Nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường của Tổng Công ty lương thực Miền Bắc

Lêi më ®Çu Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc ®Ó cã thÓ h«Þ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Cïng víi sù kiÖn ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). Víi sù kiÖn nµy mét mÆt t¹o ra m«i tr­êng th«ng tho¸ng cho c¸c doanh nghiÖp tù do ho¹t ®éng kinh doanh, nh­ng bªn c¹nh ®ã th× c¸c doanh nghiÖp còng gÆp ph¶i sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc. BÊt cø mét doanh nghiÖp nµo khi tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Òu ph¶i chÞu t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kh¸ch quan cña thÞ tr­êng, trong ®ã cã quy luËt c¹nh tranh. Theo quy luËt nµy, mçi doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc trªn thÞ tr­êng th× ph¶i kh«ng ngõng nç lùc ¸p dông khoa häc kü thuËt ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ gi¶m gi¸ thµnh, gi÷ ch÷ tÝn... Cã nh­ vËy, doanh nghiÖp míi thu hót ®­îc kh¸ch hµng ®ång thêi chiÕn th¾ng ®­îc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Doanh nghiÖp nµo kh¶ n¨ng c¹nh tranh qu¸ yÕu kÐm, kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c ®ßi hái cña thÞ tr­êng dÇn dÇn sÏ ®i ®Õn lµm ¨n thua lç vµ ph¸ s¶n. Bëi vËy, trong tõng thêi kú, c¸c doanh nghiÖp ph¶i v¹ch ra cho m×nh nh÷ng chiÕn l­îc, nh÷ng kÕ ho¹ch nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ vµ ph¸t huy ®­îc ®iÓm m¹nh cña m×nh, ®Ó mét mÆt n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng mÆt kh¸c ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu cao nhÊt lµ lîi nhuËn. Qua thêi gian thùc tËp t¹i Tæng c«ng ty L­¬ng thùc MiÒn B¾c, nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh ngiÖp em ®· m¹nh d¹n di s©u vµo t×m hiÓu vÊn ®Ò nµy th«ng qua nghiªn cøu ®Ò tµi:”N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng cña Tæng c«ng ty L­¬ng thùc MiÒn B¾c ”. Chuyªn ®Ò cña em gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Lý luËn c¬ b¶n vÒ c¹nh tranh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña Tæng c«ng ty L­¬ng thùc MiÒn B¾c Ch­¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña Tæng c«ng ty L­¬ng thùc MiÒn B¾c. Do thêi gian vµ tr×nh ®é cã h¹n nªn trong bµi viÕt cña em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai lÇm vµ thiÕu sãt em kÝnh mong sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó bµi viÕt cña em hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù chØ b¶o tËn t×nh cña ThÇy gi¸o - TiÕn sü: Lª Qu©n ®· gióp em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Sinh viªn thùc hiÖn TrÇn Ngäc H¶i Ch­¬ng I: Lý luËn c¬ b¶n vÒ c¹nh tranh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. I. Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ c¹nh tranh vµkh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng . 1. Kh¸i niÖm vÒ c¹nh tranh vµ søc c¹nh tranh. C¹nh tranh lµ s¶n phÈm tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi. Trong mäi ph­¬ng diÖn cña cuéc sèng ý thøc v­¬n lªn lu«n lµ yÕu tè chñ ®¹o h­íng suy nghÜ vµ hµnh ®éng cña con ng­êi. Häat ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét lÜnh vùc quan träng trong ®êi sèng x· héi, trong ®ã ý thøc v­¬n lªn kh«ng ®¬n thuÇn lµ mong muèn ®¹t ®­îc mét môc tiªu nµo ®ã mµ cßn lµ tham väng trë thµnh ng­êi ®øng ®Çu. Suy nghÜ vµ hµnh ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh bÞ chi phèi rÊt nhiÒu bëi tÝnh kinh tÕ kh¾c nghiÖt. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, yÕu tè ®­îc coi lµ kh¾c nghiÖt nhÊt lµ c¹nh tranh. M«i tr­êng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ngµy nay ®Çy biÕn ®éng vµ c¹nh tranh hiÖn nay lµ cuéc ®Êu tranh gay g¾t, quyÕt liÖt gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ tham gia vµo thÞ tr­êng nh»m giµnh giËt nhiÒu c¸c lîi Ých kinh tÕ h¬n vÒ m×nh. 1.1. Kh¸i niÖm vÒ c¹nh tranh. ë mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ x· héi kh¸i niÖm vÒ c¹nh tranh ®­îc nhiÒu t¸c gi¶ tr×nh bµy d­íi nh÷ng gãc ®é kh¸c nhau. D­íi thêi kú Chñ nghÜa t­ b¶n (CNTB) ph¸t triÓn v­ît bËc M¸c ®· quan niÖm: “ C¹nh tranh chñ nghÜa t­ b¶n lµ sù ganh ®ua, ®Êu tranh gay g¾t gi÷a c¸c nhµ t­ b¶n nh»m giµnh giËt nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸ ®Ó thu ®­îc lîi nhuËn siªu ng¹ch”. Nghiªn cøu s©u vÒ s¶n xuÊt hµng ho¸ t­ b¶n chñ nghÜa (TBCN) vµ c¹nh tranh TBCN, M¸c ®· ph¸t hiÖn ra quy luËt c¹nh tranh c¬ b¶n lµ: quy luËt ®iÒu chØnh tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n gi÷a c¸c ngµnh. NÕu ngµnh nµo, lÜnh vùc nµo cã tû suÊt lîi nhuËn cao sÏ cã nhiÒu ng­êi ®Ó ý vµ tham gia. Ng­îc l¹i, nh÷ng ngµnh, lÜnh vùc mµ cã tû suÊt lîi nhuËn thÊp sÏ cã sù thu hÑp vÒ quy m« hoÆc lµ sù rót lui cña c¸c nhµ ®Çu t­. Tuy nhiªn sù tham gia hay rót lui cña c¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng dÔ dµng mét sím, mét chiÒu thùc hiÖn ®­îc mµ lµ c¶ mét chiÕn l­îc l©u dµi ®ßi hái ph¶i cã sù tÝnh to¸n kü l­ìng. CNTB ph¸t triÓn ®Õn ®Ønh ®iÓm chuyÓn sang chñ nghÜa ®Õ quèc råi suy vong vµ cho ®Õn ngµy nay nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· dÇn ®i vµo qòy ®¹o cña sù æn ®Þnh vµ xu h­íng chÝnh lµ héi nhËp, hoµ ®ång gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ, c¬ chÕ ho¹t ®éng lµ c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc th× kh¸i niÖm c¹nh tranh mÊt h¼n tÝnh giai cÊp, tÝnh chÝnh trÞ nh­ng vÒ b¶n chÊt th× vÉn kh«ng thay ®æi. C¹nh tranh vÉn lµ sù ®Êu tranh gay g¾t, sù ganh ®ua gi÷a c¸c tæ chøc, c¸c doanh nghiÖp nh»m ®¹t ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh ®Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu cña tæ chøc, doanh nghiÖp ®ã. Theo lý thuyÕt tæ chøc doanh nghiÖp c«ng nghiÖp th× mét doanh nghiÖp ®­îc coi lµ cã søc c¹nh tranh vµ ®¸nh gi¸ nã cã thÓ ®øng v÷ng cïng víi c¸c nhµ s¶n xuÊt kh¸c, víi c¸c s¶n phÈm thay thÕ, hoÆc b»ng c¸ch ®­a ra c¸c s¶n phÈm t­¬ng tù víi møc gi¸ thÊp h¬n cho s¶n phÈm cïng lo¹i, hoÆc b»ng c¸ch cung cÊp c¸c s¶n phÈm cã cïng ®Æc tÝnh nh­ng víi dÞch vô ngang b»ng hay cao h¬n. Mét ®Þnh nghÜa kh¸c vÒ c¹nh tranh nh­ sau: “C¹nh tranh cã thÓ ®Þnh nghÜa nh­ lµ mét kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp nh»m ®¸p øng vµ chèng l¹i c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trong cung cÊp s¶n phÈm, dÞch vô mét c¸ch l©u dµi vµ cã lîi nhuËn”. Thùc chÊt c¹nh tranh lµ sù tranh giµnh lîi Ých kinh tÕ gi÷a c¸c bªn tham gia vµo thÞ tr­êng víi tham väng “mua rÎ-b¸n ®¾t”. C¹nh tranh lµ mét ph­¬ng thøc vËn ®éng cña thÞ tr­êng vµ quy luËt c¹nh tranh lµ mét trong nh÷ng quy luËt quan träng nhÊt chi phèi sù ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng. Së dÜ nh­ vËy v× ®èi t­îng tham gia vµo thÞ tr­êng lµ bªn mua vµ bªn b¸n; §èi víi bªn mua môc ®Ých lµ tèi ®a ho¸ lîi Ých cña nh÷ng hµng ho¸ mµ hä mua ®­îc cßn víi bªn b¸n th× ng­îc l¹i ph¶i lµm sao ®Ó tèi ®a ho¸ lîi nhuËn trong nh÷ng t×nh huèng cô thÓ cña thÞ tr­êng. Nh­ vËy trong c¬ chÕ thÞ tr­êng tèi ®a ho¸ lîi nhuËn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµ môc tiªu quan träng vµ ®iÓn h×nh nhÊt. Nh­ vËy dï cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm vÒ c¹nh tranh nh­ng tùu chung l¹i ®Òu thèng nhÊt ë c¸c ®iÓm: Môc tiªu c¹nh tranh: T×m kiÕm lîi nhuËn vµ n©ng cao vÞ thÕ cña doanh nghiÖp trªn th­¬ng tr­êng ®ång thêi lµm lµnh m¹nh ho¸ c¸c quan hÖ x· héi. Ph­¬ng ph¸p thùc hiÖn: T¹o vµ vËn dông nh÷ng lîi thÕ so s¸nh trong viÖc cung cÊp s¶n phÈm, dÞch vô khi so s¸nh víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c. Thêi gian: Trong bÊt kú tuyÕn thÞ tr­êng hay s¶n phÈm nµo, vò khÝ c¹nh tranh thÝch hîp hay ®æi theo thêi gian. ChÝnh v× thÕ c¹nh tranh ®­îc hiÓu lµ sù liªn tôc trong c¶ qu¸ tr×nh. Ngµy nay hÇu nh­ tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Òu thõa nhËn c¹nh tranh, coi c¹nh tranh lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. ë ViÖt Nam, cïng víi viÖc chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¹nh tranh ®· tõng b­íc ®­îc tiÕp nhËn nh­ mét nguyªn t¾c c¬ b¶n trong tæ chøc qu¶n lý vµ ®iÒu khiÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung, trong tæ chøc vµ ®iÒu hµnh kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp nãi riªng. C¹nh tranh kh«ng nh÷ng lµ m«i tr­êng vµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn mµ cßn