¨ng suÊt, chÊt l­îng mÝa nguyªn liÖu thÊp, kh¶ n¨ng r¶i vô kÐm vµ chi phÝ s¶n xuÊt cao. V× vËy, nghiªn cøu chän c¸c gièng mÝa cã n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cao ®¸p øng nhu cÇu nguyªn liÖu cho chÕ biÕn còng nh­ c¸c biÖn ph¸p th©m canh c©y mÝa lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt trong giai ®o¹n tíi. 2.2.4. Môc ®Ých: Chän läc c¸c gièng mÝa cã n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cao vµ x¸c ®Þnh ®­îc c¬ cÊu bé gièng tèt nhÊt cho c¸c vïng trång mÝa chÝnh. 2.2.5. Néi dung: - §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng gièng mÝa ë c¸c vïng sinh th¸i vµ kh¶ n¨ng chän t¹o, më réng. - Thu thËp, nhËp néi, kh¶o nghiÖm vµ nh©n gièng ë c¸c vïng nguyªn liÖu tËp trung. - X©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn víi c«ng nghÖ canh t¸c tiªn tiÕn, phï hîp. 2.2.6. KÕt qu¶ mong muèn: - X©y dùng v­ên ­¬m l­u gi÷ quü gien víi kho¶ng 600 dßng, gièng mÝa. - Kh¶o nghiÖm 20 gièng tèt ë c¸c vïng sinh th¸i kh¸c nhau. - KiÕn nghÞ khu vùc ho¸ 7 gièng mÝa cã n¨ng suÊt chÊt l­îng cao (n¨ng suÊt: 80-100 tÊn/ha; CCS > 12). - 5 gièng mÝa tèt ®­îc c«ng nhËn lµ gièng quèc gia. - X©y dùng quy tr×nh trång mÝa th©m canh. - X©y dùng m« h×nh c¬ cÊu gièng vµ th©m canh ®iÓn h×nh ë 7 vïng sinh th¸i. 2.2.7. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: Lai t¹o vµ chän läc, nhËp néi c¸c gièng cã chÊt l­îng cao vµ phæ biÕn c¸c gièng cho c¸c vïng. 2.2.8. C¬ quan thùc hiÖn: ViÖn nghiÖn cøu mÝa - ®­êng. C¬ quan phèi hîp chÝnh: ViÖn di truyÒn n«ng nghiÖp vµ c¸c c«ng ty mÝa - ®­êng. 2.2.9. Hîp t¸c quèc tÕ: Hîp t¸c song ph­¬ng víi Cuba, Trung Quèc, Ên §é, §µi Loan ®Ó trao ®æi gièng, tham quan thùc tËp. 2.2.10. Dù kiÕn kinh phÝ: N¨m 2002: 500 triÖu ®ång Tõ n¨m 2001 ®Õn n¨m 2005 (5 n¨m): 2,5 tØ ®ång. II. gi¶i ph¸p. 1. VÒ nguyªn liÖu mÝa. 1.1. CÇn cã chiÕn l­îc thÝch hîp ®Ó ph¸t triÓn c©y mÝa. §­êng ®­îc s¶n xuÊt tõ ®ång mÝa. C©y mÝa cña ngµnh n«ng nghiÖp chÝnh lµ nhµ m¸y s¶n xuÊt ra ®­êng cßn nhµ m¸y ®­êng chØ lµm nhiÖm vô trÝch lÊy l­îng ®­êng cã s½n ®ã vµ chÕ biÕn thµnh c¸c d¹ng s¶n phÈm tiªu dïng. N¨m 1924 hai «ng Pretre vµ Guillaume ®· tãm t¾t kÕt qu¶ c«ng nghÖ chÕ biÕn ®­êng theo c«ng thøc sau: S = C x J x s S: Träng l­îng ®­êng thu ®­îc trong chÕ biÕn mÝa C: Träng l­îng mÝa thu ®­îc trªn 1 ha gieo trång J: % l­îng n­íc mÝa Ðp ®­îc so víi l­îng mÝa ®­a vµo s¶n xuÊt s: % hµm l­îng ®­êng trong c©y mÝa Nh­ vËy muèn thu ®­îc nhiÒu ®­êng (t¨ng S) th× ph¶i lµm cho c¸c yÕu tè C, J, s t¨ng cµng lín cµng tèt. Nh­ng C vµ s th× tuú thuéc rÊt nhiÒu vµo kü thuËt n«ng nghiÖp, cßn kü thuËt c«ng nghiÖp th× chØ cã mét yÕu tè chÝnh lµ J. TÊt c¶ c¸c nhµ c«ng nghÖ vµ qu¶n lý chÕ biÕn mÝa-®­êng ®Òu cho r»ng c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng s lªn 1-2% th× dÔ ®¹t ®­îc h¬n lµ t¨ng 0,1-0,2% J trong nhµ m¸y ®­êng vµ th«ng th­êng J cã thÓ t¨ng khi C, S t¨ng. Do ®ã, mét nhµ m¸y ®­êng muèn ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, vÊn ®Ò quan träng ®Çu tiªn lµ ph¶i lo x©y dùng vïng mÝa b¶o ®¶m ®ñ sè l­îng mÝa cã chÊt l­îng cao cho nhµ m¸y ch¹y hÕt c«ng suÊt thiÕt kÕ vµ kÐo dµi hîp lý vô s¶n xuÊt. Muèn thùc hiÖn ®­îc nh­ vËy, c¸c nhµ m¸y ph¶i kÕ ho¹ch ho¸ c«ng t¸c trång vµ cung cÊp nguyªn liÖu, cã chÝnh s¸ch gi¸ khuyÕn khÝch mua mÝa ®¶m b¶o chÊt l­îng (tõ 8 CCS trë lªn). §Ó x©y dùng ®­îc