Nâng cao khả năng vốn đầu tư nước ngoài trong quá trình phát triển kinh tế xã hội tỉnh Bình Dương giai đoạn 2006 - 2010

MUÏC LUÏC CHÖÔNG MÔÛ ÑAÀU...................................................................................................................1 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi nghieân cöùu......................................................................................1 2. Muïc tieâu nghieân cöùu............................................................................................................2 3. Ñoái töôïng, phaïm vi nghieân cöùu ..........................................................................................2 4. Phöông phaùp nghieân cöùu.....................................................................................................2 5. Noäi dung nghieân cöùu............................................................................................................3 CHÖÔNG 1: ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI VAØ THU HUÙT ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI ÔÛ VIEÄT NAM................................................................................................................4 1.1 Ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø caùc hình thöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi.....................................................4 1.1. 1 Ñaàu tö nöôùc ngoaøi........................................................................................................4 1.1.2 Caùc hình thöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi................................................................................4 1.1.3 Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaø nhöõng taùc ñoäng cuûa noù........................5 1.1.3.1 Ñoái vôùi caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö....................................................................6 1.1.3.2 Taùc ñoäng cuûa FDI ñoái vôùi chính baûn thaân caùc nöôùc xuaát khaåu tö baûn .........9 1.2 Caùc yeáu toá cô baûn thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi..................................................10 1.3 Cô sôû lyù thuyeát thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Bình Döông: ..........................................11 1.4 Thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong quùa trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ôû Vieät Nam ............................................................................................................................................12 1.4.1 Khaùi löôïc tình hình thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam ...................12 1.4.2 Nhöõng taùc ñoäng cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñoái vôùi neàn kinh teá Vieät Nam..13 1.4.2.1 Nhöõng taùc ñoäng tích cöïc....................................................................................13 1.4.2.2 Nhöõng taùc ñoäng khoâng thuaän lôïi .....................................................................14 - 1 - 1.4.3 Nhaän ñònh veà tình hình ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam ........................16 1.5 Kinh nghieäm thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû moät soá nöôùc trong khu vöïc..........18 1.5.1 Kinh nghieäm cuûa Trung Quoác, Singapore vaø Thaùi Lan........................................18 ...............1.5.2 Moät soá baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra veà thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi cho Bình Döông noùi rieâng vaø caû nöôùc noùi chung..........................................................................20 CHÖÔNG 2: THU HUÙT ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TRONG QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ XAÕ HOÄI ÔÛ BÌNH DÖÔNG HIEÄN NAY..............................23 2.1 Toång quan veà tænh Bình Döông........................................................................................23 2.1.1 Caùc yeáu toá cô baûn trong thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi..................................23 2.1.2 Caùc giai ñoaïn phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa Bình Döông........................................23 2.2 Tình hình thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Bình Döông.........................................24 2.2.1 Khaùi löôïc thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi töø naêm 1987 ñeán nay.....................24 2.2.2 Thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo Bình Döông theo ngaønh ........................26 2.2.3 Thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo Bình Döông theo vuøng, laõnh thoå...........27 2.3 Nhöõng taùc ñoäng cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñoái vôùi quaù trình phaùt trieån ôû Bình Döông ...............................................................................................................................................28 2.3.1 Nhöõng taùc ñoäng tích cöïc ...........................................................................................28 2.3.2 Nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc ...........................................................................................36 2.4 So saùnh thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi giöõa Bình Döông vôùi moät soá tænh ôû Vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam.....................................................................................................39 2.5 Nhöõng thaønh coâng vaø toàn taïi trong thu huùt tröïc tieáp ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Bình Döông44 2.5.1 Nhöõng kinh nghieäm thaønh coâng ...............................................................................44 2.5.2 Moät soá toàn taïi haïn cheá................................................................................................46 - 2 - 2.6 Phaân tích ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, cô hoäi vaø nguy cô trong thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû tænh Bình Döông hieän nay....................................................................................48 CHÖÔNG 3: GIAÛI PHAÙP VAØ KIEÁN NGHÒ NAÂNG CAO KHAÛ NAÊNG THU HUÙT ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TAÏI BÌNH DÖÔNG GIAI ÑOAÏN 2006-2010.......... 3.1 Muïc tieâu, ñònh höôùng vaø quan ñieåm ñeà xuaát giaûi phaùp.................................................51 3.1.1 Muïc tieâu ñeà xuaát giaûi phaùp...................................................................................51 3.1.2 Ñònh höôùng ñeà xuaát giaûi phaùp..............................................................................51 3.1.3 Quan ñieåm ñeà xuaát giaûi phaùp...............................................................................52 3.2 Giaûi phaùp vó moâ nhaèm naâng cao khaû naêng thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam ...............................................................................................................................................52 3.2.1 Hoaøn thieän theå cheá phaùt trieån thò tröôøng caùc yeáu toá...............................................52 3.2.2 Naâng cao naêng löïc caïnh tranh caùc doanh nghieäp trong nöôùc...............................53 3.2.3 Thuùc ñaåy quaù trình hoäi nhaäp.....................................................................................54 3.2.4 Hình thaønh heä thoáng doanh nghieäp phuï trôï............................................................54 3.3 Nhoùm giaûi phaùp naâng cao khaû naêng thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Bình Döông giai ñoaïn 2006-2010 ..................................................................................................................54 3.3.1 Giaûi phaùp phaùt huy nhöõng taùc ñoäng tích cöïc ..........................................................55 3.3.1.1 Caûi caùch thuû tuïc haønh chính..............................................................................55 3.3.1.2 Quy hoaïch vaø phaùt trieån cô sôû haï taàng ............................................................58 3.3.1.3 Ñoåi môùi vaø naâng caáp khaû naêng tieáp thò ñaàu tö................................................60 3.3.1.4 Thöïc hieän caùc ñoàng boä giaûi phaùp hoå trôï caùc nhaø ñaàu tö ................................61 3.3.15 Lieân keát khu vöïc vaø traùnh ñoái ñaàu caïnh tranh.................................................62 3.3.2 Giaûi phaùp haïn cheá nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc............................................................63 3.3.2.1 Chính saùch thu huùt nhöõng coâng ty lôùn, ña quoác gia .......................................63 - 3 - 3.3.2.2 Chính saùch thu huùt ñaàu tö ôû nhöõng ngaønh kyõ thuaät cao, thu huùt xaây döïng caùc khu kyõ ngheä thoâng tin...............................................................................................64 3.3.2.3 Khuyeán khích caùc döï aùn söû duïng nguyeân lieäu vaø lao ñoäng trong nöôùc 3.3.2.4 Kieåm soaùt hoaït ñoäng chuyeån giaù vaø troán thueá................................................65 3.3.2.5 Giaûi phaùp ñaøo taïo vaø khaéc phuïc nhöõng baát caäp veà nguoàn nhaân löïc ............66 3.3.2.6 Chuù troïng giaûi quyeát caùc vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng, teä naïn xaõ hoäi...........67 3.4 Caùc kieán nghò.......................................................................................................................68 KEÁT LUAÄN.................................................................................................................................72 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC PHUÏ LUÏC 1 PHUÏ LUÏC 2 PHUÏ LUÏC 3 PHUÏ LUÏC 4 - 4 - CHÖÔNG MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi nghieân cöùu. Tænh Bình Döông vôùi daân soá treân 976 ngaøn ngöôøi naèm ôû mieàn Ñoâng Nam Boä. Treân 13 naêm tröôùc ñaây, tænh chuû yeáu phaùt trieån veà noâng nghieäp, thì nay vôùi cô caáu coâng nghieäp vaø dòch vuï chieám ñeán 88%GDP, Bình Döông trôû thaønh moät trong nhöõng tænh phaùt trieån naêng ñoäng nhaát ôû Vieät Nam coù toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao (thôøi kyø 2001-2004 laø 15,3% so vôí cuûa caû nöôùc laø 7,7%). Tính ñeán heát naêm 2004, tænh ñaõ thu huùt 962 döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi vôùi toång soá thu huùt laø 4.209,85 trieäu USD. Trong ñoù lónh vöïc coâng nghieäp caùc döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoùng goùp 68,21% giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp cuûa tænh; chieám 66,98% kim ngaïch xuaát khaåu; chieám 71,74% kim ngaïch nhaäp khaåu; hôn 60,1% löôïng lao ñoäng laøm trong khu vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi so vôùi toång caùc thaønh phaàn kinh teá … Quan troïng hôn caû, caùc döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi mang laïi söùc baät chung cho cho söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa tænh trong chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa; trong ñoåi môùi kyõ thuaät coâng ngheä, trong vieäc taïo moäi tröôøng caïnh tranh kích thích caùc doanh nghieäp trong nöôùc phaùt trieån … Vôùi nhöõng ñoùng goùp to lôùn ñoù, thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø moät nhaân toá quan troïng trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa tænh Bình Döông. Tuy nhieân, trong thôøi gian qua caùc döï aùn ôû Bình Döông chuû yeáu coøn ôû möùc quy moâ nhoû, voán ñaàu tö trung bình coøn thaáp; trình ñoä kyõ thuaät coâng ngheä ôû möùc trung bình, trung bình khaù; chöa coù nhöõng döï aùn taàm côû laøm noøng coát cho söï phaùt trieån cao… Trong boái caûnh caû nöôùc Vieät Nam tieáp tuïc keâu goïi thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi, nghóa laø taát caû caùc tænh thaønh ñeàu môøi goïi ñaàu tö nöôùc ngoaøi, nhöõng vuøng, laõnh thoå laân caän cuøng khu vöïc cuõng coù nhöõng chính saùch môøi goïi ñaàu tö nöôùc ngoaøi raát haáp daãn thì ôû Vieät Nam noùi chung, Bình Döông noùi rieâng coù nhöõng giaûi - 5 - phaùp gì ñeå caïnh tranh thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi veà ñaàu tö. Chính vì vaäy, raát caàn thieát coù nhöõng coâng trình khoa hoïc nghieân cöùu nhöõng giaûi phaùp, nhöõng chính saùch thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa tænh Bình Döông. Ñaây laø lyù do ñeå chuùng toâi choïn ñeà taøi “Giaûi phaùp naâng cao khaû naêng thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong quùa trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ôû tænh Bình Döông giai ñoaïn 2006-2010” vôùi kyø voïng laø moät phaàn keát quûa nghieân cöùu cuûa ñeà taøi seõ ñöôïc öùng duïng trong thöïc teá. