Nêu bật tính khác biệt của Kinh tế thị trường ở Việt Nam với Kinh tế thị trường nói chung

Lêi Më §Çu N¨m 1945, gi¶i phãng MiÒn Nam, ®Êt n­íc ViÖt Nam hoµn toµn ®éc lËp, hai miÒn Nam B¾c thèng nhÊt, c¸ch m¹ng n­íc ta chuyÓn sang giai ®o¹n míi, c¶ n­íc x©y dùng CNXH. NhiÖm vô lín nhÊt ®Æt ra tr­íc m¾t lµ ph¶i kh¾c phôc ®­îc hËu qu¶ nÆng nÒ cña chiÕn tranh ®Ó l¹i vµ c¶i t¹o nÒn kinh tÕ cho phï hîp víi m« h×nh XHCN. MÆt kh¸c c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu, bao cÊp tõ nhiÒu n¨m kh«ng t¹o ®­îc ®éng lùc ph¸t triÓn, lµm suy yÕu kinh tÕ XHCN, h¹n chÕ viÖc sö dông vµ c¶i t¹o c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, k×m h·m s¶n xuÊt lµm gi¶m n¨ng suÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶, g©y rèi lo¹n trong ph©n phèi l­u th«ng vµ ph¸t sinh ra nhiÒu hiÖn t­îng tiªu cùc trong XH, c¬ chÕ cò g¾n liÒn vèi t­ duy kinh tÕ dùa trªn nh÷ng quan ®iÓm gi¶n ®¬n vÒ CNXH, mang nÆng tÝnh chÊt chñ quan duy ý chÝ. X©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN lµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ ë n­íc ta vµ ®· ®­îc nghÞ quyÕt §¹i héi VI; §¹i héi VII, chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-XH 1991-2000 vµ nhiÒu nghÞ quyÕt TW §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh. §¶ng vµ nhµ n­íc quyÕt t©m thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®æi míi th«ng qua mét ch­¬ng tr×nh ®æi míi vÒ thÓ chÕ mét c¸ch s©u réng, triÖt ®Ó vµ toµn diÖn nh»m thùc hiÖn x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam. Do vËy, viÖc nghiªn cøu : “ Nªu bËt tÝnh kh¸c biÖt cña kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam víi kinh tÕ thÞ tr­êng nãi chung ”, sÏ gióp chóng ta cã ®­îc nh÷ng hiÓu biÕt c¨n b¶n vÒ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong n­íc, ®ång thêi thÊy râ sù kh¸c biÖt næi bËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong n­íc nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nãi chung. Qua ®©y ta thÊy ®­îc ®­êng lèi míi, sù l·nh ®¹o ®óng ®¾n vµ s¸ng t¹o cña §¶ng còng nh­ nç lùc phÊn ®Êu cña toµn d©n, chóng ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu hÕt søc to lín vµ rÊt quan träng ®ã lµ : ®· tho¸t khái khñng ho¶ng, ®¹t tèc ®é ph¸t triÓn nhanh , ®êi sèng nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, chÝnh trÞ x· héi æn ®Þnh, quèc phßng an ninh quèc gia ®­îc gi÷ v÷ng. Tõ mét nÒn kinh tÕ hiÖn vËt, kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp, chóng ta ®· tõng b­íc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN, dùa trªn quy luËt gi¸ trÞ vµ tÝn hiÖu cung cÇu cña thÞ tr­êng, cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc th«ng qua sö dông c¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m« vµ vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ. Tõ mét nÒn kinh tÕ ®¬n thµnh phÇn, chóng ta chuyÓn sang nÒn kinh tÕ ®a thµnh phÇn víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Tõ chç bÞ bao v©y cÊm vËn, chØ quan hÖ víi mét sè n­íc, chóng ta ®· tranh thñ thêi c¬ tõng b­íc héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi, b×nh th­êng ho¸ quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ, ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸, ph¸t triÓn kinh tÕ víi hÇu