Nâng cao hiệu quả sử dụng phương thức tín dụng chứng từ trong thanh toán xuất nhập khẩu tại Ngân hàng Ngoại Thương Hà Nội

Môc lôc Lêi nãi ®Çu 5 Ch­¬ng I: lý luËn chung vÒ ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ trong thanh to¸n quèc tÕ 7 I/ Thanh to¸n quèc tÕ vµ vai trß cña nã trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 8 1.Kh¸i niÖm thanh to¸n quèc tÕ 8 2. Vai trß cña thanh to¸n quèc tÕ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ .9 II/tÝn dông chøng tõ - mét ph­¬ng thøc thanh to¸n quan träng trong ttqt 11 1.Kh¸i niÖm chung vÒ ph­¬ng thøc TDCT 11 2.DÆc tr­ng cña TDCT 12 3.C¸c bªn tham gia 14 4.Néi dung chñ yÕu cña tÝn dông th­ 16 5. C¸c lo¹i th­ tÝn dông 20 III/ ucp 500,1993 , lµ v¨n b¶n ph¸p lý ®iÒu chØnh l/c 23 1. Qu¸ tr×nh sö dông UCP ( 1981-nay) 23 2. TÝnh chÊt ph¸p lý cña UCP 25 3. Mèi quan hÖ gi÷a UCP 500 vµ hÖ thèng luËt quèc gia 27 iv/ qui tr×nh nghiÖp vô thanh to¸n TDCT theo tinh thÇn ucp 28 ch­¬ng II: Thùc tr¹ng thanh to¸n quèc tÕ theo ph­¬ng thøc TDCT t¹i ng©n hµng ngo¹i th­¬ng viÖt nam - VCB 31 I/ Tæng quan vÒ ng©n hµng ngo¹i th­¬ng Hµ Néi 31 1. S¬ l­îc vÒ lÞch sö h×nh thµnh VCB 31 2.C¸c nghiÖp vô chÝnh 33 II/qui tr×nh nghiÖp vô thanh to¸n l/c cô thÓ ¸p dông t¹i vcb 35 1.Thanh to¸n L/C xuÊt khÈu 35 1.1 Th«ng b¸o L/C, th«ng b¸o söa ®æi L/C 35 1.2 TiÕp nhËn , kiÓm tra, göi chøng tõ vµ ®ßi tiÒn thanh to¸n bé chøng tõ hµng xuÊt 37 2. Thanh to¸n L/C nhËp khÈu. 40 2.1 Më , ®iÒu chØnh L/C vµ ký quü 40 2.2 TiÕp nhËn , kiÓm tra chøng tõ, giao chøng tõ vµ tr¶ tiÒn 42 III/Thùc tr¹ng vÒ t×nh h×nh thanh to¸n quèc tÕ t¹i VCB. 45 1.C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n hµng xuÊt nhËp khÈu 45 2.T×nh h×nh thanh to¸n hµng xuÊt nhËp khÈu nãi chung 46 3. T×nh h×nh thanh to¸n hµng nhËp khÈu b»ng ph­¬ng thøc TDCT 49 4. T×nh h×nh thanh to¸n hµng xuÊt khÈu b»ng ph­¬ng thøc TDCT 51 5. BiÓu phÝ thanh to¸n theo ph­¬ng thøc TDCT t¹i ng©n hµng 52 iv/ nh÷ng h¹n chÕ mµ ng©n hµng gÆp ph¶i trong thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ b»ng l/c 53 1.Sù kh«ng æn ®Þnh trong t×nh h×nh tÝn dông cña kh¸ch hµng 53 2. Sè l­îng kh¸ch hµng cña ng©n hµng cã nguy c¬ gi¶m sót 56 3. ViÖc ch­a hoµn chØnh cña hÖ thèng ph¸p luËt, th­êng xuyªn cã sù thay ®æi söa ch÷a bæ sung c¸c qui ®Þnh ph¸p lý liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu 56 4. Kü thuËt nghiÖp vô trong thanh to¸n quèc tÕ t¹i ng©n hµng cÇn ®­îc n©ng cao h¬n n÷a 58 v/ nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn h¹n chÕ trong ttqt theo ph­¬ng thøc TDCT t¹i VCB 60 1. Nhãm nguyªn nh©n kh¸ch quan 60 1.1.Hµnh lang ph¸p lý cho ho¹t ®éng ng©n hµng nãi chung vµ cho ho¹t ®éng TTQT b»ng TDCT nãi riªng cßn thiÕu vµ ch­a ®ång bé 60 1.2. C¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n­íc ®ang trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ hoµn thiÖn nªn th­êng cã sù ®iÒu chØnh 62 1.3.Nguyªn nh©n tõ phÝa kh¸ch hµng 64 2. Nguyªn nh©n chñ quan tõ phÝa ng©n hµng 67 2.1. Ho¹t ®éng nghiÖp vô cßn v­íng m¾c vµ nhiÒu thiÕu sãt 67 2.2. Kinh doanh ngo¹i tÖ ch­a ®¸p øng ®ñ nhu cÇu thanh to¸n 69 2.3. Tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸n bé ng©n hµng cßn nhiÒu h¹n chÕ 70 2.4. C«ng nghÖ th«ng tin ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu nghiÖp vô 70 2.5. C«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t ho¹t ®éng TTQT nãi chung vµ thanh to¸n L/C nãi riªng ch­a ®¹t yªu cÇu 71 ch­¬ng iII: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ph­¬ng thøc TDCT trong ttqt t¹i vcb 73 i/ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cña ng©n hµng vcb trong thêi gian tíi 73 1.Ph­¬ng h­íng nhiÖm vô c«ng t¸c cña VCB trong n¨m 2003 73 2.HÖ thèng ng©n hµng b¸n lÎ Ngo¹i th­¬ng - TÇm nh×n 2010 ( VCB - 2001) 74 II/ Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ph­¬ng thøc TDCT 76 1.Sù cÇn thiÕt ph¶i ®Ò ra gi¶i ph¸p 76 2.Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ph­¬ng thøc TDCT 77 2.1.Hoµn thiÖn qui tr×nh thanh to¸n TDCT 77 2.2.Gi¶i ph¸p chiÕn l­îc kh¸ch hµng 83 2.3. T¨ng c­êng c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé vµ ®µo t¹o 87 2.4. Më réng m¹ng l­íi ho¹t ®éng , hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc 89 2.5. TiÕp tôc ®æi míi c«ng nghÖ ng©n hµng 90 2.6. T¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra kiÓm so¸t 91 2.7. Gi¶i ph¸p vÒ nguån ngo¹i tÖ ®Ó thanh to¸n L/C 92 2.8. KiÕn nghÞ ®èi víi nhµ n­íc 93 2.9. KiÕn nghÞ ®èi víi ng©n hµng nhµ n­íc 96 2.10. KiÕn nghÞ ®èi víi kh¸ch hµng 97 KÕt luËn 98 danh môc tµi liÖu tham kh¶o 100 Lêi nãi ®Çu Ngµy nay, song song víi qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña ®Êt n­íc, th­¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. Trong nÒn kinh tÕ mçi n­íc, ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i gi÷ vai trß cùc kú quan träng, ®©y chÝnh lµ cÇu nèi cña tõng quèc gia víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi. Lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn, ViÖt Nam ®ang xÝch l¹i gÇn thÕ giíi th«ng qua chiÕc cÇu nèi th­¬ng m¹i quèc tÕ. Ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i gióp cho ViÖt Nam sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n nguån nh©n lùc, tµi nguyªn, nguån vèn tù cã cña m×nh vµ t¹o ®­îc vÞ trÝ thÝch hîp trong d©y chuyÒn hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. ViÖt Nam ®ang trong thêi kú chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc. NÒn kinh tÕ më cöa ®· thùc sù t¹o ®µ ph¸t triÓn m¹nh cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cho c¸c doanh nghiÖp vµ ng©n hµng tham gia vµo lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu ®Æc biÖt lµ trong c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ. C«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ ®­îc coi lµ môc tiªu träng t©m trong c¸c ho¹t ®éng phôc vô kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ®Êt n­íc. Lµ mét ph­¬ng thøc thanh to¸n phæ biÕn, ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ cã nhiÒu ­u ®iÓm h¬n c¸c ph­¬ng thøc kh¸c. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh tham gia th­¬ng m¹i quèc tÕ chóng ta ch­a ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu ®ßi hái phøc t¹p vÒ nghiÖp vô, v× thÕ trªn thùc tÕ hiÖu qu¶ sö dông ph­¬ng thøc nµy cßn thÊp vµ bÞ h¹n chÕ nhiÒu. §iÒu nµy thóc ®Èy c¸c ng©n hµng h¬n bao giê hÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cho chÝnh b¶n th©n ng©n hµng còng nh­ quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu trong n­íc. Ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng Hµ Néi lµ mét ng©n hµng lu«n quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy. Ng©n hµng ®· liªn tôc c¶i tiÕn vµ ®æi míi c¸c ho¹t ®éng cña m×nh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ trong c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ. Qua ®Ò tµi em muèn nghiªn cøu vÒ ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ vµ thùc tiÔn ¸p dông ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ (PTTDCT) trong thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu vµ cô thÓ lµ t¹i ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng Hµ Néi. Tõ ®ã em muèn ®Ò ra mét sè gi¶i ph¸p h÷u hiÖu cho viÖc n©ng cao hiÖu qu¶, gi¶m c¸c thiÖt h¹i vµ tæn thÊt cho ng©n hµng còng nh­ doanh nghiÖp trong thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. Kho¸ luËn sö dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu kh¸c nhau nh­ tæng hîp ph©n tÝch, ph­¬ng ph¸p thèng kª liÖt kª so s¸nh, kÕt hîp t×m hiÓu vÒ lý thuyÕt víi ph©n tÝch thùc tiÔn t¹i ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng Hµ Néi ®Ó lµm c¬ së cho c¸c kÕt luËn tõ ®ã ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, kho¸ luËn gåm ba ch­¬ng: Ch­¬ng I : Lý luËn chung vÒ ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ trong thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng Hµ Néi Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ trong thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu Trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh kho¸ luËn, em ®· ®­îc sù h­íng dÉn chØ ®¹o tËn t×nh cña GS.TS NguyÔn §øc Dþ cïng víi sù gãp ý vµ gióp ®ì cña c¸c c¸n bé Phßng Thanh to¸n quèc tÕ thuéc ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng Hµ Néi. Em xin bµy tá lßng biÕt ¬n vµ tr©n träng. Víi ®iÒu kiÖn vÒ tr×nh ®é vµ thêi gian h¹n chÕ, mÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng song kho¸ luËn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña thÇy c« vµ nh÷ng ng­êi quan t©m. Ch­¬ng I Lý luËn chung vÒ ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ trong thanh to¸n quèc tÕ Bu«n b¸n trao ®æi hµng ho¸ ®· b¾t ®Çu tõ rÊt l©u trong lÞch sö loµi ng­êi. ViÖc trao ®æi diÔn ra kh«ng chØ gi÷a c¸c c¸ nh©n mµ c¶ gi÷a c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c quèc gia víi nhau, gióp cho x· héi tån t¹i vµ ph¸t triÓn. S¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh th× v­ît ra khái ph¹m vi mét quèc gia, h×nh thµnh nªn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi riªng, c¸c quan hÖ tiÒn tÖ quèc tÕ do ®ã còng xuÊt hiÖn. Trong thêi kú s¬ khai cña th­¬ng m¹i quèc tÕ, c¸c th­¬ng nh©n trùc tiÕp chë hµng tíi b¸n ë c¸c n­íc kh¸c vµ tù thu tiÒn vÒ. Nh÷ng khã kh¨n do sù kh¸c biÖt vÒ tiÒn tÖ gi÷a c¸c n­íc ®­îc gi¶i quyÕt bëi sù tham gia cña c¸c ng©n hµng víi vai trß lµ trung gian ®æi tiÒn. Quan hÖ bu«n b¸n quèc tÕ ngµy cµng më réng vÒ qui m« vµ ph¹m vi, khèi l­îng hµng ho¸ trong bu«n b¸n quèc tÕ ngµy cµng t¨ng, kÐo theo sù gia t¨ng m¹nh mÏ khèi l­îng tiÒn tÖ ®­îc thanh to¸n. Lóc nµy, c¸c th­¬ng nh©n kh«ng thÓ thùc hiÖn viÖc thu tiÒn mét c¸ch trùc tiÕp v× lý do an toµn. Thay v× rót tiÒn göi t¹i ng©n hµng ®Ó thanh to¸n cho b¹n hµng, c¸c th­¬ng gia ®· lÖnh cho ng©n hµng phôc vô m×nh chuyÓn tiÒn tõ tµi kho¶n cña m×nh sang tµi kho¶n cña b¹n hµng (ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn), hoÆc yªu cÇu ng©n hµng thu hé tiÒn hµng tõ ng­êi mua (ph­¬ng thøc nhê thu). Ng©n hµng tõ chç lµ mét trung gian ®æi tiÒn ®· cã thªm vai trß lµ trung gian thanh to¸n vµ h­ëng hoa hång mµ kh«ng cã thªm mét cam kÕt tr¸ch nhiÖm nµo. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng bu«n b¸n quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn th× cµng phøc t¹p vµ chÞu t¸c ®éng cña tæng thÓ c¸c yÕu tè kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi. Theo ®ã rñi ro cña c¸c th­¬ng nh©n trong bu«n b¸n quèc tÕ còng ngµy cµng gia t¨ng. MÆt kh¸c, nh÷ng m©u thuÉn vÒ quyÒn lîi gi÷a ng­êi nhËp khÈu vµ ng­êi xuÊt khÈu ngµy cµng béc lé râ, do ®ã c¶ hai bªn ®Òu t×m ®Õn sù b¶o vÖ cña mét bªn thø ba lµ ng©n hµng th­¬ng m¹i (NHTM) vµ ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ra ®êi. Trong ph­¬ng thøc nµy, c¸c bªn tham gia hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng kh«ng chØ ®­îc ng©n hµng b¶o vÖ mµ hä cßn cã thÓ tr«ng chê vµo vèn tµi trî hµng ho¸, cho vay më th­ tÝn dông hay c¸c h×nh thøc kh¸c cña th­ tÝn dông nh­ tÝn dông øng tr­íc, tÝn dông tr¶ chËm...Tuy kh«ng Ýt tranh chÊp ®· ph¸t sinh tõ ph­¬ng thøc nµy, nh­ng cho ®Õn nay nã vÉn tá ra lµ mét ph­¬ng thøc ­u viÖt vµ ®­îc sö dông réng r·i trong thanh to¸n quèc tÕ. I. Thanh to¸n quèc tÕ vµ vai trß cña nã trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 1. Kh¸i niÖm thanh to¸n quèc tÕ Thanh to¸n lµ viÖc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tiÒn tÖ ph¸t sinh cã liªn quan tíi c¸c quan hÖ nhÊt ®Þnh gi÷a c¸c chñ thÓ. Thanh to¸n quèc tÕ (TTQT) lµ viÖc thanh to¸n diÔn ra trªn ph¹m vi quèc tÕ hay nãi c¸ch kh¸c, ®ã lµ viÖc thanh to¸n c¸c nghÜa vô tiÒn tÖ ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn c¸c quan hÖ kinh tÕ, th­¬ng m¹i vµ c¸c mèi liªn hÖ kh¸c gi÷a c¸c tæ chøc, c¸c c«ng ty vµ c¸c chñ thÓ kh¸c nhau cña c¸c n­íc kh¸c nhau. TTQT cã liªn quan ®Õn viÖc trao ®æi tiÒn quèc gia cña n­íc kh¸c nhau n­íc nµy lÊy tiÒn quèc gia cña n­íc kh¸c. §ång tiÒn dïng ®Ó thanh to¸n bao giê còng lµ ngo¹i tÖ ®èi víi Ýt nhÊt mét trong hai bªn, nã cã thÓ lµ ®ång tiÒn cña mét trong hai n­íc hoÆc ®ång tiÒn cña mét n­íc thø ba do hai bªn chän. TiÒn mÆt hÇu nh­ kh«ng ®­îc sö dông trong TTQT, thay vµo ®ã lµ c¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n th«ng dông nh­: hèi phiÕu th­¬ng m¹i, kú phiÕu, sÐc, thÎ tÝn dông, th­ chuyÓn tiÒn, ®iÖn chuyÓn tiÒn hoÆc th­ tÝn dông... PhÇn lín c¸c ho¹t ®éng TTQT ®­îc thùc hiÖn th«ng qua hÖ thèng c¸c tµi kho¶n t¹i c¸c NHTM. Víi t­ c¸ch lµ trung gian thanh to¸n thay mÆt cho kh¸ch hµng, NHTM trë thµnh “ng­êi thñ quü” cña doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng thu hé, chi hé c¸c kho¶n tiÒn ph¸t sinh tõ ho¹t ®éng ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ hay dÞch vô. §ång thêi, víi dÞch vô thu ®æi ngo¹i tÖ, cho vay ký quÜ më th­ tÝn dông, tµi trî d­íi d¹ng chiÕt khÊu hèi phiÕu, mua tr­íc bé chøng tõ ch­a ®Õn h¹n thanh to¸n,... c¸c NHTM ®· chøng tá vai trß quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng TTQT diÔn ra thuËn lîi, chÝnh x¸c vµ an toµn. 2. Vai trß cña thanh to¸n quèc tÕ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ Xu h­íng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· vµ ®ang ®Æt c¸c quèc gia tr­íc nhu cÇu ph¶i héi nhËp víi bªn ngoµi th«ng qua viÖc t¨ng c­êng c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trong ®ã th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ yÕu tè ®ãng vai trß nßng cèt, lµ c¬ së cho c¸c mèi quan hÖ kh¸c tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Th­¬ng m¹i quèc tÕ cho phÐp mét n­íc tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè l­îng nhiÒu h¬n møc cã thÓ tiªu dïng víi ranh giíi cña kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, tiªu dïng trong n­íc khi thùc hiÖn chÕ ®é tù cung tù cÊp. Th­¬ng m¹i quèc tÕ xuÊt hiÖn tõ sù ®a d¹ng vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña s¶n xuÊt gi÷a c¸c n­íc, khi mµ mçi n­íc chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng cô thÓ vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ cña m×nh ®Ó nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ vµ dÞch vô cÇn thiÕt tõ n­íc kh¸c, ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng ngµy cµng cao cña con ng­êi. Th­¬ng m¹i quèc tÕ võa lµ cÇu nèi liÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia víi c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi, võa lµ hËu cÇn cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña toµn x· héi v¨n minh h¬n, thÞnh v­îng h¬n. Kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn tÇm quan träng cña th­¬ng m¹i quèc tÕ, ®Æc biÖt trong bèi c¶nh hiÖn nay khi hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu ®Æt ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ë vÞ trÝ hµng ®Çu. Song muèn thiÕt lËp mèi quan hÖ ®èi ngo¹i, quan hÖ th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc th× ®iÒu quan träng kh«ng thÓ thiÕu lµ ph¶i thiÕt lËp quan hÖ TTQT. TTQT lµ kh©u quan träng trong mua b¸n trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô gi÷a c¸c quèc gia víi nhau. NÕu lîi nhuËn lµ môc tiªu quan träng hµng ®Çu cña c¸c chñ thÓ tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ th× chÝnh TTQT ®em l¹i c©u tr¶ lêi cho thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña hä. Sù ph¸t triÓn ngµy cµng t¨ng trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ sè thµnh viªn tham gia vµo ho¹t ®éng nµy ngµy cµng lín lµm cho nhu cÇu TTQT ngµy cµng trë nªn cÊp thiÕt. TTQT t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng©n hµng vµ doanh nghiÖp g¾n bã víi nhau h¬n. Trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, th­¬ng l­îng, ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th­¬ng, nÕu doanh nghiÖp cña c¶ hai bªn tr­íc ®ã ®· th«ng qua ng©n hµng vÒ viÖc thanh to¸n th× ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ doanh nghiÖp ®· x¸c ®Þnh ®­îc kh¶ n¨ng thùc hiÖn hîp ®ång. §iÒu nµy cã ý nghÜa hÕt søc quan träng trong tiÕn tr×nh th­¬ng l­îng ®µm ph¸n. TTQT thuËn lîi ®em l¹i sù an t©m cho c¶ ng­êi nhËp khÈu vµ ng­êi xuÊt khÈu khi tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ. TTQT diÔn ra nhanh chãng, kÞp thêi, chÝnh x¸c sÏ h¹n chÕ ®­îc c¸c rñi ro trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång do kho¶ng c¸ch ®Þa lý gi÷a c¸c b¹n hµng, do sù biÕn ®éng tiÒn tÖ, tõ ®ã gãp phÇn æn ®Þnh tû gi¸, duy tr× dù tr÷ ngo¹i hèi, t¹o nªn sù c©n b»ng trong c¸n c©n thanh to¸n xuÊt nhËp cña nhµ n­íc. ViÖc tham gia cña hÖ thèng ng©n hµng sÏ gióp nhµ n­íc trong viÖc qu¶n lý mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, ®ång thêi n¾m b¾t ®­îc t×nh h×nh thÞ tr­êng thÕ giíi, tù ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. §©y lµ mét b­íc ®i quan träng ®¶m b¶o cho th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ m¹nh mÏ. TTQT gãp phÇn vµo c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc, gãp phÇn thay ®æi d©y chuyÒn c«ng nghÖ, m¸y mãc thiÕt bÞ, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp t¨ng qui m« s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, tõ ®ã thóc ®Èy th­¬ng m¹i trong n­íc vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn. ViÖc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ thanh to¸n lµ c«ng cô ®Ó c¹nh tranh bªn c¹nh c¸c yÕu tè c¹nh tranh vÒ gi¸, vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm, thêi h¹n cung øng vµ dÞch vô th­¬ng m¹i. Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ cµng ph¸t triÓn th× c¸c h×nh thøc thanh to¸n cµng ®a d¹ng. ChÊt l­îng cña TTQT lµ c¬ së ®Ó t¹o lßng tin cho b¹n hµng trong th­¬ng m¹i quèc tÕ, gióp doanh nghiÖp n©ng cao uy tÝn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh l­u th«ng hµng ho¸ mang tÝnh toµn cÇu, t¹o thªm søc c¹nh tranh trªn toµn thÕ giíi. C¹nh tranh vÒ thanh to¸n sÏ dÉn ®Õn sù th¾ng lîi cña mäi c¹nh tranh kh¸c trong ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng. Trong TTQT, quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña c¸c bªn cÇn ph¶i ®­îc quy ®Þnh râ rµng trong hîp ®ång ®Ó tr¸nh tranh chÊp ph¸t sinh. Th«ng th­êng, c¸c vÊn ®Ò nµy ®­îc qui ®Þnh trong c¸c ®iÒu kiÖn TTQT gåm ®iÒu kiÖn vÒ tiÒn tÖ, ®iÒu kiÖn vÒ ®Þa ®iÓm, ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian vµ ®iÒu kiÖn vÒ ph­¬ng thøc thanh to¸n, trong ®ã ®iÒu kiÖn vÒ ph­¬ng thøc thanh to¸n lµ ®iÒu kiÖn quan träng bËc nhÊt. Mét ph­¬ng thøc thanh to¸n hîp lý, tiÕt kiÖm chi phÝ vµ ®¶m b¶o an toµn cho c¶ ng­êi nhËp khÈu vµ ng­êi xuÊt khÈu chÝnh lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña giao dÞch th­¬ng m¹i. II. TÝn dông chøng tõ - mét ph­¬ng thøc thanh to¸n quan träng trong thanh to¸n quèc tÕ HiÖn nay ®©y lµ ph­¬ng thøc ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt trong thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu. Trong ph­¬ng thøc nµy c¸c ng©n hµng kh«ng chØ ®ãng vai trß lµ trung gian thu hé mµ ng©n hµng cßn tham gia vµo c¸c giao dÞch b»ng c¸ch cam kÕt ch¾c ch¾n sÏ tr¶ tiÒn cho ng­êi b¸n khi hä xuÊt tr×nh bé chøng tõ phï hîp víi néi dung cña tÝn dông th­. 1. Kh¸i niÖm chung vÒ ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ §iÒu 2 kho¶n môc a cña b¶n “C¸c quy t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt vÒ tÝn dông chøng tõ” (B¶n söa ®æi n¨m 1993, sè xuÊt b¶n 500 cña Phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ, gäi t¾t lµ UCP 500) quy ®Þnh: “TÝn dông chøng tõ cã nghÜa lµ bÊt cø mét sù tho¶ thuËn nµo dï cho ®­îc gäi hay ®­îc m« t¶ nh­ thÕ nµo, mµ theo ®ã mét ng©n hµng (Ng©n hµng ph¸t hµnh) hµnh ®éng theo yªu cÇu vµ chØ thÞ cña mét kh¸ch hµng (Ng­êi yªu cÇu ph¸t hµnh tÝn dông) hoÆc nh©n danh chÝnh m×nh: Ph¶i tiÕn hµnh viÖc tr¶ tiÒn hoÆc tr¶ tiÒn theo lÖnh cña mét ng­êi thø ba (ng­êi h­ëng lîi) hoÆc ph¶i chËp nhËn hoÆc tr¶ tiÒn hèi phiÕu do ng­êi h­ëng lîi ký ph¸t, hoÆc Uû quyÒn cho mét ng©n hµng kh¸c tiÕn hµnh thanh to¸n nh­ thÕ hoÆc chÊp nhËn vµ tr¶ tiÒn c¸c hèi phiÕu nh­ thÕ , hoÆc Uû quyÒn cho mét ng©n hµng kh¸c chiÕt khÊu khi (c¸c) chøng tõ quy ®Þnh ®­îc xuÊt tr×nh víi ®iÒu kiÖn lµ c¸c ®iÒu kiÖn cña tÝn dông ®­îc thùc hiÖn ®óng. Hay cã thÓ hiÓu mét c¸ch tãm t¾t ®Þnh nghÜa trªn nh­ sau: ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lµ mét sù tho¶ thuËn, trong ®ã mét ng©n hµng (ng©n hµng më tÝn dông th­) theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng (ng­êi xin më tÝn dông th­) sÏ tr¶ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho mét ng­êi kh¸c (ng­êi h­ëng lîi sè tiÒn cña th­ tÝn dông) hoÆc chÊp nhËn hèi phiÕu do ng­êi nµy ký ph¸t trong ph¹m vi sè tiÒn ®ã khi ng­êi nµy xuÊt tr×nh cho ng©n hµng mét bé chøng tõ thanh to¸n phï hîp víi nh÷ng quy ®Þnh ®Ò ra trong tÝn dông th­. Nh­ vËy theo ®Þnh nghÜa trªn, th­ tÝn dông lµ mét c«ng cô tµi chÝnh quan träng trong ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. Nã cã thÓ tån t¹i d­íi d¹ng th­, ®iÖn, hay th­ ®iÖn hçn hîp. Tuú theo thãi quen vµ th«ng lÖ tõng n­íc mµ tÝn dông th­ ®­îc gäi víi nhiÒu tªn kh¸c nhau: Letter of credit; Documentary Credit; Credit. Tuy nhiªn, gäi lµ g× ®i n÷a b¶n chÊt cña tÝn dông th­ lµ mét sù cam kÕt b¶o ®¶m cña Ng©n hµng ph¸t hµnh thanh to¸n cho ng­êi h­ëng lîi khi bé chøng tõ xuÊt tr×nh phï hîp víi néi dung cña tÝn dông th­. 2. §Æc tr­ng cña tÝn dông chøng tõ Th­ tÝn dông lµ c¬ së ph¸p lý chÝnh cña viÖc thanh to¸n, nã rµng buéc tÊt c¶ c¸c bªn tham gia vµo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. Th­ tÝn dông ra ®êi lu«n dùa trªn c¬ së hîp ®ång th­¬ng m¹i ®­îc ký kÕt gi÷a Ng­êi mua (NM) vµ Ng­êi b¸n (NB) trong ®ã quy ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn mua b¸n, khèi l­îng, sè l­îng vµ thÓ thøc thanh to¸n. ViÖc ¸p dông ph­¬ng thøc thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông ph¶i ®­îc bªn mua vµ bªn b¸n thèng nhÊt vµ quy ®Þnh trong hîp ®ång th­¬ng m¹i. Khi hîp ®ång quy ®Þnh ¸p dông th­ tÝn dông th× NM míi cã tr¸ch nhiÖm yªu cÇu ng©n hµng më L/C cho NB h­ëng. Sau khi L/C ®· ®­îc më vµ ®­îc NB chÊp nhËn, nghÜa vô giao hµng cña NB míi ®­îc thùc hiÖn. Ng©n hµng më cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng­êi xuÊt khÈu nÕu hä xuÊt tr×nh mét bé chøng tõ thanh to¸n phï hîp víi néi dung cña L/C. TÝn dông chøng tõ ngµy cµng ph¸t huy vai trß trong m«i tr­êng quèc tÕ réng lín gi÷a c¸c b¹n hµng tÝn nhiÖm hay ch­a tõng quen biÕt v× nã ®¶m b¶o ch¾c ch¾n r»ng ng­êi xuÊt khÈu sÏ ®­îc tr¶ tiÒn miÔn lµ hä xuÊt tr×nh ®­îc mét bé chøng tõ hoµn h¶o tíi ng©n hµng mµ kh«ng cÇn biÕt tíi mèi quan hÖ gi÷a ng©n hµng më vµ Ng­êi mua. §iÒu nµy thÓ hiÖn c¸c tÝnh chÊt v« cïng quan träng cña tÝn dông chøng tõ. Mét lµ th­ tÝn dông th­¬ng m¹i ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së hîp ®ång mua b¸n nh­ng sau khi ra ®êi l¹i hoµn toµn ®éc lËp víi hîp ®ång mua b¸n. VÒ b¶n chÊt L/C lµ mét chøng th­ thÓ hiÖn cam kÕt cña ng©n hµng phôc vô NM ®èi víi NB vÒ nghÜa vô tr¶ tiÒn theo quy ®Þnh trong ®iÒu kho¶n thanh to¸n cña hîp ®ång mua b¸n. V× vËy L/C ph¶i ®­îc më trªn c¬ së cña hîp ®ång. C¨n cø vµo néi dung cña hîp ®ång, NM göi ®¬n yªu cÇu më L/C cho ng©n hµng ®­îc hai bªn chØ ®Þnh trong hîp ®ång (trong tr­êng hîp hîp ®ång kh«ng quy ®Þnh, NM cã quyÒn lùc chän mét ng©n hµng thÝch hîp), NB cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra khi nhËn ®­îc L/C c¨n cø vµo néi dung cña hîp ®ång mua b¸n mµ hai bªn ®· thèng nhÊt. Khi L/C phï hîp th× NB thùc hiÖn nghÜa vô giao hµng. NÕu kh«ng th× NB cã quyÒn yªu cÇu NM söa ®æi L/C cho phï hîp v¬Ý hîp ®ång tr­íc khi giao. Nh­ vËy ng©n hµng më L/C chØ c¨n cø vµo ®¬n xin më L/C cña NM göi ®Õn ®Ó lËp mét cam kÕt tr¶ tiÒn ®èi víi NB chø kh«ng c¨n cø vµo hîp ®ång mua b¸n. Sau khi NB giao hµng nÕu xuÊt tr×nh chøng tõ thanh to¸n phï hîp víi néi dung th­ tÝn dông sÏ ®­îc ng©n hµng më th­ tÝn dông tr¶ tiÒn, cßn bé chøng tõ Êy cã phï hîp víi hîp ®ång hay kh«ng ng©n hµng kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm. NÕu bé chøng tõ cã sai sãt, NM vµ ng©n hµng më th­ tÝn dông tõ chèi tr¶ tiÒn cho NB chØ c¨n cø vµo th­ tÝn dông kh«ng c¨n cø vµo hîp ®ång. TÝnh ®éc lËp nµy còng thÓ hiÖn nghÜa vô cña ng©n hµng kh«ng thay ®æi, nÕu söa ®æi hîp ®ång mµ kh«ng söa ®æi th­ tÝn dông th× ng©n hµng vÉn chØ dùa vµo th­ tÝn dông ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô thanh to¸n cña m×nh mµ kh«ng cÇn biÕt ®Õn hîp ®ång ®· thay ®æi ®ã; hay ng­îc l¹i khi tÝn dông ®· ®­îc söa ®æi mµ kh«ng söa ®æi hîp ®ång th× ®Õn khi xuÊt tr×nh chøng tõ thanh to¸n tuy phï hîp víi hîp ®ång nh­ng tr¸i víi th­ tÝn dông, ng©n hµng më vÉn cã quyÒn tõ chèi thanh to¸n. Sau cïng tÝnh ®éc lËp cña th­ tÝn dông kh«ng huû bá tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng më khi hîp ®ång ®· huû bá nh­ng th­ tÝn dông vÉn cßn hiÖu lùc. Hai lµ, trong c¸c nghiÖp vô tÝn dông, tÊt c¶ c¸c bªn liªn quan chØ giao dÞch c¨n cø vµo chøng tõ kh«ng c¨n cø vµo hµng ho¸. Bëi v× c¸c bªn chØ mua b¸n theo chøng tõ vÒ quyÒn së h÷u hµng ho¸ chø kh«ng mua b¸n hµng ho¸ b»ng hiÖn vËt nªn bé chøng tõ hµng ho¸ lµ c¨n cø duy nhÊt ®Ó quyÕt ®Þnh c¸c giao dÞch cã ®­îc thùc hiÖn hay kh«ng. ChÝnh bé chøng tõ nµy míi t¹o nªn c¬ së nÒn t¶ng cña tÝn dông th­ kÌm chøng tõ, qua ®ã NB míi cã thÓ ®ßi tiÒn ng©n hµng më th­ tÝn dông, ng©n hµng më L/C sÏ ®ång ý tr¶ tiÒn hay tõ chèi thanh to¸n cho NB, ®ång thêi còng lµ c¨n cø duy nhÊt ®Ó NM hoµn tr¶ hay tõ chèi tr¶ tiÒn cho ng©n hµng më th­ tÝn dông. Nh­ vËy trong PTTDCT c¸c chøng tõ cã tÇm quan träng to lín