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu. - Heä thoáng hoùa lyù luaän veà ñaàu tö nöôùc ngoaøi. - Phaân tích tình hình thöïc hieän thu huùt FDI taïi Bình Döông. - Ñoái chieáu vieäc thu huùt FDI vôùi caùc quoác gia vaø tænh khu vöïc qua ñoù ruùt ra baøi hoïc kinh nghieäm vaø ñaùnh giaù khaû naêng thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi cuõng nhö taùc ñoäng cuûa noù trong quaù trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ôû Bình Döông. - Ñeà ra caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao khaû naêng thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû tænh Bình Döông. 3. Ñoái töôïng, phaïm vi nghieân cöùu: - Ñoái töôïng: nghieân cöùu khaû naêng thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Bình Döông trong caùc thôøi kyø tröôùc ñaây vaø trong giai ñoaïn 2006-2010. - Phaïm vi nghieân cöùu: o Phaïm vi vaán ñeà nghieân cöùu: chæ nghieân cöùu caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán vieäc thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, laøm roõ vai troø cuûa thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi treân ñòa baøn tænh Bình Döông. o Phaïm vi veà thôøi gian: töø naêm 1988 ñeán ñaàu naêm 2005, trong ñoù soá lieäu chuû yeáu laø naêm 2004. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: Luaän vaên söû duïng chuû yeáu caùc phöông phaùp sau: - 6 - - Phöông phaùp phaân tích thoáng keâ. - Phöông phaùp chuyeân gia. - Phöông phaùp toång hôïp. 5. Noäi dung nghieân cöùu: Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän vaø danh muïc taøi lieäu tham khaûo, Noäi dung cuûa luaän vaên goàm 3 chöông nhö sau: - Chöông 1: Ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam. - Chöông 2: Thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong quaù trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ôû Bình Döông hieän nay. - Chöông 3: Giaûi phaùp vaø kieán nghò naâng cao khaû naêng cao thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Bình Döông giai ñoaïn 2006-2010. - 7 - CHÖÔNG 1: ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI VAØ THU HUÙT ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI ÔÛ VIEÄT NAM. 1.1 Ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø hình thöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi 1.1.1 Ñaàu tö nöôùc ngoaøi: Ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù theå hieåu moät caùch toång quaùt ñoù laø caùc hình thöùc maø ngöôøi nöôùc ngoaøi tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp boû voán thoâng qua caùc loaïi hình khaùc nhau ñaàu tö vaøo saûn xuaát kinh doanh ôû moät nöôùc khaùc nhaèm thu lôïi nhuaän thoâng qua vieäc taän duïng caùc lôïi theá saün coù cuûa caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö, cuï theå nhö: nhaân coâng, nguyeân lieäu, thò tröôøng tieâu thuï … hoaït ñoäng trong khuoân khoå phaùp luaät cuûa nöôùc sôû taïi vaø thoâng leä quoác teá. Theo Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam söûa ñoåi naêm 2000 thì: Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø vieäc caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöa vaøo Vieät Nam voán baèng tieàn hoaëc baát kyø moät loaïi taøi saûn naøo ñeå tieán haønh caùc hoaït ñoäng ñaàu tö theo quy ñònh cuûa phaùp luaät Vieät Nam. Caên cöù vaøo noäi dung cuûa Luaät naøy, nhaø nöôùc Vieät Nam khuyeán khích vaø taïo ñieàu kieän ñeå caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo Vieät Nam, theå hieän yù chí vaø nguyeän voïng cuûa nhaân daân Vieät Nam nhaèm taêng cöôøng hôïp taùc hôn nöõa vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi treân cô sôû toân troïng ñoäc laäp chuû quyeàn vaø tuaân thuû ñaày ñuû phaùp luaät Vieät Nam, bình ñaúng cuøng coù lôïi. 1.1.2 Caùc hình thöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi: Ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöôøng coù 2 daïng chuû yeáu: ñaàu tö tröïc tieáp vaø ñaàu tö giaùn tieáp. Ñaàu tö tröïc tieáp laø loaïi hình ñaàu tö maø nhaø ñaàu tö coù theå boû 100% voán hoaëc toaøn boä thieát bò ñeå ñaàu tö vaøo moät lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh hay dòch vuï naøo ñoù. Cuõng coù moät hình thöùc khaùc ñöôïc xem laø ñaàu tö tröïc tieáp khi nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi mua laïi toaøn boä hoaëc töøng phaàn moät doanh nghieäp cuûa nöôùc sôû taïi ñeå kinh doanh hoaëc hôïp taùc kinh doanh. Loaïi hình naøy chæ ñöôïc xem laø tröïc tieáp vôùi ñieàu kieän nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi phaûi mua ñöôïc soá coå phieáu hoaëc hieän vaät ñuû coù theå chi phoái, ra quyeát ñònh hoaëc kieåm soaùt ñöôïc coâng ty ñoù. Hieåu moät caùch toång quaùt - 8 - thì ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø moät hình thöùc maø nhaø ñaàu tö coù theå tröïc tieáp vaø chuû ñoäng kieåm soaùt vaø quaûn lyù ñöôïc nguoàn voán tham gia ñaàu tö. Ñaàu tö giaùn tieáp laø loaïi hình ñaàu tö maø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù theå mua coå phaàn trong doanh nghieäp hoaëc chöùng khoaùn treân thò tröôøng taøi chính nhaèm thu lôïi nhuaän. Neáu loaïi hình ñaàu tö tröïc tieáp maø nhaø ñaàu tö thu lôïi nhuaän tröïc tieáp töø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh thì ñaàu tö giaùn tieáp thu lôïi nhuaän qua coå töùc (thu nhaäp qua coå phieáu hoaëc qua chöùng khoaùn). Ngoaøi ra, coøn coù moät hình thöùc phoå bieán khaùc, ñoù laø tín duïng quoác teá keå caû döôùi daïng ODA. Hình thöùc naøy tuy coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng so vôùi ñaàu tö tröïc tieáp vaø giaùn tieáp nhöng theo chuùng toâi noù chæ laø moät hình thöùc ñaëc bieät cuûa ñaàu tö giaùn tieáp. Theo thoâng leä chung cuûa quoác teá, voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù theå ñoùng goùp döôùi daïng sau: - Caùc loaïi ngoaïi teä maïnh hoaëc tieàn noäi ñòa. - Hieän vaät höõu hình bao goàm tö lieäu saûn xuaát, nhaø xöôûng, nguyeân vaät lieäu, haøng hoùa, taøi nguyeân (keå caû maët ñaát, maët bieån). - Haøng hoùa voâ hình: söùc lao ñoäng, coâng ngheä, bí quyeát coâng ngheä, baèng phaùt minh, nhaõn hieäu vaø uy tín thöông hieäu… Hieän nay ôû Vieät Nam toàn taïi caû 2 loaïi hình ñaàu tö nöôùc ngoaøi tröïc tieáp vaø giaùn tieáp. Theo xu theá phaùt trieån, caùc hình thöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam chaéc chaén seõ ña daïng hôn nöõa trong töøng loaïi hình ñaàu tö tröïc tieáp vaø ñaàu tö giaùn tieáp. 1.1.3 Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaø nhöõng taùc ñoäng cuûa noù: Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi coù vò trí raát quan troïng goùp phaàn taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá khoâng chæ rieâng ñoái vôùi caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö maø coøn ñoái vôùi baûn thaân caùc nöôùc xuaát khaåu tö baûn. Ngaøy nay trong xu theá toøan caàu hoùa, hôïp taùc vaø phaân coâng quoác teá, hoäi nhaäp vaø cuøng phaùt trieån laø vaán ñeà mang tính quy luaät. Lôïi ích cuûa vieäc xuaát khaåu tö baûn vaø tieáp nhaän ñaàu tö ñeàu coù yù nghóa nhö nhau. Tuy nhieân lôïi ích seõ khoâng theå chia ñeàu, noù chæ coù theå ñöôïc taän - 9 - duïng moät khi ñoâi beân ñeàu bieát phaùt huy toát nhaát nhöõng lôïi theá, haïn cheá toái ña nhöõng maët traùi vaø khieám khuyeát. Treân tinh thaàn ñoù, ñeå hieåu roõ vai troø vaø vò trí cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi neân xem xeùt taùc duïng cuûa noù töø ôû caû hai phía. 1.1.3.1 Ñoái vôùi caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö: Hieän nay nguoàn FDI khoâng phaûi chæ ñaàu tö vaøo caùc nöôùc coù neàn kinh teá chaäm phaùt trieån vaø ñang phaùt trieån maø coøn ôû caû nhöõng nöôùc tö baûn phaùt trieån. Nguoàn FDI ñeàu coù nhöõng taùc duïng nhö sau: a. Taùc ñoäng tích cöïc: bao goàm 2 nhoùm. (i). Taùc ñoäng tröïc tieáp, cuï theå laø: − FDI laø nguoàn voán quan troïng laøm taêng voán ñaàu tö, giuùp caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö cô caáu laïi neàn kinh teá, thöïc hieän caùc muïc tieâu kinh teá xaõ hoäi, phaùt trieån saûn xuaát, thuùc ñaåy taêng tröôûng. − Ngoaøi FDI, caùc nhaø ñaàu tö coøn mang vaøo nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö caùc khoa hoïc coâng ngheä môùi cuõng nhö moâ hình toå chöùc quaûn lyù cuûa caùc chuyeân gia… Ñeå khai thaùc toát nguoàn voán, ñem laïi hieäu quaû kinh teá cao, chuyeån giao coâng ngheä trôû thaønh taát yeáu. Thöïc tieãn cho thaáy, chæ khi naøo ñoäi nguõ nhöõng ngöôøi lao ñoäng ôû caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö coù khaû naêng söû duïng thaønh thaïo caùc thieát bò hieän ñaïi, coù naêng löïc toå chöùc quaûn lyù gioûi, nguoàn FDI môùi coù ñieàu kieän phaùt huy taùc duïng. - FDI laø phöông thöùc quan troïng laøm taêng kim ngaïch xuaát khaåu do goùp phaàn vaøo vieäc khai thaùc caùc lôïi theá veà taøi nguyeân, nhaân löïc nhaèm taïo ra nhöõng saûn phaåm xuaát khaåu vaø thay theá haøng nhaäp khaåu coù giaù trò, naâng cao khaû naêng caïnh tranh vaø hoäi nhaäp cuûa neàn kinh teá trong xu theá toøan caàu hoùa. Nhôø coù coâng ngheä hieän ñaïi, caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö taïo ra nhieàu saûn phaåm ña daïng, chaát löôïng toát, giaù caû hôïp lyù, thoûa maõn nhu caàu tieâu duøng ngaøy caøng cao cuûa caùc taàng lôùp nhaân daân. - 10 - - FDI goùp phaàn vaøo vieäc taêng quy moâ hoaït ñoäng caùc doanh nghieäp thaønh laäp, caùc ngaønh kinh doanh môùi, phaùt trieån saûn xuaát, thu huùt theâm lao ñoäng, laøm giaûm tyû leä thaát nghieäp, giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho lao ñoäng ôû caùc nöôùc ñaàu tö vaø nhaän ñaàu tö. Ñaây laø ñieàu kieän vaø moâi tröôøng toát nhaát ñeå giaûi quyeát tình traïng lao ñoäng dö thöøa ôû caùc nöôùc chaäm phaùt trieån, ñoàng thôøi cuõng laø cô hoäi toát nhaát ñeå nhöõng ngöôøi lao ñoäng ôû caùc nöôùc nhaän ñaàu tö coù ñieàu kieän tieáp nhaän khoa hoïc coâng ngheä, reøn luyeän kyõ naêng lao ñoäng vaø naêng löïc toå chöùc quaûn lyù ôû moät trình ñoä cao. - FDI coøn ñem laïi moät soá lôïi theá khaùc cho caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö nhö goùp phaàn laøm taêng nguoàn thu cho ngaân saùch Nhaø nöôùc töø caùc khoaûn thueá vaø thu lôïi nhuaän, chuyeån ñoåi cô caáu kinh teá, môû theâm moät soá ngaønh dòch vuï phuïc vuï cho caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. - FDI do taïo ra moät löôïng haøng xuaát khaåu, taêng nguoàn ngoïai teä goùp phaàn hoã trôï caùn caân thanh toaùn, seõ giuùp oån ñònh kinh teá vó moâ vaø ñaåy nhanh quaù trình hoäi nhaäp hôïp taùc giöõa nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö vôùi caùc nöôùc khaùc treân theá giôùi. Nguoàn löïc quan troïng naøy chính laø nhaân toá baûo ñaûm cho caùc nöôùc chaäm vaø ñang phaùt trieån coù ñieàu kieän ruùt ngaén khoûang caùch caùch bieät, naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa neàn kinh teá. Thöïc tieãn cho thaáy, khoâng ôû ñaâu coù ñieàu kieän naâng cao khaû naêng tieáp caän coâng ngheä hieän ñaïi vaø