Nền Kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

Lêi nãi ®Çu Mét trong nh÷ng néi dung lín cña sù nghiÖp ®æi míi do §¶ng ta khëi x­íng lµ x©y dùng nhµ n­íc ph¸p quyÒn kiÓu míi. §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh , chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng XHCN cã ý nghÜa chiÕn l­îc l©u dµi, cã tÝnh quy luËt tõ s¶n xuÊt nhá ®i lªn CNXH , cã t¸c dông to lín trong viÖc ®éng viªn nh©n d©n x©y dùng kinh tÕ, ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt. HiÖn nay, trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ th× kinh tÕ nhµ n­íc ®ãng gãp vµo GDP vÉn lu«n chiÕm tØ träng chñ yÕu. Song trªn thùc tÕ, kinh tÕ nhµ n­íc ch­a thùc sù ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ trong viÖc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. C¸c chÝnh s¸ch c¶i c¸ch kinh tÕ gÇn ®©y ë ViÖt Nam ®· ¶nh h­ëng tÝch cùc tíi cÊu tróc vµ sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ. C¸c biÖn ph¸p kinh tÕ nh­ kiÓm so¸t l¹m ph¸t, gi¶m dÇn thiÕu hôt ng©n s¸ch, thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th¾t chÆt... kÕt hîp víi c¸c biÖn ph¸p tù do ho¸ nh­ gi¶m bít sù can thiÖp cña chÝnh phñ trung ­¬ng ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®· t¹o nªn nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng mõng vÒ tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m«. Cïng víi c¸c chÝnh s¸ch tiÕn bé trªn, chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc ViÖt Nam ®èi víi nÒn kinh tÕ ®· cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ t¹o nªn nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ. ViÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta vËn hµnh theo kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc lµ phï hîp víi tÝnh tÊt yÕu kh¸7ch quan cña nÒn kinh tÕ, phï hîp víi xu h­íng quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn v× ch­a cã tiÒn lÖ nµo trong lÞch sö vÒ qu¸ ®é tõ nÒn kinh tÕ kÕ hoÆch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nªn c«ng cuéc ®æi míi ®ang ®ßi hái ph¶i gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn. NÒn kinh tÕ lµ mét c¬ thÓ sèng lu«n ph¸t triÓn nªn ®ßi hái mäi sù qu¶n lý ®iÒu hµnh ph¶i s¸ng t¹o. Nghiªn cøu kinh nghiÖm thµnh c«ng vµ thÊt b¹i cña c¸c n­íc cung víi viÖc x©y dùng s¸ng t¹o chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hîp víi ®iÒu kiÖn tr×nh ®é ph¸t triÓn, môc tiªu kinh tÕ x· héi vµ nÒn v¨n ho¸ ®Êt n­íc lµ nh÷ng viÖc lµm mang tÝnh cÇn thiÕt vµ chiÕn l­îc. TriÓn väng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong nh÷ng n¨m tíi cña ViÖt Nam cã lÏ sÏ phô thuéc rÊt nhiÒu vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n mµ néi dung cña chóng cã liªn quan ®Õn chÝnh sù tiÕp tôc qu¸ tr×nh c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ. VÊn ®Ò næi bËt nhÊt vµ lµ môc tiªu sè mét lµ x¸c ®Þnh vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Qu¸ tr×nh chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i x©y dùng mét m« h×nh kinh tÕ sö dông ®­îc nh÷ng khiÕm khuyÕt cña c¶ hai yÕu tè thÞ tr­êng vµ sù can thiÖp cña nhµ n­íc vÒ hai mÆt: t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi. Trªn c¬ së nghiªn cøu nh÷ng häc thuyÕt vÒ vai trß kinh tÕ cña nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ nh÷ng t×m tßi tham kh¶o tµi liÖu s¸ch b¸o trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cïng víi sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn bé m«n, em ®· chän ®Ò tµi"NÒn Kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam ". §ång thêi ®Ò tµi còng gióp em hiÓu vµ thÊy ®­îc nh÷ng chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p vµ h­íng ®i ®óng ®¾n cña §¶ng vµ nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Víi nh÷ng hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm thùc tÕ cßn h¹n chÕ, nh÷ng sai sãt m¾c ph¶i trong khi thùc hiÖn sÏ lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái, em rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng lêi phª b×nh vµ gãp ý quý b¸u cña c« gi¸o. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. I. lý luËn chung vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng vµ viÖc cÇn thiÕt chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë viÖt nam. 1. Lý luËn chung vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng. Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao, khi tÊt c¶ c¸c quan hÖ kinh tÕ trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi ®Òu ®­îc tiÒn tÖ ho¸; c¸c yÕu tè cña s¶n xuÊt nh­ ®Êt ®ai vµ tµi nguyªn, vèn b»ng tiÒn vµ vèn vËt chÊt, søc lao ®éng, c«ng nghÖ vµ qu¶n lý; c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô t¹o ra; chÊt x¸m ®Òu lµ ®èi t­îng mua b¸n, lµ hµng ho¸ Kinh tÕ thÞ tr­êng ®­îc coi nh­ mét hÖ thèng c¸c quan hÖ kinh tÕ. khi c¸c quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c chñ thÓ ®Òu biÓu hiÖn qua mua b¸n hµng ho¸ dÞch vô trªn thÞ tr­êng (ng­êi b¸n cÇn tiÒn, ng­êi mua cÇn hµng vµ hä ph¶i gÆp nhau trªn thÞ tr­êng) th× nÒn kinh tÕ ®ã lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ c¸ch tæ chøc nÒn kinh tÕ - x· héi, trong ®ã, c¸c quan hÖ kinh tÕ cña c¸c c¸ nh©n, c¸c doanh nghiÖp ®Òu biÓu hiÖn qua mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô trªn thÞ tr­êng vµ th¸i ®é c­ xö cña tõng thµnh viªn chñ thÓ kinh tÕ lµ h­íng vµo viÖc t×m kiÕm lîi Ých cña chÝnh m×nh theo sù dÉn d¾t cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng. a. ¦u ®iÓm. Víi c¸ch hiÓu nh­ trªn ta cã thÓ thÊy kinh tÕ thÞ tr­êng cã mét sè ­u ®iÓm nh­ sau: - Kinh tÕ thÞ tr­êng thóc ®Èy viÖc c¶i tiÕn kÜ thuËt t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lµm cho s¶n phÈm hµng ho¸ phong phó ®a d¹ng , gi¸ thµnh h¹, thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhanh. Bëi môc ®Ých cña ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ cã l·i cao nhÊt, do ®ã hä ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó cã gi¸ trÞ c¸ biÖt cña hµng ho¸ lµ thÊp nhÊt. Muèn vËy, hä ph¶i t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. V× vËy ph¶i c¶i tiÕn kÜ thuËt, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ, tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt trong ®ã yÕu tè quan träng nhÊt, yÕu tè cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh lµ kÜ thuËt. C¶i tiÕn kÜ thuËt lóc ®Çu øng dông ë tõng ng­êi, tõng xÝ nghiÖp sau lan réng ra toµn x· héi lµm xuÊt hiÖn mét ngµnh míi. Vµ nh­ vËy lùc l­îng s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn thªm mét b­íc. - Kinh tÕ thÞ tr­êng thóc ®Èy sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¸t triÓn nhanh chãng lµm cho sù chuyªn m«n ho¸ vµ hiÖp t¸c ho¸ ngµy cµng cao. Do ®ã, qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt, x· héi ho¸ lao ®éng ph¸t triÓn nhanh. §ã lµ xu h­íng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i. - Kinh tÕ thÞ tr­êng thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô tËp trung s¶n xuÊt cao ®é, c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ph¸t triÓn, t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn nhanh. b. Nh­îc ®iÓm. MÆc dï víi nh÷ng ­u ®iÓm kh«ng thÓ phñ nhËn nh­ trªn, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khuyÕt tËt cè h÷u. - Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lîi nhuËn võa lµ ®éng lùc võa lµ môc ®Ých cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ. V× lîi nhuËn kÝch thÝch c¸c chñ thÓ kinh tÕ n¨ng ®éng, ra søc c¶i tiÕn kÜ thuËt, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ lµm s¶n phÈm hµng ho¸ phong phó ®a d¹ng mµ gi¸ trÞ l¹i gi¶m xuèng. Nh­ng còng v× lîi nhuËn, hä bÊt chÊp nh÷ng thñ ®o¹n, nh÷ng gian tr¸ gi¶ dèi trong kinh doanh. B¶n th©n hä th× ®­îc lîi nh­ng c¸i lîi ®ã so víi nh÷ng thiÖt h¹i ®ång thêi g©y ra cho ng­êi tiªu dïng vµ toµn x· héi lµ qu¸ nhá bÐ kh«ng thÓ bï ®¾p. Môc tiªu kinh tÕ cña ®Êt n­íc kh«ng thùc hiÖn ®­îc. VÒ kinh tÕ th× nh­ vËy cßn ®¹o ®øc t×nh ng­êi trong x· héi còng bÞ xem nhÑ vµ l·ng quªn. - B¶n chÊt thÞ tr­êng lµ bÊt b×nh ®¼ng, kÎ m¹nh th× sèng, kÎ yÕu th× chÕt. Trong c¹nh tranh ai kh«ng c¶i tiÕn kÜ thuËt, n¨ng suÊt thÊp, gi¸ trÞ cao th× lç, trë thµnh ng­êi nghÌo vµ ng­îc l¹i. Qua ®ã sù ph©n ho¸ giµu nghÌo gia t¨ng mµ tÖ n¹n x· héi còng dÔ ph¸t triÓn. - NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã c¬ cÊu kh«ng hîp lý, mÊt c©n ®èi. Nh÷ng ngµnh nghÒ nµo trong x· héi ®em l¹i lîi nhuËn cao sÏ cã nhiÒu ng­êi tham gia vµ ng­îc l¹i. Bëi trong c¬ chÕ thÞ trt­êng sù gia nhËp hay rót lui khái mét ngµnh nghÒ, lÜnh vùc lµ tù do. - Kinh tÕ thÞ tr­êng t¹o ra sù « nhiÔm m«i tr­êng. Do môc ®Ých ng­êi s¶n xuÊt lµ lîi nhuËn cao nhÊt, hä ph¶i tiÕt kiÖm chi phÝ triÖt ®Ó. Nh÷ng chÊt th¶i ®éc h¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ch­a cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn hä kh«ng ®­îc xö lý. ¤ nhiÔm m«i tr­êng sèng chung cña toµn x· héi lµ tÊt yÕu. - Còng do mét phÇn c¸c nguyªn nh©n trªn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng ®ît sãng khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp, l¹m