v× nã t­îng tr­ng cho gi¸ trÞ hµng ho¸ mµ NB ®· giao vµ cho phÐp NM sö dông hµng ho¸. Trªn ®©y lµ hai ®Æc tr­ng v« cïng quan träng cña th­ tÝn dông. Vµ chÝnh nhê ®Æc tr­ng nµy mµ th­ tÝn dông ph¸t huy ®­îc ­u viÖt, trë thµnh ph­¬ng thøc thanh to¸n ®­îc sö dông phæ biÕn vµ réng r·i nhÊt hiÖn nay. 3. C¸c bªn tham gia Trong ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ th­êng cã bèn bªn tham gia ®ã lµ: - Ng­êi xin më th­ tÝn dông (The applicant): lµ ng­êi viÕt ®¬n xin më th­ tÝn dông, th­êng lµ kh¸ch hµng cña ng©n hµng (cã tµi kho¶n tiÒn ViÖt hoÆc ngo¹i tÖ t¹i ng©n hµng) ng­êi nµy lµ ng­êi nhËp khÈu, ng­êi chuyÓn tiÒn ra n­íc ngoµi. ë ViÖt Nam, ng­êi xin më L/C th­êng lµ c¸c c«ng ty xuÊt nhËp khÈu ®­îc phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu vµ cã tµi kho¶n ngo¹i tÖ. - Ng­êi h­ëng lîi th­ tÝn dông (The beneficiary): lµ ng­êi ®­îc ng©n hµng göi tÝn dông th­ tíi vµ sÏ ®­îc h­ëng sè tiÒn trong th­ tÝn dông nÕu xuÊt tr×nh bé chøng tõ thanh to¸n phï hîp víi yªu cÇu ®Ò ra. Ng­êi h­ëng lîi cã thÓ lµ ng­êi b¸n, ng­êi xuÊt khÈu hay bÊt cø ng­êi nµo kh¸c mµ ng­êi h­ëng lîi chØ ®Þnh. - Ng©n hµng më th­ tÝn dông (The issuing bank): lµ ng©n hµng ®¹i diÖn cho ng­êi xin më tÝn dông th­, theo yªu cÇu cña ng­êi nµy, ph¸t hµnh mét bøc th­ cam kÕt thanh to¸n cã ®iÒu kiÖn cho ng­êi h­ëng lîi. Ng©n hµng nµy cßn gäi lµ Ng©n hµng ph¸t hµnh (NHPH), th­êng ë n­íc ng­êi më th­ tÝn dông. - Ng©n hµng th«ng b¸o th­ tÝn dông (the advising bank) (NHTB) lµ ng©n hµng cã nghÜa vô th«ng b¸o L/C cho ng­êi h­ëng lîi biÕt ®­îc ®iÖn th«ng b¸o cña NHPH vµ chuyÓn bé chøng tõ thanh to¸n cho NHPH khi nhËn ®­îc tõ ng­êi h­ëng lîi. Ng©n hµng nµy th­êng lµ ng©n hµng ®¹i lý cña ng©n hµng më L/C. Ngoµi ra cßn cã thÓ cã thªm sù tham gia cña c¸c ng©n hµng kh¸c nh­: - Ng©n hµng x¸c nhËn (the confirming bank), (NHXN): lµ ng©n hµng ®øng ra x¸c nhËn L/C cho ng©n hµng më L/C theo yªu cÇu cña ng©n hµng nµy vµ do ®ã lµm t¨ng ®é ®¶m b¶o cho L/C. §©y th­êng lµ ng©n hµng lín cã uy tÝn trªn tr­êng quèc tÕ, cã tr¸ch nhiÖm cïng víi ng©n hµng më trong viÖc thanh to¸n L/C. Ng©n hµng x¸c nhËn cã thÓ lµ NHTB hay ng©n hµng kh¸c tuú theo yªu cÇu cô thÓ. Tr¸ch nhiÖm cña NHXN cßn cao h¬n ng©n hµng më. Ng©n hµng më ph¶i tr¶ thñ tôc phÝ vµ ®«i khi ph¶i ký quü 100% t¹i NHXN. - Ng©n hµng chiÕt khÊu (the negotiating bank): lµ ng©n hµng ®­îc Ng­êi b¸n vµ Ng­êi mua tho¶ thuËn trong L/C lµ sÏ ®øng ra mua l¹i toµn bé hèi phiÕu do Ng­êi b¸n ký ph¸t theo gi¸ mµ hai bªn tho¶ thuËn. Tuú theo quy ®Þnh cña L/C ng©n hµng chiÕt khÊu cã thÓ lµ NHTB hay mét ng©n hµng kh¸c do ng©n hµng më L/C chØ ®Þnh. - Ng©n hµng chuyÓn nh­îng: nÕu L/C lµ lo¹i cã thÓ chuyÓn nh­îng th× ng©n hµng nµy sÏ ®øng ra chuyÓn nh­îng L/C tõ ng­êi h­ëng lîi nµy sang ng­êi h­ëng lîi kh¸c theo yªu cÇu cña ng­êi h­ëng lîi ®Çu tiªn. - Ng©n hµng chuyÓn chøng tõ: thay v× göi nhiÒu bé chøng tõ thanh to¸n tíi nhiÒu ng©n hµng më kh¸c nhau, tÊt c¶ c¸c chøng tõ ®­îc göi tíi mét ng©n hµng gäi lµ ng©n hµng chuyÓn chøng tõ. Ng©n hµng nµy cã tr¸ch nhiÖm göi tiÕp c¸c bé chøng tõ ®Õn c¸c ng©n hµng më ®Ó thanh to¸n. 4. Néi dung chñ yÕu cña tÝn dông th­ Mét tÝn dông th­ th­¬ng m¹i th­êng bao gåm nh÷ng ®iÒu kho¶n sau ®©y: a. Sè hiÖu, ®Þa ®iÓm vµ ngµy më L/C TÊt c¶ c¸c th­ tÝn dông ®Òu ph¶i cã sè hiÖu riªng cña nã. T¸c dông cña chóng lµ ®Ó trao ®æi th­ tõ, ®iÖn tÝn cã liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn th­ tÝn dông. Sè hiÖu nµy cßn ®­îc dïng ®Ó ghi vµo c¸c chøng tõ cã liªn quan. §Þa ®iÓm më L/C: lµ n¬i mµ ng©n hµng më L/C viÕt cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng­êi xuÊt khÈu. §Þa ®iÓm nµy cã ý nghÜa trong viÖc lùa chän luËt ¸p dông khi x¶y ra tranh chÊp nÕu cã xung ®ét ph¸p luËt vÒ L/C ®ã. Ngµy më L/C lµ ngµy b¾t ®Çu ph¸t sinh cam kÕt cña ng©n hµng më L/C víi ng­êi xuÊt khÈu, lµ ngµy b¾t ®Çu tÝnh thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C vµ cuèi cïng lµ c¨n cø ®Ó ng­êi xuÊt khÈu kiÓm tra xem ng­êi nhËp khÈu thùc hiÖn viÖc më L/C cã ®óng h¹n nh­ ®· quy ®Þnh trong hîp ®ång kh«ng. b. Tªn, ®Þa chØ cña c¸c bªn tham gia Nh÷ng ng­êi cã liªn quan ®Õn ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ nãi chung chia lµm hai lo¹i: mét lµ c¸c th­¬ng nh©n, hai lµ c¸c ng©n hµng. C¸c th­¬ng nh©n bao gåm ng­êi nhËp khÈu lµ ng­êi yªu cÇu më L/C vµ ng­êi xuÊt khÈu lµ ng­êi h­ëng lîi L/C. C¸c ng©n hµng tham gia trong ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ gåm cã: ng©n hµng më L/C, ng©n hµng th«ng b¸o, ng©n hµng tr¶ tiÒn, ng©n hµng x¸c nhËn .v.v. Yªu cÇu trªn th­ tÝn dông ph¶i ghi râ tªn vµ ®Þa chØ cña tÊt c¶ c¸c bªn tham gia lµm c¨n cø ®Ó sau nµy thùc hiÖn ®óng nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh. Ngoµi ra còng ph¶i ghi râ sè hiÖu tµi kho¶n cña c¸c bªn tham gia. c. Sè tiÒn cña th­ tÝn dông Sè tiÒn cña L/C võa ®­îc ghi b»ng sè võa ®­îc ghi b»ng ch÷ vµ thèng nhÊt víi nhau. Kh«ng thÓ chÊp nhËn ®­îc mét th­ tÝn dông cã ghi sè tiÒn b»ng sè vµ b»ng ch÷ m©u thuÉn nhau. §Æc biÖt tªn cña ®¬n vÞ tiÒn tÖ ph¶i râ rµng, v× vÝ nh­ cïng mét tªn gäi ®«la th× trªn thÕ giíi cã nhiÒu lo¹i ®«la kh¸c nhau: nh­ ®«la MÜ, ®«la óc, ®«la Hongkong, ®«la Singapore, .v.v. Kh«ng nªn ghi sè tiÒn d­íi d¹ng mét sè tuyÖt ®èi v× ghi nh­ thÕ ng­êi xuÊt khÈu khã cã thÓ giao hµng víi gi¸ trÞ ®óng nh­ L/C quy ®Þnh, ®Æc biÖt ®èi víi hµng rêi. C¸ch ghi sè tiÒn tèt nhÊt lµ ghi mét sè giíi h¹n mµ ng­êi xuÊt khÈu cã thÓ ®¹t ®­îc dï hµng giao lµ hµng rêi hay hµng nguyªn. d. Thêi h¹n hiÖu lùc, thêi h¹n tr¶ tiÒn, thêi h¹n giao hµng. Thêi h¹n hiÖu lùc cña th­ tÝn dông lµ thêi h¹n mµ ng©n hµng më L/C cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng­êi xuÊt khÈu nÕu ng­êi xuÊt khÈu xuÊt tr×nh bé chøng tõ trong thêi h¹n ®ã vµ phï hîp víi quy ®Þnh cña L/C. Thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C b¾t ®Çu tÝnh tõ ngµy më L/C (date of issue) ®Õn ngµy hÕt hiÖu lùc cña L/C (expire date). Tuy nhiªn khi quy ®Þnh th× ngµy më L/C ph¶i tr­íc vµ ngµy hÕt h¹n L/C ph¶i sau ngµy giao hµng mét thêi gian hîp lý, th«ng th­êng kh«ng trïng víi ngµy giao hµng. Ngµy më L/C c¸ch ngµy giao hµng mét kho¶ng thêi gian phï hîp nghÜa lµ ®­îc tÝnh b»ng sè ngµy tèi thiÓu cÇn ph¶i cã ®Ó th«ng b¸o L/C, sè ngµy L/C n»m t¹i ng©n hµng th«ng b¸o, sè ngµy chuÈn bÞ hµng ho¸ ®Ó giao. Ngµy hÕt h¹n hiÖu lùc L/C ph¶i sau ngµy giao hµng cho nhµ nhËp khÈu mét thêi gian phï hîp nghÜa lµ ®­îc tÝnh b»ng sè ngµy tèi thiÓu cÇn ph¶i cã ®Ó göi bé chøng tõ thanh to¸n, sè ngµy L/C n»m t¹i ng©n hµng më. Thêi h¹n tr¶ tiÒn cña L/C (date of payment) lµ thêi h¹n tr¶ tiÒn ngay hay thêi h¹n tr¶ tiÒn vÒ sau. §iÒu nµy hoµn toµn phô thuéc vµo quy ®Þnh cña hîp ®ång. Thêi h¹n tr¶ tiÒn cã thÓ n»m trong hay n»m ngoµi thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C song ®iÒu quan träng lµ hèi phiÕu ph¶i ®­îc xuÊt tr×nh trong thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C. Thêi h¹n giao hµng (date of delivery) còng ®­îc ghi trong L/C vµ do hîp ®ång mua b¸n quy ®Þnh. Thêi h¹n giao hµng cã quan hÖ chÆt chÏ víi thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C. Nã ph¶i c¸ch ngµy më L/C vµ ngµy hÕt hiÖu lùc L/C mét kho¶ng thêi gian hîp lý. NÕu tho¶ thuËn kÐo dµi thêi h¹n giao hµng mét sè ngµy nµo ®ã th× ng©n hµng më L/C còng cÇn ph¶i hiÓu thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C còng ®­îc kÐo dµi t­¬ng øng. e. Nh÷ng néi dung kh¸c Nh÷ng néi dung vÒ hµng ho¸ nh­ tªn hµng, sè l­îng, träng l­îng, gi¸ c¶, quy c¸ch phÈm chÊt, bao b×, kÝ m· hiÖu.v.v. Nh÷ng néi dung vÒ vËn t¶i giao nhËn hµng ho¸ nh­ ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng (FOB,CIF,CFR,.v.v.), n¬i göi vµ n¬i giao hµng, c¸ch v©n chuyÓn vµ c¸ch giao hµng.v.v. f. Nh÷ng chøng tõ mµ ng­êi xuÊt khÈu ph¶i xuÊt tr×nh §©y lµ mét néi dung then chèt cña th­ tÝn dông, bëi v× bé chøng tõ quy ®Þnh trong L/C lµ b»ng chøng cña ng­êi xuÊt khÈu chøng minh r»ng m×nh ®· hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng vµ lµm ®óng nh÷ng ®iÒu quy ®Þnh cña th­ tÝn dông. Do vËy, ng©n hµng më L/C ph¶i dùa vµo ®ã ®Ó tiÕn hµnh tr¶ tiÒn cho ng­êi xuÊt khÈu nÕu bé chøng tõ phï hîp víi nh÷ng ®iÒu quy ®Þnh trong th­ tÝn dông. VÒ chøng tõ, ng©n hµng më L/C th­êng yªu cÇu ng­êi xuÊt khÈu tho¶ m·n nh÷ng ®iÒu sau: · C¸c lo¹i chøng tõ mµ ng­êi xuÊt khÈu ph¶i xuÊt tr×nh · Sè l­îng chøng tõ mçi lo¹i · Yªu cÇu vÒ viÖc ký ph¸t tõng lo¹i chøng tõ ®ã nh­ thÕ nµo * Hèi phiÕu (Draft/ Bill of Exchange): lµ mét mÖnh lÖnh ®ßi tiÒn v« ®iÒu kiÖn cña ng­êi xuÊt khÈu ký ph¸t ®ßi tiÒn ng­êi nhËp khÈu hoÆc ng­êi ®¹i diÖn cña hä, yªu cÇu ng­êi nhËp khÈu khi ®Õn thêi h¹n quy ®Þnh ph¶i tr¶ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ng­êi h­ëng lîi. * Ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i (Commercial Invoice): lµ mét chøng tõ do Ng­êi b¸n lËp vµ ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng chøng tõ cÇn thiÕt ph¶i cã cñ._.a bé chøng tõ. Trong tr­êng hîp kh«ng dïng hèi phiÕu th× ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i ®­îc coi lµ c¨n cø ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng. * Chøng tõ vËn t¶i: lµ chøng tõ ®­îc ph¸t hµnh khi hµng ho¸ ®­îc giao cho mét c«ng ty vËn t¶i ®Ó vËn chuyÓn. VËn ®¬n lµ chøng tõ quan träng trong bé chøng tõ chøng minh nghÜa vô giao hµng cña Ng­êi b¸n ®· ®­îc thùc hiÖn. Tuú theo ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, vËn ®¬n cã thÓ lµ vËn ®¬n ®­êng biÓn (Bill of Lading), ®­êng kh«ng (Airway Bill), ®­êng s¾t (Railway Bill),.v.v. * Hîp ®ång b¶o hiÓm (Insurance Policy): ®­îc ký kÕt gi÷a c«ng ty b¶o hiÓm víi ng­êi mua b¶o hiÓm vµ th­êng theo mÉu chuÈn b¶o hiÓm rñi ro th«ng th­êng cña mét hµnh tr×nh. * C¸c chøng tõ kh¸c: GiÊy chøng nhËn xuÊt xø (Certificate of Origin): B¶n khai ®ãng gãi hµng (Packing List) GiÊy chøng nhËn chÊt l­îng (Certificate of quality) GiÊy chøng nhËn sè l­îng, träng l­îng (Certificate of quantity/weight). C¸c giÊy chøng nhËn ph©n tÝch (Certificate(s) of analysis) GiÊy chøng nhËn kiÓm nghiÖm, kiÓm dÞch. g. Sù cam kÕt tr¶ tiÒn cña ng©n hµng më L/C lµ néi dung cuèi cïng cña th­ tÝn dông vµ nã rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng më L/C. h. Nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c biÖt kh¸c. Ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn kÓ trªn, khi cÇn thiÕt, ng©n hµng më L/C vµ ng­êi xuÊt khÈu cã thÓ thªm c¸c néi dung kh¸c nh­ ai tr¶ phÝ ng©n hµng, nh÷ng h­íng dÉn ®èi víi ng©n hµng chiÕt khÊu, sè UCP mµ hai bªn thèng nhÊt ¸p dông. i. Ch÷ ký cña ng©n hµng më L/C. L/C thùc chÊt lµ mét hîp ®ång d©n sù, do vËy, ng­êi ký L/C ph¶i ®ñ hµnh vi ph¸p lý vµ n¨ng lùc ph¸p lý. NÕu göi b»ng TELEX, SWIFT th× c¨n cø vµo m· kho¸. 5. C¸c lo¹i th­ tÝn dông Trong thanh to¸n quèc tÕ cã thÓ ¸p dông nhiÒu h×nh thøc thanh to¸n kh¸c nhau. Mçi h×nh thøc thanh to¸n cã nh÷ng rñi ro riªng ®èi víi Ng­êi mua (NM), Ng­êi b¸n (NB) vµ ng©n hµng. V× vËy, ®èi víi thanh to¸n theo PTTDCT ng­êi ta ph©n ra nhiÒu lo¹i L/C kh¸c nhau, theo mçi lo¹i th× quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c chñ thÓ tham gia còng kh¸c nhau. a. L/C cã thÓ huû bá (Revocable L/C ) Lµ lo¹i L/C mµ NHPH,trong thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C, cã thÓ söa ®æi hoÆc huû bá t¹i bÊt cø thêi ®iÓm nµo mµ kh«ng cÇn th«ng b¸o cho ng­êi h­ëng lîi, nh­ng muèn söa ®æi huû bá ph¶i tiÕn hµnh tr­íc khi ng­êi h­ëng lîi thùc hiÖn L/C vµ xuÊt tr×nh bé chøng tõ cho NHTB. TÝnh chÊt cña L/C cã thÓ huû bá lµ mét th­ høa hÑn tr¶ tiÒn cho NB chø ch­a ph¶i lµ mét th­ cam kÕt tr¶ tiÒn cña ng©n hµng më th­ tÝn dông. Do vËy, lo¹i h×nh th­ tÝn dông nµy ch­a cã tÝnh ®¶m b¶o. b. L/C kh«ng thÓ huû bá (Irrevocable L/C ) §©y lµ lo¹i L/C sau khi ®· ®­îc më th× NHPH kh«ng ®­îc söa ®æi, bæ sung hoÆc huû bá trong thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C nÕu kh«ng cã sù ®ång ý cña ng­êi h­ëng lîi. Lo¹i L/C nµy ®­îc dïng rÊt phæ biÕn hiÖn nay trªn thÕ giíi. c. L/C kh«ng thÓ huû bá cã x¸c nhËn (Irrevocable comfirmed L/C ) Lµ lo¹i L/C kh«ng thÓ huû bá ®­îc mét ng©n hµng kh¸c x¸c nhËn tr¶ tiÒn theo yªu cÇu cña NHPH L/C. Do cã hai ng©n hµng ®øng ra cam kÕt tr¶ tiÒn cho NB nªn lo¹i h×nh th­ tÝn dông nµy ®¶m b¶o quyÒn lîi cho NB nhÊt. Nguyªn nh©n ®Ó cã lo¹i L/C nµy lµ do ng­êi xuÊt khÈu kh«ng hoµn toµn tin t­ëng vµo ng©n hµng më L/C vµ gi¸ trÞ cña L/C t­¬ng ®èi lín. Trong L/C nµy tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng x¸c nhËn nÆng h¬n tr¸ch nhiÖm cña NHPH. Do ®ã ®Ó ®¶m b¶o cã khi NHPH ph¶i kÝ quü tr­íc vµ tr¶ phÝ thñ tôc cho ng©n hµng rÊt cao (kho¶ng 1% gi¸ trÞ L/C) d. L/C kh«ng thÓ huû bá miÔn truy ®ßi (Irrevocable without recourse L/C) Lµ lo¹i L/C mµ sau khi ng­êi h­ëng lîi ®· ®­îc tr¶ tiÒn th× NHPH L/C kh«ng cã quyÒn ®ßi l¹i tiÒn trong bÊt cø tr­êng hîp nµo. e. L/C