phöông thöùc quaûn lyù coù hieäu quaû baèng caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Trong caùc lôïi ích maø FDI mang laïi thì lôïi ích veà vaán ñeà taïo coâng aên vieäc laøm vaø naâng cao trình ñoä tay ngheà cho theá heä nhöõng ngöôøi lao ñoäng môùi, laø vaán ñeà coù giaù trò vaø yù nghóa to lôùn hôn caû. (ii) Taùc ñoäng giaùn tieáp (coøn goïi laø taùc ñoäng traøn): laø taùc ñoäng töø caùc doanh nghieäp FDI ñoái vôùi caùc doanh nghieäp trong nöôùc, bao goàm caùc taùc ñoäng chính: - FDI taïo neân söùc eùp caïnh tranh treân thò tröôøng theå hieän ôû 2 maët. + Doanh nghieäp FDI laøm cho ñoái thuû caïnh tranh suy yeáu hôn coù nguy cô bò thu heïp thò phaàn, laøm giaûm saûn xuaát, thaäm chí ruùt lui khoûi thò tröôøng. - 11 - + Chính söï caïnh tranh laïi kích thích caùc ñoái thuû ñaàu tö ñoåi môùi vöôn leân ñöùng vöõng treân thò tröôøng, töø ñoù naêng suaát ñöôïc caûi thieän. - FDI giuùp chuyeån giao coâng ngheä töø doanh nghieäp FDI sang doanh nghieäp trong nöôùc. - FDI giuùp lieân keát giöõa doanh nghieäp FDI vôùi doanh nghieäp trong nöôùc ñeå saûn xuaát saûn phaåm môùi. - FDI giuùp löu chuyeån lao ñoäng töø doanh nghieäp FDI sang caùc doanh nghieäp trong nöôùc. b. Caùc maët haïn cheá: Tuy nhieân thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuõng coù moät soá haïn cheá maø caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö caàn nhaän thaáy: Nguoàn FDI chuû yeáu do caùc coâng ty xuyeân quoác gia chi phoái. Vì vaäy caùc nöôùc nhaän ñaàu tö phaûi phuï thuoäc vaøo voán, coâng ngheä, thò tröôøng vaø heä thoáng maïng löôùi tieâu thuï cuûa caùc nöôùc xuaát khaåu tö baûn. Neáu caùc nöôùc nhaän ñaàu tö chæ bieát döïa vaøo FDI maø khoâng chuù troïng ñuùng möùc ñeán vieäc khai thaùc caùc nguoàn ñaàu tö khaùc töø noäi löïc cuûa neàn kinh teá thì nguy cô leä thuoäc vaø maát ñoäc laäp veà kinh teá laø khoù traùnh khoûi. Caùc coâng ty xuyeân quoác gia coù theå duøng quyeàn löïc kinh teá cuûa mình gaây aûnh höôûng baát lôïi ñeán tình hình kinh teá xaõ hoäi cuûa nöôùc chuû nhaø. − Muïc tieâu cuûa baát kyø nhaø ñaàu tö naøo cuõng ñeàu mong muoán thu hoài voán nhanh vaø coù ñöôïc lôïi nhuaän nhieàu. Do ñoù vieäc chuyeån giao coâng ngheä cuõng cô baûn laø nhaèm muïc ñích naøy. Coù hai khuynh höôùng thöôøng xaûy ra: o Ñöa caùc thieát bò coâng ngheä hieän ñaïi vaøo nhaèm thu hoài voán vaø lôïi nhuaän nhanh maø khoâng tính ñeán chaát löôïng vaø soá löôïng lao ñoäng hieän coù cuûa nöôùc sôû taïi. Keát quaû laø maëc duø taêng voán ñaàu tö, môû roäng saûn xuaát, coù theâm nhieàu ngaønh ngheà môùi nhöng ngöôøi lao ñoäng vaãn thieáu vieäc laøm. Soá löôïng lao ñoäng dö thöøa vaãn khoâng ñöôïc giaûi quyeát. o Taän duïng caùc thieát bò coâng ngheä ñaõ cuõ vaø laïc haäu chuyeån giao caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Do maùy moùc thieát bò laïc haäu neân chi phí saûn xuaát lôùn, giaù thaønh saûn phaåm cao, khaû naêng - 12 - caïnh tranh thaáp, nhoùm caùc nöôùc thuoäc daïng naøy khoù coù theå ñuoåi kòp caùc nöôùc phaùt trieån. Ñoù laø chöa tính ñeán caùc taùc haïi khaùc nhö oâ nhieãm moâi tröôøng, khoâng coù ñieàu kieän tieáp nhaän khoa hoïc coâng ngheä vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc hieän ñaïi… Beân caïnh ñoù do öu theá veà voán, coâng ngheä hieän ñaïi, thò tröôøng, trình ñoä toå chöùc quaûn lyù, maïng löôùi tieâu thuï saûn phaåm… caùc nöôùc xuaát khaåu tö baûn hoaøn toaøn coù ñuû ñieàu kieän ñeå giaønh theá chuû ñoäng trong saûn xuaát kinh doanh ngay taïi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Do ñoù baèng con ñöôøng caïnh tranh hôïp quy luaät caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi hoaøn toaøn coù theå thoân tính caùc coâng ty noäi ñòa laø moät thöïc teá. Dó nhieân ñoù laø moät thöïc teá vôùi ñieàu kieän caùc coâng ty noäi ñòa töï ñaùnh maát chính mình. Ngoaøi ra, aûnh höôûng cuûa FDI ñoái vôùi caùn caân thanh toaùn laø moät vaán ñeà raát ñöôïc chuù troïng. Thoâng thöôøng nhaø nöôùc sôû taïi raát khoù kieåm soùat ñöôïc giao dòch ngoaïi thöông cuûa caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, bôûi haàu heát caùc giao dòch naøy laø giao dòch trong noäi boä coâng ty cuûa caùc taäp ñoøan tö baûn xuyeân quoác gia. Nhôø giao dòch trong noäi boä, caùc coâng ty coù voán ñaàu tö coù theå ñònh giaù caùc saûn phaåm do mình saûn xuaát ra hoaëc caùc nguoàn ñaàu tö theo möùc giaù coù lôïi nhaát cho hoï nhaèm ñeå troán thueá hoaëc neù traùnh söï kieåm soaùt cuûa Nhaø nöôùc sôû taïi. Ñaëc ñieåm naøy ñaõ khieán caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö khoù coù khaû naêng kieåm soaùt nguoàn ngoïai teä ñeå duy trì vaø laøm chuû caùn caân thanh toaùn, gaây trôû ngaïi cho vieäc thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, giaûm taùc ñoäng tích cöïc cuûa FDI leân caùn caân thanh toaùn cuûa nöôùc chuû nhaø. Nhö vaäy ñoái vôùi caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö, taùc duïng cuûa FDI phaûi ñöôïc nhìn nhaän thaáu ñaùo treân caû hai maët bieåu hieän cuï theå cuûa noù. 1.1.3.2 Taùc ñoäng cuûa FDI ñoái vôùi chính baûn thaân caùc nöôùc xuaát khaåu tö baûn - Nhôø xuaát khaåu tö baûn, caùc coâng ty xuyeân quoác gia coù ñieàu kieän naâng cao hieäu quaû söû duïng voán baèng caùch khai thaùc toái ña nhöõng lôïi theá veà nhaân löïc vaø taøi nguyeân ôû caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö ñeå giaûm giaù thaønh, tìm kieám tyû suaát lôïi nhuaän cao. - 13 - - Môû roäng phaïm vi aûnh höôûng sang nhieàu quoác gia nhaèm khaúng ñònh söùc maïnh veà kinh teá vaø naâng cao uy tín veà chính trò treân quoác teá, ñoàng thôøi thoâng qua vieäc cho vay voán vôùi soá löôïng lôùn, laõi suaát thaáp ñeå aùp ñaët caùc ñieàu kieän veà chính trò vaø kinh teá buoäc caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö phaûi leä thuoäc vaøo mình. - Ñaàu tö voán ra nöôùc ngoaøi giuùp caùc coâng ty xuyeân quoác gia môû roäng saûn xuaát sang nhieàu nöôùc, nhaèm traùnh nhöõng baát lôïi veà kinh teá vaø chính trò trong nöôùc mình (phaân taùn voán ñeå traùnh nhöõng ruûi ro), ñoàng thôøi taän duïng lôïi theá cuûa nöôùc khaùc ñeå phaân coâng laïi lao ñoäng chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coù lôïi nhaát cho caùc coâng ty trong heä thoáng taäp ñoaøn tö baûn xuyeân quoác gia. Taïo moâi tröôøng môùi ñeå caïnh tranh, thuùc ñaåy vaø môû roäng saûn xuaát. - Taän duïng cô cheá hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa moãi nöôùc khaùc nhau ñeå thöïc hieän vieäc chuyeån giaù, traùnh möùc thueá cao nhaèm toái öu hoùa lôïi nhuaän. - Môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm, oån ñònh vaø duy trì saûn xuaát ôû moät trình ñoä cao, trong ñoù ñaùng chuù yù laø khai thaùc ñöôïc nguyeân lieäu giaù reõ töø caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Dó nhieân xuaát khaåu tö baûn cuõng coù nhöõng ruûi ro nhaát ñònh, tröôùc heát laø khaû naêng kieåm soaùt vaø quaûn lyù nguoàn voán tröôùc nhöõng bieán ñoäng chính trò xaõ hoäi ôû caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Maët khaùc caùc nöôùc xuaát khaåu tö baûn cuõng ñang phaûi ñoái phoù vôùi nhöõng haïn cheá veà naêng löïc quaûn lyù, heä thoáng chính saùch vaø phaùp luaät chöa cuï theå, thieáu ñoàng boä, ñoäi nguõ coâng nhaân trình ñoä thaáp, quy hoaïch daøn traûi thieáu khoa hoïc cuûa nöôùc sôû taïi. Taát caû nhöõng bieåu hieän treân ñeàu taïo ra nhöõng trôû ngaïi nhaát ñònh cho caùc nhaø ñaàu tö. 1.2 Caùc yeáu toá cô baûn thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi: Coù 4 yeáu toá cô baûn thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø tình hình chính trò xaõ hoäi oån ñònh: oån ñònh laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå ñaûm baûo caùc cam keát cuûa chính phuû ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö veà sôû höõu voán ñaàu tö, caùc chính saùch öu tieân ñaàu tö vaø ñònh höôùng phaùt trieån (cô caáu ñaàu tö) cuûa nöôùc nhaän ñaàu tö; chính saùch kinh teá vó moâ oån ñònh: oån ñònh caùc chính saùch kinh teá vó moâ trong nöôùc giuùp cho caùc nhaø ñaàu tö coù theå giaûm bôùt - 14 - caùc yeáu toá khoâng löôøng tröôùc ñöôïc trong quaù trình ñaàu tö vaø döï tính khaù chính xaùc keát quaû ñaàu tö cuûa mình; cô sôû haï taàng ñaûm baûo cho ñaàu tö phaùt trieån: baûo ñaûm söï vaän haønh lieân tuïc, thoâng suoát caùc luoàng cuûa caûi vaät chaát, caùc luoàng thoâng tin vaø dòch vuï. Söï phaùt trieån cuûa cô sôû haï taàng vaø dòch vuï seõ taïo ra nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi vaø giaûm nhöõng chi phí phaùt sinh cho caùc hoaït ñoäng ñaàu tö; vaø chính saùch khuyeán khích vaø hoã trôï ñaàu tö : trong ñoù caùc khuyeán khích veà taøi chính luoân chieám vò trí quan troïng vaø ñöôïc coi laø ñieåm maáu choát ñeå haáp daãn ñaàu tö nöôùc ngoaøi, bao goàm caùc möùc thueá öu ñaõi, thôøi haïn mieãn giaûm thueá, hoaøn thueá, öu ñaõi tín duïng, leä phí, quy ñònh thôøi gian khaáu hao... . 1.3 Cô sôû lyù thuyeát thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Bình Döông: “ñaøn ngoãng bay” Trong caùc lyù thuyeát ngoaïi thöông, theo toâi, ngoaøi lyù thuyeát veà lôïi theá so saùnh thì noåi baät leân laø lyù thuyeát veà “ñaøn ngoãn._.g bay”. Nhaø kinh teá hoïc ngöôøi Nhaät Baûn, Akamatsu, ñaõ ñöa ra moâ hình lyù thuyeát veà söï di chuyeån cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp (thöôøng goïi laø moâ hình ñaøn ngoãng bay). Caùc nöôùc dòch chuyeån treân cuøng moät höôùng vôùi khoaûng caùch khaùc nhau ñoái vôùi nöôùc daãn ñaàu; caùc ngaønh coâng nghieäp thaâm duïng lao ñoäng vôùi coâng ngheä ñôn giaûn trôû neân khoâng coù khaû naêng sinh lôøi khi giaù trò gia taêng phuï troäi töø ngaønh ñoù laøm cho tieàn coâng taêng cao vaø caùc ngaønh ñoù seõ ñöôïc chuyeån sang “ con ngoãng” keá tieáp trong haøng. ÔÛ Chaâu AÙ, con ngoãng ñaàu ñaøn laø Nhaät Baûn, nhöõng con ngoãng trong haøng keá tieáp laø Haøn Quoác, Ñaøi Loan, Hoàng Koâng, Singapore; tieáp ñeán laø nhöõng “con ngoãng” Thaùi Lan, Trung Quoác, Malaysia, Philipne, Vieät Nam … Ñeå minh chöùng theâm cho laäp luaän naøy, hai taùc giaû Ito vaø Orio ñaõ khaûo saùt söï bieán ñoåi giöõa caùc tieåu ngaønh cuûa Chaâu AÙ (naêm 2000), trong quyeån “ Suy gaãm söï thaàn kyø cuûa Ñoâng AÙ”. Caùc ngaønh ngheà khaûo saùt cuûa 2 taùc giaû naøy chuû yeáu laø caùc ngaønh ngheà coâng nghieäp, chuû yeáu ôû 3 nhoùm ngaønh sau: - Ngaønh L: bao goàm caùc ngaønh saûn xuaát thöïc phaåm, ñoà uoáng thuoác laù, deät may, caùc saûn phaåm töø da, giaøy, goã vaø ñoà goã gia duïng (chuû yeáu laø haøng tieâu duøng). - 15 - - Ngaønh C bao goàm caùc ngaønh saûn xuaát giaáy, xuaát baûn vaø in aán, hoùa daàu, cao su, chaát deûo, phi kim loaïi (goám söù, xi maêng, thuûy tinh…), kim loaïi maøu (haøng coâng nghieäp). - Ngaønh T goàm caùc ngaønh cheá taïo maùy, ñieän töû, vaän taûi, coâng nghieäp chính xaùc (haøng coâng ngheä cao). Ito vaø Orii nhaän thaáy raèng tyû troïng cuûa ngaønh L trong giaù trò gia taêng seõ giaûm daàn theo thôøi gian ôû haàu heát caùc nöôùc, trong khi cuûa ngaønh C thì ban ñaàu taêng leân nhöng sau ñoù giaûm xuoáng khi thu nhaäp cuûa nöôùc ñoù ñaït ñeán möùc cao. Coøn ngaønh T, khi thu nhaäp thaáp thì chieám tyû troïng khieâm toán nhöng noù seõ môû roäng khi ñaït ñeán moät giai ñoaïn phaùt trieån kinh teá nhaát ñònh. Hình thaùi taùi dieãn cuûa 3 ngaønh naøy khaù roõ raøng, nhöõng nöôùc ñi sau laëp laïi söï chuyeån dòch cô caáu ngaønh cuûa nöôùc ñi tröôùc trong tieán trình coâng nghieäp hoùa. Caùc quoác gia Chaâu AÙ döôøng nhö ñang raát thaønh coâng trong vieäc chuyeån giao caùc lôïi theá so saùnh trong lónh vöïc saûn xuaát töø nhöõng nöôùc ñi tröôùc ñeán nhöõng nöôùc theo sau. 1.4 Thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong quaù trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ôû Vieät Nam hieän nay: 1.4.1 Khaùi löôïc tình hình thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam : Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù hieäu