lµ mét yÕu tè quan träng lµm lµnh m¹nh ho¸ c¸c quan hÖ x· héi, t¹o ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn. Do ®ã quan ®iÓm ®Çy ®ñ vÒ c¹nh tranh nh­ sau: C¹nh tranh lµ cuéc ®Êu tranh gay g¾t, quyÕt liÖt gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt, kinh doanh víi nhau dùa trªn nh÷ng chÕ ®é së h÷u kh¸c nhau vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt nh»m ®¹t ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ tiªu thô cã lîi nhÊt, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. C¹nh tranh trong kinh tÕ lµ cuéc ch¹y ®ua “Marathon kinh tÕ” nh­ng kh«ng cã ®Ých cuèi cïng, ai c¶m nhËn thÊy th× ng­êi ®ã sÏ trë thµnh nhÞp cÇu cho c¸c ®èi thñ kh¸c v­¬n lªn phÝa tr­íc. 1.2 Kh¸i niÖm søc c¹nh tranh. Mét s¶n phÈm muèn cã vÞ trÝ v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng vµ muèn thÞ tr­êng cña nã ngµy cµng më réng th× nã ®iÓm m¹nh vµ cã kh¶ n¨ng ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña m×nh trªn thÞ tr­êng ®ã. Søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ®­îc hiÓu lµ tÊt c¶ c¸c ®Æc ®iÓm, yÕu tè, tiÒm n¨ng mµ s¶n phÈm ®ã cã thÓ duy tr× vµ ph¸t triÓn vÞ trÝ cña m×nh trªn th­¬ng tr­êng c¹nh tranh mét c¸c l©u dµi vµ cã ý nghÜa. §Ó ®¸nh gi¸ ®­îc mét s¶n phÈm cã søc c¹nh tranh m¹nh hay kh«ng th× cÇn dùa vµo c¸c nh©n tè sau: Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ lîi thÕ vÒ chi phÝ (kh¶ n¨ng gi¶m chi phÝ ®Õn møc tèi ®a). ChÊt l­îng s¶n phÈm vµ kh¶ n¨ng ®¶m b¶o n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. C¸c dÞch vô ®i kÌm s¶n phÈm. 2. Vai trß cña c¹nh tranh. Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh, c¹nh tranh lu«n diÔn ra liªn tôc vµ ®­îc hiÓu nh­ cuéc ch¹y ®ua kh«ng ngõng gi÷a c¸c ®èi thñ. Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay ®ang tõng b­íc kh¼ng ®Þnh nh÷ng ­u thÕ cña m×nh, m«i tr­êng c¹nh tranh ngµy cµng hoµn chØnh h¬n ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc. Doanh nghiÖp nµo hiÓu biÕt ®èi thñ, biÕt tho¶ m·n tèt h¬n c¸c nhu cÇu vµ thÞ hiÕu kh¸ch hµng so víi ®èi thñ c¹nh tranh, biÕt giµnh thÕ chñ ®éng víi ng­êi cung cÊp c¸c nguån hµng vµ tËn dông ®­îc lîi thÕ c¹nh tranh doanh nghiÖp ®ã sÏ tån t¹i, ng­îc l¹i doanh nghiÖp kh«ng cã tiÒm lùc c¹nh tranh hoÆc kh«ng “nu«i d­ìng” tiÒm lùc c¹nh tranh tÊt yÕu sÏ thÊt b¹i. V× thÕ c¸c doanh nghiÖp ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh, ®ãn tr­íc c¹nh tranh vµ s½n sµng sö dông c¸c c«ng cô c¹nh tranh h÷u hiÖu cña m×nh. §iÒu nµy nhËn thÊy râ nhÊt ë vai trß cña c¹nh tranh . C¹nh tranh cho phÐp sö dông c¸c nguån tµi nguyªn mét c¸ch tèi ­u. KhuyÕn khÝch ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt Tho¶ m·n ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng. Thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. H¬n n÷a c¹nh tranh cßn lµm cho gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô gi¶m xuèng nh­ng chÊt l­îng l¹i ®­îc n©ng cao, kÝch thÝch søc mua, lµm t¨ng tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ. 3. Ph©n lo¹i c¹nh tranh. 3.1. C¨n cø vµo møc ®é, tÝnh chÊt cña c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o. C¹nh tranh hoµn h¶o x¶y ra khi cã mét sè lín doanh nghiÖp nhá s¶n xuÊt vµ b¸n ra mét lo¹i hµng ho¸, dÞch vô gièng hÖt nhau vµ víi sè l­îng cña tõng doanh nghiÖp qóa nhá so víi tæng sè hµng ho¸ cã trªn thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng nµy cã mét sè ®Æc ®iÓm: Cã rÊt nhiÒu ng­êi s¶n xuÊt vµ b¸n hµng ho¸ gièng hÖt nhau, song kh«ng ai cã ­u thÕ trong viÖc cung øng vµ mua s¶n phÈm ®Ó cã thÓ lµm thay ®æi gi¸ c¶ Ng­êi b¸n cã thÓ b¸n toµn bé hµng ho¸ cña m×nh víi gi¸ thÞ tr­êng. Nh­ vËy hä ph¶i chÊp nhËn gi¸ thÞ tr­êng cã s½n vµ dï hä cã t¨ng gi¶m l­îng hµng ho¸ b¸n ra th× còng kh«ng cã t¸c ®éng g× ®Õn gi¸ c¶ thÞ tr­êng. Kh«ng cã trë lùc g× quan träng ¶nh h­ëng ®Õn viÖc gia nhËp vµo mét thÞ tr­êng hµng ho¸, nãi c¸ch kh¸c lµ kh«ng cã sù cÊm ®o¸n do luËt lÖ quy ®Þnh hoÆc do tÝnh chÊt cña s¶n phÈm ®ßi hái ph¶i cã tr×nh ®é kü thuËt cao, møc ®Çu t­ qu¸ lín. Theo thÞ tr­êng nµy mçi doanh nghiÖp chØ lµ mét phÇn tö trong tæng thÓ v× vËy c¸c quyÕt ®Þnh cña doanh nghiÖp kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn thÞ tr­êng. MÆt kh¸c viÖc ®Þnh gi¸ cña doanh nghiÖp kh«ng c¸ch nµo kh¸c h¬n lµ ph¶i tù thÝch øng víi gi¸ c¶ hiªn c¶ hiÖn cã trªn thÞ tr­êng. Muèn cã l·i doanh nghiÖp ph¶i gi¶m thÊp chi phÝ s¶n xuÊt. C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o. ThÞ tr­êng c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o lµ t×nh tr¹ng c¹nh tranh b×nh th­êng v× nã phæ biÕn trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. §©y lµ thÞ tr­êng mµ phÇn lín c¸c s¶n phÈm lµ kh«ng ®ång nhÊt. Cïng s¶n phÈm cã thÓ chia lµm nhiÒu thø lo¹i, nhiÒu chÊt l­îng...S¶n phÈm t­¬ng tù cã thÓ ®­îc b¸n víi nhiÒu nh·n hiÖu kh¸c nhau, mçi nh·n hiÖu ®Òu mang h×nh ¶nh hay uy tÝn kh¸c nhau. MÆc dï, sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c s¶n phÈm kh«ng ®¸ng kÓ (sù kh¸c biÖt mang ý nghÜa quan niÖm, t©m lý lµ chÝnh): c¸c ®iÒu kiÖn mua b¸n hµng ho¸ còng lµ kh¸c nhau. Ng­êi b¸n cã thÓ cã uy tÝn ®éc ®¸o riªng biÖt ®èi víi ng­êi mua do nhiÒu lý do kh¸c nhau: kh¸ch hµng quen, g©y ®­îc lßng tin...hay c¸c c¸ch thøc qu¶ng c¸o còng cã thÓ ¶nh h­ëng tíi ng­êi mua, lµm ng­êi mua thÝch mua cña mét nhµ cung øng nµy h¬n cña mét nhµ cung øng kh¸c. §­êng cÇu cña thÞ tr­êng lµ ®­êng kh«ng co d·n. ViÖc mua vµ b¸n s¶n phÈm ®­îc thùc hiÖn trong bÇu kh«ng khÝ cã tÝnh chÊt giao th­¬ng rÊt lín, ®iÒu nµy kh¸c h¼n víi thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o. Ng­êi b¸n cã thÓ thu hót kh¸ch hµng bëi nhiÒu c¸ch: qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i, ph­¬ng thøc b¸n hµng, cung cÊp dÞch vô, tÝn dông, hoÆc cã nhiÒu ®iÒu kho¶n ­u ®·i...Do ®ã, trong gi¸ cã sù ph©n biÖt, xuÊt hiÖn hiÖn t­îng nhiÒu gi¸. Cã thÓ nãi gi¸ c¶ nªn xuÊng thÊt th­êng tuú khu vùc, tuú nguån cung øng, tïy ng­êi mua. C¹nh tranh ®éc quyÒn. ThÞ tr­êng ®éc quyÒn. Lµ thÞ tr­êng mµ ë ®ã chØ cã duy nhÊt mét ng­êi mua (§éc quyÒn mua) hoÆc mét ng­êi b¸n (§éc quyÒn b¸n). ChÝnh s¸ch cña thÞ tr­êng nµy lµ ®Þnh gi¸ cao vµ s¶n l­îng hµng ho¸ Ýt. Tuy nhiªn ®iÒu ®ã kh«ng ®ång nghÜa víi viÖc nhµ ®éc quyÒn ®Þnh gi¸ bao nhiªu còng ®­îc. Tuú theo ®Æc ®iÓm tiªu dïng cña s¶n phÈm vµ c¬ chÕ qu¶n lý gi¸ cña Nhµ n­íc mµ nhµ ®éc quyÒn ®Þnh gi¸ cao hay thÊp ®Ó thu ®­îc lîi nhuËn tèi ®a. C¸c nhµ ®éc quyÒn còng dïng h×nh thøc c¹nh tranh phi gi¸ nh­ qu¶ng c¸o ®Ó thu hót thªm kh¸ch hµng. Nãi chung ®éc quyÒn trong s¶n xuÊt kinh doanh lµ lîi thÕ lín nhÊt ®èi v¬i nhµ ®éc quyÒn, song vÒ mÆt x· héi th× nã k×m h·m sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt, lµm thiÖt h¹i lîi Ých ng­êi tiªu dïng. C¹nh tranh ®éc quyÒn. Trong thÞ tr­êng c¹nh tranh ®éc quyÒn, c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh víi nhau b»ng viÖc b¸n s¶n phÈm ph©n biÖt, c¸c s¶n phÈm cã thÓ thay thÕ cho nhau ë møc ®é cao nh­ng kh«ng ph¶i lµ thay thÕ hoµn h¶o. NghÜa lµ ®é co d·n cña cÇu lµ cao chø kh«ng ph¶i lµ v« cïng.V× nh÷ng lý do kh¸c nhau (chÊt l­îng, h×nh d¸ng, danh tiÕng...) ng­êi tiªu dïng coi mÆt hµng cña mçi doanh nghiÖp kh¸c víi cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c. Do ®ã mét sè kh¸ch hµng s½n sµng tr¶ gi¸ cao h¬n cho s¶n phÈm m×nh thÝch, trong ng¾n h¹n khã ra nhËp thÞ tr­êng nh­ng dµi h¹n th× cã thÓ . Nhµ s¶n xuÊt ®Þnh gi¸ nh­ng kh«ng thÓ t¨ng gi¸ mét c¸ch bÊt hîp lý, vÒ dµi h¹n th× kh«ng thÓ trë thµnh thÞ tr­êng ®éc quyÒn ®­îc. C¹nh tranh ®éc quyÒn sö dông c¸c h×nh thøc c¹nh tranh phi gi¸ nh­ qu¶ng c¸o, ph©n biÖt s¶n phÈm . §éc quyÒn tËp ®oµn. Trong thÞ tr­êng ®éc quyÒn tËp ®oµn, s¶n phÈm cã thÓ gièng nhau hoÆc kh¸c nhau vµ chØ cã mét sè doanh nghiÖp s¶n xuÊt toµn bé hay hÇu hÕt toµn bé tæng s¶n l­îng.TÝnh phô thuéc gi÷a c¸c doanh nghiÖp lµ lín, hµnh vi cña doanh nghiÖp nµy ¶nh h­ëng tíi doanh nghiÖp kh¸c. NÕu mét doanh nghiÖp gi¶m gi¸ sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ph¸ gi¸ do c¸c doanh nghiÖp dÔ kÕt cÊu víi nhau. Nh­ng v× c¹nh tranh b»ng gi¸ kh«ng cã lîi do vËy ng­êi ta chuyÓn sang c¹nh tranh b»ng chÊt l­îng s¶n phÈm, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. Trong thÞ tr­êng ®éc quyÒn tËp ®oµn, mét sè hoÆc tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®Òu thu hót ®­îc lîi nhuËn ®¸ng kÓ trong dµi h¹n th× cã c¸c hµng rµo ra nhËp lµm cho c¸c doanh nghiÖp míi kh«ng thÓ hoÆc khã mµ ra nhËp thÞ tr­êng. Trong ®éc quyÒn tËp ®oµn, c¸c nhµ s¶n xuÊt còng sö dông nhiÒu h×nh thøc c¹nh tranh phi gi¸ nh­ qu¶ng c¸o hoÆc ph©n biÖt s¶n phÈm gièng nh­ trong c¹nh tranh ®éc quyÒn. 