mét vïng nguyªn liÖu chuyªn canh, ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch phï hîp khuyÕn khÝch, hç trî n«ng d©n trong viÖc trång mÝa, h­íng vµo sù tËp trung th©m canh, n©ng n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng c©y mÝa víi c¸c gièng ®­îc chän thÝch hîp víi tõng vïng, kh«ng lÊy gièng mÝa bÞ s©u bÖnh ®Ó tr¸nh l©y lan. Mét nhµ m¸y ®­êng muèn ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, ph¶i chó ý ph¸t triÓn ®ång bé ë c¶ ba kh©u: mÝa – vËn t¶i – chÕ biÕn. Mét trong ba kh©u nµy yÕu sÏ dÉn ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt thÊp, chi phÝ s¶n xuÊt cao vµ cã thÓ ®­a ®Õn thua lç. C¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Òu thµnh lËp ViÖn nghiªn cøu mÝa vµ ë ViÖt Nam tõ n¨m 1970 ®· cho thµnh lËp ViÖn nghiªn cøu mÝa-®­êng t¹i BÕn C¸t. GÇn 30 n¨m qua, ViÖn ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc nghiªn cøu lai t¹o gièng míi, thuÇn ho¸ c¸c gièng ®­îc nhËp vµ theo dâi diÔn biÕn c¸c gièng ®· ®­îc trång phæ biÕn ë c¸c ®Þa ph­¬ng. Tuy nhiªn, do ch­a ®­îc chó ý ®Çu t­ ®óng møc cïng t×nh tr¹ng khã kh¨n nh­ ë c¸c ViÖn nghiªn cøu kh¸c trong n­íc, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp mÝa ®­êng n­íc ta hiÖn nay. Ngoµi ra, còng cÇn chó ý tíi sù qu¶n lý, ®iÒu hµnh cña Bé N«ng nghiÖp ë cÊp vÜ m«. §ã lµ Bé N«ng nghiÖp cÇn phèi hîp víi c¸c ®Þa ph­¬ng tiÕp tôc kiÓm tra vµ cã ph­¬ng ¸n xö lý ®èi víi mét sè nhµ m¸y qu¸ khã kh¨n vÒ ph¸t triÓn nguyªn liÖu, qua nhiÒu vô s¶n xuÊt vÉn thiÕu mÝa. 1.2. CÇn chó ý tíi ®Æc tÝnh kh«ng dù tr÷ ®­îc cña c©y mÝa. C©y mÝa lµ mét thùc vËt sèng cã chu kú sinh tr­ëng, ph¸t triÓn, tÝch tô ®­êng tõ thÊp ®Õn ®iÓm cao nhÊt råi gi¶m dÇn ®Õn møc kh«ng cßn ®­êng ®Ó thu håi n÷a nªn kh«ng ph¶i lµ lo¹i nguyªn liÖu cã thÓ dù tr÷ ®Ó chÕ biÕn l©u dµi. NhiÒu thÝ nghiÖm cho thÊy l­îng ®­êng trong mÝa bÞ hao hôt nhiÒu sau khi ®èn chÆt chËm vËn chuyÓn vÒ nhµ m¸y. C¸c nhµ chÕ biÕn mÝa ®­êng ®Òu mong muèn khi thu ho¹ch, mÝa ph¶i ®ñ ®é chÝn, gèc cßn ë ngoµi ruéng, ngän ®· vµo m¸y Ðp, kho¶ng thêi gian gi÷a ®èn chÆt vµ Ðp mÝa tèt nhÊt lµ trong vßng 24 giê, tèi ®a kh«ng qu¸ 48 giê. Do ®ã kh©u vËn chuyÓn mÝa bao gåm: ®­êng s¸, ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, tæ chøc bèc xÕp cÇn ph¶i ®­îc bè trÝ ®ång bé, phï hîp víi quy m« nhµ m¸y vµ vïng nguyªn liÖu. TËp trung ®Çu t­ kÕt cÊu h¹ tÇng cho vïng nguyªn liÖu ®Ó t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn. Vïng mÝa tËp trung, cù li vËn chuyÓn gÇn, ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn cã träng t¶i lín lµ ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. MÝa cßn lµ lo¹i nguyªn liÖu cång kÒnh kho¶ng 10 träng l­îng mÝa míi ®­îc 1 träng l­îng ®­êng thµnh phÈm, tèn nhiÒu c«ng ®èn chÆt, bèc xÕp vµ vËn chuyÓn vÒ nhµ m¸y. ë nh÷ng n­íc ch­a cã ®iÒu kiÖn c¬ giíi ho¸ cao, kh©u nµy ®ßi hái nhiÒu lao ®éng khoÎ, võa thu ho¹ch l¹i ph¶i võa ch¨m sãc vµ trång míi. Do ®ã, cÇn cã kÕ ho¹ch ®Çu t­ c¬ giíi ho¸ c¸c kh©u lµm ®Êt, b¨m l¸, bãn ph©n, r¹ch hµnh, thùc hiÖn tèt th©m canh, t¨ng n¨ng suÊt chÊt l­îng mÝa vµ c¬ giíi ho¸ kh©u chÆt, bèc xÕp trong thu ho¹ch mÝa. Khi nhµ m¸y b¾t ®Çu vµo vô s¶n xuÊt, bÊt kú mét trôc trÆc nµo ë kh©u thu ho¹ch, bèc xÕp, vËn chuyÓn lµm ng­ng trÖ viÖc cung cÊp mÝa ®Òu lµ tai ho¹ cho s¶n xuÊt. 1.3. §Çu t­, x©y dùng, ph¸t triÓn ®ång bé gi÷a kh©u