Nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần theo định hướng Xã hội chủ nghĩa ở nước ta - Thực trạng & Một số giải pháp

PhÇn më ®Çu Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, loµi ng­êi kh«ng ngõng t×m kiÕm nh÷ng m« h×nh thÓ chÕ kinh tÕ thÝch hîp ®Ò ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cao. Mét trong nh÷ng m« h×nh thÓ chÕ kinh tÕ nh­ thÕ lµ m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ nÊc thang ph¸t triÓn cao h¬n kinh tÕ hµng ho¸, khi mµ c¸c yÕu tè “®Çu vµo” vµ “®Çu ra” cña s¶n xuÊt ®Òu ®­îc thùc hiÖn th«ng qua thÞ tr­êng. Sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt hµng ho¸ lµm cho ph©n c«ng lao ®éng x· héi ngµy cµng s©u s¾c, chuyªn m«n ho¸, hiÖp t¸c ho¸ ngµy cµng t¨ng, mèi liªn hÖ gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng ngµy cµng chÆt chÏ. H¬n n÷a, nh÷ng nhµ s¶n xuÊt kinh doanh muèn chiÕm ®­îc ­u thÕ trªn thÞ tr­êng ph¶i n¨ng ®éng, nh¹y bÐn, kh«ng ngõng c¶i tiÕn kü thuËt vµ hoÞp lý ho¸ s¶n xuÊt. Tõ ®ã lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ víi quy m« lín sÏ thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt, më réng giao l­u kinh tÕ ë trong n­íc vµ n­íc ngoµi, héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi. ViÖt Nam ®ang trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn t­ b¶n chñ nghÜa nªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn yÕu kÐm, l¹c hËu, kh¶ n¨ng c¹nh tranh h¹n chÕ. Trong khi ®ã, thÞ tr­êng thÕ giíi vµ khu vùc ®· ®­îc ph©n chia bëi hÇu hÕt c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ ph©n phèi lín. Ngay c¶ thÞ tr­êng néi ®Þa cïng chÞu sù ph©n chia nµy. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tÕ cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi, ®Ó æn ®Þnh kinh tÕ trong n­íc vµ héi nhËp quèc tÕ ta ph¶i x©y dùng mét nÒn kinh tÕ míi, mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u. Ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng cã vai trß rÊt quan träng, ®èi víi n­íc ta muèn chuyÓn tõ s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín x· héi chñ nghÜa th× ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Qua ®©y em xin chän ®Ò tµi: “NÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta - Thùc tr¹ng vµ mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n” Do tr×nh ®é vµ hiÓu biÕt cßn nhiÒu chÕ nªn trong qu¸ tr×nh lµm ®Ò ¸n kh«ng thÓ tr¸nh khái thiÕt sãt. Em rÊt mong ®­îc sù chØ b¶o cña c¸c thÇy. Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n thÇy gi¸o ®· h­íng dÉn em hoµn thµnh tiÓu luËn nµy. I/ C¬ së lý luËn cña viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH nãi chung. 1. Lý luËn cña chñ nghÜa Mac- Lªnin vÒ sù ph¸t sinh ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt hµng ho¸. 1.1. Sù ra ®êi cña s¶n xuÊt hµng ho¸. * Qu¸ tr×nh chuyÓn tõ s¶n xuÊt tù cung tù cÊp lªn s¶n xuÊt hµng ho¸ s¶n xuÊt tù cung tù cÊp lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ ®Çu tiªn mµ loµi ng­êi sö dông ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Ó s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo, s¶n xuÊt cho ai. S¶n xuÊt t­ cung tù cÊp lµ kiÓu tæ chøc s¶n xuÊt mµ trong ®ã s¶n phÈm cña ng­êi lao ®éng lµm ra ®­îc dïng ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng cña néi bé tõng hé gia ®×nh, tõng c«ng x· hay tõng c¸ nh©n riªng lÎ. S¶n xuÊt tù cung tù cÊp cßn ®­îc gäi lµ s¶n xuÊt tù cÊp tù tóc hoÆc kinh tÕ tù nhiªn. §©y lµ kiÓu tæ chøc s¶n xuÊt khÐp kÝn nªn nã th­êng g¾n víi sù b¶o thñ, tr× trÖ, nhu cÇu thÊp, kü thuËt th« s¬ l¹c hËu. NÒn kinh tÕ tù nhiªn tån t¹i ë c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn thÊp cña x· héi (c«ng x· nguyªn thñy, n« lÖ, phong kiÕn). ë ViÖt Nam hiÖn nay, kinh tÕ tù nhiªn vÉn cßn tån t¹i ë vïng s©u, vïng xa, vïng nói phÝa B¾c, T©y Nguyªn, ®ång bµo d©n téc thiÓu sè. Tuy nhiªn, khi lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn cao, ph©n c«ng lao ®éng ®­îc më réng th× dÇn dÇn xuÊt hiÖn trao ®æi hµng ho¸. Khi trao ®æi hµng ho¸ trë thµnh môc ®Ých th­êng xuyªn cña s¶n xuÊt th× s¶n xuÊt hµng ho¸ ra ®êi. * S¶n xuÊt hµng ho¸. S¶n xuÊt hµng ho¸ lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ mµ ë ®ã s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra ®Ó b¸n trªn thÞ tr­êng. Trong kiÓu tæ chøc kinh tÕ nµy, toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph©n phèi - trao ®æi - tiªu dïng; s¶n xuÊt ra c¸i g×, nh­ thÕ nµo vµ cho ai ®Òu th«ng qua viÖc mua b¸n, th«ng qua hÖ thèng thÞ tr­êng vµ do thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh. C¬ së kinh tÕ - x· héi cña sù ra ®êi vµ tån t¹i cña s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ sù t¸ch biÖt vÒ kinh tÕ gi÷a ng­êi s¶n xuÊt nµy vµ ng­êi s¶n xuÊt kh¸c do c¸c quan hÖ së h÷u kh¸c nhau vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt quy ®Þnh. Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ viÖc ph©n chia ng­êi s¶n xuÊt vµo c¸c ngµnh nghÒ kh¸c nhau cña x· héi. HoÆc nãi c¸ch kh¸c ®ã lµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt. Do ph©n c«ng lao ®éng, x· héi nªn mçi ng­êi chØ s¶n xuÊt mét hay mét vµi s¶n phÈm nhÊt ®Þnh. Song, nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña mäi ng­êi ®Òu cÇn cã nhiÒu lo¹i s¶n phÈm. V× vËy hä ®ßi hái ph¶i cã mèi liªn hÖ trao ®æi s¶n phÈm cho nhau, phô thuéc vµo nhau. Trong lÞch sö ®· diÔn ra 3 cuéc ph©n c«ng lín: + Ngµnh ch¨n nu«i t¸ch khái ngµnh trång trät. + Ngµnh thñ c«ng t¸ch ra khái ngµnh n«ng nghiÖp. + DÉn tíi xuÊt hiÖn ngµnh th­¬ng nghiÖp. Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ ®iÒu kiÖn cña s¶n xuÊt hµng ho¸. §iÒu kiÖn thø hai cña s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ sù t¸ch biÖt vÒ kinh tÕ gi÷a nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt do c¸c quan hÖ së h÷u kh¸c nhau vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt quy ®Þnh. Dùa vµo ®iÒu kiÖn nµy mµ ng­êi chñ t­ liÖu s¶n xuÊt cã quyÒn quyÕt ®Þnh viÖc sö dông t­ liÖu s¶n xuÊt vµnh÷ng s¶n phÈm do hä s¶n xuÊt ra. Nh­ vËy quan hÖ së h÷u kh¸c nhau vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt ®· chia rÏ ng­êi s¶n xuÊt, lµm hä t¸ch biÖt nhau vÒ mÆt kinh tÕ. Trong ®iÒu kiÖn ®ã ng­êi s¶n xuÊt nµy muèn sö dông s¶n phÈm cña ng­êi s¶n xuÊt kh¸c th× ph¶i trao ®æi s¶n phÈm lao ®éng cho nhau. S¶n phÈm lao ®éng trë thµnh hµng ho¸. Khi s¶n phÈm lao ®éng trë thµnh hµng ho¸ th× ng­êi s¶n xuÊt trë thµnh ng­êi s¶n hµng ho¸, lao ®éng cña ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸ võa cã tÝnh chÊt x· héi, võa cã tÝnh chÊt t­ nh©n, c¸ biÖt. TÝnh chÊt x· héi cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ thÓ hiÖn ë chç do ph©n c«ng lao ®éng x· héi nªn s¶n phÈm lao ®éng cña ng­êi nµy trë nªn cÇn thiÕt cho ng­êi kh¸c cÇn cho x· héi. Cßn tÝnh chÊt t­ nh©n c¸ biÖt thÓ hiÖn ë chç s¶n xuÊt ra c¸i g×, b»ng c«ng cô nµo, ph©n phèi cho ai lµ c«ng viÖc c¸ nh©n cña chñ së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, do hä ®Þnh ®o¹t. TÝnh chÊt x· héi cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ chØ ®­îc thõa nhËn khi hä t×m ®­îc ng­êi mua trªn thÞ tr­êng vµ b¸n ®­îc hµng ho¸ do hä s¶n xuÊt ra. V× vËy, lao ®éng cña ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸ bao hµm sù thèng nhÊt gi÷a hai mÆt ®èi lËp lµ tÝnh chÊt x· héi vµ tÝnh chÊt c¸ nh©n, c¸ biÖt cña lao ®éng. M©u thuÉn gi÷a tÝnh chÊt x· héi vµ tÝnh chÊt t­ nh©n, c¸ biÖt cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ m©u thuÉn c¬ b¶n cña s¶n xuÊt hµng ho¸. §èi víi mçi hµng ho¸ m©u thuÉn ®ã ®­îc gi¶i quyÕt trªn thÞ tr­êng. §ång thêi nã ®­îc t¸i t¹o th­êng xuyªn víi t­ c¸ch lµ m©u thuÉn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nãi chung. ChÝnh m©u thuÉn nµy lµ c¬ së cña khñng ho¶ng kinh tÕ s¶n xuÊt thõa. S¶n xuÊt hµng ho¸ ra ®êi vµ ph¸t triÓn lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö l©u dµi. §Çu tiªn lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n dùa trªn kü thuËt thñ c«ng vµ l¹c hËu. Nh­ng khi lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn cao h¬n, s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n chuyÓn thµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ quy m« lín. Qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn nµy diÔn ra trong thêi kú qu¸ ®é tõ x· héi phong kiÕn sang x· héi t­ b¶n. * ThÞ tr­êng vµ c¬ chÕ thÞ tr­êng. Ngµy nay s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ - x· héi phæ biÕn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét quèc gia. S¶n xuÊt hµng ho¸ lu«n g¾n chÆt víi thÞ tr­êng. VËy thÞ tr­êng lµ g×? ThÞ tr­êng lµ mét lÜnh vùc trao ®æi hµng ho¸ mµ trong ®ã c¸c chñ thÓ kinh tÕ th­êng c¹nh tranh víi nhau ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶ vµ sè l­îng hµng ho¸ lµm ra. ThÞ tr­êng th­êng ®­îc g¾n víi mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh nh­ chî, cöa hµng, v¨n phßng giao dÞch... thÞ tr­êng ho¹t ®éng dùa trªn nguyªn t¾c hoµn toµn tù do: thuËn mua võa b¸n. Hµng ho¸ b¸n trªn thÞ tr­êng chia lµm hai lo¹i t­¬ng øng víi hai lo¹i thÞ tr­êng: ThÞ tr­êng ®Çu vµo cña s¶n xuÊt bao gåm m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn liÖu, søc lao ®éng... ThÞ tr­êng ®Çu ra bao gåm: l­¬ng thùc, thùc phÈm vµ nh÷ng mÆt hµng tiªu dïng thiÕt yÕu. C¬ chÕ thÞ tr­êng lµ mét h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ trong ®ã c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ ®­îc gi¶i quyÕt th«ng qua thÞ tr­êng (mua b¸n vµ trao ®æi hµng ho¸), c¬ chÕ thÞ tr­êng hoµn toµn ®èi lËp víi nÒn kinh tÕ tù nhiªn. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng th­êng t¸c ®éng lÉn nhau ®Ó gi¶i quyÕt 3 vÊn ®Ò trung t©m cña mét tæ chøc kinh tÕ: s¶n xuÊt ra c¸i g×, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo vµ s¶n xuÊt cho ai. Trong thÞ tr­êng cã 3 yÕu tè chÝnh: hµng ho¸, tiÒn tÖ, ng­êi mua b¸n. §éng lùc ho¹t ®éng cña con ng­êi trong c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ lîi nhuËn, nã bÞ chi phèi bëi mét sè quy luËt nh­: quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung cÇu, quy luËt l­u th«ng tiÒn tÖ. * ¦u thÕ cña s¶n xuÊt hµng ho¸. Thø nhÊt, sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt hµng ho¸ lµm cho ph©n c«ng lao ®éng x· héi ngµy cµng s©u s¾c, chuyªn m«n ho¸, hiÖp t¸c ho¸ ngµy cµng t¨ng,mèi liªn hÖ gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng ngµy cµng chÆt chÏ. Tõ ®ã, nã xo¸ bá tÝnh tù cÊp tù tóc, b¶o thñ tr× trÖ cña nÒn kinh tÕ, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt vµ lao ®éng. Thø hai, tÝnh c¸ch biÖt kinh tÕ ®ßi hái ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¶i n¨ng ®éng trong s¶n xuÊt, kinh doanh ®Ó s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸. Muèn vËy, hä ph¶i ra søc c¶i tiÕn kü thuËt, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l­îng, c¶i tiÕn quy c¸ch, mÉu m· hµng ho¸, tæ chøc tèt qu¸ tr×nh tiªu thô... Tõ ®ã lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Thø ba, s¶n xuÊt hµng ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn, víi quy m« ngµy cµng lín lµm cho hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi víi x· héi ngµy cµng cao vµ ­u thÕ cña nã so víi s¶n xuÊt nhá ngµy cµng t¨ng lªn vÒ quy m«, tr×nh ®é kü thuËt vµ kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu s¶n xuÊt hµng ho¸ quy m« lín gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt, më réng giao l­u kinh tÕ ë trong n­íc vµ n­íc ngoµi, héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Víi nh÷ng t¸c dông kÓ trªn, hiÖn nay trªn thÕ giíi cã rÊt nhiÒu n­íc (trong ®ã cã ViÖt Nam) ®· vµ ®ang tËp trung cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸. 1.2. Hµng ho¸. Hµng ho¸ lµ mét vËt phÈm cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu nµo ®ã cña con ng­êi vµ ®­îc vµ ®­îc s¶n xuÊt ra ®Ó b¸n. Hµng ho¸ cã hai thuéc tÝnh lµ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. Trong ®ã gi¸ trÞ sö dông lµ thuéc tÝnh tù nhiªn, cßn gi¸ trÞ lµ thuéc tÝnh x· héi cña hµng ho¸. Hai thuéc tÝnh nµy lµ hai mÆt ®èi lÆp cïng tån t¹i trong hµng ho¸. Còng tõ hai thuéc tÝnh Êy mµ lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ mang tÝnh hai mÆt: lao ®éng cô thÓ vµ lao ®éng trõu t­îng. * Gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. Gi¸ trÞ sö dông lµ nh÷ng c«ng dông kh¸c nhau cña vËt phÈm do thuéc tÝnh tù nhiªn cña nã mang l¹i. Gi¸ trÞ tù sö dông cña vËt phÈm ®­îc thÓ hiÖn ra khi ta mang tiªu dïng chóng. Khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn dÇn dÇn ng­êi ta t×m thÊy thªm ®­îc nhiÒu thuéc tÝnh cã Ých. Gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ rÊt phong phó, võa tho¶ m·n nhu cÇu vÒ vËt chÊt, cña tho¶ m·n nhu cÇu vÒ mÆt tinh thÇn. Nã lµ mét ph¹m trï vÜnh viÔn nh­ng trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ gi¸ trÞ sö dông ®ång thêi lµ vËt mang tÝnh gi¸ trÞ trao ®æi. Gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ mét ph¹m trï rÊt trõu t­îng v× nã lµ thuéc tÝnh x· héi cña hµng ho¸ vµ muèn hiÓu ®­îc gi¸ trÞ hµng ho¸ ta ph¶i xuÊt ph¸t tõ viÖc nghiªn gi¸ trÞ trao ®æi. Gi¸ trÞ trao ®æi lµ quan hÖ tû lÖ vÒ l­îng mµ mét gi¸ trÞ tù sö dông nµy trao ®æi víi mét gi¸ trÞ tù sö dông kh¸c. VÝ dô nh­ 1 R×u= 20 kg thãc Hai hµng ho¸ cã cßng dông kh¸c nhau mµ ®­îc ®em ra trao ®æi víi nhau lµ do chóng cã mét thuéc tÝnh chung duy nhÊt, chóng ®Òu lµ s¶n phÈm cña lao ®éng cña con ng­êi. ViÖc trao ®æi hµng ho¸ chÝnh lµ viÖc trao ®æi lao ®éng cña ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸ ®­îc kÕt tinh trong hµng