Nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh ở Công ty cơ khí ô tô 3-2

lêi nãi ®Çu Theo NghÞ quyÕt cña §¹i héi §¶ng lÇn thø IX: NÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ viÖc tæ chøc nÒn kinh tÕ x· héi dùa trªn c¬ së mét nÒn s¶n xuÊt hµng hãa. ThÞ tr­êng lu«n më ra c¸c c¬ héi kinh doanh míi nh­ng cßn rÊt míi mÎ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ë n­íc ta. §Ó cã thÓ ®øng v÷ng tr­íc quy luËt c¹nh tranh kh¾c nghiÖt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp lu«n vËn ®éng, t×m tßi mét h­íng ®i míi cho phï hîp. C¸c doanh nghiÖp ph¶i quan t©m, t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. N©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lu«n lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp. VÊn ®Ò n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vÉn lµ bµi to¸n khã ®èi víi nhiÒu doanh nghiÖp. HiÖn nay ë n­íc ta c¸c doanh nghiÖp ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vÉn ch­a nhiÒu. §iÒu nµy cã nhiÒu nguyªn nh©n nh­: H¹n chÕ trong c«ng t¸c qu¶n lý, h¹n chÕ vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt hay ch­a n¾m b¾t tèt nhu cÇu cña thÞ tr­êng. Do ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cµng ngµy cµng ph¶i ®­îc chó träng ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Qua qu¸ tr×nh thùc tËp ë C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2, víi nh÷ng kiÕn thøc ®· tÝch luü ®­îc cïng víi sù nhËn thøc vÒ tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy em xin chän ®Ò tµi: "Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ë C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2" lµm ®Ò tµi cho chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh. Néi dung cña chuyªn ®Ò gåm 3 phÇn nh­ sau: PhÇn I: Lý luËn chung vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp. PhÇn II: Thùc tr¹ng vµ c«ng t¸c ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2. PhÇn III: Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2. PhÇn I lý luËn chung vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp I. hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ sù cÇn thiÕt cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. 1. B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. 1.1. C¸c quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ hiÖu qu¶. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× ph¶i lµm ¨n cã hiÖu qu¶. §©y lµ mét sù thùc hiÓn nhiªn, mét ch©n lý vµ ®Ó hiÓu râ ®iÒu nµy th× tr­íc tiªn chóng ta h·y t×m hiÓu vÒ kh¸i niÖm hiÖu qu¶. Ngµy nay, ng­êi ta vÉn ch­a cã mét kh¸i niÖm thèng nhÊt vÒ hiÖu qu¶. ë mçi gãc ®é, lÜnh vùc kh¸c nhau th× hiÖu qu¶ còng ®­îc xem xÐt nh×n nhËn kh¸c nhau vµ th«ng th­êng khi nãi ®Õn hiÖu qu¶ cña mét lÜnh vùc nµo ®ã th× chóng ta xem xÐt vÊn ®Ò hiÖu qu¶ trªn c¸c lÜnh vùc: kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi. T­¬ng øng ta cã 3 ph¹m trï: hiÖu qu¶ kinh tÕ, hiÖu qu¶ chÝnh trÞ vµ hiÖu qu¶ x· héi. 1.1.1. HiÖu qu¶ kinh tÕ. NÕu xÐt trªn ph¹m vi tõng khÝa c¹nh, tõng yÕu tè, tõng ngµnh th× chóng ta cã ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh tÕ. Cã thÓ hiÓu hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ chªnh lÖch (hiÖu sè) gi÷a kÕt qu¶ thu vÒ vµ chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®ã. KÕt qu¶ thu vÒ ®Ò cËp trong kh¸i niÖm nµy cã thÓ lµ doanh thu, lîi nhuËn, tæng s¶n phÈm c«ng nghiÖp… HiÖu qu¶ kinh tÕ thÓ hiÖn tr×nh ®é sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. 1.1.2. HiÖu qu¶ chÝnh trÞ, x· héi. NÕu ®øng trªn ph¹m vi toµn x· héi vµ nÒn kinh tÕ quèc d©n th× ta cã hai ph¹m trï hiÖu qu¶ chÝnh trÞ vµ hiÖu qu¶ x· héi. Hai ph¹m trï nµy ph¶n ¸nh ¶nh h­ëng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng yªu cÇu vµ môc tiªu chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ x· héi. Vµ hai lo¹i hiÖu qu¶ nµy cã vÞ trÝ quan träng trong viÖc ph¸t triÓn ®Êt n­íc mét c¸ch toµn diÖn vµ bÒn v÷ng. HiÖu qu¶ chÝnh trÞ, x· héi ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi ë c¸c mÆt: tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt, tr×nh ®é qu¶n lý, møc sèng b×nh qu©n. Ph¶i lu«n cã sù c©n ®èi gi÷a hiÖu qu¶ kinh tÕ víi hiÖu qu¶ chÝnh trÞ, x· héi. §©y lµ mét nguyªn t¾c ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña mét quèc gia mét c¸ch liªn tôc vµ l©u dµi. BÊt kú mét sù mÊt c©n ®èi nµo sÏ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng. D­íi gãc ®é cña doanh nghiÖp th× ta cã kh¸i niÖm hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cã b¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ còng cã b¶n chÊt cña hiÖu qu¶ chÝnh trÞ, x· héi (®êi sèng ng­êi lao ®éng…). D­íi ®©y lµ mét sè quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ chÝnh trÞ, x· héi. NÕu ¸p dông nh÷ng quan ®iÓm ®ã vµo ph¹m vi cña doanh nghiÖp th× ta cã thÓ coi ®ã lµ c¸c quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Qua mét sè quan ®iÓm nµy chóng ta sÏ hiÓu râ h¬n vÒ kh¸i niÖm hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. 1.1.3. Mét sè quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. MÆc dï ®· cã sù thèng nhÊt r»ng ph¹m trï hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶n ¸nh mÆt chÊt l­îng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh­ng vÉn ch­a cã sù thèng nhÊt trong quan niÖm vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c nhµ kinh tÕ vµ thèng kª cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh do ®iÒu kiÖn lÞch sö vµ gi¸c ®é nghiªn cøu lµ kh«ng gièng nhau. Quan ®iÓm 1: Tr­íc ®©y ng­êi ta coi "HiÖu qu¶ lµ kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong ho¹t ®éng kinh tÕ, lµ doanh thu trong tiªu thô hµng hãa". Theo quan ®iÓm nµy th× hiÖu qu¶ lµ tèc ®é t¨ng cña kÕt qu¶ ®¹t ®­îc nh­: Tèc ®é t¨ng cña doanh thu, cña lîi nhuËn. Nh­ vËy hiÖu qu¶ ®­îc ®ång nhÊt víi c¸c chØ tiªu kÕt qu¶ hay víi nhÞp ®é t¨ng cña c¸c chØ tiªu Êy. Quan ®iÓm nµy thùc sù kh«ng cßn phï hîp víi ®iÒu kiÖn ngµy nay. KÕt qu¶ s¶n xuÊt cã thÓ t¨ng lªn do t¨ng chi phÝ, më réng sö dông c¸c nguån s¶n xuÊt (®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt). NÕu hai doanh nghiÖp cã dïng mét kÕt qu¶ s¶n xuÊt tuy cã hai møc chi phÝ kh¸c nhau, theo quan ®iÓm nµy th× hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña chóng lµ nh­ nhau. §iÒu nµy thËt khã chÊp nhËn. Quan ®iÓm 2: Theo quan ®iÓm nµy th× "HiÖu qu¶ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng nhÞp ®é t¨ng tæng s¶n phÈm mµ x· héi hoÆc thu nhËp quèc d©n". XÐt trªn ph¹m vi cña doanh nghiÖp, th× theo quan ®iÓm nµy th× hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ nhÞp ®é t¨ng gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng lµ mét. Nh×n trªn mét gãc ®é nµo ®ã th× quan ®iÓm nµy còng gÇn gièng nh­ quan ®iÓm mét. Nã còng kh«ng ®Ò cËp tíi chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®­îc gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng ®ã. NÕu tèc ®é t¨ng cña chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc c¸c nguån lùc ®­îc huy ®éng t¨ng nhanh h¬n nhÞp ®é t¨ng gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng th× sao. H¬n n÷a, viÖc chän n¨m gèc cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn kÕt qu¶ so s¸nh. Víi mçi n¨m gèc kh¸c nhau chóng ta l¹i cã møc hiÖu qu¶ kh¸c nhau cña cïng mét n¨m nghiªn cøu. Quan ®iÓm 3: §©y lµ quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ ®­îc tr×nh bµy trong gi¸o tr×nh kinh tÕ häc cña P.Samueleson vµ W.Nordhmas (ViÖn quan hÖ quèc tÕ - Bé ngo¹i giao xuÊt b¶n, b¶n dÞch tiÕng ViÖt n¨m 1991). Theo quan ®iÓm nµy th× "HiÖu qu¶ s¶n xuÊt diÔn ra khi s¶n xuÊt kh«ng thÓ t¨ng s¶n l­îng mét lo¹i hµng hãa mµ kh«ng c¾t gi¶m s¶n xuÊt cña mét lo¹i hµng hãa kh¸c. Mét nÒn kinh tÕ cã hiÖu qu¶ n»m trªn ®­êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña nã". Nh×n nhËn quan ®iÓm nµy d­íi gi¸c ®é doanh nghiÖp th× t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ khi n»m trªn ®­êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña nã. Giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®­îc x¸c ®Þnh b»ng gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng tiÒm n¨ng, lµ gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng cao nhÊt cã thÓ ®¹t ®­îc øng víi t×nh h×nh c«ng nghÖ vµ nh©n c«ng nhÊt ®Þnh. Theo quan ®iÓm nµy th× hiÖu qu¶ thÓ hiÖn ë sù so s¸nh møc thùc tÕ vµ møc "tèi ®a" vÒ s¶n l­îng. Tû lÖ so s¸nh cµng gÇn 1 cµng cã hiÖu qu¶. MÆt kh¸c ta thÊy quan ®iÓm nµy tuy ®· ®Ò cËp ®Õn c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh­ng l¹i ®Ò cËp kh«ng ®Çy ®ñ. Tãm l¹i quan ®iÓm nµy lµ chÝnh x¸c, ®éc ®¸o nh­ng nã mang tÝnh chÊt lý thuyÕt thuÇn tuý, lý t­ëng, thùc tÕ rÊt khã ®¹t ®­îc. Quan ®iÓm 4: Quan ®iÓm nµy cho r»ng "HiÖu qu¶ kinh tÕ nÒn s¶n xuÊt x· héi lµ møc ®é h÷u Ých cña s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra, tøc lµ gi¸ trÞ sö dông cña nã chø kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ". Theo t¸c gi¶ cña quan ®iÓm nµy, møc ®é tháa m·n nhu cÇu phô thuéc vµo c¸c t¸c dông vËt chÊt cô thÓ chø kh«ng ph¶i gi¸ trÞ trõu t­oùng nµo ®ã. Tuy nhiªn quan ®iÓm nµy gÆp ph¶i trë ng¹i lµ khã (nÕu kh«ng muèn nãi lµ kh«ng thÓ) tÝnh ®­îc tÝnh h÷u Ých cña s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra. Vµ nÕu vËy th× chóng ta kh«ng thÓ so s¸nh ®­îc tÝnh h÷u Ých gi÷a c¸c s¶n phÈm, do ®ã còng kh«ng ®¸nh gi¸ ®­îc tÝnh hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh,. Quan ®iÓm 5: Quan ®iÓm nµy cho r»ng "HiÖu qu¶ kinh tÕ ®­îc x¸c ®Þnh bëi quan hÖ tû lÖ gi÷a sù t¨ng lªn cña ®¹i l­îng kÕt qu¶ vµ chi phÝ". C«ng thøc biÓu diÔn ph¹m trï nµy: H = (1) DK: PhÇn gia t¨ng cña kÕt qu¶ s¶n xuÊt DC: PhÇn gia t¨ng cña chi phÝ s¶n xuÊt H: HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh Quan ®iÓm nµy ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ ch­a ®Çy ®ñ vµ trän vÑn. Nã chØ ®Ò cËp ®Õn hiÖu qu¶ cña phÇn t¨ng thªm b»ng c¸ch so s¸nh gi÷a phÇn gia t¨ng cña kinh doanh s¶n xuÊt vµ phÇn gia t¨ng cña chi phÝ s¶n xuÊt chø ch­a ®Ò cËp toµn bé phÇn tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh. XÐt trªn quan ®iÓm triÕt häc M¸c Lªnin th× mäi sù vËt, hiÖn t­îng ®Òu cã mçi quan hÖ mËt thiÕt, h÷u c¬ víi nhau chø kh«ng tån t¹i mét c¸ch riªng lÎ, ®éc lËp. S¶n xuÊt kinh doanh kh«ng n»m ngoµi quy luËt nµy, c¸c yÕu tè "t¨ng thªm" gi¶m ®i cã liªn hÖ víi c¸c yÕu tè s½n cã. Chóng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp t¸c ®éng tíi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lu«n lµ kÕt qu¶ tæng hîp cña toµn bé phÇn tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Quan ®iÓm nµy chØ ®Ò cËp ®Õn phÇn t¨ng thªm trong kh¸i niÖm hiÖu qu¶ lµ ch­a ®Çy ®ñ, thiÕu chÝnh x¸c. Quan ®iÓm 6: Theo quan ®iÓm nµy "HiÖu qu¶ kinh tÕ ®­îc x¸c ®Þnh bëi tû sè gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®­îc vµ chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qña ®ã". Kh¸i niÖm chung vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ: "HiÖu qu¶ kinh tÕ cña mét hiÖn t­îng (hoÆc mét qu¸ tr×nh kinh tÕ) ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc (nh©n tµi, vËt lùc, tiÒn vèn) ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu x¸c ®Þnh". Tõ kh¸i niÖm trªn ta cã c«ng thøc ®Ó biÓu diÔn kh¸i qu¸t ph¹m trï hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. H = (2) H: HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. K: KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. C: Chi phÝ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh (chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ K). Nh­ vËy ta nhËn thÊy r»ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¶n ¸nh chÊt l­îng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Cßn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh (doanh thu, lîi nhuËn) th× ph¶n ¸nh sè l­îng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. VËy khi xem xÐt, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña mét doanh nghiÖp th× ph¶i quan t©m c¶ kÕt qu¶ còng nh­ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp ®ã. Quan ®iÓm nµy ®· ®¸nh gi¸ ®­îc tèt nhÊt tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc ë mäi ®iÒu kiÖn "®éng" cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc tÝnh to¸n hiÖu qu¶ hoµn toµn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc trong sù vËn ®éng vµ biÕn ®æi kh«ng ngõng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, kh«ng phô thuéc vµo quy m« vµ tèc ®é biÕn ®éng kh¸c nhau cña chóng. 1.2. B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh: HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶n ¸nh mÆt chÊt l­îng cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc (lao ®éng, thiÕt bÞ, m¸y mãc, tiÒn, nguyªn vËt liÖu) ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu cuèi cïng cña doanh nghiÖp. B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ sù thùc hiÖn yªu cÇu cña quy luËt tiÕt kiÖm thêi gian. C¸c M¸c ®· cho r»ng quy luËt tiÕt kiÖm thêi gian lµ quy luËt cã tÇm quan träng ®Æc biÖt. Mäi ho¹t ®éng cña con ng­êi ®Òu ph¶i tu©n theo qu¶n lý ®ã. Con ng­êi t¹o ra cña c¶i vËt chÊt b»ng søc lao ®éng. Lao ®éng ®­îc ®o l­êng b»ng thêi gian. Víi mét môc tiªu nhÊt ®Þnh con ng­êi ph¶i thùc hiÖn trong mét thêi gian lao ®éng Ýt nhÊt hay nãi mét c¸ch kh¸c th× trong mét thêi gian lao ®éng nhÊt ®Þnh kÕt qu¶ ®¹t ®­îc ph¶i cao nhÊt. V× vËy yªu cÇu cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ph¶i ®¹t kÕt qu¶ tèi ®a víi chi phÝ tèi thiÓu (thêi gian hao phÝ lao ®éng thÊp nhÊt). §iÒu nµy cã nghÜa lµ víi møc chi phÝ nhÊt ®Þnh th× doanh nghiÖp ph¶i ®¹t kÕt qu¶ tèi ®a hoÆc ng­îc l¹i, ®¹t kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh víi chi phÝ tèi thiÓu. Tuy nhiªn, ®Ó hiÓu râ b¶n chÊt cña ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, còng cÇn ph©n biÖt ranh giíi gi÷a hai kh¸i niÖm hiÖu qu¶ vµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tr­íc ®©y trong lý luËn còng nh­ thùc tiÔn ®· tån t¹i sù nhÇm lÉn gi÷a hai ph¹m trï hiÖu qu¶ vµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, khi ®ã ®· coi kÕt qu¶ lµ môc tiªu môc ®Ých vµ coi hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ môc tiªu. Tõ quan niÖm nhÇm lÉn ®ã dÉn ®Õn sù h¹n chÕ trong ph­¬ng ph¸p luËn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, ®«i khi ng­êi ta hay coi ®¹t ®­îc kÕt qu¶ lµ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ vµ râ rµng ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ kh«ng cÇn chó ý ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. §©y lµ quan niÖm sai lÇm vµ cÇn ph¶i ®­îc thay ®æi. HiÖn nay, chóng ta cã thÓ hiÓu kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ nh÷ng g× mµ doanh nghiÖp ®¹t ®­îc sau mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nhÊt ®Þnh, kÕt qu¶ cÇn ®¹t bao giê còng lµ môc tiªu cÇn thiÕt cña doanh nghiÖp cã thÓ lµ nh÷ng ®¹i l­îng cã thÓ c©n, ®o, ®ong ®Õm ®­îc nh­ sè s¶n phÈm tiªu thô mçi lo¹i, doanh thu, lîi nhuËn… vµ còng cã thÓ lµ c¸c ®¹i l­îng chØ ph¶n ¸nh mÆt chÊt l­îng hoµn toµn cã tÝnh chÊt ®Þnh tÝnh nh­ uy tÝn cña h·ng, chÊt l­îng s¶n phÈm… Nh­ thÕ kÕt qu¶ bao giê còng lµ môc tiªu cña doanh nghiÖp. Trong khi ®ã trong kh¸i niÖm vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, ng­êi ta ®· sö dông c¶ hai chØ tiªu lµ kÕt qu¶ (®Çu ra) vµ chi phÝ (c¸c nguån lùc ®Çu vµo) ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n kinh doanh. Trong lý thuyÕt vµ thùc tÕ qu¶n trÞ kinh doanh c¶ hai chØ tiªu kÕt qu¶ vµ chi phÝ ®Òu cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng ®¬n vÞ hiÖn vËt vµ ®¬n vÞ gi¸ trÞ. Tuy nhiªn, sö dông ®¬n vÞ hiÖn vËt ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh sÏ vÊp ph¶i khã kh¨n lµ gi÷a "®Çu vµo" vµ "®Çu ra" kh«ng cã cïng mét ®¬n vÞ ®o l­êng, cßn viÖc sö dông ®¬n vÞ gi¸ trÞ lu«n lu«n ®­a c¸c ®¹i l­îng kh¸c nhau vÒ cïng mét ®¬n vÞ ®o l­êng tiÒn tÖ. VÊn ®Ò ®­îc ®Æt ra lµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ môc tiªu hay ph­¬ng tiÖn cña kinh doanh? Tr­íc tiªn, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶n ¸nh viÖc thùc hiÖn môc tiªu cña doanh nghiÖp ®¹t ®­îc ë tr×nh ®é nµo. Nh­ng xem xÐt hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng chØ dõng ë ®ã mµ th«ng qua ®ã cã thÓ ph©n tÝch, t×m ra c¸c nh©n tè cho phÐp n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ ®ã cã thÓ cã c¸c gi¶i ph¸p nh»m ®¹t môc tiªu cña doanh nghiÖp ë møc ®é cao h¬n víi chi phÝ vÒ nh©n tµi, vËt lùc vµ tiÒn vèn Ýt h¬n. Nh­ vËy, nhiÒu lóc ng­êi ta sö dông c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ nh­ môc tiªu cÇn ®¹t vµ trong nhiÒu tr­êng hîp kh¸c ng­êi ta l¹i sö dông chóng nh­ c«ng cô ®Ó nhËn biÕt kh¶ n¨ng tiÕn tíi môc tiªu cÇn ®¹t lµ kÕt qu¶. 