Nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống sở hữu công nghiệp Việt Nam trong điều kiện hội nhập nền kinh tế

Më ®Çu I.TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi LÞch sö ®· mang l¹i mét c¸i nh×n kh¸i qu¸t vÒ tÇm quan träng cña tµi s¶n trÝ tuÖ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña mét quèc gia. Trë l¹i nh÷ng n¨m 1950, chóng ta cã thÓ thÊy nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc Hµn Quèc, §µi Loan, Malaysia vµ Singapore chØ cã cïng møc ®é ph¸t triÓn, thËm chÝ kÐm h¬n so víi c¸c quèc gia kh¸c ë Ch©u ¸ vµ Ch©u Phi. VËy mµ ®Õn nay, søc m¹nh kinh tÕ cña nh÷ng quèc gia nµy ®· v­ît tréi nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c. §iÒu g× ®· lµm cho nh÷ng nÒn kinh tÕ nµy v­ît lªn c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn kh¸c? C©u tr¶ lêi lµ nh÷ng n­íc nµy tõ l©u ®· cã mét hÖ thèng së h÷u trÝ tuÖ vËn hµnh rÊt hiÖu qu¶, võa hç trî cho ho¹t ®éng s¸ng t¹o trong n­íc, võa t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hä tiÕp thu ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhÊt trªn thÕ giíi. N­íc ta ®· xo¸ bá c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung vµ ®ang ra søc c¶i c¸ch vµ më cöa nÒn kinh tÕ. Chóng ta cÇn noi g­¬ng c¸c n­íc Nics Ch©u ¸ ®Ó tõng b­íc hoµn thiÖn hÖ thèng së h÷u trÝ tuÖ nh»m më ®­êng cho kinh tÕ ph¸t triÓn. Trªn ®µ héi nhËp, ViÖt Nam ®· ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi Hoa Kú, trong ®ã së h÷u trÝ tuÖ lµ mét lÜnh vùc rÊt quan träng trong HiÖp ®Þnh nµy. ViÖt Nam còng ®ang hoµn tÊt nh÷ng c«ng viÖc cuèi cïng ®Ó ®­îc gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) vµ tham gia hiÖp ®Þnh cña WTO vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ (TRIPS). Tr­íc t×nh h×nh ®ã, chóng ta cÇn cã nh÷ng nghiªn cøu cô thÓ vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña hÖ thèng së h÷u trÝ tuÖ n­íc ta. §Õn nay cã rÊt Ýt ®Ò tµi khoa häc nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò së h÷u trÝ tuÖ nãi chung vµ cµng cã Ýt ®Ò tµi tËp trung ®i s©u vµo vÊn ®Ò së h÷u c«ng nghiÖp nãi riªng. ChÝnh v× vËy, triÓn khai c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ nh÷ng vÊn ®Ò xoay quanh ho¹t ®éng cña hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt. II.Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu ®­îc sö dông chñ yÕu trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi lµ ph­¬ng ph¸p so s¸nh, tæng hîp, ph©n tÝch. Ph­¬ng ph¸p nµy ®· gióp ®Ò tµi rót ra ®­îc nh÷ng hiÓu biÕt cÇn thiÕt vµ ®­a ra ®­îc nh÷ng b×nh luËn khoa häc vÒ lÜnh vùc nghiªn cøu, ®ång thêi cã thÓ thÊy râ ®­îc nh÷ng nguyªn nh©n vµ ¶nh h­ëng cña nh÷ng nguyªn nh©n nµy tíi thùc tiÔn ho¹t ®éng cña hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp n­íc ta. Ph­¬ng ph¸p thèng kª to¸n còng ®­îc sö dông ®Ó xö lý vµ ph©n tÝch sè liÖu gióp cho kÕt qu¶ ph©n tÝch thùc tr¹ng ®­îc kh¸ch quan h¬n. Ngoµi ra, ®Ò tµi còng cã sö dông c¶ ph­¬ng ph¸p suy luËn l«gic ®Ó lý luËn vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ph¸p luËt còng nh­ g¾n víi c¸c vÊn ®Ò thùc tiÔn trong lÜnh vùc nµy. III.ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn Nh­ chóng ta ®Òu biÕt së h÷u trÝ tuÖ bao gåm hai lÜnh vùc c¬ b¶n lµ së h÷u c«ng nghiÖp vµ quyÒn t¸c gi¶, trong ®ã së h÷u c«ng nghiÖp ®ang næi lªn thµnh mét lÜnh vùc ho¹t ®éng chñ yÕu cña WTO vµ ®ang ®­îc WTO còng nh­ nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi x©y dùng c¸c chÕ ®Þnh ®Ó hoµn thiÖn. §Ò tµi tËp trung ®i s©u nghiªn cøu ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn chóng ta ®ang ®Èy m¹nh héi nhËp kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi, víi mong muèn gióp cho ng­êi ®äc cã mét c¸i nh×n kh¸i qu¸t vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp n­íc ta. Tõ ph©n tÝch thùc tr¹ng, ®Ò tµi cã nªu lªn mét sè ®Þnh h­íng vµ biÖn ph¸p cô thÓ cã ý nghÜa nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a hÖ thèng ph¸p luËt vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cho hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp ë n­íc ta. §Ò tµi còng ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p ®Ó chñ thÓ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cã thÓ tham kh¶o nh»m tù b¶o vÖ quyÒn lîi cho m×nh. IV.Kh¸i qu¸t ®Ò tµi Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, ®Ò tµi ®­îc chia lµm 3 ch­¬ng. Ch­¬ng I “Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp” cã giíi thiÖu nh÷ng néi dung c¬ b¶n vÒ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp do ph¸p luËt ViÖt Nam qui ®Þnh, vÒ nh÷ng ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp ®· ®­îc Nhµ n­íc ViÖt Nam b¶o hé, vÒ chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc trong lÜnh vùc nµy vµ ph©n tÝch tÇm quan träng cña ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh nãi riªng. Ch­¬ng II “Thùc tr¹ng ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp t¹i ViÖt Nam tr­íc th¸ch thøc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ” cã nªu lªn mét sè bÊt cËp vÉn cßn tån t¹i trong c¸c qui ®Þnh ph¸p luËt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp vµ trong thùc tiÔn ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp ViÖt Nam. §©y lµ mét néi dung quan träng ®Ó rót ra nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn cho ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam kÐm hiÖu qu¶. Trªn c¬ së hai ch­¬ng ®Çu, Ch­¬ng III “Ph­¬ng h­íng vµ biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp nÒn kinh tÕ” cã ®­a ra nh÷ng ®Þnh h­íng cô thÓ ®Ó ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp ViÖt Nam tiÕn tíi. Bªn c¹nh ®ã lµ nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n mµ ViÖt Nam ph¶i hoµn thµnh trªn b­íc ®­êng héi nhËp, vµ cuèi cïng lµ nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu vµ nhiÖm vô nãi trªn. Em xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh tíi PGS.NG¦T. Vò h÷u töu, ng­êi ®· tËn t×nh gióp ®ì em hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Em còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®· gióp ®ì em trong viÖc thu thËp t­ liÖu ®Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Do kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ vµ thêi gian còng cã h¹n, luËn v¨n ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. V× vËy em mong muèn nhËn ®­îc sù gãp ý ch©n thµnh cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n. Sinh viªn TrÇn H÷u §ång Ch­¬ng I Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp I.Kh¸i niÖm vÒ së h÷u c«ng nghiÖp. 1.Kh¸i niÖm: Së h÷u c«ng nghiÖp lµ kh¸i niÖm bao hµm mäi ho¹t ®éng x· héi liªn quan tíi c¸c ®èi t­îng lµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¸ng t¹o kü thuËt (s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, know-how, thiÕt kÕ vi m¹ch, chñng vi sinh, gièng sinh vËt); cña ho¹t ®éng s¸ng t¹o mü thuËt øng dông (kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp) vµ cña ho¹t ®éng s¸ng t¹o trong kinh doanh (nh·n hiÖu hµng ho¸, nh·n hiÖu dÞch vô, bÝ mËt th­¬ng m¹i, c¸c chØ dÉn th­¬ng m¹i, ®Æc quyÒn th­¬ng m¹i)... QuyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®­îc Nhµ n­íc b¶o hé cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®èi víi s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, nh·n hiÖu hµng ho¸ vµ quyÒn sö dông ®èi víi tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸ (gäi chung lµ c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp) ®­îc x¸c nhËn vµ ghi nhËn trong v¨n b»ng b¶o hé do Côc Së h÷u c«ng nghiÖp cÊp (cho chñ v¨n b»ng b¶o hé) theo yªu cÇu cña tæ chøc, c¸ nh©n cã liªn quan. QuyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cña chñ v¨n b»ng b¶o hé bao gåm: - §éc quyÒn sö dông (chØ cã chñ ®­îc sö dông cßn ng­êi kh¸c kh«ng ®­îc sö dông nÕu kh«ng ®­îc phÐp). - §­îc chuyÓn giao quyÒn së h÷u hoÆc quyÒn sö dông ®èi t­îng së h÷u cho tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c (cho phÐp ng­êi kh¸c ®­îc sö dông ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp). ChØ riªng quyÒn sö dông tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸ kh«ng ®­îc chuyÓn giao. - Cã quyÒn yªu cÇu C¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn buéc ng­êi cã hµnh vi x©m ph¹m quyÒn së h÷u ph¶i chÊm døt hµnh vi x©m ph¹m ®ã vµ båi th­êng thiÖt h¹i. Së h÷u c«ng nghiÖp ra ®êi nh»m khuyÕn khÝch ho¹t ®éng s¸ng t¹o khoa häc - c«ng nghÖ, cæ vò ®Çu t­ t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt - mü thuËt øng dông còng nh­ c¸c s¸ng kiÕn kinh doanh míi, thóc ®Èy c¹nh tranh lµnh m¹nh ®ång thêi sö dông mét c¸ch tiÕt kiÖm vµ cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc trÝ tuÖ cña x· héi. 2.Vai trß cña së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ ®èi víi kinh doanh. 2.1.Vai trß cña së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi nÒn kinh tÕ. Së h÷u c«ng nghiÖp ®ãng mét vai trß quan träng, kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c«ng nghiÖp ho¸. Tr­íc hÕt, ®©y lµ mét c¬ chÕ chñ yÕu thóc ®Èy mäi qu¸ tr×nh s¸ng t¹o, nhÊt lµ s¸ng t¹o khoa häc-c«ng nghÖ vµ kinh doanh. Ngoµi ra, ®©y cßn lµ mét biÖn ph¸p ®¶m b¶o ®Çu t­ quan träng v× c¬ chÕ nµy gãp phÇn ®Èy lïi tÖ n¹n s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng gi¶, chèng l¹i nh÷ng hµnh vi c¹nh tranh bÊt chÝnh. C¬ chÕ b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cã t¸c dông khuyÕn khÝch, cæ vò c¸c ho¹t ®éng s¸ng t¹o, ®æi míi trong c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ kinh doanh. Th«ng qua viÖc thõa nhËn quyÒn cña ng­êi t×m ra c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt míi, c¸c s¸ng kiÕn kinh doanh míi, c¬ chÕ b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp b¶o ®¶m cho chñ së h÷u c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó hä khai th¸c, thu lîi vµ tiÕp tôc ®Çu t­ ®Ó t¹o ra c¸c thµnh tùu míi. Trªn thùc tÕ, viÖc s¸ng t¹o ra mét ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp míi lu«n lµ mét qu¸ tr×nh ®Çu t­ tèn kÐm c¶ vÒ vËt chÊt lÉn trÝ tuÖ. Trong khi ®ã b¶n chÊt c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ t×m kiÕm c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m bít chi phÝ vµ n©ng cao lîi nhuËn. ViÖc sao chÐp, m« pháng, thËm chÝ ®¸nh c¾p nguyªn vÑn c¸c thµnh qu¶ s¸ng t¹o kü thuËt chÝnh lµ biÖn ph¸p hÊp dÉn nhÊt ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nãi trªn. Bëi vËy, nguy c¬ chiÕm ®o¹t c¸c s¶n phÈm trÝ tuÖ lµ nguy c¬ th­êng xuyªn vµ ngµy cµng nghiªm träng trong c¸c nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c«ng nghiÖp ho¸. NÕu kh«ng cã biÖn ph¸p ®Ó ng¨n chÆn nguy c¬ nµy th× mäi nç lùc chÝnh ®¸ng sÏ bÞ vïi dËp bëi tÖ n¹n chiÕm ®o¹t, ¨n c¾p c¸c tµi s¶n trÝ tuÖ. HÖ thèng b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp chÝnh lµ mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó ng¨n chÆn nguy c¬ nµy. HÖ thèng b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp ®Æt nÒn t¶ng ph¸p lý ®Ó ng¨n chÆn vµ xö lý nh÷ng hµnh vi x©m ph¹m ®Õn quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. Nhê cã hÖ thèng b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp mµ c¸c c¸ nh©n, tæ chøc yªn t©m khai th¸c nh÷ng thµnh qu¶ lao ®éng cña m×nh, vµ chÝnh nh÷ng lîi Ých thu ®­îc tõ nh÷ng thµnh qu¶ s¸ng t¹o ®ã l¹i lµ ®éng lùc th«i thóc hä s¸ng t¹o h¬n n÷a. C¬ chÕ b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp cßn t¹o ra mét hÖ thèng c¸c d÷ liÖu kü thuËt, kinh tÕ, ph¸p lý ®Çy ®ñ, gióp c¸c nhµ qu¶n lý n¾m ®­îc t×nh h×nh ®æi míi c«ng nghÖ, cËp nhËt ®­îc c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh kinh doanh… HÖ thèng th«ng tin së h÷u c«ng nghiÖp lµ mét kho d÷ liÖu v« cïng bæ Ých cho giíi nghiªn cøu, s¶n xuÊt vµ kinh doanh. HÖ thèng nµy gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh øng dông c«ng nghÖ vµ gîi më kh¶ n¨ng s¸ng t¹o ra c«ng nghÖ míi. §ång thêi ®©y cßn lµ c¨n cø ®Ó c¸c doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh c¸c ho¹t ®éng liªn doanh liªn kÕt, chuyÓn giao c«ng nghÖ, chuyÓn giao lixang…Qua ®ã hÖ thèng nµy còng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn khoa häc c«ng nghÖ vµ më réng c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c. Së h÷u c«ng nghiÖp cßn cã t¸c dông ng¨n chÆn tÖ n¹n s¶n xuÊt hµng gi¶, khuyÕn khÝch c¹nh tranh lµnh m¹nh, cã trËt tù . C¬ chÕ b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp ®­a ra khung ph¸p lý ®Ó c«ng t¸c ®Êu tranh chèng s¶n xuÊt hµng gi¶ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶. §©y chÝnh lµ ®iÒu kiÖn ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc vµ b¶o vÖ s¶n xuÊt néi ®Þa. Thùc tiÔn cho thÊy nÕu kh«ng cã mét c¬ chÕ b¶o hé h÷u hiÖu th× hµng gi¶ sÏ trµn ngËp chiÕm lÜnh thÞ tr­êng vµ lµm n¶n lßng nh÷ng nhµ s¶n xuÊt ch©n chÝnh. Hµng gi¶ sÏ g©y thiÖt h¹i cho ng­êi tiªu dïng, lµm thÊt thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ cuèi cïng lµ lµm ®×nh trÖ nÒn kinh tÕ. Thùc tÕ tån t¹i hµng tr¨m n¨m qua ®· cho thÊy bÊt kú mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nµo mµ kh«ng cã hÖ thèng së h÷u c«ng ngiÖp th× ®Òu r¬i vµo t×nh tr¹ng c¹nh tranh hçn lo¹n, thiÕu lµnh m¹nh vµ kh«ng cã n¨ng lùc c«ng nghÖ néi sinh. §èi víi ViÖt Nam, së h÷u c«ng nghiÖp l¹i cµng cã mét vai trß ®Æc biÖt h¬n n÷a. Trong bèi c¶nh hÇu nh­ kh«ng cã nÒn c«ng nghÖ cña riªng m×nh, ViÖt Nam b¾t buéc ph¶i dùa vµo c«ng nghÖ nhËp khÈu råi tõng b­íc x©y dùng nÒn c«ng nghÖ néi ®Þa. ChÝnh ®iÒu nµy khiÕn cho vÊn ®Ò b¶o hé c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp trë thµnh mét ®ßi hái b¾t buéc. LÏ dÔ hiÓu lµ bÊt kú mét c«ng nghÖ míi nµo còng bao gåm nh÷ng s¸ng chÕ míi, mµ nh÷ng s¸ng chÕ míi th× bao giê còng ®ßi hái ph¶i ®­îc b¶o hé rÊt chÆt chÏ. Ng­êi ta kh«ng bao giê muèn chuyÓn giao c«ng nghÖ cã chøa s¸ng chÕ míi vµo mét l·nh thæ mµ ë ®ã kh«ng cã hÖ thèng b¶o hé h÷u hiÖu cho nã. KÕt qu¶ lµ, nÕu kh«ng cã mét hÖ thèng b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp ®Çy ®ñ, ViÖt Nam chØ cã thÓ nhËn ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ ®· hÕt giai ®o¹n ®éc quyÒn, tøc lµ nh÷ng c«ng nghÖ l¹c hËu. §ång thêi, nÕu hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp ë n­íc ta kh«ng nhanh chãng b¾t kÞp víi t×nh h×nh ph¸p triÓn ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp trªn thÕ giíi th× nã sÏ c¶n trë chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n. 2.2.Vai trß cña së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi kinh doanh. Ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp ®­îc biÓu hiÖn d­íi nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ nh­ c«ng t¸c ®¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸, tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp... Nh÷ng viÖc lµm nµy chÝnh lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó doanh nghiÖp b¶o vÖ ®­îc nh÷ng thµnh qu¶ s¸ng t¹o vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng, ®ång thêi x¸c lËp ®­îc vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ tr­êng. Kh«ng tån t¹i d­íi d¹ng vËt chÊt nh­ng c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp l¹i lµ nh÷ng tµi s¶n quÝ b¸u cña c¸c doanh nghiÖp. S¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, bÝ mËt kinh doanh…chÝnh lµ nh÷ng yÕu tè hµng ®Çu ®em l¹i thµnh c«ng cho doanh nghiÖp. §èi víi c¸c c«ng ty cã lÞch sö ph¸t triÓn l©u ®êi vµ næi tiÕng th× nh·n hiÖu hµng ho¸ lµ mét trong nh÷ng tµi s¶n v« h×nh nh­ng l¹i chiÕm tû träng rÊt lín trong khèi tµi s¶n chung. Theo t¹p chÝ kinh tÕ cña Hoa Kú (Financial World) th× gi¸ trÞ cña hai nh·n hiÖu hµng ho¸ "COCA-COLA" vµ "MARLBORO" ®­îc ­íc l­îng vµo kho¶ng 51 tû USD, "IBM" ®­îc ®¸nh gi¸ vµo kho¶ng 30 tû USD, cßn "SONY" vµo kho¶ng 17 tû USD Protection of Well-known and Famous Trademark – Japan Patent Office, Asia – Pacific Industrial Property Center, JIII . T¹i ViÖt Nam, nh·n hiÖu kem ®¸nh r¨ng P/S ®· ®­îc ®Þnh gi¸ tíi gÇn 6 triÖu USD khi doanh nghiÖp nµy liªn doanh víi mét h·ng n­íc ngoµi, trong khi tæng gi¸ trÞ nhµ x­ëng m¸y mãc thiÕt bÞ cña doanh nghiÖp nµy chØ ®¸ng gi¸ vµi tr¨m ngµn USD. Nh­ vËy râ rµng lµ nÕu ®Ó mÊt c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp, doanh nghiÖp sÏ ph¶i chÊp nhËn mét thiÖt h¹i vËt chÊt thùc tÕ rÊt lín. Thùc tÕ ®· cho thÊy cã kh«ng Ýt tr­êng hîp doanh nghiÖp bÞ mét doanh nghiÖp kh¸c ®¸nh c¾p c¸c ®èi t­îng kÓ trªn vµ ®i ®¨ng ký b¶o hé tr­íc. Khi ®ã doanh nghiÖp bÞ ®¸nh c¾p th­êng chØ cßn c¸ch lµ ph¶i ®i mua l¹i c¸c ®èi t­îng ®ã, hoÆc buéc ph¶i thay ®æi ®Ó kh«ng bÞ qui lµ vi ph¹m vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Trong mäi tr­êng hîp, c¸c gi¶i ph¸p t×nh thÕ nµy chØ g©y bÊt lîi cho doanh nghiÖp vµ g©y ra c¸c tæn thÊt ®¸ng kÓ vÒ thêi gian, vËt chÊt, c«ng søc cho viÖc ®µm ph¸n ®Ó mua l¹i nh÷ng ®èi t­îng ®· mÊt, hoÆc l¹i ph¶i ®Çu t­ nghiªn cøu ph¸t triÓn ®Ó t×m ra c¸c ®èi t­îng míi thay thÕ. §ã lµ ch­a kÓ ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh bÞ ®×nh trÖ trong giai ®o¹n nµy còng g©y tæn thÊt kh«ng nhá cho doanh nghiÖp. Ngoµi ra, doanh nghiÖp cßn cã thÓ ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan kh¸c nh­ gi¶i phãng c¸c l« hµng bÞ thu gi÷ ngoµi cöa khÈu (v× lý do ph¸t hiÖn cã sù vi ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp), bÞ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ®×nh chØ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh... Tãm l¹i trong mäi tr­êng hîp th× doanh nghiÖp ®Òu ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng tæn thÊt kh«ng ®¸ng cã. §Èy m¹nh c«ng t¸c ®¨ng ký b¶o hé cho c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp cßn lµ biÖn ph¸p ®Ó doanh nghiÖp x¸c lËp ®­îc mét vÞ thÕ râ rµng cña m×nh trªn thÞ tr­êng. Trong bèi c¶nh héi nhËp nÒn kinh tÕ, c¹nh tranh ngµy khèc liÖt, trªn cïng mét thÞ tr­êng cã rÊt nhiÒu s¶n phÈm cïng lo¹i, nÕu doanh nghiÖp kh«ng tiÕn hµnh ®¨ng ký b¶o hé cho c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp cña m×nh nh­ nh·n hiÖu hµng ho¸, tªn gäi xuÊt xø.. th× s¶n phÈm cña doanh nghiÖp rÊt dÔ bÞ chÌn Ðp vµ ngµy cµng lu mê trong con m¾t ng­êi tiªu dïng. Cµ phª ViÖt Nam chÝnh lµ mét tr­êng hîp ®iÓn h×nh. ViÖt Nam lµ n­íc xuÊt khÈu cµ phª lín thø 2 trªn thÕ giíi, kho¶ng 20% l­îng cµ phª s¶n xuÊt ra ®­îc xuÊt sang Mü Hiệp hội cà phê Ca cao Việt Nam (Đoàn Triệu Nhạn 2000) , thÕ nh­ng phÇn lín ng­êi tiªu dïng Mü kh«ng hÒ biÕt lµ hä ®ang dïng cµ phª ViÖt Nam vµ còng kh«ng hÒ biÕt ViÖt Nam lµ n­íc xuÊt khÈu cµ phª lín thø 2 trªn thÕ giíi. Lý do lµ v× cµ phª ViÖt Nam chñ yÕu ®­îc xuÊt d­íi d¹ng th«, kh«ng cã bao b× nh·n m¸c, th­¬ng hiÖu "Vinacafe" th× ch­a ®­îc ®¨ng ký b¶o hé, cßn th­¬ng hiÖu cña cµ phª Trung Nguyªn th× ®· bÞ ®¸nh c¾p. Xu h­íng tiªu dïng hiÖn nay ®ang chuyÓn tõ tiªu dïng theo sè l­îng sang tiªu dïng theo chÊt l­îng, b¶o ®¶m vÖ sinh an toµn. Ng­êi ta sÏ kh«ng muèn mua nh÷ng s¶n phÈm mµ ch¼ng râ nguån gèc xuÊt xø tõ ®©u, ai sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ s¶n phÈm ®ã. TiÕn hµnh ®¨ng ký b¶o hé cho c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp chÝnh lµ lêi cam kÕt cña doanh nghiÖp ®èi víi ng­êi tiªu dïng vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm cña m×nh, cñng cè ®Þa vÞ ph¸p lý cña m×nh trªn th­¬ng tr­êng, qua ®ã gãp phÇn n©ng cao uy tÝn vµ h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp. Thùc tÕ cßn cho thÊy th«ng qua nguån th«ng tin së h÷u c«ng nghiÖp mµ nhiÒu doanh nghiÖp ®· qu¶ng b¸ ®­îc tªn tuæi cña m×nh, trë thµnh ®èi t¸c lµm ¨n tin cËy cña nhiÒu doanh nghiÖp kh¸c. Cô thÓ lµ c«ng ty TNHH Hoµng Gia (HuyÖn B×nh Minh tØnh VÜnh Long). Sau khi c«ng ty ®­a th­¬ng hiÖu b­ëi 5 roi cña m×nh lªn trang Web.www.5 roi.com, c«ng ty ®· nhËn ®­îc rÊt nhiÒu ®¬n ®Æt hµng tõ óc, Cana®a, Trung Quèc, NhËt B¶n…HiÖn nay mçi ngµy c«ng ty tiªu thô ®­îc kho¶ng 3 tÊn b­ëi cho c¸c nhµ v­ên ë ®©y Báo NNVN Số ra ngày 01/11/2002 . §©y lµ mét ®iÒu ch­a tõng cã v× tr­íc kia b­ëi 5 roi chØ ®­îc tiªu thô nhá giät ë thÞ tr­êng trong n­íc. Ngay c¶ ng­êi ViÖt Nam còng ch­a biÕt nhiÒu vÒ gièng b­ëi quÝ nµy chø kh«ng nãi g× ®Õn ng­êi n­íc ngoµi. TiÕn hµnh ®¨ng ký b¶o hé cho c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp kh«ng chØ gióp cho c¸c doanh nghiÖp n©ng cao ®­îc uy tÝn mµ cßn gióp doanh nghiÖp gi÷ g×n vµ cñng cè uy tÝn ®ã v× khi c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp ®­îc ®¨ng ký b¶o hé th× c¸c c¬ quan chøc n¨ng sÏ ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®øng ra gióp doanh nghiÖp ng¨n chÆn c¸c doanh nghiÖp kh¸c lµm gi¶, lµm nh¸i hµng cña doanh nghiÖp. Qua ®ã c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng kh«ng thÓ lµm ph­¬ng h¹i ®Õn uy tÝn cña doanh nghiÖp. II.§¨ng ký së h÷u c«ng nghiÖp. 1.C¸c ®èi t­îng cña quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. Cho ®Õn nay, c¸c ®èi t­îng cña quyÓn së h÷u c«ng nghiÖp ®­îc Nhµ n­íc ViÖt Nam b¶o hé bµo gåm: s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, nh·n hiÖu hµng ho¸, tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸, bÝ mËt kinh doanh, chØ dÉn ®Þa lý, tªn th­¬ng m¹i, b¶o hé quyÒn chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh vµ c¸c ®èi t­îng kh¸c theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt. a.S¸ng chÕ: lµ gi¶i ph¸p kü thuËt míi so víi tr×nh ®é kü thuËt trªn thÕ giíi, cã tr×nh ®é s¸ng t¹o, cã kh¶ n¨ng ¸p dông trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ-x· héi.(§iÒu 782 Bé luËt d©n sù). b.Gi¶i ph¸p h÷u Ých: lµ gi¶i ph¸p kü thuËt míi so víi tr×nh ®é kü thuËt trªn thÕ giíi, cã kh¶ n¨ng ¸p dông trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ-x· héi. (§iÒu 783 Bé luËt d©n sù). c.KiÓu d¸ng c«ng nghiÖp: lµ h×nh d¸ng bªn ngoµi cña s¶n phÈm, ®­îc thÓ hiÖn b»ng ®­êng nÐt, h×nh khèi, s¾c hoÆc sù kÕt hîp c¸c yÕu tè ®ã, cã tÝnh míi ®èi víi thÕ giíi vµ dïng lµm mÉu ®Ó chÕ t¹o s¶n phÈm c«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghÖp.(§iÒu 784 Bé luËt d©n sù). d.Nh·n hiÖu hµng ho¸: nh·n hiÖu hµng ho¸ lµ nh÷ng dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt hµng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau. Nh·n hiÖu hµng ho¸ cã thÓ lµ tõ ng÷, h×nh ¶nh hoÆc kÕt hîp c¸c yÕu tè ®ã ®­îc thÓ hiÖn b»ng mét hoÆc nhiÒu mµu s¾c.(§iÒu 785 Bé luËt d©n sù). e.Tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸: lµ tªn ®Þa lý cña n­íc, ®Þa ph­¬ng dïng ®Ó chØ xuÊt xø cña mÆt hµng tõ n­íc, ®Þa ph­¬ng ®ã víi ®iÒu kiÖn mÆt hµng nµy cã c¸c tÝnh chÊt, chÊt l­îng ®Æc thï dùa trªn c¸c ®iÒu kiÖn ®Þa lý ®éc ®¸o vµ ­u viÖt, bao gåm yÕu tè tù nhiªn, con ng­êi hoÆc kÕt hîp c¶ hai yÕu tè ®ã.(§iÒu 786 Bé luËt d©n sù). f.BÝ mËt kinh doanh: lµ thµnh qu¶ ®Çu t­ d­íi d¹ng th«ng tin vµ ph¶i cã ®ñ 3 ®iÒu kiÖn sau ®©y. (i) Kh«ng ph¶i lµ hiÓu biÕt th«ng th­êng; (ii) Cã kh¶ n¨ng ¸p dông trong kinh doanh vµ khi ®­îc sö dông th× t¹o cho ng­êi n¾m gi÷ th«ng tin ®ã lîi thÕ h¬n so víi ng­êi kh«ng n¾m gi÷ hoÆc kh«ng sö dông th«ng tin ®ã; (iii) §­îc chñ së h÷u b¶o mËt b»ng c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó th«ng tin ®ã kh«ng bÞ tiÕt lé vµ kh«ng dÔ dµng tiÕp cËn ®­îc.(§iÒu 6.1 NghÞ ®Þnh 54/2000/N§-CP) g.ChØ dÉn ®Þa lý: lµ th«ng tin vÒ nguån gèc ®Þa lý hµng ho¸ ®­îc (i) thÓ hiÖn d­íi d¹ng mét tõ ng÷, dÊu hiÖu, biÓu t­îng hoÆc h×nh ¶nh dïng ®Ó chØ mét quèc gia, l·nh thæ, ®Þa ph­¬ng thuéc quèc gia vµ (ii) ph¶i thÓ hiÖn trªn hµng ho¸, bao b× hµng ho¸, giÊy tê giao dÞch liªn quan ®Õn mua b¸n hµng ho¸ nh»m chØ dÉn r»ng hµng ho¸ nãi trªn cã nguån gèc t¹i quèc gia, l·nh thæ ®Þa ph­¬ng mµ ®Æc tr­ng vÒ chÊt l­îng, uy tÝn hoÆc c¸c ®Æc tÝnh kh¸c cã ®­îc chñ yÕu lµ do nguån gèc ®Þa lý t¹o nªn.(§iÒu 10 NghÞ ®Þnh 54/2001/N§-CP vµ §iÒu 786 Bé luËt D©n sù). h.Tªn th­¬ng m¹i: lµ tªn cña tæ chøc, c¸ nh©n dïng trong ho¹t ®éng kinh doanh, tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn (i) lµ tËp hîp c¸c ch÷ c¸i, cã kÌm theo ch÷ sè, ph¸t ©m ®­îc; (ii) ph¶i cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt chñ thÓ kinh doanh víi c¸c chñ thÓ kinh doanh kh¸c trong cïng mét lÜnh vùc.(§iÒu 14.1 NghÞ ®Þnh 54/2000/N§-CP). i.Hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh liªn quan ®Õn së h÷u c«ng nghiÖp: ®ã lµ hµnh vi sö dông c¸c chØ dÉn th­¬ng m¹i ®Ó lµm sai lÖch nhËn thøc vµ th«ng tin vÒ chñ thÓ, c¬ së, ho¹t ®éng kinh doanh vµ hµng ho¸, dÞch vô nh»m (i) lîi dông uy tÝn, danh tiÕng cña ng­êi kh¸c; (ii) lµm thiÖt h¹i ®Õn uy tÝn, danh tiÕng cña ng­êi kh¸c vµ (iii) g©y nhÇm lÉn cho ng­êi tiªu dïng vÒ c¸c ®Æc ®iÓm cña hµng ho¸, hoÆc chiÕm ®o¹t, sö dông thµnh qu¶ cña ng­êi kh¸c mµ kh«ng ®­îc phÐp cña ng­êi ®ã. 2. C¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp. 2.1.Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng. ChÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc, chØ ®¹o viÖc thùc hiÖn c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch, c¸c qui ®Þnh ph¸p luËt cña Nhµ n­íc vÒ së h÷u c«ng nghiÖp vµ thèng nhÊt qu¶n lý ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp trong ph¹m vi c¶ n­íc.(§iÒu 63, NghÞ ®Þnh 63/CP). 