löïc treân laõnh thoå Vieät Nam töø thaùng 12 naêm 1987. Muïc tieâu cuûa boä luaät naøy laø nhaèm thu huùt voán, coâng ngheä hieän ñaïi khai thaùc toát nhaát lôïi theá veà taøi nguyeân vaø nguoàn löïc con ngöôøi, phaùt trieån kinh teá, taïo coâng aên vieäc laøm, naâng cao khaû naêng xuaát khaåu thu ngoaïi teä, caûi thieän kyõ naêng cuûa caùc nhaø quaûn lyù vaø reøn luyeän tay ngheà cho coâng nhaân thoâng qua vieäc tieáp caän coâng ngheä, naêng löïc quaûn lyù vaø marketing hieän ñaïi, kích thích tính caïnh tranh treân thò tröôøng noäi ñòa vaø töøng böôùc thaâm nhaäp thò tröôøng theá giôùi. Qua thöïc teá phaùt trieån naêm 1990 nöôùc ta chuû ñoäng söûa ñoåi vaø boå sung nhieàu chính saùch thoâng thoaùng nöõa nhaèm giaûm bôùt caùc haïn cheá ñeå taêng tính haáp daãn ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, cuõng nhö hoaøn thieän theâm moät laàn nöõa boä luaät veà thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi naêm 2000. Boä Luaät ñaàu tö naêm 2000 cuûa Vieät - 16 - Nam laø boä luaät töông ñoái hoaøn chænh vaø theå hieän nhöõng öu ñaõi noåi troäi trong chính saùch thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa Vieät Nam so vôùi caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi. Trong ñoù xaùc ñònh caùc lónh vöïc ñöôïc öu tieân khuyeán khích ñaàu tö nhö: saûn xuaát haøng tieâu duøng xuaát khaåu; nuoâi troàng cheá bieán noâng, laâm, thuûy, haûi, saûn; öu tieân caùc ngaønh coù söû duïng coâng ngheä cao, kyõ thuaät hieän ñaïi, xaây döïng cô sôû haï taàng, caùc ngaønh coù khaû naêng söû duïng nhieàu lao ñoäng vaø taäp trung khai thaùc coù hieäu quaû nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân cuûa Vieät Nam. Vaø trong naêm 2005 naøy, Vieät Nam ñang soaïn thaûo Luaät doanh nghieäp thoáng nhaát vaø Luaät ñaàu tö nhaèm ñaåy maïnh hôn nöõa thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi. 1.4.2 Nhöõng taùc ñoäng cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñoái vôùi neàn kinh teá Vieät Nam: 1.4.2.1 Nhöõng taùc ñoäng tích cöïc: Gaàn 18 naêm thöïc hieän thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam, kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ trôû thaønh moät boä phaän khoâng theå thieáu trong neàn kinh teá. Möôøi taùm naêm qua, caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ coù nhieàu ñoùng goùp quan troïng cho söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá cuûa nöôùc nhaø. Coù theå nhaän thaáy nhöõng ñoùng goùp quan troïng ñoù ñöôïc bieåu hieän treân moät soá khía caïnh sau: - Thöù nhaát, ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñaõ cung caáp nguoàn voán quan troïng cho vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu kinh teá xaõ hoäi ôû nöôùc ta; boå sung nguoàn voán quan troïng cho ñaàu tö phaùt trieån , goùp phaàn khai thaùc, naâng cao hieäu quaû söû duïng caùc nguoàn löïc trong nöôùc, taïo theá vaø löïc phaùt trieån môùi cho neàn kinh teá. - Thöù hai, nguoàn voán FDI ñaõ ñoùng goùp quan troïng vaøo vieäc thuùc ñaåy, thöïc hieän chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa, naâng cao naêng löïc saûn xuaát. Ngoaøi caùc ngaønh coâng nghieäp , phaùt trieån khu vöïc coù FDI coøn keùo theo nhieàu ngaønh dòch vuï khaùc, goùp phaàn naâng cao tyû troïng caùc ngaønh dòch vuï leân. - 17 - - Thöù ba, ñoùng goùp FDI ñoái vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá, doøng FDI ñoå vaøo Vieät Nam lieân tuïc taêng, hoaït ñoäng khu vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuõng töông ñoái oån ñònh, trong suoát thôøi kyø 1988 –1997, doanh thu cuûa FDI taêng trung bình haøng naêm treân 50%. - Thöù tö, ñoùng goùp cuûa FDI vôùi phaùt trieån coâng ngheä môùi, thuùc ñaåy aùp duïng tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät, quaûn lyù hieän ñaïi vaøo hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh cuûa nhieàu ngaønh ngheà vaø lónh vöïc kinh teá. - Thöù naêm, taùc ñoäng ñeán tính caïnh tranh cuûa thò tröôøng Vieät Nam, môû roäng thò tröôøng, taêng kim ngaïch xuaát khaåu, naâng tính caïnh tranh vaø vò theá cuûa haøng Vieät Nam treân thò tröôøng theá giôùi. - Thöù saùu, taùc ñoäng cuûa FDI ñoái vôùi xuaát khaåu vaø goùp phaàn ñaåy nhanh tieán ñoä hoäi nhaäp. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaëc bieät coù yù nghóa to lôùn ñoái vôùi söï phaùt trieån ngoaïi thöông cuûa ñaát nöôùc. Caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ ñoùng goùp quan troïng trong vieäc gia taêng nhanh choùng kim ngaïch xuaát khaåu. - Thöù baûy, thu huùt 860.000 lao ñoäng tröïc tieáp vaø lao ñoäng giaùn tieáp trong caùc doanh nghieäp xaây döïng, dòch vuï, goùp phaàn quan troïng giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. Toùm laïi, hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ ñoùng goùp raát nhieàu cho tieán trình hoäi nhaäp cuûa Vieät Nam, nhöõng tieán boä kyõ thuaät ñeå saûn xuaát caùc saûn phaåm coù chaát löôïng cao, ñaït yeâu caàu xuaát khaåu, giaù thaønh saûn xuaát thaáp. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ giuùp cho Vieät Nam taêng cöôøng xuaát khaåu, thieát laäp nhöõng keânh phaân phoái, thoâng qua thò tröôøng cuûa nöôùc ñaàu tö vaø caùc thò tröôøng coù quan heä thöông maïi vôùi hoï. Maëc duø tyû troïng xuaát khaåu cuûa caùc coâng ty coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi chöa cao, nhöng soá löôïng caùc coâng ty tham gia vaøo hoaït ñoäng xuaát khaåu ngaøy caøng taêng, mang laïi nhieàu cô hoäi cho caùc quoác gia treân theá giôùi bieát ñeán vaø daønh quan taâm hôn nöõa veà nhieàu phöông dieän ñoái vôùi Vieät Nam. - 18 - 1.4.2.2 Nhöõng taùc ñoäng khoâng thuaän lôïi : Nhaän roõ nhöõng maëc tích cöïc ñeå khai thaùc vaø haïn cheá ñeå khaéc phuïc vaø raát caàn thieát trong xu theá hoäi nhaäp vaø caïnh tranh gay gaét hieän nay. Coù theå khaùi quaùt beân caïnh nhöõng maët tích cöïc, FDI ñang ñaët chuùng ta tröôùc nhöõng thaùch thöùc gay gaét. - Thöù nhaát, FDI chöa phuïc vuï ñuùng möùc caùc muïc tieâu phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa Vieät Nam. o Baát hôïp lyù trong ñaàu tö theo ngaønh: coù nhöõng ngaønh chuùng ta caàn ñaàu tö thì caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi khoâng boû voán, cuõng coù nhöõng ngaønh cung vöôït quaù caàu nhö khaùch saïn, nhaø haøng, vaên phoøng cho thueâ… nöôùc ngoaøi vaãn taäp trung ñaàu tö. o Baát hôïp lyù trong ñaàu tö theo vuøng: phaàn lôùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi taäp trung ôû caùc thaønh phoá lôùn coù cô sôû haï taàng toát, caùc vuøng caàn thu huùt ñaàu tö ôû noâng thoân, mieàn nuùi tyû leä raát thaáp. o Baát hôïp lyù veà cô caáu ñaàu tö theo ñoái taùc: phaàn lôùn caùc doanh nghieäp ñeán ñaàu tö laø töø caùc nöôùc Chaâu AÙ. - Thöù hai, taùc ñoäng chöa thuaän lôïi ñeán caùn caân thanh toaùn vaø thöông maïi cuûa Vieät Nam. Maëc duø ñaõ chuyeån sang kinh teá thò tröôøng, nhieàu doanh nghieäp coù FDI ñaõ tham gia xuaát nhaäp khaåu nhöng caùn caân thöông maïi cuûa Vieät Nam thöôøng xuyeân bò thaâm huït. - Thöù ba, taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán caùc coâng ty noäi ñòa. Loaïi hình ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi phoå bieán nhaát ôû Vieät Nam laø hình thöùc lieân doanh ñaàu tö, maø trong ñoù ñoái taùc trong nöôùc chính laø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc vöøa vaø nhoû (SMEs). Neáu caùc lieân doanh naøy laøm aên khoâng hieäu quaû, chính phuû seõ phaûi gaùnh nhöõng traùch nhieäm veà thua loã cuõng nhö thanh toaùn nôï naàn cuûa caùc ñoái taùc Vieät Nam. - Thöù tö, hoaït ñoäng ñònh giaù vaø nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa noù ñoái vôùi neàn kinh teá Vieät Nam. Ñònh giaù cao hôn giaù caû thò tröôøng ñoái vôùi maùy moùc thieát bò, coâng ngheä, nguyeân lieäu - 19 - nhaäp khaåu vaø ñònh giaù thaáp hôn giaù thò tröôøng ñoái vôùi caùc saûn phaåm vaø dòch vuï xuaát khaåu trong noäi boä caùc MNEs laø moät ñaëc ñieåm khaù phoå bieán cuûa caùc coâng ty FDI vaø hieän cuõng ñang xaûy ra khaù phoå bieán ôû Vieät Nam . - Thöù naêm, taùc ñoäng ñeán söï phaân hoùa XH. Coù theå xeùt taùc ñoäng treân söï phaân hoùa XH treân ba maët sau ñaây: phaân hoùa giaøu ngheøo qua thu nhaäp; phaân hoùa khu vöïc thaønh thò noâng thoân; phaân hoùa giöõa caùc ngaønh kinh teá vaø caùc thaønh phaàn kinh teá daãn ñeán caïnh tranh thieáu laønh maïnh. 1.4.3 Nhaän ñònh veà tình hình ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam: Ñaùnh giaù toång quaùt, thu huùt FDI ôû Vieät Nam ñaõ ñaït ñöôïc moät soá maët tích cöïc vaø boäc loä moät soá maët haïn cheá sau: * Veà öu ñieåm: - Doøng voán FDI ñaõ mang laïi hieäu quaû ñaùng keå cho neàn kinh teá, ñaëc bieät söï phaùt trieån cuûa caùc lónh vöïc xuaát khaåu, coâng nghieäp,… Nhôø coù söï tham gia cuûa doøng FDI, khaû naêng caïnh tranh cuûa Vieät Nam so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi ñöôïc caûi thieän raát nhieàu. Ñieàu naøy ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc giuùp cho Vieät Nam höôùng tôùi xu theá töï do hoùa thöông maïi, saün saøng cho quaù trình hoäi nhaäp. - Maëc duø coøn söï phaân boå khoâng ñoàng ñeàu cuûa FDI giöõa caùc ngaønh kinh teá, nhöng nhôø coù chính saùch öu tieân töông ñoái hôïp lyù, FDI ñang töøng böôùc ñöôïc phaân boå moät caùch khaù phuø hôïp vôùi muïc tieâu coâng nghieäp hoùa ñaát nöôùc. Moät löôïng lôùn FDI ñaõ ñöôïc taäp trung vaøo caùc ngaønh coâng nghieäp chuû choát ñeå goùp phaàn thöïc hieän chuyeån ñoåi cô caáu kinh teá, laøm taêng tieán trình coâng nghieäp hoùa neàn kinh teá, taêng saûn löôïng saûn xuaát caùc saûn phaåm coâng nghieäp xuaát khaåu. - Thu huùt FDI ñaõ giuùp Vieät Nam coù quan heä vôùi nhieàu nöôùc, trong ñoù nhieàu döï aùn thöïc hieän bôûi caùc MNCs coù taàm côû nhö IBM, Motorolla… Vaø chæ ñöùng sau Trung Quoác, Vieät Nam cuõng raát haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö Nhaät Baûn laø moät trong nhöõng nhaø ñaàu tö lôùn vôùi maùy moùc thieát - 20 - bò coâng ngheä hieän ñaïi. Beân caïnh ñoù, Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Myõ ñöôïc kyù keát cuõng taïo cô hoäi cho caùc nhaø ñaàu tö lôùn töø quoác gia thuoäc loaïi giaøu nhaát theá giôùi naøy ñaàu tö vaøo Vieät Nam. - Ñeå coù ñöôïc söï phaùt trieån caân ñoái giöõa caùc vuøng trong nöôùc, Vieät Nam ñang aùp duïng nhieàu chính saùch khuyeán khích vaø caùc bieän phaùp kinh teá höõu hieäu ñeå keùo caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tôùi nhöõng vuøng coøn keùm hoaëc chöa phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc, maø Khu kinh teá môû Chu Lai laø moät ví duï. Keát quaû laø raát nhieàu vuøng trong caû nöôùc nhaän ñöôïc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi bao goàm caû nhöõng vuøng saâu vuøng xa nhö: Lai Chaâu, Haø Giang, Yeân Baùi, Quaûng Ngaõi, Taây Ninh, Gia Lai… Nhöõng thaønh töïu naøy ñaõ goùp phaàn laøm taêng hieäu quaû cuûa thu huùt ñaàu tö nhôø giaûm toån thaát do phaân hoùa theo thu nhaäp vaø phaùt trieån khoâng ñoàng ñeàu. - So vôùi thôùi kyø ñaàu tieân thi haønh luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi, caùc cô quan quaûn lyù vaø caùc chuyeân gia ñaõ coù nhöõng tieán boä ñaùng keå. Coâng taùc quaûn lyù ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ daàn ñi vaøo neà neáp, trình ñoä chuyeân moân cuûa caùc caùn boä quaûn lyù ñaõ ñöôïc naâng leân… chuùng ta ñaõ maïnh daïn aùp duïng nhieàu hình thöùc ñaàu tö coù lôïi nhaát cho neàn kinh teá (ñieån hình laø vaøo ngaøy 03/8/2005 Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö ñaõ trao giaáy pheùp ñaàu tö nöôùc ngoaøi theo moâ hình coâng ty meï -coâng ty con ñaàu tieân ôû Vieät Nam cho coâng ty Panasonic Vieät Nam, vôùi 2 coâng ty moät saûn xuaát haøng gia duïng ôû Haø Noäi vaø moät saûn xuaát ti vi ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh ). Söï tröôûng thaønh veà naêng löïc cuûa ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù laø söï oån