2. §Æc ®iÓm cña hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét kh¸i niÖm phøc t¹p vµ khã ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c. Së dÜ ph¹m trï hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ph¹m trï phøc t¹p vµ khã ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c lµ v× ngay ë kh¸i niÖm vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®· cho thÊy hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc x¸c ®Þnh bëi mèi t­¬ng quan gi÷a hai ®¹i l­îng lµ kÕt qu¶ ®¹t ®­îc tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt (doanh nghiÖp s¶n xuÊt) hoÆc kinh doanh (doanh nghiÖp th­¬ng m¹i, dÞch vô…) vµ chi phÝ bá ra ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®ã. Trong khi c¶ hai ®¹i l­îng kÕt qu¶ vµ chi phÝ ®Òu khã x¸c ®Þnh chÝnh x¸c. VÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chóng ta thÊy hÇu nh­ rÊt Ýt khi c¸c doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®­îc chÝnh x¸c c¸c kÕt qu¶ mµ doanh nghiÖp thu ®­îc ë mét thêi ®iÓm nµo ®ã do c¸c qu¸ tr×nh t¹o ra kÕt qu¶ diÔn ra trong c¸c doanh nghiÖp th­êng cã s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm,… Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, doanh nghiÖp kh«ng ph¶i chØ t¹o ra kÕt qu¶ (s¶n phÈm, dÞch vô) mµ cßn ph¶i b¸n ®­îc c¸c kÕt qu¶ ®ã vµ qu¸ tr×nh b¸n hµng vµ qu¸ tr×nh t¹o ra kÕt qu¶ lu«n kh«ng trïng nhau. Mét doanh nghiÖp ë mét thêi ®iÓm nµo ®ã cã thÓ cã nhiÒu s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra nh­ng l¹i tiªu thô ®­îc rÊt Ýt, nh­ thÕ ch­a thÓ nãi doanh nghiÖp ®· ®¹t ®­îc kÕt qu¶ (môc tiªu). NÕu xÐt trªn gãc ®é gi¸ trÞ, ®¹i l­îng kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng ph¶i lµ ®¹i l­îng ®¸nh gi¸ dÔ dµng v× ngoµi c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng trªn, kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cßn chÞu ¶nh h­ëng cña th­íc ®o gi¸ trÞ (®ång tiÒn víi nh÷ng thay ®æi cña nã trªn thÞ tr­êng). MÆt kh¸c, chÝnh ho¹t ®éng cña con ng­êi lµ lu«n nh»m ®Õn vµ ®¹t ®Õn kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, song kh«ng ph¶i lóc nµo con ng­êi còng n¾m ch¾c ®­îc, biÕt hÕt ®­îc c¸c kÕt qu¶ do chÝnh hµnh ®éng cña hä. Nh­ vËy, ph¹m trï kÕt qu¶ lµ mét ph¹m trï phøc t¹p mµ kh«ng ph¶i lóc nµo chóng ta còng ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ ®­îc nã. ViÖc x¸c ®Þnh ®¹i l­îng chi phÝ còng kh«ng dÔ dµng. NÕu xÐt trªn ph­¬ng diÖn lý thuyÕt th× chi phÝ tÝnh b»ng ®¬n vÞ hiÖn vËt lµ chi phÝ sö dông tµi nguyªn, chi phÝ "thùc" ®Ó t¹o ra kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp song ®iÒu ®ã kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®­îc trong thùc tiÔn. ë mäi doanh nghiÖp, viÖc kiÓm kª, kiÓm tra xem ®· sö dông bao nhiªu ®¬n vÞ nguyªn nhiªn vËt liÖu mçi lo¹i còng kh«ng ph¶i lóc nµo còng tiÕn hµnh ®­îc. Trong khi ®ã, ë mäi doanh nghiÖp l¹i cßn nhiÒu lo¹i nguån lùc ®Çu vµo kh«ng chØ liªn quan ®Õn mét qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm nµo ®ã mµ nã liªn quan ®Õn nhiÒu qu¸ tr×nh kinh doanh kh¸c nhau. §iÒu nµy dÉn tíi viÖc x¸c ®Þnh hao phÝ mét c¸ch chÝnh x¸c vµo mét qu¸ tr×nh kinh doanh cô thÓ gÆp nhiÒu khã kh¨n. NÕu xÐt trªn ph­¬ng diÖn gi¸ trÞ, chi phÝ kinh doanh th­êng ®­îc hiÓu lµ gi¸ trÞ cña toµn bé tµi nguyªn ®· sö dông trong kinh doanh. B¶n th©n viÖc sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo d­íi d¹ng chi phÝ sö dông tµi nguyªn ®· lµ kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc trong tÝnh to¸n b»ng tiÒn, ®é phøc t¹p vµ thiÕu chÝnh x¸c cßn lín h¬n nhiÒu v× nã hµm chøa rÊt nhiÒu yÕu tè chñ quan cña con ng­êi. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc qu¶n trÞ kinh doanh con ng­êi ngµy cµng ®­a chi phÝ tÝnh to¸n tiÕp cËn ®Õn gÇn chi phÝ kinh tÕ h¬n. H¬n n÷a, kh«ng chØ nh÷ng chi phÝ trùc tiÕp trong s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp míi ®em l¹i kÕt qu¶ cho doanh nghiÖp, mµ cßn rÊt nhiÒu chi phÝ cho ho¹t ®éng x· héi nh­: Gi¸o dôc, c¶i t¹o m«i tr­êng, søc khoÎ… cã t¸c ®éng kh«ng nhá tíi kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. C¸c chi phÝ nµy rÊt khã tÝnh to¸n ®­îc trong qu¸ tr×nh xem xÐt hiÖu qu¶ kinh tÕ. MÆt kh¸c, trong thùc tÕ khi ra c¸c quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp th­êng h­íng vµo môc tiªu tèi ®a hãa lîi nhuËn nªn dÉn ®Õn xu h­íng chi phÝ biªn c¸ nh©n (MPC) thÊp h¬n chi phÝ biªn x· héi (MSC). §iÒu nµy dÉn ®Õn sù t¸ch biÖt gi÷a kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ c¸ biÖt x· héi. §Ó rót ng¾n sù t¸ch biÖt nµy, c¸c biÖn ph¸p can thiÖp vÜ m« cña Nhµ n­íc lµ hoµn toµn cÇn thiÕt. Còng cÇn thÊy r»ng khi doanh nghiÖp ra quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh theo h­íng gi¶m chi phÝ biªn c¸ nh©n so víi chi phÝ biªn x· héi sÏ t¹o ra ¶nh h­ëng ngo¹i øng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kh¸c còng nh­ ®èi víi ng­êi tiªu dïng vµ trong nhiÒu tr­êng hîp còng ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn b¶n th©n doanh nghiÖp víi t­ c¸ch lµ mét thµnh viªn trong ®ã. NhiÒu doanh nghiÖp cè t×nh gi¶m thiÓu chi phÝ cho viÖc xö lý chÊt th¶i, g©y « nhiÔm m«i tr­êng vµ sù « nhiÔm ngµy mét t¨ng ¶nh h­ëng ®Õn c¶ khu vùc réng lín vµ cuèi cïng dÉn ®Õn viÖc ®ãng cöa ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp b»ng c¸c biÖn ph¸p ph¸p luËt. Nh­ thÕ kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ ®¹t ®­îc tr­íc m¾t cña doanh nghiÖp ®· dÉn ®Õn kh«ng cã hiÖu qu¶ vµ thËm chÝ phi hiÖu qu¶ kinh tÕ nÕu xÐt trong thêi gian dµi. 3. Sù cÇn thiÕt cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh kinh doanh c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n g¾n m×nh víi thÞ tr­êng nhÊt lµ trong mét nÒn kinh tÕ më. Do vËy mµ ®Ó thÊy ®­îc vai trß cña n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ tr­íc hÕt chóng ta nghiªn cøu c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng lµ n¬i diÔn ra qu¸ tr×nh trao ®æi hµng hãa. Nã tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan kh«ng phô thuéc vµo ý muèn chñ quan nµo. Bëi v×, thÞ tr­êng ra ®êi vµ ph¸t triÓn g¾n liÒn víi lÞch sö ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt hµng hãa. Ngoµi ra, thÞ tr­êng cßn cã mét vai trß quan träng trong viÖc ®iÒu tiÕt vµ l­u th«ng hµng hãa. Th«ng qua nã c¸c doanh nghiÖp cã thÓ nhËn biÕt ®­îc sù ph©n phèi c¸c nguån lùc th«ng qua hÖ thèng gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng. Trªn thÞ tr­êng lu«n lu«n tån t¹i c¸c quy luËt vËn ®éng cña hµng hãa, gi¸ c¶, tiÒn tÖ… nh­ c¸c quy luËt thÆng d­, quy luËt gi¸ c¶, quy luËt c¹nh tranh… C¸c quy luËt nµy t¹o thµnh mét hÖ thèng thèng nhÊt vµ hÖ thèng nµy chÝnh lµ linh hån lµ cha ®Î cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Nh­ vËy, c¬ chÕ thÞ tr­ëng ®­îc h×nh thµnh bëi sù t¸c ®éng tæng hîp cña c¸c quy luËt trong s¶n xuÊt, trong l­u th«ng trªn thÞ tr­êng. Th«ng qua c¸c quan hÖ mua b¸n hµng hãa, dÞch vô trªn thÞ tr­êng c¬ chÕ thÞ ®­êng t¸c ®éng ®Õn viÖc ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt, tiªu dïng, ®Çu t­ vµ lµm thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm, c¬ cÊu ngµnh… Nãi c¸ch kh¸c c¬ chÕ thÞ tr­êng ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh ph©n phèi, ph©n phèi l¹i c¸c nguån trong s¶n xuÊt kinh doanh nh»m ®¸p øng nhu cÇu x· héi mét c¸ch tèi ­u nhÊt. Tãm l¹i, sù vËn ®éng ®a d¹ng, phøc t¹p cña c¬ chÕ thÞ tr­êng dÉn ®Õn sù biÓu hiÖn gÇn ®óng nhu cÇu thÞ tr­êng cña x· héi. Song c¸c doanh nghiÖp kh«ng ®­îc ®¸nh gi¸ qu¸ cao hoÆc tuyÖt ®èi hãa vai trß cña thÞ tr­êng, coi c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ hoµn h¶o. Bëi lÏ thÞ tr­êng lu«n chøa ®ùng nh÷ng khuyÕt tËt cña nã nh­: §Çu c¬, lõa läc, ®éc quyÒn… Do vËy mçi doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc cho m×nh mét ph­¬ng thøc ho¹t ®éng riªng phï hîp víi doanh nghiÖp. Cô thÓ lµ: Doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh cho m×nh mét c¬ chÕ ho¹t ®éng trªn hai thÞ tr­êng ®Çu vµo vµ ®Çu ra ®Ó ®¹t mét kÕt qu¶ cao nhÊt vµ kÕt qu¶ nµy kh«ng ngõng ph¸t triÓn n©ng cao hiÖu qu¶ vÒ mÆt chÊt còng nh­ vÒ mÆt l­îng. Nh­ vËy, trong c¬ chÕ cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cã vai trß ®èi víi doanh nghiÖp. - Thø nhÊt: N©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ trong kinh doanh lµ môc tiªu ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn. V¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn VII nÕu râ: "Mét thµnh tùu kh¸c vÒ ®æi míi kinh tÕ lµ b­íc ®Çu h×nh thµnh nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc". Ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ph¶i ®¶m b¶o cho tæng s¶n phÈm x· héi c+v+m vµ thu nhËp quèc d©n m+v ®ñ ®Ó tháa m·n 2 yªu cÇu sau: Mét lµ: Bï ®¾p ®Çy ®ñ, kÞp thêi chi phÝ vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ chi phÝ lao ®éng ®· hao phÝ (c+v) trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn. Hai lµ: B¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ quèc d©n cã ®­îc mét bé tÝch lòy quan träng ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng vµ ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu cña x· héi. - Thø hai: N©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ c¬ së c¬ b¶n ®Ó ®¶m b¶o tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Sù tån t¹i cña doanh nghiÖp ®­îc x¸c ®Þnh bëi sù cã mÆt cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng trong khi ®ã l¹i lµ nh©n tè trùc tiÕp ®¶m b¶o sù cã mÆt nµy, ®ång thêi lµ môc tiªu cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp lµ: Lu«n tån t¹i, ph¸t triÓn mét c¸ch v÷ng ch¾c. Do vËy thu nhËp cña doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng n©ng lªn. Nh­ng trong ®iÒu kiÖn vèn vµ c¸c kü thuËt chØ thay ®æi trong khu«n khæ nhÊt ®Þnh th× ®Ó t¨ng lîi nhuËn b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Nh­ vËy, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ®iÒu kiÖn hÕt søc quan träng trong c«ng viÖc ®¶m b¶o sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Mét c¸ch nh×n kh¸c sù tån t¹i cña doanh nghiÖp ®­îc x¸c ®Þnh bëi sù t¹o ra hµng hãa, cña c¶i vËt chÊt vµ c¸c dÞch vô phôc vô cho nhu cÇu cña x· héi ®ång thêi t¹o ra tÝch lòy cho x· héi. §Ó thùc hiÖn ®­îc nh­ vËy th× mçi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i v­¬n lªn ®¶m b¶o thu nhËp, bï ®¾p chi phÝ bá ra vµ cã l·i trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh. Cã nh­ vËy míi ®¸p øng ®­îc nhu cÇu t¸i s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ. Vµ nh­ vËy chóng ta buéc ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh nh­ lµ mét tÊt yÕu. Tuy nhiªn, sù tån t¹i míi chØ lµ mét yªu cÇu mang tÝnh chÊt gi¶n ®¬n cßn sù ph¸t triÓn vµ më réng doanh nghiÖp l¹i lµ mét yÕu tè quan träng. Bëi v× sù ph¸t triÓn, më réng cña doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng ®ßi hái sù tån t¹i cña doanh nghiÖp mµ cßn ®ßi hái sù tÝch lòy ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng theo ®óng quy luËt ph¸t triÓn. Nh­ vËy ®Ó ph¸t triÓn vµ më réng doanh nghiÖp môc tiªu lóc nµy kh«ng cßn lµ ®ñ bï ®¾p chi phÝ bá ra ®Ó ph¸t triÓn qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n mµ ph¶i ®¶m b¶o cã tÝch lòy ®¸p øng nhu cÇu t¸i s¶n xuÊt më réng vµ mét lÉn n÷a n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc nhÊn m¹nh. - Thø ba: N©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ nh©n tè thóc ®Èy c¹nh tranh vµ sù tiÕn bé trong kinh doanh. ChÊp nhËn c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ chÊp nhËn sù c¹nh tranh. Trong khi thÞ tr­êng ngµy cµng ph¸t triÓn th× c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng khèc liÖt h¬n. Sù c¹nh tranh lóc nµy kh«ng ph¶i lµ c¸c mÆt hµng mµ c¹nh tranh c¶ chÊt l­îng, gi¸ c¶… Trong khi môc tiªu chung cña c¸c doanh nghiÖp ®Òu lµ ph¸t triÓn th× c¹nh tranh lµ yÕu tè lµm cho doanh nghiÖp m¹nh lªn nh­ng còng cã thÓ bãp chÕt doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. Do vËy, ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. §Ó ®­îc ®iÒu nµy th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã hµng hãa, dÞch vô cã chÊt l­îng tèt, gi¸ c¶ hîp lý. MÆt kh¸c hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ®ång nghÜa víi viÖc gi¶m gi¸ thµnh, t¨ng khèi l­îng hµng hãa b¸n, chÊt l­îng kh«ng ngõng ®­îc hoµn thiÖn n©ng cao… Nh­ vËy n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh lµ hiÖu qu¶, chÝnh lµ h¹t nh©n c¬ b¶n cña th¾ng lîi trong c¹nh tranh. Vµ c¸c d¹ng c¹nh tranh nhau tøc lµ kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. ChÝnh sù n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ con ®­êng cña doanh nghiÖp n©ng cao søc c¹nh tranh cña m×nh. II. hÖ thèng chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ s¶n xuÊt kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp. 1. Tiªu chuÈn hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ c«ng thøc ®Þnh nghÜa vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ, chóng ta thÊy khi thiÕt lËp mèi quan hÖ tû lÖ gi÷a ®Çu ra vµ ®Çu vµo cã thÓ cho mét d·y gi¸ trÞ kh¸c nhau. VÊn ®Ò ®­îc ®Æt ra lµ trong mét d·y c¸c gi¸ trÞ cã thÓ ®¹t ®­îc th× gi¸ trÞ nµo ph¶n ¸nh tÝnh cã hiÖu qu¶ (n»m trong miÒn cã hiÖu qu¶), c¸c gi¸ trÞ nµo sÏ ph¶n ¸nh tÝnh hiÖu qu¶ cao còng nh­ nh÷ng gi¸ trÞ nµo n»m trong miÒn kh«ng ®¹t hiÖu qu¶ (phi hiÖu qu¶). Chóng ta cã thÓ hiÓu tiªu chuÈn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ th­íc ®o, lµ giíi h¹n, lµ c¨n cø, lµ mét c¸i mèc x¸c ®Þnh ranh giíi cã hiÖu qu¶ hay kh«ng cã hiÖu qu¶ vÒ mét chØ tiªu hiÖu qu¶ ®ang xem xÐt. XÐt trªn ph­¬ng diÖn lý thuyÕt, mÆc dï c¸c t¸c gi¶ ®Òu thõa nhËn vÒ b¶n chÊt kh¸i niÖm hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt, song c«ng thøc kh¸i niÖm hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh còng ch­a ph¶i lµ c«ng thøc mµ c¸c nhµ kinh tÕ thèng nhÊt thõa nhËn. V× vËy, còng kh«ng cã tiªu chuÈn chung cho mäi c«ng thøc hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, mµ tiªu chuÈn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cßn phô thuéc vµo mçi c«ng thøc x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cô thÓ. ë c¸c doanh nghiÖp tiªu chuÈn hiÖu qu¶ phô thuéc vµo tõng chØ tiªu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cô thÓ. Ch¼ng h¹n, víi nh÷ng chØ tiªu hiÖu qu¶ liªn quan ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh lùa chän kinh tÕ sö dông ph­¬ng ph¸p cËn biªn ng­êi ta hay so s¸nh c¸c chØ tiªu nh­ doanh thu biªn vµ chi phÝ biªn víi nhau vµ tiªu chuÈn hiÖu qu¶ lµ doanh thu biªn b»ng víi chi phÝ biªn (tæng hîp còng nh­ cho tõng yÕu tè s¶n xuÊt). Trong ph©n tÝch kinh tÕ víi viÖc sö dông c¸c chØ tiªu tÝnh to¸n trung b×nh cã khi lÊy møc trung b×nh cña ngµnh hoÆc cña kú tr­íc lµm møc hiÖu qu¶ so s¸nh vµ kÕt luËn tÝnh hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp. Nh­ vËy, viÖc nghiªn cøu ®Ó ®­a ra ®­îc tiªu chuÈn cho mçi chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ viÖc phÊn ®Êu ®Ó ®¹t ®­îc tiªu chuÈn ®ã lµ c«ng viÖc hÕt søc quan träng ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. 2. HÖ thèng chØ tiªu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Muèn cã nhËn thøc ®óng ®¾n hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cÇn ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸. Qua ®ã thÊy ®­îc tr×nh ®é qu¶n lý ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp còng nh­ ®¸nh gi¸ ®­îc chÊt l­îng cña ph­¬ng ¸n kinh doanh mµ doanh nghiÖp ®· ®Ò ra. Th«ng qua ®ã ph¸t hiÖn ra nh÷ng ­u ®iÓm cÇn ph¸t huy vµ nh÷ng h¹n chÕ, nh÷ng nguyªn nh©n ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, tõ ®ã cã thÓ ®­a ra nh÷ng ph­¬ng ph¸p, biÖn ph¸p th«ng qua c¸c ph­¬ng ¸n sö dông tèi ­u c¸c nguån lùc. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp rÊt phøc t¹p. Do vËy, kh«ng thÓ sö dông mét chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ mµ cÇn ph¶i ®­a ra mét hÖ thèng c¸c chØ tiªu ®Ó ®o l­êng vµ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c, khoa häc. HÖ thèng chØ tiªu nµy ph¶i ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu c¬ b¶n sau: - Thø nhÊt: Trong hÖ thèng c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ ph¶i cã c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ tæng hîp, ph¶n ¸nh chung t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c chØ tiªu bé phËn ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh doanh tõng mÆt, tõng kh©u nh­: Lao ®éng, vèn… C¸c chØ tiªu bé phËn lµ c¬ së cho viÖc t×m ra mÆt m¹nh, mÆt yÕu trong qu¸ tr×nh sö dông tõng yÕu tè tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. - Thø hai: HÖ thèng c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ ph¶i b¶o ®¶m tÝnh hÖ thèng vµ toµn diÖn, tøc lµ chØ tiªu hiÖu qu¶ ph¶i ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Thø ba: HÖ thèng c¸c chØ tiªu ph¶n ¶nh t×nh h×nh trªn c¬ së nh÷ng nguyªn t¾c chung cña hiÖu qu¶, nghÜa lµ ph¶n ¸nh ®­îc tr×nh ®é sö dông lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt hãa th«ng qua viÖc so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ vµ chi phÝ. Trong ®ã cã c¸c chØ tiªu kÕt qu¶ vµ chi phÝ ph¶i cã kh¶ n¨ng ®o l­êng ®­îc th× míi cã thÓ so s¸nh, tÝnh to¸n ®­îc theo ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n cô thÓ, thèng nhÊt, c¸c chØ tiªu ph¶i cã ph¹m vi ¸p dông nhÊt ®Þnh phôc vô tõng môc ®Ých nhÊt ®Þnh cña c«ng t¸c ®¸nh gi¸. - Thø t­: HÖ thèng c¸c chØ tiªu ph¶i ®¶m b¶o ph¶n ¸nh ®­îc tÝnh ®Æc thï cña tõng ngµnh kinh doanh kh¸c nhau. 2.1. ChØ tiªu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp. ChØ tiªu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp ph¶n ¸nh kh¸i qu¸t vµ cho phÐp kÕt luËn vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông tÊt c¶ c¸c yÕu tè tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh (t­ liÖu s¶n xuÊt, nguyªn nhiªn vËt liÖu, lao ®éng… vµ bao hµm c¶ t¸c dông cña yÕu tè qu¶n trÞ ®Õn sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c yÕu tè trªn). 