s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kh©u s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. C«ng nghÖ s¶n xuÊt ®­êng lµ theo d©y chuyÒn n­íc ch¶y liªn tôc ngµy ®ªm mµ ë n­íc ta nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn ë d¹ng c¸ thÓ vµ kh¸ l¹c hËu so víi kh©u s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®· ®­îc c¬ giíi ho¸ ®ång bé vµ ®ang tiÕn dÇn ®Õn hiÖn ®¹i ho¸. Do vËy, viÖc x©y dùng vïng nguyªn liÖu ph¶i cã chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p thiÕt thùc ®Ó tõng b­íc c¬ giíi ho¸ c¸c kh©u ®ang lµm b»ng thñ c«ng nÆng nhäc nh­: lµm ®Êt, trång míi vµ ch¨m sãc, ®èn chÆt vµ vËn chuyÓn mÝa vÒ nhµ m¸y vµ tèn nhiÒu lao ®éng. Riªng kh©u trång, ch¨m sãc mÝa nÕu muèn cã 1 triÖu tÊn ®­êng ph¶i trång 220.000 ha mÝa, riªng c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt còng mÊt 32 triÖu c«ng b»ng 25.000 ng­êi lao ®éng lµm suèt trong n¨m . Nh­ng trong thêi vô, sè ng­êi t¨ng cao h¬n, ngoµi ra bé m¸y phôc vô vµi ngµn ng­êi n÷a. §Ó ®¸p øng yªu cÇu cña mét vïng nguyªn liÖu mÝa cho c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®­êng hiÖn ®¹i, cÇn coi träng vµ thùc hiÖn viÖc ®Çu t­ cho kh©u n«ng nghiÖp song song víi viÖc ®Çu t­ x©y dùng nhµ m¸y, ®ång thêi ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch thÝch hîp cho vïng mÝa nh­: 1.3.1. Lùa chän ®óng vïng s¶n xuÊt nguyªn liÖu mÝa. Nãi chung c©y trång nµo còng cÇn cã ®Êt tèt ®Ó cho s¶n l­îng vµ chÊt l­îng cao. Tuy nhiªn, c©y mÝa cã ­u thÕ lµ cã thÓ ph¸t triÓn trªn nh÷ng vïng ®Êt xÊu nh­ vïng trung du c»n cçi, vïng ®Êt chua phÌn, ®em l¹i gi¸ trÞ kinh tÕ cao h¬n nh÷ng c©y trång kh¸c. ¦u thÕ ®ã ®· ®­a c©y mÝa vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®­êng trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ x· héi quan träng, cã t¸c dông thóc ®Èy n«ng nghiÖp ph¸t triÓn, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho n«ng d©n, ®­a n«ng th«n tiÕn dÇn lªn ®« thÞ ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Mét vïng nguyªn liÖu tèt ph¶i gÇn c¬ së s¶n xuÊt ®­êng, ®¶m b¶o cung cÊp ®Çy ®ñ mÝa theo c«ng suÊt thiÕt kÕ cña nhµ m¸y víi chÊt l­îng tèt, chÝnh r¶i vô t¹o ®iÒu kiÖn cho nhµ m¸y lu«n lu«n ®­îc Ðp mÝa víi ®é ®­êng cao nhÊt, cã hÖ thèng ®­êng s¸ vµ tæ chøc thu ho¹ch tèt ®Ó ®­a mÝa vÒ nhµ m¸y nhanh nhÊt vµ cã vô thu ho¹ch mÝa dµi ngµy nh»m kÐo dµi thêi gian Ðp mÝa trong n¨m. 1.3.2. Coi träng c«ng t¸c nghiªn cøu gièng mÝa míi, c¶i t¹o vµ phôc tr¸ng c¸c gièng hiÖn cã, nghiªn cøu kü thuËt gieo trång, ch¨m bãn, thu ho¹ch mÝa; ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng gièng mÝa ë c¸c vïng sinh th¸i vµ kh¶ n¨ng chän t¹o, më réng; thu thËp, nhËp néi, kh¶o nghiÖm vµ nh©n gièng ë c¸c vïng nguyªn liÖu tËp trung; x©y dùng v­ên ­¬m l­u gi÷ quü gien; x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn víi c«ng nghÖ canh t¸c tiªn tiÕn, phï hîp. 1.3.3. CÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng ®Ó h­íng dÉn vµ gióp ®ì ng­êi trång mÝa, lµm cho hä g¾n bã víi nhµ m¸y nh­: chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn KHKT - chÝnh s¸ch gi¸ khuyÕn khÝch mua mÝa ®¶m b¶o chÊt l­îng (tõ 8 CCS trë lªn) – chÝnh s¸ch b¶o hiÓm, quü b¶o trî ng­êi trång mÝa khi gÆp thiªn tai, khi cã biÕn ®éng vÒ gi¸ ®­êng trªn thÞ tr­êng ®­êng trong n­íc vµ trªn thÕ giíi – chÝnh s¸ch ph©n chia lîi nhuËn hîp lý gi÷a ng­êi trång mÝa vµ nhµ s¶n xuÊt ®­êng – chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n xuÊt ®­êng trong n­íc nh­: thuÕ XNK, møc thuÕ n«ng nghiÖp, thuÕ GTGT vµ c¸c biÖn ph¸p gióp ®ì kh¸c nh­: h­íng dÉn n«ng d©n xö lý mÝa gièng tr­íc khi trång; më c¸c líp tËp huÊn ®Ó n©ng cao kiÕn thøc vÒ trång mÝa,... 