ñònh moät böôùc veà heä thoáng chính saùch laø raát ñaùng traân troïng. * Moät soá maët haïn cheá caàn nhaän roõ: - Neàn kinh teá Vieät Nam coù xuaát phaùt ñieåm thaáp, toác ñoä taêng tröôûng thieáu beàn vöõng vaø khoâng oån ñònh laø moät trôû ngaïi khoâng theå khaéc phuïc nhanh choùng. - Söï cheânh leäch giöõa caùc vuøng vaø maát caân ñoái giöõa caùc ngaønh kinh teá (thaønh thò, noâng thoân; noâng nghieäp, coâng nghieäp, dòch vuï) quaù lôùn. Heä thoáng chính saùch chöa ñoàng boä, chöa coù - 21 - nhöõng chính saùch haáp daãn vaø thoâng thoaùng ñeå thu huùt ñaàu tö vaøo caùc khu vöïc naøy. Söï cheânh leäch vaø baát caäp keùo daøi cuõng laø moät trôû ngaïi thu huùt ñaàu tö. - Boä maùy quaûn lyù chöa theo kòp yeâu caàu phaùt trieån, heä thoáng chính saùch chöa ñoàng boä vaø thieáu nhaát quaùn daãn tôùi caùc tieâu cöïc vaø nhieàu teä naïn xaõ hoäi laøm naûy sinh nhieàu trôû ngaïi cho caùc nhaø ñaàu tö. - Ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam môùi chuû yeáu töø caùc nöôùc Chaâu Aù vaø Ñoâng Nam AÙ. Phaàn lôùn thieát bò cuûa caùc nöôùc naøy ôû trình ñoä chöa cao. Ngoaøi ra, do quy moâ nhoû neân khoâng ñuû naêng löïc taøi chính chi traû caùc hôïp ñoàng chuyeån giao coâng ngheä tieân tieán. Ñieàu ñoù laøm cho naêng löïc caïnh tranh vaø xu theá hoäi nhaäp cuûa Vieät Nam haïn cheá, laøm cho söùc haáp daãn cuûa caùc nhaø ñaàu tö quoác teá giaûm. - Chuyeån sang kinh teá thò tröôøng, kinh teá caù theå, moät ñoái taùc chieán löôïc cuûa thu huùt FDI ñang ôû trình ñoä xuaát phaùt ñieåm thaáp, naêng löïc nhoû beù, khoâng töông xöùng ñeå thu huùt FDI cuûa caùc nhaø ñaàu tö lôùn. Vì theá, caùc doanh nghieäp trong nöôùc khoâng ñuû söùc thu huùt caùc lao ñoäng coù tay ngheà cao töø doanh nghieäp FDI veà coâng ty noäi ñòa. - Ñoäi nguõ nhöõng ngöôøi lao ñoäng ôû nöôùc ta phaàn lôùn chöa qua ñaøo taïo, naêng löïc chuyeân moân thaáp, khieán khaû naêng haáp thu coâng ngheä thaáp, chöa coù taùc phong coâng nghieäp, chöa quen vaø thích öùng vôùi moâi tröôøng lao ñoäng coâng nghieäp cuõng laø moät trôû ngaïi. Trong boái caûnh hieän taïi, Vieät Nam ñang treân con ñöôøng tieáp tuïc tieán trình hoäi nhaäp vôùi caùc quoác gia treân theá giôùi, caàn phaûi caïnh tranh vaø thu huùt FDI ngaøy caøng nhieàu. Tìm kieám caùc giaûi phaùp kinh teá höõu hieäu nhaèm giaûi quyeát caùc vaán ñeà toàn taïi vaø phaùt huy nhöõng thaønh töïu ñaõ ñaït ñöôïc laø raát caàn thieát ñeå thu huùt FDI. Chæ coù treân cô sôû nhaän roõ nhöõng ñieåm maïnh vaø ñieåm yeáu, vieäc thu huùt ñaàu tö môùi hy voïng ñaït ngaøy caøng nhieàu vaø coù hieäu quaû hôn. - 22 - 1.5 Kinh nghieäm thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû moät soá nöôùc trong khu vöïc: 1.5.1 Kinh nghieäm cuûa Trung Quoác, Singapore vaø Thaùi Lan: kinh nghieäm thu huùt FDI ñöôïc nghieân cöùu ôû 3 quoác gia coù nhöõng ñieàu kieän töông ñoàng vaø gaàn Vieät Nam laø Sigapore, Thaùi Lan vaø Trung Quoác, ñoàng thôøi ñaït nhöõng thaønh coâng nhaát ñònh (Chi tieát ñöôïc trình baøy ôû Phuï luïc 2). Qua moâ hình chuùng toâi ruùt ñöôïc caùc baøi hoïc kinh nghieäm sau ñaây: Kinh nghieäm thu huùt tröïc tieáp ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Trung Quoác: Trung Quoác khoâng coù Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi maø thoâng qua caùc ñaïo luaät rieâng raát cuï theå veà töøng lónh vöïc nhö: Luaät veà caùc doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi, Luaät veà xí nghieäp lieân doanh coå phaàn, Luaät veà caùc xí nghieäp lieân doanh hôïp taùc … Trung Quoác coøn thaønh laäp caùc ñaëc khu kinh teá vôùi nhieàu chính saùch öu ñaõi veà thueá, quyeàn söû duïng ñaát, lao ñoäng, chuyeån lôïi nhuaän veà nöôùc … raát haáp daãn. Cuøng vôùi nhöõng chính saùch thoâng thoaùng laø söï hình thaønh vaø vaän duïng raát linh hoaït caùc loaïi hình ñaàu tö. Hieän nay Trung Quoác coù raát nhieàu loaïi hình ñaàu tö raát ña daïng, haáp daãn, phuø hôïp vôùi raát nhieàu ñoái töôïng vaø caùch thöùc ñaàu tö khaùc cuûa caùc chuû ñaàu tö töø nhieàu nöôùc. Kinh nghieäm thu huùt tröïc tieáp ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Singapore: Singapore laø moät nöôùc khoâng ban haønh Luaät ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, Nhaø nöôùc caên cöù vaøo muïc tieâu chieán löôïc cuï theå cuûa töøng thôøi kyø maø xaùc ñònh nhöõng thaønh phaàn kinh teá ñoäng löïc ñeå khuyeán khích ñaàu tö. Chính phuû cho pheùp caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi ñöôïc ñaàu tö khoâng giôùi haïn veà voán maø caùc lónh vöïc maø Nhaø nöôùc khuyeán khích ñaàu tö, giaûm möùc thueá ñaùnh vaøo caùc doanh nghieäp khoâng ñònh cö taïi Singapore. Taïo moïi ñieàu kieän ñeå caùc nhaø ñaàu tö coù theå cö truù vaø nhaäp caûnh deã daøng, ñöôïc hoài höông voán vaø chuyeån lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi. Ñaëc bieät, hoï taäp trung kinh phí xaây döïng cô sôû haï taàng, tìm kieám ñaát cho caùc nhaø ñaàu tö vaø öu tieân chuù troïng phaùt trieån giaùo duïc vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc - 23 - Kinh nghieäm thu huùt tröïc tieáp ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Thaùi Lan: Hình thaønh 2 khu cheá xuaát vôùi 2 loaïi chính saùch ñaëc thuø nhaèm thu huùt voán taäp trung höôùng vaøo phuïc vuï xuaát khaåu ôû caùc trong vaø ngoaøi nöôùc. Doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc quyeàn baùn, chuyeån nhöôïng, baûo toàn voán khi coù nhöõng ruûi ro, nhöõng nguyeân nhaân khaùch quan baát khaû khaùng, ñöôïc chuyeån ñoåi lôïi nhuaän veà nöôùc… Toùm laïi neáu so saùnh vôùi Singapore, Thaùi Lan, Trung Quoác vaø moät soá nöôùc trong khu vöïc, tuy coù nhieàu noã löïc nhöng ôû Vieät Nam söï ñoåi môùi caùc chính saùch coøn chöa thaät thoâng thoaùng vaø ñoàng boä. Nhieàu chính saùch coøn haïn cheá thaäm chí coù nhöõng chính saùch coøn quaù chaët cheõ. Thu huùt FDI trong boái caûnh caïnh tranh raát quyeát lieät hieän nay, vieäc tìm hieåu caùc quoác gia khaù thaønh coâng trong thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå töï ñoåi môùi mình laø moät quyeát saùch ñuùng nhaèm khaéc phuïc nhöõng yeáu keùm, chuû ñoäng hoäi nhaäp. 1.5.2 Moät soá baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra veà thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi cho Bình Döông noùi rieâng vaø caû nöôùc noùi chung: Chuùng ta khoâng theå phuû ñònh, maëc duø coøn nhieàu baát caäp nhöng thu huùt FDI ñang laø moät trong nhöõng nguoàn löïc ñoùng goùp quan troïng vaøo vieäc thuùc ñaåy taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá. Vieäc phaân tích nhöõng maët tích cöïc vaø haïn cheá cuûa thu huùt FDI nhaèm phaùt huy nhöõng maët maïnh ñöa nöôùc ta mau choùng hoäi nhaäp cuøng vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi laø moät chuû tröông nhaát quaùn cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta. Laø moät tænh naèm trong vuøng kinh teá troïng ñieåm, ñoàng thôøi laø moät trong nhöõng tænh coù thu huùt FDI haøng ñaàu cuûa caû nöôùc, Bình Döông raát quan taâm ñeán vaán ñeà naøy. Qua phaân tích caùc hoaït ñoäng thu huùt ñaàu tö ngoaøi nöôùc thôøi gian vöøa qua, ta coù theå ruùt ra moät soá nhaän ñònh sau: - Ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam ñaõ coù nhieàu ñoùng goùp quan troïng vaøo toác ñoä phaùt trieån kinh teá, tuy nhieân nhöõng naêm gaàn ñaây coù söï giaûm suùt veà soá voán ñaêng kyù. Nhieàu döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ ñöôïc caáp giaáy pheùp ñaàu tö nhöng trieån khai thöïc - 24 - hieän coøn chaäm, coù theå bò maát cô hoäi kinh doanh thuaän lôïi cho nhaø ñaàu tö . Soá voán ñaàu tö bò giaûi theå hoaëc ruùt giaáy pheùp tröôùc thôøi haïn coù xu höôùng gia taêng trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ñaõ laøm cho voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ ít laïi caøng ít hôn. Nhöõng nhaø doanh nghieäp gaëïp phaûi khoù khaên trong quaù trình hoaït ñoäng, thaäm chí thua loã seõ aûnh höôûng khoâng toát ñeán nhaø ñaàu tö tieàm naêng. - Caùc nhaø ñaàu tö ñaëc bieät quan taâm tôùi moâi tröôøng ñaàu tö. Khi gaëp nhöõng baát lôïi, söï bieán ñoäng moâi tröôøng ñaàu tö hoï thöôøng tìm caùch ruùt voán hoaëc ngöng ñaàu tö. Ñieåm naøy gaây neân nhöõng bieán ñoäng baát lôïi cho neàn kinh teá cuûa nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Chính vì vaäy vieäc phaûi taïo ra moâi tröôøng ñaàu tö thaät söï oån ñònh veà chính trò xaõ hoäi laø voâ cuøng caàn thieát. - Kinh nghieäm cho thaáy ñeå daønh theá chuû ñoäng trong vieäc thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi, moãi ñòa phöông caàn phaûi coù moät chieán löôïc phaùt trieån kinh teá thaät cuï theå phuø hôïp vôùi chieán löôïc phaùt trieån chung. Treân cô sôû ñoù maø löïa choïn nhöõng ngaønh caàn öu tieân coù tính chaát ñoäng löïc ñeå thu huùt ñaàu tö taïo ra nhöõng toá chaát môùi cho lónh vöïc naøy phaùt trieån. - Ñeå phaùt huy ñuùng möùc nguoàn voán FDI, vieäc phaùt huy vaø khuyeán khích nguoàn ñaàu tö trong nöôùc phaûi ñöôïc ñaëc bieät chuù troïng bôûi vì voán trong nöôùc laø nguoàn ñoái taùc quan troïng nhaèm haïn cheá tieáp nhaän ñaàu tö giaùn tieáp thoâng qua hình thöùc tham gia coå phaàn, mua tín duïng. Vì theá khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc cuõng phaûi ñöôïc xem laø moät giaûi phaùp hoã trôï cho vieäc thu huùt ñaàu tö FDI, thaäm chí keå caû vieäc khuyeán khích môû roäng ñaàu tö ñaàu tö ôû trong nöôùc ra thò tröôøng nöôùc ngoaøi. Beân caïnh ñoù, moät soá maët traùi cuûa vieäc thu huùt ñaàu tö seõ dieãn ra neáu ta khoâng kieåm soaùt ñöôïc, nhö: - Do caïnh tranh thieáu laønh maïnh vaø khaû naêng kieåm soaùt cuûa Nhaø nöôùc ôû khía caïnh naøy coøn nhieàu baát caäp neân coâng ty FDI deã daøng ñaåy caùc coâng ty trong nöôùc ñi ñeán phaù saûn, cheøn eùp neàn saûn xuaát noäi ñòa. - Caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö thöôøng bò chuyeån giao nhöõng coâng ngheä laïc haäu, khoâng thích hôïp, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng sinh thaùi. Ngoaøi ra, coøn bò caùc nhaø ñaàu tö khai taêng giaù nhaèm truïc lôïi, bieán nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö phuï thuoäc vaøo caùc nöôùc coù nguoàn voán ñaàu tö veà kinh teá, töø ñoù daãn ñeán phuï thuoäc veà chính trò. - 25 - - Söï phaân hoùa giaøu ngheøo dieãn ra nhanh choùng cuøng vôùi caùc tieâu cöïc xaõ hoäi laøm aûnh höôûng ñeán muïc tieâu taêng tröôûng beàn vöõng cuûa Vieät Nam. Moät soá vaán ñeá coù theå khaéc phuïc nhöõng haïn cheá vaø khai thaùc toát caùc maët maïnh naøy laø: - Thöù nhaát, vai troø cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ ñöôïc khaúng ñònh trong caùc Hoäi nghò Ñaûng, nhöng noù chöa ñöôïc quaùn trieät thoâng suoát neân caùch hieåu coøn chöa thoáng nhaát vaø quan ñieåm coøn khaùc nhau neân caùch xöû lyù caùc vaán ñeà veà ñaàu tö nöôùc ngoaøi coøn khaùc nhau. Caàn phaûi thoâng suoát, cuï theå caùch nghó baèng thöïc tieãn haønh ñoäng. - Thöù hai, Chính phuû caàn cuï theå hoùa caùc chính saùch cuûa mình moät caùch toaøn dieän. Cô cheá ñieàu haønh phaûi nhaát quaùn, oån ñònh. - Thöù ba, coâng taùc quaûn lyù Nhaø nöôùc ñoái vôùi FDI coøn nhieàu baát caäp, vöøa buoâng loûng vöøa can thieäp saâu vaøo hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. - Thöù tö, coâng taùc quy hoaïch coøn chaäm, chaát löôïng chöa cao, laïi thieáu cuï theå, coøn coi nheï yeáu toá ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Moät soá quy hoaïch ñaõ ñöôïc pheâ duyeät chæ ñeà caäp ñeán keá hoaïch cuûa moät soá toång coâng ty lôùn, söû duïng nguoàn voán Nhaø nöôùc laø chuû yeáu (ngaønh theùp, xi maêng…) - Thöù naêm, caàn caûi thieän caùc chi phí coù lieân quan ñeán ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhö chi phí ñaàu vaøo taïo neân haøng hoùa, chi phí dòch vuï hoã trôï hoaït ñoäng saûn xuaát coøn raát cao nhö chi phí caûng bieån, cöôùc vieãn thoâng, phí ñaêng kieåm, phí giaûi phoùng maët baèng… ñaëc bieät laø caùc tieâu cöïc phí. - 26 - CHÖÔNG 2: THU HUÙT ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TRONG QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ XAÕ HOÄI ÔÛ BÌNH DÖÔNG HIEÄN NAY. 2.1 Toång quan veà tænh Bình Döông: 2.1.1 Caùc yeáu toá cô baûn trong thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi: Caùc yeáu cô baûn trong thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi Bình Döông ñaõ hoäi tuï gaàn nhö khaù ñaày ñuû veà ñaát, nöôùc, röøng, khoaùng saûn, daân cö, nguoàn nhaân löïc (ñöôïc trình baøy chi tieát Phuï luïc 1). Ñaây laø ñieåm thuaän lôïi cuûa Bình Döông trong coâng taùc thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. 