2.1.1. C¸c chØ tiªu doanh lîi. XÐt trªn c¶ ph­¬ng diÖn lý thuyÕt vµ thùc tiÔn qu¶n trÞ kinh doanh c¸c nhµ kinh tÕ còng nh­ c¸c nhµ qu¶n trÞ ho¹t ®éng kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp ®Òu quan t©m tr­íc hÕt ®Õn viÖc tÝnh to¸n, ®¸nh gi¸ chØ tiªu chung ph¶n ¸nh doanh lîi cña doanh nghiÖp. C¸c chØ tiªu doanh lîi ®­îc tÝnh cho toµn bé vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ tÝnh riªng cho vèn tù cã cña doanh nghiÖp. Nh÷ng chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh møc sinh lêi cña vèn kinh doanh, vèn tù cã, kh¼ng ®Þnh møc ®é ®¹t hiÖu qu¶ kinh doanh cña toµn bé sè vèn doanh nghiÖp sö dông nãi chung còng nh­ hiÖu qu¶ sö dông sè vèn tù cã cña doanh nghiÖp nãi riªng. NhiÒu t¸c gi¶ coi c¸c chØ tiªu nµy lµ th­íc ®o mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶._.n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Doanh lîi vèn kinh doanh DVKD(%) = (3) DVKD: Doanh lîi cña toµn bé vèn kinh doanh PR: L·i rßng Pw: L·i tr¶ vèn vay VKD: Tæng vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh søc sinh lêi cña toµn bé vèn, cho biÕt mét ®ång vèn kinh doanh t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn vµ l·i tr¶ vèn vay. Doanh lîi cña vèn tù cã DVTC(%) = (4) DVTC: Doanh lîi vèn tù cã cña mét thêi kú nhÊt ®Þnh VTC: Tæng vèn tù cã ChØ tiªu nµy cho biÕt mét ®ång vèn tù cã t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. Ngoµi ra, còng thuéc chØ tiªu doanh lîi cßn cã thÓ sö dông chØ tiªu doanh lîi cña doanh thu b¸n hµng, chØ tiªu ®­îc x¸c ®Þnh. DTR(%) = (5) DTR: Doanh lîi cña doanh thu trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh TR: Doanh thu trong thêi kú ®ã ChØ tiªu nµy cho biÕt sè lîi nhuËn ®¹t ®­îc tõ mét ®ång doanh thu. 2.1.2. C¸c chØ tiªu tÝnh hiÖu qu¶ kÝnh tÕ. Do cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ c«ng thøc ®Þnh nghÜa hiÖu qu¶ kinh tÕ nªn ë ph­¬ng diÖn lý thuyÕt còng nh­ thùc tÕ cã nhiÒu c¸ch biÓu hiÖn cô thÓ kh¸c nhau. Cã thÓ sö dông hai c«ng thøc sau ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ. TÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ (H0 H1(%) = (6) QG: Gi¸ trÞ s¶n l­îng CTC: Chi phÝ tµi chÝnh H2(%) = (7) DT.T: Chi phÝ kinh doanh thùc tÕ. CP§: Chi phÝ kinh doanh ph¶i ®¹t ë c«ng thøc (7), chi phÝ kinh doanh thùc tÕ ®­îc x¸c ®Þnh trong kÕ to¸n qu¶n trÞ. Chi phÝ kinh doanh ph¶i ®¹t lµ chi phÝ kinh doanh bá ra trong ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt. C«ng thøc nµy ®­îc sö dông nhiÒu trong ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ tÝnh hiÖu qu¶ cña toµn bé ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi chung vµ tõng bé phËn kinh doanh riªng rÏ nãi riªng. 2.2. ChØ tiªu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh bé phËn. ChØ tiªu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh bé phËn th­êng ®­îc dïng ®Ó ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ cña tõng mÆt ho¹t ®éng, tõng yÕu tè s¶n xuÊt cô thÓ nh»m t×m biÖn ph¸p tèi ®a chØ tiªu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp. §©y lµ chøc n¨ng chñ yÕu cña hÖ thèng chØ tiªu nµy. Ngoµi ra chØ tiªu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh bé phËn cßn dïng ®Ó ph©n tÝch bæ sung cho chØ tiªu tæng hîp ®Ó kiÓm tra vµ kh¼ng ®Þnh râ h¬n kÕt luËn ®­îc rót ra tõ c¸c chØ tiªu tæng hîp. Do c¸c chØ tiªu bé phËn ph¸n ¶nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña tõng mÆt ho¹t ®éng (bé phËn) nªn th­êng ®­îc x©y dùng trong thèng kª, ph©n tÝch cô thÓ, chÝnh x¸c møc ®é ¶nh h­ëng cña tõng nh©n tè, tõng mÆt ho¹t ®éng, tõng bé phËn c«ng t¸c ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ tæng hîp. 2.2.1. HiÖu qu¶ sö dông vèn. Thùc ra muèn cã c¸c yÕu tè ®Çu vµo doanh nghiÖp cÇn cã vèn kinh doanh, nÕu thiÕu vèn mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp hoÆc ®×nh trÖ hoÆc kÐm hiÖu qu¶. Do ®ã c¸c nhµ kinh tÕ cho r»ng chØ tiªu sö dông vèn lµ mét chØ tiªu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp. ChØ tiªu nµy ®­îc x¸c ®Þnh th«ng qua c«ng thøc (2) vµ (3). ë ®©y cã thÓ ®­a ra mét sè c«ng thøc ®­îc coi lµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông tæng vèn vµ tõng bé phËn vèn cña doanh nghiÖp. Sè vßng quay toµn bé vèn (SVv) SVv = (8) ChØ tiªu nµy cho biÕt toµn bé vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp quay ®­îc mÊy vßng trong kú. Sè vßng quay cµng lín hiÖu qu¶ sö dông vèn cµng lín. HiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh (HTSC§) HTSC§ = (9) TSC§G: Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh b×nh qu©n trong kú TSC§G: §­îc tÝnh theo nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh sau khi ®· trõ ®i phÇn hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh tÝch lòy ®Õn thêi ®iÓm b¸o c¸o. ChØ tiªu hiÖu suÊt tµi s¶n cè ®Þnh biÓu hiÖn mét ®ång tµi s¶n cè ®Þnh trong kú s¶n xuÊt t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn, thÓ hiÖn tr×nh ®é sö dông tµi s¶n cè ®Þnh trong s¶n xuÊt kinh doanh, kh¶ n¨ng sinh lîi cña tµi s¶n cè ®Þnh. Ngoµi ra, hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh cßn cã thÓ ®¸nh gi¸ theo ph­¬ng ph¸p ng­îc l¹i, tøc lµ lÊy nghÞch ®¶o c«ng thøc trªn gäi lµ suÊt hao phÝ tµi s¶n cè ®Þnh. SuÊt hao phÝ TSC§ = (10) ChØ tiªu nµy cho biÕt ®Ó t¹o ra mét ®ång lîi nhuËn, doanh nghiÖp cÇn ph¶i sö dông bao nhiªu ®ång vèn cè ®Þnh. Nghiªn cøu hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh cã thÓ thÊy c¸c nguyªn nh©n cña viÖc sö dông vèn cè ®Þnh kh«ng cã hiÖu qu¶ th­êng lµ ®Çu t­ tµi s¶n cè ®Þnh qu¸ møc cÇn thiÕt, tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng sö dông chiÕm tû träng lín, sö dông tµi s¶n cè ®Þnh víi c«ng suÊt thÊp h¬n møc cho phÐp. HiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng. HVL§ = (11) HVL§: HiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng VL§: Vèn l­u ®éng b×nh qu©n trong n¨m HiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng cßn ®­îc ph¶n ¸nh gi¸n tiÕp qua sè vßng lu©n chuyÓn vèn l­u ®éng trong n¨m (SVVL§). SVVL§ = (12) HoÆc ®­îc ph¶n ¸nh gi¸n tiÕp qua sè ngµy b×nh qu©n mét vßng lu©n chuyÓn l­u ®éng trong n¨m (SNLC). SNLC = (13) ChØ tiªu sè vßng lu©n chuyÓn vèn l­u ®éng trong n¨m cho biÕt vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp quay ®­îc mÊy vßng trong kú. Cßn chØ tiªu (14) cho biÕt sè ngµy cÇn thiÕt ®Ó vèn l­u ®éng quay ®­îc mét vßng. Cã thÓ thÊy r»ng chØ tiªu hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng tÝnh theo lîi nhuËn sÏ b»ng tÝch cña tû sè lîi nhuËn trong tæng gi¸ trÞ kinh doanh nh©n víi sè vßng lu©n chuyÓn vèn l­u ®éng. HVL§ = x SVVL§ (14) Nh­ vËy, nÕu cè ®Þnh chØ tiªu doanh lîi doanh thu b¸n hµng th× hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng tû lÖ thuËn víi sè vßng quay vèn l­u ®éng. Sè vßng quay vèn l­u ®éng cao sÏ cã thÓ ®­a ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng cao. Trong c¸c c«ng thøc trªn vèn l­u ®éng b×nh qu©n lµ sè trung b×nh cña gi¸ vèn l­u ®éng ë thêi ®iÓm ®Çu kú vµ thêi ®iÓm cuèi kú. C¸c chØ tiªu ph¸n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng ®­îc ®Æc biÖt chó träng trong c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. V× ë c¸c doanh nghiÖp nµy vèn l­u ®éng chiÕm tû träng lín trong toµn bé vèn cña doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ vèn gãp trong C«ng ty cæ phÇn ®­îc x¸c ®Þnh bëi tû suÊt lîi nhuËn cña vèn cæ phÇn (DVCT). DVCP: Tû suÊt lîi nhuËn vèn cæ phÇn VCP: Vèn cæ phÇn b×nh qu©n trong kú tÝnh to¸n ChØ tiªu nµy cho biÕt bá ra mét ®ång vèn cæ phÇn b×nh qu©n trong mét thêi kú thu vÒ ®­îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. 2.2.2. HiÖu qu¶ sö dông lao ®éng. Sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng lµ yÕu tè c¬ b¶n trong s¶n xuÊt, gãp phÇn quan träng trong n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ sö dông lao ®éng biÓu hiÖn ë n¨ng suÊt lao ®éng, møc sinh lêi cña lao ®éng vµ hiÖu suÊt tiÒn l­¬ng. N¨ng suÊt lao ®éng N¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n n¨m (APN) x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: APN = (15) APN: N¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n n¨m tÝnh b»ng ®¬n vÞ hiÖn vËt hoÆc gi¸ trÞ. QHV: S¶n l­îng tÝnh b»ng ®¬n vÞ hiÖn vËt hoÆc gi¸ trÞ AL: Sè l­îng lao ®éng b×nh qu©n trong n¨m N¨ng suÊt lao ®éng tÝnh theo n¨m chÞu ¶nh h­ëng rÊt lín cña viÖc sö dông thêi gian lao ®éng trong n¨m (Sè ngµy b×nh qu©n lµm viÖc trong n¨m, sè giê b×nh qu©n lµm viÖc mçi ngµy cña lao ®éng trong doanh nghiÖp) vµ n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n mçi giê. N¨ng suÊt lao ®éng theo giê (APG ®­îc x¸c ®Þnh tõ chØ tiªu n¨ng suÊt lao ®éng n¨m). APG = (16) N: Sè ngµy lµm viÖc b×nh qu©n trong n¨m C: Sè ca lµm viÖc trong ngµy G: Sè giê lµm viÖc b×nh qu©n mçi ca lao ®éng APG: N¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n mçi giê lµm viÖc cña mét lao ®éng. ChØ tiªu nµy cßn cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, ch¼ng h¹n x¸c ®Þnh trùc tiÕp tõ s¶n l­îng t¹o ra trong mét ca lao ®éng hoÆc mét ngµy lµm viÖc. VÒ b¶n