ph¸t, suy tho¸i vÒ kinh tÕ. Kinh tÕ thÞ tr­êng ph¶i g¾n víi thÞ tr­êng, th«ng qua thÞ tr­êng ng­êi s¶n xuÊt míi biÕt ®­îc hµng ho¸ cña m×nh cã ®­îc x· héi chÊp nhËn hay kh«ng. 2.Sù cÇn thiÕt chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam. §¹i héi VII cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh, ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ ë n­íc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. §æi míi ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng, ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn chung cña kinh tÕ thÕ giíi. V× víi c¬ chÕ kinh tÕ cò, víi viÖc bao cÊp trµn lan, qu¶n lý kinh tÕ kÐm hiÖu qu¶ th× viÖc s¶n xuÊt kh«ng ®ñ s¶n phÈm ®Ó tiªu dïng dÉn ®Õn kh«ng thÓ tÝch luü ®Ó më réng s¶n xuÊt dÉn ®Õn thiÕu hôt ng©n s¸ch, lµm cho nÒn kinh tÕ ®×nh trÖ. §Æc tr­ng cña kinh tÕ chØ huy lµ rÊt cøng nh¾c nã chØ cã t¸c dông thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ trong giai ®o¹n ng¾n h¹n vµ chØ cã t¸c dông ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo chiÒu réng. NÒn kinh tÕ chØ huy ë n­íc ta tån t¹i qu¸ dµi nªn nã kh«ng nh÷ng kh«ng cßn t¸c dông ®¸ng kÓ trong viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn mµ nã cßn sinh ra nhiÒu hiÖn t­îng tiªu cùc lµm gi¶m n¨ng suÊt chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. Bªn c¹nh ®ã, thÞ tr­êng ë n­íc ta ph¸t triÓn ch­a ®ång bé, cßn thiÕu h¼n thÞ tr­êng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh­ thÞ tr­êng lao ®éng thÞ tr­êng vèn vµ thÞ tr­êng ®Êt ®ai vµ vÒ c¬ b¶n vÉn lµ thÞ tr­êng tù do, møc ®é can thiÖp cña nhµ n­íc cßn rÊt thÊp. XÐt vÒ mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang hoµ nhËp so víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thÕ giíi, giao l­u vÒ hµng ho¸ dÞch vô vµ ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi lµm cho sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ gÇn gòi h¬n víi thÞ tr­êng kinh tÕ thÞ tr­êng thÕ giíi. T­¬ng quan gi¸ c¶ cña c¸c lo¹i hµng ho¸ trong n­íc gÇn gòi h¬n víi t­¬ng quan gi¸ c¶ hµng ho¸ quèc tÕ.ViÖc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng thóc s¶n xuÊt vµ c¹nh tranh hµng ho¸ kh«ng chØ trong n­íc mµ v­ît qua c¶ ranh ríi trong n­íc c¹nh tranh víi n­íc ngoµi vÒ c¸c lo¹i s¶n phÈm nh­: hµng tiªu dïng, thuû s¶n.... lµm t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, tÝch luü vèn ®Ó më réng vµ t¸i s¶n xuÊt. §iÒu nµy phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ cña thÕ giíi: ®ã lµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi n­íc kh«ng thÓ t¸ch rêi sù ph¸t triÓn vµ hoµ nhËp quèc tÕ. Mçi quèc gia ®Òu ph¶i tÝch cùc ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p khoa häc kü thuËt míi ®Ó c¹nh tranh víi nhau, ®ã lµ ®éng lùc ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ. Sù c¹nh tranh lµnh m¹nh trong n­íc, gi÷a c¸c n­íc víi nhau sÏ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¹o ra nhiÒu cña c¶i vËt chÊt cho mçi quèc gia, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cña nh©n lo¹i. §æi míi c¬ chÕ kinh tÕ kh«ng chØ cã ý nghÜa vÒ lÜnh vùc kinh tÕ mµ cßn cã t¸c dông vÒ mÆt chÝnh trÞ x· héi. ChuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN, n­íc ta ®· cã ®iÒu kiÖn më réng c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ trong c¸c mèi quan hÖ cã tÝnh chÊt x· héi nh­: b¶o vÖ m«i tr­êng, chèng chiÕn tranh h¹t nh©n, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo.... trong sù liªn hÖ gi÷a c¸c quèc gia. Nh­ vËy: Sù chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc vµ theo ®Þnh h­íng XHCN lµ cÇn thiÕt vµ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh chuyÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta sang kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp gi÷a chuyÓn nÒn kinh tÕ cßn mang nÆng tÝnh chÊt tù cung tù cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ tiÕn tíi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ qu¸ tr×nh chuyÓn c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. LÞch sö ®· chøng minh r»ng kh«ng thÓ chuyÓn nÒn s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín nÕu “ ®ßn xeo” lµ kinh tÕ hµng ho¸. ChÝnh C.M¸c ®· coi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸ lµ xuÊt ph¸t ®iÓn vµ ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi sù ra ®êi vµ x¶n xuÊt cña nÒn s¶n xuÊt lín t­ b¶n chñ nghÜa. Néi chiÕn kÕt thóc, Lªnin còng chñ tr­¬ng thi hµnh chÝnh s¸ch kinh tÕ míi (NEP). VÒ thùc chÊt, ®ã sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn nh»m kh¬i dËy sù sèng ®éng cña nÒn kinh tÕ, më réng giao l­u hµng ho¸ gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, thùc hiÖn c¸c quan hÖ kinh tÕ b»ng h×nh thøc quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ, thÞ tr­êng. Qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta cã ®Æc ®iÓm kh¸c víi §«ng ¢u vµ Liªn X« ( cò ). Nh÷ng n­íc nµy ®· cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. NÒn kinh tÕ ®· ®­îc c¬ khÝ ho¸, kh«ng cã tÝnh tù nhiªn tù cÊp tù tóc nh­ nÒn kinh tÕ n­íc ta, qu¸ tr×nh h×nh thµnh nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta tr­íc hÕt lµ qu¸ tr×nh tr×nh chuyÓn nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn mang tÝnh tù cÊp tù tóc sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. MÆt kh¸c, ë n­íc ta còng ®· tån t¹i m« h×nh kinh tÕ chØ huy víi c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Nã gÇn nh­ ®èi lËp víi thi tr­êng, kinh tÕ thÞ tr­êng vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng ®­íc coi lµ trung t©m cña s¶n xuÊt vµ toµn bé qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. V× vËy qu¸ tr×nh chuyÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cßn lµ qu¸ tr×nh xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, h×nh thµnh ®ång bé c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. Qu¸ tr×nh chuyÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta sang kinh tÕ thÞ tr­êng ®ång thêi còng lµ qu¸ tr×nh qu¸ tr×nh thùc hiÖn nÒn kinh tÕ më, nh»m hoµ nhËp thÞ tr­êng trong n­íc víi thÞ tr­êng thÕ giíi. Kinh tÕ “®ãng” “khÐp” th­êng g¾n víi nÒn kinh tÕ phong kiÕn, g¾n víi s¶n xuÊt nhá mang nÆng tÝnh côc bé ®Þa ph­¬ng chñ nghÜa vµ víi t×nh tr¹ng “bÕ quan to¶ c¶ng”. ChÝnh sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt hµng ho¸ ®· ph¸ vì c¸c quan hÖ truyÒn thèng cña kinh tÕ khÐp kÝn. Sù ph¸t triÓn cña t­ b¶n chñ nghÜa ®· kh¼ng ®Þnh: kinh tÕ hµng ho¸ lµn cho thÞ tr­êng d©n téc g¾n bã vµ hoµ nhËp víi thÞ tr­êng thÕ giíi. ChÝnh giao l­u hµng ho¸ ®· lµn cho c¸c quan hÖ kinh tÕ ®­îc më r«ng ra khái ph¹m vi quèc gia, ®· thóc ®Èy nÒn kinh tÐ ph¸t triÓn nhanh chãng. Kinh tÕ më lµ ®Æc ®iÓm vµ lµ xu thÕ cña thêi ®¹i ngµy nay mµ bÊt kú mét quèc gia nµo còng ph¶i coi träng. Trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, chóng ta ®· cã nhiÒu ®æi míi quan träng, chóng ta ®· chuyÓn quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ tõ ®¬n ph­¬ng sang ®a ph­¬ng, quan hÖ víi tÊt c¶ c¸c n­íc kh«ng ph©n biÖt chÕ ®é chÝnh trÞ, theo nguyªn t¾c ®«i bªn cïng cã lîi kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thùc hiÖn quan ®iÓm vÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi trªn ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i n­íc ta cã nh÷ng tiÕn bé lín. XuÊt khÈu hµng ho¸ t¨ng nhanh víi nhÞp ®é trªn d­íi 20% hµng n¨m ( 1986-1992 ) ®¶m b¶o nhËp khÈu c¸c lo¹i vËt t­ vµ c«ng nghÖ chñ yÕu,c¶i thiÖn dÇn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. Chóng ta ®· nhanh chãng ®iÒu chØnh vµ kh¾c phôc ®­îc nh÷ng hÉng hôt vÒ thÞ tr­êng vµ nguån vèn tõ c¸c n­íc SNG vµ §«ng ¢u. Nguån vèn n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam còng t¨ng nhanh. Trong nh÷ng n¨m tiÕp theo, n­íc ta cÇn ph¶i biÕt ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh: nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó, nguån nh©n lùc dåi dµo víi tiÒn c«ng thÊp, vÞ trÝ ®Þa lý l·nh thæ thuËn lîi. TiÕp tôc ph¸t huy vµ coi träng c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng, nhanh chãng th©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng míi, më réng thÞ tr­êng khu vùc, c¶i tiÕn xuÊt khÈu theo xu h­íng t¨ng tû träng c¸c mÆt hµng chÕ biÕn, gi¶m tû träng xuÊt khÈu nhiªn liÖu, t¹o ra c¸c s¶n phÈm chñ lùc nh­ dÇu má, n«ng-l©m-thuû s¶n.... §ång thêi nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ hÊp dÉn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. II. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta. ChuyÓn nÒn kinh tÕ tõ ho¹t ®éng theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung - hµnh chÝnh - quan liªu - bao cÊp sang ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN lµ néi dung, b¶n chÊt vµ ®Æc ®iÓm kh¸i qu¸t nhÊt ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai. §Æc biÖt, C­¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n­íc trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH, ®­îc §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII th«ng qua vµo n¨m 1991, còng ®· nªu lªn s¸u ®Æc tr­ng b¶n chÊt cña x· héi XHCN vµ nh÷ng quan ®iÓm ph­¬ng h­íng tæng qu¸t vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi theo ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta. Tuy nhiªn, còng cÇn ph¶i ph©n tÝch s©u thªm b¶n chÊt, ®Æc ®iÓm ®· ®­îc kh¸i qu¸t nãi trªn, ®Ó cã thÓ hiÓu râ vµ thèng nhÊt h¬n trong nhËn thøc vµ hµnh ®éng. 1. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i g¾n víi tÝnh chÊt XHCN. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN mµ n­íc ta x©y dùng lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i víi tÝnh chÊt x· héi hiÖn ®¹i (x· héi XHCN). MÆc dï nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang n»m trong t×nh tr¹ng l¹c hËu vµ kÐm ph¸t triÓn nh­ng khi n­íc ta chuyÓn sang ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr­êng, th× thÕ giíi ®· chuyÓn sang giai do¹n kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i (do nh÷ng khiÕm khuyÕt cña kinh tÕ thÞ tr­êng tù do). Bëi vËy, chóng ta kh«ng thÓ vµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tr¶i qua giai ®o¹n kinh tÕ hµng ho¸ gi¶n ®¬n vµ kinh tÕ thÞ tr­êng tù do, mµ ®i th¼ng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i. §©y lµ néi dung vµ yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn rót ng¾n. MÆt kh¸c, thÕ giíi vÉn ®ang n»m trong thêi ®¹i qu¸ ®é tõ CNTB lªn CNXH, cho nªn, sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi n­íc ta ph¶i theo ®Þnh h­ãng XHCN lµ cÇn thiÕt, kh¸ch quan vµ còng lµ néi dung, yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn rót ng¾n. Sù nghiÖp "d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh" võa lµ môc tiªu, võa lµ néi dung, nhiÖm vô cña viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta. §¶ng vµ Nhµ n­íc khuyÕn khÝch mäi ng­êi d©n trong x· héi lµm giµu mét c¸ch hîp ph¸p. D©n cã giµu th× n­íc míi m¹nh, nh­ng d©n giµu ph¶i lµm cho n­íc m¹nh b¶o ®¶m ®éc lËp, tù chñ vµ toµn vÑn l·nh thæ cña quèc gia. 2. NÒn kinh tÕ hçn hîp nhiÒu thµnh phÇn víi vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc. NÒn kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr­êng ph¶i lµ mét nÒn kinh tÕ ®a thµnh phÇn, ®a h×nh thøc së h÷u. ThÕ nh­ng, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng mµ chóng ta x©y dùng lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i, cho nªn cÇn cã sù tham gia bëi "bµn tay h÷u h×nh" cña nhµ n­íc trong viÖc ®iÒu tiÕt, qu¶n lý nÒn kinh tÕ ®ã. §ång thêi, chÝnh nã sÏ b¶o ®¶m sù ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Sù qu¶n lý, ®iÒu tiÕt, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña nhµ n­íc lµ th«ng qua c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« vµ vai trß chñ ®¹o cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc. Kinh tÕ nhµ n­íc ph¶i n¾m gi÷ vai trß chñ ®¹o ë mét sè lÜnh vùc then chèt, cã ý nghÜa lµ "®µi chØ huy", lµ "m¹ch m¸u" cña nÒn kinh tÕ. Cïng víi viÖc nhÊn m¹nh vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc, cÇn coi träng vai trß cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ kinh tÕ hçn hîp, ®Æt chóng trong mèi quan hÖ g¾n bã, h÷u c¬, thèng nhÊt, kh«ng t¸ch rêi, biÖt lËp. 3. Nhµ n­íc qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta lµ Nhµ n­íc ph¸p quyÒn XHCN, lµ Nhµ n­íc cña d©n, do d©n vµ v× d©n. Thµnh tè quan träng mang tÝnh quyÕt ®Þnh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i lµ nhµ n­íc tham gia vµo c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ. Nh­ng kh¸c víi nhµ n­íc cña nhiÒu nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trªn thÕ giíi. Nhµ n­íc ta lµ Nhµ n­íc "cña d©n, do d©n vµ v× d©n", Nhµ n­íc cña ®¹i ®a sè nh©n d©n lao ®éng, ®Æt d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Nã cã ®ñ b¶n lÜnh, kh¶ n¨ng vµ ®ang tù ®æi míi ®Ó b¶o ®¶m gi÷ v÷ng ®Þnh h­íng XHCN Trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i ë n­íc ta. Sù kh¸c biÖt vÒ b¶n chÊt lµ mét néi dung vµ lµ mét ®iÒu kiÖn, mét tiÒn ®Ò cho sù kh¸c biÖt vÒ b¶n chÊt cña m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta so víi nhiÒu m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng kh¸c hiÖn cã trªn thÕ giíi. 4. C¬ chÕ vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¬ chÕ thÞ tr­êng víi sù tham gia qu¶n lý, ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. Mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh trong nÒn kinh tÕ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua thÞ tr­êng. C¸c quy luËt cña kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr­êng (quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung - cÇu, quy luËt c¹nh tranh - hîp t¸c...) sÏ chi phèi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Quy luËt gi¸ trÞ quy ®Þnh môc ®Ých theo ®uæi trong ho¹t ®éng kinh tÕ vµ lîi nhuËn (lµ gi¸ trÞ kh«ng ngõng t¨ng lªn), quy ®Þnh sù ph©n bè c¸c nguån lùc vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt - kinh doanh kh¸c nhau, ®ång thêi ®Æt c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong mét cuéc c¹nh tranh quyÕt liÖt. Th«ng qua c¸c c«ng cô, chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, cïng víi viÖc sö dông c¸clùc l­îng kinh tÕ cña m×nh (kinh tÕ nhµ n­íc). Nhµ n­íc t¸c ®éng lªn mèi quan hÖ tæng cung - tæng cÇu thùc hiÖn sù ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nh­ vËy, c¬ chÕ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ lµ thÞ tr­êng ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ, Nhµ n­íc ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng vµ mèi quan hÖ Nhµ n­íc - thÞ tr­êng - c¸c chñ thÓ kinh tÕ lµ mèi quan hÖ h÷u c¬, thèng nhÊt 5. Më cöa héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi, trªn c¬ së gi÷ v÷ng ®éc lËp, tù chñ vµ toµn vÑn l·nh thæ cña quèc gia. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng ®i liÒn víi x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt x· héi. TiÕn tr×nh x· héi ho¸ trªn c¬ së ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng lµ kh«ng cã biªn giíi quèc gia vÒ ph­¬ng diÖn kinh tÕ. Mét trong nh÷ng ®Æc tr­ng quan träng cña kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i lµ viÖc më réng giao l­u kinh tÕ víi n­íc ngoµi. Xu h­íng quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ víi nh÷ng khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn vµ trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu trong thêi ®¹i cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn nay. TÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi, dï muèn hay kh«ng muèn, Ýt nhiÒu ®Òu bÞ l«i cuèn, thu hót vµo c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Tranh thñ thuËn lîi vµ c¬ héi, tr¸nh nguy c¬ tôt hËu xa h¬n vµ v­ît qua th¸ch thøc lµ yªu cÇu nhÊt thiÕt ph¶i thùc hiÖn. §Ó ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn cña kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i, ViÖt Nam kh«ng thÓ ®ãng cöa, khÐp kÝn nÒn kinh tÕ trong tr¹ng th¸i tù cung, tù cÊp, mµ ph¶i më cöa, héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Sù më cöa, héi nhËp ®­îc thùc hiÖn trªn ba néi dung chÝnh lµ: th­¬ng m¹i; ®Çu t­ vµ chuyÓn giao khoa häc - c«ng nghÖ. Tuy nhiªn, sù më cöa, héi nhËp kh«ng cã nghÜa lµ sù hoµ tan, ®¸nh mÊt m×nh, mµ ph¶i trªn c¬ së ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh vµ kh«ng ngõng n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, gi÷ v÷ng ®éc lËp, tù chñ vµ toµn vÑn l·nh thæ cña quèc gia. 6. T¨ng tr­ëng kinh tÕ g¾n liÒn víi c«ng b»ng x· héi. Ph¸t triÓn trong c«ng b»ng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷nglµ nh÷ng thuËt ng÷ phæ biÕn vµ lµ xu thÕ cña thêi ®¹i hiÖn nay. Ph¸t triÓn trong c«ng b»ng ®­îc hiÓulµ nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ph¶i b¶o ®¶m sù c«ng b»ng x· héi, lµ t¹o cho mäi tÇng líp nh©n d©n ®Òu cã c¬ héi tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ ®­îc h­ëng nh÷ng thµnh qu¶ t­¬ng xøng víi søc lùc, kh¶ n¨ng vµ trÝ tuÖ cña hä bá ra, lµ gi¶m kho¶ng c¸ch chªnh lÖch giµu nghÌogi÷a c¸c tÇng líp d©n c­ vµ gi÷a c¸c vïng. Kh¸c víi nhiÒu n­íc, chóng ta ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ng chñ tr­¬ng b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi, thùc hiÖn sù thèng nhÊt gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi trong tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ ë n­íc ta. Tuy nhiªn, còng cÇn nhÊn m¹nh r»ng, sù b¶o ®¶m c«ng b»ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta hoµn toµn xa l¹ vµ kh¸c h¼n vÒ chÊt víi chñ nghÜa b×nh qu©n, cµo b»ng thu nhËp vµ "chia ®Òu sù ®ãi nghÌo" cho mäi ng­êi. Møc ®é b¶o ®¶m sù c«ng b½ng x· héi phô thuéc rÊt lín vµo sù ph¸t triÓn, kh¶ n¨ng vµ søc m¹nh kinh tÕ cña quèc gia. V× vËy, nÕu qu¸ nhÊn m¹nh tíi sù c«ng b»ng x· héi trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ cßn kÐm ph¸t triÓn, ng©n s¸ch cßn eo hÑp, th× ch¾c ch¾n sÏ lµm triÖt tiªu ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc. 7. Gi¶i quyÕt mèi quan hÖ lao ®éng vµ t­ b¶n th«ng qua ph©n phèi thu nhËp trong kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN. ViÖc gi¶i quyÕt mèi quan hÖ trªn ®­îc thùc