1.3.4. Vèn ®Çu t­ x©y dùng nhµ m¸y, vïng mÝa ®ßi hái kh¸ lín. Kh¶ n¨ng cña Nhµ n­íc, c¸c c«ng ty ®­êng ®Þa ph­¬ng vµ Trung ­¬ng kh«ng thÓ ®¸p øng nhanh chãng vµ ®Çy ®ñ. CÇn cã chÝnh s¸ch thu hót nh©n d©n vµ ng­êi trång mÝa gãp søc nh­ vÊn ®Ò b¸n cæ phÇn, gãp vèn d­íi d¹ng cæ phÇn ®Ó thµnh lËp c¸c liªn doanh s¶n xuÊt mÝa ®­êng gi÷a ng­êi trång mÝa vµ ng­êi s¶n xuÊt ®­êng. 2. VÒ s¶n xuÊt ®­êng. 2.1. HiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ thiÕt bÞ s¶n xuÊt ®­êng. GÇn 100 n¨m nay kü thuËt c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®­êng chØ cã hai ph­¬ng ph¸p chñ yÕu lµ ph­¬ng ph¸p c¸c-b«-n¸t ®èi víi ®­êng cñ c¶i vµ ph­¬ng ph¸p sulfit ho¸ ®èi víi ®­êng mÝa. GÇn ®©y, trong n¨m 1999, ®­êng s¶n xuÊt trong n­íc do kh«ng c¹nh tranh næi víi ®­êng nhËp lËu nªn bÞ tån dµi ngµy víi khèi l­îng trªn 200 ngµn tÊn ®· bÞ ng· vµng, gi¶m chÊt l­îng. §ã lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái ®èi víi l­u tr×nh c«ng nghÖ hai lÇn sulfit ho¸. Xu h­íng míi hiÖn ®ang ®­îc chó ý ¸p dông tõ mÝa s¶n xuÊt ra ®­êng th« b»ng ph­¬ng ph¸p v«i vµ tiÕp ®ã s¶n xuÊt ra ®­êng tinh luyÖn. Mét xu h­íng kh¸c lµ xö lý chÌ ®Æc sau bèc h¬i b»ng ph­¬ng ph¸p phèt ph¸t ho¸ víi thiÕt bÞ l¾ng næi vµ c¸c chÊt lo¹i trõ mµu, chÊt trî l¾ng næi ®Ó s¶n xuÊt ®­êng kÝnh tr¾ng. C«ng nghÖ lo¹i trõ mµu b»ng resin trao ®æi ion ®Ó thay thÕ hoÆc bæ sung cho c«ng nghÖ dïng than ho¹t tÝnh, ¸p dông c¸c ho¸ chÊt chuyªn dïng ®Ó diÖt vi khuÈn, chèng chuyÓn ho¸ ®­êng ë dµn Ðp, øc chÕ ®ãng cÆn ë hÖ thèng bèc h¬i, gi¶m ®é nhít, t¨ng hiÖu suÊt kÕt tinh ë kh©u nÊu ®­êng, dïng c¸c enzym ®Ó lo¹i trõ tinh bét vµ dextran, dïng nhiÒu chÊt trî l¾ng ch×m, trî l¾ng næi, c¸c chÊt lµm kÕt tña mµu…®· b­íc ®Çu ®em l¹i hiÖu qu¶ ®¸ng kÓ cho c¸c nhµ m¸y. §Ó c«ng nghÖ mÝa ®­êng trong n­íc b¾t kÞp víi tr×nh ®é thÕ giíi, cÇn tËp trung vµo kh©u c¶i tiÕn thiÕt bÞ trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt, thùc hiÖn c¬ giíi ho¸ ®ång bé, tõng b­íc tù ®éng ho¸, x©y dùng c¸c nhµ m¸y cã c«ng suÊt lín ®Ó cã s¶n l­îng ®­êng cao, tæn thÊt thÊp, chÊt l­îng tèt vµ gi¶m bít lao ®éng thñ c«ng míi cã kh¶ n¨ng h¹ gi¸ thµnh, c¹nh tranh víi c«ng nghiÖp mÝa ®­êng trong khu vùc vµ thÕ giíi ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Chñ tr­¬ng ®­a ®Êt n­íc ®i lªn c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸, vÊn ®Ò héi nhËp víi thÞ tr­êng c¸c n­íc ASEAN vµ thÕ giíi ®Æt ngµnh mÝa ®­êng ViÖt Nam tr­íc nh÷ng thö th¸ch to lín. PhÇn lín c¸c nhµ m¸y ®­êng hiÖn nay ë møc c«ng suÊt nhá vµ qu¸ nhá, thuéc thÕ hÖ c¸ch ®©y gÇn 1/2 thÕ kû, tuy cßn thÝch hîp víi tr×nh ®é s¶n xuÊt tr­íc m¾t nh­ng sÏ lµ m©u thuÉn to lín trong t­¬ng lai gÇn v× thiÕu søc c¹nh tranh vµ vÊn ®Ò chuyÓn ®æi sang mét thÕ hÖ c¸c nhµ m¸y ®­êng míi kh«ng ph¶i lµ ®iÒu ®¬n gi¶n. Tuy nhiªn vÊn ®Ò con ng­êi lµ rÊt quan träng. Lùc l­îng khoa häc kü thuËt vµ qu¶n lý kinh tÕ ngµnh mÝa ®­êng võa kh«ng ®­îc ®µo t¹o chuyªn s©u võa kh«ng ®­îc tËn dông ®óng møc. Tuy chóng ta cã nhËp ®­îc c«ng nghÖ míi vµ mét