chÊt chØ tiªu n¨ng suÊt lao ®éng ®­îc x¸c ®Þnh phï hîp víi c«ng thøc kh¸i niÖm s¶n xuÊt kinh doanh vµ do ®ã biÓu hiÖn tÝnh hiÖu qu¶ trong viÖc sö dông lùc l­îng lao ®éng trong doanh nghiÖp. ChØ tiªu møc sinh lêi b×nh qu©n cña lao ®éng. Bªn c¹nh chØ tiªu n¨ng suÊt lao ®éng, chØ tiªu møc sinh lêi b×nh qu©n cña mét lao ®éng còng th­êng ®­îc sö dông. Møc sinh lêi b×nh qu©n cña mét lao ®éng cho biÕt mçi lao ®éng ®­îc sö dông trong doanh nghiÖp t¹o ra ®­îc bao nhiªu lîi nhuËn trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. ChØ tiªu nµy cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: PBQ = (17) PBQ: Lîi nhuËn b×nh qu©n do mét lao ®éng t¹o ra L: Sè lao ®éng tham gia ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh mét lao ®éng sö dông trong doanh nghiÖp t¹o ra ®­îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn trong mét thêi kú ph©n tÝch. ChØ tiªu hiÖu suÊt tiÒn l­¬ng (HW) HW = (18) TL: Tæng quü l­¬ng vµ c¸c kho¶n tiÒn th­ëng cã tÝnh chÊt l­¬ng trong kú. + HiÖu suÊt tiÒn l­¬ng cho biÕt chØ ra mét ®ång tiÒn l­¬ng ®em l¹i bao nhiªu ®ång lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. HiÖu suÊt tiÒn l­¬ng t¨ng lªn khi n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng víi nhÞp ®é cao h¬n nhÞp ®é t¨ng tiÒn l­¬ng. TRBQ = (19) ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh mét lao ®éng cã thÓ t¹o ra ®­îc bao nhiªu ®ång doanh thu trong kú. + ChØ tiªu tû lÖ lao ®éng gi¸n tiÕp LGT LGT = (20) ChØ tiªu nµy cho biÕt møc doanh thu cña mét lao ®éng ALGT: Sè lao ®éng gi¸n tiÕp b×nh qu©n trong kú ChØ tiªu tû lÖ lao ®éng gi¸n tiÕp thÓ hiÖn tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Mét doanh nghiÖp cã tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn th× tû lÖ lao ®éng gi¸n tiÕp < 10%. 2.2.3. HiÖu suÊt sö dông nguyªn vËt liÖu. Vßng lu©n chuyÓn nguyªn vËt liÖu (SVNVL) SVNVL = NVLSD (21) NVL§T NVLSD: Lµ gi¸ trÞ vèn nguyªn liÖu ®· dïng NVLDT: Gi¸ trÞ l­îng nguyªn vËt liÖu dù tr÷ Gi¸ vèn nguyªn vËt liÖu ®· dïng lµ tæng chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®· sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu dù tr÷ lµ tæng gi¸ trÞ sè nguyªn vËt liÖu dù tr÷ trong kú. + Vßng lu©n chuyÓn vËt t­ trong s¶n phÈm dë dang (SVSVDD). SVSPDD = ZHHCB (23) VT§T ZHHCB: Tæng gi¸ thµnh hµng hãa ®· chÕ biÕn VT§T: Gi¸ trÞ vËt t­ dù tr÷ ®­a vµo chÕ biÕn Hai chØ tiªu trªn cho biÕt kh¶ n¨ng khai th¸c c¸c nguån nguyªn liÖu, vËt t­ cña doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ chu kú ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Hai chØ tiªu trªn mµ cao th× cho biÕt doanh nghiÖp gi¶m ®­îc chi phÝ nguyªn vËt liÖu dù tr÷, rót ng¾n chu kú vÒ chuyÓn ®æi nguyªn vËt liÖu thµnh thµnh phÈm, gi¶m bë ø ®äng cña nguyªn vËt liÖu tån kho vµ t¨ng vßng quay vèn l­u ®éng. Tuy nhiªn nÕu qu¸ thÊp lµ doanh nghiÖp cã thÓ thiÕu nguyªn vËt liÖu dù tr÷, c¹n kho, kh«ng ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu s¶n xuÊt. Ngoµi ra, ng­êi ta cßn ®¸nh gi¸ møc thiÖt h¹i, mÊt m¸t nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh dù tr÷, sö dông chóng. ChØ tiªu nµy ®­îc tÝnh nh­ sau: Tû lÖ hao hôt nguyªn vËt liÖu = Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu hao hôt, mÊt m¸t (22) Tæng gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu sö dông trong kú ChØ tiªu nµy ®­îc so s¸nh víi c¸c ®Þnh møc kinh tÕ, kü thuËt hiÖn hµnh hoÆc ®èi chiÕu víi møc hao hôt kú tr­íc ®Ó ®­a ra quyÕt ®Þnh thÝch hîp nh»m sö dông vËt t­ tiÕt kiÖm, ®óng ®Þnh møc, phï hîp víi thùc tÕ s¶n xuÊt vµ cã hiÖu qu¶. C¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ sö dông nguyªn vËt liÖu th­êng ®­îc sö dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vËt chÊt, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ v× ë ®ã tû träng chi phÝ nguyªn vËt liÖu trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ rÊt lín (tõ 65 - 75%). V× vËy viÖc sö dông tiÕt kiÖm, cã hiÖu qu¶ nguyªn vËt liÖu cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 2.2.4. ChØ tiªu hiÖu qu¶ kinh doanh ë tõng bé phËn bªn trong doanh nghiÖp. C¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ë tõng bé phËn kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¶n ¸nh tÝnh hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng chung còng nh­ tõng mÆt ho¹t ®éng kinh tÕ diÔn ra ë tõng bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §ã cã thÓ lµ c¸c chØ tiªu ph¸n ¸nh hiÖu qu¶ ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ hoÆc trang thiÕt bÞ l¹i ë ph¹m vi tõng doanh nghiÖp hoÆc tõng bé phËn bªn trong doanh nghiÖp, hiÖu qu¶ cña tõng quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh vµ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Tïy theo c¸c ho¹t ®éng cô thÓ cã thÓ x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu vµ tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng thÝch hîp. VÒ nguyªn t¾c ®èi víi hiÖu qu¶ cña tõng bé phËn c«ng t¸c bªn trong doanh nghiÖp (tõng ph©n x­ëng, tõng ngµnh, tõng tæ s¶n xuÊt cã thÓ x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng t­¬ng tù nh­ hÖ thèng chØ tiªu ®· x¸c ®Þnh cho ph¹m vi tån doanh nghiÖp. Riªng hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ c¸c dù ¸n ®Çu t­, do ®Æc thï cña ho¹t ®éng nµy ®ßi hái ph¶i x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu phï hîp. PhÇn II thùc tr¹ng vµ c«ng t¸c ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ë C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2 I. qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2 1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2 Tªn C«ng ty: C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2 Tªn giao dÞch quèc tÕ: MOTOR FACTORY 3-2 §Þa chØ: 18 ®­êng Gi¶i phãng - quËn §èng §a - Hµ Néi §iÖn tho¹i giao dÞch: (04) 8.532601 - 8.520721 Fax: (84-4) 8.525601 C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2 lµ mét doanh nghiÖp nhµ n­íc trùc thuéc Tæng C«ng ty c¬ khÝ giao th«ng vËn t¶i. C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2 lµ c«ng ty h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp, cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, tù chñ vÒ tµi chÝnh, ho¹t ®éng theo luËt doanh nghiÖp. C«ng ty tiÒn th©n lµ mét bé phËn söa ch÷a cña ®oµn xe 12 thuéc Côc Chuyªn gia. C«ng ty ®­îc thµnh lËp ngµy 9/3/1964 víi c¬ së vËt chÊt nghÌo nµn, ®éi ngò c¸n bé kü thuËt cã 3 ng­êi, c«ng nh©n cã 210 ng­êi. N¨m 1966 cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn mét cña ®Õ quèc Mü buéc nhµ m¸y ph¶i s¬ t¸n. Tõ n¨m1968 ®Õn n¨m 1972 sau nhiÒu cuéc ®¸nh ph¸ nhµ m¸y ®· ph¶i tèn nhiÒu c«ng søc vµ tiÒn cña ®Ó kh«i phôc l¹i. Tõ khi ®Êt n­íc ta b­íc vµo thêi kú qu¸ ®é chuyÓn tõ c¬ chÕ bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù ®Þnh h­íng cña nhµ n­íc. ViÖc chuyÓn ®æi nµy ®· ®Æt c«ng ty tr­íc thö th¸ch lín. Song víi sù cè g¾ng cña Ban l·nh ®¹o vµ sù nç lùc cña toµn thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn ®· ®­a c«ng ty v­ît qua thêi kú khã kh¨n ®ã vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh­ ngµy nay. HiÖn nay, C«ng ty lu«n v­ît kÕ ho¹ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, thu nhËp cña ng­êi lao ®éng mçi n¨m mét t¨ng. §iÒu ®ã chøng tá C«ng ty ®· ®øng v÷ng vµ hoµ nhËp ®­îc vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Tr¶i qua mét thêi gian dµi tån t¹i vµ ph¸t triÓn, ®Ó ghi nhËn sù ®ãng gãp vµ nh÷ng thµnh tÝch lín lao ®ã C«ng ty ®· ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc cïng c¸c bé ngµnh Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng trao tÆng nhiÒu phÇn th­ëng cao quý. + Hu©n ch­¬ng Lao ®éng H¹ng nh×: nh©n kû niÖm 40 n¨m thµnh lËp C«ng ty (9/3/1964 - 9/3/2004) + QuËn uû §èng §a c«ng nhËn §¶ng bé C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2 lµ §¶ng bé trong s¹ch v÷ng m¹nh. + Bé Giao th«ng vËn t¶i tÆng cê ®¬n vÞ xuÊt s¾c cho C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2. + Tæng Liªn ®oµn lao ®éng ViÖt Nam tÆng cê ®¬n vÞ thi ®ua xuÊt s¾c cho C«ng ®oµn C«ng ty. + v.v.. §Æc biÖt lµ: ISO 9001: 2000 ISO 9002: 2002 Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m cuèi cïng cña thÕ kû XX, do nh÷ng biÕn ®éng phøc t¹p trªn thÞ tr­êng, do nh÷ng t¸c ®éng cña nhiÒu nguyªn nh©n kh¸ch quan ®· lµm cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty b¾t ®Çu cã biÓu hiÖn sa sót. Nh×n chung, C«ng ty kh«ng hoµn thµnh kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh, lîi nhuËn gi¶m sót vµ b¾t ®Çu cã biÓu hiÖn thua lç. MÆc dï vËy ®· cã dÊu hiÖu håi phôc tuy rÊt chËm. Nh­ vËy, hiÖn nay C«ng ty ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng khã kh¨n thö th¸ch v« cïng to lín. §Ó cã thÓ v­ît qua vµ kh¼ng ®Þnh m×nh, C«ng ty cÇn ph¶i nç lùc h¬n n÷a. Ph¶i ®­a