2.1.2 Caùc giai ñoaïn phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa Bình Döông: Sau ngaøy mieàn Nam hoaøn toaøn giaûi phoùng, Bình Döông laø moät phaàn cuûa tænh Soâng Beù cuøng caû nöôùc böôùc vaøo thôøi kyø khaéc phuïc nhöõng haäu quaû cuûa chieán tranh, khoâi phuïc xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá. Coù theå khaùi quaùt thaønh töïu maø Soâng Beù ñaõ ñaït ñöôïc trong giai ñoaïn 1975- 1995 nhö sau: Coâng nghieäp coù böôùc phaùt trieån caû veà soá löôïng cuõng nhö keát quaû saûn xuaát; Noâng nghieäp vaãn duy trì ñöôïc möùc taêng tröôûng ñeàu ñaën qua caùc thôøi kyø keá hoaïch 5 naêm; Thu ngaân saùch ñaõ phaán ñaáu töø choã thu khoâng ñuû chi phaûi nhôø vaøo söï vieän trôï cuûa Trung öông, ñeán nay ñaõ töï trang traûi vaø ñaõ laøm ñöôïc nghóa vuï vôùi Trung öông… Ñeán thôøi ñieåm naêm 1997, tænh Soâng Beù ñöôïc taùch ra thaønh Bình Döông vaø Bình Phöôùc. Keå töø ñoù, Bình Döông ñaõ ñaït ñöôïc moät soá keát quaû khaû quan. Bình Döông trong 10 naêm qua, töø 1997-2005 toác ñoä taêng tröôûng kinh teá lieân tuïc taêng cao, ñaït 14,15%/naêm thôøi kyø 1997-2000, 15,3%/naêm thôøi kyø 2001-2004. Veà giaù trò tuyeät ñoái, GDP cuûa tænh ñaït 2.325 tyû ñoàng naêm 1996, ñeán naêm 2000 laø 3.946,7 tyû ñoàng vaø naêm 2004 GDP cuûa tænh laø 6.962 tyû ñoàng. Döï kieán heát naêm 2005 laø 8.024 tyû ñoàng (giaù so saùnh naêm 2004). Thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi lieân tuïc taêng nhanh, naêm 1996 ñaït 4,83 trieäu ñoàng/ngöôøi, naêm 2004 laø 13,1 trieäu ñoàng/ngöôøi. Öôùc tính 2005 - 27 - laø 15 trieäu ñoàng/ngöôøi. Toác ñoä taêng tröôûng cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp – xaây döïng taêng raát nhanh, thôøi kyø 1997-2000 taêng 21,8%/naêm, döï kieán thôøi kyø 2001-2005 taêng bình quaân 18,57%/naêm. Trong thôøi kyø töông öùng, khu vöïc dòch vuï taêng tröôûng 9%/naêm, 14,6% naêm; caùc ngaønh noâng laâm ngö nghieäp coù toác ñoä taêng tröôûng oån ñònh, xaáp xæ khoaûng 3,58%/naêm cho caùc naêm (xem chi tieát Phuï luïc 1) 2.2 Tình hình thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Bình Döông: 2.2.1 Khaùi löôïc thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi töø naêm 1987 ñeán nay: Töø khi Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc ban haønh naêm 1987 ñaõ khôi daäy khaû naêng ñaàu tö cuûa moïi thaønh phaàn kinh teá vaøo saûn xuaát kinh doanh, taïo moâi tröôøng phaùp lyù ñeå thu huùt voán FDI goùp phaàn thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc noùi chung vaø cuûa tænh Bình Döông noùi rieâng. Hieän nay, tænh Bình Döông coù toác ñoä taêng tröôûng kinh teá vaø soá voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi khaù cao. Nhìn chung, trong giai ñoaïn 1987-2004, nhòp ñoä thu huùt FDI treân ñòa baøn tænh Bình Döông taêng nhanh, coù theå taïm chia laøm 4 giai ñoaïn nhö sau: - Giai ñoaïn töø 1987-1992 laø giai ñoaïn khôûi ñoäng cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Luùc naøy caùc nhaø ñaàu tö chæ bieát ñeán Vieät Nam noùi chung vaø tænh Bình Döông noùi rieâng nhö moät mieàn ñaát môùi, vöøa xa laï, vöøa haáp daãn neân raát thaän troïng, khoâng daùm maïo hieåm, chæ thöû ñeå thaêm doø cô hoäi. Vì theá, soá döï aùn vaø voán ñaàu tö trong thôøi gian naøy khoâng nhieàu. - Giai ñoaïn 1993-1996 laø giai ñoaïn taêng tröôûng nhanh veà soá löôïng laãn chaát löôïng cuûa hoaït ñoäng FDI taïi Bình Döông. Chæ tính rieâng soá voán ñaàu tö vaø soá döï aùn trong naêm 1993 ñaõ gaàn baèng caû boán naêm tröôùc coäng laïi. Quy moâ döï aùn cuõng taêng khaù nhanh, ñaëc bieät naêm 1994 quy moâ döï aùn leân ñeán 18,96 trieäu USD/döï aùn. Ñaây laø giai ñoaïn quy moâ cuûa döï aùn cao nhaát töø tröôùc ñeán nay taïi Bình Döông noùi rieâng vaø Vieät Nam noùi chung. - 28 - - Giai ñoaïn 1997-1999 hoaït ñoäng FDI coù xu höôùng chöïng laïi, chuû yeáu do taùc ñoäng cuûa cuoäc khuûng hoaûng taøi chính khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. - Giai ñoaïn 2000-2004 giai ñoaïn taêng tröôûng vöôït baäc veà soá döï aùn FDI taïi Bình Döông vì soá löôïng döï aùn ñaàu tö haøng naêm ñaõ vöôït qua soá 100 vaø toång voán ñaàu tö cuõng taêng. Xem Phuï luïc 3 (Baûng 2.1 : Tình hình thu huùt FDI taïi Bình Döông 1989-2004) Toác ñoä FDI vaøo Bình Döông trong nhöõng naêm 1989-2004 taêng nhanh. Bình quaân trong 16 naêm 1989-2004 soá döï aùn ñaõ taêng 52,8% treân naêm vaø voán ñaàu ._. vuï to lôùn cuûa taát caû caùc ngaønh, caùc caáp taïi Vieät Nam noùi chung vaø tænh Bình Döông noùi rieâng. Laø moät tænh naèm trong Vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, nhôø quaùn trieät vaø vaän duïng toát chính saùch thu huùt ñaàu tö, Bình Döông ñaõ ñaït ñöôïc moät soá thaønh töïu nhaát ñònh. Tieáp tuïc khaúng ñònh vaø phaùt huy nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc ñoù, Bình Döông ñaõ choïn cho mình moät caùch ñi phuø hôïp vôùi thöïc löïc tænh nhaø vaø xu höôùng phaùt trieån chung cuûa theá giôùi. Ñeå goùp phaàn taïo ra böôùc chuyeån veà maët nhaän thöùc, vaø treân cô sôû ñoù naâng cao khaû naêng hoaït ñoäng cuûa ñòa phöông trong lónh vöïc thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi, luaän vaên ñaõ taäp trung laøm roõ moät soá vaán ñeà: Thöù nhaát, heä thoáng hoùa lyù luaän veà ñaàu tö nöôùc ngoaøi, khaûo saùt vaø ruùt ra nhöõng baøi hoïc caàn thieát vaø boå ích töø vieäc phaân tích kinh nghieäm thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa caùc nöôùc ôû khu vöïc laân caän. Thöù hai, phaân tích tình hình thöïc tieãn thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Bình Döông vaø ñoái chieáu vôùi caùc tænh trong khu vöïc Vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam. Thöù ba, ñaùnh giaù nhöõng taùc ñoäng cuûa thu huùt ñaàu tö FDI trong quaù trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ôû Bình Döông. - 76 - Thöù tö, ñeà ra caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao khaû naêng thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû tænh Bình Döông. Nhöõng vaán ñeà Bình Döông laøm ñöôïc vaø chöa laøm ñöôïc trong hoaït ñoäng thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi khoâng nhöõng laø vaán ñeà rieâng cuûa Bình Döông maø coøn laø moái quan taâm chung cuûa caû nöôùc Vieät Nam. Vôùi vieäc ñöa ra moät heä thoáng caùc quan ñieåm, caùc giaûi phaùp vaø kieán nghò naâng cao khaû naêng thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong quaù trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ôû tænh Bình Döông giai ñoaïn 2006-2010, hy voïng raèng luaän vaên seõ goùp phaàn thieát thöïc vaøo vieäc naâng cao khaû naêng thu huùt vaø söû duïng nguoàn voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi phuïc vuï söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa nöôùc ta. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Tieáng Vieät 1. Chu Vieát Luaân (2003), Bình Döông theá vaø löïc môùi trong theá kyû 21, NXB Chính trò quoác gia. 2. GS.TS Voõ Thò Thanh Thu (2003), Quan heä kinh teá quoác teá, NXB Thoáng Keâ. 3. Traàn Vaên Tuøng (2003), Chaát löôïng taêng tröôûng nhìn töø Ñoâng AÙ, NXB Theá giôùi. 4. Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam (2004), Nghò quyeát hoäi nghò laàn thöù 9 TW khoùa IX. 5. Philip Kotler, Marketing Asia Places, Chöông trình Giaûng daïy kinh teá Fulbright Haø Noäi thaùng 11/2004. 6. Josepb E.Stigliz vaø Shahid Yusuf (2002), Suy gaãm laïi söï thaàn kyø Ñoâng AÙ, NXB Chính trò quoác gia. 7. Cuïc Thoáng keâ Bình Döông (2005), Nieân giaùm thoáng keâ Bình Döông 2004. - 77 - 8. Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Bình Döông (2001), Chieán löôïc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi Bình Döông giai ñoaïn 2001-2010. 9. Toång cuïc Thoáng keâ (2005), Nieân giaùm thoáng keâ Vieät Nam 2004. 10. UBND tænh Bình Döông (2005), Quy hoaïch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi tænh Bình Döông ñeán naêm 2020. 11. Baùo caùo toång hôïp (2004), Ñònh höôùng chuyeån dòch cô caáu noäi boä caùc ngaønh kinh teá Vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, UBND tp Hoà Chí Minh – Vieän Kinh teá. 12. Hieäp hoäi caùc doanh nghieäp KCN Tp Hoà Chí Minh (2004), Chöông trình hoäi thaûo veà KCN – KCX Vieät Nam. 13. Hoäi thaûo quoác gia (2004), Phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát ôû Vieät Nam trong tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö , Ban kinh teá TW, Taïp chí coäng saûn vaø UBND tænh Ñoàng Nai. 14. Kyû yeáu hoäi thaûo (2005), Thöïc traïng thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Bình Döông vaø nhöõng giaûi phaùp, UBND tænh Bình Döông. Tieáng Anh 15. Dragon Capital (2005), Vietnam Quiet Outperformance, Newyork. 16. Kenichi Ohno (2004), Designing a comprehensive and realistic industrial strategy, Vietnam development forum No.1 (E). 17. VCCI (2005), Vietnam’s investor forum. - 78 - PHUÏ LUÏC 1 A. TIEÀM NAÊNG TÖÏ NHIEÂN, TAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN, DAÂN SOÁ, DAÂN CÖ VAØ NGUOÀN NHAÂN LÖÏC ÔÛ BÌNH DÖÔNG: * Taøi nguyeân ñaát: Dieän tích ñaát töï nhieân cuøa tænh laø 2.695,54km2. Nhìn chung ñaát ñai ôû Bình Döông coù nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå xaây döïng caùc coâng trình coâng nghieäp vaø keát caáu haï taàng coù taûi troïng lôùn. Ñaát Bình Döông ñöôïc taïo treân neàn ñaát cöùng coù ñoä cao 20-30m so vôùi möïc nöôùc bieån, ñoä doác ít, trung bình laø 20%. Ñaát ñai cuûa Bình Döông phaân boá ôû 1 thò xaõ tænh lî vaø 6 huyeän, dieän tích ñaát phaân theo muïc ñích söû duïng cuûa tænh Bình Döông laø ñaát daønh cho saûn xuaát noâng nghieäp khoaûng treân 77% dieän tích ñaát töï nhieân. Trong 3 naêm gaàn ñaây, cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa coâng nghieäp vaø quaù trình ñoâ thò hoùa, dieän tích ñaát noâng nghieäp ñang coù xu höôùng giaûm, töø 79.9% naêm 2000, giaûm coøn 78.6% naêm 2002 vaø naêm 2003 giaûm xuoáng 77.6%, bình quaân thôøi kyø 2001-2003 giaûm 1%/naêm. Ñaát chuyeân duøng vaø ñaát ôû hieän nay coøn chieám tæ troïng nhoû: khoûang 10.6% ñaát chuyeân duøng vaø 4.3% ñaát ôû. • Taøi nguyeân nöôùc: tænh Bình Döông coù 3 soâng lôùn: soâng Saøi Goøn, soâng Ñoàng Nai, soâng Beù vaø moät soá soâng, suoái nhoû khaùc. Soâng Saøi Goøn vaø soâng Ñoàng Nai coù löôïng nöôùc doài daøo. Caùc ñoïan soâng ñi qua tænh Bình Döông coù chieàu daøi laø: 120 km (soâng Beù), 140km (soâng Saøi Goøn), 158km (soâng Ñoàng Nai). Taøi nguyeân röøng: Dieän tích ñaát laâm nghieäp cuûa tænh laø: 14.142 ha, röøng Bình Döông coù vai troø quan troïng veà phoøng hoä vaø oån ñònh moâi tröôøng sinh thaùi cuûa vuøng, nhaát laø khi quaù trình coâng nghieäp hoùa, ñoâ thò hoùa ôû Bình Döông raát phaùt trieån. - 79 - Taøi nguyeân khoaùng saûn: Bình Döông coù moät soá khoùang saûn nhö: Cao lanh: toång tröõ löôïng 256 trieäu taán, trong ñoù ñaõ xaùc ñònh laø 52 trieäu taán , ñöôïc duøng laøm goám söù vaø chaát phuï da coâng nghieäp; Seùt gaïch ngoùi: toång tröõ löôïng 629 trieäu m3, trong ñoù ñaõ xaùc ñònh 227,6 trieäu m3. Trong caùc loïai seùt coù seùt chòu löûa raát coù giaù trò ñoái vôùi coâng nghieäp luyeän kim vaø nhieàu lónh vöïc khaùc; Ñaù xaây döïng: toång tröõ löôïng 220 trieäu m3, trong ñoù ñaõ xaùc ñònh laø 14 trieäu m3; Caùt xaây döïng: toång tröõ löôïng 25 trieäu m3, trong ñoù ñaõ xaùc ñònh laø 12.4 trieäu m3. 