sè thiÕt bÞ s¶n xuÊt tiªn tiÕn ë mét vµi n­íc nh­ng phÇn lín c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ s¶n xuÊt mµ c¸c ®Þa ph­¬ng nhËp vÒ ®Òu l¹c hËu, trong khi ®ã nÕu ®­îc sù phèi hîp tèt cña ngµnh c¬ khÝ trong n­íc, chóng ta hoµn toµn cã kh¶ n¨ng tù lËp chøng kh¶ thi, tù thiÕt kÕ nhµ m¸y, tù chÕ t¹o ®­îc kho¶ng 70% thiÕt bÞ cho c¸c nhµ m¸y ®­êng cì 1.000-2.000 tÊn mÝa/ngµy vµ lín h¬n. 2.2. §¶m b¶o hÖ sè an toµn thiÕt bÞ lu«n ë møc cao. Ngay sau vô s¶n xuÊt, c¸c nhµ m¸y tËp trung tæ chøc kiÓm tra, lËp kÕ ho¹ch söa ch÷a, mua ®Çy ®ñ phô tïng, lµm tèt c«ng t¸c söa ch÷a thiÕt bÞ. §¶m b¶o tõ vô tíi hÖ sè an toµn thiÕt bÞ trªn 96%. 2.3. §Èy m¹nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt ®­êng. ChØ s¶n xuÊt khi mÝa ®· chÝn, kh«ng mua mÝa cã ch÷ ®­êng thÊp. Cã kÕ ho¹ch thu mua, vËn chuyÓn hîp lý ®Ó ph¸t huy hÕt c«ng suÊt, tiÕt kiÖm h¬i, ®iÖn, n­íc, lao ®éng vµ thêi gian ngõng m¸y. T¨ng hiÖu suÊt Ðp, nÊu, tæng thu håi, gi¶m gi¸ s¶n xuÊt. Thùc hiÖn tèt vÖ sinh m«i tr­êng vµ an toµn lao ®éng. §èi víi c¸c nhµ m¸y ®­êng luyÖn, cÇn cã kÕ ho¹ch chñ ®éng ký hîp ®ång mua ®­êng th« cña c¸c nhµ m¸y vµ lß ®­êng thñ c«ng tr­íc khi vµo vô. §èi víi c¸c lß ®­êng thñ c«ng, cÇn hç trî n«ng d©n vÒ mÆt kü thuËt. X©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý gi¸m s¸t tµi chÝnh, tÝnh thuÕ ®óng, ®ñ theo c«ng suÊt, sè ngµy ho¹t ®éng ®èi víi lß ®­êng thñ c«ng, ®¶m b¶o c¹nh tranh b×nh ®¼ng trong s¶n xuÊt kinh doanh. 3. §Èy m¹nh tæng hîp lîi dông, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp mÝa ®­êng. Ngoµi ®­êng lµ mÆt hµng chÝnh, c¸c s¶n phÈm phô “sau ®­êng” vµ bªn “c¹nh ®­êng” ®· thùc sù ®em l¹i lîi Ých cho nhµ m¸y, cung cÊp thªm s¶n phÈm cho x· héi, tËn dông lao ®éng, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho con em c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc trong ngµnh vµ t¹i ®Þa ph­¬ng, t¹o ®­îc sù ®a d¹ng vµ phong phó trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c c«ng ty ®­êng trong c¶ n­íc. Mét sè vÊn ®Ò cÇn chó ý thªm trong viÖc ph¸t triÓn thªm c¸c s¶n phÈm ngoµi ®­êng lµ: - N©ng cao s¶n l­îng, chÊt l­îng vµ hiÖu suÊt thu håi cña c¸c mÆt hµng hiÖn cã. - Më réng thªm c¸c mÆt hµng míi nh­: axit citric, axit axetic, lyzin,.. - C¸c ngµnh h÷u quan cÇn xem vÊn ®Ò ®­a mét l­îng b· mÝa d­ thõa cña c¸c nhµ m¸y ®­êng lµm nguyªn liÖu bæ sung cho bét giÊy mµ cßn cã thÓ chuyÓn mét sè l­îng lín cho ngµnh c«ng nghiÖp giÊy ®Ó gi¶m bít phÇn khai th¸c rõng. VÊn ®Ò nµy chØ cã thÓ gi¶i quyÕt khi cã nguån nhiªn liÖu thay thÕ ®èt lß h¬i cho s¶n xuÊt ®­êng tõ khÝ ®èt, dÇu cÆn cña c«ng nghiÖp ho¸ dÇu vµ ngay c¶ nguån than ®· cã víi gi¸ c¶ hîp lý. - §èi víi mÆt hµng chÝnh hiÖn nay cña c«ng nghiÖp mÝa ®­êng lµ ®­êng kÝnh bao gåm: + §­êng tinh luyÖn + §­êng tr¾ng c¸c lo¹i + §­êng v¸ng cã ®é pol cao. + §­êng th« - TiÕp tôc t×m kiÕm thÞ tr­êng, lËp c¸c dù ¸n kh¶ thi ®Ó ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm kh¸c phï hîp víi kh¶ n¨ng nguyªn liÖu, thÞ tr­êng ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi nh­: ®iÖn, v¸n Ðp, giÊy,.. CÇn ®a d¹ng ho¸ thªm c¸c mÆt hµng phï hîp víi nhu cÇu tiªu thô nh­: - Tæ chøc cung cÊp sirr« ®­êng tinh luyÖn trong vô s¶n xuÊt cho c¸c nhµ m¸y s÷a, ®å hép,...vµ chØ sö dông mÆt hµng ®­êng kÝnh tinh luyÖn cho nhu cÇu tiªu dïng trùc tiÕp. - §èi víi c¸c c¬ së thñ c«ng, nöa c¬ giíi ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi dÇn lªn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, cÇn chó träng mÆt hµng ®­êng kÕt tinh, mËt nguyªn lµm nguyªn liÖu cho c¸c nhµ m¸y ®­êng c«ng nghiÖp vµ gi÷ l¹i mét sè vïng s¶n xuÊt c¸c lo¹i ®­êng ®Æc s¶n truyÒn thèng nh­: ®­êng thÎ cã tinh ®é cao, ®­êng phÌn, ®­êng phæi, kÑo g­¬ng cho nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. 