chuyÓn nh­îng (Transferable L/C ) Lµ lo¹i L/C kh«ng thÓ huû bá trong ®ã quy ®Þnh quyÒn cña ng­êi h­ëng lîi thø nhÊt cã thÓ yªu cÇu NHPH L/C chuyÓn nh­îng quyÒn thùc hiÖn L/C cho mét hay nhiÒu ng­êi kh¸c (gäi lµ ng­êi h­ëng lîi thø hai). Môc ®Ých cña lo¹i L/C nµy lµ nh»m gióp cho nhµ xuÊt khÈu tiÕn hµnh c¸c dÞch vô xuÊt khÈu mµ kh«ng cÇn ®Õn vèn cña m×nh. f. L/C tuÇn hoµn (revolving L/C ) Lµ lo¹i L/C kh«ng huû bá trong ®ã quy ®Þnh r»ng khi L/C ®­îc sö dông hÕt kim ng¹ch hoÆc sau khi hÕt h¹n sö dông cña L/C th× nã l¹i cã gi¸ trÞ nh­ cò vµ cø nh­ vËy L/C tuÇn hoµn ®Õn khi nµo nã hoµn tÊt gi¸ trÞ cña hîp ®ång. Lo¹i L/C nµy ®­îc ¸p dông trong tr­êng hîp hai bªn xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu cã quan hÖ th­êng xuyªn vµ ®èi t­îng thanh to¸n kh«ng thay ®æi. Khi ¸p dông L/C tuÇn hoµn, tæ chøc nhËp khÈu cã lîi ë hai ®iÓm lín lµ kh«ng ®äng vèn vµ gi¶m ®­îc phÝ tæn cho viÖc më L/C. Th­ tÝn dông tuÇn hoµn chia lµm hai lo¹i: - L/C tuÇn hoµn tÝch luü: lµ lo¹i L/C cho phÐp chuyÓn kim ng¹ch L/C tr­íc vµo L/C sau vµ cø nh­ vËy cho ®Õn L/C cuèi cïng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ trong thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C ng­êi xuÊt khÈu v× lÝ do kü thuËt nµo ®ã mµ kh«ng thùc hiÖn ®­îc ®Çy ®ñ sè l­îng, gi¸ trÞ trªn L/C th× theo L/C kÕ tiÕp ng­êi xuÊt khÈu cã thÓ tæ chøc giao hµng kÓ c¶ phÇn sè l­îng trªn L/C tr­íc ch­a thùc hiÖn chuyÓn qua. - L/C tuÇn hoµn kh«ng tÝch luü: lµ lo¹i L/C kh«ng cho phÐp chuyÓn sè d­ cña L/C tr­íc vµo L/C sau. g. L/C gi¸p l­ng (back to back L/C) Sau khi nhËn ®­îc L/C do ng­êi nhËp khÈu më cho m×nh h­ëng, ng­êi xuÊt khÈu thÕ chÊp L/C nµy ®Ó më mét L/C kh¸c cho ng­êi h­ëng lîi kh¸c h­ëng gÇn gièng nh­ L/C ban ®Çu, L/C më sau gäi lµ L/C gi¸p l­ng. h. L/C ®èi øng (Reciprocal L/C ): lµ lo¹i L/C chØ cã hiÖu lùc khi L/C kia ®èi øng víi nã ®· ®­îc më ra. i. L/C ®iÒu kho¶n ®á (Red clause L/C): lµ lo¹i L/C trong ®ã quy ®Þnh mét ®iÒu kho¶n ®Æc biÖt uû nhiÖm cho NHTB hoÆc ng©n hµng x¸c nhËn øng tiÒn tr­íc cho ng­êi h­ëng. k. L/C dù phßng ( stand by credit): §Ó ®Ò phßng tr­êng hîp ng­êi b¸n kh«ng thùc hiÖn viÖc giao hµng, ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi nhËp khÈu, ng©n hµng cña ng­êi xuÊt khÈu sÏ ph¸t hµnh mét L/C trong ®ã cam kÕt víi ng­êi nhËp khÈu sÏ thanh to¸n cho hä trong tr­êng hîp ng­êi xuÊt khÈu kh«ng hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng theo L/C ®· ®Ò ra. L/C nh­ thÕ gäi lµ L/C dù phßng. l. L/C tr¶ chËm (Deffered payment L/C): Lµ L/C kh«ng thÓ huû bá trong ®ã NHPH L/C hay ng©n hµng x¸c nhËn L/C cam kÕt víi ng­êi h­ëng lîi sÏ thanh to¸n (hoÆc dÇn dÇn) toµn bé sè tiÒn cña L/C t¹i mét (hoÆc nh÷ng) thêi h¹n x¸c ®Þnh trong t­¬ng lai, (nh÷ng) thêi ®iÓm nµy ®· ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ trong L/C. iII. UCP 500, 1993, ICC lµ v¨n b¶n ph¸p lý ®iÒu chØnh L/C Khi tiÕn hµnh giao dÞch quèc tÕ b»ng L/C, c¸c bªn ®Òu ph¶i t«n träng luËt lÖ quèc tÕ vµ luËt quèc gia. §iÒu ®ã nhiÒu khi l¹i g©y trë ng¹i cho th­¬ng m¹i quèc tÕ, v× mçi quèc gia l¹i cã hÖ thèng ph¸p luËt, tËp qu¸n riªng vµ thÓ chÕ chÝnh trÞ kh¸c biÖt. V× vËy cÇn ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh thèng nhÊt cho tÊt c¶ c¸c quèc gia tham gia vµo thanh to¸n tÝn dông chøng tõ. B¶n “Quy t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt vÒ tÝn dông chøng tõ” cña phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ (UCP) ra ®êi lµ mét tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn thanh to¸n quèc tÕ b»ng L/C. 1. Qu¸ tr×nh sö dông UCP (1981 ®Õn nay) UCP lÇn ®Çu tiªn ra ®êi vµo n¨m 1933 t¹i §¹i héi 7 cña Phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ t¹i Viªn - ¸o. ICC ban hµnh UCP nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña giíi tµi chÝnh, ng©n hµng còng nh­ c¸c nhµ xuÊt nhËp khÈu vÒ mét v¨n b¶n quy ®Þnh ®Çy ®ñ dÔ ¸p dông vµ mäi ng­êi ®Òu chÊp nhËn. KÓ tõ ®ã ®Õn nay UCP ®· qua 5 lÇn söa ®æi 1951,1962, 1974, 1983, 1993 víi môc ®Ých theo kÞp sù ph¸t triÓn chung cña nÒn th­¬ng m¹i, nÒn c«ng nghiÖp vËn t¶i vµ truyÒn th«ng trªn thÕ giíi. B¶n quy t¾c sau lµ b¶n söa ®æi cña b¶n quy t¾c tr­íc, tuy vËy kh«ng lµm mÊt tÝnh hiÖu lùc cña c¸c b¶n quy t¾c ®· ph¸t hµnh, v× thÕ, c¸c bªn tham gia giao dÞch tÝn dông chøng tõ cã quyÒn vµ nªn lùa chän mét trong c¸c b¶n quy t¾c Êy. Trong suèt thËp kû 80, ph­¬ng ph¸p truyÒn th«ng vµ kh¶ n¨ng dïng th­ tÝn dông trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö (EDI) ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng. C¸c yÕu tè trong bu«n b¸n quèc tÕ lu«n lu«n thay ®æi. Sù thay ®æi ®ã x¶y ra nh­ lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng thùc hµnh míi ®­îc ®­a ra bëi c¸c ng©n hµng, c¸c th­¬ng gia, c¸c c«ng ty vËn t¶i vµ c¸c th­¬ng gia kh¸c th«ng qua sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ míi. 2. TÝnh chÊt ph¸p lý cña UCP 500 Phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ mét tæ chøc mang tÝnh chÊt x· héi chø kh«ng ph¶i lµ mét tæ chøc liªn chÝnh phñ. ChÝnh v× vËy mµ c¸c v¨n b¶n cña Phßng th­¬ng m¹i kh«ng mang tÝnh chÊt ph¸p lý b¾t buéc ®èi víi c¸c héi viªn vµ c¸c bªn tham gia mµ chØ cã tÝnh chÊt ph¸p lý tuú ý. Cã nghÜa lµ trong hîp ®ång nÕu cã dÉn chiÕu ®Õn c¸c v¨n b¶n ph¸p lý nµy th× chóng míi cã t¸c dông ®iÒu chØnh hµnh vi cña c¸c bªn tham gia. §Æc ®iÓm ph¸p lý nµy rÊt quan träng vµ rÊt thiÕt thùc khi thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n trªn. Do lµ c¸c quy ph¹m mang tÝnh chÊt ph¸p lý tuú ý nªn c¸c c¬ quan so¹n th¶o sÏ ®­îc miÔn tr¸ch c¸c sai sãt tæn thÊt ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ¸p dông. C¸c bªn tham gia trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i tµi chÝnh khi ¸p dông c¸c v¨n b¶n ph¸p lý trªn cÇn ph¶i hiÓu thÊu c¸c néi dung, sö dông thµnh th¹o kü thuËt nghiÖp vô cã liªn quan nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña m×nh. UCP 500 còng nh­ c¸c b¶n Quy t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt vÒ tÝn dông chøng tõ tr­íc ®©y vµ sau nµy ®Òu mang tÝnh chÊt ph¸p lý tïy ý. C¸c bªn tham gia giao dÞch cã quyÒn lùa chän hay kh«ng dïng UCP 500 ®Ó ®iÒu chØnh nh÷ng ho¹t ®éng liªn quan ®Õn th­ tÝn dông. Mét khi c¸c bªn liªn quan tho¶ thuËn ¸p dông UCP 500 b»ng c¸ch dÉn chiÕu trªn th­ tÝn dông “Th­ tÝn dông nµy tu©n thñ UCP 500” (This credit is subject to UCP Dc1993, Revision ICC, Publication No 500) cã nghÜa lµ ®· ®ång ý tu©n thñ toµn bé 49 ®iÒu kho¶n quy ®Þnh cña UCP 500 (trong chõng mùc mµ c¸c ®iÒu kho¶n cã thÓ ¸p dông ®­îc) vµ v¨n b¶n nµy trë thµnh v¨n b¶n ph¸p lý b¾t buéc, rµng buéc tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña c¸c bªn trong giao dÞch trõ khi cã tho¶ thuËn kh¸c râ rµng ghi trong L/C . Ngay c¸c ®iÒu kho¶n trong UCP 500 còng cã tÝnh chÊt ph¸p lý kh¸c nhau ®ßi hái c¸c bªn tham gia ph¶i hiÓu kü tõng ®iÒu kho¶n ®Ó tr¸nh nhÇm lÉn. C¸c ®iÒu kho¶n chia ra lµm hai lo¹i: - Lo¹i quy ph¹m mang tÝnh chÊt b¾t buéc ¸p dông: NÕu kh«ng tu©n thñ c¸c ®iÒu kho¶n lo¹i nµy th× th× ho¹t ®éng thanh to¸n b»ng tÝn dông th­ sÏ bÞ biÕn ®æi vÒ b¶n chÊt vµ bªn vi ph¹m sÏ kh«ng cã quyÒn dïng UCP 500 ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho m×nh. VÝ dô ®iÓn h×nh cho c¸c ®iÒu kho¶n lo¹i nµy lµ : + §iÒu 3: Th­ tÝn dông vµ hîp ®ång + §iÒu 8: Huû ngang mét tÝn dông th­ + §iÒu 13: Tiªu chuÈn kiÓm tra chøng tõ - Lo¹i quy ph¹m mang tÝnh chÊt lùa chän: ng­êi xin më vµ ng­êi h­ëng lîi cã thÓ tho¶ thuËn ®­a vµo tÝn dông th­ c¸c quy ®Þnh cÇn thiÕt miÔn lµ kh«ng vi ph¹m c¸c ®iÒu kho¶n thuéc quy ph¹m mang tÝnh chÊt b¾t buéc cña UCP 500. C¸c ®iÒu kho¶n lo¹i nµy cña UCP 500 th­êng cã c©u: “ Trõ khi tÝn dông th­ quy ®Þnh kh¸c”. VÝ dô ®iÓn h×nh cña c¸c ®iÒu kho¶n lo¹i nµy lµ c¸c ®iÒu kho¶n ë phÇn chøng tõ nh­: - §iÒu 22: VËn ®¬n ®­êng biÓn - §iÒu 29: Biªn lai b­u ®iÖn. MÆc dï th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· ph¸t triÓn vµ cã nhiÒu thay ®æi, tÝn dông chøng tõ vÉn lµ mét ph­¬ng thøc ®­îc sö dông réng r·i vµ UCP 500 vÉn ®­îc coi lµ mét c«ng cô quan träng cña c¸c NHTM vµ doanh nghiÖp kh¾p thÕ giíi. 3. Mèi quan hÖ gi÷a UCP 500 vµ hÖ thèng luËt quèc gia. Thanh to¸n quèc tÕ b»ng ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ g¾n bã mËt thiÕt víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c nh­ mua b¸n hµng ho¸, vËn t¶i, b¶o hiÓm. Do ®ã viÖc vËn dông ®Õn c¸c ®iÒu lÖ tËp qu¸n ®Æc thï cña c¸c nghiÖp vô nµy ë hai hay nhiÒu n­íc kh¸c nhau khi gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp liªn quan ®Õn ph­¬ng thøc trªn lµ ®iÒu khã tr¸nh khái. §iÒu nµy dÔ dÉn ®Õn sù xung ®ét gi÷a c¸c nguån luËt. XuÊt ph¸t tõ tÝnh chÊt ph¸p lý cña UCP 500, mét nguyªn t¾c sau ®©y lu«n lu«n ®­îc t«n träng ®ã lµ: C¸c quy ®Þnh cña UCP 500 khi ¸p dông vµo quan hÖ quèc tÕ th× ph¶i t«n träng luËt lÖ vµ tËp qu¸n quèc gia n¬i diÔn ra giao dÞch chø kh«ng ph¶i ng­îc l¹i. Quan ®iÓm nµy ®­îc nãi râ trong tµi liÖu ICC sè xuÊt b¶n 511 “Do ®­îc dÉn chiÕu ¸p dông vµo th­ tÝn dông, UCP chi phèi giao dÞch tÝn dông chøng tõ lµ c¬ b¶n nh­ng kh«ng ph¶i lµ duy nhÊt. Toµ vµ träng tµi th­êng vËn dông UCP v× nã lµ mét tuyÓn tËp c¸c th«ng lÖ vµ tËp qu¸n vÒ tÝn dông chøng tõ ®­îc phæ biÕn vµ th«ng dông nhÊt trªn toµn thÕ giíi. Tuy nhiªn mét ®iÒu mµ chóng ta ph¶i thõa nhËn lµ sù ¸p dông UCP vµo tÝn dông chøng tõ kh«ng ng¨n c¶n viÖc toµ ¸p dông luËt ph¸p quèc gia”. Trªn thùc tÕ c¸c quèc gia ®Òu cã nh÷ng v¨n b¶n luËt vµ d­íi luËt quy ®Þnh vÒ tÝn dông chøng tõ trªn c¬ së th«ng lÖ quèc tÕ cã tÝnh ®Õn ®Æc thï cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ, tËp qu¸n cña n­íc hä vµ UCP 500 ®· ®­îc c¸c ng©n hµng ¸p dông nh»m hoµ nhËp vµo m¹ng l­íi xuÊt nhËp khÈu toµn cÇu. Cßn ë n­íc ta viÖc ¸p dông UCP 500 trong c¸c tæ chøc tÝn dông ng©n hµng ®­îc phÐp thùc hiÖn gÇn nh­ tuyÖt ®èi mµ kh«ng bÞ bÊt cø sù ®iÒu chØnh nµo, nh­ng lµ ¸p dông cã ®iÒu kiÖn nghÜa lµ viÖc ¸p dông vµ hËu qu¶ cña viÖc ¸p dông kh«ng ®­îc lµm thiÖt h¹i ®Õn lîi Ých cña ViÖt Nam. Cho ®Õn nay chóng ta ®· cã mét sè v¨n b¶n quy ®Þnh, h­íng dÉn viÖc ¸p dông ph¸p luËt quèc tÕ trong giao dÞch thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu b»ng L/C ®Ó c¸c NHTM ¸p dông vµo thùc tÕ. Th«ng th­êng, c¸c v¨n b¶n ®ã cho phÐp c¸c bªn trong hîp ®ång ®­îc tho¶ thuËn ¸p dông luËt ph¸p quèc tÕ nÕu nguån luËt ®ã kh«ng tr¸i víi ph¸p luËt ViÖt Nam. C¸c v¨n b¶n nh­ vËy rÊt cÇn thiÕt kh«ng chØ ®èi víi ng©n hµng mµ cßn lµ c¬ së ®Ó toµ ¸n hay träng tµi ¸p dông khi xÐt xö c¸c vô tranh chÊp gi÷a c¸c ®èi t¸c trong giao dÞch tÝn dông chøng tõ. Iv. Quy tr×nh nghiÖp vô thanh to¸n tÝn dông chøng tõ theo tinh thÇn UCP 500 C¨n cø vµo nh÷ng quy ®Þnh trong UCP 500 - cã tÝnh chÊt dung hoµ quyÒn lîi cña c¸c bªn tham gia - cã thÓ kh¸i qu¸t nghiÖp vô thanh to¸n b»ng L/C theo quy tr×nh sau: 1. Ng­êi nhËp khÈu lµm ®¬n xin më th­ tÝn dông göi ®Õn ng©n hµng cña m×nh yªu cÇu më mét th­ tÝn dông cho ng­êi xuÊt khÈu h­ëng. §¬n xin më th­ tÝn dông cïng chÊp nhËn cña ng©n hµng ®· trë thµnh mét khÕ ­íc d©n sù hai bªn hay lµ mét d¹ng hîp ®ång ®Æc biÖt- Th­ tÝn dông gi÷a ng­êi xin më L/C vµ ng©n hµng më L/C. Ng­êi xuÊt khÈu (The Beneficiary) Ng­êi nhËp khÈu (The Applicant) NHTB L/C (The Advising Bank) NHPH L/C (The Issuing Bank) 4 3 2 5 6 1 7 8 5 6 2. C¨n cø vµo ®¬n xin më th­ tÝn dông, ng©n hµng më th­ tÝn dông sÏ lËp mét th­ tÝn dông vµ th«ng qua ng©n hµng ®¹i lý cña m×nh ë n­íc ng­êi xuÊt khÈu th«ng b¸o viÖc më th­ tÝn dông vµ chuyÓn th­ tÝn dông ®Õn cho ng­êi xuÊt khÈu. 3. Khi nhËn ®­îc th«ng b¸o nµy NHTB sÏ th«ng b¸o cho ng­êi xuÊt khÈu toµn bé néi dung th«ng b¸o vÒ viÖc më th­ tÝn dông ®ã, vµ khi nhËn ®­îc b¶n gèc th­ tÝn dông th× chuyÓn ngay cho ng­êi xuÊt khÈu. 4. Ng­êi xuÊt khÈu nÕu chÊp nhËn th­ tÝn dông th× tiÕn hµnh giao hµng, nÕu kh«ng th× tiÕn hµnh ®Ò nghÞ ng©n hµng më L/C söa ®æi, bæ sung th­ tÝn dông cho phï hîp víi hîp ®ång. 5. Sau khi giao hµng, ng­êi xuÊt khÈu lËp bé chøng tõ theo yªu cÇu cña th­ tÝn dông xuÊt tr×nh th«ng qua NHTB cho ng©n hµng më L/C xin thanh to¸n. 6. Ng©n hµng më th­ tÝn dông kiÓm tra bé chøng tõ, nÕu thÊy phï hîp víi L/C th× tiÕn hµnh tr¶ tiÒn cho ng­êi xuÊt khÈu. NÕu thÊy kh«ng phï hîp, ng©n hµng tõ chèi thanh to¸n vµ göi tr¶ l¹i bé chøng tõ cho ng­êi xuÊt khÈu. 7. Ng©n hµng më th­ tÝn dông ®ßi tiÒn ng­êi nhËp khÈu vµ chuyÓn bé chøng tõ cho ng­êi nhËp khÈu sau khi nhËn ®­îc tiÒn vµ chÊp nhËn thanh to¸n. 8. Ng­êi nhËp khÈu kiÓm tra chøng tõ, nÕu thÊy phï hîp víi th­ tÝn dông th× tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n, nÕu kh«ng phï hîp th× cã quyÒn tõ chèi tr¶ tiÒn. Trªn ®©y lµ c¸c b­íc kh¸i qu¸t chung nhÊt mµ mét qui tr×nh thanh to¸n b»ng ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cÇn ph¶i cã. §©y lµ mét ph­¬ng thøc thanh to¸n hÕt søc phøc t¹p, tØ mØ vµ m¸y mãc, nh­ng l¹i kÕt hîp hµi hoµ nhÊt lîi Ých cña ng­êi nhËp khÈu vµ ng­êi xuÊt khÈu. Tuy c¸c tranh chÊp gi÷a hai bªn cña hîp ®ång xuÊt hiÖn trong ph­¬ng thøc nµy nhiÒu nhÊt, nh­ng cho ®Õn nay nã vÉn ®­îc coi lµ mét ph­¬ng thøc ­u viÖt nhÊt vµ ®­îc sö dông réng r·i nhÊt trong mua b¸n ngo¹i th­¬ng. CH¦¥NG II thùc tr¹ng thanh to¸n quèc tÕ theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i ng©n hµng ngo¹i th­¬ng viÖt nam -vietcombank I. tæng quan vÒ Ng©n Hµng Ngo¹i Th­¬ng ViÖt Nam 1. S¬ l­îc sù h×nh thµnh cña VCB §­îc thµnh lËp tõ ngµy 01/04/1963 mµ tiÒn th©n lµ Côc ngo¹i hèi Ng©n hµng nhµ n­íc, Ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng ViÖt Nam (tªn giao dÞch lµ Vietcombank, viÕt t¾t lµ VCB / NHNTVN) lµ mét trong nh÷ng NHTM quèc doanh ®Çu tiªn cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam. Sau gÇn 40 n¨m ho¹t ®éng vµ tr­ëng thµnh, VCB lu«n gi÷ vai trß chñ chèt trong ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i vµ ®· gãp phÇn to lín trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam. Khi míi thµnh lËp, VCB míi chØ cã mét c¬ së t¹i Hµ Néi, ngµy nay Ng©n hµng ®· trë thµnh mét hÖ thèng ng©n hµng hoµn chØnh gåm Ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng Trung ­¬ng, 22 ng©n hµng VCB t¹i c¸c tØnh thµnh phè lín trong c¶ n­íc, 3 v¨n phßng ®¹i diÖn ë n­íc ngoµi, 1 c«ng ty tµi chÝnh t¹i n­íc ngoµi, ®Çu t­ vèn cæ phÇn vµo 14 doanh nghiÖp gåm cã: 3 liªn doanh víi n­íc ngoµi; 6 ng©n hµng cæ phÇn; 2 c«ng ty b¶o hiÓm; 3 c«ng ty kinh doanh bÊt ®éng s¶n. Ng©n hµng còng ®· thiÕt lËp quan hÖ ®¹i lý víi h¬n 1300 ng©n hµng t¹i 85 quèc gia trªn kh¾p c¸c ch©u lôc, ®¶m b¶o cho c«ng t¸c TTQT diÔn ra thuËn lîi. Trong suèt thêi kú kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, VCB lµ ng©n hµng duy nhÊt ®­îc nhµ n­íc giao cho nhiÖm vô phôc vô thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu, tiÕp nhËn viÖn trî, vay nî n­íc ngoµi. Cuèi thËp kû 80 vµ nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90, ViÖt Nam b­íc sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cïng víi viÖc nhµ n­íc ban hµnh Ph¸p lÖnh Ng©n hµng råi ®Õn LuËt Ng©n hµng, VCB kh«ng cßn vÞ trÝ ®éc t«n trong quan hÖ quèc tÕ, tÝn dông vµ thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu n÷a. Hµng lo¹t c¸c NHTM cæ phÇn, ng©n hµng liªn doanh vµ ng©n hµng n­íc ngoµi, c«ng ty tµi chÝnh ra ®êi ®Æt VCB tr­íc sù c¹nh tranh quyÕt liÖt. Dï vËy víi uy tÝn l©u n¨m, víi bÒ dµy kinh nghiÖm trong c«ng t¸c TTQT, quan hÖ réng r·i vµ kÞp thêi më réng quan hÖ ®¹i lý víi ng©n hµng t¹i c¸c n­íc cã quan hÖ th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam, VCB lu«n chiÕm lÜnh thÞ tr­êng vµ cñng cè vÞ trÝ lµ mét trung t©m TTQT lín nhÊt cña c¶ n­íc. HiÖn nay, VCB ®­îc coi lµ ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam uy tÝn nhÊt, ®­îc Nhµ n­íc chän lµ 1 trong sè 23 doanh nghiÖp ®Æt biÖt. VCB lu«n lµ mét trong nh÷ng ng©n hµng ®i ®Çu trong qu¸ tr×nh ®æi míi c«ng nghÖ. VCB ®· ¸p dông c¸c s¶n phÈm ng©n hµng míi nh­ øng dông thÎ th«ng minh, trë thµnh thµnh viªn cña Master Card, Visa Card, lµ ®¹i lý thanh to¸n thÎ cña American Express vµ JBC, lµ mét trong nh÷ng ng©n hµng ViÖt Nam ®Çu tiªn trë thµnh thµnh viªn cña hÖ thèng TTQT qua m¹ng SWIFT. Víi sù cã mÆt cña C«ng ty tµi chÝnh Vinafico t¹i Hongkong trªn 20 n¨m nay còng nh­ c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i Paris, Moscow, Singapore,... vÞ trÝ quèc tÕ cña VCB còng ®· ®­îc biÕt ®Õn. N¨m 1995, VCB ®­îc t¹p chÝ ASIAN MONEY, t¹p chÝ tiÒn tÖ uy tÝn ë Ch©u ¸, b×nh chän lµ ng©n hµng h¹ng nhÊt ViÖt Nam. N¨m 2000, t¹p chÝ The Banker cña Anh ®· trao danh hiÖu “Ng©n hµng tèt nhÊt cña n¨m” cho VCB cïng víi mét sè ng©n hµng kh¸c trªn thÕ giíi. Trong 5 n¨m liªn tôc (1996-2000), VCB vinh dù ®­îc lµ NHTM duy nhÊt t¹i ViÖt Nam vµ lµ mét trong sè ch­a ®Çy 1% ng©n hµng trªn thÕ giíi ®­îc ng©n hµng JP Morgan Chase cÊp giÊy chøng nhËn chÊt l­îng dÞch vô tèt nhÊt trong lÜnh vùc TTQT qua m¹ng thanh to¸n SWIFT. §©y lµ sù c«ng nhËn cña c¸c ng©n hµng Mü ®èi víi tr×nh ®é tù ®éng ho¸ cao trong viÖc xö lý ®iÖn thanh to¸n quèc tÕ cña VCB. VCB hiÖn ®ang xö lý trªn 3000 ®iÖn ®Õn vµ ®i hµng ngµy víi tû lÖ xö lý tù ®éng trªn 95%, ®¸p øng yªu cÇu TTQT cña c¸c Ng©n hµng Mü. Víi thµnh tùu nµy, VCB lµ mét trong sè rÊt Ýt (d­íi 1%) c¸c NHTM cã quan hÖ TTQT víi c¸c ng©n hµng Mü ®¹t ®­îc tiªu chuÈn kh¾t khe trªn. Qua nhiÒu n¨m ®æi míi vµ tù hoµn thiÖn, víi ®éi ngò c¸n bé lu«n nhiÖt t×nh vµ ®­îc ®µo t¹o lµnh nghÒ, VCB cã kh¶ n¨ng cung cÊp cho tÊt c¶ c¸c lo¹i kh¸ch hµng sö dông dÞch vô ng©n hµng víi chÊt l­îng cao nhÊt, gi÷ v÷ng niÒm tin víi ®«ng ®¶o b¹n hµng trong vµ ngoµi n­íc. VCB ®· häc ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ph¸t triÓn, tËn dông thµnh tùu khoa häc kü thuËt ®Ó theo kÞp víi tr×nh ®é nghiÖp vô ng©n hµng cña thÕ giíi, khuÕch tr­¬ng quan hÖ bu«n b¸n trªn thÞ tr­êng lín, ®Çy tiÒm n¨ng. VCB ®· thùc sù v÷ng ch¾c, ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, ®ång thêi ngµy cµng kh¼ng ®Þnh m×nh lµ mét hÖ thèng ng©n hµng ®øng ®Çu trong c¶ n­íc, cè g¾ng v­ît lªn víi ph­¬ng ch©m “uy tÝn hiÖu qu¶-lu«n mang ®Õn cho Ng©n hµng sù thµnh ®¹t’’ vµ ®ang v­¬n ®Õn vÞ trÝ mét ng©n hµng quèc tÕ trong khu vùc trong thÕ kû 21 2. C¸c nghiÖp vô chÝnh HiÖn nay, trong khu«n khæ cña ph¸p luËt, Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng cã quyÒn thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô sau: Huy ®éng vèn - NhËn tiÒn göi tiÕt kiÖm, tiÒn göi kh«ng kú h¹n, cã kú h¹n, tiÒn göi thanh to¸n cña tÊt c¶ c¸c tæ chøc, d©n c­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi b»ng ®ång ViÖt nam hoÆc ngo¹i tÖ. - Ph¸t hµnh c¸c lo¹i chøng chØ tiÒn göi, tÝn phiÕu, kú phiÕu, tr¸i phiÕu ng©n hµng vµ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn kh¸c. TiÕp nhËn tµi trî, vèn uû th¸c cña ChÝnh phñ, Ng©n hµng Nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ, quèc gia, c¸ nh©n kh¸c cho c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Vay vèn ng©n hµng Nhµ n­íc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông kh¸c trong vµ ngoµi n­íc, c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n n­íc ngoµi. Cho vay - Cho vay ng¾n h¹n, trung h¹n, dµi h¹n b»ng ®ång ViÖt nam ®èi víi c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. - ChiÕt khÊu c¸c th­¬ng phiÕu, kú phiÕu, tr¸i phiÕu vµ c¸c giÊy tê cã gi¸ trÞ kh¸c trÞ gi¸ b»ng tiÒn. Thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô cho thuª tµi chÝnh ( kÓ c¶ nhËp khÈu vµ t¸i xuÊt thiÕt bÞ cho thuª) Thùc hiÖn nghiÖp vô thanh to¸n L/C, b¶o l·nh cho c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông trong vµ ngoµi n­íc. Thùc hiÖn nghiÖp vô kinh doanh tiÒn tÖ, tÝn dông vµ dÞch vô ng©n hµng ®èi ngo¹i. §Çu t­ d­íi h×nh thøc mua cæ phÇn, hïn vèn, liªn doanh, mua tµi s¶n vµ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ kh¸c víi c¸c doanh nghiÖp vµ tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông kh¸c. Thùc hiÖn nghiÖp vô cÇm cè bÊt ®éng s¶n. Kinh doanh vµng b¹c, kim khÝ quÝ, ®¸ quÝ ( kÓ c¶ xuÊt nhËp khÈu). Lµm dÞch vô thanh to¸n gi÷a c¸c kh¸ch hµng Kinh doanh chøng kho¸n vµ lµm m«i giíi, ®¹i lý ph¸t hµnh chøng kho¸n cho kh¸ch hµng. CÊt gi÷ b¶o qu¶n vµ qu¶n lý c¸c chøng kho¸n, giÊy tê trÞ gi¸ ®­îc b»ng tiÒn vµ c¸c tµi s¶n quý cho kh¸ch hµng. Thùc hiÖn c¸c dÞch vô t­ vÊn vÒ tiÒn tÖ, ®¹i lý Ng©n hµng qu¶n lý tiÒn vèn vµ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. §Çu t­ söa ch÷a, c¶i t¹o, n©ng cÊp tµi s¶n thÓ chÊp, cÇm cè ®· ®­îc chuyÓn thµnh tµi s¶n thuéc së h­u nhµ n­íc do Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng qu¶n lý ®Ó sö dông hoÆc kinh donh; tù doanh hoÆc liªn doanh ®Çu t­ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt trùc tiÕp phôc vô kinh doanh vµ ®­îc phÐp cho thuª phÇn n¨ng lùc c¬ së vËt chÊt kü thuËt ch­a sö dông. Thùc hiÖn dÞch vô b¶o hiÓm Kinh doanh nh÷ng ngµnh nghÒ kh¸c theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt khi ®­îc c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cho phÐp. Thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô uû nhiÖm kh¸c cña Nhµ n­íc vµ ng©n hµng Nhµ n­íc.. Trong nh÷ng nghiÖp vô ®ã, nghiÖp vô truyÒn thèng cña VCB lµ thanh to¸n quèc tÕ vµ kinh doanh ngo¹i tÖ. KÓ tõ khi thµnh lËp cho tíi nay, VCB vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o trong lÜnh vùc thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu vµ kinh doanh ngo¹i tÖ. Sau gÇn 40 n¨m ho¹t ®éng, ®Õn nay VCB ®· cã ®­îc mét hÖ thèng ®¹i lý tr¶i réng kh¾p, trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i vµ hoµn thiÖn ë møc t­¬ng ®èi, Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ®· ®­îc c¸c b¹n hµng tÝn nhiÖm th«ng qua viÖc më c¸c tµi kho¶n tiÕt kiÖm, thanh to¸n vµ sö dông c¸c dÞch vô ng©n hµng. VÒ thanh to¸n ngo¹i tÖ, VCB vÉn ®­îc coi nh­ lµ mét trung t©m thanh to¸n bï trõ cña c¸c tæ chøc tin dông t¹i ViÖt Nam. Vai trß nµy ®­îc kh¼ng ®Þnh trong nhiÒu n¨m qua th«ng qua doanh sè thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu. MÆc dï ngµy cµng cã sù c¹nh tranh gay g¾t cña hÖ thèng c¸c ng©n hµng trong n­íc, doanh sè thanh to¸n quèc tÕ qua Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng vÉn lu«n ®¹t møc t¨ng tr­ëng æn ®Þnh xøng ®¸ng lµ Ng©n hµng thanh to¸n chñ lùc trong hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam. II. Quy tr×nh nghiÖp vô thanh to¸n l/c cô thÓ ¸p dông t¹i ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam - Vietcombank. §Ó n¾m ®­îc quy tr×nh thanh to¸n cô thÓ trong viÖc ¸p dông ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ trong hÖ thèng thanh to¸n ë ViÖt Nam, ta cïng nghiªn cøu quy tr×nh ¸p dông ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cô thÓ ë Vietcombank trong thêi gian gÇn ®©y. 1. Thanh to¸n L/C xuÊt khÈu 1.1. Th«ng b¸o L/C, th«ng b¸o söa ®æi L/C Khi nhËn ®­îc L/C hoÆc söa ®æi L/C tõ ng©n hµng ®¹i lý, thanh to¸n viªn cña ng©n hµng ph¶i kiÓm tra vµ x¸c nhËn ®óng m· (nÕu b»ng Telex), c¸c mÉu ®iÖn MT 700, MT 701 vµ MT 707 - söa ®æi L/C (nÕu b»ng SWIFT- hÖ thèng truyÒn tin ®iÖn tö quèc tÕ , trong ®ã c¸c th«ng tin ®· ®­îc m· ho¸ gi÷a c¸c ng©n hµng thµnh viªn trªn toµn hÕ giíi), x¸c nhËn mÉu ch÷ kÝ uû quyÒn cña ng©n hµng ®¹i lý (nÕu b»ng th­). Sau khi kiÓm tra, x¸c nhËn m· mÉu ®iÖn hay mÉu ch÷ kÝ lµ ®óng thanh to¸n viªn lËp th«ng b¸o theo mÉu quy ®Þnh göi kh¸ch hµng ®ång thêi ph¶i xo¸ m· kho¸ trªn ®iÖn. NÕu L/C hoÆc söa ®æi L/C ch­a cã kiÓm tra x¸c thùc, thanh to¸n viªn ph¶i th«ng b¸o ngay cho ng©n hµng më L/C biÕt mµ kh«ng th«ng b¸o cho kh¸ch hµng. Tr­êng hîp kh¸ch hµng yªu cÇu cã th«ng tin th× chØ giao cho kh¸ch hµng b¶n sao L/C hoÆc b¶n sao söa ®æi L/C mµ ng©n hµng kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm g× vÒ viÖc cung cÊp th«ng tin ®ã. Tr­êng hîp tõ chèi th«ng b¸o th× ph¶i th«ng b¸o ngay cho ng©n hµng më L/C biÕt . §iÖn më L/C hoÆc th«ng b¸o söa ®æi L/C göi tíi tõ ng©n hµng ®¹i lý cã x¸c nhËn m· ®iÖn hoÆc theo ®óng mÉu ®iÖn ®­îc coi lµ v¨n b¶n thùc hiÖn, nÕu cã x¸c nhËn b»ng v¨n b¶n göi ®Õn th× x¸c nhËn ®ã kh«ng cã gi¸ trÞ vµ ng©n hµng ngo¹i th­¬ng kh«ng cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra néi dung c¸c v¨n b¶n x¸c nhËn ®èi víi néi dung L/C hoÆc söa ®æi L/C ®· göi b»ng ®iÖn. NÕu ®iÖn cña ng©n hµng cã ghi nh÷ng c©u víi néi dung kh«ng râ rµng nh­ "cô thÓ sÏ göi chi tiÕt sau" hay t­¬ng tù nh­ thÕ th× ph¶i th«ng b¸o cho kh¸ch hµng cô thÓ lµ "Th«ng b¸o s¬ bé , ch­a cã hiÖu lùc thi hµnh". Cho ®Õn khi nhËn ®­îc th«ng b¸o chÝnh thøc vÒ L/C hay söa ®æi L/C th× thanh tãan viªn sÏ tiÕn hµnh th«ng b¸o chÝnh thøc cho kh¸ch hµng sau khi ®· kiÓm tra. Khi ng©n hµng më L/C yªu cÇu ng©n hµng ngo¹i th­¬ng x¸c nhËn L/C, tuú tõng tr­êng hîp cô thÓ gi¸m ®èc ng©n hµng VCB sÏ quyÕt ®Þnh x¸c nhËn hay kh«ng x¸c nhËn, cÇn yªu cÇu ng©n hµng më L/C kÝ quü hay kh«ng ký quü. NÕu cã, trªn th«ng b¸o ph¶i ghi râ" th«ng b¸o L/C nµy kÌm theo sù x¸c nhËn".NÕu kh«ng ®ång ý th«ng b¸o cho kh¸ch còng ph¶i ghi râ "th«ng b¸o L/C nµy kh«ng kÌm sù x¸c nhËn" vµ ph¶i th«ng b¸o ngay cho ng©n hµng më L/C biªt ngay trong vßng 3 ngµy lµm viÖc. Khi th«ng b¸o lËp hay söa ®æi L/C, thanh to¸n viªn ®ång thêi lËp phiÕu thu phÝ th«ng b¸o, phÝ söa ®æi, phÝ x¸c nhËn theo biÓu phÝ hiÖn hµnh.Th­ th«ng b¸o, söa ®æi L/C ®­îc lµm thµnh 2 b¶n, mét b¶n cho kh¸ch vµ mét b¶n l­u cña ng©n hµng. Khi giao th«ng b¸o vµ L/C gèc hoÆc b¶n söa ®æi L/C gèc, thanh to¸n viªn ph¶i yªu cÇu kh¸ch hµng ký nhËn vµo b¶n l­u cña ng©n hµng. Khi nhËn söa ®æi L/C nÕu ng©n hµng më L/C yªu cÇu th«ng b¸o l¹i ý kiÕn cña kh¸ch hµngvÒ viÖc söa ®æi ®ã, tuú theo thêi gian qui ®Þnh trong söa ®æi L/C trªn th«ng b¸o ph¶i yªu cÇu kh¸ch hµng ®­a ra ý kiÕn b»ng v¨n b¶n, khi nhËn ®­îc ph¶i th«ng b¸o ngay cho ng©n hµng më L/C biÕt . Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng kh«ng th«ng b¸o söa ®æi nÕu kh«ng ph¶i lµ ng©n hµng th«ng b¸o vµ th«ng b¸o ngay cho ng©n hµng më L/C biÕt. 1.2. TiÕp nhËn, kiÓm tra, göi chøng tõ vµ ®ßi tiÒn, thanh to¸n bé chøng tõ hµng xuÊt. Khi tiÕp nhËn th­ yªu cÇu thanh to¸n theo mÉu kÌm chøng tõ do kh¸ch hµng xuÊt tr×nh cïng b¶n gèc L/C vµ c¸c ®iÒu chØnh liªn quan (nÕu cã), thanh to¸n viªn kiÓm tra sè l­îng chøng tõ, lo¹i chøng tõ vµ ghi râ ngµy, giê vµ kÝ nhËn.ViÖc kiÓm tra chøng tõ ph¶i ®­îc thùc hiÖn khÈn tr­¬ng ngay sau khi nhËn ®­îc ®Çy ®ñ chøng tõ cña kh¸ch hµng theo qui ®Þnh cña L/C, tu©n thñ UCP 500. Khi kiÓm tra chøng tõ theo L/C gèc ph¶i ®¶m b¶o c¸c yÕu tè phï hîp gi÷a chøng tõ so víi L/C gèc vµ c¸c söa ®æi kÌm theo nÕu cã.Thanh to¸n viªn lËp phiÕu kiÓm tra chøng tõ vµ ghi ý kiÕn cña m×nh trªn ®ã, chuyÓn chøng tõ vµ phiÕu kiÓm tra chøng tõ qua kiÓm so¸t viªn ®Ó kiÓm tra tr­íc khi lËp th­ göi chøng tõ hoÆc lËp ®iÖn ®ßi tiÒn ng©n hµng n­íc ngoµi hoÆc tr­íc khi th«ng b¸o cho kh¸ch hµng nÕu chøng tõ cã sai sãt. Sau khi kiÓm tra chøng tõ thanh to¸n viªn ghi chÐp vµo sæ hå s¬ L/C ®­a vµo m¸y tÝnh c¸c yÕu tè quy ®Þnh, rót sè d­ trªn L/C gèc, kÝ x¸c nhËn sè tiÒn ®· chiÕt khÊu tõng lÇn vµo mÆt sau b¶n gèc L/C. NÕu chøng tõ xuÊt tr×nh lµ do ng©n hµng kh¸c th«ng b¸o th× thanh to¸n viªn sÏ lËp hå s¬ theo dâi. NÕu chøng tõ hoµn toµn phï hîp víi c¸c ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn cña L/C th× thanh to¸n viªn sÏ göi chøng tõ vµ ®ßi tiÒn theo quy ®Þnh cña L/C. NÕu ®ßi tiÒn b»ng bé chøng tõ, thanh tãan viªn lËp th­ ®ßi tiÒn, th­ ph¶i nªu râ vÒ c¸c ®iÒu kho¶n ®iÒu kiÖn cña L/C cã phï hîp hay sai sãt, chØ thÞ tr¶ tiÒn vµo tµi kho¶n cña ng©n hµng Ngo¹i th­¬ngt¹i ng©n hµng ®¹i lý, ghi chó nh÷ng kho¶n phÝ ph¶i thu ®èi víi ng©n hµng ph¸t hµnh L/C vµ ng­êi nhËp khÈu. Th­ ®ßi tiÒn ph¶i ®­îc ký ®óng ch÷ kÝ uû quyÒn. NÕu ®ßi tiÒn b»ng ®iÖn,thanh to¸n viªn lËp ®iÖn MT742 hoÆc b»ng Telex cã kho¸ m· ®iÖn, néi dung ®­îc ghi ®Çy ®ñ nh­ mÉu ®ßi tiÒn b»ng th­. §èi víi nh÷ng L/C cho phÐp ®ßi tiÒn b»ng ®iÖn trªn th­ göi chøng tõ cã ghi râ "chøng tõ ®­îc ®ßi b»ng ®iÖn ngµy....., tr¸nh thùc hiÖn hai lÇn ". NÕu qu¸ 7 ngµy kÓ tõ ngµy ®iÖn ®ßi tiÒn, 10 ngµy kÓ tõ ngµy göi chøng tõ (nÕu ®ßi tiÒn b»ng th­) mµ kh«ng nhËn ®­îc b¸o cã vµ ý kiÓn cña ng©n hµng ph¸t hµnh, thanh to¸n viªn sÏ ®iÖn nh¾c ng©n hµng tr¶ tiÒn. Tr­êng hîp ng©n hµng më L/C tõ chèi thanh to¸n chøng tõ, thanh to¸n viªn ph¶i x¸c minh lý do mµ ng©n hµng n­íc ngoµi tõ chèi thanh to¸n ®ång thêi th«ng b¸o ngay cho kh¸ch hµng biÕt. MÆt kh¸c ph¶i ®iÖn ph¶n ®èi ngay viÖc tõ chèi thanh to¸n cña ng©n hµng n­íc ngoµi nÕu lý do tõ chèi kh«ng x¸c ®¸ng vµ th«ng b¸o ng©n hµng ph¸t hµnh kh«ng cã quyÒn tõ chèi bé chøng tõ. Khi chøng tõ xuÊt tr×nh kh«ng phï hîp víi c¸c ®iÒu kho¶n cña L/C th× thanh to¸n viªn th«ng b¸o ngay cho kh¸ch hµngvµ chê ý kiÕn cña kh¸ch hµng. NÕu nh÷ng bÊt ®ång cã thÓ söa ch÷a ®­îc th× ®Ò nghÞ tu chØnh ngay, cßn nÕu kh«ng thÓ söa ch÷a th× yªu cÇu kh¸ch hµng ký b¶o l­u trªn th«ng b¸o kiÓm tra chøng tõ nÕu ®ßi tiÒn b»ng chøng tõ, trªn th­ hoÆc ®iÖn ®ßi tiÒn göi ng©n hµng n­íc ngoµi ph¶i ghi râ c¸c ®iÓm kh«ng phï hîp vµ chØ thÞ tr¶ tiÒn nÕu ®­îc chÊp nhËn (lËp ®iÖn MT 750 göi ng©n hµng ph¸t hµnh chê ý kiÕn xö lý bé chøng tõ). Khi chøng tõ ®· kh«ng phï hîp th× kh«ng ®­îc göi lÖnh tr¶ tiÒn cho ng©n hµng hoµn tr¶, mµ yªu cÇu ng©n hµng më L/C khi chÊp nhËn thanh to¸n ._.­ìng c¸c lý do tõ chèi ng©n hµng më th­ tÝn dông ®­a ra cã hîp lý hay kh«ng. NÕu bé chøng tõ cã sai sãt nghiªm träng nªn cè vÊn cho kh¸ch hµng chuyÓn sang h×nh thøc nhê thu. Trong tr­êng hîp mµ hµng ho¸ ®· chuyÓn sang n­íc ngoµi nh­ng ng©n hµng më vÉn tõ chèi thanh to¸n th× nªn cè vÊn cho kh¸ch hµng trong viÖc t×m nguån tiªu thô, h¹n chÕ thêi gian l­u kho lµm t¨ng chi phÝ hoÆc gi¶m phÈm chÊt. Còng cÇn cè g¾ng t×m hiÓu vµ cè vÊn cho kh¸ch hµng trong tr­êng hîp ®ã cã nªn khiÕu kiÖn hay kh«ng vµ nÕu cã th× nªn thùc hiÖn nh­ thÕ nµo. * §èi víi ®¬n vÞ nhËp khÈu Ng­êi nhËp khÈu g©y ra rñi ro cho ng©n hµng khi hä mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hoÆc cè t×nh vi ph¹m c¸c cam kÕt. Khi ®ã ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých cho nhµ nhËp khÈu vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng©n hµng cÇn cè vÊn cho hä nh÷ng vÊn ®Ò sau ®©y: - Cè vÊn cho nhµ nhËp khÈu nªn më lo¹i th­ tÝn dông nµo cho phï hîp. Nhµ nhËp khÈu cÇn tho¶ thuËn víi ®èi t¸c nªn h¹n chÕ më th­ tÝn dông chuyÓn nh­îng v× thñ tôc lßng vßng g©y khã kh¨n trong thanh to¸n. Còng kh«ng nªn më th­ tÝn dông miÔn truy ®ßi, bëi nÕu nh­ thÕ th× nhµ xuÊt khÈu cã thÓ vi ph¹m hîp ®ång, hä cã thÓ chuyÓn hµng Ýt h¬n sè l­îng, kÐm phÈm chÊt... nh­ng hä vÉn lÊy ®­îc ®ñ bé chøng tõ hîp lÖ. - Cè vÊn cho ®¬n vÞ nhËp khÈu trong viÖc ®­a c¸c ®iÒu kho¶n vµo th­ tÝn dông. Kh«ng nªn ®­a qu¸ nhiÒu ®iÒu kho¶n vµo trong th­ tÝn dông v× cã thÓ dÉn ®Õn sai sãt còng nh­ g©y nhiÒu khã kh¨n cho nhµ xuÊt khÈu khiÕn hä kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu tu chØnh, nh­ thÕ sÏ g©y tèn phÝ kh«ng cÇn thiÕt, tèn thêi gian giao dÞch l¹i. - Cè vÊn cho ®¬n vÞ trong viÖc chÊp nhËn c¸c yªu cÇu cña bªn b¸n khi më th­ tÝn dông, söa ®æi th­ tÝn dông sao cho kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých cña m×nh. Trong lÜnh vùc nµy ng©n hµng lµ bªn cã nhiÒu kinh nghiÖm nhÊt nªn cã thÓ biÕt ®­îc yªu cÇu nµo lµ cã thÓ chÊp nhËn ®­îc vµ yªu cÇu nµo lµ kh«ng thÓ chÊp nhËn ®­îc, mµ ®­a ra ý kiÕn cho nhµ nhËp khÈu. - §Èy m¹nh c«ng t¸c tiÕp thÞ qu¶ng c¸o Bªn c¹nh viÖc thµnh lËp mét bé phËn tiÕp thÞ ®Ó th­êng xuyªn t×m hiÓu nhu cÇu cña kh¸ch hµng, tiÕp xóc víi kh¸ch hµng, ng©n hµng còng nªn th­êng xuyªn tæ chøc héi nghÞ kh¸ch hµng ®Ó cïng trao ®æi rót kinh nghiÖm vµ t×m hiÓu vÒ UCP, vÒ giíi h¹n tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng, t×m hiÓu c¸c th«ng tin thÞ tr­êng... C¸c héi nghÞ nµy kh«ng nh÷ng gióp kh¸ch hµng rót ra ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm trong thanh to¸n quèc tÕ mµ cßn lµ c¬ héi ®Ó khuÕch tr­¬ng qu¶ng c¸o cho ho¹t ®éng thanh to¸n cña ng©n hµng. t¨ng c­êng ho¹t ®éng qu¶ng c¸o nh»m thu hót c¸c doanh nghiÖp cã t×nh h×nh tµi chÝnh tèt, cã ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hoÆc cã nhu cÇu mua b¸n ngo¹i tÖ vÒ giao dÞch vµ thanh to¸n quèc tÕ t¹i ng©n hµng. 2.3. T¨ng c­êng c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé vµ ®µo t¹o XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung vµ tÝnh chÊt ®a d¹ng phøc t¹p cña th«ng lÖ, tËp qu¸n quèc tÕ, sù ®iÒu chØnh kh¸c nhau cña luËt ph¸p c¸c n­íc ®èi giao dÞch ng©n hµng, Ng©n hµng VCB lu«n chó träng t¨ng c­êng c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé vµ ®µo t¹o. C¸n bé ng©n hµng ph¶i lµ nh÷ng ng­êi am hiÓu vÒ kü thuËt tinh th«ng nghiÖp vô, n¾m v÷ng ph¸p luËt vµ luËt lÖ quèc tÕ ®Ó cã thÓ xö lý kÞp thêi c¸c nghiÖp vô thanh to¸n trong mäi t×nh huèng. §Ó n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ thanh to¸n tÝn dông chøng tõ, Ng©n hµng VCB ®· x©y dùng cho m×nh mét chiÕn l­îc ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é, am hiÓu nghÒ nghiÖp, cã nh©n c¸ch vµ t©m hån trong s¸ng. Tr­íc hÕt cÇn x©y dùng toµn ngµnh tõ l·nh ®¹o ®Õn c¸n bé c«ng nh©n viªn, tõ Trung ­¬ng ®Õn c¸c chi nh¸nh VCB vµ c¸c c«ng ty trùc thuéc. §oµn kÕt ®Ó t¹o lªn mét søc m¹nh tæng hîp. §iÒu nµy kh«ng chØ cã ý nghÜa víi c¸n bé lµm c«ng t¸c thanh to¸n mµ cho bÊt kú mét phßng chøc n¨ng nµo. Nh÷ng c¸n bé cßn bÞ h¹n chÕ vÒ mÆt nµy hay mÆt kh¸c sÏ nhËn ®­îc sù gióp ®ì tõ c¸c ®ång nghiÖp cña m×nh ®Ó tiÕn bé thªm. Nh÷ng chi nh¸nh VCB mµ ho¹t ®éng hiÖu qu¶ ch­a cao sÏ ®­îc sù hç trî tõ c¸c chi nh¸nh VCB kh¸c. Mäi ng­êi cïng lµm viÖc vµ cïng tin t­ëng lÉn nhau, kh¸ch hµng sÏ tin t­ëng vµo hä, niÒm tin Êy sÏ t¹o ra mét søc m¹nh lín lao v­ît qua mäi gian lao thö th¸ch. §Ó cñng cè niÒm tin, viÖc ph¸t huy vai trß, viÖc ph¸t huy vai trß cña §¶ng viªn, §oµn thanh niªn vµ C«ng ®oµn lµ hÕt søc cÇn thiÕt, t¹o lªn mét khÝ thÕ lao ®éng s¸ng t¹o vµ t×nh c¶m g¾n bã céng ®ång tr¸ch nhiÖm trong mäi c«ng viÖc. §oµn thanh niªn vµ C«ng ®oµn cÇn tÝch cùc h¬n n÷a trong viÖc ph¸t ®éng c¸c phong trµo ®oµn thÓ, bªn c¹nh ®ã phèi hîp víi héi phô n÷ vµ thanh niªn x©y dùng môc ®Ých chung cho c¸n bé toµn hÖ thèng. Thø hai lµ n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n, ngo¹i ng÷, ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin cña thanh to¸n viªn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu kÞp thêi nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu qua ng©n hµng. §Ó cã ®­îc mét ®éi ngò c¸n bé ®ñ m¹nh, Ng©n hµng VCB ph¶i cã c¶ mét chiÕn l­îc tuyÓn chän vµ ®µo t¹o trªn c¬ së quy ho¹ch ®· ®­îc x¸c ®Þnh. Néi dung ®µo t¹o cÇn ph¶i ®­îc chó träng vÒ c¶ kiÕn thøc kinh tÕ, nghiÖp vô chuyªn m«n, ®ång thêi ®Æc biÖt coi träng c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc t­ t­ëng, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cho thanh to¸n viªn. CÇn ph¶i h×nh thµnh nªn trong mçi c¸n bé ng©n hµng mét lý t­ëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp ®Ó hä g¾n chÆt t­¬ng lai vµ sù nghiÖp cña m×nh vµo sù nghiÖp chung cña ng©n hµng, coi mçi thµnh tùu, tån t¹i cña ng©n hµng lµ cña chÝnh m×nh, cã sù ®ãng gãp vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong ®ã. Tõ ®ã mçi c¸n bé ph¶i cè g¾ng hÕt søc m×nh nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng viÖc hoÆc lÜnh vùc mµ m×nh phô tr¸ch, lu«n suy nghÜ vµ hµnh ®éng v× sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña hÖ thèng. Mçi c¸n bé cña Ng©n hµng VCB võa ph¶i thÓ hiÖn b¶n chÊt cña mét c¸n bé ng©n hµng nãi chung nh­ng ph¶i cã nh÷ng nÐt ®Ñp riªng cña m×nh, nh÷ng néi dung riªng cña m×nh. Tæ chøc ®µo t¹o cã träng ®iÓm theo nh÷ng tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh ®èi víi nh÷ng c¸n bé trong quy ho¹ch, nh÷ng c¸n bé cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, t©m huyÕt víi nghÒ nghiÖp, cã kh¶ n¨ng tiÕp thu khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn vµ biÕt ph¸t huy trong thùc tiÔn ®Ó t¹o lËp nªn ®éi ngò c¸n bé nßng cèt cña Ng©n hµng VCB. C«ng t¸c ®µo t¹o ph¶i g¾n liÒn víi viÖc sö dông c¸n bé, bao gåm c¶ c¸n bé l·nh ®¹o vµ c«ng nh©n viªn. Cã ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o cô thÓ víi tõng cÊp c¸n bé. ViÖc ®µo t¹o c¸n bé kh«ng chØ gióp hä hoµn thµnh tèt nhiÖm vô ®­îc giao mµ ph¶i ®Ó cho mçi c¸n bé cã ®iÒu kiÖn ph¸t huy kh¶ n¨ng vµ së tr­êng cña m×nh. Tõ ®ã x¸c ®Þnh viÖc quy ho¹ch, ®µo t¹o c¸n bé theo quy m« h×nh chãp t¹o lªn mÆt b»ng v÷ng ch¾c nh­ng cã träng t©m, träng ®iÓm bæ xung nguån lùc ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o xøng ®¸ng cã ®ñ tµi ®øc, ®¶m b¶o tÝnh kÕ thõa liªn tôc vµ ph¸t triÓn. Trong nh©n tè con ng­êi, cÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn viÖc ®µo t¹o, båi d­ìng kh¶ n¨ng tù rÌn luyÖn cña ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o. Ng­êi l·nh ®¹o ph¶i lµ tÊm g­¬ng trong s¸ng cho ®ång nghiÖp, tËn tôy trong c«ng viÖc, trong s¹ch, liªm khiÕt chÝ c«ng v« t­ trong nÕp sèng t¹o lªn ®iÓm tùa v÷ng ch¾c cho tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña hÖ thèng. §©y lµ vÊn ®Ò mµ Ng©n hµng VCB nãi chung vµ Phßng thanh to¸n quèc tÕ nãi riªng th­êng xuyªn quan t©m tíi. Trong nh÷ng n¨m qua ng©n hµng ®· nhiÒu lÇn tæ chøc c¸c cuéc h«i th¶o, c¸c buæi thùc tËp, kh¶o s¸t n©ng cao nghiÖp vô... còng nh­ viÖc gøi c¸c c¸n bé ®i häc tËp. C¸c c¸n ng©n hµng kh«ng nh÷ng ®­îc häc tËp ë trong n­íc mµ cßn ®­îc tham gia häc tËp ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi nh­ Singapore, NhËt b¶n, Hµn quèc, Malaixia, Mü, Ph¸p...C¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn ë ®©y còng thuêng xuyªn ®­îc cö ®i c¸c ng©n hµng kh¸c trong vµ ngoµi n­íc ®Ó häc hái kinh nghiÖm. HiÖn nay c«ng t¸c t¹i Phßng thanh to¸n quèc tÕ cña Ng©n hµng VCB cã tÊt c¶ s¸u ng­êi, th× cã mét ng­êi hiÖn ®ang häc tËp vµ nghiªn cøu vÒ nghiÖp vô t¹i Malayxia, cßn l¹i n¨m ng­êi trong n­íc còng ®ang tham gia c¸c líp häc n©ng cao nghiÖp vô. 2.4. Më réng m¹ng l­íi ho¹t ®éng, hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc Nh»m n©ng cao chÊt l­îng phôc vô, còng nh­ c¶i thiÖn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh, Ng©n hµng VCB ph¶i tõng b­íc tiÕn hµnh c¶i tæ c¬ cÊu, quy m« cña m×nh cho hîp lý. Muèn t¨ng doanh sè, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh th× ph¶i cã mét quy m« ®ñ lín, nh­ng ph¶i lµ chÊt l­îng. ViÖc më réng quy m« cÇn c¨n cø vµo thùc tr¹ng kh¸ch hµng cña m×nh. Quy m« kh¸ch hµng hµng n¨m cã t¨ng hay kh«ng, t­¬ng lai sÏ cã nh÷ng kh¸ch hµng nµo, cã nh÷ng ng©n hµng nµo cïng tham gia c¹nh tranh...