2.2.Côc Së h÷u c«ng nghiÖp. Lµ c¬ quan thuéc Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng, chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng, cã c¸c nhiÖm vô cô thÓ ®­îc qui ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 63, NghÞ ®Þnh 63/CP. 2.3.C¬ quan qu¶n lý khoa häc, c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng cña §Þa ph­¬ng (Së Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng TØnh, Thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng) hoÆc cña Nghµnh (Vô qu¶n lý Khoa häc-C«ng nghÖ cña Bé, C¬ quan ngang bé). Lµ c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ së h÷u c«ng nghiÖp thuéc §Þa ph­¬ng hoÆc Ngµnh. C¸c c¬ quan nµy cã nhiÖm vô cô thÓ ®­îc qui ®Þnh t¹i kho¶n 3 §iÒu 63 NghÞ ®Þnh 63 C/P. 2.4.Phßng Së h÷u c«ng nghiÖp thuéc Së Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng (hoÆc bé phËn t­¬ng ®­¬ng) hoÆc bé phËn chuyªn tr¸ch së h÷u c«ng nghiÖp thuéc Vô qu¶n lý Khoa häc, C«ng nghÖ thuéc Bé. Lµ c¸c c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô vÒ së h÷u c«ng nghiÖp cña Së hoÆc cña Vô nªu t¹i môc 2.3 trªn ®©y. 2.5.Thanh tra khoa häc-c«ng nghÖ thuéc Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng. Lµ c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt c¸c khiÕu n¹i ph¸t sinh trong viÖc thùc thi c¸c nhiÖm vô vÒ së h÷u c«ng nghiÖp t­¬ng øng thuéc Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng hoÆc thuéc Së Khoa hoc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng. §©y còng lµ c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n tham gia xö lý c¸c vi ph¹m hµnh chÝnh vÒ së h÷u c«ng nghiÖp. Trong t×nh huèng quyÕt ®Þnh xö lý cã bao gåm biÖn ph¸p xö ph¹t th× Ch¸nh thanh tra khoa häc-c«ng nghÖ cã tr¸ch nhiÖm quyÕt ®Þnh ph¹t. 2.6.C¸c c¬ quan qu¶n lý chuyªn nghµnh tham gia qu¶n lý vÒ së h÷u c«ng nghiÖp. Ngoµi c¸c c¬ quan qu¶n lý kÓ trªn cßn cã c¸c c¬ quan qu¶n lý chuyªn nghµnh tham gia nh­ C¬ quan qu¶n lý thÞ tr­êng thuéc Bé Th­¬ng m¹i, C«ng an kinh tÕ cña c¸c tØnh thµnh phè, C¬ quan H¶i quan, C¬ quan tµi chÝnh… 3.HÖ thèng ®¹i diÖn së h÷u c«ng nghiÖp. HÖ thèng ®¹i diÖn Së h÷u c«ng nghiÖp bao gåm C¬ quan ®¹i diÖn së h÷u c«ng nghiÖp vµ ng­êi ®¹i diÖn së h÷u c«ng nghiÖp. C¬ quan d¹i diÖn së h÷u c«ng nghiÖp lµ ph¸p nh©n ho¹t ®éng theo luËt doanh nghiÖp, cã chøc n¨ng ho¹t ®éng dÞch vô ®¹i diÖn së h÷u c«ng nghiÖp. C¬ quan nµy kh«ng ph¶i vµ kh«ng ®­îc nh©n danh Côc Së h÷u c«ng nghiÖp vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý vÒ së h÷u c«ng nghiÖp. Ng­êi ®¹i diÖn Së h÷u c«ng nghiÖp lµ c¸c c¸ nh©n chuyªn nghiÖp ®­îc Côc Së h÷u c«ng nghiÖp cÊp thÎ Ng­êi ®¹i diÖn së h÷u c«ng nghiÖp. §¹i diÖn së h÷u c«ng nghiÖp cã c¸c vai trß sau ®©y: - Trî gióp kh¸ch hµng trong viÖc nhËn thøc quyÒn cña m×nh ®èi víi nh÷ng thµnh qu¶ ®Çu t­ trÝ tuÖ do m×nh s¸ng t¹o vµ c¸ch thøc ®Ó b¶o vÖ nh÷ng thµnh qu¶ ®ã mµ kh«ng ®Ó ng­êi kh¸c x©m ph¹m. - Trî gióp kh¸ch hµng tiÕp cËn c¸c nguån th«ng tin ph¸p lý vÒ së h÷u c«ng nghiÖp ®Ó kh¸ch hµng cã thÓ khai th¸c, sö dông c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp mét c¸ch hîp ph¸p, khång x©m ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cña ng­êi kh¸c. - Gãp phÇn n©ng cao nhËn thøc cña céng ®ång vÒ tÇm quan träng cña viÖc b¶o hé vµ thùc thi quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. §Ó thùc hiÖn ®­îc vai trß nµy §¹i diÖn së h÷u c«ng nghiÖp cã c¸c chøc n¨ng: - §¹i diÖn cho ng­êi kh¸c tr­íc c¬ quan së h÷u c«ng nghiÖp quèc gia vµ c¸c c¬ quan kh¸c cã thÈm quyÒn. - T­ vÊn c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c thñ tôc x¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. - Thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô kh¸c liªn quan ®Õn thñ tôc x¸c lËp quyÒn vµ b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. Víi vai trß vµ chøc n¨ng kÓ trªn, §¹i diÖn së h÷u c«ng nghiÖp vöa gióp kh¸ch hµng tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian vµ chi phÝ ®Çu t­ cho ho¹t ®éng s¸ng t¹o, võa hç trî kh¸ch hµng b¶o vÖ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cña m×nh mét c¸ch cã hiÖu qu¶, ®ång thêi còng gióp c¬ quan Së h÷u c«ng nghiÖp gi¶m ®­îc rÊt nhiÒu thêi gian, chi phÝ vµ c«ng søc trong kh©u xö lý c¸c lo¹i ®¬n ®¨ng ký. C¸c §¹i diÖn Së h÷u c«ng nghiÖp ngµy cµng ®¸p øng tèt h¬n nh÷ng ®ßi hái cña thùc tiÔn. Xu h­íng hîp t¸c vµ hç trî lÉn nhau ®· ®­a ®Õn viÖc ra ®êi cña c¸c HiÖp héi §¹i diÖn Së h÷u c«ng nghiÖp. Trªn thÕ giíi cã c¸c hiÖp héi quèc gia vµ quèc tÕ nh­ HiÖp héi §¹i diÖn Së h÷u c«ng nghiÖp cña Anh, NhËt B¶n; HiÖp héi khu vùc nh­ Liªn ®oµn c¸c §¹i diÖn së h÷u c«ng nghiÖp Ch©u ¢u, HiÖp héi cè vÊn patent cña tËp ®oµn Hoa Kú; HiÖp héi ®¹i diÖn së h÷u c«ng nghiÖp Ch©u ¸ (APAA); Liªn ®oµn c¸c §¹i diÖn Së h÷u c«ng nghiÖp quèc tÕ (FICPI); HiÖp héi quèc tÕ vÒ b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ (AIPPI)… ë ViÖt Nam cã Héi së h÷u c«ng nghiÖp ViÖt Nam. HiÖn nay hÖ thèng §¹i diÖn së h÷u c«ng nghiÖp ë n­íc ta cã 52 Ng­êi ®¹i diÖn së h÷u c«ng nghiÖp lµm viÖc cho 19 tæ chøc dÞch vô ®¹i diÖn së h÷u c«ng nghiÖp. ChÊt l­îng cña hÖ thèng ®¹i diÖn së h÷u c«ng nghiÖp ngµy cµng t¨ng thÓ hiÖn ë tû lÖ sè ®¬n nép cho c¬ quan Së h÷u c«ng nghiÖp quèc gia, khu vùc th«ng qua hÖ thèng nµy ngµy cµng t¨ng. Trªn thÕ giíi tû lÖ nµy vµo kho¶ng 80-90%. T¹i ViÖt Nam tû lÖ c¸c lo¹i ®¬n nép ®Õn Côc Së h÷u c«ng nghiÖp th«ng qua ®¹i diÖn chiÕm gÇn 80%, ®Æc biÖt tû lÖ ®¬n s¸ng chÕ nép qua ®¹i diÖn chiÕm tíi 97% vµ con sè nµy cßn cã xu h­íng gia t¨ng v× ®©y lµ mét ®èi t­îng ®ßi hái ng­êi nép ®¬n ph¶i cã hiÓu biÕt vµ nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt. 4.C¸c chÕ ®é “first-to-file” (nép ®¬n ®Çu tiªn) vµ “first-to-use”(sö dông ®Çu tiªn). Trªn thùc tÕ vÉn th­êng xuyªn x¶y ra tr­êng hîp nhiÒu tæ chøc, c¸ nh©n cïng nép ®¬n xin cÊp v¨n b»ng b¶o hé cho cïng mét ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn rÊt hiÕm khi x¶y ra tr­êng hîp cã 2 tæ chøc hoÆc c¸ nh©n cïng nép ®¬n ®¨ng ký xin cÊp v¨n b»ng b¶o hé t¹i mét thêi ®iÓm, hoÆc cïng b¾t ®Çu sö dông mét ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ®ã, c¸c n­íc sö dông mét trong hai nguyªn t¾c “first-to-file” vµ “first-to-use” ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh hîp lÖ cña ®¬n xin cÊp v¨n b»ng b¶o hé vµ gi¶i quyÕt nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh xoay quanh quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. HiÖn nay hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Òu sö dông nguyªn t¾c “first-to-file”. Theo nguyªn t¾c nµy, v¨n b»ng b¶o hé sÏ ®­îc cÊp cho ng­êi mµo nép ®¬n xin ®¨ng ký cÊp v¨n b»ng b¶o hé cho ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp sím nhÊt. Cßn l¹i lµ nh÷ng n­íc x¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp theo nguyªn t¾c “first-to-use”. Theo nguyªn t¾c nµy th× quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp sÏ ®­îc trao cho ng­êi nµo chøng minh ®­îc r»ng m×nh lµ ng­êi sö dông ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp kÓ trªn víi môc ®Ých th­¬ng m¹i sím nhÊt. Cã ®iÒu cÇn l­u ý vÒ sù kh¸c biÖt gi÷a 2 chÕ ®é nµy. ë nh÷ng n­íc ¸p dông nguyªn t¾c “first-to-use” nh­ Hoa Kú, nÕu thÊy ng­êi kh¸c ®¨ng ký 1 nh·n hiÖu hµng ho¸ vèn thuéc vÒ m×nh th× ng­êi bÞ mÊt nh·n hiÖu vÉn cã thÓ ®ßi l¹i ®­îc nh·n hiÖu ®ã nÕu chøng minh ®­îc r»ng m×nh ®· sö dông nh·n hiÖu ®ã sím h¬n thêi ®iÓm ®¨ng ký vµ thêi ®iÓm b¾t ®Çu sö dông thùc sù cña chñ ®¨ng ký kia. Cßn ë nh÷ng n­íc ¸p dông nguyªn t¾c “first-to-file” nh­ ViÖt Nam th× kh¶ n¨ng ®ßi l¹i ®­îc th­¬ng hiÖu bÞ ®¸nh c¾p lµ rÊt khã kh¨n. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ doanh nghiÖp vÉn cã kh¶ n¨ng lÊy l¹i ®­îc th­¬ng hiÖu cña m×nh nÕu cã biÖn ph¸p ®Ó chøng minh ®­îc r»ng doanh nghiÖp m×nh ®· sö dông th­¬ng hiÖu ®ã sím h¬n so víi ®èi thñ vµ sù sö dông th­¬ng hiÖu nµy cña doanh nghiÖp lµ liªn tôc, réng r·i ®Õn møc ®­îc nhiÒu ng­êi tiªu dïng thõa nhËn. VËn dông nguyªn t¾c “first-to-use”, c«ng ty Vifon ®· giµnh l¹i ®­îc th­¬ng hiÖu cña m×nh khi bÞ mét c«ng ty kh¸c t¹i Mü ®¸nh c¾p. C«ng ty thuèc l¸ Vinataba nhê cung cÊp ®­îc ®Çy ®ñ c¸c b»ng chøng chøng minh ®­îc ch÷ “Vinataba” lµ th­¬ng hiÖu ®· ®­îc sö dông tõ l©u, liªn tôc vµ ®­îc nhiÒu ng­êi tiªu dïng biÕt ®Õn nªn ®· ®ßi l¹i ®­îc th­¬ng hiÖu cña m×nh trªn thÞ tr­êng Campuchia. 5.C¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ së h÷u c«ng nghiÖp mµ ViÖt Nam ®· tham gia vµ chuÈn bÞ tham gia. a. C«ng ­íc Paris vÒ b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp (ký ngµy 20/3/1883 t¹i Paris). ViÖt Nam tham gia tõ ngµy 8/3/1949. C«ng ­íc Paris ®· ®­îc söa ®æi nhiÒu lÇn: R«m (1886),Mardrid (1890 vµ 1891), Bruxel (1897 vµ 1900), Washington (1911), Lahay (1925), London (1934),Lisbon (1958) vµ lÇn cuèi cïng vµo n¨m 1984 t¹i Geneva. b.HiÖp ­íc Hîp t¸c patent (Patent Cooperation Treaty-PTC) (ký ngµy 19/6/1970 t¹i Washington), b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ 1/6/1978. ViÖt Nam tham gia HiÖp ­íc tõ ngµy 10/3/1993. c.C«ng ­íc Stockholm vÒ viÖc thµnh lËp Tæ chøc së h÷u trÝ tuÖ ThÕ giíi. ViÖt Nam tham gia ngµy 2/7/1976. d.HiÖp ®Þnh ViÖt Nam-Thuþ Sü vÒ hîp t¸c trong lÜnh vùc së h÷u trÝ tuÖ (ký n¨m 1999). e.HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú (ký n¨m 2000, cã hiÖu lùc thi hµnh tõ 11/12/2001). f.HiÖp ®Þnh vÒ c¸c khÝa c¹nh liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ Trips-WTO. (Ký n¨m 1995 cïng víi viÖc thµnh lËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO). ViÖt Nam ®ang tiÕn tíi gia nhËp hiÖp ®Þnh nµy. III.Nh÷ng qui ®Þnh ph¸p luËt chñ yÕu vÒ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. 1.C¸c lo¹i v¨n b»ng b¶o hé vµ thêi h¹n hiÖu lùc. - V¨n b»ng b¶o hé s¸ng chÕ lµ B»ng ®éc quyÒn s¸ng chÕ. B»ng ®éc quyÓn s¸ng chÕ cã hiÖu lùc tõ ngµy cÊp ®Õn hÕt 20 n¨m kÓ tõ ngµy nép ®¬n hîp lÖ. - V¨n b»ng b¶o hé gi¶i ph¸p h÷u Ých lµ B»ng ®éc quyÓn gi¶i ph¸p h÷u Ých. B»ng ®éc quyÒn gi¶i ph¸p h÷u Ých cã hiÖu lùc tõ ngµy cÊp ®Õn hÕt 10 n¨m kÓ tõ ngµy nép ®¬n hîp lÖ. - V¨n b»ng b¶o hé kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp lµ B»ng ®éc quyÓn kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp cã hiÖu lùc tõ ngµy cÊp ®Õn hÕt 5 n¨m kÓ tõ ngµy nép ®¬n hîp lÖ, cã thÓ gia h¹n liªn tiÕp 2 lÇn, mçi lÇn 5 n¨m. - V¨n b»ng b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ lµ GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸. GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ cã hiÖu lùc tõ ngµy cÊp ®Õn hÕt 10 n¨m kÓ tõ ngµy nép ®¬n hîp lÖ vµ cã thÓ ®­îc gia h¹n liªn tiÕp nhiÒu lÇn, mçi l._.Çn 10 n¨m. - V¨n b»ng b¶o hé tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸ lµ GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông Tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸. GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông Tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸ cã hiÖu lùc tõ ngµy cÊp ®Õn hÕt 10 n¨m kÓ tõ ngµy nép ®¬n hîp lÖ vµ cã thÓ ®­îc gia h¹n liªn tiÕp nhiÒu lÇn, mçi lÇn 10 n¨m. 2.QuyÒn vµ nghÜa vô cña chñ së h÷u c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp. 2.1.QuyÒn cña chñ së h÷u c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp. §èi víi së h÷u c«ng nghiÖp, c¸c v¨n b¶n ph¸p lý kh«ng ®Ò cËp trùc tiÕp tíi c¸c khÝa c¹nh “sö dông”, “chiÕm h÷u”, “®Þnh ®o¹t” nh­ ®èi víi quyÒn së h÷u tµi s¶n (§iÒu 173 Bé luËt D©n sù) mµ nªu cô thÓ néi dung cña c¸c quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi tõng ®èi t­îng kh¸c nhau. C¸ch qui ®Þnh nh­ vËy lµ ®Ó ®¶m b¶o tÝnh râ rµng chÆt chÏ cho c«ng t¸c b¶o hé nh÷ng ®èi t­îng phøc t¹p nµy. Tuy nhiªn ta vÉn cã thÓ xem xÐt néi dung cña quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp d­íi gãc ®é nh÷ng kh¸i niÖm “sö dông”, “chiÕm h÷u”, “®Þnh ®o¹t”. * QuyÒn sö dông ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp. §iÒu 34 NghÞ ®Þnh 63/CP ®· gi¶i thÝch quyÒn “sö dông” ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp nh­ sau: QuyÒn sö dông ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp cã nghÜa lµ quyÒn tiÕn hµnh mét hoÆc mét sè hµnh vi sau ®©y ®èi víi ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp lµ s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých hoÆc kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp. (i) s¶n xuÊt s¶n phÈm cã chøa ®èi t­îng (s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp). (ii) ¸p dông qui tr×nh hoÆc ph­¬ng ph¸p lµ ®èi t­îng cña s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp. (iii) ®­a vµo l­u th«ng, qu¶ng c¸o nh»m ®Ó b¸n, chµo b¸n, tµng tr÷ ®Ó b¸n c¸c s¶n phÈm cã chøa s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých hoÆc kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp ®­îc b¶o hé. (iv) ®­a vµo l­u th«ng, qu¶ng c¸o nh»m ®Ó b¸n, chµo b¸n, tµng tr÷ ®Ó b¸n c¸c s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt theo qui tr×nh lµ ®èi t­îng s¸ng chÕ,gi¶i ph¸p h÷u Ých. (v) nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm cã chøa s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých hoÆc theo kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp ®­îc b¶o hé hoÆc s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt theo qui tr×nh lµ ®èi t­îng s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých. QuyÒn sö dông nh·n hiÖu hµng ho¸ hoÆc tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸ ®­îc hiÓu lµ quyÒn tiÕn hµnh mét hoÆc mét sè hµnh vi sau ®©y ®èi víi nh·n hiÖu hµng ho¸ hoÆc tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸ thuéc ®èi t­îng quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. (i) g¾n nh·n hiÖu hµng ho¸, tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸ lªn hµng ho¸, bao b× hµng ho¸, ph­¬ng tiÖn dÞch vô, giÊy tê giao dÞch trong ho¹t ®éng kinh doanh. (ii) l­u th«ng, chµo b¸n, qu¶ng c¸o nh»m ®Ó b¸n, tµng tr÷ nh»m ®Ó b¸n c¸c hµng ho¸ cã mang nh·n hiÖu hµng hoÆc tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸. (iii) nhËp khÈu hµng ho¸ mang nh·n hiÖu hµng ho¸ hoÆc tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸. Cïng mét néi dung “sö dông” nh­ng luËt ph¶i chia ra thµnh c¸c hµnh vi kh¸c nhau nh­ vËy lµ do b¶n chÊt cña c¸c ®èi t­îng lµ kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n nh­ ®èi víi hµng ho¸ vµ tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸, viÖc “g¾n” nh·n hiÖu, tªn gäi lªn bao b× hµng ho¸ lµ mét néi dung hÕt søc quan träng, nh­ng ®èi víi s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých hay kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp th× ®iÒu nµy l¹i ch¼ng cã ý nghÜa g×. * QuyÒn chiÕm h÷u ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp. §©y lµ nh÷ng ®èi t­îng v« h×nh nªn néi dung “chiÕm h÷u” ®èi víi nã d­êng nh­ v« nghÜa. Nh÷ng ®èi t­îng nµy cã thÓ bÞ lan truyÒn ®i rÊt nhanh vµ nh÷ng ai tiÕp nhËn ®­îc c¸c th«ng tin vÒ nã th× coi nh­ ®· giµnh ®­îc quyÒn chiÕm h÷u, cho dï lµ kh«ng lµm nã tuét khái tay ng­êi n¾m gi÷ ban ®Çu. ChÝnh v× vËy mµ kh«ng thÓ cã ®iÒu luËt nµo qui ®Þnh ®­îc quyÒn chiÕm h÷u ®èi víi ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp. * QuyÒn ®Þnh ®o¹t ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp. QuyÒn ®Þnh ®o¹t ®èi víi ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp ®­îc thÓ hiÖn d­íi nh÷ng qui ®Þnh nh­ : - §éc quyÒn sö dông ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp th«ng qua c¸c hµnh vi sö dông t­¬ng øng. - Cã quyÒn chuyÓn giao quyÒn sö dông nãi trªn cho ng­êi kh¸c. - Cã quyÒn chuyÓn giao quyÒn së h÷u, ®Ó thõa kÕ, tõ bá quyÓn së h÷u c«ng nghiÖp khi ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt nh­ : ng­êi ®­îc chuyÓn giao, nhËn thõa kÕ tho¶ m·n yªu cÇu cña chñ thÓ. - Cã quyÒn yªu cÇu c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn buéc ng­êi cã hµnh vi x©m ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cña m×nh ph¶i chÊm døt hµnh vi x©m ph¹m vµ båi th­êng thiÖt h¹i. 2.2.NghÜa vô cña chñ së h÷u c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp. LuËt ph¸p Ên ®Þnh nh÷ng nghÜa vô kh¸c nhau ®èi víi chñ së h÷u c¸c ®èi t­îng c«ng nghiÖp kh¸c nhau, nh­ng nh×n chung chñ së h÷u cã c¸c nghÜa vô sau ®©y (§iÒu 798 Bé luËt D©n sù vµ c¸c qui ®Þnh t­¬ng øng cña NghÞ ®Þnh 63/CP vµ NghÞ ®Þnh 54/CP): (i) Tr¶ thï lao cho t¸c gi¶ theo tho¶ thuËn hoÆc theo c¸c møc vµ c¸ch thøc qui ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 44 NghÞ ®Þnh 63/CP. Qui ®Þnh nµy cã nghÜa lµ nÕu chñ cña ®èi t­îng kh«ng ph¶i lµ ng­êi t¹o ra ®èi t­îng th× sÏ ph¶i trÝch mét phÇn tiÒn thu ®­îc do ®èi t­îng mang l¹i ®Ó tr¶ cho t¸c gi¶. (ii) Nép lÖ phÝ duy tr× hiÖu lùc cña v¨n b»ng b¶o hé theo c¸c møc qui ®Þnh t¹i th«ng t­ tµi chÝnh. (¸p dông ®èi víi s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých). (iii) Sö dông phï hîp víi yªu cÇu cña quèc gia vµ x· héi. (iv) §èi víi nh·n hiÖu hµng ho¸ th× ph¶i sö dông liªn tôc. Thêi h¹n gi¸n ®o¹n sö dông kh«ng ®­îc phÐp qu¸ 5 n¨m. (v) NghÜa vô chøng minh ®iÒu kiÖn x¸c lËp quyÒn vµ ph¹m vi quyÓn cña m×nh ®èi víi bÝ mËt kinh doanh, tªn th­¬ng m¹i khi thùc hiÖn yªu cÇu xö lý hµnh vi x©m ph¹m quyÒn. 3.ChÊm døt quyÒn vµ nghÜa vô cña chñ së h÷u c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp. QuyÒn vµ nghÜa vô cña chñ së h÷u c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp sÏ chÊm døt trong c¸c tr­êng hîp sau ®©y: (i) §èi t­îng ®­îc b¶o hé kh«ng ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn b¶o hé. (ii) Chñ thÓ tuyªn bè tõ bá c¸c quyÒn ®­îc h­ëng theo v¨n b»ng b¶o hé. (iii) Chñ v¨n b»ng kh«ng nép lÖ phÝ duy tr× hiÖu lùc ®óng thêi h¹n (®èi víi s¸ng chÕ vµ gi¶i ph¸p h÷u Ých). (iv) Chñ GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸, chñ GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸ kh«ng sö dông ®èi t­îng trong 5 n¨m liªn tôc mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng hay kh«ng cßn tån t¹i hoÆc kh«ng ho¹t ®éng mµ kh«ng cã ng­êi thõa kÕ. (v) C¸c yÕu tè ®Þa lý quyÕt ®Þnh ®Æc thï bÞ thay ®æi, hay chñ giÊy chøng nhËn kh«ng ®¶m b¶o ®­îc tÝnh ®Æc thï cña s¶n phÈm hoÆc kh«ng thùc hiÖn ®óng c¸c yªu cÇu kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm ®èi víi tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸. (vi) Ph¸t hiÖn ra V¨n b»ng b¶o hé ghi nhËn sai t¸c gi¶ do cè ý cña ng­êi nép ®¬n xin b¶o hé. (vii) Ph¸t hiÖn ra ng­êi ®­îc cÊp V¨n b»ng b¶o hé kh«ng cã quyÒn nép ®¬n yªu cÇu cÊp V¨n b»ng b¶o hé vµ còng kh«ng ®­îc ng­êi cã quyÒn nép ®¬n yªu cÇu cÊp V¨n b»ng b¶o hé chuyÓn nh­îng quyÒn ®ã. (viii) QuyÒn nép ®¬n yªu cÇu cÊp V¨n b»ng b¶o hé thuéc vÒ nhiÒu c¸ nh©n, ph¸p nh©n hoÆc chñ thÓ vµ Ýt nhÊt 1 trong sè ®ã kh«ng ®ång ý viÖc nép ®¬n. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp t¹i ViÖt Nam tr­íc th¸ch thøc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ I.thùc tr¹ng nh÷ng qui ®Þnh ph¸p luËt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam . MÆc dï ch­a ®¹t ®­îc môc tiªu lµ ®Õn n¨m 2000, hÖ thèng ph¸p luËt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp cña ta sÏ ®¸p øng ®­îc ®Çy ®ñ c¸c tiªu chuÈn cña HiÖp ®Þnh TRIPS (HiÖp ®Þnh vÒ c¸c khÝa c¹nh liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ – WTO), nh­ng cã thÓ nãi lµ ®Õn nay, chóng ta ®· cã mét hÖ thèng ph¸p luËt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp kh¸ ®Çy ®ñ vµ râ rµng. Tr­íc n¨m 1995, hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp n­íc ta ®­îc vËn hµnh chñ yÕu trªn c¬ së c¸c v¨n b¶n “d­íi luËt”, ®ã lµ Ph¸p lÖnh b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp (Ph¸p lÖnh ®­îc c«ng bè theo LÖnh sè 131-LCT/H§NN ngµy 11/2/1989). Thêi kú nµy c¸c biÖn ph¸p ®Ó xö lý c¸c x©m ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp chñ yÕu lµ biÖn ph¸p hµnh chÝnh. MÆc dï toµ ¸n còng cã thÓ tham gia xÐt xö c¸c vô kiÖn vÒ së h÷u c«ng nghiÖp, nh­ng do c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt kh«ng ph¶i lµ luËt nªn viÖc tham gia xÐt xö cña toµ trªn c¬ së c¸c v¨n b¶n ®ã cßn rÊt h¹n chÕ. B­íc khëi ®Çu cã ý nghÜa ®ét ph¸ trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp lµ n¨m 1995, chóng ta ®· ®­a quyÒn së h÷u trÝ tuÖ (trong ®ã cã quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp) vµo b¶o hé trong Bé luËt d©n sù. LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, quyÒn së h÷u trÝ tuÖ nãi chung vµ së h÷u c«ng nghiÖp nãi riªng ®­îc Nhµ n­íc thõa nhËn nh­ mét lo¹i quyÒn d©n sù t­¬ng tù nh­ quyÒn së h÷u tµi s¶n vµ sù thõa nhËn ®ã ®­îc thùc hiÖn bëi c¬ quan quyÒn lùc cao nhÊt ®ã lµ Quèc héi, chø kh«ng ph¶i bëi c¸c c¬ quan quyÒn lùc cÊp d­íi nh­ tr­íc ®©y. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt, ChÝnh phñ ®· kÞp thêi ban hµnh c¸c v¨n b¶n ®Ó söa ®æi bæ sung vµ cô thÓ ho¸ c¸c qui ®Þnh trong luËt, ch¼ng h¹n nh­ NghÞ ®Þnh 63/CP ngµy 24/10/1996 qui ®Þnh chi tiÕt vÒ viÖc b¶o hé s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, nh·n hiÖu hµng hãa vµ tªn gäi xuÊt xø hµng hãa. Råi ®Õn ngµy 1/2/2001 ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh 06/2001/N§CP söa ®æi NghÞ ®Þnh 63. Ngµy 3/10/2000 ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 54/2000/N§CP qui ®Þnh b¶o hé thªm nh÷ng ®èi t­îng kh¸c mµ Bé luËt d©n sù ch­a ®Ò cËp tíi. Ngµy 20/4/2001, ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 13/2001/N§CP vÒ viÖc b¶o hé gièng c©y trång… ViÖc ban hµnh c¸c qui ®Þnh vÒ së h÷u c«ng nghiÖp trong Bé luËt d©n sù vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan lµ mét thµnh tÝch lín trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn luËt n­íc ta vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, t¹o c¬ së ph¸p lý ngµy cµng ®Çy ®ñ h¬n, phï hîp h¬n víi thùc tiÔn. Song nÕu rµ so¸t l¹i toµn bé hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp vµ ®èi chiÕu víi mét sè §iÒu ­íc quèc tÕ, chóng ta cã thÓ thÊy cßn mét sè ®iÓm ch­a hîp lý vµ ch­a ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®ßi hái cña thùc tiÔn. 1.Chñ thÓ cña c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp ®­îc b¶o hé. Theo qui ®Þnh t¹i §iÒu 780 Bé luËt d©n sù “ QuyÒn së h÷u c«ng nghiÖp lµ quyÒn së h÷u cña c¸ nh©n, ph¸p nh©n ®èi víi s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, nh·n hiÖu hµng ho¸, quyÒn sö dông ®èi víi tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸ vµ quyÒn së h÷u ®èi víi c¸c ®èi t­îng kh¸c do ph¸p luËt qui ®Þnh”. Kh¸i niÖm trªn ®©y cho thÊy viÖc qui ®Þnh quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp lµ quyÒn së h÷u cña c¸ nh©n, cña ph¸p nh©n lµ ch­a hîp lý, thiÕu thèng nhÊt víi qui ®Þnh cña Bé luËt d©n sù vÒ chñ thÓ quan hÖ ph¸p luËt d©n sù vµ qui ®Þnh cña ph¸p luËt trong lÜnh vùc së h÷u c«ng nghiÖp. Bëi v× chñ thÓ cña quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cã thÓ lµ c¸c tæ chøc, kh«ng ph¶i lµ ph¸p nh©n mµ còng kh«ng ph¶i lµ c¸ nh©n. 2.VÒ thêi h¹n b¶o hé vµ thêi ®iÓm ph¸t sinh c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp. Thêi h¹n b¶o hé vµ thêi ®iÓm ph¸t sinh c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp nh­ s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, nh·n hiÖu hµng ho¸, tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸ lµ ch­a phï hîp. §iÒu ®ã thÓ hiÖn ë chç thêi ®iÓm ph¸t sinh quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp lµ thêi ®iÓm ra ®êi V¨n b»ng b¶o hé. Mµ theo qui ®Þnh t¹i §iÒu 9 NghÞ ®Þnh 63/CP ngµy 24/10/1996 vµ ®­îc söa ®æi bæ sung theo NghÞ ®Þnh 06/2001/N§-CP ngµy 1/2/2000 th× : “V¨n b»ng b¶o hé kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp lµ b»ng ®éc quyÒn kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, cã hiÖu lùc tõ ngµy cÊp ®Õn hÕt 5 n¨m, tÝnh tõ ngµy nép ®¬n hîp lÖ”. “V¨n b»ng b¶o hé gi¶i ph¸p h÷u Ých lµ b»ng ®éc quyÒn gi¶i ph¸p h÷u Ých, cã hiÖu lùc tõ ngµy cÊp ®Õn hÕt 10 n¨m, tÝnh tõ ngµy nép ®¬n hîp lÖ”. “V¨n b»ng b¶o hé s¸ng chÕ lµ b»ng ®éc quyÒn s¸ng chÕ, cã hiÖu lùc tõ ngµy cÊp ®Õn hÕt 20 n¨m, tÝnh tõ ngµy nép ®¬n hîp lÖ”… Nh­ vËy thùc chÊt thêi h¹n b¶o hé s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, nh·n hiÖu hµng ho¸ Ýt h¬n 20 n¨m, 10 n¨m, 5 n¨m.. v× tõ ngµy nép ®¬n hîp lÖ ®Õn ngµy ®­îc cÊp v¨n b»ng b¶o hé lµ kh¸c nhau. Thùc tÕ ë n­íc ta thêi gian tÝnh tõ khi nép ®¬n hîp lÖ ®Õn khi ®­îc cÊp V¨n b»ng b¶o hé kh«ng bao giê d­íi 1 n¨m. Do ®ã chñ së h÷u c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp ®· bÞ thiÖt vÒ thêi gian b¶o hé. 3.VÒ vÊn ®Ò b¶o hé quyÒn sö dông ®èi víi tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸. Theo qui ®Þnh cña Bé luËt d©n sù th× quyÒn sö dông ®èi víi tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸ lµ mét ®èi t­îng ®­îc b¶o hé. Tuy nhiªn, theo NghÞ ®Þnh sè 54/2000/N§-CP ngµy 3/10/2000 th× chØ dÉn ®Þa lý còng lµ mét ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp ®­îc b¶o hé. C¸c qui ®Þnh trªn ®· dÉn tíi sù chång chÐo. Bëi v×, xÐt vÒ b¶n chÊt ChØ dÉn ®Þa lý (Geographycal indications) bao gåm hai yÕu tè lµ ChØ dÉn nguån gèc (Indication of source) vµ Tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸(Appellation of origin of gooods). Nh­ vËy viÖc b¶o hé ®èi víi ChØ dÉn ®Þa lý ®· bao hµm b¶o hé Tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸. 4.Mét sè vÊn ®Ò ch­a ®­îc ph¸p luËt qui ®Þnh cô thÓ. - §èi víi nh·n hiÖu hµng ho¸ næi tiÕng: theo c«ng ­íc Paris (§iÒu 6 bis), c¸c nh·n hiÖu hµng ho¸ næi tiÕng ph¶i ®­îc c¸c n­íc thµnh viªn b¶o hé ®­¬ng nhiªn chø kh«ng cÇn ph¶i ®¨ng ký, cÊp v¨n b»ng b¶o hé. Tuy nhiªn c«ng ­íc trªn kh«ng ®Þnh nghÜa cô thÓ nh·n hiÖu hµng hãa næi tiÕng lµ g×. Do ®ã, c¸c quèc gia kh¸c nhau sÏ cã nh÷ng c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ nh·n hiÖu hµng ho¸ næi tiÕng vµ tõ ®ã ®­a ra nh÷ng tiªu chuÈn cña riªng m×nh ®Ó c«ng nhËn mét nh·n hiÖu hµng hãa nµo ®ã cã ph¶i lµ næi tiÕng hay kh«ng. N­íc ta lµ thµnh viªn cña c«ng ­íc Paris nªn qui ®Þnh trªn sÏ ®­îc ¸p dông trùc tiÕp. Song ®Õn nay ph¸p luËt n­íc ta ch­a cã mét qui ®Þnh cô thÓ nµo ®Ó x¸c ®Þnh mét nh·n hiÖu hµng hãa nµo ®ã cã ph¶i lµ næi tiÕng hay kh«ng. - §èi víi nh·n hiÖu hµng hãa t­¬ng tù: ®iÒu 805 kho¶n 3 a Bé luËt d©n sù cã qui ®Þnh hµnh vi sö dông nh·n hiÖu t­¬ng tù lµ x©m ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, song ®Õn nay chóng ta ch­a cã qui ®Þnh cô thÓ ®Ó x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ nh·n hiÖu t­¬ng tù. Ngay ®Õn Côc së h÷u c«ng nghiÖp còng x¸c ®Þnh vÊn ®Ò nµy theo c¶m gi¸c chñ quan. §iÒu nµy trªn thùc tÕ ®· g©y kh¸ nhiÒu khã kh¨n cho c¸c c¬ quan thùc thi nh­ thanh tra, c¶nh s¸t kinh tÕ, qu¶n lý thÞ tr­êng… trong c«ng t¸c kiÓm tra vµ xö lý c¸c hµnh vi x©m ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. - §èi víi nh·n hiÖu tËp thÓ, nh·n hiÖu chøng nhËn: c¸c ®èi t­îng nµy ®· ®­îc ®Ò cËp trong HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú (§iÒu 6), song ®Õn nay chóng ta còng ch­a kÞp thêi cã nh÷ng qui ®Þnh cô thÓ cho nh÷ng ®èi t­îng nµy. - VÒ tr­êng hîp kh«ng sö dông c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp: kho¶n 1 ®iÒu 802 Bé luËt d©n sù cã qui ®Þnh tr­êng hîp mµ c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn ®­îc phÐp ra quyÕt ®Þnh buéc chñ së h÷u s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp ph¶i chuyÓn giao cã thï lao quyÒn sö dông c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp cho ng­êi kh¸c, ®ã lµ khi chñ së h÷u kh«ng sö dông c¸c ®èi t­îng nµy. Tuy nhiªn chóng ta l¹i kh«ng cã qui ®Þnh cô thÓ ®Ó lµm c¨n cø x¸c ®Þnh hµnh vi kh«ng sö dông c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp cña chñ së h÷u. Nhµ n­íc nªn cã qui ®Þnh cô thÓ lµ nÕu chñ së h÷u c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp kÓ trªn ngõng sö dông s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp trong mét kho¶ng thêi gian lµ X ngµy th× Nhµ n­íc sÏ buéc hä ph¶i chuyÓn giao quyÒn sö