4. C¸c gi¶i ph¸p kh¸c. 4.1. C¸c kh©u ngoµi s¶n xuÊt. - Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tiÕp thÞ vµ marketing ®Ó më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm. Th­êng xuyªn tiÕn hµnh nghiªn cøu thÞ tr­êng nh»m n¾m b¾t vµ ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu ng­êi tiªu dïng. - Tõng b­íc tham gia vµo th­¬ng m¹i ®iÖn tö nh­: thµnh lËp website,… - Xóc tiÕn thµnh lËp c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn, c¸c chi nh¸nh ë n­íc ngoµi ®Ó ®Èy m¹nh c«ng t¸c th¨m dß thÞ tr­êng n­íc ngoµi. - T¨ng c­êng qu¶ng c¸o cho c¸c s¶n phÈm tõ ®­êng vµ sau ®­êng. 4.2. §µo t¹o nh©n lùc. - §µo t¹o l¹i vµ n©ng cao kiÕn thøc - Xö lý kØ luËt ®èi víi nh÷ng tr­êng hîp ®­îc cö ®i häc mµ bá häc kh«ng cã lý do. - Hµng n¨m tæ chøc thi n©ng bËc cho c«ng nh©n. - Tæ chøc båi d­ìng kiÕn thøc vÒ trång mÝa cho ng­êi n«ng d©n. - Cö nh÷ng n«ng d©n giái hay c«ng nh©n cã tay nghÒ cao ®i häc ë n­íc ngoµi ®Ó tiÕp thu kiÕn thøc, kü thuËt míi vµ tÝch luü kinh nghiÖm ®Þnh kú hµng n¨m. 4.3. VÒ c«ng t¸c tæ chøc. Tæ chøc theo h­íng thèng nhÊt c¸c tæng c«ng ty, c«ng ty ®­êng gän nhÑ, ®¶m b¶o ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ gåm c¶ Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng. HiÖp héi mÝa - ®­êng ViÖt Nam ph¸t huy vai trß phèi hîp ®iÒu hµnh, g¾n kÕt c¸c doanh nghiÖp Trung ­¬ng víi ®Þa ph­¬ng, trong n­íc víi n­íc ngoµi,.. C¸c tæng c«ng ty, c«ng ty cã ph­¬ng ¸n sím cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp ®­êng, phÊn ®Êu trong giai ®o¹n 2002 – 2003 cæ phÇn tõ 3 ®Õn 4 doanh nghiÖp ®­êng lµm ¨n cã hiÖu qu¶. 4.4. TÝch cùc chèng bu«n lËu. C¸c c¬ quan Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn nghiªm chØnh c¸c biÖn ph¸p chèng bu«n lËu còng nh­ n¹n nhËp lËu ®­êng. VÒ phÝa nhµ s¶n xuÊt, nªn th­êng xuyªn tiÕn hµnh c¶i tiÕn bao b×, mÉu m·, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó tr¸nh bÞ gi¶ m¹o vµ chèng nhËp lËu. 4.5. Xö lý tèt c¸c chÊt th¶i, chèng « nhiÔm m«i tr­êng. C¸c chÊt th¶i cña c«ng nghiÖp ®­êng kh«ng cã møc ®é « nhiÔm cao so víi c¸c chÊt th¶i cña mét sè c«ng nghiÖp “sau ®­êng” nh­ cån-r­îu, men thùc phÈm,...nh­ng nãi chung c¸c chÊt th¶i nµy ®Òu cã thÓ xö lý ®Ó cho c¸c s¶n phÈm h÷u Ých: - Bïn läc ®em bãn th¼ng cho mÝa hoÆc chÕ biÕn thµnh ph©n vi sinh. - C¸c lo¹i n­íc th¶i trong nhµ m¸y cã thÓ xö lý qua hÖ thèng hå nh©n t¹o nhiÒu ng¨n hoÆc c¸c hÖ thèng xö lý vi sinh. - C¸c lo¹i n­íc th¶i cã møc ®é « nhiÔm cao h¬n nh­ n­íc th¶i cña c¸c nhµ m¸y cån-r­îu, men thùc phÈm…cã thÓ xö lý qua c¸c hÖ thèng xö lý vi sinh hoÆc phèi trén víi mét l­îng b· mÝa d­, tuû b· ®­îc ñ víi vi khuÈn ph©n huû thµnh ph©n h÷u c¬. - Riªng tuû b· vµ mét phÇn bïn läc cßn lµ thµnh phÇn phèi trén lµm thøc ¨n cho gia sóc trong mïa kh« thiÕu cá trïng víi mïa thu ho¹ch vµ chÕ biÕn mÝa ®­êng. * KiÕn nghÞ: §Ò nghÞ ChÝnh phñ xem xÐt chØ ®¹o c¸c Bé, ngµnh Trung ­¬ng cã liªn quan gi¶i quyÕt