3.2. C¨n cø vµo c¸c chñ thÓ kinh tÕ tham gia vµo thÞ tr­êng. C¹nh tranh gi÷a ng­êi b¸n vµ ng­êi mua. Lµ cuéc c¹nh tranh gi÷a ng­êi b¸n vµ ng­êi mua diÔn ra theo quy luËt mua rÎ b¸n ®¾t trªn thÞ tr­êng. Ng­êi b¸n muèn b¸n s¶n phÈm cña m×nh víi gi¸ cao nhÊt, ng­îc l¹i ng­êi mua muèn mua víi gi¸ thÊp nhÊt. Gi¸ cuèi cïng lµ gi¸ thèng nhÊt gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n sau mét qu¸ tr×nh mÆc c¶ víi nhau mµ theo ®ã ho¹t ®éng mua b¸n ®­îc thùc hiÖn. C¹nh tranh gi÷a nh÷ng ng­êi mua víi nhau. Lµ cuéc c¹nh tranh x¶y ra khi cung nhá h¬n cÇu. Khi l­îng cung mét lo¹i hµng ho¸, dÞch vô nµo ®ã qu¸ thÊp so víi nhu cÇu tiªu dïng th× cuéc c¹nh tranh gi÷a nh÷ng ng­êi mua sÏ trë nªn quyÕt liÖt. Lóc ®ã gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô sÏ t¨ng vät nh­ng do hµng ho¸ khan hiÕm nªn ng­êi mua vÉn s½n sµng tr¶ gi¸ cao cho hµng ho¸ m×nh cÇn. KÕt qña lµ ng­êi b¸n thu ®­îc lîi nhuËn cao cßn ng­êi mua th× bÞ thiÖt. §©y lµ cuéc c¹nh tranh mµ theo ®ã nh÷ng ng­êi mua sÏ bÞ thiÖt cßn nh÷ng ng­êi b¸n ®­îc lîi . C¹nh tranh gi÷a nh÷ng ng­êi b¸n víi nhau. §©y lµ cuéc c¹nh tranh gay go vµ quyÕt liÖt nhÊt, chiÕm ®a sè trªn thÞ tr­êng.Thùc tÕ cho thÊy khi s¶n xuÊt hµng ho¸ cµng ph¸t triÓn cµng cã nhiÒu ng­êi b¸n dÉn ®Õn c¹nh tranh ngµy cµng quyÕt liÖt trªn nhiÒu ph­¬ng diÖn vµ nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng kh¸c nhau. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt mét mÆt t¸c ®éng ®Õn c¸c nhµ s¶n xuÊt, mét mÆt lµm thay ®æi nhu cÇu cña ng­êi mua, do ®ã nã dÇn lµm biÕn ®æi vÞ trÝ cña c¸c yÕu tè c¹nh tranh. Mét c¸ch chung nhÊt c¹nh tranh lµ sù ganh ®ua ë c¸c gi¸c ®é: ch©t l­îng, gi¸ c¶, nghÖ thuËt tæ chøc tiªu thô vµ thêi gian. Gi¸ lµ yÕu tè thø nhÊt cña c¹nh tranh, ®©y lµ h×nh thøc c¹nh tranh ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt. Khi nhu cÇu con ng­êi ph¸t triÓn cao h¬n th× yÕu tè chÊt l­îng s¶n phÈm chiÕm vÞ trÝ chÝnh yÕu. §Õn nay vµo nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kû 20 th× víi c¸c doanh nghiÖp lín hä cã víi nhau sù c©n b»ng vÒ gi¸ c¶ th× yÕu tè thêi gian vµ tæ chøc tiªu thô s¶n phÈm lµ quan träng nhÊt. 3.3. C¨n cø vµo ph¹m vi ngµnh kinh tÕ. C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh. Lµ c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c nhau nh»m thu ®­îc lîi nhuËn vµ cã tû suÊt lîi nhuËn cao h¬n so víi vèn ®Çu t­ bá ra ®Çu t­ vµo ngµnh kh¸c. Sù c¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh dÉn ®Õn doanh nghiÖp ®ang kinh doanh trong ngµnh cã tû suÊt lîi nhuËn thÊp chuyÓn sang kinh doanh ë ngµnh cã tû suÊt lîi nhuËn cao h¬n. C¹nh tranh trong néi bé ngµnh. Lµ c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp cïng s¶n xuÊt vµ tiªu thô mét lo¹i hµng ho¸ hoÆc dÞch vô nµo ®ã. Trong cuéc c¹nh tranh nµy c¸c doanh nghiÖp th«n tÝnh lÉn nhau, doanh nghiÖp chiÕn th¾ng sÏ më réng ph¹m vi ho¹t ®éng cña m×nh trªn thÞ tr­êng, doanh nghiÖp thua sÏ sÏ thu hÑp ph¹m vi kinh daonh thËm chÝ ph¸ s¶n. II. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp . 1. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp . 1.1. C¸c nh©n tè bªn ngoµi. Michael.E.Porter (1982) ®· ®­a ra kh¸i niÖm c¹nh tranh më réng, theo ®ã c¹nh tranh trong mét ngµnh phô thuéc vµo n¨m thÕ lùc. S¬ ®å 1: C¸c thÕ lùc ®iÒu khiÓn cuéc c¹nh tranh trong ngµnh C¸c ®èi thñ tiÒm n¨ng Ng­êi mua Doanh nghiÖp vµ c¸c ®èi thñ hiÖn t¹i Ng­êi cung øng S¶n phÈm dÞch vô thay thÕ N¨m thÕ lùc c¹nh tranh nµy kÕt hîp víi nhau x¸c ®Þnh c­êng ®é c¹nh tranh vµ møc lîi nhuËn cña ngµnh. ThÕ lùc nµo m¹nh nhÊt sÏ thèng trÞ vµ trë thµnh träng yÕu theo quan ®iÓm x©y dùng chiÕn l­îc. Mçi lùc l­îng trong sè 5 lùc l­îng trªn cµng m¹nh th× cµng h¹n chÕ kh¶ n¨ng cho c¸c doanh nghiÖp t¨ng gi¸ c¶ vµ kiÕm lîi nhuËn; Ng­îc l¹i, khi mét lùc l­îng nµo ®ã mµ yÕu th× c¬ héi ®Ó doanh nghiÖp cã ®­îc lîi nhuËn sÏ cµng kh¶ thi. §Ó lµm râ ®iÒu nµy chung ta h·y cïng t×m hiÓu c¸c lùc l­îng ®ã. C¸c ®èi thñ c¹nh tranh hiÖn t¹i. Sù hiÓu biÕt vÒ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cã mét ý nghÜa quan träng v× c¸c ®èi thñ c¹nh tranh sÏ quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt vµ møc ®é tranh ®ua. NÕu c¸c ®èi thñ nµy yÕu doanh nghiÖp cã c¬ héi ®Ó t¨ng gi¸ b¸n vµ kiÕm ®­îc nhiÒu lîi nhuËn h¬n. Ng­îc l¹i,khi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh hiÖn t¹i m¹nh th× sù c¹nh tranh vÒ gi¸ lµ kh«ng ®¸ng kÓ, mäi cuéc c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ ®Òu dÉn tíi tæn th­¬ng. Bµn vÒ c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong mét ngµnh s¶n xuÊt ta th­êng nãi tíi nh÷ng néi dung chñ yÕu nh­: c¬ cÊu c¹nh tranh ngµnh, thùc tr¹ng cÇu cña ngµnh vµ c¸c hµng rµo lèi ra. C¬ cÊu c¹nh tranh cña ngµnh dùa vµo sè liÖu vµ kh¶ n¨ng ph©n phèi s¶n phÈm cña doanh nghiÖp trong ngµnh s¶n xuÊt. C¬ cÊu c¹nh tranh thay ®æi tõ ngµnh s¶n xuÊt ph©n t¸n tíi ngµnh s¶n xuÊt tËp trung. B¶n chÊt vµ møc ®é c¹nh tranh ®èi víi c¸c ngµnh tËp trung lµ rÊt khã ph©n tÝch vµ dù ®o¸n. T×nh tr¹ng cÇu cña mét ngµnh lµ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh kh¸c vÒ tÝnh m·nh liÖt trong c¹nh tranh néi bé ngµnh. Th«ng th­êng, cÇu t¨ng t¹o cho doanh nghiÖp mét c¬ héi lín ®Ó më réng ho¹t ®éng. Ng­îc l¹i, cÇu gi¶m dÉn ®Õn c¹nh tranh khèc liÖt ®Ó c¸c doanh nghiÖp gi÷ ®­îc phÇn thÞ tr­êng ®· chiÕm lÜnh. Hµng rµo lèi ra lµ mèi ®e do¹ c¹nh tranh nghiªm träng khi cÇu cña ngµnh gi¶m m¹nh. §ã lµ kinh tÕ, chiÕn l­îc vµ lµ quan hÖ t×nh c¶m gi÷ doanh nghiÖp trô l¹i. NÕu hµng rµo lèi ra cao, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ bÞ kho¸ chÆt trong mét ngµnh s¶n xuÊt kh«ng ­a thÝch. Hµng rµo lèi ra th­êng bao gåm: §Çu t­ nhµ x­ëng vµ thiÕt bÞ, chi phÝ trùc tiÕp cho viÖc rêi bá ngµnh lµ cao, quan hÖ chiÕn l­îc gi÷a c¸c ®¬n vÞ chiÕn l­îc kinh doanh, hay ®ã lµ chi phÝ x· héi khi thay ®æi nh­ khã kh¨n vÒ sù sa th¶i nh©n c«ng, chi phÝ ®µo t¹o l¹i ... Do vËy nhiÖm vô cña mçi doanh nghiÖp lµ t×m kiÕm th«ng tin, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c kh¶ n¨ng cña nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ®èi thñ chÝnh ®Ó x©y dùng cho m×nh chiÕn l­îc c¹nh tranh thÝch hîp víi m«i tr­êng chung. C¸c ®èi thñ c¹nh tranh tiÒm Èn. C¸c ®èi thñ c¹nh tranh tiÒm Èn lµ c¸c doanh nghiÖp hiÖn t¹i ch­a c¹nh tranh trong cïng mét ngµnh s¶n xuÊt, nh­ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh nÕu hä lùa chän vµ quyÕt ®Þnh gia nhËp ngµnh. §©y lµ ®e däa cho c¸c doanh nghiÖp hiÖn t¹i. C¸c doanh nghiÖp hiÖn t¹i cè g¾ng ng¨n c¶n c¸c ®èi thñ tiÒm Èn muèn ra nhËp ngµnh v× cµng nhiÒu doanh nghiÖp cã trong mét ngµnh s¶n xuÊt th× c¹nh tranh cµng khèc liÖt h¬n. Víi sù mong muèn chiÕm lÜnh mét thÞ phÇn nµo ®ã c¸c ®èi thñ míi cã thÓ lµm gi¸ b¸n bÞ kÐo xuèng hoÆc chi phÝ cña c¸c c«ng ty ®i tr­íc cã thÓ bÞ t¨ng lªn vµ kÕt qu¶ lµm gi¶m møc lîi nhuËn. Sù x©m nhËp vµo mét ngµnh, víi dù ®Þnh x©y dùng mét vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng kiÓu ®ã cã lÏ cÇn ®­îc coi nh­ mét sù nhËp cuéc cña ®èi thñ míi. ViÖc t¹o ra hµng rµo hîp ph¸p ng¨n c¶n sù x©m nhËp tõ bªn ngoµi hoÆc sù ph¶n øng kh«n khÐo cña c¸c doanh nghiÖp ®ang c¹nh tranh sÏ lµm gi¶m bít mèi hiÓm ho¹ hoÆc do doanh nghiÖp míi x©m nhËp g©y ra. Nh÷ng rµo c¶n chñ yÕu ®­îc x¸c ®Þnh lµ: Nh÷ng ­u thÕ tuyÖt ®èi vÒ chi phÝ: Cã thÓ ®ã lµ ­u thÕ vÒ c¸c s¸ng chÕ, viÖc lµm chñ mét c«ng nghÖ riªng ®Æc thï hoÆc cã mét nguån nh©n lùc chuyªn tinh, lµm chñ ®­îc nguån nguyªn vËt liÖu còng nh­ kinh nghiÖm cho phÐp cã ®­îc c¸c chi phÝ thÊp h¬n. HoÆc ®ã cã thÓ lµ lîi thÕ vÒ chi phÝ cè ®Þnh v× c¸c ®èi thñ c¹nh tranh hiÖn t¹i th­êng cã nh÷ng lîi thÕ chi phÝ mµ c¸c ®èi thñ míi kh«ng thÓ nµo cã ®­îc, lîi thÕ nµy kh«ng phô thuéc vµo quy m« doanh nghiÖp nh­: B¶n quyÒn vÒ c«ng nghÖ vµ s¶n phÈm, lîi thÕ vÒ nguån cung cÊp nguyªn vËt liÖu, lîi thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, hay kinh nghiÖm vµ kÜ n¨ng trong s¶n xuÊt. Ngoµi ra cã thÓ kÓ ®Õn nh÷ng lo¹i chi phÝ kh¸c nh­ chi phÝ ®Æt cäc, tiÒn c­îc. §©y lµ mét kho¶n tiÒn lóc ®Çu buéc kh¸ch hµng mua s¶n phÈm cña mét doanh nghiÖp lóc ®Çu ph¶i