ho¸. Th«ng qua trao ®æi chóng ta ph¸t hiÖn ra thuéc tÝnh thø hai cña hµng ho¸, ®ã lµ gi¸ trÞ. VËy thùc thÓ cña gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ lao ®éng cña ng­êi s¶n xuÊt kÕt tinh trong hµng ho¸. * TÝnh hai mÆt cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸. Lao ®éng cô thÓ: lµ lao ®éng ®­îc tiÕn hµnh d­íi mét h×nh thøc nhÊt ®Þnh, cã môc ®Ých, ph­¬ng ph¸p ho¹t ®éng, ®èi t­îng vµ kÕt qu¶ riªng biÖt. Mçi lo¹i lao ®éng cô thÓ t¹o ra mét gi¸ trÞ sö dông nhÊt ®Þnh cã bao nhiªu lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ th× cã bÊy nhiªu lo¹i lao ®éng cô thÓ kh¸c nhau. C¸c lo¹i lao ®éng ®ã hîp thµnh hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng ë tõng quèc gia. X· héi cµng ph¸t triÓn th× ph©n c«ng lao ®éng cµng cao, lao ®éng cô thÓ lµ ph¹m trï vÜnh viÔn nã t¹o ra gi¸ trÞ sö dông cho hµng ho¸. Lao ®éng trõu t­îng: §ã lµ sù hao phÝ lao ®éng nãi chung cña ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸ (hao phÝ søc thÇn kinh vµ søc c¬ b¾p). Khi cã nh÷ng lao ®éng nµo s¶n xuÊt ra hµng ho¸ th× míi quy thµnh lao ®éng trõu t­îng. Kh«ng ph¶i cã hai thø lao ®éng cïng kÕt tinh trong hµng ho¸ mµ lµ lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ mang tÝnh hai mÆt. * Thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt. Thêi gian lao ®éng x· cÇn thiÕt lµ thêi gian cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt trung b×nh x· héi víi mét tr×nh ®é thµnh th¹o trung b×nh, c­êng ®é lao ®éng trung b×nh cña ng­êi s¶n xuÊt. Th«ng th­êng thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra mét hµng ho¸ cã xu h­íng nghiªng vÒ thêi gian lao ®éng c¸ biÖt cña nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt mµ hä cung cÊp ph©n bãn mét lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã trªn thÞ tr­êng. Hai nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt lµ n¨ng suÊt lao ®éng vµ c­¬ng ®é lao ®éng. N¨ng suÊt lao ®éng lµ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña ng­êi lao ®éng hay søc s¶n xuÊt cña lao ®éng. Luång gi¸ trÞ cña hµng ho¸ thay ®æi tû lÖ nghÞch víi n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. C­êng ®é lao ®éng: Lµ møc ®é tiªu hao vÒ lao ®éng trong mét ®¬n vÞ thêi gian. Nã cho biÕt møc ®é khÈn tr­¬ng cña lao ®éng. * Lao ®éng gi¶n ®¬n vµ lao ®éng phøc t¹p. Lao ®éng gi¶n ®¬n lµ sù tiªu hao søclùc gi¶n ®¬n mµ bÊt kú mét ng­êi b×nh th­êng nµo, kh«ng cÇn biÕt ®Õn tµi nghÖ ®Æc biÖt ®Òu cã thÓ tiÕn hµnh ®­îc ®Ó lµm ra hµng ho¸. Lao ®éng phøc t¹p lµ lo¹i lao ®éng ph¶i ®ßi hái ®µo t¹o tû mØ, c«ng phu vµ cã sù khÐo lÐo, tµi nghÖ, ph¶i cã sù tÝch luü lao ®éng. Trong cïng mét ®¬n vÞ thêi gian, lao ®éng phøc t¹p s¸ng t¹o ra nhiÒu gi¸ trÞ h¬n lao ®éng gi¶n ®¬n. V× vËy ta cÇn lao ®éng phøc t¹p lµ béi sè cña lao ®éng gi¶n ®¬n. L­îng gi¸ trÞ cña hµng ho¸ ®­îc ®o b»ng thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt. 1.3. Kinh tÕ hµng ho¸. Kinh tÕ hµng ho¸ lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi mµ trong ®ã h×nh th¸i phæ biÕn cña s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®Ó b¸n ®Ó trao ®æi trªn thÞ tr­êng. Kinh tÕ hµng ho¸ ®èi lËp víi kinh tÕ tù nhiªn vµ kinh tÕ chØ huy. Khi s¶n xuÊt hµng ho¸, l­îng s¶n phÈm hµng ho¸ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng ngµy cµng dåi dµo, phong phó, thÞ tr­êng ®­îc më réng, kh¸i niÖm thÞ tr­êng ®­îc hiÓu ngµy ®Çy ®ñ h¬n. §ã lµ lÜnh vùc trao ®æi hµng ho¸ th«ng qua tiÒn tÖ lµm m«i giíi. ë ®©y ng­êi mua vµ ng­êi b¸n t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶ vµ sè l­îng hµng ho¸ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng. §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ë n­íc ta, cÇn ®Èy m¹nh vµ chó träng ph¸t triÓn c¸c lo¹i thÞ tr­êng. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi ë n­íc ta cÇn ph¶i tõng b­íc h×nh thµnh thÞ tr­êng thèng nhÊt vµ th«ng suèt c¶ n­íc. Tõng b­íc h×nh thµnh vµ më réng ®ång bé thÞ tr­êng hµng tiªu dïng, t­ liÖu san¶ xuÊt, dÞch vô, thÞ tr­êng vèn lµ tiÒn tÖ... CÇn ph¶i më réng giao l­u hµng ho¸, ph¸t triÓn thÞ tr­êng trong n­íc, chó träng n«ng th«n, miÒn nói, xo¸ bá triÖt ®Ó mäi h×nh thøc chia c¾t thÞ tr­êng theo ®Þa giíi hµnh chÝnh. §ång thêi g¾n thÞ tr­êng trong n­íc víi thÞ tr­êng quèc tÕ, gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu; cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch san¶ xuÊt néi ®Þa ®Ó ph¸t triÓn m¹nh mÏ thÞ tr­êng n­íc ta, héi nhËp víi thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. ë n­íc ta, kinh tÕ hµng ho¸ mµ §¶ng chñ tr­¬ng x©y dùng vµ ph¸t triÓn trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi lµ “nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc”. 