hÕt c¸c n­íc. PhÇn I: NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam I. Kh¸i niÖm nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng : - Kinh tÕ thÞ tr­êng thÓ hiÖn tr×nh ®é cao cña kinh tÕ hµng ho¸, quan hÖ hµng ho¸, tiÒn tÖ trë nªn phæ biÕn. Trong lÞch sö nh©n lo¹i ®a diÔn ra c¸c h×nh thøc kinh tÕ kh¸c nhau nh­ : kinh tÕ tù nhiªn, kinh tÕ tù cung tù cÊp, kinh tÕ thÞ tr­êng, ... - Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ h×nh thøc kinh tÕ v¨n minh, ®ã lµ nÒn kinh tÕ vËn ®éng, ph¸t triÓn g¾n liÒn víi hÖ thèng ®ång bé c¸c thÞ tr­êng hµng ho¸, dÞch vô, thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng lao ®éng, thÞ tr­êng tµi nguyªn. - Kinh tÕ ®Çy ®ñ g¾n liÒn víi mét hÖ thèng luËt lÖ thÓ chÕ, hÖ thèng c¸c ®¹o luËt, c¸c quy ph¹m lµ x­¬ng sèng cña nÒn kinh tÕ. VÒ thùc chÊt lµ nh÷ng khu«n khæ ph¸p lý ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng, cã trËt tù. - Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸, trong ®ã toµn bé c¸c yÕu tè “ ®Çu vµo ” vµ “ ®Çu ra ” cña s¶n xuÊt ®Òu th«ng qua thÞ tr­êng. II. Thùc tr¹ng vµ vai trß cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta hiÖn nay : 1. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta hiÖn nay : Nãi chung vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta hiÖn nay cßn cã tr×nh ®é thÊp kÐm, thÓ hiÖn nh­ sau : * NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta cßn cã tr×nh ®é s¬ khai. Thùc tr¹ng nµy biÓu hiÖn trªn c¸c mÆt : + Tr×nh ®é c¬ së vËt chÊt – kü thuËt trong c¸c doanh nghiÖp cßn thÊp kÐm, l¹c hËu, s¶n phÈm lµm ra thiÕu kh¶ n¨ng c¹nh tranh. NhiÒu thiÕt bÞ m¸y mãc kh«ng ®ång bé nªn dÉn ®Õn sù hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh rÊt cao, nhÊt lµ hao mßn v« h×nh. + KÕt cÊu h¹ tÇng vËt chÊt vµ XH ( c¶ vÒ hü thuËt lÉn m¹ng l­íi giao th«ng vËn t¶i, ®iiÖn n­íc, y tÕ, gi¸o dôc...) thÊp kÐm, kh«ng ®¶m b¶o cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ trong n­íc, c¶n trë viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. + Ch­a cã ®éi ngò nh÷ng nhµ doanh nghiÖp giái, thÝch nghi ®­îc víi c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ quen kinh doanh theo ph¸p luËt. LuËt ph¸p kinh tÕ míi b¾t ®Çu h×nh thµnh nh­ng ch­a ®ång bé. Mét sè c¬ quan thuéc nghµnh t­ ph¸p – lµm chøc n¨ng “ cÇm c©n n¶y mùc” thiÕu n¨ng lùc vµ ch­a nghiªm minh. + Thu nhËp quèc d©n tÝnh theo ®Çu ng­êi b×nh qu©n míi chØ trªn 500 ®« la Mü, vÉn ë møc c¸c n­íc cã thu nhËp thÊp. H¬n n÷a, trong mét thêi gian dµi, chóng ta thùc hiÖn c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp, vÒ thùc chÊt nã ®· tiªu diÖt nh÷ng ®iÒu kiÖn, tiªn ®Ò cña kinh tÕ hµng ho¸. Do ®ã nÒn kinh tÕ n­íc ta bÞ tr× trÖ, chËm ph¸t triÓn. + Tãm l¹i thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay lµ nÒn kinh tÕ kÐm hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cßn yÕu. TÝch luü néi bé vµ søc mua trong n­íc cßn thÊp ... Quan hÖ s¶n xuÊt ch­a phï hîp, h¹n chÕ viÖc gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt ... Kinh tÕ vÜ m« cßn nh÷ng yÕu tè thiÕu v÷ng ch¾c ... Gi¸o dôc, ®µo t¹o cßn yÕu vÒ chÊt l­îng ... §êi sèng cña mét sè bé phËn nh©n d©n cßn khã kh¨n... * HÖ thèng thÞ tr­êng trong n­íc ®ang h×nh thµnh ch­a ®ång bé Nãi chung hÖ thèng thÞ tr­êng