cho c¸c c«ng ty, nhµ m¸y ®­êng. - KÐo dµi thêi gian khÊu hao lªn 20 n¨m (v× 1 n¨m nhµ m¸y chØ s¶n xuÊt 5 th¸ng). - §­îc vay vèn ng©n hµng ®Ó tr¶ hÕt cho Nhµ n­íc mét lÇn vµ ®­îc tÝnh bï chªnh lÖch tØ gi¸ ®Ó tr¸nh tr¶ chªnh lÖch tØ gi¸ nhËp thiÕt bÞ. - ChuyÓn vèn vay ODA, ADB sang vèn do Ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp. - Gi¶m l·i suÊt vay tÝn dông trong viÖc ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n nhµ m¸y vµ x©y dùng vïng nguyªn liÖu mÝa thµnh vèn vay víi l·i suÊt ­u ®·i 5,4%/n¨m. - §Ò nghÞ ChÝnh phñ xem xÐt mét sè nhµ m¸y ®Æc biÖt khã kh¨n cho khoanh nî 10 n¨m vµ m¹nh d¹n xo¸ bá nh÷ng nhµ m¸y lµm ¨n kh«ng cã hiÖu qu¶ trong mét thêi gian dµi. - Cho ng­êi n«ng d©n mua cæ phÇn trong c¸c nhµ m¸y ®· tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ ®Ó th¾t chÆt thªm mèi quan hÖ rµng buéc gi÷a nhµ m¸y s¶n xuÊt ®­êng vµ ng­êi n«ng d©n trång mÝa. - Cã thÓ tõng b­íc b¸n nhµ m¸y ®­êng cho t­ nh©n nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt hoÆc tÝch cùc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. Tãm l¹i, cã thÓ nãi r»ng c«ng nghiÖp mÝa ®­êng lµ mét ngµnh kinh tÕ, x· héi quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®­a n«ng th«n tiÕn lªn con ®­êng c¬ giíi ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. S¶n xuÊt ®­êng lµ ngµnh c«ng nghiÖp g¾n bã víi n«ng th«n, cã liªn quan ®Õn hµng triÖu ng­êi trång mÝa vµ ng­êi s¶n xuÊt ®­êng. §Æc ®iÓm cña mÝa lµ nguyªn liÖu kh«ng thÓ dù tr÷ ®­îc vµ cång kÒnh víi l­îng vËn chuyÓn lín nªn ph¶i chÕ biÕn t¹i chç mµ biÓu t­îng lý t­ëng nhÊt lµ nhµ m¸y ®­êng ph¶i n»m gi÷a c¸nh ®ång mÝa. Do ­u thÕ cña c©y mÝa cã thÓ sinh tr­ëng trªn nh÷ng vïng ®Êt xÊu, ngay c¶ nh÷ng vïng n«ng th«n chËm ph¸t triÓn còng cã thÓ h×nh thµnh nh÷ng côm liªn hîp s¶n xuÊt c«ng-n«ng nghiÖp, thay ®æi hoµn toµn c¶nh quan ho¹t ®éng kinh tÕ, ®êi sèng v¨n ho¸-tinh thÇn vµ vËt chÊt cña c¶ mét khu vùc réng lín. Mét nhµ m¸y ®­êng ®­îc thiÕt lËp ë n«ng th«n sÏ h×nh thµnh mét vïng chuyªn canh mÝa vµ mét khu c«ng nghiÖp mÝa-®­êng tæng hîp sÏ kÐo theo sù c¶i t¹o c¬ së h¹ tÇng (®­êng s¸, cÇu cèng, ®iÖn, n­íc,...), t¹o nªn nh÷ng khu d©n c­ víi tr­êng häc, th­ viÖn, bÖnh viÖn, c¸c c¬ së th­¬ng m¹i, dÞch vô, gi¶i trÝ,...®­a khoa häc kü thuËt vÒ n«ng th«n, t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho lùc l­îng lao ®éng d­ thõa trong n«ng nghiÖp. Cã thÓ nãi c©y mÝa lµ c©y nguyªn liÖu cã nhiÒu tiÒm n¨ng nh­ng chØ cã thÓ trë thµnh “c©y xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo”, “c©y ph¸t triÓn n«ng th«n” khi g¾n bã víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Sù g¾n bã trong liªn minh c«ng-n«ng nghiÖp nµy sÏ h×nh thµnh c¸c thÞ trÊn s¶n xuÊt vµ c«ng nghiÖp v¨n ho¸, th­¬ng m¹i vµ dÞch vô lµ con ®­êng ®« thÞ ho¸ n«ng th«n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi cña ®Êt n­íc. KÕt luËn Cho tíi nay, kÓ c¶ khi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang cã nh÷ng b­íc tiÕn lín, thÓ hiÖn râ nhÊt ë tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP, sù ra ®êi cña nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt míi vµ sù øng dông m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt vµo kinh tÕ nãi riªng còng nh­ trong ®êi sèng nãi chung th× ngµnh c«ng nghiÖp mÝa - ®­êng vÉn lu«n lµ mét ngµnh s¶n xuÊt kh«ng thÓ thiÕu. Tr¶i