2. Nh÷ng ­u ®iÓm cña kinh tÕ hµng ho¸. So víi kinh tÕ tù nhiªn, mét lo¹i h×nh kinh tÕ cßn in ®Ëm dÊu vÕt ë n­íc ta, kinh tÕ hµng ho¸ cã nh÷ng ­u thÕ s au. Mét lµ, thóc ®Èy qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt nhanh chãng, lµm cho sù ph©n c«ng lao ®éng, chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt cµng s©u s¾c, h×nh thµnh c¸c mèi liªn hÖ kinh tÕ vµ sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi s¶n xuÊt, t¹o tiÒn ®Ò cho sù hîp t¸c lao ®éng ngµy cµng chÆt chÏ. Hai lµ, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, buéc ng­êi s¶n xuÊt ph¶i n¨ng ®éng, lu«n c¶i tiÕn kü thuËt, tiÕt kiÖm, n©ng cao n©ng suÊt lao ®éng, c¶i tiÕn chÊt l­îng vµ h×nh thøc mÉu m· cho phï hîp víi nhu cÇu x· héi... KÕt qu¶ lµ thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, g¾n s¶n xuÊt víi thÞ tr­êng. Ba lµ, thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp chung s¶n xuÊt. Më réng giao l­u kinh tÕ trong n­íc vµ héi nhËp thÕ giíi. Cã t¸c dông lín trong viÖc tuyÓn chän c¸c doanh nghiÖp vµ cac c¸ nh©n qu¶n lý kinh doanh giái. Bèn lµ, gi¶i phãng c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ra khái sù trãi buéc cña nÒn s¶n xuÊt khÐp kÝn ®· tõng k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho viÖc tæ chøc vµ qu¶n lý mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao thùc hiÖn d­íi h×nh thøc quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ. C¬ chÕ thÞ tr­êng tù ®iÒu tiÕt kinh tÕ rÊt linh ho¹t, mÒm dÎo, uyÓn chuyÓn. T¹o m«i tr­êng kinh doanh vµ gia t¨ng ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi mµ thµnh tùu ®¹t ®­îc lµ ®­a n­íc ta ra khái thêi kú khñng kho¶ng vµ suy tho¸i kÐo dµi. Tuy nhiªn, kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr­êng còng cã nh÷ng khuyÕt tËt cña nã. trªn thÞ tr­êng ch­a ®ùng tÝnh tù ph¸t, chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè bÊt æn, mÊt c©n ®èi. V× ch¹y theo lîi nhuËn, c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh cã thÓ g©y nhiÒu hËu qu¶ sÊu, m«i tr­êng bÞ huû ho¹i, t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, ph¸ s¶n, thÊt nghiÖp, ph©n ho¸ x· cao, lîi Ých c«ng céng bÞ coi nhÑ, c¸c vÊn ®Ò c«ng b»ng x· héi kh«ng ®­îc b¶o ®¶m, tÖ n¹n x· héi t¨ng v.v... V× vËy, ®Ó ph¸t huy ­u thÕ, kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt cña nã, cÇn ph¶i t¨ng c­êng sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. 3. Sù tån t¹i kh¸ch quan cña kinh tÕ hµng ho¸ trong thêi kú qu¸ ®é Kinh tÕ hµng ho¸ ra ®êi vµ tån t¹i trong nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ x· héi, g¾n víi hai ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò: Sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm lao ®éng. ë n­íc ta hiÖn nay, nh÷ng ®iÒu kiÖn chug cña kinh tÕ hµng ho¸ vÉn cßn nªn sù tån t¹i cña kinh tÕ hµng ho¸ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Mét lµ, ph©n c«ng lao ®éng x· héi víi t­ c¸ch lµ c¬ së kinh tÕ cña s¶n xuÊt hµng ho¸ ch¼ng nh÷ng kh«ng mÊt ®i, tr¸i l¹i ngµy cµng ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u, xo¸ bá tÝnh tù cÊp tù tóc, ®Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. ë n­íc ta hiÖn nay ngµy cµng cã nhiÒu ngµnh nghÒ míi ra ®êi sèng ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã c¸c nghÒ cæ truyÒn cã tiÕng kh«ng chØ trong n­íc mµ c¶ trªn thÕ giíi tr­íc ®©y bÞ c¬ chÕ thÞ tr­êng cò lµm mai mét nay ®ang dÇn ®­îc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn. Trong néi bé tõng khu vùc, tõng ngµnh, ®Þa ph­¬ng, ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng chi tiÕt h¬n. §iÒu ®ã chøng tá tÝnh phong phó ®a d¹ng vµ chÊt l­îng cao h¬n cña s¶n phÈm lao ®éng ®­a ra trªn thÞ tr­êng. Sù chuyªn m«n ho¸, hîp t¸c ®· v­ît qua ph¹m vi quèc gia trë thµnh ph©n c«ng lao ®éng trªn ph¹m vi quèc tÕ. Hai lµ, ë n­íc ta ®ang tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, tr×nh ®é x· héi ho¸ gi÷a c¸c ngµnh, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh trong cïng mét thµnh phÇn kinh tÕ vÉn ch­a ®Òu nhau. Do vËy viÖc h¹ch to¸n kinh doanh, ph©n phèi vµ trao ®æi s¶n phÈm lao ®éng tÊt yÕu ph¶i th«ng qua h×nh th¸i hµng ho¸ - tiÒn tÖ ®Ó thùc hiÖn mèi quan hÖ kinh tÕ, ®¶m b¶o lîi Ých kinh tÕ gi÷a c¸c tæ chøc kinh tÕ thuéc c¸c thµnh phÇn víi nhau. NÕu xuÊt ph¸t tõ ý muèn chñ quan mµ thu hÑp hay c¶n trë qu¸ tr×nh tiÒn tÖ ho¸ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ trong giai ®o¹n lÞch sö hiÖn nay b»ng c¸c h×nh thøc kh¸c nhau sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc ta. Do vËy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Òu ph¶i tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng ho¸, gãp phÇn lµm d©n chñ ho¸ nÒn kinh tÕ, khai th¸c thÕ m¹nh cña thÞ tr­êng. Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ cßn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kh¸c, c¬ së h¹ tÇng vµ c¸c dÞch vô kÌm theo nh­: qu¶ng c¸o, t­ vÊn, ng©n hµng... Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ sÏ khuyÕn khÝch ®­îc viÖc øng dông khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng sè l­îng, chñng lo¹i vµ chÊt l­îng hµng ho¸ dÞch vô, thóc ®Èy tËp trung s¶n xuÊt, më réng giao l­u kinh tÕ gi÷a c¸c vïng trong n­íc vµ víi quèc tÕ. §èi víi n­íc ta hiÖn nay, muèn chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ cßn kÐm ph¸t triÓn nªn s¶n xuÊt lín XHCN th× kh«ng cßn con ®­êng nµo kh¸c lµ ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng. Bëi v× ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®­îc coi lµ chiÕc ®ßn xeo ®Ó x©y dùng CNXH, lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt. II/ TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë ViÖt Nam. 1. Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ do yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt. Thùc chÊt lµ viÖc chuyÓn tõ s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín. XuÊt ph¸t tõ quy luËt chung phæ biÕn - mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt (LLSX) vµ quan hÖ s¶n xuÊt (QHSX). ThËt vËy mçi thµnh phÇn kinh tÕ bao giê còng thÝch øng víi mét tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña LLSX, theo ®ã lùc l­îng s¶n xuÊt lµ néi dung vµ lu«n cã vai trß quyÕt ®Þnh víi QHSX vµ ®ång thêi víi thµnh phÇn kinh tÕ. ë n­íc ta hiÖn nay, do tÝnh ®a d¹ng vÒ tr×nh ®é cña LLSX nªn vÒ h×nh thøc QHSX vµ thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc ®a d¹ng ho¸ lµ tÊt yÕu. V× vËy, khi x¸c ®Þnh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cÇn ph¶i xem xÐt ®Õn tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é LLSX vµ tÊt nhiªn ph¶i xem xÐt trong tr¹ng th¸i ®éng Mét trong nh÷ng t­ t­ëng xuyªn suèt do héi nghÞ lÇn thø t­ ban chÊp hµnh trung ­¬ng (kho¸ VIII) nh»m cô thÓ ho¸ vµ thùc hiÖn thµnh c«ng nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi mµ ®¹i héi VIII cña §¶ng ®Ò ra ra lµ “¦u tiªn ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt ®i ®«i víi x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp theo ®Þnh h­íng XHCN” §©y lµ b­íc ph¸t triÓn míi trong t­ duy lý luËn cña §¶ng ta. Nã b¾t nguån tõ viÖctÊt yÕu ph¶i gi¶i phãng mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ b»ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Theo ®Þnh h­íng XHCN. XÐt tõ quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, th× lùc l­îng s¶n xuÊt lu«n lµ yÕu tè ®éng nhÊt, quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt x· héi. ChÝnh v× vËy, ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu c¬ b¶n trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020 §¶ng ®· x¸c ®Þnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc b»ng c¸ch ­u tiªn ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, thùc chÊt lµ viÖc chuyÓn tõ s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín. 2. Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ do ë ViÖt Nam tån t¹i nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¬ së kh¸ch quan cña sù tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn ®ã lµ do cßn nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. §¹i héi §¶ng VIII kh¼ng ®Þnh, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tån t¹i kh¸ch quan t­¬ng øng víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, trong giai ®o¹n lÞch sö hiÖn nay, ®ã lµ kinh tÕ Nhµ n­íc, kinh tÕ hîp t¸c, kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa vµ kinh tÕ t­ b¶n Nhµ n­íc. NÕu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong sù vËn ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng n­íc ta lµ nguån lùc tæng hîp to lín ®Ó ®­a nÒn kinh tÕ v­ît khái t×nh tr¹ng thÊp kÐm, ®­a nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn c¶ trong ®iÒu kiÖn ng©n s¸ch h¹n hÑp. §Ó cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÝch hîp cho tõng thêi kú ta