ë n­íc ta cßn kÐm ph¸t triÓn c¶ thi tr­êng “ ®Çu vµo ” vµ “ ®Çu ra ”. §Æc biÖt lµ nh÷ng thÞ tr­êng cã vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, nh­ng ë n­íc ta míi ë tr×nh ®é s¬ khai nh­ : thÞ tr­êng lao ®éng, thÞ tr­êng khoa häc vµ c«ng nghÖ, thÞ tr­êng tµi chÝnh, thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n... * Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, chóng ta cßn hay bÞ thua thiÖt : §iÒu nµy thÓ hiÖn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ n­íc ta yÕu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ ®ang xu thÕ tÊt yÕu cña thêi ®¹i, nã ®Æt ra nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc to lín ®ßi hái chóng ta ph¶i biÕt n¾m b¾t thêi c¬, v­ît qua thö th¸ch, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ vµ ph¸t triÓn nhanh nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta. * Qu¶n lý vÒ kinh tÕ cßn yÕu, biÓu hiÖn : HÖ thèng ph¸p luËt, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch kinh tÕ cßn thiÕu ®ång bé vµ nhÊt qu¸n, thùc hiÖn ch­a nghiªm minh, qu¶n lý ®Êt ®ai cßn nhiÒu r¾c rèi, thñ tôc r­êm rµ... 2. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong ®êi sèng XH ë n­íc ta. * Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan : - Trong thêi kú qu¸ ®é ë n­íc ta, nh÷ng ®iÒu kiÖn chung ®Ó thÞ tr­êng xuÊt hiÖn vÉn cßn tån t¹i. Do ®ã, sù tån t¹i kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ; c¬ së kh¸ch quan cñ sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam : + Ph©n c«ng lao ®éng XH lµ c¬ së tÊt yÕu cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vÉn tån t¹i vµ ngµy cµng ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu s©u lÉn chiÒu réng. + Thµnh phÇn kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ tËp thÓ cïng dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ TLSX nh­ng c¸c ®Þa vÞ kinh tÕ vÉn cã sù kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh, cã quyÒn tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh, cã lîi Ých riªng. + Quan hÖ hµng ho¸, tiÒn tÖ cßn cÇn thiÕt trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®ang ph¸t triÓn ngµy cµng s©u s¾c. * MÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong ®êi sèng XH ë n­íc ta : NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng kh¸c h¼n víi nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp tr­íc kia bëi sù c¹nh tranh. Nghiªn cøu d­íi gãc ®é quan ®iªm toµn diÖn chóng ta thÊy r»ng mét mÆt kinh tÕ thi tr­êng lµm cho c¹nh tranh thóc ®Èy khoa häc ph¸t triÓn, tiÕp thu c¸c c«ng nghÖ vµ bÝ quyÕt míi, nh­ng mÆt kh¸c nã còng lµm cho hµng lo¹t c¸c xÝ nghiÖp, doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n. - VÒ mÆt tÝch cùc : + NÒn kinh tÕ n­íc ta khi b­íc vµo thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH cßn mang nÆng tÝnh tù cung tù cÊp, v× vËy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn sÏ ph¸ vì dÇn kinh tÕ tù nhiªn vµ chuyÓn thµnh kinh tÕ hµng ho¸, thóc ®Èy sù x· héi ho¸ s¶n xuÊt. + Thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi + KÝch thÝch tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña c¸c chñ thÓ s¶n xuÊt + §Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt + §Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi, chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt, Ph¸t triÓn nhiÒu nghµnh nghÒ, t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. + KÝch thÝch n©ng cao chÊt l­îng, n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, hµng ho¸, dÞch vô dåi dµo vµ lu«n ®­îc c¶i tiÕn. + T¹o ra nhiÒu hµng ho¸ cã søc c¹nh tranh ngµy cµng cao ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña ng­êi tiªu dïng. + Gãp phÇn kh¾c phôc sù mÊt c©n ®èi trong nÒn kinh tÕ nh­ c©n ®èi hµng-tiÒn, cung-cÇu, thu-chi, xuÊt nhËp khÈu... + Gãp phÇn t¨ng tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ, æn ®Þnh vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ, tõng b­íc c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. - VÒ mÆt tiªu cùc : + Ph©n ho¸ giµu nghÌo qu¸ xa dÉn ®Õn kh«ng c«ng b»ng vµ m©u thuÉn x· héi. +Sù ph¸t triÓn mï qu¸ng cña c¸c doanh nghiÖp riªng lÎ tÊt yÕu dÉn ®Õn khñng ho¶ng chu ký, triÖt tiªu lÉn nhau vµ thÊt nghiÖp. + §éng c¬ s¨n ®uæi lîi nhuËn tèi ®a lu«n g¾n liÒn víi nh÷ng thñ ®o¹n kh«ng lµnh m¹nh nh­ : ®Çu c¬, bu«n lËu, tham nhòng, m¹i d©m, ma tuý... + §éc quyÒn cña nh÷ng doanh nghiÖp lín vµ n­íc lín trong viÖc khèng chÕ møc l­u th«ng vµ gi¸ c¶, ®Çu c¬ n©ng cao gi¸ trÞ víi b¸n ph¸ gi¸. + Gi¸ c¶ h×nh thµnh tù do trªn thÞ tr­êng tù nã kh«ng bao giê ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ cña nã. KÕt LuËn : Nh­ vËy trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é TBCN ë n­íc ta th× viÖc chuyÓn dÞch nÒn kinh tÕ víi thùc tr¹ng nªu trªn sang kinh tÕ thÞ tr­êng trë nªn cÊp thiÕt. H¬n n÷a ë n­íc ta ngµy nay cã ®ñ ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ã lµ sù ph©n c«ng lao ®éng XH vµ tån t¹i nhiÒu h×nh thøc sá h÷u vÒ TLSX.VËy xÐt c¶ vÒ logic vµ lÞch sö, c¶ hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai trong n­íc vµ xu h­íng quèc tÕ, th× sù chuyÓn dÞch nÒn kinh tÕ sang kinh tÕ thÞ tr­êng lµ qu¸ tr×nh mang tÝnh quy luËt ë n­íc ta. ChÊp nhËn kinh tÕ thi tr­êng, tøc lµ ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc cña kinh tÕ thÞ tr­êng ( ®©y lµ m¹t chñ yÕu ) nh­ng còng ph¶i chÊp nhËn vµ h¹n chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc cña nã. Trong giai ®o¹n ®Çu, viÖc chñ ®éng kh¾c phôc nh÷ng mÆt tiªu cùc cña kinh tÕ thÞ tr­êng mét c¸ch cã ý thøc th«ng qua viÖc kÕt hîp hµi hoµ gi÷a chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch x· héi trong tõng thêi gian kh«ng gian lµ ®iÒu mÊu chèt vµ cã ý nghÜa hÕt søc quan träng hiÖn nay ë n­íc ta. 3. §Æc tr­ng, b¶n chÊt chung cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam : NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam cã nh÷ng tÝnh chÊt chung cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ : + C¸c chñ thÓ kinh tÕ cã tÝnh ®éc lËp, cã quyÒn tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh. + Gi¸ c¶ do thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh, hÖ thèng thÞ tr­îng ®­îc ph¸t triÓn ®Çy ®ñ vµ cã t¸c dông lµm c¬ së cho viÖc ph©n phèi c¸c ng­ên lùc kinh tÕ. + NÒn kinh tÕ vËn ®éng theo nh÷ng quy luËt vèn cã cña kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ quy luËt gÝa trÞ, quy luËt cung cÇu, quy luËt c¹nh tranh, l­u th«ng tiÒn tÖ,... + NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n­íc th«ng qua ph¸p luËt kinh tÕ, kÕ ho¹ch ho¸, chÝnh s¸ch kinh tÕ. PhÇn II. TÝnh kh¸c biÖt næi bËt cña kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam víi kinh tÕ thÞ tr­êng nãi chung. Kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta thùuc chÊt lµ “ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN”. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ®­îc dÉn d¾t, chi phèi bëi nguyªn t¾c vµ b¶n chÊt cña CNXH. Do ®ã, kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN cã nh÷ng ®Æc tr­ng b¶n chÊt kh¸c biÖt víi thi tr­êng nãi chung nh­ sau : * Môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng : - Trong nhiÒu ®Æc tÝnh cã thÓ lµm tiªu thøc ®Ó ph©n biÖt nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta so víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nãi chung, ph¶i nãi ®Õn môc ®Ých chÝnh trÞ, môc tiªu kinh tÕ x· héi mµ nhµ n­íc vµ nh©n d©n ta ®· lùa chän . - Môc tiªu hµng ®Çu lµ gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, ®éng viªn mäi nguån lùc trong n­íc vµ ngoµi n­íc ®Ó thùc hiÖn CNH-HDH nÒn kinh tÕ quèc d©n, x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña CNXH - N©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ XH, c¶i thiÖn tõng b­íc ®êi sèng nh©n d©n, cô thÓ lµ lÊy s¶n xuÊt g¾n liÒn víi c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®i ®«i víi tiÕn bé c«ng b»ng XH, khuyÕn khÝch lµm giµu hîp ph¸p, g¾n liÒn víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. * NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng gåm nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o : - Kh«ng thÓ x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng nÕu thiÕu sù tån t¹i c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ TLSX víi t­ c¸ch lµ c¬ së kinh tÕ hay ®iÒu kiÖn cña nã. - T¹i n­íc ta, m« h×nh c¬ cÊu ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h­u TLSX ®· vµ ®ang ®­îc h×nh thµnh, do ®ã c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ mang tÝnh ®a d¹ng vµ ®an kÕt víi nhau. Nh­ng trong ®ã kih tÕ nhµ n­íc ph¶i gi­ vai trß chñ ®¹o, ®©y chÝnh lµ yÕu tè kinh tÕ ®¶m b¶o tÝnh ®inh h­íng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta trong thêi k× qu¸ ®é. C¬ cÊu nµy “ cã ý nghÜa chiÕn l­îc l©u dµi ” lµ qu¸ tr×nh “ cã tÝnh quy luËt ”, lµ biÓu hiÖn vÒ mÆt “ d©n chñ trong lÜnh vùc kinh tÕ ”. - ViÖc x¸c ®Þnh thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o lµ ®iÓm kh¸c biÖt cã tÝnh b¶n chÊt gi÷a kinh tÕ thÞ tr­êng cã tÝnh XHCN víi kinh tÕ thÞ tr­êng TBCN. * NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n­íc ta thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp, trong ®ã ph©n phèi theo lao déng lµ chñ yÕu : - NÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay dùa trªn c¬ së ®a d¹ng ho¸ vÒ quan hÖ së h÷u, do ®ã ph¶i ®a d¹ng ho¸ vÒ quan hÖ ph©n phèi, thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp, bao gßm ; ph©n phèi theo lao ®äng, ph©n phèi theovèn hay t¸i s¶n ®ãng gãp ; ph©n phèi theo gi¸ trÞ søc lao ®éng, ph©n phèi ngoµi thï lao. - Trong c¸c h×nh thøc ph©n phèi theo thu nhËp trªn, th× ph©n phèi theo lao ®éng ®­îc thùc hiÖn ®èi víi thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ TLSX, ®Æc biÖt ®èi víi thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc. - H×nh thøc ph©n phèi theo lao ®éng thÓ hiÖn sù c«ng b»ng b×nh ®¼ng trong ph©n phèi ; thÓ hiÖn tÝnh ­u viÖt vÌ b¶n chÊt cña CNXH, cña kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN. * C¬ chÕ vËn hµnh nÒn kinh tÕ lµ c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc XHCN : - NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN còng vËn ®éng theo yªu cÇu cña nh÷ng quy luËt vèn cã cña kinh tes thÞ tr­êng : nh­ quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung cÇu, c¹nh tranh,... - §iÒu kh¸c biÖt trong c¬ chÕ vËn hµnh nÒn kinh tÕ n­íc ta lµ ë chç nhµ n­íc qu¶n lý nÒn kinh tÕ kh«ng ph¶i lµ nhµ n­íc t­ s¶n, mµ lµ nhµ n­íc XHCN, nhµ n­íc cña d©n, do d©n, v× d©n vµ ®Æt d­íi sù l·nh ®¹o cña §CSVN. - Sù qu¶n lý cña nhµ n­íc XHCN nh»m söa ch÷a “ nh÷ng thÊt b¹i cña thÞ tr­êng ”, thùc hiÖn c¸c môc tiªu XH nh©n ®¹o ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng XHCN. - Nhµ n­íc qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN theo nguyªn t¾c kÕt hîp kÕ ho¹ch víi thùc tiÔn - Sù kÕt hîp kÕ ho¹ch víi thùc tiÔn ®­îc thùc hiÖn ë c¶ tÇm vi m« lÉn vÜ m«. Nhê ®ã, th«ng qua sù biÕn ®äng cña quan hÖ cung - cÇu vµ gi¸ c¶ thÞ tr­êng ®Ó ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng kÕ ho¹ch ®Ò ra. * NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN còng lµ nÒn kinh tÕ më, héi nhËp. - NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn theo c¬ cÊu kinh tÕ “ më cöa ” xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn b¾t nguån tõ quy luËt ph©n bè vµ ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Ìu gi÷a c¸c n­íc vÒ c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh ( tµi nguyªn søc lao ®éng,...) Nã còng b¾t nguån tõ yªu cÇu cña quy luËt vÒ sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ, sù quèc tÕ ho¸ ®êi sèng nhiÒu mÆt gi÷a c¸c n­íc. - Do sù t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng KH-CN, ®ang diÔn ra qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ, sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia trong sù phô thuéc lÉn nhau. V× vËy më cöa kinh tÕ, héi nhËp vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi lµ tÊt yÕu ®èi víi n­íc ta nh»m thu hót vèn ®Çu t­, kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn, KH-KT hiÖn ®¹i... - Thùc hiÖn më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i theo h­íng ®a ph­¬ng ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®èi ngo¹i, g¾n thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi, thùc hiÖn nh÷ng th«ng lÖ trong quan hÖ kinh tÕ, quèc tÕ. * Theo nh÷ng ®Æc tr­ng nµy, ngoµi sù kh¸c nhau gi÷a m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng cña n­íc ta víi c¸c n­íc kh¸c ë tr×nh ®é cao vÒ dung l­îng vµ chÊt l­îng cña thÞ tr­êng còng nh­ tr×nh ®é ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n­íc, cßn ph¶i kÓ ®Õn sù kh¸c nhau c¬ b¶n ë ba khÝa c¹nh sau ®©y. - TÝnh chÊt, vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ h×nh thøc së h­u chÝn muåi nhÊt cña chÕ ®é c«ng h÷u vÒ TLSX, n¾m v÷ng nh÷ng nghµnh vµ lÜnh vùc kinh tÕ then chèt, nh÷ng khu vùc kinh tÕ träng yÕu, nh÷ng mÆt hµng mòi nhän, tõ ®ã thùc hiÖn vai trß chñ ®¹o, ®iÒu tiÕt, chi phèi sô ho¹t ®éng c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. - §Æc tÝnh cña d©n téc ViÖt Nam cã nh÷ng nÐt kh¸c víi c¸c d©n téc ë c¸c n­íc kh¸c, ch¼ng h¹n : truyÒn thèng cÇn cï lao ®éng, cã c¸c nghÒ thñ c«ng mü nghÑ cæ truyÒn, hiÕu häc nªn cã tr×nh ®é v¨n ho¸ phæ cËp cao so víi c¸c n­íc kinh tÕ ph¸t triÓn,... Nh÷ng ®Æc tÝnh ®ã in dÊu ®Ëm nÐt trong c¸c yÕu tè “ ®Çu vµo ” cña s¶n xuÊt hµng ho¸, nã còng in dÊu râ nÐt ë dung l­îng thÞ tr­êng, ë c¬ cÊu, chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ cã liªn quan ®Õn “ ®Çu ra ” cña s¶n phÈm. - TÝnh chÊt nhµ n­íc ta còng cã sù kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh víi tÝnh chÊt cña nhµ n­íc kh¸c. Nhµ n­íc ViÖt Nam lµ “ Nhµ n­íc XHCN, nhµ n­íc cña d©n, do d©n, v× d©n, lÊy liªn minh giai cÊp c«ng nh©n víi giai cÊp n«ng d©n vµ tÇng líp trÝ thøc lµm nÒn t¶ng, do §CS l·nh ®¹o ”. Cã thÓ nãi, tÝnh chÊt cña nhµ n­íc ta nãi trªn cho thÊy nhµ n­íc ta lµ sù b¶o ®¶m ®­a nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n­íc ta ph¸t triÓn g¾n liÒn víi thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh, XH c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh theo con ®­êng XHCN. Tãm l¹i, trªn ®©y lµ nh÷ng nÐt kh¸c biÖt næi bËt gi÷a nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña n­íc ta víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nãi chung. Nh÷ng ®Æc tr­ng nµy kh«ng ë tr¹ng th¸i tÜnh vµ hoµn toµn s½n cã, mµ ë tr¹ng th¸i ®éng vµ ph¸t triÓn tõ chç ch­a hoµn thiÖn ®Õn hoµn thiÖn, tõ ch­a ®Þnh h×nh ®Õn ®Þnh h×nh ®Ó trë thµnh nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n, kh¸c biÖt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta víi nÒn kinh tÕ thi tr­êng nãi chung. KÕt luËn M« h×nh kinh tÕ cña ViÖt Nam ®­îc x¸c ®Þnh lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc, ®Þnh h­íng XHCN hay nãi ng¾n gän lµ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN. Nh­ vËy, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®èi víi n­íc ta lµ mét tÊt yÕu lÞch sö, lµ nhiÖm vô cÊp b¸ch cua qu¸ tr×nh héi nh¹p vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ trong giai ®o¹n hiÖn nay. Thùc tÕ trong thêi gian võa qua, viÖc chuyÓn sang m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng lµ hoµn toµn ®óng ®¾n vµ hîp quy luËt. Nhê ®ã, kinh tÕ n­íc ta ph¸t triÓn vµ t¨ng tr­ëng kh¸ cao, gÆt h¸i ®­îc nhiÒu thµnh c«ng, mµ thÕ giíi ®¸nh gi¸ rÊt cao. B­íc ®Çu khai th¸c hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng trong n­íc, thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt vµ x· héi, ®êi sèng nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn. Thùc hiÖn chuyªn ®Ò nµy cho chóng ta thÊy râ ®­îc tÇm quan träng cña kinh tÕ thÞ tr­êng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc ®ång thêi thÊy ®­îc ®­êng lèi l·nh ®¹o ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. NhËn thøc ®­îc sù kh¸c biÖt râ rÖt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nãi chung ®Ó tõ ®ã nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ vµ ®­a ra ®­îc ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng trong thêi gian tíi nh»m ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh qu¶ to lín trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. ._.