tr¶ nÕu hä kh«ng mua s¶n phÈm cña ngµnh ®ã n÷a vµ chuyÓn sang mua s¶n phÈm cña mét doanh nghiÖp kh¸c hay lµ chi phÝ ph¹t do thay ®æi h·ng hîp ®ång tiªu thô hoÆc cung cÊp vËt t­. HÇu hÕt c¸c kh¸ch hµng ®Òu ph¶i thùc hiÖn viÖc båi th­êng trõ phi c¸c nhµ cung cÊp míi nh÷ng c¶i tiÕn cã lîi vÒ chi phÝ vµ thùc hiÖn. Sù kh¸c biÖt ho¸ cña s¶n phÈm khiÕn cho kh¸ch hµng trung thµnh víi nh·n hiÖu s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp cã vÞ thÕ uy tÝn v÷ng vµng hoÆc ®· ®øng v÷ng.Th­êng c¸c doanh nghiÖp nµy cã ­u thÕ c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm, vÒ dÞch vô hËu m·i hoÆc vÒ kh¶ n¨ng chuyªn biÖt ho¸ s¶n phÈm... Sù trung thµnh víi nh·n hiÖu lµ nguån rµo c¶n khiÕn cho c¸c doanh nghiÖp míi tham gia khã lßng giµnh giËt thÞ phÇn trªn th­¬ng tr­êng. C¸c doanh nghiÖp cã tiÒm n¨ng h¼n ph¶i tèn kÐm rÊt nhiÒu ®Ó bÎ g·y lßng ­u ¸i ®· ®­îc cñng cè cña kh¸ch hµng víi c¸c nh·n hiÖu ®· cã uy tÝn tr­íc ®ã. Kinh tÕ quy m« hay cßn gäi lµ kinh tÕ bËc thang: C¸c chi phÝ vÒ s¶n xuÊt, ph©n phèi, b¸n, qu¶ng c¸o, dÞch vô nghiªn c­ó sÏ gi¶m bít víi sù gia t¨ng cña sè l­îng b¸n. Hay nãi c¸ch kh¸c sè l­îng s¶n xuÊt vµ b¸n t¨ng lªn th× chi phÝ cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm cµng gi¶m ®i. Kªnh ph©n phèi chñ yÕu ®· ®­îc thiÕt lËp cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn t¹i còng lµ mét vËt c¶n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp muèn nh¶y vµo chia sÎ thÞ tr­êng. §Ó tham gia vµo m¹ng l­íi ph©n phèi ®· ®­îc thiÕt lËp c¸c doanh nghiÖp míi th«ng th­êng ph¶i chia sÎ c¸c chi phÝ qu¶ng c¸o hoÆc hç trî b¸n hµng. Mäi chi phÝ nµy sÏ lµm gi¶m lîi nhuËn cña c¸c ®èi thñ míi; Trong khi ®ã c¸c ®èi thñ c¹nh tranh hiÖn t¹i cã thÓ gi÷ chÆt c¸c c¸c kªnh ph©n phèi dùa trªn c¬ së c¸c mèi quan hÖ l©u dµi, chÊt l­îng phôc vô cao ... Nh­ vËy buéc doanh nghiÖp míi ph¶i t¹o ra mét m¹ng l­íi ph©n phèi míi vµ ®ã lµ mét c¶n trë ®¸ng kÓ. Ph¶n øng l¹i cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn t¹i trong lÜnh vùc kinh doanh. NÕu viÖc ph¶n øng l¹i tÝch cùc vµ kh«n khÐo mét lèi vµo trong lÜnh vùc ®ã lµ cã thÓ ®­îc. Nh­ng nÕu ph¶n øng l¹i b»ng mét cuéc chiÕn tranh gi¸ c¶ th× c¸i gi¸ ph¶i tr¶ lµ qu¸ ®¾t ®Ó nhËp ngµnh bëi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh hiÖn t¹i ph¶n øng quyÕt liÖt, liªn kÕt l¹i víi nhau ®Ó ®èi phã. Kh¸ch hµng (Ng­êi mua). Kh¸ch hµng hay ng­êi mua hµng lµ mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi trong m«i tr­êng c¹nh tranh. Kh¸ch hµng t¸c ®éng ®Õn doanh nghiÖp thÓ hiÖn mèi t­¬ng quan vÒ thÕ lùc nÕu nghiªng vÒ phÝa nµo th× phÝa ®ã cã lîi. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i lµm chñ mèi t­¬ng quan nµy, thiÕt lËp ®­îc mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng ®Ó gi÷ kh¸ch hµng (th«ng qua sè l­îng, chÊt l­îng, gi¸ c¶, ®iÒu kiÖn giao nhËn vµ dÞch vô sau b¸n hµng). Kh¸ch hµng cã ­u thÕ lµ cã thÓ lµm cho lîi nhuËn cña ngµnh hµng gi¶m b»ng c¸ch Ðp gi¸ xuèng hoÆc ®ßi hái chÊt l­îng cao h¬n vµ ph¶i lµm nhiÒu c«ng viÖc dÞch vô h¬n. Kh¸ch hµng cã thÓ ®­îc xem nh­ mét sù ®e däa c¹nh tranh khi hä buéc doanh nghiÖp ph¶i gi¶m gi¸ hoÆc cã nhu cÇu chÊt l­îng cao vµ dÞch vô tèt h¬n. Ng­îc l¹i khi ng­êi mua (kh¸ch hµng) yÕu sÏ mang ®Õn cho doanh nghiÖp c¬ héi ®Ó t¨ng gi¸ kiÕm ®­îc lîi nhuËn nhiÒu h¬n. Ng­êi mua gåm: Ng­êi tiªu dïng cuèi cïng, c¸c nhµ ph©n phèi (b¸n bu«n, b¸n lÎ) vµ c¸c nhµ mua c«ng nghiÖp. ¸p lùc cña hä th­êng ®­îc thÓ hiÖn trong nh÷ng tr­êng hîp sau: NhiÒu nhµ cung øng cã quy m« võa vµ nhá trong ngµnh cung cÊp. Trong khi ®ã ng­êi mua lµ sè Ýt vµ cã quy m« lín, nã cho phÐp ng­êi mua chi phèi c¸c c«ng ty cung cÊp. Kh¸ch hµng mua mét khèi l­îng lín s¶n phÈm hµng ho¸ cña doanh nghiÖp vµ sö dông ®ã lµm lîi thÕ ®Ó mÆc c¶ cho sù gi¶m gi¸ kh«ng hîp lý. Kh¸ch hµng cã thÓ vËn dông chiÕn l­îc liªn kÕt däc, tøc lµ hä cã xu h­íng khÐp kÝn s¶n xuÊt, tù s¶n xuÊt, gia c«ng c¸c bé phËn chi tiÕt, b¸n s¶n phÈm cho m×nh. Kh¸ch hµng cã ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng nh­ nhu cÇu, gi¸ c¶ cña c¸c nhµ cung cÊp th× ¸p lùc mÆc c¶ cña hä cµng lín. §Ó n©ng cao kh¶ n¨ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh th× doanh nghiÖp ph¶i gi¶m tèi ®a søc Ðp trªn vµ t¹o m«i tr­êng víi c¸c kh¸ch hµng qua c¸c chÝnh s¸ch gi¸, chÊt l­îng s¶n phÈm, dÞch vô, biÕn hä trë thµnh ng­êi céng t¸c tèt. Ng­êi cung øng. §ã lµ nh÷ng nhµ cung cÊp nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ, tiÒn vèn,lao ®éng ®«i khi g©y ®e do¹ khi hä cã kh¶ n¨ng t¨ng gi¸ b¸n ®Çu vµo hoÆc gi¶m chÊt l­îng c¸c s¶n phÈm dÞch vô mµ hä cung cÊp. Qua ®ã lµm gi¶m lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Hä th­êng g©y søc Ðp trong nh÷ng t×nh huèng nh­: Hä ®éc quyÒn cung cÊp vËt t­. Khi c¸c vËt t­ ®­îc cung cÊp kh«ng cã kh¶ n¨ng thay thÕ Kh«ng cã ®iÒu kho¶n rµng buéc hoÆc b¶o ®¶m trong c¸c hîp ®ång kinh tÕ ®· kÝ kÕt. Khi vËt t­ ®ã quan träng, quyÕt ®Þnh trong s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp Khi hä cã kh¶ n¨ng khÐp kÝn s¶n xuÊt. V× vËy doanh nghiÖp cÇn thiÕt lËp quan hÖ l©u dµi víi c¸c nhµ cung cÊp vµ ®­a ra c¸c biÖn ph¸p rµng buéc víi nhµ vËt t­ ®Ó gi¶m bít c¸c rµng buéc hä cã thÓ g©y nªn víi m×nh. S¶n phÈm thay thÕ. Sù ra ®êi cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ lµ mét tÊt yÕu nh»m ®¸p øng sù biÕn ®éng cña nhu cÇu thÞ tr­êng theo h­íng ngµy cµng ®a d¹ng h¬n, phong phó vµ cao cÊp h¬n, vµ chÝnh nã l¹i lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm bÞ thay thÕ. Mét doanh nghiÖp cã thÓ ho¹t ®éng thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn khi trong ngµnh kinh doanh ®ã cã c¸c c¸c c¶n trë x©m nhËp cao, møc ®é c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp hiÖn cã lµ thÊp, kh«ng cã s¶n phÈm thay thÕ, thÕ lùc kh¸ch hµng yÕu vµ thÕ lùc nhµ cung cÊp còng yÕu. Ng­îc l¹i, mét doanh nghiÖp tiÕn hµnh kinh doanh trong mét ngµnh hµng cã c¸c c¶n trë x©m nhËp thÊp, c¹nh tranh m¹nh mÏ, cã mét sè s¶n phÈm thay thÕ, thÕ lùc vµ cña kh¸ch hµng vµ nhµ cung cÊp m¹nh th× kinh doanh cña doanh nghiÖp sÏ chËt vËt vµ lîi nhuËn thÊp. C¸c nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i ph©n tÝch vµ hiÓu râ ®­îc c¸c thÕ lùc trong m«i tr­êng c¹nh tranh, tõ ®ã tËn dông c¬ héi vµ t×m vÞ trÝ cã lîi nhÊt cho doanh nghiÖp trong m«i tr­êng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. 1.2. C¸c nh©n tè bªn trong. Nguån nh©n lùc: Nguån nh©n lùc ®­îc coi lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa sèng cßn víi mäi tæ chøc trong t­¬ng lai. Nguån nh©n lùc trong doanh nghiÖp ®­îc chia lµm 3 cÊp: + Qu¶n trÞ viªn cÊp cao: Gåm ban gi¸m ®èc vµ c¸c tr­ëng phã phßng ban. §©y lµ ®éi ngò cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. NÕu hä cã tr×nh ®é qu¶n lý cao, cã nhiÒu kinh nghiÖm kinh doanh trªn th­¬ng tr­êng, cã kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ vµ quan hÖ ®èi ngo¹i tèt th× doanh nghiÖp ®ã sÏ cã søc c¹nh tranh cao vµ ng­îc l¹i. + Qu¶n trÞ viªn cÊp trung gian: §©y lµ ®éi ngò trùc tiÕp qu¶n lý ph©n x­ëng s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ßi hái ph¶i cã cã kinh nghiÖm c«ng t¸c, kh¶ n¨ng ra quyÕt ®Þnh vµ diÒu hµnh c«ng t¸c. + §éi ngò qu¶n trÞ viªn cÊp c¬ së: Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp phÇn nµo còng chÞu sù chi phèi cña ®éi ngò nµy th«ng qua c¸c yÕu tè nh­: n¨ng suÊt lao ®éng, tr×nh ®é tay nghÒ, ý thøc tr¸ch nhiÖm, kû luËt lao ®éng vµ sù s¸ng t¹o cña hä... bëi v× c¸c yÕu tè nµy chi phèi viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm còng nh­ t¹o thªm tÝnh ­u viÖt, ®éc ®¸o míi l¹ cña s¶n phÈm. Nguån lùc vÒ tµi chÝnh. Kh¶ n¨ng tµi chÝnh cã ¶nh h­ëng rÊt lín tíi søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. Kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®­îc hiÓu lµ quy m« tµi chÝnh cña doanh nghiÖp vµ t×nh h×nh ho¹t ®éng, c¸c chØ tiªu tµi chÝnh hµng n¨m nh­ tû lÖ thu håi vèn, kh¶ n¨ng thanh to¸n...NÕu mét doanh nghiÖp cã t×nh tr¹ng tµi chÝnh tèt, kh¶ n¨ng huy ®éng vèn lµ lín sÏ cho phÐp doanh nghiÖp cã nhiÒu vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh, ®æi míi c«ng nghÖ vµ m¸y mãc thiÕt bÞ, ®ång thêi t¨ng kh¶ n¨ng hîp t¸c ®Çu t­ vÒ liªn doanh liªn kÕt.T×nh h×nh sö dông vèn còng sÏ quyÕt ®Þnh chi phÝ vÒ vèn cña doanh nghiÖp so víi ®èi thñ c¹nh tranh. Nguån lùc vÒ vËt chÊt kü thuËt: Th«ng th­êng nguån lùc vËt