§ã lµ nh÷ng c©u hái mµ c¸c nhµ nghiªn cøu cÇn tr¶ lêi ®Ó x©y nªn mét quy m« cho hîp lý nhÊt. MÆc dï më réng vÒ quy m« nh­ng vÉn lu«n ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c tinh gän, hiÖu qu¶, kh«ng më réng å ¹t. Lµ mét ng©n hµng mang cÊp thµnh phè, nh­ng thiÕt nghÜ lµ mét ng©n hµng ho¹t ®éng t¹i ®Þa bµn thñ ®«, h¬n n÷a lµ ng©n hµng cã kinh nghiÖm nhÊt ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i, Ng©n hµng VCB còng nªn më thªm mét sè ng©n hµng chi nh¸nh ë n­íc ngoµi ®Ó thuËn tiÖn trong viÖc giao dÞch, th«ng tin vµ qu¸ tr×nh thanh to¸n quèc tÕ. NÕu ®iÒu kiÖn kh«ng cho phÐp th× ng©n hµng nªn th­êng xuyªn quan hÖ víi c¸c chi nh¸nh VCB ë n­íc ngoµi nhê sù gióp ®ì tõ ViÖt Nam, ®ång thêi ®Èy m¹nh quan hÖ ®¹i lý víi c¸c ng©n hµng trªn thÕ giíi ®Ó tr¸nh ph¶i thanh to¸n L/C qua trung gian. Muèn thùc hiÖn ®­îc biÖn ph¸p nµy th× Ng©n hµng VCB cÇn cñng cè vµ n©ng cao uy tÝn cña m×nh bëi chÝnh kh¶ n¨ng thanh to¸n ®Çy ®ñ vµ ®óng h¹n cña ng©n hµng. Quan hÖ nµy tèt sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thanh to¸n ®­îc nhanh chãng vµ thuËn tiÖn, phôc vô tèt cho yªu cÇu kinh doanh vµ ®¶m b¶o lîi Ých cña kh¸ch hµng. VÒ c¬ cÊu tæ chøc th× hiÖn nay t¹i ng©n hµng lµ t­¬ng ®èi hiÖu qu¶, c¸c mèi quan hÖ däc, ngang t­¬ng ®èi râ rµng vµ mËt thiÕt. Phßng thanh to¸n vÒ c¬ b¶n lµ ho¹t ®éng ®éc lËp trong mèi quan hÖ chung. Tuy nhiªn ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô cña m×nh th× phßng thanh to¸n cÇn cã sù gióp ®ì nhiÖt t×nh v× c«ng viÖc chung tõ c¸c phßng ban chøc n¨ng kh¸c nh­ c¸c phßng TÝn dông, KÕ to¸n, Ng©n quü...®ång thêi hoµn thiÖn h¬n n÷a c¬ cÊu ®Ó ®¶m b¶o x©y dùng ®­îc mét bé m¸y qu¶n lý ®iÒu hµnh gän nhÑ, chÆt chÏ, ph©n ®Þnh râ rµng tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. 2.5. TiÕp tôc ®æi míi c«ng nghÖ ng©n hµng C«ng nghÖ ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh trong huy ®éng vµ sö dông vèn, ®Èy nhanh tèc ®é thanh to¸n vµ qu¶n lý th«ng tin. Víi chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ hoµ nhËp céng ®ång thÕ giíi, hiÖn nay nhiÖm vô hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng lµ ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc. Trang bÞ c¬ së vËt chÊt kü thuËt ph¶i ®­îc hiÖn ®¹i ho¸ dÇn cïng hÖ thèng vi tÝnh ®ång bé vµ hoµn chØnh cã thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu thanh to¸n qua hiÖp héi viÔn th«ng tµi chÝnh liªn ng©n hµng toµn cÇu (SWIFT) Lµ mét ng©n hµng cã quy m« lín Ng©n hµng VCB ®ang tõng b­íc ¸p dông c¸c thµnh tùu cña khoa häc vµo trong ho¹t ®éng cña ng©n hµng. Ng©n hµng ®· trang bÞ nhiÒu m¸y tÝnh hiÖn ®¹i, c¸c m¸y fax, m¸y ®iÖn t©n tiÕn. §Æc biÖt ng©n hµng cßn ®ang tiÕn hµnh nèi m¹ng víi c¸c kh¸ch hµng th­êng xuyªn ®Ó t¹o sù nhanh chãng vµ thuËn tiÖn trong c¸c giao dÞch víi c¸c kh¸ch hµng. HÖ thèng thanh to¸n SWIFT còng ®­îc ng©n hµng ¸p dông ®Çu tiªn vµ cã nh÷ng hiÖu qu¶ cao trong thanh to¸n vµ chuyÓn tiÒn. Tuy cßn nhiÒu khã kh¨n vµ h¹n chÕ, nh­ng sù cè g¾ng cña ng©n hµng trong viÖc trang bÞ c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i n©ng cao kh¶ n¨ng phôc vô kh¸ch hµng ®· cho chóng ta thÊy ®­îc quyÕt t©m cña ng©n hµng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®em l¹i lîi Ých cho kh¸ch hµng vµ cho chÝnh m×nh. 2.6. T¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra vµ kiÓm so¸t §Ó ®¶m b¶o ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ ®i ®óng hµnh lang ph¸p lý ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c kiÓm tra kiÓm so¸t. C«ng t¸c kiÓm tra kiÓm so¸t ph¶i ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu sau: - Lùa chän c¸c c¸n bé tham gia kiÓm tra kiÓm so¸t lµ nh÷ng ng­êi c«ng t­ ph©n minh, gi¸m s¸t ho¹t ®éng thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu ®¹t hiÖu qu¶ cao - Ph¸t hiÖn, uèn n¾n kÞp thêi ®Ó n©ng cao nhËn thøc toµn diÖn cho thanh to¸n viªn, ®­a ra nh÷ng ý kiÕn t­ vÊn x©y dùng ®éi ngò c¸n bé cã ®øc cã tµi, x©y dùng kû c­¬ng chÊp hµnh ph¸p luËt nghiªm tóc, thµnh lËp ®­îc mèi quan hÖ tæng hoµ trong tõng c¬ së. - Gi¶i quyÕt døt ®iÓm, nghiªm kh¾c c¸c vô viÖc vi ph¹m tuú theo møc ®é, hoµn c¶nh, sè lÇn ®Ó duy tr× ®­îc mét tËp thÓ trong s¹ch. - Hîp t¸c n©ng cao tinh thÇn c¶nh gi¸c víi c¸c ©m m­u chèng ph¸ tõ bªn ngoµi nh­ c¸c vô lõa ®¶o thanh to¸n quèc tÕ vµ tõ bªn trong nh­ tham nhòng, bÌ ph¸i. - ViÖc kiÓm tra kiÓm so¸t ph¶i ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch thiÕt thùc tr¸nh tiÕn hµnh mang tÝnh h×nh thøc. C«ng t¸c kiÓm tra kiÓm so¸t cña Ng©n hµng VCB trong nh÷ng n¨m võa qua ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, ®­îc tiÕn hµnh th­êng xuyªn ë tÊt c¶ c¸c kh©u nghiÖp vô. Ngoµi kiÓm so¸t nghiÖp vô b×nh th­êng hµng ngµy, hÖ thèng kiÓm tra kiÓm so¸t cßn tËp trung kiÓm tra c¸c nghiÖp vô ho¹t ®éng träng yÕu. Qua kiÓm tra ph¸t hiÖn kÞp thêi nhiÒu sai lÇm, kiÕn nghÞ yªu cÇu tu chØnh, kh¾c phôc vµ xö lý c¸c c¸n bé cã sai ph¹m, tõ ®ã gãp phÇn h¹n chÕ c¸c rñi ro cho ng©n hµng trong ®ã cã rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. HiÖn nay c¸c c¸n bé kiÓm tra cña ng©n hµng cã tr×nh ®é ®¹i häc chiÕm tû lÖ 90%, nhiÒu c¸n bé cã hai b»ng: b»ng chuyªn m«n vµ b»ng ph¸p lý. ChÝnh v× vËy chÊt l­îng cña c«ng t¸c kiÓm tra kiÓm so¸t trong toµn hÖ thèng ®· ngµy cµng ®­îc n©ng cao, c«ng t¸c t­ vÊn ph¸p luËt ®· thu ®­îc kÕt qu¶ tèt, nhÊt lµ t­ vÊn ph¸p luËt trong viÖc xö lý tµi s¶n thÕ chÊp, khëi kiÖn kh¸ch hµng, c¸c vô viÖc liªn quan ®Õn khëi tè, ®iÒu tra xÐt xö c¸c vô ¸n, b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña ng©n hµng. 2.7. Gi¶i ph¸p vÒ nguån ngo¹i tÖ ®Ó thanh to¸n L/C Ngo¹i tÖ lu«n lµ vÊn ®Ò ®­îc Ng©n hµng VCB hÕt søc quan t©m. HiÖn nay ng©n hµng ®ang l©m vµo t×nh tr¹ng khan hiÕm ngo¹i tÖ v× thÕ ng©n hµng cÇn cñng cè m¹ng l­íi kinh doanh cña m×nh, t¨ng tr­ëng nguån vèn ®Æc biÖt lµ nguån vèn ngo¹i tÖ ®Ó cã ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n L/C. Muèn thÕ ng©n hµng cÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ, t¨ng c¸c bµn thu ®æi ngo¹i tÖ, qu¶n lý viÖc sö dông ngo¹i tÖ vµ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng t¸i t¹o ngo¹i tÖ ®Ó phôc vô thanh to¸n hµng xuÊt nhËp khÈu. Nguån thanh to¸n L/C xuÊt khÈu chÝnh lµ mét nguån vèn æn ®Þnh vµ chñ ®éng ®Ó thanh to¸n L/C nhËp khÈu v× vËy ph¶i quan t©m trong viÖc ph¸t triÓn nghiÖp vô nµy b»ng c¸ch më réng h¬n n÷a h×nh thøc cho vay thu mua vµ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Ng©n hµng cÇn cã chÝnh s¸ch ­u ®·i víi kh¸ch hµng cã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu nh­ t­ vÊn miÔn phÝ ngay tõ khi ký hîp ®ång, nhËn L/C hay khi cã v­íng m¾c x¶y ra, h­íng dÉn hä lËp bé chøng tõ xin thanh to¸n .v.v. ®Ó t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho kh¸ch hµng tin t­ëng vµ ®Õn giao dÞch t¹i ng©n hµng. 2.8. KiÕn nghÞ ®èi víi nhµ n­íc Víi chñ tr­¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng XHCN, vai trß ®iÒu khiÓn vÜ m« nÒn kinh tÕ cña nhµ n­íc ngµy cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh. Xu h­íng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®em l¹i mét c¬ héi lín cho sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia, ®ång thêi còng lµ th¸ch thøc cho c¸c quèc gia hoÆc ph¸t triÓn hoÆc tôt hËu. Lóc nµy rÊt cÇn ®Õn bµn tay ®Þnh h­íng cña ChÝnh phñ ®Ó con tÇu quèc gia ®i ®Õn môc tiªu cña m×nh. Thanh to¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung còng nh­ ph­ong thøc tÝn dông chøng tõ nãi riªng, do liªn quan ®Õn yÕu tè quèc tÕ - mét yÕu tè t­¬ng ®èi réng lín vµ ®a d¹ng nªn rÊt cÇn ®Õn nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp, víi môc tiªu cña tõng thêi kú ®Ó ho¹t ®éng ngµy cµng ®­îc më réng vµ ph¸t triÓn. Qua ®ã còng cã thÓ h¹n chÕ bít ®­îc nhiÒu khóc m¾c trong qu¸ tr×nh thanh to¸n mµ h¹n chÕ ®­îc phÇn nµo sù rñi ro. ·CÇn cã nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý cho giao dÞch thanh to¸n quèc tÕ Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn tíi rñi ro ph¸p ký trong thanh to¸n tÝn dông chøng tõ lµ sù h¹n chÕ vµ thiÕu v¾ng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh trong quan hÖ giòa c¸c bªn trong quy tr×nh nghiÖp vô. ë ViÖt Nam hiÖn nay, ngoµi UCP 500 vµ mét sè th«ng lÖ quèc tÕ kh¸c, ta kh«ng cã mét v¨n b¶n ph¸p quy nµo ®Ò cËp ®Õn mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a giao dÞch hîp ®ång th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ng­êi mua vµ ng­êi b¸n víi giao dÞch tÝn dông chøng tõ cña ng©n hµng. Khi cã tranh chÊp xÈy ra, Träng tµi quèc tÕ cã thÓ ph¸n quyÕt ®èi víi quan hÖ hai bªn mua vµ b¸n mµ kh«ng ®Ò cËp ®Õn quan hÖ chi tr¶ gi÷a c¸c ng©n hµng. Nh­ vËy chØ ¸p dông UCP 500 vµo giao dÞch tÝn dông chøng tõ lµ ch­a ®ñ víi c¸c ng©n hµng t¹i ViÖt Nam khi cã xÈy ra tranh chÊp. ChÝnh phñ cÇn cã nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý míi vÒ mèi quan hÖ hîp ®ång ngo¹i th­¬ng vµ thanh to¸n tÝn dông chøng tõ, nªu lªn quyÒn h¹n, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña nhµ nhËp khÈu, nhµ xuÊt khÈu vµ ng©n hµng khi tham gia vµo quan hÖ tÝn dông chøng tõ. Tr­íc hÕt nªn ®Ò cËp vµ lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò sau ®©y: - CÇn quy ®Þnh râ sù giíi h¹n c¸c ®iÒu kho¶n cña th­ tÝn dông mµ nhµ nhËp khÈu ®­a ra ®Ó gióp cho nhµ xuÊt khÈu vµ ng©n hµng cã thÓ thùc hiÖn vµ thùc hiÖn quy tr×nh mét c¸ch nhanh chãng. - QuyÒn ®­îc miÔn thanh to¸n cña ng©n hµng më khi quan hÖ giao nhËn hµng bÞ träng tµi tuyªn ¸n huû bá. - QuyÒn ®­îc nhËn hµng cña ng©n hµng më khi ng­êi thÕ chÊp l« hµng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. - QuyÒn ®­îc b¶o l­u chiÕt khÊu cña ng©n hµng trong quan hÖ mua ®øt b¸n ®o¹n. CÇn ph¶i cã quy chÕ chiÕt khÊu hèi phiÕu lËp theo th­ tÝn dông cô thÓ ho¸ luËt quèc tÕ lµm c¬ së gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a ng©n hµng chiÕt khÊu víi nhµ xuÊt khÈu H¬n n÷a xÐt vÒ ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña th­ tÝn dông th× nã hoµn toµn ®éc lËp víi hîp ®ång th­¬ng m¹i quèc tÕ. Khi cã tranh chÊp th­¬ng m¹i xÈy ra trong quan hÖ gi÷a ng­êi xuÊt khÈu vµ ng­êi nhËp khÈu th× sÏ ®­îc ®iÒu chØnh bëi luËt kinh tÕ cña mét quèc gia nµo ®ã hoÆc b»ng c¸c th«ng lÖ quèc tÕ, vËy cßn khi xÈy ra tranh chÊp vÒ th­ tÝn dông th× nh­ thÕ nµo, th­ tÝn dông cã ph¶i lµ hîp ®ång kinh tÕ hay kh«ng. Theo §iÒu 12 ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n kinh tÕ, Toµ ¸n cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n sau ®©y: - C¸c tranh chÊp vÒ hîp ®ång kinh tÕ gi÷a ph¸p nh©n víi ph¸p nh©n, gi÷a ph¸p nh©n víi c¸ nh©n cã ®¨ng ký kinh doanh. - C¸c tranh chÊp gi÷a c¸c c«ng ty víi c¸c thµnh viªn cña c«ng ty víi nhau liªn quan ®Õn viÖc thµnh lËp, ho¹t ®éng, gi¶i thÓ c«ng ty. - C¸c tranh chÊp liªn quan ®Õn viÖc mua b¸n cæ phiÕu, tr¸i phiÕu. - C¸c tranh chÊp kinh tÕ kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Tranh chÊp ph¸t sinh trong nghiÖp vô thanh to¸n tÝn dông chøng tõ kh«ng thuéc ba lo¹i trªn nh­ng cã thuéc lo¹i cuèi cïng hay kh«ng th× ta l¹i hoµn toµn kh«ng quy ®Þnh. V× thÕ chóng ta cÇn ph¶i tõng b­íc ban hµnh vµ hoµn thiÖn dÇn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan ®Õn thanh to¸n tÝn dông chøng tõ. ·Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ kiÓm so¸t ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu §Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, nhµ n­íc ph¶i t¨ng c­êng hiÖu lùc c¸c v¨n b¶n vµ thñ tôc xuÊt nhËp khÈu. Thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy, mÆc dï ChÝnh phñ cho phÐp tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®Õu ®­îc tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nh­ng vÉn cßn nhiÒu doanh nghiÖp ho¹t ®éng cßn yÕu kÐm, h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é kü thuËt nghiÖp vô còng nh­, còng nh­ tr×nh ®é qu¶n lý nãi chung. V× thÕ thiÕt nghÜ ChÝnh phñ cã thÓ ban hµnh c¸c quy chÕ vÒ c¸c ®iÒu kiÖn tµi chÝnh, tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é nghiÖp vô, tÇm cì cña doanh nghiÖp khi tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Cã thÓ c¸c ®¬n vÞ kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp th× cã thÓ th«ng qua uû th¸c ®Ó h¹n chÕ xuèng møc thÊp nhÊt rñi ro cã thÓ xÈy ra. Tuy nhiªn c¸c thÓ chÕ, thñ tôc xuÊt nhËp khÈu cÇn ph¶i t¹o nªn sù c©n b»ng gi÷a khuyÕn khÝch vµ kiÓm so¸t ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. HiÖn nay chñ tr­¬ng cÊp quèc gia vÒ xuÊt nhËp khÈu ®ang t¹o lîi thÕ cho doanh nghiÖp nµy, bÊt lîi cho doanh nghiÖp kh¸c lµm mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu g©y lªn tån ®äng nhiÒu lo¹i vËt t­ (s¾t thÐp, xi m¨ng, ®­êng...). T×nh tr¹ng nhËp khÈu trµn lan lµm cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸ bÞ ®×nh trÖ, hµng ho¸ trong n­íc s¶n xuÊt ra kh«ng tiªu thô ®­îc. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp cñng cè vµ duy tr× thÞ tr­êng, h¹n chÕ rñi ro mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n cña hä. Cô thÓ nh­: - Thùc hiÖn chÝnh s¸ch trî cÊp xuÊt nhËp khÈu th«ng qua chÕ ®é l·i xuÊt ­u ®·i, c©n ®èi cung cÇu, h¹n chÕ c¸c c¬n sèt hµng ho¸. - Nhµ n­íc cÇn ban hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ xuÊt nhËp khÈu phï hîp, æn ®Þnh. Trªn thùc tÕ th× biÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu còng th­êng xuyªn thay ®æi nªn c¸c doanh nghiÖp kh«ng dù ®o¸n ®­îc t×nh h×nh, nªn còng gÆp nhiÒu khã kh¨n trong c¸c vÊn ®Ò nµy, nhÊt lµ khi bÞ t¨ng thuÕ, g©y thiÖt h¹i cho c¸c doanh nghiÖp, mµ còng lµ g©y rñi ro cho c¸c ng©n hµng. - ChÝnh phñ cÇn cã nh÷ng th«ng tin gi¸ c¶ kÞp thêi vÒ thÞ tr­êng thÕ giíi. §©y lµ biÖn ph¸p quan träng trong c«ng t¸c phßng ngõa rñi ro trong thanh to¸n. NÕu thiÕu th«ng tin gi¸ c¶, c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu sÏ kh«ng cËp nhËt ®­îc t×nh h×nh thÕ giíi, g©y thiÖt h¹i trong giao dÞch, nhÊt lµ trong tr­êng hîp doanh nghiÖp më c¸c th­ tÝn dông tr¶ chËm. 2.9. KiÕn nghÞ ®èi víi Ng©n hµng Nhµ n­íc Mét lµ: Hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng, tiÕn hµnh thµnh lËp thÞ tr­êng hèi ®o¸i ë ViÖt Nam. Trong thêi gian tíi Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn cã c¸c biÖn ph¸p sau: Gi¸m s¸t vµ buéc c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¶i xö lý tr¹ng th¸i ngo¹i hèi cña m×nh trong ngµy b»ng viÖc mua hoÆc b¸n ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng liªn ng©n hµng. Më réng ®èi t­îng tham gia vµo thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng. Ph¸t triÓn c¸c nghiÖp vô vay m­în ngo¹i tÖ, nghiÖp vô ®Çu c¬, nghiÖp vô tiÒn göi qua ®ªm vµ c¸c h×nh thøc mua b¸n ngo¹i tÖ nh­: mua b¸n kú h¹n, hîp ®ång t­¬ng lai, ho¸n ®æi ngo¹i tÖ, quyÒn mua, quyÒn b¸n,... CÇn t¨ng c­êng h¬n n÷a vai trß cña Ng©n hµng Nhµ n­íc trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng. Hai lµ: C«ng t¸c ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ cÇn linh ho¹t phï hîp víi thùc tÕ. Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét yÕu tè nh¹y c¶m, nã kh«ng nh÷ng ¶nh h­ëng tíi lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu mµ cßn t¸c ®éng tíi toµn bé c¸c mÆt ho¹t ®éng cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi. ViÖc lùa chän chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã sù ®iÒu tiÕt qu¶n lý cña nhµ n­íc lµ hoµn toµn hîp lý, song cÇn ®æi míi c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ theo h­íng tù do ho¸ dÇn víi nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp. Ba lµ: T¨ng c­êng chÊt l­îng ho¹t ®éng cña trung t©m th«ng tin tÝn dông ng©n hµng nhµ n­íc . ViÖc thu thËp, ph©n tÝch, xö lý kÞp thêi vµ chÝnh x¸c c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, quan hÖ tÝn dông, kh¶ n¨ng thanh to¸n, t­ c¸ch ph¸p nh©n cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ n­íc ngoµi lµ v« cïng quan träng. §Ó c«ng t¸c phßng ngõa rñi ro ®¹t hiÖu qu¶ cao, Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng trang bÞ c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin hiÖn ®¹i cho trung t©m ®Ó cã ®iÒu kiÖn thu thËp th«ng tin ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi. CÇn ph¶i cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch vµ b¾t buéc ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông vÒ viÖc cung cÊp th­êng xuyªn c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh d­ nî cña c¸c doanh nghiÖp t¹i tæ chøc tÝn dông... 2.10. KiÕn nghÞ ®èi víi kh¸ch hµng ·. N©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng vµ tr×nh ®é thanh to¸n quèc tÕ Mét vÊn ®Ò bøc thiÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam lµ ph¶i tæ chøc ®µo t¹o c¸n bé, n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng, tr×nh ®é ph¸p lý trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. Ngoµi c¸c ngiÖp vô ngo¹i th­¬ng, doanh nghiÖp cÇn ph¶i n¾m v÷ng nghiÖp vô vµ th«ng lÖ thanh to¸n quèc tÕ, cô thÓ cÇn ph¶i n¾m v÷ng néi dung UCP vµ c¸c th«ng lÖ quèc tÕ kh¸c ®Ó hiÓu r»ng hîp ®ång vµ L/C, chøng tõ vµ hµng ho¸ lµ ®éc lËp nhau, cÇn n©ng cao kü n¨ng trong viÖc lËp chøng tõ vµ kiÓm tra néi dung L/C... Mçi doanh nghiÖp nªn cã mét bé phËn ph¸p chÕ hoÆc sö dông t­ vÊn ph¸p lý ®Ó tr¸nh ®­îc c¸c bÊt ®ång hoÆc tranh chÊp cã thÓ x¶y ra trong kinh doanh vµ trong thanh to¸n. Khi so¹n th¶o hîp ®ång ngo¹i th­¬ng, doanh nghiÖp cÇn ph¶i t×m hiÓu kü cµng vÒ thñ tôc, c©n nh¾c kü c¸c ®iÒu kho¶n, ®Æc biÖt lµ ®iÒu kho¶n thanh to¸n tr­íc khi ký, hîp ®ång ph¶i sö dông ng«n ng÷ râ rµng, chÝnh x¸c... V× c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®«ng chÆt chÏ sÏ lµ c¬ së ®Ó lµm tèt viÖc thanh to¸n L/C sau nµy vµ khi quyÕt ®inh lùa chän ph­¬ng thøc thanh to¸n L/C ph¶i hÕt søc chó ý ®Õn yªu cÇu nghiªm ngÆt cña bé chøng tõ. ·. T×m hiÓu kü vµ lùa chän ®óng b¹n hµng n­íc ngoµi Bªn c¹nh viÖc thËn träng khi ký kÕt hîp ®ång, c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu cÇn t×m hiÓu kü vÒ ®èi t¸c n­íc ngoµi v× dï hîp ®ång cã chÆt chÏ ®Õn ®©u nh­ng nÕu c¸c ®èi t¸c cè t×nh lõa ®¶o th× quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vÉn cã thÓ bÞ vi ph¹m. C¸c vô tranh chÊp x¶y ra ®Òu lµ do doanh nghiÖp ch­a chó träng chän ®óng ®èi t¸c trong kinh doanh. ViÖc t×m hiÓu thùc lùc vµ uy tÝn cña b¹n hµng lµ hÕt søc cÇn thiÕt. HiÖn nay, khi c¸c ng©n hµng ViÖt Nam cßn ch­a cung cÊp nghiÖp vô nµy, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ th«ng qua Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam (VCCI), Trung t©m Th«ng tin tÝn dông thuéc Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam ®Ó cã c¸c th«ng tin ®¸ng tin cËy vÒ ®èi t¸c lµm ¨n. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ nhê c¸c ng©n hµng phôc vô m×nh t×m hiÓu ®èi t¸c kinh doanh th«ng qua hÖ thèng c¸c ng©n hµng ®¹i lý t¹i n­íc ngoµi. Trong quan hÖ mua b¸n víi n­íc ngoµi cÇn ph¶i tu©n thñ th«ng lÖ quèc tÕ kh«ng tr¸i víi luËt ph¸p quy ®Þnh cña ViÖt Nam, kh«ng nªn v× lîi nhuËn ng¾n h¹n mµ lµm ¨n thiÕu trung thùc, ®¸nh mÊt uy tÝn cña doanh nghiÖp nãi riªng vµ cña nÒn kinh tÕ nãi chung, g©y thiÖt h¹i cho lîi Ých l©u dµi cña quèc gia còng nh­ cña doanh nghiÖp. ·. Tranh thñ sù t­ vÊn cña c¸c ng©n hµng kh¸c §Ó tr¸nh rñi ro cho m×nh, c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam ngoµi viÖc tranh thñ sù hç trî vÒ vèn tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cßn cÇn ph¶i dùa vµo c¸c ng©n hµng ®Ó n¾m b¾t thªm th«ng tin, xin t­ vÊn thªm vÒ c¸c ®iÒu kho¶n thanh to¸n quèc tÕ tr­íc khi ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th­¬ng. Ngay c¶ khi cã c¸c tranh chÊp x¶y ra th× ng©n hµng còng cã thÓ h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a c¸c thiÖt h¹i cho kh¸ch hµng ViÖt Nam nhÊt lµ thanh to¸n ®­îc thùc hiÖn b»ng L/C. Tãm l¹i, trªn ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ thanh to¸n quèc tÕ b»ng tÝn dông chøng tõ cña Ng©n hµng VCB. ViÖc ph¸t triÓn cña ngµnh ng©n hµng nãi chung vµ cña Ng©n hµng VCB nãi riªng trong lÜnh vùc thanh to¸n quèc tÕ còng nh­ mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng cña ng©n hµng ®Òu cã ý nghÜa hÕt søc to lín ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc vµ gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu chiÕn l­îc mµ §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ®Ó ra. KÕt luËn Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng thanh to¸n tÝn dông chøng tõ lµ mét trong nh÷ng nh©n tè gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, lµ c¬ së ®Ó hoµ nhËp vµ b×nh ®¼ng trªn thÞ tr­êng th­¬ng m¹i quèc tÕ. Bëi vËy, thanh to¸n tÝn dông chøng tõ ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng nãi chung vµ cña Ng©n hµng VCB nãi riªng. NghiÖp vô thanh to¸n tÝn dông chøng tõ nh×n chung cßn cã nhiÒu ®iÒu míi mÎ ®èi víi c¸c ng©n hµng vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam do chóng ta chØ võa míi chuyÓn sang “nÒn kinh tÕ më” kho¶ng h¬n mét thËp niªn l¹i ®©y. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng thanh to¸n tÝn dông chøng tõ vÉn ®· vµ ®ang ®­îc chó träng ph¸t triÓn t¹i Ng©n hµng VCB vµ ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng chñ yÕu t¹i ng©n hµng. Tuy nhiªn ho¹t ®éng nµy kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã nh÷ng tån t¹i. MÆc dï ho¹t ®éng thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu b»ng tÝn dông th­ ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh tuy nhiªn kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc nh÷ng khã kh¨n mµ ph­¬ng thøc nµy ®ang gÆp ph¶i. Nã vÉn lµ mèi ®e däa ®èi víi ng©n hµng vµ c¶ c¸c kh¸ch hµng. Tr­íc t×nh h×nh ®ã cïng víi søc Ðp c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng kh¸c, Ng©n hµng VCB cÇn ph¶i nç lùc h¬n n÷a ®Ó ph¸t huy thÕ m¹nh vµ nh÷ng hiÖu qu¶ ng©n hµng ®· ®¹t ®­îc trong kinh doanh ®èi ngo¹i, gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c cßn tån ®äng, n©ng cao vÞ thÕ cña ng©n hµng.ViÖc thùc thi c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ trong thanh to¸n theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lu«n ®­îc Ng©n hµng VCB coi lµ nhiÖm vô hµng ®Çu. Tuy nhiªn, viÖc vËn dông nh­ thÕ nµo trong thùc tÕ kh«ng dÔ chót nµo, bëi lÏ nã sÏ ¶nh h­ëng tíi lîi Ých cña kh¸ch hµng vµ nhiÒu khi vËn dông qu¸ chÆt chÏ v« t×nh sÏ ph¸ vì mèi quan hÖ truyÒn thèng tèt ®Ñp gi÷a kh¸ch hµng vµ ng©n hµng. Do ®ã, vËn dông c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ mét c¸ch thÝch hîp chÝnh lµ nghÖ thuËt kinh doanh cña ng©n hµng. Víi môc tiªu t×m ra c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nhÊt kÕt hîp hµi hoµ lîi Ých cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i còng nh­ cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu, kho¸ luËn nµy ®· tËp trung nghiªn cøu s©u vÒ ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ, hÖ thèng ho¸ nh÷ng lý luËn tæng quan vÒ ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu t¹i Ng©n hµng VCB trong 5 n¨m gÇn ®©y (1997 - 2001). §ång thêi kho¸ luËn còng nªu lªn mét sè nguyªn nh©n dÉn ®Õn nh÷ng h¹n chÕ ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cña Ng©n hµng VCB d­íi c¸c gãc ®é kh¸c nhau: tõ b¶n th©n Ng©n hµng VCB, tõ phÝa kh¸ch hµng vµ c¸c nguyªn nh©n tõ m«i tr­êng vÜ m«. Qua ®ã, kho¸ luËn rót ra ®­îc c¸c bµi häc mét phÇn nh»m ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ cña ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ trong thanh to¸n quèc tÕ, ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p gi¶m thiÓu rñi ro, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông trong thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu, mÆt kh¸c ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ ®Ó kh¾c phôc vµ gi¶i quyÕt c¸c tån t¹i trong ho¹t ®éng thanh to¸n theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ph­¬ng thøc nµy trong thêi gian tíi. Mét lÇn n÷a em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi GS.TS NguyÔn §øc Dþ ®· h­íng dÉn em hoµn thµnh kho¸ luËn. Xin göi lêi c¶m ¬n tíi c¸c c« chó Phßng Thanh to¸n quèc tÕ, Ng©n hµng VCB ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn ®Ó kho¸ luËn ®­îc nhanh chãng hoµn thµnh. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh thanh to¸n Quèc tÕ trong ngo¹i th­¬ng - PGS. NG¦T §inh Xu©n Tr×nh - Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc - tr­êng §¹i häc ngo¹i th­¬ng Hµ Néi 1998. §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé : H­íng dÉn sö dông c¸c chøng tõ th«ng dông trong xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ - PGS. NG¦T §inh Xu©n Tr×nh - Hµ Néi , 1995. §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé : C¸c tranh chÊp th­êng ph¸t sinh tõ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈuh gi÷a doanh nghiÖp ViÖt Nam víi doanh nghiÖp n­íc ngoµi vµ c¸ch gi¶i quyÕt - PGS, PTS Hoµng Ngäc ThiÕt. Hµ Néi, 1999. LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông - Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - 1998. LuËt Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam - Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia. TiÒn tÖ, ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh - Frederic S. Mishkin - Nhµ xuÊt b¶n khoa häc kü thuËt 1999. B¸o c¸o th­êng niªn 1998, 1999, 2000, 2001 Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam. B¸o c¸o ho¹t ®éng kinh doanh 1998, 1999, 2000, 2001 - Chi nh¸nh ng©n hµng ngo¹i th­¬ng Hµ Néi. T¹p chÝ Credit Insight quý 2/2001 Quy tr×nh kü thuËt nghiÖp vô thanh to¸n tÝn dông chøng tõ vµ nhê thu kÌm chøng tõ - Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam. ._.