ph¶i t×m hiÓu râ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®ang tån at¹i hiÖn nay. Thø nhÊt, thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc (TPKTNN) lµ nh÷ng ®¬n vÞ tæ chøc trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc phôc vô s¶n xuÊt, kinh doanh mµ toµn bé nguån lùc thuéc së h÷u Nhµ n­íc, hoÆc phÇn cña toµn Nhµ n­íc chiÓm tû lÖ khèng chÕ. Kinh tÕ Nhµ n­íc (KTNN) bao gåm c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc (DNNN) c¸c tµi s¶n thuéc së h÷u Nhµ n­íc, c¸c ngµnh kinh tÕ thuéc së h÷u Nhµ n­íc. C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc lµ bé phËn quan träng c¬ b¶n nhÊt cña kinh tÕ Nhµ n­íc. C¸c doanh nghiÖp nµy trùc tiÕp s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi. Ch¼ng h¹n nh­ nhµ m¸y thuû ®iÖn Hoµ B×nh c«ng ty gang thÐp Th¸i Nguyªn v.v... C¸c ngµnh kinh tÕ thuéc së h÷u Nhµ n­íc cung cÊp hµng ho¸ hay dÞch vô cho x· héi. Bao gåm hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng, b­u ®iÖn, hÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh, b¶o hiÓm (ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam, ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn, kho b¹c....). C¸c xÝ nghiÖp liªn doanh trong ®ã vèn Nhµ n­íc chiÕm tû lÖ khèng chÕ (51%). Nh­ng lùc l­îng vËt chÊt thuéc së h÷u Nhµ n­íc bao gåm: ®Êt ®ai, tµi nguyªn, ng©n hµng, tµi chÝnh, dù tr÷ quèc gia... C¸c doanh nghiÖp ë n­ícta ®­îc h×nh thµnh qua ba con ®­êng: - Nhµ n­íc ®Çu t­ vèn ®Ó x©y dùng míi hoµn thµnh ngay tõ ®©u - Nhµ n­íc cÊp vèn ®Ó liªn doanh víi c¸c ngµnh kh¸c. - Nhµ n­íc tiÕn hµnh viÖc ®ßi nî, quèc h÷u ho¸ c¸c xÝ nghiÖp t­ b¶n t­ nh©n. Ngoµi ra víi b¶n chÊt Nhµ n­íc XHCN, Nhµ n­íc x¸c ®Þnh ®Êt ®ai tµi nguyªn thiªn nhiªn, tµi chÝnh, ng©n hµng... do Nhµ n­íc n¾m gi÷, chi phèi ®Ó ®iÒu tiÕt, ®Þnh h­íng sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. KTNN thuéc së h÷u Nhµ n­íc, s¶n xu©t kinh doanh theo nguyªn t¾c h¹ch to¸n kinh tÕ, thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Theo chñ tr­¬ng cña §¶ng ta, KTNN cÇn tËp trung vµo nh÷ng ngµnh, lÜnh vùc träng yÕu nh­ kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi, hÖ thèng tµi chÝnh, Ng©n hµng, nh÷ng c¬ së nh­ gi¶i quyÕt kinh doanh, th­¬ng m¹i, dÞch vô quan träng, nh÷ng c¬ së kinh tÕ phôc vô an ninh quèc phßng vµ vÊn ®Ò x· héi, ®Ó ®¶m b¶o c©n ®èi lín, chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ vµ thùc hiÖn vai trß chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. TiÕp tôc ®æi míi vµ ph¸t triÓn KTNN ®Ó ®¶m b¶o nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi. Tr­íc hÕt cÇn hoµn thiÖn chÕ ®é chÝnh s¸ch, luËt ph¸p ®¶m b¶o doanh nghiÖp Nhµ n­íc thËt sù lµ mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng ho¸ cã t­ c¸ch ph¸p nh©n. Ph©n ®Þnh døt kho¸t quyÒn së h÷u Nhµ n­íc víi quyÒn ®¹i diÖn chñ së h÷u Nhµ n­íc; quyÒn së h÷u Nhµ n­íc víi quyÒn së dông, qu¶n lý v.v... Thø hai, thµnh phÇn kinh tÕ hîp t¸c lµ sù liªn kÕt kinh tÕ tù nguyÖn cña chñ thÓ kinh tÕ víi c¸c h×nh thøc ®a d¹ng, linh ho¹t, phï hîp víi nhu cÇu, kh¶ n¨ng vµ lîi Ých cña c¸c bªn tham gia, cã thÓ dÉn tíi hoÆc kh«ng dÉn tíi ph¸p nh©n. H×nh thøc tån t¹i cña kinh tÕ hîp t¸c lµ: Hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, hîp t¸c x· tiÓu thñ c«ng nghiÖp hîp t¸c x· mua b¸n, hîp t¸c x· tÝn dông. C¸c hîp t¸c x· ®­îc h×nh thµnh víi c¸c quy m« vµ gãc ®é kh¸c nhau, tuú vµo sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. ë ®©y ng­êi lao ®éng ®­îc tù do trong viÖc tham gia vµ rót lui khái hîp t¸c x·. Trong nh÷ng n¨m ®æi míi, kinh tÕ hîp t¸c x· cã nh÷ng biÕn ®æi c¬ b¶n: hé n«ng d©n ®­îc coi lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, ruéng ®Êt ®­îc giao sö dông l©u dµi. Thùc tÕ xuÊt hiÖn nh÷ng h×nh thøc hîp t¸c x· gi¶n ®¬n, tõng kh©u nh­ hîp t¸c x· cæ phÇn, hîp t¸c x· dÞch vô ®Çu vµo, ®Çu ra phôc vô cho kinh tÕ hé gia ®×nh, vµ kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn. Thø ba, thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n Nhµ n­íc (TPKTTBNN) lµ s¶n phÈm cña sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc, ®¬n vÞ kinh tÕ t­ b¶n trong vµ ngoµi n­íc. Thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc bao gåm tÊt c¶ c¸c h×nh thøc hîp t¸c, liªn doanh s¶n xuÊt kinh doanh gi÷a kinh tÕ Nhµ n­íc vµ kinh tÕ t­ b¶n trong vµ ngoµi n­íc, nh»m sö dông, khai th¸c ph¸t huy thÕ m¹nh cña mçi bªn tham gia, ®Æt d­íi sù kiÓm so¸t gióp ®ì cña Nhµ n­íc. Thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc cã vai trß quan