chÊt kü thuËt thÓ hiÖn ë: - Tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn t¹i cña doanh nghiÖp vµ kh¶ n¨ng cã ®­îc c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn. - Quy m« vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt: Quy m« vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt lín gióp doanh nghiÖp t¹o ra khèi l­îng s¶n phÈm lín h¬n, nhê ®ã h¹ ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm, h¬n n÷a nã t¹o ra nhiÒu c¬ héi tiÕp xóc víi kh¸ch hµng h¬n,gióp doanh nghiÖp hiÓu râ kh¸ch hµng tõ ®ã cã thÓ ch._.iÕm lÜnh hoÆc gi÷ v÷ng thÞ tr­êng trªn nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau, tr¸nh sù x©m nhËp cña ®èi thñ c¹nh tranh. Tuy nhiªn ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao trong s¶n xuÊt kinh doanh th× doanh nghiÖp ph¶i cã quy m« s¶n xuÊt vµ møc sö dông c«ng suÊt Ýt nhÊt ph¶i gÇn b»ng c«ng suÊt thiÕt kÕ. NÕu sö dông c«ng suÊt thÊp sÏ g©y l·ng phÝ vµ lóc ®ã chi phÝ cè ®Þnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm cao lµm cho kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp gi¶m. Tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý Tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua c¬ cÊu tæ chøc, bé m¸y qu¶n trÞ, hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý, bÇu kh«ng khÝ vµ ®Æc biÖt lµ nÒ nÕp ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Mét doanh nghiÖp biÕt tËp hîp søc m¹nh ®¬n lÎ cña c¸c thµnh viªn vµ biÕn thµnh søc m¹nh tæng hîp th«ng qua tæ chøc doanh nghiÖp ®ã sÏ tËn dông ®­îc nh÷ng lîi thÕ tiÒm Èn cña tæ chøc m×nh. §©y lµ mét ®ßi hái ®èi víic c¸c nhµ qu¶n trÞ cÊp cao. Kh«ng thÓ nãi doanh nghiÖp cã ®­îc mét cÊu tróc tèt nÕu kh«ng cã mét sù nhÊt qu¸n trong c¸ch nh×n nhËn vÒ c¬ cÊu doanh nghiÖp. Mét c¬ cÊu tèt ®ång nghÜa víi viÖc cã ®­îc mét c¬ cÊu phßng ban hîp lý, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm ®­îc x¸c ®Þnh râ rµng. Bªn c¹nh ®ã ë mçi phßng ban viÖc thùc hiÖn tèt nÒ nÕp tæ chøc còng ¶nh h­ëng rÊt lín tíi ph­¬ng thøc th«ng qua quyÕt ®Þnh cña nhµ qu¶n trÞ, quan ®iÓm cña hä ®èi víi c¸c chiÕn l­îc vµ ®iÒu kiÖn m«i tr­êng cña doanh nghiÖp. Mét nÒ nÕp tèt cã thÓ dÉn d¾t mäi ng­êi tÝch cùc h¬n trong c«ng viÖc vµ l«i cuèn hä vµo qu¸ tr×nh ®¹t tíi nh÷ng môc tiªu chung cña doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng Marketing. Ngµy nay Marketing lµ mét ho¹t ®éng kh«ng thÓ thiÕu cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp. ë ®©y nhiÖm vô chÝnh lµ ph©n tÝch c¸c nhu cÇu thÞ hiÕu, nhu cÇu thÞ tr­êng vµ ho¹ch ®Þnh c¸c chiÕn l­îc h÷u hiÖu vÒ s¶n phÈm, gi¸ c¶, giao tiÕp vµ ph©n phèi phï hîp víi thÞ tr­êng mµ doanh nghiÖp ®ang v­¬n tíi tõ ®ã x©y dùng m¹ng l­íi ph©n phèi víi sè l­îng, ph¹m vi vµ møc ®é kiÓm so¸t phï hîp ®­a s¶n phÈm ®Õn tay ng­êi tiªu dïng nhanh nhÊt. Cã thÓ nãi ®Ó t¹o ra søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng ho¹t ®éng Marketing lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu. 2. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ søc c¹nh tranh cña hµng ho¸. S¶n phÈm. §©y còng lµ mét chØ tiªu ph¶n ¸nh søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ doanh nghiÖp. Mét doanh nghiÖp khi th©m nhËp vµo mét thÞ tr­êng cã thÓ víi mét s¶n phÈm hoÆc nhiÒu s¶n phÈm. NÕu s¶n phÈm vµ c¬ cÊu s¶n phÈm cña doanh nghiÖp phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr­êng th× sÏ lµm t¨ng søc c¹nh tranh c¸c mÆt hµng cña doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i lu«n hoµn thiÖn s¶n phÈm b»ng c¸ch ®­a ra sù thay ®æi lín nh÷ng s¶n phÈm s½n cã, më réng chñng lo¹i s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, rËp mÉu, b¾t ch­íc nh÷ng s¶n phÈm ®· cã trªn thÞ tr­êng cña doanh nghiÖp kh¸c, c¶i tiÕn mÉu m·, ®ång thêi doanh nghiÖp còng cÇn nghiªn cøu c¸c s¶n phÈm míi nh»m ph¸t triÓn vµ më réng thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm kh«ng chØ lµ ®Ó ®¶m b¶o ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thÞ tr­êng, thu nhiÒu lîi nhuËn mµ cßn lµ biÖn ph¸p ph©n t¸n rñi ro trong kinh doanh khi c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng ngµy cµng khèc liÖt. Do vËy, s¶n phÈm vµ c¬ cÊu s¶n phÈm tèi ­u lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng, ®ång thêi còng quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh vµ gi¸ c¶. Gi¸ thµnh cña s¶n phÈm lµ gi¸ trÞ cña tÊt c¶ c¸c yÕu tè ®Çu vµo h×nh thµnh nªn s¶n phÈm nh­: nguyªn vËt liÖu, nh©n c«ng, c«ng nghÖ s¶n xuÊt...Tõ gi¸ thµnh cña s¶n phÈm sÏ x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ b¸n trªn thÞ tr­êng. Do vËy, muèn cã gi¸ b¸n s¶n phÈm thÊp th× doanh nghiÖp ph¶i t×m c¸c h¹ gi¸ thµnh tøc lµ ph¶i tËn dông hîp lý c¸c nguån lùc s½n cã nh­ tµi nguyªn phong phó nguån nh©n lùc dåi dµo, ®ång thêi ®æi míi thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý...cã nh­ vËy míi h¹ ®­îc gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸. Gi¸ cña mét s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng ®­îc h×nh thµnh th«ng qua quan hÖ cung cÇu tøc lµ th«ng qua sù tho¶ thuËn gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n ®Ó ®i tíi møc gi¸ mµ c¶ hai bªn ®Òu thÊy cã lîi vµ chÊp nhËn ®­îc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù c¹nh tranh cña c¸c doanh ngghiÖp th× kh¸ch hµng cã quyÒn lùa chän cho m×nh s¶n phÈm tèt nhÊt vµ cïng mét lo¹i s¶n phÈm th× ch¾c ch¾n hä sÏ lùa chän s¶n phÈm cã gi¸ b¸n thÊp h¬n. V× vËy gi¸ c¶ lµ c«ng cô c¹nh tranh h÷u hiÖu trªn thÞ tr­êng. Doanh nghiÖp cã thÓ ®Þnh gi¸ b¸n thÊp, b»ng hoÆc cao h¬n gi¸ thÞ tr­êng. §Ó chiÕm ­u thÕ trong c¹nh tranh, doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã sô lùa chän c¸c chÝnh s¸ch gi¸ thÝch hîp cho tõng lo¹i s¶n phÈm tõng giai ®o¹n trong chu kú sèng cña s¶n phÈm hay tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña tõng vïng thÞ tr­êng. ChÊt l­îng s¶n phÈm. Ngµy nay, do ®êi sèng nh©n d©n ngµy cµng ®­îc n©ng cao nªn ng­êi tiªu dïng yªu cÇu rÊt cao vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm. Hä s½n sµng tr¶ gi¸ cao h¬n cho nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i cã chÊt l­îng tèt h¬n h¼n. V× vËy, chÊt l­îng s¶n phÈm lµ chØ tiªu quan träng nhÊt biÓu hiÖn kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng ho¸ cña doanh nghiÖp. ChÊt l­îng s¶n phÈm lµ hÖ thèng néi t¹i cña s¶n phÈm ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c th«ng sè kü thuËt cã thÓ ®­îc ®o l­êng hoÆc so s¸nh ®­îc nh»m tho¶ m·n yªu cÇu cña ng­êi tiªu dïng. ChÊt l­îng s¶n phÈm ®­îc h×nh thµnh tõ kh©u thiÕt kÕ ®Õn kh©u s¶n xuÊt vµ ngay c¶ sau khi tiªu thô hµng ho¸ vµ chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu yÕu tè: m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn vËt liªu, tr×nh ®é tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng, tr×nh ®é qu¶n lý, hÖ thèng dÞch vô kh¸ch hµng... ChÊt l­îng s¶n phÈm thÓ hiÖn tÝnh quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ë chç: ChÊt l­îng s¶n phÈm t¨ng sÏ lµm t¨ng gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña s¶n phÈm. N©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm sÏ lµm t¨ng tèc ®é tiªu thô s¶n phÈm, t¨ng khèi l­îng s¶n phÈm b¸n ra vµ kÐo dµi chu kú sèng cuØa s¶n phÈm, tõ ®ã lµm t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. S¶n phÈm cã chÊt l­îng cao sÏ lµm t¨ng uy tÝn cña doanh nghiÖp tõ ®ã thÞ phÇn cña doanh nghiÖp sÏ ®­îc më réng. V× thÕ, vÊn ®Ò chÊt l­îng s¶n phÈm lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa sèng cßn ®èi víi mét doanh nghiÖp bëi v× chÊt l­îng s¶n phÈm thÊp còng ®ång nghÜa víi viÖc gi¶m uy tÝn, mÊt kh¸ch hµng vµ nhanh chãng ph¸ s¶n. §iÒu nµy cµng quan träng h¬n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá v× hä ph¶i ®­¬ng ®Çu víi c¸c c«ng ty ®a quèc gia cã vèn lín, cã tiÒm lùc vÒ c«ng nghÖ, kinh nghiÖm vµ uy tÝn tõ rÊt l©u. DÞch vô. DÞch vô còng lµ mét chØ tiªu ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm nµy so víi s¶n phÈm kh¸c. DÞch vô lµ mét c«ng cô c¹nh tranh hÕt søc phæ biÕn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, ®ã cã thÓ lµ dÞch vô tr­íc khi b¸n, dÞch vô b¸n hµng tËn n¬i cho kh¸ch hµng, dÞch vô sau b¸n hµng... C¹nh tranh b»ng dÞch vô ngµy cµng ®­îc sö dông phæ biÕn h¬n vµ ®a d¹ng h¬n, nhÊt lµ khi lÜnh vùc dÞch vô ®ang t¨ng dÇn tû träng trong c¬ cÊu nÒn kinh tÕ. C¹nh tranh b»ng dÞch vô cã hiÖu qu¶ rÊt cao v× khi ®ã kh¸ch hµng thÊy m×nh ®­îc t«n träng h¬n vµ do ®ã hä sÏ c¶m t×nh víi s¶n phÈm vµ doanh nghiÖp. Uy tÝn cña doanh nghiÖp. Uy tÝn cña doanh nghiÖp ®­îc h×nh thµnh dùa trªn chÊt l­îng, gi¸ trÞ sö dông cña s¶n phÈm c¸c dÞch vô sau b¸n hµng, thêi gian giao hµng, quy m« cña doanh nghiÖp...Mét doanh nghiÖp cã uy tÝn víi kh¸ch hµng th× ®ång nghÜa víi viÖc cã ®­îc lîi thÕ trong c¹nh tranh. Kh¸ch hµng khi ®ã tin r»ng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp cã chÊt l­îng cao, dÞch vô sau b¸n hµng tèt...Do ®ã s¶n phÈm cña doanh nghiÖp khi ®­a ra thÞ tr­êng cã thÓ nhanh chãng thu hót ®­îc ng­êi tiªu dïng. §iÒu nµy sÏ gióp cho doanh nghiÖp gi¶m mét phÇn chi phÝ cho viÖc thu hót kh¸ch hµng, kh¸ch hµng sÏ trung thµnh víi doanh nghiÖp h¬n. III. C¸c c«ng cô vµ ph­¬ng thøc ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. 