hiÖn theo kÕt qu¶ lao ®éng lµ chñ yÕu, kÕt hîp víi mét phÇn theo vèn vµ tµi s¶n. §©y lµ ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong CNTB víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta. Trong mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng vµ t­ b¶n (vèn), gi÷a lao ®éng sèng vµ lao ®éng qu¸ khø (lao ®éng ®· ®­îc vËt ho¸), CNTB coi träng nh©n tè t­ b¶n, nh©n tè lao ®éng qu¸ khø ®­îc tÝch luü. Bëi vËy, trong ph©n phèi thu nhËp, ph©n phèi thµnh qu¶ lao ®éng, CNTB nhÊn m¹nh ®Õn nh©n tè t­ b¶n (vèn) h¬n lµ nh©n tè lao ®éng (lao ®éng sèng), nhÊn m¹nh ®Õn yÕu tè tÝch luü - ®Çu t­ h¬n lµ yÕu tè tiÒn l­¬ng - thu nhËp cña ng­êi lao ®éng. Ng­îc l¹i CNXH ®Æt con ng­êi ë vÞ trÝ trung t©m cña sù ph¸t triÓn. Cho nªn, trong ph©n phèi thu nhËp vµ thµnh qu¶ lao ®éng cña x· héi, CNXH nhÊn m¹nh ®Õn nh©n tè lao ®éng (lao ®éng sèng) vµ yÕu tè tiÒn l­¬ng - thu nhËp cña ng­êi lao ®éng. Tuy nhiªn, trong khi nhÊn m¹nh ®Õn yÕu tè lao ®éng, ®Õn n©ng cao thu nhËp vµ tiªu dïng cña ng­êi lao ®éng, chóng ta kh«ng thÓ kh«ng coi träng ®Õn vai trß cña yÕu tè vèn, ®Õn t¨ng c­êng tÝch luü vµ ®Çu t­ (c¶ nhµ n­íc vµ t­ nh©n) vµ ®Õn mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a t­ b¶n ( vèn) vµ lao ®éng. V× vËy, thu nhËp theo vèn vµ tµi s¶n kinh doanh giê ®©y ®· trë thµnh ®iÒu b×nh th­êng. ChØ cã trªn c¬ së ®ã míi gia t¨ng sè ng­êi giµu cã trong x· héi. T¨ng sè ng­êi cã thu nhËp cao ®ång thêi gi¶m sè ng­êi cã thu nhËp thÊp trong x· héi vµ thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch chªnh lÖch giµu - nghÌo võa lµ môc tiªu, võa lµ néi dung quan träng cña chÝnh s¸ch thu nhËp vµ chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt thu nhËp cña Nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta. Tãm l¹i, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta ph¶i lµ "qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n giµu, n­íc m¹nh, tiÕn lªn hiÖn ®¹i trong mét x· héi nh©n d©n lµm chñ, nh©n ¸i, cã v¨n ho¸, cã kû c­¬ng, xo¸ bá ¸p bøc, bÊt c«ng, t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ng­êi cã cuéc sèng Êm no, tù do, h¹nh phóc". III. C¸c gi¶i ph¸p ®Ó x©y dùng ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt nam hiªn nay. 1. X¸c ®Þnh môc tiªu, chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh tÕ - x· héi n­íc ta vµ bèi c¶nh quèc tÕ hiÖn nay Bèi c¶nh quèc tÕ hiÖn nay ®ang ®øng tr­íc nh÷ng diÔn biÕn míi. Xu thÕ th­¬ng m¹i ho¸ toµn cÇu cïng víi xu thÕ hoµ b×nh, æn ®Þnh, c¶i c¸ch vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Ó ph¸t triÓn... ®anglµ sù lùa chän cña c¸c quèc gia ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. §Ó cã c¬ së ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch ®óng vµ chØ ®¹o cã hiÖu qu¶ cÇn tiÕp tôc cô thÓ ho¸ m« h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa nh»m thùc hiÖn môc ®Ých t¨ng c­êng cao vµ bÒn v÷ng trªn mét sè lÜnh vùc sau ®©y: Mét lµ, quan hÖ gi÷a c¸c ®Þnh h­íng ph¸t triÓn dùa vµo viÖc xuÊt khÈu tµi nguyªn th« hoÆc s¬ chÕ, dùa vµo c¸c nguån lùc bªn trong, tù lùc c¸nh sinh vµ thay thÕ nhËp khÈu... víi yÕu tè bªn ngoµi. Hai lµ, quan hÖ gi÷a tËp trung vµo nh÷ng ngµnh vµ vïng träng ®iÓm ®ångthêi ph¸t triÓn c¸c vïng trong c¶ n­íc, trong giai ®o¹n tr­íc m¾t cÇn ­u tiªn ngµnh vµ vïng träng ®iÓm nh»m ®¹t hiÖu qu¶ ®Çu t­ cao vµ thu håi vèn nhanh. Ba lµ, quan hÖ gi÷a x©y dùng c¸c c«ng tr×nh quy m« lín, quy m« võa vµ nhá trong ®iÒu kiÖn tæng sè vèn cã h¹n. Bèn lµ, quan hÖ gi÷a ph¸t triÓn c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ c«ng nghÖ trung gian, xö lý tho¶ ®¸ng nh÷ng vÊn ®Ò së h÷u trÝ tuÖ, vai trß cña th«ng tin qu¶n lý vµ chÊt x¸m trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i. N¨m lµ, Trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh cÇn tËp trung chó ý ®Õn n«ng nghiÖp trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. S¸u lµ, ®i ®«i víi viÖc x¸c ®Þnh chiÕn l­îc l©u dµi Nhµ n­íc ph¶i x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch cho tõng thêi kú. 2. T¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o t¨ng tr­ëng cao, bÒn v÷ng. HiÖn nay ë n­íc ta, GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi rÊt thÊp. Yªu cÇu chèng tôt hËu ®ang ®Æt ra cho ViÖt Nam ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò khã kh¨n phøc t¹p nµy. Ph¶i cã mét chiÕn l­îc t¨ng tr­ëng ®óng ®¾n, ®¶m b¶o t¨ng tr­ëng cao vµ æn ®Þnh trong mét thêi gian dµi. VÊn ®Ò cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Ó cã thÓ t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao vµ æn ®Þnh lµ ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiªnj vÒ gi¶i quyÕt c¸c mèi liªn hÖ trong qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng. Nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ c¸c mèi quan hÖ nµy lµ: a. VÒ vèn: Muèn cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao trong ®iÒu kiÖn n­íc ta ®ßi hái ph¶i cã mét nguån vèn lín. ®Ó cã vèn ®Çu t­ trong n­íc cÇn ph¶i: - Cã chÝnh s¸ch tiÕt kiÖm trong c¶ n­íc, coi tiÕt kiÖm lµ quèc s¸ch thùc hiÖn tiÕt kiÖm trong c¶ s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. KhuyÕn khÝch tiªu dïng phï hîp víi kh¶ n¨ng cña nÒn kinh tÕ. - §èi víi vèn ®i vay cña n­íc ngoµi ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo ViÖt Nam- cÇn kÕt hîp chÆn chÏ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp khi x©y dùng c¸c dù ¸n ®Ó thu hót vèn níc ngoµi. T¨ng c­êng x©y dùng c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi. b. VÒ c«ng nghÖ: - Ph¶i ®¶m b¶o n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ, n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng ghÖ cña ®Êt n­íc. Ph¶i g¾n chÆt qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt víi s¶n xuÊt kinh doanh. - Thùc hiÖn chuyÓn giao c«ng nghÖ ®èi víi mäi thµnh phÇn kinh tÕ, ®¶m b¶o cã ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ võa tiªn tiÕn l¹i phï hîp víi yªu cÇu tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. - ChuyÓn giao c«ng nghÖ ph¶i g¾n víi b¶o vÖ m«i tr­êng. c. VÒ lao ®éng. - §¶m b¶o cho mäi ng­êi lao ®éng cã viÖc lµm. - T¨ng c­êng ®Çu t­ cho gi¸o dôc, ®µo t¹o. - N©ng cao kû luËt lao ®éng trong c«ng nh©n. d. Gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr­ëng vµ l¹m ph¸t. e. Gi¶i quyÕt quan hÖ t¨ng tr­ëng vµ ph©n phèi thu nhËp. f. Gi¶i quyÕt quan hÖ t¨ng tr­ëng vµ vÊn ®Ò m«i tr­êng g. Gi¶i quyÕt quan hÖ t¨ng tr­ëng vµ vÊn ®Ò d©n sè. h. Gi¶i quyÕt quan hÖ t¨ng tr­ëng vµ thÞ tr­êng. 3. §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc. §Ó ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao vµ l©u, bÒn trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ t­ nh©n ë n­íc ta cßn rÊt nhá bÐ, biÖn ph¸p quan träng cña Nhµ n­íc lµ ph¶i ®æi míi m¹nh mÏ c¬ chÕ qu¶n lý vµ s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc. - ViÖc tæ chøc l¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc, tr­íc hÕt cÇn ph¶i dùa trªn hai tiªu thøc c¬ b¶n lµ: tÝnh chiÕn l­îc vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh cô thÓ c¸cc ngµnh, c¸c lÜnh vùc doanh nghiÖp Nhµ n­íc cÇn tËp trung vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn. - VÒ c¬ chÕ qu¶n lý vµ chÝnh s¸ch, tr­íc hÕt cÇn x¸c ®Þnh c¸c quyÒn ®¹i diÖn së h÷u hîp ph¸p vµ ®Þa vÞ ph¸p lý cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, lµm râ c¸c quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp víi Nhµ n­íc, gi÷a doanh nghiÖp víi c¸c ®èi t¸c trong ho¹t ®éng kinh doanh. - Tæ chøc l¹i c¬ cÊu qu¶n lý néi bé doanh nghiÖp Nhµ n­íc, h×nh thµnh c¸c héi ®ång cæ ®«ng, héi ®ång qu¶n trÞ, héi ®ång gi¸m s¸t, ban gi¸m ®èc ®iÒu hµnh. 4. X©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt hoµn chØnh, ®ång bé. N­íc ta phÊn ®Êu trong vµi n¨m tíi cã ®ñ c¸c ®¹o luËt ®Ó ®iÒu chØnh c¸c lÜnh vùc vÒ ho¹t ®éng kinh tÕ vµ qu¶n lý kinh tÕ, vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n­íc. Chóng ta cÇn bæ xung vµ hoµn thiÖn c¸c lÜnh vùc sau: - Trong viÖc sö dông chuyÓn nh­îng, cho thuª ®Êt, thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n, thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng chøng kho¸n. - Bæ sung ®iÒu chØnh bé luËt thuÕ tr¸nh trång chÐo ph©n t¸n theo h­íng më réng diÖn thu thÕ nh­ng gi¶m møc thu nh»m khuyÕn khÝch tÝch cùc, tù gi¸c ®ãng gãp cña ng­êi s¶n xuÊt kinh doanh. - KhuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. Söa ®æi bæ xung luËt c«ng lý, luËt doanh nghiÖp t­ nh©n, luËt kiÓm so¸t ®éc quyÒn vµ c¹nh tranh. X©y dùng bé luËt th­¬ng m¹i, luËt ng©n s¸ch, luËt hµnh chÝnh Nhµ n­íc, c¸c hiÖp ®Þnh ®a ph­¬ng vµ song ph­¬ng. - N©ng cao hiÖu lùc thi hµnh ph¸p luËt, hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c c¬ quan thi hµnh ph¸p luËt. X©y dùng Nhµ n­íc ph¸p quyÒn vµ qu¶n lý b»ng ph¸p luËt. - X¸c ®Þnh râ thÈm quyÒn, tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n nhÊt lµ ng­êi l·nh ®¹o chñ chèt trong mçi c¬ quan, tæ chøc ®èi víi viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt trong ph¹m vi c¬ quan, tæ chøc cña m×nh. 5. C¶i c¸ch hµnh chÝnh g¾n liÒn víi ®æi míi kinh tÕ. §©y l._.