dông c¸c ®èi t­îng ®ã cho ng­êi kh¸c. 5.Mét sè vÊn ®Ò ®­îc ph¸p luËt qui ®Þnh ch­a hîp lý. - VÒ ng­êi cã quyÒn sö dông hîp ph¸p tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸: ®iÒu 795 Bé luËt d©n sù cã qui ®Þnh “c¸ nh©n, ph¸p nh©n, c¸c chñ thÓ kh¸c ®­îc c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cÊp v¨n b»ng b¶o hé tªn gäi xuÊt xø hµng hãa lµ ng­êi cã quyÒn sö dông hîp ph¸p tªn gäi xuÊt xø hµng hãa”. NÕu theo qui ®Þnh nµy th× nh÷ng ng­êi nµo l©u nay vÉn sö dông tªn gäi xuÊt xø hµng hãa mµ ch­a tiÕn hµnh ®¨ng ký b¶o hé sÏ bÞ coi lµ nh÷ng ng­êi sö dông bÊt hîp ph¸p tªn gäi xuÊt xø hµng hãa, vµ theo ®ã th× cã kh¸ nhiÒu ng­êi d©n cña c¸c lµng nghÒ ViÖt Nam sÏ lµ ng­êi sö dông bÊt hîp ph¸p tªn gäi xuÊt xø hµng hãa, ch¼ng h¹n nh­ nh÷ng ng­êi thî dÖt lôa ë Lµng V¹n Phóc hay nh÷ng ng­êi nÊu r­îu Lµng V©n… Ta kh«ng thÓ coi ®©y lµ nh÷ng ng­êi sö dông bÊt hîp ph¸p tªn gäi xuÊt xø hµng hãa chØ v× lý do hä ch­a tiÕn hµnh ®¨ng ký b¶o hé tªn gäi xuÊt xø, bëi lÏ trªn thùc tÕ hä ®· ®­îc Nhµ n­íc cÊp giÊy phÐp kinh doanh, hä ®· kinh doanh nh÷ng mÆt hµng ®ã trong mét thêi gian dµi vµ hµng n¨m vÉn nép ®ñ thuÕ cho Nhµ n­íc. - VÒ thêi h¹n tr¶ lêi ý kiÕn ®¸nh gi¸, kÕt luËn cña c¬ quan Nhµ n­íc ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn së h÷u c«ng nghiÖp: kho¶n 3 ®iÒu 14 NghÞ ®Þnh 12 qui ®Þnh thêi h¹n tr¶ lêi ý kiÕn ®¸nh gi¸, kÕt luËn cña c¬ quan Nhµ n­íc vÒ së h÷u c«ng nghiÖp cho ng­êi cã thÈm quyÒn xö ph¹t vi ph¹m lµ 10 ngµy. Kho¶n 4 ®iÒu 14 còng trong NghÞ ®Þnh nµy qui ®Þnh c¬ quan cã thÈm quyÒn xö ph¹t ph¶i gi¶i quyÕt vô viÖc trong thêi h¹n 15 ngµy. Nh­ vËy nÕu c¸c c¬ quan Nhµ n­íc chÇn chõ trong viÖc ®­a ra ý kiÕn ®¸nh gi¸ kÕt luËn th× c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn xö ph¹t sÏ chØ cßn kho¶ng 4-5 ngµy ®Ó gi¶i quyÕt vô viÖc. Kho¶ng thêi gian nµy lµ qu¸ ng¾n v× hiÖn nay t×nh tr¹ng vi ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ngµy cµng t¨ng, trong khi ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c thùc thi l¹i qu¸ máng. - VÒ c¸c hµnh vi vi ph¹m, h×nh thøc vµ møc ph¹t: ch­¬ng II NghÞ ®Þnh 12/1999/N§-CP ngµy 6/3/1999 cã qui ®Þnh vÒ c¸c hµnh vi vi ph¹m, h×nh thøc vµ møc ph¹t. Theo ®ã h×nh thøc vµ møc ph¹t ®­îc ¸p dông dùa theo ph©n lo¹i hµnh vi mµ kh«ng theo ph©n lo¹i vÒ hµng hãa, dÞch vô. C¸ch qui ®Þnh nµy lµ ch­a hîp lý v× víi cïng mét lo¹i hµnh vi nh­ng ®èi víi c¸c mÆt hµng kh¸c nhau sÏ g©y ra nh÷ng hËu qu¶ víi c¸c møc ®é nguy hiÓm kh¸c nhau. §ång thêi khung xö ph¹t hµnh chÝnh hiÖn hµnh qui ®Þnh møc ph¹t cao nhÊt lµ 100 triÖu ®ång (thÈm quyÒn xö ph¹t ë møc nµy thuéc chñ tÞch uû ban nh©n d©n tØnh, thµnh phè). Thùc tiÔn cho thÊy hÇu hÕt c¸c vô viÖc vi ph¹m bÞ ph¸t hiÖn ®Òu chØ bÞ xö ph¹t c¨n cø trªn sè l­îng s¶n phÈm. §iÒu nµy dÉn ®Õn viÖc c¸c l« hµng vi ph¹m víi sè l­îng lín nhiÒu khi còng chØ chÞu møc ph¹t t­¬ng ®­¬ng víi c¸c l« hµng cã sè l­îng nhá. ChÝnh v× thÕ mµ ®«i khi ®iÒu ®ã l¹i khuyÕn khÝch ng­êi ta kinh doanh hµng gi¶ víi sè l­îng lín. Ch¼ng h¹n nh­ chñ hµng l« hµng xe g¾n m¸y gi¶ víi sè l­îng hµng tr¨m xe sÏ ph¶i chÞu møc ph¹t t«Ý ®a lµ 100 triÖu, trong khi ®ã chñ l« hµng xe g¾n m¸y gi¶ kh¸c chØ cã kho¶ng 10 xe th× còng cã thÓ bÞ ph¹t tíi møc nµy. Nh­ vËy c¸c ®èi t­îng vi ph¹m sÏ cã xu h­íng kinh doanh thËt nhiÒu hµng vi ph¹m ®Ó ch¼ng may bÞ b¾t th× sÏ s½n sµng nép ph¹t råi sau ®ã l¹i vi ph¹m tiÕp. §Ó kh¾c phôc h¹n chÕ nµy, chóng ta nªn qui ®Þnh râ rµng møc xö ph¹t theo phÇn tr¨m gi¸ trÞ hoÆc sè l­îng hµng vi ph¹m. Theo ®ã, nÕu l­îng hµng vi ph¹m cµng lín th× tÊt yÕu sè tiÒn xö ph¹t sÏ t¨ng lªn. §ång thêi, møc xö ph¹t cÇn n©ng cao theo c¸c møc ®é vi ph¹m cô thÓ d­íi h×nh thøc luü tiÕn. 6.Ch­a cã c¸c qui ®Þnh ®Çy ®ñ, chÆt chÏ ®Ó ®¶m b¶o thùc thi cã hiÖu qu¶ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. -Thø nhÊt, vÊn ®Ò kiÓm so¸t biªn giíi ®èi víi hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu hoÆc vÊn ®Ò kiÓm tra vÒ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi hµng ho¸ s¶n xuÊt l­u th«ng trªn thÞ tr­êng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p thùc thi cã hiÖu qu¶ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. VÒ vÊn dÒ nµy §iÒu 64 NghÞ ®Þnh 63/CP ngµy 24/10/1996 (kho¶n 6,7) ®· qui ®Þnh râ “Tæng côc H¶i quan phèi hîp víi Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng (nay lµ Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ) qui ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t biªn giíi vÒ së h÷u c«ng nghiÖp. Bé Th­¬ng m¹i phèi hîp víi Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng (nay lµ Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ) qui ®Þnh vÒ kiÓm tra vÒ së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi nh÷ng l­u th«ng trªn thÞ tr­êng”. Cho ®Õn nay c¸c v¨n b¶n trªn vÉn ch­a hÒ ®­îc ban hµnh dÉn ®Õn viÖc thùc thi quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp trªn thùc tÕ ch­a hiÖu qu¶. Hµng ho¸ vi ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp vÉn cßn rÊt phæ biÕn trªn thÞ tr­êng. -Thø hai, ®iÓm b, c, kho¶n 1 §iÒu 5 NghÞ ®Þnh sè 12/1999/N§-CP ngµy 6/3/1999 cã qui ®Þnh vÒ hµnh vi vi ph¹m vÒ thñ tôc x¸c lËp, thùc hiÖn quyÒn vµ thñ tôc xin cÊp phÐp ho¹t ®éng dÞch vô t­ vÊn ®¹i diÖn së h÷u c«ng nghiÖp cã ¸p dông biÖn ph¸p tÞch thu V¨n b»ng b¶o hé. Tuy nhiªn, kh«ng qui ®Þnh cô thÓ thñ tôc tÞch thu nh­ thÕ nµo, cã kÌm theo quyÕt ®Þnh ®×nh chØ hoÆc huû bá hiÖu lùc cña V¨n b»ng b¶o hé hay kh«ng? cã xo¸ bá tªn t¹i §¨ng b¹ quèc gia hay kh«ng? NÕu kh«ng cã nh÷ng qui ®Þnh nµy th× viÖc tÞch thu V¨n b»ng b¶o hé sÏ trë nªn hoµn toµn v« nghÜa nÕu nh­ chñ së h÷u v¨n b»ng b¶o hé b»ng c¸ch nµo ®ã vÉn lÊy l¹i ®­îc b»ng (ch¼ng h¹n nh­ th«ng ®ång ®­îc víi ng­êi lµm viÖc ë c¸c c¬ quan chøc n¨ng…). -Thø ba, NghÞ ®Þnh 12 cã qui ®Þnh vÒ c¸c h×nh thøc xö ph¹t, trong ®ã cã qui ®Þnh trong tr­êng hîp v« ý vi ph¹m, vi ph¹m nhá, lÇn ®Çu vµ cã t×nh tiÕt gi¶m nhÑ th× sÏ ¸p dông h×nh thøc ph¹t c¶nh c¸o. Tuy nhiªn, NghÞ ®Þnh nµy còng nh­ c¸c Th«ng t­ h­íng dÉn ®Òu kh«ng x¸c ®Þnh râ thÕ nµo lµ vi ph¹m nhá. Nh­ vËy trong qu¸ tr×nh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh, c¸n bé cã thÈm quyÒn sÏ xö lý theo ®¸nh gi¸ chñ quan cña m×nh. HËu qu¶ lµ cã thÓ t¹o nªn hiÖn t­îng tiªu cùc vµ kÕt qu¶ xö lý sÏ kh«ng thèng nhÊt, tuú tiÖn. -Thø t­, vÒ thÈm quyÒn xö ph¹t, theo qui ®Þnh cña NghÞ ®Þnh, thÈm quyÒn xö ph¹t thuéc vÒ c¸c c¬ quan sau: Uû ban nh©n d©n, Thanh tra chuyªn ngµnh thuéc Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ, Së Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng, C«ng an, H¶i quan, Qu¶n lý thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, trong c¶ Th«ng t­ h­íng dÉn sè 825/2000/TT-BKHCNMT ®Òu kh«ng qui ®Þnh râ qui chÕ phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn trªn. §iÒu nµy dÔ g©y ra t×nh tr¹ng chång chÐo vÒ thÈm quyÒn xö lý. H¬n thÕ, hiÖn nay n­íc ta ®ang tõng b­íc c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nªn viÖc t×m ra mét m« h×nh qu¶n lý thÝch hîp, gi¶m bít ho¹t ®éng thanh tra, kiÓm tra cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp lµ v« cïng cÇn thiÕt. 7.C¸c qui ®Þnh vÒ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®­îc kÕt cÊu ch­a hîp lý g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho viÖc ¸p dông. HiÖn nay, c¸c qui ®Þnh ph¸p luËt liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®­îc bè côc ch­a hîp lý khiÕn cho ng­êi t×m hiÓu vµ ¸p dông ph¸p luËt gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. §èi víi ng­êi n­íc ngoµi, nhÊt lµ nh÷ng ng­êi ch­a cã kinh nghiÖm trong viÖc nghiªn cøu ph¸p luËt ViÖt Nam th× khã kh¨n trªn cßn t¨ng lªn gÊp béi. VÝ dô mét ng­êi cã nhu cÇu t×m hiÓu ph¸p luËt vÒ kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp th× ph¶i ®äc toµn bé ch­¬ng II PhÇn thø 6 cña Bé luËt d©n sù vµ tÊt c¶ c¸c qui ®Þnh trong NghÞ ®Þnh 63/CP ngµy 24/10/1996, råi l¹i ph¶i ®äc NghÞ ®Þnh 06/2001/N§-CP ngµy 1/2/2001 vÒ söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh 63 vµ mét lo¹t c¸c Th«ng t­, v¨n b¶n h­íng dÉn kh¸c th× míi cã thÓ n¾m v÷ng c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt ®­îc qui ®Þnh r¶i r¸c trong rÊt nhiÒu v¨n b¶n luËt vµ d­íi luËt. Tãm l¹i, tuy c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt mµ ChÝnh phñ ®· ban hµnh trong thêi gian võa qua ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc ng¨n ngõa vµ xö lý c¸c hµnh vi vi ph¹m trong lÜnh vùc së h÷u c«ng nghiÖp, kh¾c phôc t×nh tr¹ng x©m ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®ang cã chiÒu h­íng gia t¨ng, nh­ng c¸c qui ®Þnh trong c¸c v¨n b¶n trªn vÉn mang tÝnh liÖt kª, thiÕu kh¸i qu¸t, mét sè qui ®Þnh ph¸p luËt ch­a thËt sù râ rµng vµ phï hîp víi diÒu kiÖn thùc tÕ cña ViÖt Nam. Nh­îc ®iÓm nµy cÇn ®­îc c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn kh¾c phôc. II.Nh÷ng ®iÓm ch­a phï hîp trong c¸c qui ph¹m ph¸p luËt vÒ së h÷u C«ng nghiÖp cña ViÖt Nam so víi c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ. 1.C¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp ch­a ®­îc b¶o hé ®Çy ®ñ. Theo qui ®Þnh cña Bé luËt d©n sù vµ NghÞ ®Þnh 63/CP ngµy 24/10/1996 ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp ®­îc b¶o hé t¹i ViÖt Nam bao gåm: s¸ng chÕ, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, gi¶i ph¸p h÷u Ých, nh·n hiÖu hµng ho¸, tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸. NghÞ ®Þnh 54/2000/N§-CP ngµy 3/10/2000 cña ChÝnh phñ vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi bÝ mËt kinh doanh, chØ dÉn ®Þa lý, tªn th­¬ng m¹i vµ b¶o hé quyÒn chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh liªn quan tíi quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®· bæ sung thªm mét sè ®èi t­îng ®­îc b¶o hé t¹i ViÖt Nam lµ: bÝ mËt kinh doanh, chØ dÉn ®Þa lý, tªn th­¬ng m¹i vµ b¶o hé quyÒn c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. Nh­ vËy cßn 1 ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp ®­îc qui ®Þnh trong HiÖp ®Þnh TRIPS mµ ch­a ®­îc b¶o hé t¹i ViÖt Nam lµ ThiÕt kÕ bè trÝ m¹ch tÝch hîp. Môc 6 HiÖp ®Þnh TRIPS qui ®Þnh c¸c thµnh viªn ph¶i b¶o hé thiÕt kÕ bè trÝ m¹ch tÝch hîp theo c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp ­íc vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®èi víi m¹ch tÝch hîp (IPIC) vµ theo c¸c qui ®Þnh cña chÝnh TRIPS. HiÖn nay ViÖt Nam ch­a cã c¸c qui ®Þnh vÒ b¶o hé thiÕt kÕ bè trÝ m¹ch tÝch hîp trong hÖ thèng luËt b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ hay bÊt kú mét hÖ thèng luËt nµo kh¸c. V× vËy ViÖt Nam cÇn ph¶i ban hµnh c¸c qui ®Þnh ph¸p luËt vÒ b¶o hé thiÕt kÕ bè trÝ m¹ch tÝch hîp do ®©y lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc quan träng trong nghµnh c«ng nghiÖp ®iÖn tö cña mçi quèc gia. Nhu cÇu b¶o hé ®èi t­îng nµy lµ rÊt lín vµ ngµy cµng t¨ng cïng víi sù ph¸t triÓn cña lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin. Khi b¶o hé ®èi t­îng nµy ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn nghµnh c«ng nghÖ ®iÖn tö trong n­íc, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Ngoµi ra, theo qui ®Þnh t¹i §iÒu 5 HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú th× ch­¬ng tr×nh truyÒn h×nh qua vÖ tinh ®· ®­îc m· ho¸ còng lµ mét ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp ph¶i ®­îc b¶o hé. HiÖn ViÖt Nam còng ch­a cã qui ®inh b¶o hé ®èi t­îng nµy. 2.Ph¹m vi b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸. §iÒu 15.1 cña HiÖp ®Þnh TRIPS qui ®Þnh vÒ c¸c ®èi t­îng cã kh¶ n¨ng b¶o hé nh­ mét nh·n hiÖu hµng ho¸. So víi qui ®Þnh vÒ ph¹m vi b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ ®­îc qui ®Þnh t¹i §iÒu 6.2 NghÞ ®Þnh 63/ CP ngµy 24/10/1996 ph¹m vi b¶o hé cña ViÖt Nam h¹n chÕ h¬n so víi qui ®Þnh cña §iÒu 16 HiÖp ®Þnh TRIPS . HiÖn nay ViÖt Nam ch­a tiÕn hµnh b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ cho c¸c ®èi t­îng gåm: h×nh vµ h×nh häc ®¬n gi¶n, c¸c ch÷ sè, ch÷ c¸i, c¸c ch÷ kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¸t ©m nh­ mét tõ ng÷, ch÷ n­íc ngoµi thuéc c¸c ng«n ng÷ kh«ng th«ng dông trõ tr­êng hîp c¸c dÊu hiÖu nµy ®· d­îc sö dông vµ ®· ®­îc thõa nhËn mét c¸ch réng r·i; dÊu hiÖu, biÓu t­îng qui ­íc, h×nh vÏ hoÆc tªn gäi th«ng th­êng cña hµng ho¸ thuéc bÊt kú ng«n ng÷ nµo ®· ®­îc sö dông réng r·i, th­êng xuyªn, nhiÒu ng­êi biÕt ®Õn; dÊu hiÖu chØ ®Þa ®iÓm, thêi gian, ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt, chñng lo¹i, sè l­îng, chÊt l­îng. tÝnh chÊt, thµnh phÇn, c«ng dông, gi¸ trÞ mang tÝnh m« t¶ hµng ho¸, dich vô vµ xuÊt xø cña hµng ho¸, dÞch vô; dÊu hiÖu gièng hoÆc t­¬ng tù víi dÊu chÊt l­îng, dÊu kiÓm tra, dÊu b¶o hµnh… cña ViÖt Nam, n­íc ngoµi còng nh­ cña c¸c tæ chøc quèc tÕ; dÊu hiÖu, tªn gäi, h×nh vÏ, biÓu t­îng gièng hoÆc t­¬ng tù tíi møc g©y nhÇm lÉn víi h×nh quèc huy, l·nh tô, anh hïng d©n téc, danh nh©n, ®Þa danh cña ViÖt Nam còng nh­ cña n­íc ngoµi. §Ó ph¹m vi b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ cña ViÖt Nam phï hîp h¬n víi qui ®Þnh cña TRIPS , chóng ta cÇn më réng ph¹m vi c¸c qui ®Þnh cña §iÒu 6.2 NghÞ ®Þnh 63/CP, nh­ng tÊt nhiªn lµ ph¶i phï hîp víi n­íc ta, ch¼ng h¹n nh­ nh÷ng biÓu t­îng gièng h×nh quèc huy, l·nh tô, anh hïng d©n téc th× chóng ta kh«ng thÓ b¶o hé. Theo thèng kª cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng th× nh·n hiÖu hµng ho¸ lµ ®èi t­îng ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt vµ dÔ nhËn biÕt nhÊt ®èi víi qu¸ tr×nh th­¬ng m¹i ho¸ cña hµng ho¸ vµ dÞch vô. ViÖc më réng ph¹m vi b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i ViÖt Nam theo qui ®Þnh cña TRIPS lµ cÇn thiÕt. Trªn c¬ së nµy, ViÖt Nam sÏ cã mét hÖ thèng nh·n hiÖu hµng ho¸ ®a d¹ng, phong phó tham gia vµo thÞ tr­êng hµng ho¸ vµ dÞch vô. Qua ®ã kÝch thÝch ®­îc t©m lý ng­êi tiªu dïng, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ph¸t triÓn, h¹n chÕ ®­îc c¸c gian lËn th­¬ng m¹i nh­ hµng gi¶, nh¸i mÉu m·, kiÓu d¸ng. Tuy nhiªn, sÏ gÆp khã kh¨n trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ xö lý vi ph¹m khi mµ hÖ thèng c¸c c¬ quan b¶o hé cña ViÖt Nam cßn non trÎ, Ýt kinh nghiÖm. 