qua nhiÒu th¨ng trÇm, ngµnh c«ng nghiÖp mÝa - ®­êng ViÖt Nam ®· dÇn dÇn kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh. Chóng ta cã thÓ vui mõng tr­íc nh÷ng thµnh tùu kh¶ quan mµ ngµnh mÝa – ®­êng ®· ®¹t ®­îc. KÕ ho¹ch 5 n¨m ®· hoµn thµnh v­ît møc, víi tæng sè 1.014.000 tÊn ®­êng s¶n xuÊt n¨m 2000, ®­êng tr¾ng cã 474.000 tÊn (chiÕm 46,7%), ®­êng luyÖn 290.000 tÊn (chiÕm 28,6%) vµ ®­êng thñ c«ng 250.000 tÊn (chiÕm 24,7%), chÊt l­îng ®­êng ®¹t tiªu chuÈn cña ViÖt Nam vµ Quèc tÕ. §Æc biÖt, gi¸ thµnh ®­êng tr¾ng ®· h¹ ®­îc 20% so víi vô 1999-2000 (vô 1999-2000 gi¸ thµnh b×nh qu©n lµ 4.100 ®/kg t­¬ng ®­¬ng 290 USD/tÊn, vô 1998-1999 lµ 5.300 ®/kg). Cã tíi 62% sè nhµ m¸y ®ang ho¹t ®éng ®¹t c«ng suÊt tõ 80% trë lªn khiÕn cho s¶n l­îng ®­êng s¶n xuÊt ra t¨ng gÊp 7,6 lÇn so víi n¨m 1994, tØ lÖ tiªu hao 11,6 mÝa/®­êng. C«ng t¸c trång mÝa nguyªn liÖu ®­îc lµm tèt, lµm diÖn tÝch mÝa c¶ n­íc t¨ng tíi 134% vµ chÊt l­îng mÝa còng ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ. Tuy vËy, bªn c¹nh ®ã vÉn cßn kh«ng Ýt nh÷ng h¹n chÕ kh¸ch quan còng nh­ chñ quan ®· g©y t¸c ®éng tiªu cùc tíi sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp mÝa - ®­êng. VÊn ®Ò næi tréi nhÊt vÉn lµ c¸i vßng luÈn quÈn gi÷a viÖc trång mÝa vµ c¸c lo¹i c©y trång kh¸c. Vµo nh÷ng thêi ®iÓm cã nhiÒu nhµ m¸y ®i vµo ho¹t ®éng, cuéc chiÕn thu mua mÝa diÔn ra s«i ®éng gi÷a c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn mÝa víi nhau vµ gi÷a nhµ m¸y víi c¸c lß ®­êng thñ c«ng. Sau nh÷ng vô nh­ thÕ, n«ng d©n ®æ x« vµo trång mÝa bÊt chÊp quy ho¹ch vµ còng kh«ng quan t©m tíi nguån gièng ë ®©u, tr÷ l­îng ®­êng trong mÝa chØ ®¹t tõ 5 ®Õn 6 ch÷ ®­êng ng­êi ta vÉn trång. V× vËy, gi¸ mÝa rít th¶m h¹i. Tõ chç thõa mÝa kh«ng ai mua nªn vô mÝa sau c¸c hé n«ng d©n kh«ng ai b¶o ai tù m×nh cøu lÊy m×nh nªn ®ång lo¹t chuyÓn ®æi c©y trång kh¸c khiÕn cho gi¸ mÝa ®­îc n©ng cao liªn tôc. NhiÒu nhµ m¸y ph¶i ng­ng ho¹t ®éng v× thiÕu nguyªn liÖu. Ngoµi ra, cßn rÊt nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c lµm ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña ngµnh chÕ biÕn ®­êng nh­: vèn ®Çu t­ ch­a t­¬ng xøng, ng­êi l·nh ®¹o ch­a quan t©m ®Õn viÖc thiÕt lËp mèi quan hÖ mËt thiÕt gi÷a n«ng d©n trång mÝa vµ nhµ m¸y chÕ biÕn ®­êng, c«ng suÊt kh«ng ®­îc sö dông hÕt g©y l·ng phÝ, gi¸ thµnh s¶n xuÊt cao,… V× vËy, trong thêi gian tíi, ngµnh ®­êng sÏ ph¶i phèi hîp víi c¸c ®Þa ph­¬ng t×m c¸ch th¸o gì, kh¾c phôc cho ®­îc trong mét thêi gian ng¾n c¸c khã kh¨n vÒ mÆt kh¸ch quan vµ c¸c yÕu kÐm vÒ chñ quan ®· béc lé kh¸ râ trong thêi gian qua ®¶m b¶o cho c¸c nhµ m¸y ho¹t ®éng æn ®Þnh, khai th¸c hÕt c«ng suÊt, s¶n xuÊt cã l·i, tr¶ ®­îc nî vèn vay x©y dùng nhµ m¸y. §©y còng cã thÓ coi lµ nh÷ng biÖn ph¸p gióp ng­êi trång mÝa t¨ng thu nhËp, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng vµ g¾n bã víi c©y mÝa l©u dµi ®Ó c©y mÝa lu«n lu«n lµ c©y cho mËt ngät víi ®êi. Víi kinh nghiÖm thùc tiÔn trong viÖc x©y dùng ngµnh chÕ biÕn mÝa - ®­êng trong c¶ n­íc h¬n 70 n¨m qua, céng víi quyÕt t©m v­¬n lªn cña ®éi ngò c¸n bé, c«ng nh©n ngµnh mÝa - ®­êng víi sù l·nh ®¹o theo ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng, chóng ta tin t­ëng r»ng trong mét thêi gian kh«ng xa, ngµnh mÝa - ®­êng ViÖt Nam sÏ cã vÞ trÝ xøng ®¸ng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. ._.