2.1.1.2 Phaân tích, ñaùnh giaù vaø döï baùo veà daân soá, daân cö, nguoàn nhaân löïc: Daân soá trung bình cuûa tænh naêm 2003 laø 853.807 ngöôøi, döï kieán naêm 2005 khoaûng 976.210 ngöôøi. Toác ñoä taêng daân soá trong maáy naêm gaàn ñaây taêng khaù nhanh. ÔÛ thôøi kyø 1997-2000 taêng 3,06%/naêm; thôøi kyø 2001-2004 taêng 5,65%/naêm vaø bình quaân thôøi kyø 2001-2005 taêng 5,62%/naêm. Trong ñoù toác ñoä taêng töï nhieân giaûm daàn töø 1,48% naêm 2000 xuoáng coøn 1,38% naêm 2001; 1,27% naêm 2003; 1,16% naêm 2004 vaø döï kieán naêm 2005 laø 1,12%. Ngöôïc laïi ôû Bình Döông toác ñoä taêng cô hoïc taêng daàn, töø 2,3% naêm 2001, taêng leân 4,5% naêm 2004 vaø keá hoaïch naêm 2005 taêng leân 5,7%. Nguyeân nhaân laø do doøng di daân töø caùc tænh khaùc ñeán laøm vieäc taïi caùc khu coâng nghieäp cuûa tænh. Tyû leä daân soá ñoâ thò cuûa tænh cao hôn so vôùi möùc trung bình caû nöôùc, ñaït 29,3% naêm 2004 (caû nöôùc khoaûng 26,17%). Toác ñoä ñoâ thò hoùa cuûa tænh taêng nhanh, thôøi kyø 2001-2004 daân soá ñoâ thò taêng 4,76%/naêm, thôøi kyø 2001-2005 daân soá ñoâ thò taêng 5,3%/naêm. Daân soá trong ñoä tuoåi lao ñoäng taêng nhanh caû veà soá löôïng vaø tyû troïng. Haèng naêm coù moät löïc löôïng lôùn lao ñoäng töø caùc vuøng noâng thoân cuûa tænh vaø caùc tænh khaùc vaøo caùc khu coâng nghieäp laøm vieäc. Taïi caùc khu coâng nghieäp coù ñeán 80% lao ñoäng ngoaøi tænh, löïc löôïng lao ñoäng naøy laø nguoàn boå sung quan troïng, nhöng ñang laøm gia taêng aùp löïc ngaøy caøng lôùn ñoái vôùi vieäc ñaøo taïo ngheà, taïo vieäc laøm vaø nhaø ôû cho ngöôøi lao ñoäng. - 80 - Trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät cuûa löïc löôïng lao ñoäng coøn thaáp, trình ñoä lao ñoäng töø cao ñaúng trôû leân laø 9.848 ngöôøi, chieám 4%, trung caáp vaø coâng kyõ thuaät coù khoaûng 30.154 ngöôøi, chieám 12% coøn laïi lao ñoäng phoå thoâng, khoaûng 84% lao ñoäng. Tyû leä lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo so vôùi toång soá lao ñoäng naêm 2003 chæ chieám 22%; döï kieán naêm 2005 chieám 23%. • Vieäc laøm – möùc soáng daân cö: Toång soá lao ñoäng trong ñoä tuoåi ñang laøm vieäc trong caùc ngaønh kinh teá khaù cao, khoaûng 88% (naêm 2002) taêng leân 90,9% ( naêm 2003); 91,2% (naêm 2004); döï kieán naêm 2005 khoaûng 549.000 ngöôøi, ñaït tyû leä 91,5% toång soá löïc löôïng trong ñoä tuoåi. Cô caáu lao ñoäng ñang chuyeån dòch theo höôùng taêng nhanh tyû troïng trong caùc ngaønh coâng nghieäp vaø xaây döïng: naêm 1996, chieám 26,9%; naêm 2000 taêng leân 35,7%; naêm 2004 chieám 57,1% vaø döï kieán naêm 2005 chieám 64,2% toång soá lao ñoäng ñang laøm vieäc. Kinh nghieäm cuûa nhieàu nöôùc coâng nghieäp treân theá giôùi cho thaáy, tyû troïng lao ñoäng khu vöïc coâng nghieäp vaø xaây döïng trong neàn kinh teá ñaït cao nhaát ôû möùc 40-42% vaø sau ñoù giaûm daàn chuyeån sang laøm vieäc trong lónh vöïc dòch vuï . Lao ñoäng trong caùc ngaønh noâng laâm ngö nghieäp ñang coù xu theá giaûm nhanh: töø 56,2% naêm 1996; coøn 42,4% naêm 2000, tieáp tuïc giaûm coøn 24,8% naêm 2004 vaø döï kieán naêm 2005 coøn 21,4% löïc löôïng lao ñoäng ñang laøm vieäc. Lao ñoäng trong caùc ngaønh dòch vuï taêng chaäm töø 16,9% naêm 1996, taêng leân 20,9% löïc löôïng lao ñoäng ñang laøm vieäc naêm 2003. Ñieàu naøy cho thaáy quaù trình chuyeån dòch cô caáu saûn xuaát trong caùc ngaønh chöa caân ñoái vôùi xu höôùng phaùt trieån. GDP bình quaân ñaàu ngöôøi tænh Bình Döông naêm 1996 ñaït 4,8 trieäu ñoàng; naêm 2000 ñaït 8,2 trieäu ñoàng; naêm 2004 ñaït 13,1 trieäu ñoàng. Döï kieán naêm 2005 GDP/ngöôøi ñaït 15 trieäu ñoàng, cao hôn trung bình caû nöôùc khoaûng 1,6 laàn nhöng vaãn thaáp hôn raát nhieàu so vôùi thaønh phoá Hoà Chí Minh. - 81 - Tyû leä hoä ngheøo ngaøy caøng giaûm, naêm 2000 coù khoaûng 5,62% soá hoä ngheøo. Theo tieâu chí môùi cuûa tænh, naêm 2004 toaøn tænh ñaõ thoaùt ngheøo ñöôïc 1.909 hoä, coøn laïi 3.357 hoä, chieám 1,98%. Öôùc tính naêm 2005 coøn döôùi 1% soá hoä ngheøo. B. CAÙC GIAI ÑOAÏN PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ XAÕ HOÄI CUÛA TÆNH BÌNH DÖÔNG Sau ngaøy mieàn Nam hoaøn toaøn giaûi phoùng, Bình Döông laø moät phaàn cuûa tænh Soâng Beù cuøng caû nöôùc böôùc vaøo thôøi kyø khaéc phuïc nhöõng haäu quaû cuûa chieán tranh, khoâi phuïc xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá. Cuõng nhö caùc tænh trong caû nöôùc sau ngaøy giaûi phoùng, Soâng Beù ñöùng tröôùc nhöõng khoù khaên vaø thöû thaùch lôùn, nhöõng khoù khaên ñoù xuaát phaùt ñieåm cuûa neàn kinh teá thaáp, cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa caû coâng nghieäp laãn noâng nghieäu(nhoû beù, laïc haäu laïi bò chieán tranh taøn phaù naëng neà sau nhieàu naêm, kinh teá nhieàu maët maát caân ñoái, ñôøi soáng nhaân daân thaáp keùm. Sau moät thôøi kyø phaán ñaáu, Soâng Beù laïi tieáp tuïc khaéc phuïc nhöõng haäu quaû do chuû tröông noùng voäi trong chæ ñaïo caûi taïo noâng nghieäp, söï toàn taïi keùo daøi cuûa cô cheá quan lieâu … taát caû ñaõ goùp phaàn laøm kieàm haõm söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát, gaây theâm nhieàu khoù khaên trong quaù trình phaùt trieån suoát giai ñoaïn töø 1975 ñeán 1985. Quaù trình thöïc hieän caùc muïc tieâu khoâi phuïc vaø phaùt trieån kinh teá Bình Döông ñaõ vöôït qua khoù khaên ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu ñaùng keå. Töø 1975 ñeán 1995 kinh teá cuûa tænh taêng gaáp 3,7 laàn, bính quaân moãi naêm taêng 7% (taêng tröôûng kinh teá cuûa caû nöôùc laø 4,6%/naêm). Ñaëc bieät khi thöïc hieän ñöôøng loái ñoåi môùi kinh teá ñaõ coù söï chuyeån bieán nhanh choùng, baét ñaàu coù ñöôïc tích luõy töø noäi boä neàn kinh teá. Thôøi kyø 1991-1995 bình quaân moãi naêm taêng 13,4%. Cô caáu kinh teá ñaõ coù söï chuyeån dòch ñuùng höôùng theo nhöõng muïc tieâu ñeà ra laø taêng tyû troïng coâng nghieäp, dòch vuï. Cô caáu thaønh phaàn kinh teá cuõng ñaõ coù söï thay ñoåi caên baûn phuø hôïp vôùi neàn kinh teá haøng hoùa nhieàu - 82 - thaønh phaàn trong cô cheá thò tröôøng. Coù theå khaùi quaùt thaønh töïu maø Soâng Beù ñaõ ñaït ñöôïc trong giai ñoaïn 1975-1995 nhö sau: - Coâng nghieäp coù böôùc phaùt trieån caû veà soá löôïng cuõng nhö keát quaû saûn xuaát. Trong hai möôi naêm coâng nghieäp ñaõ taêng leân gaáp 29,7 laàn so vôùi naêm 1976, trong thôøi kyø 1991-1995 bình quaân moãi naêm taêng 17,3%. Caùc ngaønh coâng nghieäp chuû löïc luoân giöõ ñöôïc toác ñoä taêng tröôûng khaù. - Noâng nghieäp vaãn duy trì ñöôïc möùc taêng tröôûng ñeàu ñaën qua caùc thôøi kyø keá hoïach 5 naêm. Ñeán 1995 noâng nghieäp ñaõ taêng gaáp 5.8 laàn so vôùi naêm 1986, bình quaân moãi naêm taêng 9.7%. Noâng nghieäp ñaõ thoùat ra khoûi giai ñoïan töï tuùc, töï caáp, chuyeån sang giai ñoïan saûn xuaát haøng hoùa, ñaõ hình thaønh nhieàu vuøng chuyeân canh trong ñoù ñaùng chuù yù laø vuøng caây coâng nghieäp daøi ngaøy ôû nhieàu huyeän phía baéc cuûa tænh. - Thò tröôøng trong nöôùc ñaõ xoùa boû cheá ñoä tem phieáu, bao caáp qua giaù caû, ñeå thöïc hieän cô cheá moät giaù trong kinh doanh. Taùc ñoäng naøy ñaõ aûnh höôûng raát quan troïng kích thích tính naêng ñoäng saùng taïo cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá. Toång möùc baùn leû haøng hoùa treân phaïm vi toaøn tænh taêng leân qua caùc naêm ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu tieâu duøng cuûa nhaân daân. Thò tröôøng xuaát nhaäp khaåu ñöôïc môû roäng, ñaït kim ngaïch khaù. Sau söï kieän bieán ñoäng chính trò ôû Ñoâng AÂu, Lieân Xoâ, xuaát nhaäp khaåu cuûa tænh ñaõ nhanh choùng chuyeån höôùng tieáp caän vôùi thò tröôøng khu vöïc II. Giai ñoïan naøy xuaát khaåu ñaõ ñaït vöôït treân möùc 130 trieäu USD/naêm. - Thu ngaân saùch ñaõ phaán ñaáu töø choã thu khoâng ñuû chi phaûi nhôø vaøo söï vieän trôï cuûa Trung öông, ñeán nay ñaõ töï trang traûi vaø ñaõ laøm ñöôïc nghóa vuï vôùi Trung öông. Naêm 1994, thu ngaân saùch nhaø nöôùc ñaõ vöôït quaù con soá 500 tyû ñoàng. Tyû leä ñoäng vieân cuûa ngaân saùch ñeàu taêng. Ñeán thôøi ñieåm naêm 1997, tænh Soâng Beù ñöôïc taùch ra thaønh Bình Döông vaø Bình Phöôùc. Keå töø ñoù, Bình Döông ñaõ ñaït ñöôïc moät soá keát quaû khaû quan. Bình Döông trong 10 naêm qua, töø - 83 - 1997-2005 toác ñoä taêng tröôûng kinh teá lieân tuïc taêng cao, ñaït 14,15%/naêm thôøi kyø 1997-2000, 15,3%/naêm thôøi kyø 2001-2004. Veà giaù trò tuyeät ñoái, GDP cuûa tænh ñaït 2.325 tyû ñoàng naêm 1996, ñeán naêm 2000 laø 3.946,7 tyû ñoàng vaø naêm 2004 GDP cuûa tænh laø 6.962 tyû ñoàng. Döï kieán heát naêm 2005 laø 8.024 tyû ñoàng (giaù so saùnh naêm 2004). Thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi lieân tuïc taêng nhanh, naêm 1996 ñaït 4,83 trieäu ñoàng/ngöôøi, naêm 2004 laø 13,1 trieäu ñoàng/ngöôøi. Öôùc tính 2005 laø 15 trieäu ñoàng/ngöôøi. Toác ñoä taêng tröôûng cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp – xaây döïng taêng raát nhanh, thôøi kyø 1997-2000 taêng 21,8%/naêm, döï kieán thôøi kyø 2001-2005 taêng bình quaân 18,57%/naêm. Trong thôøi kyø töông öùng, khu vöïc dòch vuï taêng tröôûng 9%/naêm, 14,6% naêm; caùc ngaønh noâng laâm ngö nghieäp coù toác ñoä taêng tröôûng oån ñònh, xaáp xæ khoaûng 3,58%/naêm cho caùc naêm. Ñoái vôùi töøng thaønh phaàn kinh teá, möùc taêng cuï theå nhö sau: - Kinh teá nhaø nöôùc taêng 8.5% so vôùi cuøng kyø. - Kinh teá daân doanh so vôùi cuøng kyø giaù trò saûn xuaát taêng 23.1%, trong ñoù doanh nghieäp tö nhaân taêng 25.3%, coâng ty traùch nhieäm höõu haïn taêng 21.6%, coâng ty coå phaàn taêng 51.9%, hoä saûn xuaát kinh doanh caù theå taêng 7.5%. - Khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi: nhieàu naêm lieân tuïc khu vöïc kinh teá naøy luoân luoân coù möùc taêng tröôûng cao hôn möùc taêng tröôûng bình quaân chung cuûa töøng ngaønh. Naêm 2003, giaù trò saûn xuaát taêng 47.3%so vôùi 2002. Beân caïnh caùc doanh nghieäp ñaõ saûn xuaát oån ñònh trong naêm coù 77 doanh nghieäp môùi ñi vaøo hoaït ñoäng ñaõ goùp phaàn ñöa giaù trò saûn xuaát cuûa khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaït möùc taêng tröôûng cao, nhieàu ngaønh coù giaù trò saûn xuaát taêng raát cao: saûn xuaát thöïc phaåm vaø ñoà uoáng taêng 32%, deät taêng 50.8%, saûn xuaát trang phuïc taêng 61.3%; giaáy vaø saûn phaåm töø giaáy taêng 36.4%, xuaát baûn, in vaø sao baûn caùc loaïi taêng 33.9%… - 84 - PHUÏ LUÏC 2 KINH NGHIEÄM THU HUÙT FDI ÔÛ MOÄT SOÁ NÖÔÙC 1. Kinh nghieäm thu huùt ñaàu tö cuûa Singapore: Ngay töø ñaàu, Singapore ñaõ xaùc ñònh kinh teá tö baûn tö nhaân nöôùc ngoaøi laø ñoäng löïc quan troïng quyeát ñònh söï thaønh baïi cuûa söï nghieäp coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi ñaát nöôùc. Singapore laø moät nöôùc khoâng ban haønh Luaät ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi nhöng laïi laø moät nöôùc thu huùt FDI thaønh coâng nhaát trong khu vöïc caùc nöôùc ASEAN. Ñieåm quan troïng trong chính saùch thu huùt ñaàu tö cuûa Singapore laø Nhaø nöôùc caên cöù vaøo muïc tieâu chieán löôïc cuï theå cuûa töøng thôøi kyø maø xaùc ñònh nhöõng thaønh phaàn kinh teá ñoäng löïc ñeå khuyeán khích ñaàu tö. Ñaây laø moät chính saùch vôùi raát nhieàu lôïi theá maø quoác gia naøy ñaõ bieát trieät ñeå khai thaùc. Nhôø coù söï meàm deõo naøy maø chính phuû ñieàu chænh chính saùch saùt hôïp vaø raát cuï theå cho töøng lónh vöïc öu tieân trong töøng giai ñoaïn cuï theå. Thôøi kyø baét ñaàu thöïc hieän coâng nghieäp hoùa thoâng qua chính saùch thu huùt ñaàu tö, nöôùc baïn ñaõ cho pheùp caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi ñöôïc ñaàu tö khoâng giôùi haïn veà voán maø caùc lónh vöïc maø Nhaø nöôùc khuyeán khích ñaàu tö, giaûm möùc thueá ñaùnh vaøo caùc doanh nghieäp khoâng ñònh cö taïi Singapore, taïo moïi ñieàu kieän ñeå caùc nhaø ñaàu tö coù theå cö truù vaø nhaäp caûnh deã daøng, ñöôïc hoài höông voán vaø chuyeån lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi. Ñeå taïo söï haáp daãn cho caùc nhaø ñaàu tö, Singapore cuõng