3.Ph¹m vi b¶o hé chØ dÉn ®Þa lý. §iÒu 22.1 cña HiÖp ®Þnh TRIPS qui ®Þnh vÒ ph¹m vi b¶o hé chØ dÉn ®Þa lý. C¸c qui ®Þnh vÒ b¶o hé chØ dÉn ®Þa lý t¹i ViÖt Nam ®­îc qui ®Þnh t¹i §iÒu 7.1 NghÞ ®Þnh 63/CP chØ qui ®Þnh b¶o hé ®èi víi tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸. ViÖt Nam kh«ng b¶o hé chØ dÉn ®Þa lý ®èi víi c¸c ®èi t­îng nh­ c¸c chØ dÉn xuÊt xø kh«ng ph¶i lµ tªn ®Þa lý; c¸c dÊu hiÖu mang tÝnh chÊt biÓu t­îng cña n­íc, ®Þa ph­¬ng lµ n¬i xuÊt xø cña hµng ho¸ nh­ng kh«ng ph¶i lµ tªn ®Þa lý cña n­íc, ®Þa ph­¬ng ®ã. Nh­ vËy ph¹m vi b¶o hé chØ dÉn ®Þa lý cña hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp ViÖt Nam hÑp h¬n so víi qui ®Þnh t¹i §iÒu 22 HiÖp ®Þnh TRIPS. §iÒu 23 HiÖp ®Þnh TRIPS yªu cÇu cã qui ®Þnh b¶o hé bæ sung ®èi víi c¸c chØ dÉn ®Þa lý dïng cho r­îu vang vµ r­îu m¹nh. C¸c qui ®Þnh nµy ch­a cã trong hÖ thèng ph¸p luËt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam.Theo qui ®Þnh cña TRIPS th× c¸c chØ dÉn ®Þa lý bao gåm c¶ c¸c chØ dÉn ®Þa lý dïng cho r­îu vang vµ r­îu m¹nh cÇn ph¶i ®­îc ®­a vµo hÖ thèng luËt cña ViÖt Nam. ViÖc b¶o hé kh«ng ®Çy ®ñ ®èi víi chØ dÉn ®Þa lý sÏ lµm xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh trong thÞ tr­êng th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam. Khi b¶o hé ®Çy ®ñ lÜnh vùc nµy, ViÖt Nam sÏ cã c¬ së ®Ó tham gia vµo mét thÞ tr­êng th­¬ng m¹i tù do vµ ®ãn nhËn ®­îc nhiÒu s¶n phÈm cã chÊt l­îng ®· ®­îc thÕ giíi c«ng nhËn. §ång thêi t¹o ra ®­îc tÝnh c¹nh tranh cao ®èi víi c¸c s¶n phÈm cã mÆt t¹i ViÖt Nam. 4.Qui ®Þnh vÒ b¶o hé gièng c©y trång. Ngµy 20/4/2001 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 13/2001/N§-CP vÒ b¶o hé gièng c©y trång. Tuy nhiªn hiÖn vÉn cßn thiÕu c¸c qui ®Þnh vÒ kh¶o nghiÖm gièng c©y trång míi. 5.Qui ®Þnh b¶o hé ®èi víi chñng vi sinh. §iÒu 27.3(b) cña HiÖp ®Þnh TRIPS qui ®Þnh vÒ chñng vi sinh. MÆc dï c¸c chñng vi sinh lµ ®èi t­îng ®­îc cÊp patent theo luËt cña ViÖt Nam, nh­ng hiÖn nay ch­a cã qui ®Þnh hoÆc thñ tôc h­íng dÉn viÖc nép ®¬n, xÐt nghiÖm hoÆc c¸c yªu cÇu nép l­u ®èi víi lÜnh vùc c«ng nghÖ ®Æc biÖt nµy. §Ó cã sù phï hîp víi yªu cÇu cña TRIPS, ph¶i thùc hiÖn viÖc so¹n th¶o vµ ban hµnh c¸c qui ®Þnh vµ thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ thùc hiÖn viÖc cÊp patent trong lÜnh vùc nµy. 6.Qui ®Þnh vÒ viÖc phôc håi hiÖu lùc cho V¨n b»ng b¶o hé. §iÒu 793 kho¶n a Bé luËt d©n sù cã qui ®Þnh vÒ viÖc ®×nh chØ hiÖu lùc cña V¨n b»ng b¶o hé do chñ së h÷u ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp kh«ng nép lÖ phÝ duy tr× hiÖu lùc cña V¨n b»ng b¶o hé ®óng thêi h¹n. Tuy nhiªn, Bé luËt d©n sù kh«ng qui ®Þnh viÖc phôc håi hiÖu lùc cña V¨n b»ng b¶o hé sau khi nghÜa vô trªn ®· ®­îc thùc hiÖn. Trong khi ®ã theo qui ®Þnh cña c«ng ­íc Paris t¹i kho¶n 2 §iÒu 5 bis “c¸c n­íc thµnh viªn Liªn hiÖp ®­îc quyÒn qui ®Þnh viÖc phôc håi V¨n b»ng b¶o hé trong tr­êng hîp bÞ mÊt hiÖu lùc v× kh«ng nép lÖ phÝ”. H¹n chÕ trªn cÇn ®­îc kh¾c phôc trong qu¸ tr×nh söa ®æi Bé luËt d©n sù. 7.ChÕ ®é ®·i ngé quèc gia. HiÖp ®Þnh TRIPS qui ®Þnh mçi thµnh viªn cña WTO ph¶i dµnh cho c¸c c«ng d©n cña c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c chÕ ®é ®èi xö nh­ quèc gia ®ã dµnh cho c¸c c«ng d©n cña m×nh vÒ viÖc b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Nãi mét c¸ch kh¸c qui ®Þnh muèn nãi ®Õn nghÜa vô cña mét n­íc thµnh viªn WTO bÊt kú ph¶i ®èi xö víi nh÷ng ng­êi n­íc ngoµi tõ c¸c n­íc thµnh viªn WTO kh¸c theo mét ph­¬ng thøc gièng nh­ n­íc thµnh viªn WTO ®ã dµnh cho c«ng d©n cña n­íc m×nh. C¬ së cña nguyªn t¾c nµy lµ mäi n­íc thµnh viªn ph¶i b×nh ®¼ng tr._. Trong nh÷ng n¨m tíi, hÖ thèng b¶o ®¶m thùc thi quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ViÖt Nam cÇn ®­îc hoµn thiÖn theo h­íng sau: - Cã ®Çy ®ñ c¸c qui ph¹m chÕ tµi cÇn thiÕt vµ cã hiÖu qu¶ nh»m b¶o ®¶m ng¨n ngõa vµ xö lý c¸c hµnh vi x©m ph¹m quyÒn ®· ®­îc x¸c lËp trong ®ã kÕt hîp chÆt chÏ c¸c biÖn ph¸p chÕ tµi d©n sù, h×nh sù vµ hµnh chÝnh trªn c¬ së ph©n biÖt râ ranh giíi sö dông tõng lo¹i chÕ tµi. - Cã ®Çy ®ñ c¸c qui ph¹m vÒ tr×nh tù , thñ tôc xö lý c¸c tranh chÊp liªn quan tíi quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp trong ®ã cã tr×nh tù tè tông d©n sù, h×nh sù vµ tr×nh tù hµnh chÝnh ®Ó xö lý tranh chÊp. - C¸c c¬ quan thùc hiÖn chøc n¨ng b¶o ®¶m thùc thi cã ®Çy ®ñ n¨ng lùc cÇn thiÕt ®Ó tham gia vµo viÖc thi hµnh c¸c chÕ tµi, c¸c quyÕt dÞnh cña c¸c c¬ quan nµy ph¶i b¶o ®¶m tÝnh chÝnh x¸c, tho¶ ®¸ng vµ phï hîp víi ph¸p luËt. - Gi¶m thiÓu møc ®é vµ t×nh tr¹ng vi ph¹m, x©m ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, sè l­îng vµ møc ®é nghiªm träng cña viÖc vi ph¹m së h÷u c«ng nghiÖp t¹i ViÖt Nam kh«ng v­ît qu¸ t×nh tr¹ng phæ biÕn ë c¸c n­íc. d) Môc tiªu cña hÖ thèng th«ng tin së h÷u c«ng nghiÖp. §Ó ®¸p øng c¸c ®ßi hái tæng qu¸t ®èi víi ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp, vÊn ®Ò th«ng tin së h÷u c«ng nghiÖp còng ®­îc ®Æt tr­íc nh÷ng yªu cÇu quan träng sau ®©y: (i) b¶o ®¶m viÖc x©y dùng, l­u gi÷ mét c¸ch ®Çy ®ñ, cã hÖ thèng, dÔ khai th¸c c¸c d÷ liÖu th«ng tin vÒ së h÷u c«ng nghiÖp ®Ó t¹o nªn mét bøc tranh ph¶n ¸nh trung thùc, cô thÓ, chi tiÕt hiÖn tr¹ng còng nh­ lÞch sö ph¸t triÓn bé phËn ho¹t ®éng s¸ng t¹o trÝ tuÖ - cô thÓ lµ s¸ng t¹o c«ng nghÖ kinh doanh - cña ViÖt Nam vµ t¹o ra kh¶ n¨ng tèi ®a ®Ó nh×n râ vµ tiÕp cËn bøc tranh nh­ vËy cña thÕ giíi. (ii) b¶o ®¶m kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi mäi th«ng tin liªn quan ®Õn t×nh tr¹ng ph¸p lý, b¶n chÊt néi dung vÒ c¸c quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp còng nh­ c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp nh»m phôc vô ®¾c lùc cho c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu, s¸ng t¹o, kinh doanh cña toµn x· héi. (iii) chñ ®éng thóc ®Èy ho¹t ®éng s¸ng t¹o trong nghiªn cøu, s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i; gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng nµy b»ng c¸ch cung cÊp c¸c th«ng tin ®Þnh h­íng nh»m x¸c ®Þnh tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ hiÖn tr¹ng thÞ tr­êng, ng¨n ngõa nguy c¬ nghiªn cøu trïng lÆp hoÆc nghiªn cøu l¹i, ®ång thêi gãp phÇn ng¨n chÆn nguy c¬ x©m ph¹m quyÒn v× thiÕu th«ng tin. e) Môc tiªu cña viÖc n©ng cao nhËn thøc x· héi. NhËn thøc cña x· héi lµ nh©n tè quan träng ®èi víi toµn bé ho¹t ®éng së hòu c«ng nghiÖp nãi chung. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn cho ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ kÐm hiÖu qu¶ lµ tr×nh ®é hiÓu biÕt qu¸ thÊp cña toµn x· héi vÒ ý nghÜa, néi dung vµ c¸ch thøc tiÕn hµnh viÖc b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. §Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ph¸t triÓn vÒ së h÷u c«ng nghiÖp, cÇn n©ng cao hiÓu biÕt cña toµn x· héi vÒ lÜnh vùc nµy. Yªu cÇu cô thÓ ®èi víi vÊn ®Ò nµy trong thêi gian tíi lµ: (i) ph¶i lµm cho toµn x· héi ý thøc ®­îc r»ng t«n träng quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp lµ nghÜa vô cña mäi ng­êi, viÖc nµy ch¼ng kh¸c nµo t«n träng quyÒn së h÷u tµi s¶n, ®Ó tõ ®ã cã thÓ gi¶m bít c¨n b¶n c¸c tr­êng hîp vi ph¹m do thiÕu hiÓu biÕt. (ii) ph¶i lµm cho c¸c néi dung c¬ b¶n cña ph¸p luËt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c qui ®Þnh vÒ thñ tôc x¸c lËp vµ b¶o vÖ quyÒn trë thµnh kiÕn thøc phæ th«ng, ®­îc phæ biÕn réng r·i chø kh«ng cßn lµ mét lÜnh vùc khã tiÕp cËn. (iii) ph¶i lµm cho th«ng tin vÒ së h÷u c«ng nghiÖp trë nªn phæ cËp cho c¸c giíi nghiªn cøu s¸ng t¹o vµ nghiªn cøu thÞ tr­êng nh­ c¸c lo¹i th«ng tin th«ng dông kh¸c, t¹o nªn thãi quen vµ ®ßi hái ph¶i trang bÞ kü n¨ng cho c¸c giíi ®ã trong viÖc khai th¸c th«ng tin së h÷u c«ng nghiÖp. II.Nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu mµ ViÖt Nam ph¶i hoµn thµnh tr­íc khi b­íc vµo mét cuéc ch¬i toµn cÇu C¨n cø vµo kh¶ n¨ng cña b¶n th©n hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp ë n­íc ta, vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ nh÷ng ®ßi hái cña tiÕn tr×nh héi nhËp trong khu«n khæ ASEAN, APEC vµ WTO, cã thÓ thÊy nhiÖm vô trong nh÷ng n¨m s¾p tíi lµ rÊt nÆng nÒ, buéc chóng ta ph¶i khÈn tr­¬ng hoµn thµnh. HiÖp ®Þnh TRIPS (WTO) ®· Ên ®Þnh thêi gian cho c¸c n­íc thµnh viªn thuéc khèi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c cam kÕt cã tÝnh chÊt nghÜa vô vÒ së h÷u trÝ tuÖ lµ n¨m 2000. HiÖn nay, ViÖt Nam ch­a ph¶i lµ thµnh viªn cña Tæ chøc nµy. Tuy vËy, cã thÓ thÊy tr­íc ®­îc r»ng ®Ó chuÈn bÞ gia nhËp WTO, ViÖt Nam còng ph¶i chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn c¸c cam kÕt nãi trªn trong khu«n khæ thêi h¹n nh­ vËy víi mét thêi gian chuyÓn tiÕp hîp lý mµ c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c chÊp nhËn ®­îc. Kinh nghiÖm ®µm ph¸n cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn míi gia nhËp WTO trong thêi gian qua vµ khuynh h­íng chung hiÖn nay cho thÊy thêi h¹n chuyÓn tiÕp hîp lý ®èi víi ViÖt Nam lµ kh«ng qu¸ 7 n¨m (trong khi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®­îc dµnh 5 n¨m cho viÖc chuyÓn tiÕp nµy). Thêi ®iÓm nép ®¬n xin gia nhËp WTO cña ViÖt Nam lµ 1/1/1995, v× vËy, thêi ®iÓm kÕt thóc thêi h¹n chuyÓn tiÕp dµnh cho ViÖt Nam lµ 1/1/2002. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú ®· ®­îc phª chuÈn còng ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i khÈn tr­¬ng chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó sím thùc hiÖn c¸c nghÜa vô cßn cao h¬n ®ßi hái cña WTO, trong ®ã thêi h¹n chuyÓn tiÕp dµnh cho ViÖt Nam kh«ng dµi h¬n thêi h¹n t­¬ng øng cña WTO. V× vËy, trong thêi gian tíi ViÖt Nam b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn c¸c cam kÕt vµ nghÜa vô cña TRIPS (WTO) vµ c¸c cam kÕt kh¸c trong HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú. Giai ®o¹n tíi ®ßi hái chóng ta ph¶i hoµn thµnh ®­îc c¸c nhiÖm vô sau ®©y. 1. Hoµn tÊt viÖc x©y dùng c¸c qui ph¹m ph¸p luËt ®ñ ®Ó ®¸p øng c¸c ®ßi hái cña WTO ®èi víi ViÖt Nam vÒ së h÷u c«ng nghiÖp. C¸c nhiÖm vô cô thÓ nh­ sau; - Ban hµnh c¸c v¨n b¶n vÒ viÖc b¶o hé c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp mµ chóng ta cßn ch­a tiÕn hµnh b¶o hé (thiÕt kÕ vµ bè trÝ m¹ch tÝch hîp, ch­¬ng tr×nh truyÒn qua vÖ tinh ®­îc m· ho¸). - Söa ®æi c¸c v¨n b¶n hiÖn hµnh vÒ së h÷u c«ng nghiÖp cho hoµn toµn phï hîp víi TRIPS. - Ban hµnh c¸c v¨n b¶n cßn thiÕu vÒ vÊn ®Ò thùc thi quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, nhÊt lµ c¸c thñ tôc xö lý tranh chÊp vµ vi ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp theo c¸c tiªu chuÈn cña TRIPS. NÕu cã thÓ, chóng ta nªn x©y dùng vµ ®­a vµo thi hµnh LuËt së h÷u c«ng nghiÖp thay thÕ cho Ch­¬ng 2 PhÇn VI (QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ) thuéc Bé luËt d©n sù n¨m 1995, trong ®ã bao gåm tÊt c¶ c¸c qui ph¹m ph¸p luËt cÇn thiÕt thuéc ph¹m vi v¨n b¶n luËt s½n cã ë Bé luËt d©n sù còng nh­ ë c¸c v¨n b¶n d­íi luËt ®­îc ban hµnh trong nh÷ng n¨m tr­íc nh­ng ch­a cã ®iÒu kiÖn ®­a vµo luËt, ®ång thêi chóng ta nªn cÊu tróc l¹i c¸c v¨n b¶n d­íi luËt sao cho chØ cßn gi÷ l¹i nh÷ng ®iÒu kho¶n h­íng dÉn thi hµnh hoÆc chi tiÕt ho¸ c¸c qui ®Þnh cña LuËt së h÷u c«ng nghiÖp. 2. ChuÈn bÞ mét b­íc c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó vËn hµnh c¸c qui ph¹m ph¸p luËt nãi trªn. - X©y dùng ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o nh©n lùc cho tÊt c¶ c¸c kh©u cña hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp, kÓ c¶ ng­êi lµm c«ng t¸c lËp chÝnh s¸ch, nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm ®¶m b¶o thùc thi còng nh­ nh÷ng ng­êi tham gia c¸c mèi quan hÖ vÒ së h÷u c«ng nghiÖp víi t­ c¸ch lµ chñ thÓ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. - TriÓn khai ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o nãi trªn cho c¸c kh©u then chèt ®ang cßn thiÕu c¸n bé chuyªn m«n, tõng b­íc më réng cho c¸c kh©u kh¸c vµ tiÕn tíi thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh nµy mét c¸ch th­êng xuyªn. - Rµ so¸t l¹i, ®¸nh gi¸ l¹i c¬ cÊu c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã thÈm quyÒn tham gia vµo qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn viÖc thùc thi së h÷u c«ng nghiÖp, tõ ®ã ®­a ra mét m« h×nh hîp lý h¬n theo h­íng tËp trung chøc n¨ng nãi trªn cho mét vµi c¬ quan, gi¶m bít sù chång chÐo, giÉm ch©n nhau nh­ hiÖn nay vµ b¾t ®Çu thiÕt lËp c¬ cÊu míi theo m« h×nh ®ã. - Rµ so¸t l¹i c¸c thñ tôc hµnh chÝnh hiÖn hµnh nh»m ph¸t hiÖn c¸c thñ tôc phiÒn hµ, kh«ng cÇn thiÕt hoÆc bÊt hîp lý, tiÕn tíi b·i bá c¸c thñ tôc ®ã vµ tinh gi¶m c¸c thñ tôc kh¸c. - ThiÕt lËp c¬ quan chuyªn nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò lý lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ së h÷u c«ng nghiÖp. 