träng trong viÖc huy ®éng vèn, kü thuËt c«ng nghÖ, kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lý cña c¸c Nhµ n­íc t­ b¶n. Lenin chØ râ “trong mét n­íc tiÓu n«ng... ph¶i ®i xuyªn qua chñ nghÜa t­ b¶n Nhµ n­íc, tiÕn lªn CNXH”. Nhµ n­íc cÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt víi c¸c tæ chøc vµ c«ng ty t­ b¶n n­íc ngoµi, n©ng dÇn tû lÖ ®Çu t­ cña phÝa ViÖt Nam. §ång thêi ¸p dông nhiÒu ph­¬ng thøc gãp vèn kinh doanh gi÷a nhµ n­íc víi c¸c nhµ kinh doanh t­ nh©n trong n­íc d­íi nhiÒu h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, nh»m t¹o thÕ vµ lùc míi cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¸t triÓn, t¨ng søc c¹nh tranh vµ hîp t¸c bªn ngoµi. Thø t­, thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ (TPKTCT): lµ thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh dùa vµo kinh nghiÖm cña b¶n th©n lµ chÝnh. Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ cña n«ng d©n, thî thñ c«ng, nh÷ng ng­êi bu«n b¸n, dÞch vô c¸ thÓ. Së h÷u cña thµnh phÇn kinh tÕ nµy lµ së h÷u t­ nh©n, s¶n xuÊt kinh doanh ph©n t¸n, manh món, tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ thñ c«ng, môc ®Ých kinh doanh chñ yÕu nu«i sèng m×nh, cßn tiÓu chñ, b¶n th©n võa lao ®éng trùc tiÕp võa thuª mét sè c«ng nh©n. ThÕ m¹nh cña TPKTCT lµ ph¸t huy nhanh, cã hiÖu qu¶, tiÒn vèn, søc lao ®éng, tay nghÒ, s¶n phÈm truyÒn thèng. V× thÕ nã cã vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ, cã kh¶ n¨ng ®ãng gãp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Do c¸c ­u thÕ cña nã, nhµ n­íc vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c kh«ng thÓ kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì, h­íng dÉn thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ vÒ vèn, kü thuËt... ®Ó nã tõng b­íc tham gia kinh tÕ hîp t¸c mét c¸ch tù nguyÖn hoÆc lµm “vÖ sinh” cho c¸c doanh nghiÖp cña nÒn kinh tÕ. Thµnh phÇn kinh tÕ thø n¨m vµ còng lµ thµnh phÇn kinh tÕ cuèi cïng. Thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n (TPKTTBTN): lµ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ mµ vèn do mét hoÆc mét sè nhµ t­ b¶n trong vµ ngoµi n­íc ®Çu t­ ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô. Kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n tæ chøc d­íi h×nh thøc doanh nghiÖp, t­ nh©n, doanh nghiÖp cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n... Tõ n¨m 1991, sau khi cã luËt doanh nghiÖp t­ nh©n ë n­íc ta, kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n ph¸t triÓn m¹nh vµ ®ãng gãp nhÊt ®Þnh vµo ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. CÇn kh¼ng ®Þnh nhÊt qu¸n chñ tr­¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n, b×nh ®¼ng víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c khuyÕn khÝch t­ b¶n t­ nh©n ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt, b¶o vÖ quyÒn së h÷u vµ lîi Ých hîp lý, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ cñng cè lßng tin cho c¸c nhµ ®Çu t­ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn cÇn l­u ý r»ng, mçi thµnh phÇn kinh tÕ ®ång thêi võa tån t¹i ®éc lËp t­¬ng ®èi võa t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau, võa hîp t¸c c¹nh tranh víi nhau, võa thèng nhÊt, võa m©u thuÉn trong mét chØnh thÓ kinh tÕ x· héi. Kh«ng nªn hiÓu mçi thµnh phÇn kinh tÕ nh­ nh÷ng bé phËn t¸ch rêi, nh÷ng lùc l­îng tù trÞ vµ theo ®ã c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ sù hîp nhÊt c¬ häc cña c¸c bé phËn ®ã. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, mét vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c cÇn ph¶i n¾m v÷ng, ®ã lµ kinh tÕ Nhµ n­íc ph¶i gi÷ vai trß chñ ®¹o vµ cïng víi kinh tÕ hîp t¸c dÇn dÇn trë thµnh nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ. NÕu thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc ®ñ m¹nh vµ ®ãng ®­îc vai trß chñ ®¹o th× sÏ l«i kÐo ®­îc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c theo ®Þnh h­íng XHCN. NÕu ng­îc l¹i, sÏ kh«ng lo¹i trõ kh¶ n¨ng thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa sÏ lín m¹nh h¬n vµ kÐo nÒn kinh tÕ quèc d©n theo ®Þnh h­íng TBCN. CÇn ph¶i lu«n nhí r»ng thµnh phÇn TBCN ®·, ®ang, vµ sÏ cßn cã sù hËu thuÉn quèc tÕ rÊt m¹nh. NhÊt lµ trong t×nh h×nh hiÖn nay, c¸c thÕ lùc chèng ®èi XHCN ®ang t×m c¸ch lµm cho kinh tÕ t­ nh©n TBCN ë n­íc ta th¾ng thÕ. Ta ph¶i ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®Ó s¶n xuÊt ph¸t triÓn liªn tôc, kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n, t¹o sù._.