ñaõ taäp trung kinh phí xaây döïng cô sôû haï taàng, tìm kieám ñaát cho caùc nhaø ñaàu tö vaø ñaëc bieät öu tieân chuù troïng phaùt trieån giaùo duïc vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc. Nhaø nöôùc cuøng vôùi caùc coâng ty xuyeân quoác gia laäp chöông trình ñaøo taïo chuyeân gia, gôûi ngöôøi ñi nöôùc ngoaøi hoïc caùc chuyeân ngaønh kyõ thuaät cao phuïc vuï tröïc tieáp cho caùc lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh cuûa coâng ty mình vaø cung caáp nguoàn nhaân löïc cho caùc coâng ty khaùc. - 85 - Chuyeån sang giai ñoaïn thöïc hieän coâng nghieäp hoùa höôùng veà xuaát khaåu, Singapore coù nhieàu chính saùch ñaùng ñeå chuùng ta nghieân cöùu hoïc hoûi. Caùc doanh nghieäp söû duïng coâng ngheä hieän ñaïi vaø saûn xuaát phuïc vuï xuaát khaåu ñöôïc mieãn 90% thueá lôïi töùc trong 8 naêm. Doanh nghieäp vôùi soá voán ñaàu tö coù giaù trò 50 trieäu ñoâ la Singapore coù theå ñöôïc mieãn thueá keùo daøi ñeán 15 naêm. Doanh nghieäp coù giaù trò xuaát khaåu 100 ngaøn ñoâ la Singapore vaø chieám 20% doanh thu coù theå ñöôïc mieãn thueá treân lôïi nhuaän xuaát khaåu. Beân caïnh vieäc hoaïch ñònh caùc chính saùch thaät thoâng thoaùng ñeå thu huùt vaø khuyeán khích ñaàu tö vaøo caùc lónh vöïc raát cuï theå phuïc vuï caùc muïc tieâu chieán löôïc veà kinh teá xaõ hoäi, Singapore coøn hình thaønh töø raát sôùm nhieàu loaïi hình ñaàu tö raát ña daïng vaø coù söùc haáp daãn cao. Nhaø nöôùc cho pheùp caùc coâng ty nöôùc ngoaøi tham gia ñaàu tö kinh doanh caû nhöõng lónh vöïc raát nhaïy caûm nhö kinh doanh ngoaïi teä nhaèm phaùt trieån ngaønh dòch vuï taøi chính hoã trôï voán cho phaùt trieån caùc ngaønh kinh teá. Ñaëc bieät, Nhaø nöôùc cho pheùp taát caû moïi coâng daân ñöôïc pheùp mua laïi coå phaàn cuûa nhaø nöôùc trong caùc doanh nghieäp laøm aên coù hieäu quaû. Ñaây laø moät giaûi phaùp vöøa kích thích hoaït ñoäng thu huùt ñaàu tö, vöøa giuùp Nhaø nöôùc thu hoài voán ñaàu tö taäp trung vaøo caùc lónh vöïc caàn öu tieân. Singapore luoân daønh cho caùc nhaø ñaàu tö tham gia saûn xuaát haøng xuaát khaåu, haøng thay theá nhaäp khaåu, caùc ngaønh coâng nghieäp muõi nhoïn phaûi ñaàu tö voán lôùn, coù thôøi gian thu hoài voán laâu nhöõng chính saùch raát öu ñaõi. Cuï theå nhö cho pheùp mieãn giaûm thueá, töøng phaàn, toaøn phaàn, keå caû khoâng thu thueá trong nhöõng thôøi gian nhaát ñònh. Nhöõng khoaûn nôï vay cuûa nöôùc ngoaøi ñeå nhaäp nguyeân vaät lieäu vaø trang thieát bò cuõng ñöôïc Nhaø nöôùc mieãn thueá. Nhìn moät caùch toång quaùt, thaønh coâng cuûa Singapore trong thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhieàu thaäp nieân vöøa qua noåi troäi ôû moät soá khía caïnh sau: - 86 - - Naêng löïc quaûn lyù ñieàu haønh cuûa caùn boä Nhaø nöôùc noùi chung, heä thoáng chuyeân gia trong lónh vöïc thu huùt vaø quaûn lyù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi noùi rieâng thaät söï laø nhöõng chuyeân gia coù naêng löïc, ñöôïc Nhaø nöôùc quan taâm ñaàu tö ñaøo taïo, quaûn lyù vaø ñaõi ngoä raát thoõa ñaùng. Ñaây chính laø moät trong nhöõng nhaân toá goùp phaàn ñaûm baûo söï thaønh coâng cuûa Singapore. - Caùc chính saùch maø Singapore hoaïch ñònh laø raát cuï theå, saùt hôïp vôùi töøng loaïi hình doanh nghieäp, vôùi töøng lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh : luaät tieàn teä, ñaát ñai, ngaân haøng… Ñaùng chuù yù laø Chính phuû luoân ñoåi môùi caäp nhaät vaø ñieàu chænh cô cheá chính saùch, baûo ñaûm ñeå cô cheá thaät söï laø coâng cuï ñaéc löïc phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù Nhaø nöôùc trong thu huùt FDI, taïo ñieàu kieän haáp daãn ñeå caùc nhaø ñaàu tö yeân taâm saûn xuaát kinh doanh vaø haäu thuaãn ñeå hoï kinh doanh coù lôøi. Trong ñoù nhöõng öu ñaõi veà chính saùch taøi chính thu huùt FDI phuïc vuï caùc lónh vöïc thuoäc ñònh höôùng phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc ñöôïc ñaëc bieät quan taâm. - Ñaàu tö phaùt trieån cô sôû haï taàng vaø phaùt trieån giaùo duïc, ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc chaát löôïng cao, chieán löôïc thu huùt nhaân taøi vaø phaùt trieån khoa hoïc coâng ngheä phuïc vuï thu huùt ñaàu tö FDI cuûa baïn laø raát thaønh coâng. - Chính nhöõng nhaân toá naøy ñaõ thöïc söï taïo nhöõng chaát xuùc taùc coù hieäu quaû giuùp Singapore vöôn leân trôû thaønh moät nöôùc coâng nghieäp hieän ñaïi -dòch vuï - thöông maïi, taøi chính vaø du lòch haáp daãn, coù söùc caïnh tranh haøng ñaàu treân khu vöïc vaø theá giôùi. 2. Kinh nghieäm cuûa Thaùi Lan: Trong caùc nöôùc khu vöïc ASEAN, Thaùi Lan cuõng laø moät trong caùc quoác gia coù nhöõng thaønh coâng nhaát ñònh veà thu huùt ñaàu tö FDI. Laø moät ñaát nöôùc thuaàn noâng nhöng ñöôïc löïa choïn laøm saân sau trong cuoäc chieán tranh xaâm löôïc cuûa Myõ ôû Ñoâng Döông, chính phuû Thaùi Lan ñaõ bieát trieät ñeå lôïi duïng cô hoäi naøy ñeå phaùt trieån coâng nghieäp phuïc vuï khai thaùc noâng nghieäp xuaát khaåu. Nhôø coù ñònh höôùng chieán löôïc ñuùng, laïi coù ñöôïc cô sôû vaät chaát kyõ thuaät veà kinh teá xaõ hoäi töông - 87 - ñoái thuaän lôïi, Thaùi Lan thöïc söï trôû thaønh nôi thu huùt FDI khaù lyù töôûng cuûa caùc nhaø ñaàu tö khaép caùc chaâu luïc vaø caùc nöôùc laùng gieàng trong khu vöïc. Ngoaøi nhöõng taùc ñoäng töø phía nhaø nöôùc nhö ñaàu tö phaùt trieån cô sôû haï taàng, öu tieân phaùt trieån, ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc, nhaø nöôùc Thaùi Lan coøn ñaëc bieät quan taâm hình thaønh moät soá chính saùch ñaùng löu yù sau: - Mieãn thueá töø 3 -5 naêm cho caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo Thaùi Lan. Nhöõng doanh nghieäp ñaàu tö vaøo caùc lónh vöïc nöôùc ngoaøi khuyeán khích, vuøng saâu vuøng xa … coøn ñöôïc mieãn giaûm nhieàu hôn vaø coøn nhaän ñöôïc söï haäu thuaãn vaø hoã trôï cuûa Nhaø nöôùc thoâng quan nhieàu chính saùch khaùc. - Mieãn thueá nhaäp khaåu ñoái vôùi maùy moùc thieát bò vaø nhöõng nguyeân vaät lieäu chính phuïc vuï cho saûn xuaát vaø kinh doanh caùc doanh nghieäp coù FDI. - Giaûm thueá cho taát caû caùc döï aùn FDI ñaàu tö vaøo khu vöïc ngoaøi thuû ñoâ Bangkok. Ñoàng thôøi chuù trong hoã trôï vieäc ñaàu tö phaùt trieån cô sôû haï taàng cho caùc döï aùn lôùn. - Hình thaønh 2 khu cheá xuaát vôùi 2 loaïi chính saùch ñaëc thuø nhaèm thu huùt voán taäp trung höôùng vaøo phuïc vuï xuaát khaåu ôû caùc trong vaø ngoaøi nöôùc. Doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc quyeàn baùn, chuyeån nhöôïng, baûo toaøn voán khi coù nhöõng ruûi ro, nhöõng nguyeân nhaân khaùch quan baát khaû khaùng, ñöôïc chuyeån ñoåi lôïi nhuaän veà nöôùc… - 88 - PHUÏ LUÏC 3 Baûng 2.1: Tình hình thu huùt FDI taïi Bình Döông 1989-2004 ÑVT: trieäu USD. Toång soá Soá döï aùn Toång soá voán ñaêng kyù Trong ñoù: Voán phaùp ñònh 962 4.209,89 1.803,2 1989 1 1,2 1,2 1990 2 1,82 1,41 1991 4 7,3 6,75 1992 3 31,96 10,29 1993 13 49,4 23,15 1994 21 401,33 240,45 1995 24 183,66 79,26 1996 53 617,13 284,22 1997 50 340,24 159,36 1998 41 258,72 100,73 1999 67 365,75 165,78 2000 116 517,26 191,47 2001 116 292,37 110,64 2002 155 403,34 145,18 2003 149 340,2 131,65 2004 147 398,21 151,66 Chæ soá phaùt trieån (naêm tröôùc = 100 )- % 1990 200 151,7 116,7 1991 200 401,1 478,7 1992 75 437,8 152,4 1993 433,3 154,6 225 1994 161,5 812,4 1038,7 1995 114,3 45,8 33 1996 220,8 336 358,6 1997 94,3 55,1 56,1 1998 82 76 63,2 1999 163,4 141,4 164,6 - 89 - 2000 173,1 141,4 115,5 2001 100 56,5 57,8 2002 133,6 138 131,2 2003 96,1 84,3 90,7 2004 98,7 117,1 115,2 (Nguoàn: Nieân giaùm Thoáng keâ Bình Döông naêm 2004) Baûng 2.3: Soá döï aùn FDI 1988-2004 phaân theo ñoái taùc ñaàu tö ÑVT: trieäu USD. Soá döï aùn Soá voán ñaêng kyù Ñoái taùc Soá löôïng Tyû troïng Soá löôïng Tyû troïng Voán phaùp ñònh Toång soá 962 100% 4209,89 100,00% 1803,2 Ñaøi Loan 424 44,07% 1.411,84 33,54% 619,89 Hoàng Koâng 32 3,33% 313,36 7,44% 131,48 Trung Quoác 17 1,77% 29,83 0,71% 16,9 Singapore 62 6,44% 536,57 12,75% 279,34 Nhaät Baûn 48 4,99% 415,72 9,87% 165,34 Thaùi Lan 11 1,14% 89,59 2,13% 37,04 Haøn Quoác 162 16,84% 357,5 8,49% 146,01 Malaysia 41 4,26% 225,85 5,36% 74,92 Philipine 8 0,83% 48,91 1,16% 19,93 Indonesia 6 0,62% 21,15 0,50% 10,64 Phaùp 9 0,94% 24,09 0,57% 16,81 CHLB Ñöùc 7 0,73% 57,13 1,36% 18,08 Haaø Lan 9 0,94% 97,1 2,31% 38,58 Na Uy 2 0,21% 11,5 0,27% 5,64 Anh 4 0,42% 74,21 1,76% 24,27 Thuïy Só 5 0,52% 10,5 0,25% 7,45 Hoa Kyø 32 3,33% 165,05 3,92% 74,16 Canada 3 0,31% 3,8 0,09% 2,18 UÙc 12 1,25% 52,96 1,26% 19,61 New Zealand 4 0,42% 8,93 0,21% 3,17 Caùc nöôùc khaùc 64 6,65% 254,3 6,04% 91,91 (Nguoàn: Nieân giaùm Thoáng keâ tænh Bình Döông naêm 2004) - 90 - Baûng 2.5: Soá döï aùn FDI phaân theo ñòa baøn 1989-2004 Chæ tieâu Soá DA Voán ñaêng kyù Phaân theo ñòa baøn 962 4209,89 thò xaõ Thuû Daàu Moät 32 218,81 huyeän Daàu Tieáng 1 3 huyeän Beán Caùt 120 572,43 huyeän Phuù Giaùo 1 1,1 huyeän Taân Uyeân 84 311,5 huyeän Thuaän An 480 1929,65 huyeän Dó An 244 1173,4 (Nguoàn: Nieân giaùm Thoáng keâ tænh Bình Döông naêm 2004) Baûng 2.8: Möôøi Nöôùc vaø Vuøng laõnh thoå coù döï aùn ñaàu tö vaøo Vieät Nam nhieàu nhaát 1988 -2005 ( ñeán 15/8/2005 chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc). ÑVT: USD. Nöôùc, vuøng laõnh thoå Soá DA Toång voán ñaàu tö Ñaøi Loan 1.059 6.003.815.112 Singapore 269 3.596.300.185 Haøn Quoác 655 2.667.678.518 Hoàng Koâng 203 2.555.561.772 Nhaät Baûn 289 2.501.557.947 Phaùp 95 1.783.028.690 British Virinlslands 189 1.749.104.356 Haø Lan 41 1.126.193.620 Malaysia 120 915.321.036 Thaùi Lan 75 805.382.706 Toång soá Taát caû 59 nöôùc, vuøng laõnh thoå 3.615 27.200.859.026 (Nguoàn: Cuïc Ñaàu tö nöôùc ngoaøi – Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö) - 91 - Baûng 2.9: 5 ñòa phöông thu huùt FDI cao nhaát Vieät Nam 1988-2004 ÑVT: USD. Ñòa phöông Soá döï aùn Toång voán ñaàu tö thaønh phoá Hoà Chí Minh 1.595 11.528.870.794 Haø Noäi 549 8.020.954.963 Ñoàng Nai 609 7.594.726.284 Bình Döông 913 4.289.470.831 Baø Ròa Vuõng Taøu 110 2.153.284.896 (Nguoàn: Cuïc Ñaàu tö nöôùc ngoaøi – Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö) Baûng 2.10: Moät vaøi soá lieäu so saùnh naêm 2004 VKTTÑPN. Ñôn vò tính nghìn ngöôøi tyû ñoàng trieäu USD trieäu USD döï aùn trieäu USD Ñòa phöông Daân soá trung bình Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp Kim ngaïch xuaát khaåu Kim ngaïch nhaäp khaåu Soá döï aùn ÑTNN trong naêm Toång voán ÑTNN trong naêm Vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam 10.071 214.476,2 20.186,8 11.194,8 492 1.549,2 Bình Döông 925,3 32.044,8 2.019,8 1.906,4 147 398,2 Ñoàng Nai 2.184,7 34.128,3 2.453,1 3.270 95 680 Baø Ròa Vuõng Taøu 898 46.240,1 5.897,9 373,4 16 40,4 Tp Hoà Chí Minh 6.063 102.063 9.816 5.645 234 431 Tyû troïng (%) Bình Döông 9,19 14,94 10,01 17,03 29,88 25,70 Ñoàng Nai 21,69 15,91 12,15 29,21 19,31 43,89 Baø Ròa Vuõng Taøu 8,92 21,56 29,22 3,34 3,25 2,61 Tp Hoà Chí Minh 60,20 47,59 48,63 50,43 47,56 27,29 (Nguoàn: Cuïc Ñaàu tö nöôùc ngoaøi – Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö) - 92 - Baûng 2.11: FDI ôû khu vöïc mieàn Ñoâng Nam Boä töø 1988 – 2005 ( ñeán 15/8/2005 chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc). ÑVT: USD. Soá DA Toång voán ñaàu tö Ñòa phöông Soá löôïng Tyû troïng (%) Soá löôïng Tyû troïng (%) Bình Döông 1.000 27,66 4.695.711.327 17,26 Ñoàng Nai 659 18,23 8.148.079.129 29,96 Baø Ròa Vuõng Taøu 118 3,26 2.176.394.896 8,00 Thaønh phoá Hoà Chí Minh 1.730 47,86 11.787.938.889 43,34 Toång soá 3.615 100 27.200.859.026 100 (Nguoàn: Cuïc Ñaàu tö nöôùc ngoaøi – Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö) Hình 2.1: 5 Vuøng, laõnh thoå ñaàu tö vaøo Bình Döông cao nhaát ñeán 2004 5 Vuøng, laõnh thoå ñaàu tö vaøo Bình Döông cao nhaát tính ñeán 2004 0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 Ña øi L oa n Ha øn Q uo ác Si ng ap or e Nh aät Ba ûn M ala ys ia Vuøng , laõnh thoå So á d öï aùn - V oán ñ aàu tö Soá döï aùn Voán ñaàu tö - 93 - ._.