3. B¾t ®Çu x©y dùng ch­¬ng tr×nh tù ®éng ho¸ c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô khi tiÕn hµnh c¸c thñ tôc x¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. - Tiªu chuÈn ho¸ c¸c thao t¸c nghiÖp vô xö lý ®¬n ®¨ng ký quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. - Tõ ®iÓn ho¸ c¸c thuËt ng÷ sö dông trong qu¸ tr×nh ®¨ng ký quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. - X©y dùng c¸c m« h×nh hoÆc bµi to¸n m« t¶ qu¸ tr×nh xö lý ®¬n ®¨ng ký quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp vµ gi¶i c¸c bµi to¸n ®ã nh»m tù ®éng ho¸ qu¸ tr×nh nãi trªn. - Thö nghiÖm viÖc nép ®¬n ®iÖn tö. 4. Ph¸t triÓn m¹ng th«ng tin ®iÖn tö vÒ së h÷u c«ng nghiÖp. - §iÖn tö ho¸ c¸c c¬ së d÷ liÖu quèc gia vÒ patent, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, nh·n hiÖu hµng ho¸ vµ c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp kh¸c.. - X©y dùng m¹ng th«ng tin ®iÖn tö tõ c¸c c¬ së d÷ liÖu ®ã. - T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh thùc thi quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp tham gia vµo m¹ng. - §­a m¹ng quèc gia vµo m¹ng toµn cÇu cña Tæ chøc Së h÷u trÝ tuÖ thÕ giíi WIPO. III.C¸c biÖn ph¸p chñ yÕu nh»m ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu vµ nhiÖm vô nãi trªn. 1.T¹o ra mét hµnh lang ph¸p lý râ rÖt cho ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp tiÕn tíi. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, c¸c qui ph¹m ph¸p luËt lu«n lu«n ®ãng vai trß khÝch lÖ hoÆc c¶n trë sù ph¸t triÓn cña c¸c mèi quan hÖ x· héi nhÊt ®Þnh. Khung ph¸p luËt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp còng ®ãng vai trß nh­ vËy ®èi víi ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp. V× thÕ, mÆc dï b¶n th©n viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng qui ph¹m ph¸p luËt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp còng chÝnh lµ môc tiªu cña ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m tíi, nh­ng do ý nghÜa vµ vai trß cña nã, hÖ thèng c¸c qui ph¹m nãi trªn l¹i cßn lµ t¸c nh©n, c«ng cô t¹o ra sù chuyÓn biÕn, më ®­êng vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c yÕu tè kh¸c cña hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp. * Néi dung cña biÖn ph¸p nµy lµ: (i) bæ sung c¸c qui ph¹m cÇn thiÕt ch­a cã trong hÖ thèng ph¸p luËt hiÖn hµnh. (ii) söa ®æi c¸c qui ph¹m kh«ng phï hîp víi môc tiªu ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ vÒ së h÷u c«ng nghiÖp vµ kh«ng ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn héi nhËp quèc tÕ. (iii) s¾p xÕp l¹i cÊu tróc c¸c lo¹i v¨n b¶n ph¸p luËt theo m« h×nh phï hîp nhÊt víi c¸c môc tiªu ®Æt ra cho chÝnh hÖ thèng c¸c qui ph¹m ph¸p luËt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp. 2.N©ng cao nhËn thøc cho nh©n d©n vµ céng ®ång c¸c doanh nghiÖp vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn së h÷u c«ng nghiÖp. 2.1. §èi víi c¸c tÇng líp nh©n d©n vµ c¸c doanh nghiÖp nãi chung. Thùc tÕ ®· cho thÊy ng­êi ViÖt Nam cßn ch­a cã thãi quen t×m tßi s¸ng t¹o, ®ång thêi còng kh«ng biÕt gi÷ g×n nh÷ng thµnh qu¶ trÝ tuÖ cña m×nh vµ còng kh«ng t«n träng quyÒn së h÷u trÝ tuÖ cña ng­êi kh¸c. Do ®ã viÖc n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt cña c«ng chóng vÒ së h÷u c«ng nghiÖp lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch. Sù hiÓu biÕt ®Çy ®ñ cña x· héi vÒ së h÷u c«ng nghiÖp sÏ thóc ®Èy viÖc t¹o ra vµ b¶o hé kÞp thêi c¸c s¸ng t¹o c«ng nghÖ kinh doanh, ®ång thêi lµ mét m«i tr­êng tèt ®Ó lo¹i bá c¸c ý ®å vi ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. Néi dung cña biÖn ph¸p nµy ®èi víi c¸c tÇng líp nh©n d©n vµ céng ®ång c¸c doanh nghiÖp nãi chung lµ: - Tæ chøc th­êng xuyªn vµ s©u réng c¸c líp ®µo t¹o, c¸c cuéc héi th¶o trong n­íc vµ quèc tÕ vÒ c¸c vÊn ®Ò së h÷u c«ng nghiÖp cho c¸c tÇng líp c¸n bé, doanh nh©n, nh÷ng nhµ ho¹t ®éng s¸ng t¹o vµ nh÷ng ng­êi liªn quan kh¸c. Ho¹t ®éng tuyªn truyÒn ph¶i g¾n víi nh÷ng ch­¬ng tr×nh vµ chuyªn ®Ò cô thÓ, cÇn b¸m s¸t c¸c sù kiÖn næi bËt ®Ó t¨ng c­êng hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tuyªn truyÒn. - Thóc ®Èy Héi b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng, c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng tham gia vµo c«ng t¸c ph¸t hiÖn vµ ng¨n ngõa tÖ n¹n vi ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp trªn thÞ tr­êng. - Thùc hiÖn viÖc tuyªn truyÒn s©u réng kiÕn thøc vµ thùc tiÔn vÒ së h÷u c«ng nghiÖp trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, xuÊt b¶n phÈm, triÓn l·m… - C¸c quyÕt ®Þnh xö lý cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®èi víi c¸c vô viÖc nghiªm träng nªn th«ng b¸o c«ng khai, réng r·i trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó mäi ng­êi ®Òu cã c¬ héi t×m hiÓu. Bªn c¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn gi¸o dôc, c¸c c¬ quan chøc n¨ng vµ c¸c ®oµn thÓ còng cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp vµ hiÖu qu¶ ®Ó ®éng viªn quÇn chóng tham gia tÝch cùc h¬n n÷a vµo ho¹t ®éng s¸ng t¹o. C¸c biÖn ph¸p nµy cã thÓ lµ viÖc lËp c¸c quÜ hç trî s¸ng t¹o ®Ó cã nguån kinh phÝ khen th­ëng kÞp thêi nh÷ng s¸ng t¹o cã gi¸ trÞ, hay lµ viÖc tæ chøc c¸c cuéc thi s¸ng t¹o kü thuËt cã môc ®Ých cô thÓ kÌm theo nh÷ng lîi Ých vËt chÊt xøng ®¸ng…Ngoµi ra, c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn ph¶i ®ãng vai trß trung gian ®Ó t¹o cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc c¬ héi ®­îc tiÕp cËn ®­îc réng r·i víi c¸c s¸ng chÕ ®· cã trªn thÕ giíi nh»m t¨ng kh¶ n¨ng th­¬ng m¹i ho¸ vµ chuyÓn giao kü thuËt. Cô thÓ lµ c¸c c¬ quan chuyªn m«n sÏ h­íng dÉn doanh nghiÖp tra cøu th«ng tin s¸ng chÕ ®Ó t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p s¸ng chÕ phï hîp víi c«ng nghÖ cña m×nh nh»m ¸p dông chóng vµ sÏ kh«ng tr¶ tiÒn nÕu s¸ng chÕ ®ã kh«ng ®­îc b¶o hé t¹i ViÖt Nam hoÆc sÏ tiÕn hµnh mua c«ng nghÖ ®ã nÕu nã ®· ®­îc b¶o hé. 2.2.§èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu nãi riªng. Néi dung cña biÖn ph¸p nµy ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lµ: Tr­íc hÕt, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cÇn rµ so¸t l¹i chiÕn l­îc xuÊt khÈu trong vµi ba n¨m tíi. Nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu nµo ch­a cã nh·n hiÖu hoÆc ®· cã nh·n hiÖu nh­ng ch­a ®­îc ®¨ng ký b¶o hé t¹i c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu th× ph¶i khÈn tr­¬ng x©y dùng nh·n hiÖu vµ lµm thñ tôc ®¨ng ký. §èi víi c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp cã tÝnh chÊt ®Æc s¶n cña mét vïng, mét ®Þa ph­¬ng th× Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n vµ ®Þa ph­¬ng ®ã cÇn khÈn tr­¬ng h­íng dÉn vµ trî gióp c¸c doanh nghiÖp phèi hîp víi nhau ®Ó x©y dùng vµ tiÕn hµnh c¸c thñ tôc ®¨ng ký mét nh·n hiÖu chung (tËp thÓ) vµ chØ dÉn xuÊt xø cho ®Æc s¶n ®ã. Víi c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o, nhÊt lµ c¸c hµng thñ c«ng mü nghÖ, nÕu cã mÉu m·, kiÓu d¸ng ®éc ®¸o th× doanh nghiÖp còng cÇn khÈn tr­¬ng lµm thñ tôc ®¨ng ký kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp ®Ó b¶o vÖ tÝnh hÊp dÉn cña s¶n phÈm. VÒ l©u dµi, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó qu¶n lý c¸c tµi s¶n trÝ tuÖ cña m×nh. Doanh nghiÖp ph¶i bè trÝ nh©n lùc cã hiÓu biÕt phô tr¸ch vÊn ®Ò së h÷u c«ng nghiÖp vµ ph¶i x©y dùng chiÕn l­îc cho ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp trong doanh nghiÖp m×nh. Trong ho¹t ®éng ®ã cÇn ®Æc biÖt l­u ý ®Õn vÊn ®Ò th«ng tin së h÷u c«ng nghiÖp, nhÊt lµ c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn c¸c ®èi t­îng g¾n liÒn víi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu. 3.T¨ng c­êng vai trß cña c¸c doanh nghiÖp trong viÖc tù b¶o vÖ m×nh tr­íc nh÷ng hµnh vi x©m ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. Trong viÖc b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, chñ së h÷u v¨n b»ng b¶o hé ®ãng vai trß quan träng kh«ng kÐm c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn. Th«ng th­êng th× chÝnh chñ v¨n b»ng b¶o hé míi lµ ng­êi cã kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn sím nhÊt c¸c hµnh vi vi ph¹m. H¬n n÷a, chñ v¨n b»ng b¶o hé l¹i lµ ng­êi trùc tiÕp bÞ thiÖt h¹i nÆng nÒ nhÊt khi cã hµnh vi x©m ph¹m. ChÝnh v× vËy mµ chñ v¨n b»ng b¶o hé sÏ ®ãng mét vai trß rÊt tÝch cùc trong viÖc theo dâi, ph¸t hiÖn c¸c chñ thÓ thùc hiÖn c¸c hµnh vi x©m ph¹m cho c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn. QuyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cña mét sè doanh nghiÖp nh­ C«ng ty Coca- Cola, Liªn doanh n­íc kho¸ng Long An, C«ng ty K- C Vina Thai… b­íc ®Çu ®­îc b¶o hé mét c¸ch h÷u hiÖu nhê vµo sù céng t¸c chÆt chÏ cña chñ së h÷u v¨n b»ng víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng. C¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó b¶o vÖ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cña m×nh, nh­ng nh×n chung th× cã thÓ tiÕn hµnh theo nh÷ng biÖn ph¸p sau: - Th­êng xuyªn kiÓm tra m¹ng l­íi b¸n hµng, phèi hîp víi c¸c c¬ quan qu¶n lý thÞ tr­êng kÞp thêi ph¸t hiÖn, ®iÒu tra cöa hµng gi¶, s¶n phÈm gi¶. - Th«ng tin trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó th«ng b¸o cho ng­êi tiªu dïng biÕt vÒ t×nh h×nh vi ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cña c«ng ty vµ c¸ch ®Ó ph©n biÖt hµng thËt víi hµng gi¶. - Niªm yÕt râ vµ qu¶n lý chÆt c¸c ®¹i lý chÝnh thøc cña c«ng ty nh»m tr¸nh g©y nhÇm lÉn cho ng­êi tiªu dïng. - D¸n tem chèng hµng gi¶. - C¶i tiÕn mÉu m· hµng ho¸. - Phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng. Ngoµi c¸c biÖn ph¸p trªn, hiÖn nay nhiÒu doanh nghiÖp cßn ®ang cã ý t­ëng thµnh lËp HiÖp héi quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, cã mét ®iÒu ®¸ng l­u ý lµ doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n quan t©m ®Çu t­ kü thuËt cã chiÒu s©u v× ®©y chÝnh lµ c¸ch h÷u hiÖu nhÊt ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng hµnh vi x©m ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. Nh÷ng thµnh c«ng cña c«ng ty bia Hµ Néi, bia Sµi Gßn, may ViÖt TiÕn, b¸nh kÑo H¶i Hµ, c«ng ty Liªn doanh P&G, xÝ nghiÖp n­íc chÊm Nam D­¬ng, bét ngät Ajinomoto, nhùa Sµi Gßn…trong c«ng t¸c ®Êu tranh chèng hµng gi¶ ®· cho thÊy râ ®iÒu nµy. 4.N©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan qu¶n lý së h÷u c«ng nghiÖp. HÖ thèng qu¶n lý së h÷u c«ng nghiÖp mµ ®Çu tµu lµ Côc së h÷u c«ng nghiÖp ë T.W vµ c¸c Së Khoa häc, C«ng nghÖ ë c¸c ®Þa ph­¬ng ph¶i cã mét b­íc tiÕn ®¸ng kÓ vÒ tæ chøc vµ n¨ng lùc th× míi cã thÓ c¸ng ®¸ng ®­îc nhiÖm vô ®­îc ®Æt ra trong giai ®o¹n tíi vµ ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®ßi hái kh¸ch quan. Côc së h÷u c«ng nghiÖp ph¶i tiÕp tôc ®­îc ®æi míi vÒ tæ chøc, n©ng cao vÒ n¨ng lùc ®Ó thùc hiÖn ®­îc chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc cña m×nh ®èi víi ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp vµ thóc ®Èy toµn bé hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. §æi míi mäi mÆt cña Côc ph¶i nh»m vµo ®æi míi c¬ chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng, ®¶m b¶o nhiÖm vô lµ c¬ quan ®Ò xuÊt c¸c dù th¶o vÒ chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp kÞp thêi, thùc hiÖn c«ng t¸c x¸c lËp quyÒn mét c¸ch chÝnh x¸c vµ thuËn lîi kÓ c¶ vÒ thñ tôc lÉn thêi gian; ®¶m b¶o thu thËp, cung cÊp th«ng tin së h÷u c«ng nghiÖp kÞp thêi chÝnh x¸c cho c¸c nhu cÇu tra cøu th«ng tin th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i nh­ CD-ROM, Internet vµ Wiponet; gãp phÇn ®µo t¹o c¸n bé cho hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp; ®Èy m¹nh hîp t¸c quèc tÕ c¶ vÒ bÒ réng lÉn chiÒu s©u; phèi hîp mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng trong viÖc thùc thi quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. HÖ thèng qu¶n lý së h÷u c«ng nghiÖp ë ®Þa ph­¬ng lµ c¸c Së Khoa häc vµ C«ng nghÖ mµ trong ®ã h¹t nh©n lµ bé phËn phô tr¸ch së h÷u c«ng nghiÖp còng cÇn ph¶i ®­îc hoµn thiÖn vÒ mäi mÆt. §iÒu quan träng lµ bé phËn c¸n bé chuyªn tr¸ch së h÷u c«ng nghiÖp ph¶i ®­îc æn ®Þnh vÒ mÆt nh©n sù, tr¸nh t×nh tr¹ng thay ®æi hoÆc thuyªn chuyÓn th­êng xuyªn. Cã n¬i cßn ch­a qui ®Þnh râ vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô cña nh÷ng c¸n bé nµy. Bªn c¹nh ®ã, lùc l­îng thanh tra Khoa häc c«ng nghÖ trùc thuéc së còng ph¶i ®­îc t¨ng c­êng vÒ n¨ng lùc xö lý c¸c vi ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp vµ cã sù kÕt hîp chÆt chÏ víi bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ së h÷u c«ng nghiÖp. Trong c¬ chÕ phèi hîp gi÷a Côc së h÷u c«ng nghiÖp vµ c¸c Së Khoa häc c«ng nghÖ cÇn ph¶i thiÕt lËp kªnh th«ng tin nhanh chãng vµ hiÖu qu¶. Mäi chñ tr­¬ng hoÆc c¸c vÊn ®Ò míi cÇn ®­îc Côc cËp nhËt ®Õn Së, vµ c¸c vÊn ®Ò cÇn trao ®æi còng dÔ dµng ®­îc chuyÓn t¶i tõ Së ®Õn Côc qua