1. C¸c c«ng cô c¹nh tranh phæ biÕn. ChÊt l­îng hµng ho¸. §©y lµ mét c«ng cô c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Ng­êi tiªu dïng th­êng quan t©m ®Õn chÊt l­îng khi lùa chän mét s¶n phÈm nµo ®ã, hä s½n sµng tr¶ gi¸ cao h¬n ®Ó cã ®­îc mét s¶n phÈm chÊt l­îng tèt h¬n. Th«ng th­êng c¹nh tranh vÒ s¶n phÈm thÓ hiÖn chñ yÕu qua nh÷ng mÆt sau: C¹nh tranh vÒ tr×nh ®é s¶n phÈm: ChÊt l­îng s¶n phÈm, tÝnh h÷u dông cña s¶n phÈm, bao b×. Tuú theo nh÷ng s¶n phÈm kh¸c nhau mµ ta lùa chän nh÷ng nhãm chØ tiªu kh¸c nhau cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh tr×nh ®ä cña s¶n phÈm. C¹nh tranh vÒ chÊt l­îng: Tuú theo tõng s¶n phÈm kh¸c nhau víi c¸c ®Æc ®iÓm kh¸c nhau ®Ó ta lùa chän chØ tiªu ph¶n ¸nh chÊt l­îng s¶n phÈm kh¸c nhau, cµng t¹o ra nhiÒu lîi thÕ cho chØ tiªu nµy th× s¶n phÈm cµng cã nhiÒu c¬ héi giµnh th¾ng lîi trªn thÞ tr­êng. C¹nh tranh vÒ bao b×: Cïng víi viÖc thiÕt kÕ bao b× cho phï hîp, doanh nghiÖp cßn ph¶i lùa chän c¬ cÊu s¶n phÈm cho phï hîp. C¬ cÊu th­êng thay ®æi theo sù thay ®æi cña thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ nh÷ng c¬ cÊu cã xu h­íng phï hîp víi nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng. C¹nh tranh vÒ nh·n m¸c, uy tÝn s¶n phÈm: §©y lµ c«ng cô mµ doanh nghiÖp sö dông ®Ó ®¸nh vµo trùc gi¸c cña ng­êi tiªu dïng. C¹nh tranh do khai th¸c hîp lý chu k× sèng cña s¶n phÈm: Sö dông biÖn ph¸p nµy doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng quyÕt ®Þnh s¸ng suèt ®Ó ®­a ra mét s¶n phÈm míi hoÆc dõng viÖc cung cÊp mét s¶n phÈm ®· lçi thêi. Gi¸ c¶ hµng ho¸. Gi¸ lµ mét c«ng cô quan träng trong c¹nh tranh th­êng ®­îc sö dông trong giai ®o¹n ®Çu cña doanh nghiÖp khi doanh nghiÖp b­íc vµo mét thÞ tr­êng míi. C¹nh tranh vÒ gi¸ th­êng ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c biÖn ph¸p sau: Kinh doanh víi chi phÝ thÊp B¸n víi møc gi¸ h¹ vµ møc gi¸ thÊp. Møc gi¸ cã vai trß cùc kú quan träng trong c¹nh tranh. NÕu nh­ chªnh lÖch gi¸ gi÷a doanh nghiÖp vµ ®èi thñ c¹nh tranh th× lín h¬n chªnh lÖch vÒ gi¸ trÞ sö dông s¶n phÈm cña doanh nghiÖp so víi ®èi thñ c¹nh tranh th× doanh nghiÖp ®· ®em l¹i lîi Ých cho ng­êi tiªu dïng lín h¬n so víi ®èi thñ c¹nh tranh. V× lÏ ®ã s¶n phÈm cña doanh nghiÖp sÏ ngµy cµng chiÕm ®­îc lßng tin cña ng­êi tiªu dïng, ®iÒu ®ã sÏ ®­a doanh nghiÖp lªn vÞ trÝ c¹nh tranh ngµy cµng cao. §Ó ®¹t ®­îc møc gi¸ thÊp doanh nghiÖp cÇn xem xÐt kh¶ n¨ng h¹ gi¸ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp m×nh, kh¶ n¨ng ®ã phô thuéc vµo: ChÝ phÝ vÒ kinh tÕ thÊp. Kh¶ n¨ng b¸n hµng tèt, do cã khèi l­îng b¸n lín. Kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh tèt Nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, h¹ gi¸ thµnh lµ ph­¬ng ph¸p cuèi cïng mµ doanh nghiÖp sÏ thùc hiÖn trong c¹nh tranh bëi h¹ gi¸ thµnh ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.V× vËy doanh nghiÖp cÇn ph¶i lùa chän thêi ®iÓm ®Ó tiÕn hµnh sö dông gi¸ c¶ lµm vò khÝ c¹nh tranh. Nh­ thÕ doanh nghiÖp ph¶i biÕt kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a gi¸ c¶ vµ c¸c bé phËn vÒ chiÕt khÊu víi nh÷ng ph­¬ng ph¸p b¸n mµ doanh nghiªp ®ang sö dông, víi nh÷ng ph­¬ng ph¸p thanh to¸n, víi xu thÕ, trµo l­u cña ng­êi tiªu dïng. §ång thêi, do ®Æc ®iÓm ë tõng vïng thÞ tr­êng kh¸c nhau lµ kh¸c nhau nªn doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch gi¸ hîp lý ë tõng vïng thÞ tr­êng. Mét ®iÓm n÷a doanh nghiÖp cÇn ph¶i quan t©m lµ ph¶i kÕt hîp gi÷a gi¸ c¶ cña s¶n phÈm víi chu kú s¶n phÈm ®ã, viÖc kÕt hîp nµy cho phÐp doanh nghiÖp khai th¸c ®­îc tèi ®a kh¶ n¨ng tiªu thô cña s¶n phÈm, còng nh­ kh«ng bÞ m¾c vµo nh÷ng lçi lÇm trong viÖc khai th¸c chu k× sèng, ®Æc biÖt lµ c¸c s¶n phÈm ®ang ®øng tr­íc sù suy tho¸i. C¹nh tranh vÒ ph©n phèi vµ b¸n hµng. C¹nh tranh vÒ ph©n phèi vµ b¸n hµng ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c néi dung chñ yÕu sau: Kh¶ n¨ng ®a d¹ng ho¸ c¸c kªnh vµ chän ®­îc c¸c kªnh chñ lùc. Ngµy nay c¸c doanh nghiÖp th­êng cã c¬ cÊu s¶n phÈm rÊt ®a d¹ng, víi mçi s¶n phÈm cã mét kªnh ph©n phèi kh¸c nhau.ViÖc ph©n ®Þnh ®©u lµ kªnh ph©n phèi chñ lùc cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh trong viÖc tèi thiÓu hãa chi phÝ dµnh cho tiªu thô s¶n phÈm. T×m ®­îc nh÷ng ng­êi ®iÒu khiÓn ®ñ m¹nh. §èi víi c¸c doanh nghiÖp sö dông c¸c ®¹i lý ®éc quyÒn th× ph¶i xem xÐt ®Õn søc m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i lµm ®¹i lý cho doanh nghiÖp. §iÒu nµy cã ý nghÜa cùc kú quan träng, cã vèn lín vµ ®ñ søc chi phèi ®­îc lùc l­îng b¸n hµng trong kªnh trªn thÞ tr­êng Cã hÖ thèng b¸n hµng phong phó. §Æc biÖt lµ hÖ thèng c¸c kho, c¸c trung t©m b¸n hµng. C¸c trung t©m nµy ph¶i cã ®­îc c¬ së vËt chÊt hiÖn ®¹i. Cã nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó kÕt dÝnh c¸c kªnh l¹i víi nhau. §Æc biÖt lµ nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý vµ ®iÒu khiÓn ng­êi b¸n. Cã kh¶ n¨ng hîp t¸c gi÷a ng­êi b¸n trªn thÞ tr­êng nhÊt lµ trªn c¸c thÞ tr­êng lín. Cã c¸c dÞch vô b¸n hµng vµ sau b¸n hµng hîp lý.KÕt hîp hîp lý gi÷a ph­¬ng thøc b¸n hµng vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n. C¸c dÞch vô b¸n vµ sau khi b¸n chñ yÕu lµ: T¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt trong khi thanh to¸n. Cã chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ hîp lý, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc mua b¸n víi kh¸ch hµng. Cã hÖ thèng thanh to¸n nhanh, hîp lý võa t¹o ®iÒu kiÖn thanh to¸n nhanh võa ®¶m b¶o c«ng t¸c qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Cã ph­¬ng tiÖn b¸n v¨n minh, c¸c ph­¬ng tiÖn t¹o ­u thÕ cho kh¸ch hµng, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cã c«ng nghÖ b¸n hµng ®¬n gi¶n hîp lý. N¾m ®­îc ph¶n håi cña kh¸ch hµng nhanh nhÊt vµ hîp lý nhÊt. B¶o ®¶m lîi Ých cña ng­êi b¸n vµ ng­êi mua, ng­êi tiªu dïng tèt nhÊt vµ c«ng b»ng nhÊt. Th­êng xuyªn cung cÊp nh÷ng dÞch vô sau khi b¸n cho ng­êi sö dông, ®Æc biÖt lµ nh÷ng s¶n phÈm cã b¶o hµnh hoÆc hÕt thêi gian b¶o hµnh. H×nh thµnh m¹ng l­íi dÞch vô réng kh¾p ë nh÷ng ®Þa bµn d©n c­. H×nh ¶nh nh·n hiÖu s¶n phÈm vµ c«ng ty. Trong qu¸ tr×nh kinh doanh c¸c doanh nghiÖp sö dông nhiÒu biÖn ph¸p nh»m giµnh giËt kh¸ch hµng vÒ phÝa m×nh, ®Æc biÖt thùc hiÖn linh ho¹t trong kh©u hîp ®ång, thanh to¸n nh­: quy ­íc vÒ gi¸ c¶, sè l­îng, kÝch cì, mÉu m· b»ng v¨n b¶n hoÆc b»ng miÖng hay thanh to¸n víi c¸c h×nh thøc nh­ b¸n tr¶ gãp, b¸n chÞu, b¸n gèi ®Çu... Nh÷ng hµnh vi nµy sÏ thùc hiÖn ®­îc tèt h¬n khi gi÷a doanh nghiÖp vµ kh¸ch hµng cã lßng tin víi nhau. Do vËy ch÷ tÝn trë thµnh c«ng cô s¾c bÐn trong c¹nh tranh, nã t¹o ra c¬ héi cho nh÷ng ng­êi Ýt vèn cã ®iÒu kiÖn tham gia kinh doanh, do ®ã më réng ®­îc thÞ phµn hµng ho¸, t¹o ra søc m¹nh cho doanh nghiÖp. 