ra c¸c kÕ ho¹ch (ng¾n h¹n vµ dµi h¹n), vµ nh÷ng gi¶i ph¸p hîp lý, ®ßi hái ph¶i cã sù ®oµn kÕt, nç lùc cña mäi thµnh viªn. Nh×n chung, C«ng ty ®ang chøa ®ùng mét tiÒm n¨ng rÊt lín, nÕu khai th¸c ®­îc tiÒm n¨ng ®ã mét c¸ch hiÖu qu¶, ch¾c ch¾n trong t­¬ng lai kh«ng xa C«ng ty sÏ ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ rÊt kh¶ quan. Sau ®©y lµ mét sè chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. B¶ng 1: Mét sè chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. TT ChØ tiªu §V 2000 2001 2002 2003 1 Tæng vèn kinh doanh TriÖu ®ång 15.471,7 15.527,3 15.538,8 15.541,0 2 Doanh thu TriÖu ®ång 15.922,1 10.474,1 14.743 14.753 3 Tæng GTSL (Gi¸ cè ®Þnh) TriÖu ®ång 10.981,6 9.300,9 9.970,9 9.975,9 4 Lao ®éng b×nh qu©n Ng­êi 463 448 413 411 5 Lîi tøc tr­íc thuÕ TriÖu ®ång 179,9 -17,9 147,4 145,4 6 Thu nhËp b×nh qu©n 1 ng­êi Ngµn ®ång 726 670 774 773 (Nguån: Phßng KT-TC C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2) Dùa vµo b¶ng sè liÖu trªn, ta thÊy hÇu hÕt c¸c chØ tiªu ®Òu cã c¸c xu h­íng gi¶m tõ n¨m 2001 ®Õn 2003. N¨m 2003 tuy t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cã phôc håi nh­ng vÉn ch­a ®¹t ®­îc nh­ n¨m 2001. Tæng vèn kinh doanh n¨m 2002 b»ng 100,1% so víi n¨m 2001. Doanh thu n¨m 2002 b»ng 140,8% so víi n¨m 2001 nh­ng chØ b»ng 94,9% so víi n¨m 1999. Lîi tøc n¨m 2002 b»ng 147,4 triÖu ®ång, tuy lín h¬n n¨m 2001 (-17,9 triÖu ®ång) nh­ng vÉn thÊp h¬n n¨m 1999 (232,8 triÖu ®ång). Nh­ vËy C«ng ty võa tr¶i qua thêi kú thua lç vµ ®ang trong qu¸ tr×nh phôc håi s¶n xuÊt cÇn tiÕp tôc cã nh÷ng gi¶i ph¸p hîp lý ®Ó s¶n xuÊt ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. 2. §Æc ®iÓm vÒ tæ chøc bé m¸y cña C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2. 2.1. M« h×nh tæ chøc bé m¸y cña C«ng ty. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña C«ng ty lµ c¬ cÊu theo m« h×nh trùc tuyÕn chøc n¨ng hay cßn gäi lµ c¬ cÊu hçn hîp. Theo kiÓu c¬ cÊu nµy th× qu¶n lý l·nh ®¹o phôc tïng theo trùc tuyÕn vµ theo chøc n¨ng, vÉn tu©n thñ theo chÕ ®é mét thñ tr­ëng mµ tËn dông ®­îc sù tham gia cña c¸c bé phËn chøc n¨ng, gi¶m bít g¸nh nÆng cho c¸c cÊp l·nh ®¹o cao nhÊt cña C«ng ty. S¬ ®å tæ chøc qu¶n lý cña C«ng ty Gi¸m ®èc Phã Gi¸m ®èc Kü thuËt Phã Gi¸m ®èc s¶n xuÊt kinh doanh Phßng KHSX Phßng Kinh doanh Phßng KÕ to¸n-TC Phßng Nh©n chÝnh Ban Dù ¸n Phßng KÜ thuËt Ph©n x­ëng C¬ khÝ IV Ph©n x­ëng C¬ khÝ III Ph©n x­ëng C¬ khÝ II Ph©n x­ëng C¬ khÝ I Ph©n x­ëng ¤ t« II Ph©n x­ëng ¤ t« I Trùc tuyÕn Chøc n¨ng Chøc n¨ng chung cña c¸c phßng ban trong C«ng ty lµ gióp gi¸m ®èc n¾m t×nh h×nh, gi¸m s¸t, kiÓm tra, nghiªn cøu, x©y dùng kÕ ho¹ch chuÈn bÞ s¶n xuÊt vµ phôc vô s¶n xuÊt, h­íng dÉn c«ng t¸c kü thuËt, c«ng t¸c nghiÖp vô cho c¸c c¸n bé chøc n¨ng vµ cÊp qu¶n lý ph©n x­ëng gióp thñ tr­ëng trùc tuyÕn chuÈn bÞ vµ th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh kiÓm tra qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chung, theo dâi ®Ó tæ chøc c«ng viÖc kh«ng sai lÖch vÒ kü thuËt vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thêi gian. MÆc dï c¸c phßng ban chøc n¨ng kh«ng cã quyÒn ®­a ra quyÕt ®Þnh ®èi víi c¬ quan ngµnh däc, tuy nhiªn trong nh÷ng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh hä còng ®­îc giao quyÒn trùc tiÕp chØ ®¹o, h­íng dÉn ®èi víi c¸n bé chøc n¨ng vµ cÊp ph©n x­ëng, thËm chÝ ®Õn tËn c«ng nh©n s¶n xuÊt. Bé m¸y qu¶n lý cña C«ng ty hiÖn nay ®­îc chia thµnh 3 khèi chÝnh ®ã lµ khèi kü thuËt, khèi s¶n xuÊt, khèi kinh doanh, mçi khèi do mét phã gi¸m ®èc phô tr¸ch chÞu sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña Gi¸m ®èc. Ngoµi ra cßn cã nhiÒu phßng ban chøc n¨ng kh¸c lµm tham m­u cho ban Gi¸m ®èc vµ chÞu sù chØ ®¹o cña c¸c Phã gi¸m ®èc theo c¸c chøc n¨ng, c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng t­¬ng øng. 2.2. C¬ chÕ ho¹t ®éng vµ chøc n¨ng, nhiÖm vô cña tõng bé phËn. Bé m¸y qu¶n lý cña C«ng ty ho¹t ®éng theo chÕ ®é mét thñ tr­ëng quyÒn quyÕt ®Þnh cao nhÊt thuéc vÒ Gi¸m ®èc, mçi cÊp d­íi chØ nhËn lÖnh tõ mét cÊp trªn trùc tiÕp, c¸c phßng chøc n¨ng chØ lµm c«ng t¸c tham m­u cho c¸c l·nh ®¹o trùc tuyÕn. C¸c Phã gi¸m ®èc, qu¶n ®èc sö dông quyÒn mµ Gi¸m ®èc giao cho ®Ó thèng nhÊt qu¶n lý mäi ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c«ng viÖc ®­îc ph©n c«ng hoÆc trong ®¬n vÞ m×nh phô tr¸ch. + Gi¸m ®èc: Lµ ng­êi ®¹i diÖn cña Nhµ n­íc, cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh cao nhÊt ®èi víi mäi ho¹t ®éng cña C«ng ty, trùc tiÕp chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc Tæng c«ng ty vµ Nhµ n­íc vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña C«ng ty, gi¸m ®èc lµ ng­êi gi÷ vai trß chØ huy víi chøc tr¸ch qu¶n lý, sö dông toµn bé vèn, ®Êt ®ai, nh©n lùc vµ c¸c nguån lùc do Tæng C«ng ty giao cho nh»m thùc hiÖn c«ng viÖc Gi¸m ®èc uû quyÒn. Trong khi thùc hiÖn nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n ®­îc giao, c¸c Phã gi¸m ®èc chñ ®éng gi¶i quyÕt c«ng viÖc theo ®óng chøc n¨ng vµ trong giíi h¹n vÒ quyÒn hµnh. + Phã Gi¸m ®èc s¶n xuÊt kinh doanh: Gióp Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh, tæ chøc qu¶n lý qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña C«ng ty, lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, phô tr¸ch lÜnh vùc c«ng t¸c kinh doanh, hµnh chÝnh, qu¶n trÞ, ®êi sèng. TiÕn hµnh triÓn khai thùc hiÖn th«ng qua sù chØ ®¹o cña c¸c qu¶n ®èc ®èi víi c¸c ph©n x­ëng, tæ, ca… ChØ huy thèng nhÊt kü thuËt s¶n xuÊt hµng ngµy, ®iÒu phèi lao ®éng vµ duy tr× kü thuËt lao ®éng cho toµn C«ng ty. Cho tõng ph©n x­ëng, ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc diÔn ra liªn tôc, nhÞp nhµng. §ång thêi tæ chøc s¾p xÕp, bè trÝ hîp lý lùc l­îng lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt sao cho ®¶m b¶o sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt, ®Ò xuÊt vµ tham gia båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho c«ng nh©n. Khi gi¸m ®èc v¾ng mÆt, uû quyÒn cho Phã Gi¸m ®èc s¶n xuÊt chØ huy ®iÒu hµnh mäi mÆt ho¹t ®éng cña C«ng ty. + Phã Gi¸m ®èc kü thuËt: Gióp Gi¸m ®èc C«ng ty phô tr¸ch kü lÜnh vùc qu¶n lý kü thuËt vµ x©y dùng c¬ b¶n cña C«ng ty. Nghiªn cøu vµ x©y dùng kÕ ho¹ch, ph­¬ng ¸n ®Çu t­, ph¸t triÓn c«ng nghÖ, kü thuËt s¶n xuÊt, x©y dùng chÝnh s¸ch qu¶n lý kü thuËt cho tõng giai ®o¹n, tõng lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau sao cho ®¸p øng ®­îc yªu cÇu s¶n xuÊt cña tõng thêi kú kh¸c nhau c÷ng nh­ cña tõng s¶n phÈm. X©y dùng tiªu chuÈn hãa s¶n phÈm truyÒn thèng vµ c¸c ®Ò ¸n c¶i tiÕn mÉu m·, kÕt cÊu s¶n phÈm h­íng ®Õn hoµn thiÖn c¸c tiªu chuÈn, chØ tiªu kinh tÕ - kü thuËt cña s¶n phÈm qua tõng giai ®o¹n. Phã gi¸m ®èc kü thuËt cã nhiÖm vô tæ chøc ®iÒu hµnh c¸c mÆt c«ng t¸c qu¶n lý kü thuËt cô thÓ nh­ chuÈn bÞ kü thuËt vÒ thiÕt kÕ, c«ng nghÖ, thiÕt bÞ kiÓm tra chÊt l­îng theo kÕ ho¹ch vµ tiÕn ®é s¶n xuÊt, duy tr×, b¶o tr× m¸y mãc thiÕt bÞ, n¨ng l­îng ®¶m b¶o tiÕn hµnh s¶n xuÊt liªn tôc, x©y dùng ®Þnh møc chi phÝ vËt t­, n¨ng l­îng, nhiªn liÖu, lao ®éng cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cho ®éi ngò lao ®éng… * C¸c phßng ban chøc n¨ng - Phßng tµi chÝnh kÕ to¸n lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu cña bÊt cø ®¬n vÞ nµo? Nã cã tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t kiÓm tra vµ cè vÊn cho gi¸m ®èc vÒ mÆt tµi chÝnh vµ theo dâi mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. §ång thêi tham m­u cho l·nh ®¹o vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong kú, vÒ t×nh h×nh t­ vÊn sö dông vµ lu©n chuyÓn vèn, thùc hiÖn c¸c chÕ ®é vÒ tµi chÝnh cña C«ng ty. - Phßng kinh doanh: Chi phèi chñ yÕu mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty, nã cã tr¸ch nhiÖm t×m nguån nguyªn liÖu phôc vô cho s¶n xuÊt, ®ång thêi cã tr¸ch nhiÖm t×m thÞ tr­êng tiªu thô, t×m b¹n hµng, n¾m b¾t th«ng tin vÒ nh÷ng b¹n hµng mµ C«ng ty s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng ®ã. - Phßng Nh©n chÝnh: Theo dâi t×nh h×nh t¨ng gi¶m sè l­îng c¸n bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty, cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ chÕ ®é, chÝnh s¸ch mµ Nhµ n­íc quy ®Þnh víi c¸n bé c«ng nh©n viªn. Theo dâi t×nh h×nh lµm viÖc, t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc c«ng viÖc cña c¸n bé c«ng nh©n viªn, tæ chøc c«ng t¸c lao ®éng tiÒn l­¬ng, lËp ®Þnh møc lao ®éng trªn mét s¶n phÈm, theo dâi c«ng t¸c b¶o hiÓm x· héi, an toµn lao ®éng, ®µo t¹o c¸n bé, n©ng cao tay nghÒ cho c«ng nh©n viªn. - Phßng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt: Cã nhiÖm vô x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh hµng th¸ng, hµng quý, hµng n¨m. Thùc hiÖn kiÓn tra tiÕn ®é kÕ ho¹ch s¶n xuÊt ®¶m b¶o cung øng ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin kÞp thêi, nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt, c©n ®èi cÊp ph¸t vËt t­ ®óng ®Þnh møc. - Phßng kü thuËt: X©y dùng c¸c ®Þnh møc kinh tÕ, kü thuËt, tiªu chuÈn chÊt l­îng s¶n phÈm, quy c¸ch tõng mÆt hµng cã thiÕt kÕ, khu«n mÉu, nghiªn cøu øng dông kü thuËt tiÕn bé, khoa häc kü thuËt phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt. - Ban dù ¸n: LËp c¸c dù ¸n s¶n xuÊt, mua trang thiÕt bÞ. Céng t¸c chÆt chÏ víi phßng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt ®Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. TÊt c¶ c¸c mèi liªn hÖ vµ ho¹t ®éng cña c¸c phßng, ban, bé phËn ®Òu d­íi sù chØ ®¹o cña Gi¸m ®èc t©m huyÕt víi nghÒ c¬ khÝ nh­ng còng rÊt n¨ng ®éng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®· ®em ®Õn nh÷ng th¾ng lîi nhÊt ®Þnh cho c«ng ty nh­ ngµy nay. Sè l­îng c¬ cÊu c¸c phßng ban trong C«ng ty ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng sau: B¶ng 2: Sè l­îng c¬ cÊu c¸c phßng ban trong C«ng ty ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng sau: Tªn phßng ban Sè l­îng c¸n bé c«ng nh©n viªn Phßng Nh©n chÝnh 11 Phßng KÕ to¸n tµi chÝnh 16 Phßng Kü thuËt 14 Phßng Kinh doanh 24 Phßng KÕ ho¹ch s¶n xuÊt 17 Ban dù ¸n 15 (Nguån: Phßng Nh©n chÝnh - C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2) II. mét sè ®Æc ®iÓm kinh tÕ - kü thuËt chñ yÕu ¶nh h­ëng ®Õn viÖc b¶o ®¶m vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2. 1. §Æc ®iÓm vÒ s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Cho ®Õn nay, C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2 tiÕn hµnh s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau víi chñng lo¹i rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Mçi mét s¶n phÈm cã nh÷ng tÝnh n¨ng, t¸c dông kh¸c nhau víi c¸c th«ng sè kinh tÕ kü thuËt còng rÊt kh¸c nhau. ChÝnh v× thÕ mµ lµm cho C«ng ty rÊt khã kh¨n trong viÖc tæ chøc s¶n xuÊt, ®¶m b¶o n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh thÓ hiÖn ë chç: C¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau ®ßi hái ph¶i ®­îc lµm tõ c¸c nguyªn vËt liÖu kh¸c nhau lµm cho chñng lo¹i vËt t­, nguyªn vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm cña C«ng ty còng v« cïng phøc t¹p khã kh¨n cho c«ng t¸c cung øng vËt t­ phôc vô s¶n xuÊt. Mçi lo¹i s¶n phÈm ®Òu cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt riªng vÝ dô quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt khung xe m¸y: Nguyªn liÖu: Ph«i s¾t Pha c¾t, tiÖn, ®ét dËp Hµn Lµm s¹ch §ãng sè S¬n Bao gãi s¶n phÈm Qua s¬ ®å trªn ta thÊy qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm theo quy tr×nh tuÇn tù. Nguyªn vËt liÖu vµo lµ c¸c nguyªn liÖu ph«i s¾t qua c¸c kh©u pha, c¾t, tiÖn dËp ®Õn hµn. Sau khi hµn xong ph¶i lµm s¹ch ®Ó ®ãng sè khung sau ®Êy s¬n. Khi s¬n hoµn chØnh råi sÏ nghiÖm thu vµ bao gãi s¶n phÈm. Nh­ vËy, tÝnh ®a d¹ng s¶n phÈm dÉn ®Õn tÝnh ®a d¹ng vÒ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt g©y khã kh¨n trong viÖc bè trÝ m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt vµ ho¹t ®éng bµn giao ë c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt. Do sù ®a d¹ng vÒ s¶n phÈm, mçi lo¹i s¶n phÈm ®ßi hái mét tr×nh ®é kh¸c nhau vÒ sù khÐo lÐo, chÝnh x¸c cña ng­êi s¶n xuÊt. §iÒu nµy sÏ g©y khã kh¨n cho viÖc bè trÝ ®éi ngò lao ®éng trong C«ng ty cho phï hîp víi c¸c lo¹i c«ng viÖc, c¸c lo¹i s¶n phÈm. Nã còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. 2. §Æc ®iÓm vÒ thÞ tr­êng. Nh­ chóng ta ®· biÕt s¶n phÈm xuÊt ra nh»m tháa m·n, ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng nªn yÕu tè thÞ tr­êng cã ¶nh h­ëng rÊt nhiÒu tíi viÖc n©ng cao hiÖu qña s¶n xuÊt kinh doanh. §èi víi C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2 trong giai ®o¹n nµy th× yÕu tè thÞ tr­êng cµng ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. HiÖn nay, mÆc dï chñng lo¹i s¶n phÈm cña C«ng ty rÊt ®a d¹ng nh­ng cã thÓ chia thµnh c¸c lo¹i thÞ tr­êng sau: - ThÞ tr­êng söa ch÷a, ®ãng míi, l¾p r¸p, phôc håi vµ s¶n xuÊt phô tïng « t« xe m¸y. - ThÞ tr­êng s¶n xuÊt, gia c«ng mÆt hµng c¬ khÝ kh¸c. - ThÞ tr­êng s¶n phÈm cho s¶n phÈm kh¸c Ta sÏ ®iÓm qua t×nh h×nh cña tõng lo¹i thÞ tr­êng, qua ®ã ®¸nh gi¸ ¶nh h­ëng cña chóng tíi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. ThÞ tr­êng söa ch÷a, ®ãng míi, l¾p r¸p, phôc håi vµ s¶n xuÊt phô tïng « t«, xe m¸y. §©y lµ thÞ tr­êng truyÒn thèng cña C«ng ty. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ngµnh c«ng nghiÖp nÆng nãi chung vµ ngµnh c¬ khÝ nãi riªng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch tËp trung vµo ngµnh xuÊt khÈu nh­: Da giÇy, may mÆc, n«ng s¶n (g¹o, cµ phª, ®iÒu…), h¶i s¶n… vµ Ýt quan t©m ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng. V× vËy viÖc më réng thÞ tr­êng nµy cña C«ng ty gÆp nhiÒu khã kh¨n. MÆt kh¸c do nhu cÇu thÞ tr­êng ngµy mét phøc t¹p, ®ßi hái ngµy cµng cao. §©y còng lµ trë ng¹i mµ C«ng ty cÇn v­ît qua. §èi víi c¸c thÞ tr­êng cßn l¹i, t×nh h×nh kh¸ kh¶ quan cho C«ng ty. - ThÞ tr­êng s¶n xuÊt, gia c«ng mÆt hµng c¬ khÝ kh¸c: §©y lµ thÞ tr­êng mµ Nhµ n­íc ®ang quan t©m, ­u tiªn ph¸t triÓn. Do ®ã c¸c nhu cÇu vÒ phô tïng m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó chÕ biÕn còng sÏ t¨ng theo. §©y lµ thÞ tr­êng rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng mµ C«ng ty cã thÓ khai th¸c, tËn dông. Tuy nhiªn ®©y lµ nh÷ng s¶n phÈm míi cña C«ng ty, chÝnh v× thÕ c¸c s¶n phÈm ®ßi hái ph¶i võa nghiªn cøu võa s¶n xuÊt nªn còng g©y kh¸ nhiÒu khã kh¨n cho C«ng ty. Bªn c¹nh nh÷ng khã kh¨n nh­ thÕ th× møc ®é c¹nh tranh ë trªn c¸c thÞ tr­êng ngµy cµng trë nªn gay g¾t vµ quyÕt liÖt. Ngoµi c¸c c«ng ty c¬ khÝ cña Qu©n ®éi c¹nh tranh víi C«ng ty ngµy cµng cao. C«ng ty KATO cña NhËt còng ®· ®em m¸y mãc thiÕt bÞ vµo ViÖt Nam ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh. §iÒu nµy ®· lµm cho nh÷ng khã kh¨n cña c«ng ty l¹i cµng trë lªn khã kh¨n h¬n vµ viÖc quan t©m chó träng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty thùc sù lµ ®iÒu kiÖn ®Ó C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2 cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn. 3. §Æc ®iÓm vÒ m¸y mãc thiÕt bÞ. N¨ng lùc cña m¸y mãc thiÕt bÞ còng lµ nh©n tè quan träng ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn viÖc b¶o ®¶m vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. ë C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2 th× m¸y mãc thiÕt bÞ ¶nh h­ëng ®Õn viÖc b¶o ®¶m vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau: - Sè l­îng m¸y mãc thiÕt bÞ cña C«ng ty t­¬ng ®èi nhiÒu nh­ng rÊt l¹c hËu khã kh¨n cho viÖc t¹o ra s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng vµ khã kh¨n trong c«ng t¸c kiÓm tra, chuÈn bÞ, b¶o d­ìng m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt. HiÖn nay, C«ng ty cã gÇn 300 m¸y mãc c¸c lo¹i nh­ sau: B¶ng 3: C¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ cña C«ng ty STT Tªn thiÕt bÞ Sè l­îng (c¸i) N­íc chÕ t¹o 1 M¸y khoan c¸c lo¹i 10 Nga 8 Ba Lan 6 ViÖt Nam 2 M¸y mµi c¸c lo¹i: - M¸y mµi trßn ngoµi 2 Trung Quèc - Mµi mÆt ph¼ng 1 Trung Quèc - M¸y mµi 2 ®¸ 4 Trung Quèc 3 M¸y phay 2 Nga 4 M¸y c­a 2 Trung Quèc 5 M¸y dËp: - M¸y dËp 5 tÊn 9 Trung Quèc - M¸y dËp 15 tÊn 8 - - M¸y dËp 30 tÊn 8 - - M¸y dËp 45 tÊn 5 - - M¸y dËp 60 tÊn 4 - 6 M¸y c¾t t«n 1 - 7 SÊn t«n 1 - 8 M¸y bóa (5 tÊn) 1 Nga 9 M¸y Ðp thuû lùc 15 tÊn 2 - M¸y Ðp thuû lùc 40 tÊn 2 - M¸y Ðp thuû lùc 100 tÊn 2 - M¸y Ðp thuû lùc 200 tÊn 2 - 10 M¸y nÐn khÝ 2 Trung Quèc (Nguån: Phßng KT- TC C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2) §¹i bé phËn m¸y mãc thiÕt bÞ cña C«ng ty ®· qua nhiÒu n¨m sö dông nªn n¨ng lùc s¶n xuÊt lµ rÊt Ýt (cßn tõ 30-35%), dÔ háng hãc, ®é chÝnh x¸c thÊp, nªn rÊt khã kh¨n cho viÖc ®¶m b¶o t×nh h×nh s¶n xuÊt cña C«ng ty. H¬n n÷a ho¹t ®éng söa ch÷a b¶o d­ìng vµ ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ cña C«ng ty cßn rÊt yÕu. Sè l­îng m¸y mãc thiÕt bÞ ®­îc söa ch÷a, b¶o d­ìng hµng n¨m cña C«ng ty hÕt søc khiªm tèn. N¨m 2001 : Söa ch÷a 17 m¸y vµ l¾p ®Æt vËn hµnh 3 thiÕt bÞ míi. N¨m 2002 : Söa ch÷a lín 14 thiÕt bÞ lín vµ söa ch÷a ®ét xuÊt 15 m¸y. N¨m 2003 : Söa ch÷a lín 15 thiÕt bÞ lín vµ söa ch÷a ®ét xuÊt 17 m¸y. 4. §Æc ®iÓm vÒ lao ®éng. Nh©n tè lao ®éng cã ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. §èi víi lao ®éng s¶n xuÊt nh×n chung nh©n tè nµy ¶nh h­ëng tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh thÓ hiÖn qua c¸c ®iÓm nh­ tr×nh ®é tay nghÒ (bËc thî), kinh nghiÖm s¶n xuÊt (th©m niªn c«ng t¸c) vµ th¸i ®é lµm viÖc. ë C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2 hiÖn nay ®éi ngò lao ®éng lµ mét ®iÓm m¹nh, chøa ®ùng mét tiÒm n¨ng v« cïng lín, nÕu ph¸t huy tèt sÏ lµ ®iÓm hÕt søc quan trän._.