kªnh th«ng tin nµy. ViÖc cñng cè vai trß cña c¸c c¬ quan thùc thi quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp nh­ Toµ ¸n, H¶i quan, Qu¶n lý thÞ tr­êng, C«ng an kinh tÕ… còng lµ mét ®ßi hái rÊt cÊp b¸ch. 5.T¨ng c­êng c¸c nguån lùc cÇn thiÕt cho hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp. §Ó së h÷u c«ng nghiÖp thùc sù trë thµnh mét hÖ thèng ®Çy ®ñ, linh ho¹t vµ cã hiÖu qu¶, ph¶i th­êng xuyªn t¨ng c­êng nguån lùc cho ho¹t ®éng nµy, trong ®ã ph¶i ®Æc biÖt coi träng nguån lùc con ng­êi vµ nguån lùc vËt chÊt. a) Båi d­ìng ®éi ngò nh©n lùc ®Ó ®éi ngò nµy cã ®Çy ®ñ n¨ng lùc ®¶m ®­¬ng tÊt c¶ c¸c kh©u chñ yÕu trong c¬ cÊu cña hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp. - C¸c kh©u chñ yÕu cña c¬ cÊu hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp. (i) lËp chÝnh s¸ch (x©y dùng c¸c qui ph¹m ph¸p luËt, c¸c chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn së h÷u c«ng nghiÖp…). (ii) tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch (b¶o ®¶m thùc thi ph¸p luËt, tæ chøc thi hµnh c¸c qui ph¹m ph¸p luËt, qu¶n lý hµnh chÝnh liªn quan tíi së h÷u c«ng nghiÖp…). (iii) vËn hµnh c¸c quan hÖ vÒ së h÷u c«ng nghiÖp (giíi chñ n¾m gi÷ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, c¸c luËt s­ hay ng­êi m«i giíi, ®¹i diÖn cho giíi n¾m gi÷ quyÒn, nh÷ng ng­êi cã liªn quan tíi c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp nh­ nh÷ng nhµ nghiªn cøu, ®Çu t­, kinh doanh…). - Néi dung cô thÓ cña viÖc båi d­ìng ®éi ngò nh©n lùc: (i) tæ chøc viÖc gi¶ng d¹y c¸c kiÕn thøc vÒ së h÷u c«ng nghiÖp víi c¸c tr×nh ®é kh¸c nhau cho c¸c ®èi t­îng kh¸c nhau ë tõng kh©u. (ii) th­êng xuyªn bæ tóc kiÕn thøc cho nh÷ng ng­êi ®ang tham gia hÖ thèng. (iii) phæ cËp c¸c hiÓu biÕt th«ng th­êng vÒ së h÷u c«ng nghiÖp cho toµn x· héi, (iv) thµnh lËp c¬ quan nghiªn cøu lý luËn vÒ së h÷u c«ng nghiÖp. b) §Çu t­ thÝch ®¸ng cho ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp. CÇn ph¶i nhËn thøc r»ng ®Çu t­ cho ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp tr­íc hÕt chÝnh lµ ®Çu t­ ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ trÝ tuÖ cho x· héi, sau ®ã míi nh»m ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ qui m« cña hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp cho phï hîp víi môc tiªu ®· x¸c ®Þnh. Theo quan ®iÓm ®ã, t¹i bÊt cø kh©u nµo trong c¬ cÊu cña hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp còng ph¶i cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ tho¶ ®¸ng. Xem xÐt t×nh h×nh ®Çu t­ trong nh÷ng n¨m võa qua, cã thÓ thÊy mét t×nh tr¹ng bÊt hîp lý râ rÖt thÓ hiÖn qua mét sè m©u thuÉn sau ®©y: Tû träng ®Çu t­ cho ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp thÊp h¬n nhiÒu (chØ kho¶ng 30%) so víi thu nhËp thu ®­îc trong viÖc ®¨ng ký quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, ®ång thêi, vèn ®Çu t­ còng chØ dµnh cho mét kh©u trong hÖ thèng ®ã lµ kh©u x¸c lËp quyÒn. V× vËy mµ c¸c kh©u kh¸c hÇu nh­ kh«ng ®­îc ®Çu t­, còng chÝnh v× thÕ mµ ta cã thÓ nãi r»ng cã mét sù ®èi nghÞch gi÷a hiÖu qu¶ ®Çu t­ cao víi møc t¸i ®Çu t­ thÊp. §Ó sö dông biÖn ph¸p ®Çu t­ nµy, cÇn ph¶i thay ®æi quan ®iÓm ®Çu t­ theo nguyªn t¾c: mäi kho¶n thu tõ ho¹t ®éng hµnh chÝnh liªn quan ®Õn ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp cÇn dµnh ®Ó t¸i ®Çu t­ toµn bé cho viÖc ph¸t triÓn hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp, ®ång thêi viÖc ®Çu t­ ph¶i ®­îc thùc hiÖn cho mäi kh©u trong hÖ thèng. c) T¨ng c­êng kh¶ n¨ng sö dông c¸c thµnh qu¶ c«ng nghÖ míi vµo ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp. HiÓn nhiªn lµ c¸c thµnh tùu trÝ tuÖ cÇn ph¶i ®­îc ¸p dông tr­íc hÕt cho viÖc qu¶n lý së h÷u trÝ tuÖ. Tù th©n c¸c yªu cÇu vµ môc tiªu cña ho¹t ®éng nµy ®· ®ßi hái ph¶i t¨ng c­êng viÖc ¸p dông c¸c c«ng nghÖ míi, mµ tr­íc hÕt lµ c«ng nghÖ th«ng tin. Tù ®éng ho¸ tõng phÇn, tiÕn tíi tù ®éng ho¸ c¬ b¶n c¸c thao t¸c nghiÖp vô còng nh­ ho¹t ®éng tra cøu th«ng tin së h÷u c«ng nghiÖp lµ biÖn ph¸p tÊt yÕu cÇn ph¶i ®­îc sö dông. 6. C¶i c¸ch c¸c thñ tôc hµnh chÝnh vµ s¾p xÕp l¹i c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc cã liªn quan tíi ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp. * VÒ c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh: Tr­íc hÕt ph¶i c¶i tiÕn c¸c thñ tôc x¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp theo c¸c h­íng sau ®©y; - Gi¶m ®Õn møc tèi thiÓu c¸c giÊy tê ph¶i ®Ö tr×nh c¬ quan së h÷u c«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh lµm thñ tôc. - B·i bá c¸c thñ tôc kh«ng cÇn thiÕt. - T¨ng c­êng tÝnh minh b¹ch trong viÖc xö lý hå s¬ ®¨ng ký. - Rót ng¾n thêi gian chê ®îi b»ng c¸ch kÕt hîp viÖc tù ®éng ho¸ víi t¨ng c­êng sè chuyªn gia xÐt nghiÖm ®¬n. Mäi thñ tôc hµnh chÝnh kh¸c liªn quan ®Õn viÖc duy tr×, b¶o vÖ quyÒn (tiÕp nhËn vµ xö lý c¸c ®¬n khiÕu n¹i, khiÕu kiÖn vÒ viÖc x©m ph¹m quyÒn, thùc thi c¸c biªn ph¸p chÕ tµi…) ®Òu ph¶i ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch minh b¹ch, chÆt chÏ vµ c«ng b»ng. §Æc biÖt chó ý c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp nh»m t¨ng c­êng tÝnh nghiªm minh cña ph¸p luËt nh­ng ph¶i kÌm theo c¸c biÖn ph¸p b¶o chøng cÇn thiÕt. * VÒ viÖc s¾p xÕp l¹i c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc cã liªn quan tíi së h÷u c«ng nghiÖp. Qu¸ tr×nh s¾p xÕp l¹i ph¶i theo h­íng gi¶m bít ®Çu mèi ®Ó tËp trung quyÒn h¹n cho mét sè c¬ quan, v¹ch râ ranh giíi tr¸ch nhiÖm gi÷a c¸c c¬ quan ®ã, ®ång thêi ph©n c«ng râ rµng chøc n¨ng, thÈm quyÒn xÐt xö cho mét sè toµ ¸n cã kh¶ n¨ng xö lý c¸c vô kiÖn vÒ së h÷u c«ng nghiÖp. §©y lµ mét biÖn ph¸p quan träng, cã ¶nh h­ëng lín ®Õn hiÖu qu¶ thùc thi cña toµn bé hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp. Cho ®Õn nay vÉn cßn tån t¹i nhiÒu h¹n chÕ trong vÊn ®Ò tæ chøc bé m¸y c¸c c¬ quan quyÒn lùc ®Ó ®¶m b¶o thùc thi, ®ã lµ; (i) thÈm quyÒn gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n vÒ së h÷u c«ng nghiÖp ®­îc giao cho tÊt c¶ c¸c toµ ¸n cÊp tØnh, nh­ng hÇu hÕt c¸c thÈm ph¸n thuéc c¸c toµ ¸n ®ã ®Òu ch­a ®­îc ®µo t¹o vÒ luËt së h÷u c«ng nghiÖp (®©y lµ sù bÊt cËp vÒ chuyªn m«n). (ii) thÈm quyÒn xö lý hµnh chÝnh c¸c vi ph¹m vÒ së h÷u c«ng nghiÖp ®­îc trao cho qu¸ nhiÒu c¬ quan (H¶i quan, Qu¶n lý thÞ tr­êng, C«ng an kinh tÕ, Thanh tra Khoa häc c«ng nghÖ, Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp) khiÕn cho c¸c chøc n¨ng ®­îc thùc thi võa chång chÐo l¹i võa t¹o ra chç trèng vµ thùc tÕ kh¶ n¨ng ng¨n chÆn vµ xö lý rÊt h¹n chÕ. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, trong giai ®o¹n tíi cÇn ph¶i xóc tiÕn viÖc s¾p xÕp l¹i hÖ thèng c¸c c¬ quan chøc n¨ng nãi trªn theo h­íng sau ®©y: - ThiÕt lËp toµ ¸n chuyªn tr¸ch vÒ së h÷u c«ng nghiÖp, bao gåm c¸c thÈm ph¸n ®­îc ®µo t¹o s©u vÒ së h÷u c«ng nghiÖp, ®Æt toµ ¸n nµy t¹i mét sè trung t©m (tr­íc hÕt lµ bèn thµnh phè lín: Hµ Néi, H¶i Phßng, §µ N½ng, Thµnh phè Hå ChÝ Minh). NhiÖm vô cña c¸c toµ ¸n nµy lµ thô lý c¸c vô kiÖn vÒ së h÷u c«ng nghiÖp trong khu vùc. C¸c phiªn toµ do c¸c toµ nµy tiÕn hµnh ®­îc tæ chøc t¹i c¸c toµ ¸n tØnh, n¬i nguyªn ®¬n hoÆc bÞ ®¬n c­ tró. - TËp trung chøc n¨ng xö lý hµnh chÝnh cho hai c¬ quan: H¶i quan cã tr¸ch nhiÖm kiÓm so¸t biªn giíi vµ Qu¶n lý Së h÷u c«ng nghiÖp cã chøc n¨ng kiÓm so¸t néi ®Þa. 7.Më réng hîp t¸c quèc tÕ. §©y lµ biÖn ph¸p cùc kú quan träng, cã t¸c dông bæ sung nguån lùc ®¸ng kÓ cho ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp. C¸c thµnh qu¶ trong gÇn 20 n¨m qua mµ hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· thu ®­îc lµ cã phÇn ®ãng gãp to lín cña ho¹t ®éng nµy. Cã thÓ thÊy r»ng c¸c môc tiªu trong nh÷ng n¨m s¾p tíi vÒ së h÷u c«ng nghiÖp sÏ rÊt khã cã thÓ ®¹t ®­îc nÕu kh«ng cã sù hç trî cña céng ®ång quèc tÕ. Tuy nhiªn, viÖc ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p nµy ®ßi hái chóng ta ph¶i chó ý nh÷ng vÊn ®Ò sau: - Bèi c¶nh quèc tÕ trong thËp niªn tíi kh«ng cho phÐp hîp t¸c thô ®éng trong ®ã ViÖt Nam chØ tiÕp nhËn sù trî gióp mµ kh«ng kÌm theo nghÜa vô, v× vËy, c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c cÇn ®­îc x©y dùng trªn c¸c nguyªn t¾c cã ®i cã l¹i, trong ®ã sù trî gióp cña c¸c n­íc hoÆc c¸c tæ chøc quèc tÕ ®Òu nh»m môc ®Ých vµ ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i ®ñ søc thùc thi c¸c nghÜa vô nhÊt ®Þnh. - Tr­íc ®©y vµ sau nµy còng vÉn cã nguy c¬ l¹m dông nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn së h÷u c«ng nghiÖp ®Ó g©y søc Ðp, thËm chÝ g©y chiÕn tranh kinh tÕ, bëi vËy ph¶i th­êng xuyªn c¶nh gi¸c vµ s½n sµng ®èi phã víi nguy c¬ nµy. - ViÖc hîp t¸c cÇn më réng theo h­íng ®a quan hÖ, võa hîp t¸c víi c¸c n­íc cô thÓ, võa hîp t¸c víi c¸c nhãm n­íc, c¸c khèi vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ. ViÖt Nam cÇn ®Æt mèi quan hÖ víi Tæ chøc Së h÷u trÝ tuÖ thÕ giíi (WIPO) vµ WTO lªn hµng ­u tiªn, ®ång thêi duy tr× vµ ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c s½n cã gi÷a n­íc ta (do c¬ quan cã thÈm quyÒn lµ Côc së h÷u c«ng nghiÖp chñ tr×) víi c¸c tæ chøc khu vùc vµ quèc gia nh­ C¬ quan Patent Ch©u ¢u (EPO), C¬ quan Patent NhËt B¶n (JPO),ViÖn së h÷u c«ng nghiÖp Ph¸p (INPI), C¬ quan së h÷u trÝ tuÖ Australia (IP Australia), Côc së h÷u trÝ tuÖ Th¸i Lan (DIP), Côc së h÷u c«ng nghiÖp Liªn bang Nga (ROSPATENT)... Song song víi c¸c néi dung trªn, ViÖt Nam còng cÇn tÝch cùc tham gia vµo c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c trong khu«n khæ ASEAN, APEC, trong ®ã Côc së h÷u c«ng nghiÖp ViÖt Nam tiÕp tôc gi÷ vai trß lµ c¬ quan ®Çu mèi vÒ së h÷u c«ng nghiÖp ®Ó triÓn khai c¸c ho¹t ®éng cô thÓ. C¸c dù ¸n hîp t¸c ViÖt Nam - EC vÒ së h÷u c«ng nghiÖp còng cÇn ®­îc tiÕp tôc triÓn khai. - §Ó c¸c quan hÖ hîp t¸c cã hiÖu qu¶, ph¶i chñ ®éng ®iÒu hoµ c¸c mèi quan hÖ kh¸c nhau sao cho c¸c ho¹t ®éng trî gióp cña phÝa n­íc ngoµi thùc sù lµ cã lîi cho ta. ThËp niªn võa qua cho thÊy c¸c n­íc ph¸t triÓn vÉn lîi dông quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®Ó khèng chÕ, g©y søc Ðp víi c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn, c¶n trë viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu d©n sinh cña hä. §iÓn h×nh lµ tr­êng hîp Nam Phi vµ Braxin bÞ c¸c c«ng ty d­îc n­íc ngoµi kiÖn v× ®· lµm nh¸i thuèc chèng HIV-AIDS, råi c¸c n­íc t­ b¶n viÖn lý do lµ Nam Phi vµ Braxin ®· kh«ng b¶o ®¶m c¸c ®iÒu kiÖn b¶o hé tho¶ ®¸ng ®Ó ®e do¹ sö dông c¸c biÖn ph¸p trõng ph¹t vÒ th­¬ng m¹i. Qua sù kiÖn nµy, chóng ta cÇn rót ra bµi häc lµ bªn c¹nh viÖc qui ®Þnh b¶o hé thËt chÆt chÏ c¸c ®èi t­îng së h÷u c«ng nghiÖp, chóng ta vÉn ph¶i tÝnh ®Õn c¸c tr­êng hîp ngo¹i lÖ v× n­íc ta lµ mét n­íc nghÌo, tr×nh ®é d©n trÝ cßn thÊp. Tãm l¹i, song song víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn toµn diÖn hÖ thèng së h÷u c«ng nghiÖp nh»m ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ vÒ së h÷u c«ng nghiÖp ®Ó ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi, chóng ta vÉn ph¶i chó träng b¶o ®¶m lîi Ých cho x· héi, hay nãi c¸ch kh¸c lµ ph¶i t¹o ra ®­îc mét tr¹ng th¸i c©n b»ng t­¬ng ®èi gi÷a lîi Ých cña x· héi vµ lîi Ých cña ng­êi chñ së h÷u c¸c thµnh qu¶ s¸ng t¹o vµ ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu ng¨n ngõa nguy c¬ l¹m dông quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. KÕt luËn Kh«ng gièng nh­ c¸c nguån cña c¶i kh¸c – vÝ dô nh­ n¨ng l­îng hay kho¸ng s¶n n»m s©u d­íi lßng ®Êt hay c¸c lß luyÖn kim c«ng nghiÖp – trÝ tuÖ con ng­êi kh«ng cã giíi h¹n. §ã lµ mét nguån cña c¶i v« tËn. Nguån cña c¶i nµy sÏ sinh s«i n¶y në hay c¹n kiÖt hoµn toµn phô thuéc vµo c¸ch thøc con ng­êi khai th¸c vµ sö dông chóng. ThÕ kû 20 ®ßi hái chóng ta ph¶i cã mét hÖ thèng së h÷u trÝ tuÖ vËn hµnh hiÖu qu¶ ®Ó th«ng qua hÖ thèng ®ã tÊt c¶ c¸c tµi nguyªn trÝ tuÖ cña con ng­êi ®Òu ®­îc b¶o hé vµ sö dông hîp lý. Nh÷ng hiÓm ho¹ toµn cÇu còng buéc tÊt c¶ c¸c quèc gia ph¶i hîp t¸c víi nhau ®Ó ®i ®Õn mét c¬ chÕ b¶o hé thèng nhÊt cho nh÷ng nhµ ph¸t minh, nh÷ng ng­êi mµ c¶ thÕ giíi ph¶i tr«ng cËy ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng, bÖnh tËt vµ n¹n ®ãi, lµm cho hä cã thÓ ®em hÕt tµi n¨ng cña m×nh phôc vô lîi Ých cho toµn nh©n lo¹i. Trong c«ng cuéc ®æi míi vµ tr­íc xu thÕ héi nhËp, ViÖt Nam còng ®ang n»m trong quÜ ®¹o ®ã vµ chóng ta b¾t buéc ph¶i chuyÓn ®éng. Thùc tiÔn kh¸ch quan ®· ®Æt ra nh÷ng nhiÖm vô cÊp b¸ch mµ chóng ta ph¶i hoµn thµnh nh­ hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c qui ph¹m ph¸p luËt, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan thùc thi, gi¸o dôc mäi ng­êi ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt vµ biÕt t«n träng thµnh qu¶ lao ®éng s¸ng t¹o cña ng­êi kh¸c…ChØ cã nh­ vËy, chóng ta míi mong kh¬i dËy ®­îc nh÷ng nguån tµi s¶n trÝ tuÖ quÝ b¸u cña ng­êi ViÖt Nam, më ra c¬ héi ®Ó tiÕp thu tri thøc cña toµn nh©n lo¹i. XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc vÒ tÇm quan träng cña hÖ thèng së h÷u trÝ tuÖ nãi chung vµ së h÷u c«ng nghiÖp nãi riªng cïng víi nh÷ng kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm nhÊt ®Þnh ®­îc trang bÞ ë bËc ®¹i häc, ®Ò tµi mong muèn ®ãng gãp ®­îc mét phÇn cã ý nghÜa cho môc ®Ých häc tËp vµ nghiªn cøu khoa häc, ®ång thêi còng ®em l¹i mét gi¸ trÞ thùc tiÔn nhÊt ®Þnh. ._.