2. C¸c ph­¬ng thøc ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. ChÝnh s¸ch vÒ s¶n phÈm. S¶n phÈm – hµng ho¸ lµ tÊt c¶ nh÷ng c¸c nh÷ng yÕu tè cã thÓ lµm tho¶ m·n nhu cÇu hay ­íc muèn cña kh¸ch hµng, cèng hiÕn nh÷ng lîi Ých cho hä vµ cã kh¶ n¨ng ®­a ra chµo b¸n trªn thÞ tr­êng víi môc ®Ých thu hót sô chó ý mua s¾m, sö dông hay tiªu dïng. C¨n cø vµo ®iÒu kiÖn t×nh h×nh cña c«ng ty c«ng ty cã thÓ ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch vÒ s¶n phÈm. C«ng ty cã thÓ sö dông mét sè chÝnh s¸ch sau T×m kiÕm nh÷ng c«ng dông míi cho s¶n phÈm. ViÖc t×m kiÕm c¸c c«ng dông míi cho s¶n phÈm cã thÓ ®­îc c¨n cø sau: Nh÷ng øng dông liªn quan cña s¶n phÈm tøc lµ nh÷ng tÝnh n¨ng c«ng dông míi cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng Nh÷ng c¸c thøc sö dông s¶n phÈm kh¸c nhau khi kÕt hîp víi mét s¶n phÈm kh¸c. Kh¶ n¨ng ¸p dông c¸c s¶n phÈm tiªu dïng ®¹i trµ cho thÞ tr­êng c«ng nghiÖp vµ ng­îc l¹i LiÖt kª nh÷ng thuéc tÝnh tèi thiÓu cña s¶n phÈm hay c¸c thµnh phÇn cã gîi ý nh÷ng c«ng dông míi. Tiªu chuÈn kü thuËt cña s¶n phÈm. Tiªu chuÈn ho¸ kü thuËt cña s¶n phÈm cã ¶nh h­ëng sèng cßn tíi kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng cña mét doanh nghiÖp. Dï doanh nghiÖp cã thÓ ®· cè g¾ng rÊt nhiÒu ®Ó ®¶m b¶o vÒ mÆt gi¸ c¶ thêi h¹n giao hµng nh­ng nªó s¶n phÈm Êy kh«ng ®¸p óng tiªu chuÈn kü thuËt cña thÞ tr­êng th× s¶n phÈm ®ã còng kh«ng ®­îc chÊp nhËn. NhËn thøc ®­îc ®iÒu nµy, c¸c doanh nghiÖp lu«n cã g¾ng phÊn ®Êu s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm ®¹t ®­îc tiªu chuÈn quèc tÕ vµ tiªu chuÈn kü thuËn cña tõng thÞ tr­êng §a d¹ng ho¸ chñng lo¹i hµng ho¸. Cïng víi viÖc tiÕn hµnh t×m kiÕm nh÷ng c«ng dông míi cho s¶n phÈm, c«ng ty tiÕn hµnh nghiªn cøu t¹o ra c¸c lo¹i s¶n phÈm míi nh»m ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña thÞ tr­êng t×m kiÕm ®o¹n thÞ tr­êng míi, kh¸ch hµng míi Gi¸ c¶. MÆc dï nh×n chung trªn thÞ tr­êng thÕ giíi c¹nh tranh gi¸ ®· tõng b­íc chuyÓn sang c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm vµ thêi h¹n giao hµng nh­ng nhiÒu lóc nhiÒu n¬i vµ nhiÒu lÜnh vùc c¹nh tranh gi¸ c¶ vÉn diÔn ra rÊt gay g¾t. Gi¸ c¶ lµ lÜnh vùc thÓ hiÖn sù c¹nh tranh giµnh lîi Ých kinh tÕ vµ vÞ trÝ ®éc quyÒn cña c¸c doanh nghiÖp. §Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm c¸c c«ng ty sö dông mét sè ph­¬ng thøc sau: ChiÕt gi¸ vµ bít gi¸. §Ó khuyÕn khÝch kh¸ch hµng mua vµ thanh to¸n, c¸c c«ng ty cã thÓ ®iÒu chØnh møc gi¸ c¬ b¶n cña m×nh vµ ®­îc gäi lµ h×nh thøc chiÕt gi¸ vµ bít gi¸. ChiÕt gi¸ v× mua sè l­îng lín ®ã lµ viÖc gi¶m gi¸ cho nh÷ng ng­êi mua, nh÷ng khèi l­îng lín trong mét lÇn mua hoÆc trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Lo¹i chiÕt khÊu nµy khuyÕn khÝch ng­êi mua gia t¨ng khèi l­îng cña mét hîp ®ång vµ mua tËp trung nhiÒu lÇn ë mét ng­êi b¸n. ChiÕt khÊu chøc n¨ng (chiÕt khÊu th­¬ng m¹i) lµ lo¹i chiÕt gi¸ ng­êi s¶n xuÊt ¸p dông cho c¸c thµnh viªn trong kªnh ph©n phèi. PhÇn chiÕt gi¸ nµy ph¶i bao gåm 2 bé phËn: chi phÝ mµ c¸c thµnh viªn trong kªnh ph©n phèi ph¶i bá ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ph©n phèi hµng ho¸ theo chøc n¨ng cña hä vµ l·i tho¶ ®¸ng cho nh÷ng nç lùc vµ g¸nh chÞu rñi ro cña nh÷ng thµnh viªn trong kªnh ph©n phèi. ChiÕt khÊu thêi vô lµ viÖc gi¶m gi¸ cho nh÷ng kh¸ch hµng mua hµng hoÆc dÞch vô tr¸i vô. ChiÕt gi¸ khuyÕn khÝch viÖc thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt vµ thanh to¸n nhanh. Bít gi¸ lµ viÖc gi¶m gi¸ b¸n so víi biÓu gia ®· quy ®Þnh. §Þnh gi¸ khuyÕn m¹i: Lµ h×nh thøc ®iÒu chØnh gi¸ b¸n t¹m thêi nh»m môc ®Ých hç trî cho c¸c ho¹t ®«ng sóc tiÕn b¸n hµng bao gåm mét sè h×nh thøc sau: §Þnh gi¸ ®Ó n«i kÐo kh¸ch hµng. §Þnh gi¸ cho nh÷ng ®ît b¸n hµng ®Æc biÖt. Gi¸ tr¶ gãp b¸n hµng theo phiÕu mua hµng ChiÕt gi¸ vÒ t©m lý §Þnh gi¸ ph©n biÖt C¸c c«ng ty cã thÓ ®iÒu chØnh møc gi¸ c¬ b¶n ®Ó phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c biÖt cña kh¸ch hµng, cña s¶n phÈm hoÆc cña nh÷ng yÕu tè kh¸c chø kh«ng ph¶i v× chi phÝ. ChÝnh s¸ch khuyÕch tr­¬ng s¶n phÈm KhuyÕch tr­¬ng bao gåm nhiÒm ho¹t ®éng kh¸c nhau nh»m môc ®Ých cung cÊp vµ truyÒn th«ng tin vÒ s¶n phÈm, vÒ lîi Ých cña nã ®Õn ng­êi cung cÊp, kh¸ch hµng vµ ng­êi sö dông cuèi cïng ®Ó t¹o ra vµ ph¸t triÓn nhËn thøc, sù hiÓu biÕt vµ lßng ham muèn mua hµng cña ng­êi mua vµ ng­êi tiªu thô. Ho¹t ®éng khuyÕch tr­¬ng s¶n phÈm gåm c¸c ph­¬ng thøc sau: Qu¶ng c¸o: Lµ mét kiÒu truyÒn th«ng cã tÝnh ®¹i chóng, mang tÝnh x· héi cao. Nã yªu cÇu hµng ho¸ ph¶i hîp ph¸p vµ ®­îc mäi ng­êi chÊp nhËn. Qu¶ng c¸o lµ mét ph­¬ng tiÖn cã kh¶ n¨ng thuyÕt phôc, t¹o c¬ héi cho ng­êi nhËn tin so s¸nh th«ng tin víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh lµm t¨ng tÝnh thuyÕt phôc víi kh¸ch hµng môc tiªu. Víi ng«n ng÷ qu¶ng c¸o phong phó ®a d¹ng, ph­¬ng tiÖn qu¶ng c¸o phæ cËp vµ tiÖn lîi, qu¶ng c¸o më ra kh¶ n¨ng giíi thiÖu hµng ho¸ cña c«ng ty, dÞch vô b¸n ra còng nh­ uy tÝn thÕ lùc cña c«ng ty mét c¸ch hiÖu qu¶ vµ trùc diÖn. C¸c ph­¬ng tiÖn qu¶ng c¸o c¸c c«ng ty th­êng sö dông lµ b¸o, t¹p chÝ, ti vi, ra®io, ngoµi ra c¸c c«ng ty cßn qu¶ng c¸o qua pan« ¸p phÝch, qua catalog, qua th­ bao b×, qua s¶n phÈm kh¸c vµ qua truyÒn miÖng, telemarketing, computer marketing v.v. Mçi lo¹i ph­¬ng tiÖn ®Òu cã nh÷ng lîi thÕ vµ t¸c dông nhÊt ®Þnh. Xóc tiÕn b¸n hµng: µ nhãm c«ng cô truyÒn th«ng sö dông hçn hîp c¸c c«ng cô cæ ®éng, kÝch thÝch kh¸ch hµng nh»m t¨ng nhanh nhu cÇu vÒ s¶n phÈm t¹i chç tøc th×. Thùc chÊt ®©y lµ c¸c c«ng cô kÝch thÝch ®Ó thóc ®Èy c¸c kh©u: cung øng, ph©n phèi vµ tiªu dïng ®èi víi mét hoÆc mét nhãm c¸c s¶n phÈm cña c«ng ty.C¸c h×nh thøc chñ yÕu cña xóc tiÕn b¸n hµnglµ: Thay ®æi h×nh thøc s¶n phÈm: nh÷ng thay ®æi vÒ bao gãi, c¸ch ®ãng më, thay ®æi nh·n hiÖu hay c¸c biÖn ph¸p kh¸c lµm cho s¶n phÈm hÊp dÉn h¬n ®èi víi ng­êi mua. KhuyÕn khÝch mua hµng: ®ã lµ c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch th«ng qua c¸c h×nh thøc thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt, hµng ho¸ hoÆc b»ng bÊt cø thø g× kh¸c ®Ó t¹m thêi t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm ®èi víi ng­êi ph©n phèi hoÆc ng­êi tiªu thô. Ph­¬ng ph¸p nay bao gåm bít tiÒn cho ng­êi mua nhiÒu, h¹ gi¸ t¹m thêi, b¸n tr¶ gãp, th­ëng cho ng­êi mua nhiÒu b»ng mét s¶n phÈm kh¸c. Tr­ng bµy c¸c tµi liÖu vÒ s¶n phÈm t¹i ®iÓm b¸n. C¸c mÉu hµng. C¸c ho¹t ®éng yÓm trî s¶n phÈm: §©y lµ nh÷ng ho¹t ®éng liªn quan ®Õn c¸c dÞch vô s¶n phÈm vµ th«ng tin mµ nhµ s¶n xuÊt cung cÊp thªm cho ng­êi sö dông s¶n phÈm cña hä. Nh÷ng dÞch vô chñ yÕu lµ: Catalog XuÊt b¶n phÈm vÒ doanh nghiÖp Phim ¶nh. X©y dùng c¸c mèi liªn hÖ víi c«ng chóng: §©y lµ nh÷ng ho¹t ®éng yÓm trî quan träng, bao gåm nhiÒm ho¹t ®éng phong phó vµ ®a d¹ng chñ yÕu lµ: Quan hÖ b¸o chÝ. TriÓn l·m héi chî vµ phßng tr­ng bµy. IV- TÝnh tÊt yÕu cña viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp: 1. TÝnh tÊt yÕu cña c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. ë n­íc ta tr­íc ®©y víi c¬ chÕ tËp trung bao cÊp, nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò, tõ cÊp vèn, nguyªn vËt liÖu cho tíi ph©n phèi vµ tiªu thô. Nh­ vËy c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc kh«ng ph¶i lo c¹nh tranh víi mét ®èi thñ nµo bëi khi ®ã c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ch­a ®­îc ph¸t triÓn réng raÜ. V× c¸c nguyªn nh©n trªn mµ trong thêi kú bao cÊp c¹nh tranh hÇu nh­ kh«ng cã, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc th× rÊt thô ®éng. ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cïng víi sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu b×nh ®¼ng víi nhau tr­íc ph¸p luËt th× phÇn lín c¸c doanh nghiÖp nµy ®Òu kh«ng thÝch nghi næi víi m«i tr­êng míi, kh«ng c¹nh tranh næi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, lµm ¨n thua lç vµ ®i vµo ph¸ s¶n. §iÒu nµy cho thÊy khi b­íc sang mét c¬ chÕ míi: c¬ chÕ thÞ tr­êng th× c¸c doanh nghiÖp ë mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó c¹nh tranh nh»m tån t¹i. Cã thÓ nãi c¹nh tranh lµ mét tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, lµ ¸p lùc buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, ®­a ra thÞ tr­êng nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ hîp lý. Do ®ã c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp sÏ ngµy cµng m¹nh mÏ vµ khèc liÖt h¬n. 2. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Nh­ ta ®· biÕt trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, c¹nh tranh lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Mçi doanh nghiÖp khi tham gia vµo thÞ tr­êng cÇn ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh, tu©n theo quy luËt c¹nh tranh cho dï ®«i khi c¹nh tranh còng trë thµnh con dao hai l­ìi. Mét mÆt nã ®µo th¶i kh«ng th­¬ng tiÕc c¸c doanh nghiÖp cã chi phÝ cao, chÊt l­îng s¶n phÈm tåi, tæ chøc tiªu thô kÐm, mÆt kh¸c nã buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng phÊn ®Êu gi¶m chi phÝ ®Ó gi¶m gi¸ b¸n s¶n phÈm, hoµn thiÖn gi¸ trÞ sö dông cña s¶n phÈm, tæ chøc hÖ thèng tiªu thô s¶n phÈm. §Æc biÖt trong giai ®o¹n hiÖn nay, khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn, kinh tÕ ph¸t triÓn trªn nhu cÇu tiªu dïng n©ng lªn ë møc cao h¬n rÊt nhiÒu, ®Ó ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu nµy c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh th«ng qua c¸c yÕu tè trùc tiÕp nh­ gi¸ c¶, chÊt l­îng, uy tÝn ... Hay c¸c yÕu tè gi¸n tiÕp nh­ ho¹t ®éng qu¶ng c¸o, héi chî, c¸c dÞch vô sau b¸n... H¬n n÷a trong mét nÒn kinh tÕ më nh­ hiÖn nay c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh«ng chØ lµ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc mµ cßn lµ c¸c doanh nghiÖp, c«ng ty n­íc ngoµi cã vèn ®Çu t­ còng nh­ tr×nh ®é c«ng nghÖ cao h¬n h¼n th× viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña Tæng c«ng ty L­¬ng thùc MiÒn B¾c. I. Kh¸i qu¸t chung vÒ Tæng c«ng ty L­¬ng thùc MiÒn B¾c 1. Quá trình hình thành và phát triển của Tổng Công ty: Tổng Công ty Lương thực Miền Bắc đã trải qua trên 20 năm hoạt động và xây dựng. Tổng Công ty đã tạo ra nhiều thành tựu cho đất nước nói chung và miền Bắc nói riêng về lĩnh vực lương thực, đặc biệt là gạo. - Từ tháng 9-1986 đến tháng 10-1987 Tổng Công ty có tên là Tổng Công ty Lương thực khu vực I thuộc Bộ Lương thực. - Từ tháng 11-1987 đến tháng 12-1989 Tổng Công ty mang tên Tổng Công ty Lương thực TW trực thuộc Bộ Nông nghiệp – Công nghiệp Thực phẩm. - Từ tháng 1/1990 đến tháng 4-1995 Tổng Công ty được đặt dưới cái tên là Tổng Công ty Lương thực TW I thuộc Bộ Nông nghiệp-Công nghiệp thực phẩm. - Từ tháng 5-1995 đến nay Tổng Công ty có tên là Tổng Công ty Lương thực miền Bắc (Tổng Công ty 91) trực thuộc Chính phủ. Tổng công ty lương thực Miền Bắc(Vinafood1), tiền thân là Công ty Lương thực Trung ương I, là doanh nghiệp nhà nước được Thủ tướng Chính phủ chính thức quyết định thành lập ngày 24/4/1995 trên cơ sở sát nhập tất cả các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh lương thực từ Thừa Thiên Huế trở ra. Tổng Công ty Lương thực miền Bắc là Tổng Công ty Nhà nước hoạt động kinh doanh, có tư cách pháp nhân, có các quyền và nghĩa vụ dân sự theo luật định, tự chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động kinh doanh trong phạm vi số vốn do Tổng Công ty quản lý, có tài sản, có các quỹ tập trung và được tổ chức, hoạt động theo điều lệ của Tổng Công ty, có con dấu, được mở tài khoản tại ngân hàng trong nước và ngoài nước theo quy định của Nhà nước. Thực hiện chủ trương đổi mới, trong những năm gần đây, Tổng công ty đã nhiều lần sắp xếp, tổ chức lại hệ thống các doanh nghiệp thành viên. Từ hơn 70 công ty thành viên trong những ngày đầu thành lập đến nay chúng tôi đã sáp nhập thành 20 đơn vị thành viên trong đó có 15 doanh nghiệp hạch toán độc lập, 5 chi nhánh và 2 đơn vị liên doanh. Các doanh nghiệp thành viên này đã hoàn thành cổ phần hoá và hoạt động theo mô hình công ty cổ phần. Qua hơn 10 năm phát triển, trải nhiều khó khăn trong giai đoạn đất nước chuyển đổi nền kinh tế từ kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế thị trường, Tổng công ty và các đơn vị thành viên dần dần đi vào hoạt động ổn định và hiệu quả, từng bước kiện toàn bộ máy tổ chức, tăng cường năng lực cạnh tranh, nâng cao trình độ chuyên môn của lực lượng lao động để phục vụ cho chiến lược phát triển lâu dài. Là một trong những doanh nghiệp hàng đầu của ngành lương thực Việt Nam, Vinafood1 được chính phủ giao nhiệm vụ đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, ổn định thi trường lương thực trong nước đồng thời thúc đẩy mạnh hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu.    Với những nhiệm vụ trên, Tổng công ty chúng tôi đã xây dựng và phát triển những kênh sản xuất - kinh doanh - phân phối trên phạm vi cả nước, bao gồm toàn bộ các hoạt động thu mua, lưu kho, chế biến, vận chuyển, phân phối sản phẩm lương thực trên phạm vi cả nước, đồng thời chúng tôi cũng nhập khẩu các loại sản phẩm khác để đáp ứng nhu cầu trong nước như phân bón, máy móc thiết bị vật tư nông nghiệp để phục vụ sản xuất và hàng tiêu dùng để phục vụ cho thị truờng nội địa. Trong nhiều năm qua Vinafood1 liên tục là một trong những doanh nghiệp xuất khẩu gạo hàng đầu Việt Nam, chúng tôi cung cấp các sản phẩm gạo cho nhiều thị trường trên thế giới, trong đó những nơi nhập khẩu với số lượng lớn là Cuba, Irag, Iran và các nước Châu Phi. Với các hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doah đa dạng của Tổng công ty trải dài trên khắp lãnh thổ Việt Nam cũng như vươn ra nhiều nước trên thế giới, Vinafood1 đã có những đóng góp đáng kể cho sự phát triển chung của ngành cũng như góp phần đảm bảo sự ổn định kinh tế xã hội cho đất nước. 2. Chức năng nhiệm vụ chủ yếu của Tổng Công ty: Tổng Công ty Lương thực miền Bắc có các chức năng nhiệm vụ chính sau: - Thực hiện kinh doanh lương thực theo quy hoạch, kế hoạch của nhà nước và theo nhu cầu của thị trường nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu tiêu dùng trong nước và tiêu thụ hết lương thực hàng hoá của nông dân, chủ động trong kinh doanh bao gồm xây dựng kế hoạch phát triển, đầu tư, tạo nguồn vốn đầu tư; tổ chức thu mua bảo quản, chế biến lương thực, tiêu thụ lương thực trong nước và xuất nhập khẩu lương thực, cung ứng vật tư thiết bị chuyên dùng; hợp tác liên doanh liên kết với các tổ chức liên doanh trong và ngoài nước phù hợp với pháp luật, chính sách của nhà nước. - Nhận và sử dụng có hiệu quả, bảo toàn và phát triển vốn do nhà nước giao, bao gồm cả phần vốn đầu tư vào doanh nghiệp khác. Nhận và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực do nhà nước giao để thực hiện nhiệm vụ kinh doanh và các nhiệm vụ được giao khác. - Tổ chức, quản lý công tác nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ và công tác đào tạo bồi dưỡng cán bộ công nhân. 3. Cơ cấu tổ chức: Sơ đồ bộ máy tổ chức của Tổng Công ty Lương thực miền Bắc: Hội đồng quản trị Tổng Giám đốc Phó Tổng giám đốc phụ trách nội chính văn phòng Phó Tổng giám đốc phụ trách xuất nhập khẩu Tổng giám đốc phụ trách kinh doanh nội địa Phó Tổng giám đốc phụ đầu tư Phòng Tổ chức lao động Phòng Thanh tra Phòng KD & SXCB Văn phòng Văn phòng Đảng - Đoàn Phòng Đầu tư XD&KT Phòng Tài chính kế toán Phòng Kinh tế đối ngoại Các công ty cổ phần: 1. Công ty CP XNK LTTP Hà Nội 2. Công ty CP Lương thực Đông Bắc 3. Công ty CP Lương thực Hà Nam Ninh 4. Công ty CP Lương thực Hà Bắc 5. Công ty CP Lương thực Thanh Nghệ An 6. Công ty CP Lương thực Hà Tuyên Thái 7. Công ty CP XNK LT- Nông sản Tây Bắc 8. Công ty CP Lương thực Hà Sơn Bình 9. Công ty CP LT&TM TH Vĩnh Phúc 10. Công ty CP Lương thực Hoàng Liên Sơn 11. Công ty CP Lương thực Sông Hồng 12. Công ty CP XD&CBLT Vĩnh Hà 13. Công ty CP Lương thực Bình Trị Thiên 14. Công ty CP Lương thực Cao Lạng 15. Công ty CP KDCPLT – TP. Hà Nội Các Chi nhánh: Chi nhánh TP. Hồ Chí Minh Chi nhánh tỉnh An Giang Chi nhánh Sa Đéc, Đồng Tháp Các đơn vị thành viên hạch toán độc lập và phụ thuộc: Công ty Lương thực cấp 1 Lương Yên Công ty Kinh doanh bao bì Lương thực Công ty SXKD Bột mỳ Hưng Quang Các công ty liên doanh: Công ty LD sản xuất bộ mỳ Vimafour Công ty LD SX, CB và xuất khẩu gạo (V.I.P) Tổ chức và hoạt động của Tổng Công ty do Chính phủ ban hành. Cơ cấu tổ chức của Tổng Công ty gồm: Hội đồng quản trị, ban kiểm soát. Tổng Giám đốc và bộ máy giúp việc. Các đơn vị thành viên của Tổng Công ty. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm, sau khi thống nhất với Bộ trưởng, trưởng ban tổ chức, cán bộ chính phủ, trình thủ tướng Chính phủ quyết định bổ nhiệm Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc Tổng Công ty và các thành viên khác của Hội đồng quản trị. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm bổ nhiệm phó Tổng Giám đốc và kế toán trưởng Tổng Công ty do Hội đồng quản trị trình trên cơ sở đề nghị của Tổng Giám đốc. 4. Môi trường kinh doanh của Tổng Công ty: 4.1. Môi trường bên ngoài: * Môi trường vĩ mô: Có 5 yếu tố cấu thành môi trường vĩ mô của Tổng Công ty bao gồm: - Yếu tố chính trị và pháp luật: Là một công ty Nhà nước nên các yếu tố này có ảnh hưởng rất lớn tới hoạt động của Tổng Công ty. Những thay đổi về các chính sách, tình hình chính trị của đất nước ảnh hưởng tới doanh nghiệp nhà nước đầu tiên. Các yếu tổ chính trị và pháp luật ổn định, rõ ràng, minh bạch có thể tạo ra thuận lợi cho hoạt động của Tổng Công ty._.