Nâng cao chất lượng nguồn lực lao động trong quá trình thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở Thái Bình hiện nay

Më ®Çu TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII (th¸ng 6/1996) ®· kh¼ng ®Þnh: thêi kú míi trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë n­íc ta lµ thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Còng t¹i ®¹i héi nµy §¶ng ta ®· chØ râ: ®Ó ®­a sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Õn th¾ng lîi, cÇn ph¶i ph¸t triÓn m¹nh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, ph¸t huy nguån lùc vµ víi t­ c¸ch lµ yÕu tè c¬ b¶n, lµ nguån lùc néi sinh cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. “ N©ng cao d©n trÝ, båi d­ìng vµ ph¸t huy nguån lùc to lín cña con ng­êi ViÖt Nam lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸”[20, 21]. Víi tÝnh c¸ch lµ nguån lùc quyÕt ®Þnh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, con ng­êi võa lµ chñ thÓ võa lµ ph­¬ng tiÖn (c«ng cô) cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Lµ chñ thÓ, con ng­êi ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong khai th¸c, sö dông nguån lùc tù nhiªn, vèn, khoa häc vµ kü thuËt…®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸; con ng­êi lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu, quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸; ®ång thêi chÝnh con ng­êi lµ ®èi t­îng ®­îc thô h­ëng nh÷ng thµnh qu¶ cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ ®iÓm mÊu chèt con ng­êi, sù ph¸t triÓn con ng­êi, h¹nh phóc cña con ng­êi lµ môc tiªu tèi cao cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. V× vËy, con ng­êi ®­îc coi lµ vÞ trÝ trung t©m trong toµn bé qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸; c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ do con ng­êi vµ v× con ng­êi. Ngµy nay, xu h­íng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ ®ang diÔn ra víi tèc ®é nhanh chãng, khoa häc kü thuËt ®· trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp; tiÒm n¨ng trÝ tuÖ vµ kü n¨ng lao ®éng cao th× vai trß cña con ng­êi trong sù ph¸t triÓn ®Æc biÖt quan träng. N­íc ta cã lùc l­îng lao ®éng dåi dµo, trÎ, cÇn cï th«ng minh, s¸ng t¹o vµ ham häc hái. H¬n 38 triÖu lao ®éng (chiÕm 50% d©n sè). Trong sè ®ã cã 70 v¹n ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc, trªn 8.000 tiÕn sÜ vµ phã tiÕn sÜ, trªn 3 triÖu c¸n bé trung cÊp vµ c«ng nh©n kü thuËt. §©y lµ mét ®é ngò ®¸ng quý, kh«ng Ýt quèc gia mong muèn cã ®­îc [7, 545 - 546]. Song ®¸ng tiÕc lµ chóng ta ®· vµ ®ang lµm l·ng phÝ nguÇn tµi nguyªn Êy. §iÒu ®ã ®· dÉn tíi mét thùc tÕ lµ lùc l­îng lao ®éng ë n­íc ta hiÖn nay béc lé kh«ng Ýt nh÷ng h¹n chÕ ch­a thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn ¸p dông c«ng nghÖ míi, c­êng ®é lao ®éng cao. Trong khung c¶nh chung ®ã, Th¸i B×nh lµ mét tØnh ®«ng d©n (1,83 triÖu ng­êi), lao ®éng dåi dµo (1073 ngµn ng­êi chiÕn kho¶ng 58,6% d©n sè cña tØnh). §ã lµ nguån néi lùc hÕt søc quý b¸u vµ to lín. Nh­ng thêi ®¹i ngµy nay, quy m« lùc l­îng lao ®éng lín trong ®iÒu kiÖn chÊt l­îng, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, lao ®éng phæ th«ng, ch­a qua ®µo t¹o l¹i lµ nh©n tè h¹n chÕ sù ph¸t triÓn. Do ®ã, nghiªn cøu ®Ó ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nãi chung, nguån lùc lao ®éng x· héi nãi riªng vÉn lµ ®Ò tµi lu«n ®­îc sù chó ý, quan t©m cña x· héi vµ sù ®ßi hái cÊp thiÕt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. NhËn thøc râ vai trß cña nguån lùc lao ®éng ®èi víi sù ph¸t trÓn kinh tÕ x· héi, t¹i §¹i héi §¶ng bé Th¸i B×nh lÇn thø 16 kh¼ng ®Þnh: “Ph¸t triÓn khoa häc - c«ng nghÖ, gi¸o dôc - ®µo t¹o, coi träng vµ ph¸t huy nh©n tè con ng­êi”. V× vËy, nghiªn cøu vÊn ®Ò chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ë Th¸i B×nh nh»m ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n thùc tr¹ng, t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng cña tØnh lµ mét ®ßi hái bøc xóc cã ý nghÜa thiÕt thùc c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn. H¬n n÷a, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ mét chñ tr­¬ng lín cña §¶ng, ®Ó biÕn chñ tr­¬ng Êy thµnh hiÖn thùc ph¶i cã ®éi ngò lao ®éng chÊt l­îng cao, víi ý t­ëng ®ã, t«i chän ®Ò tµi: “N©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë Th¸i B×nh hiÖn nay” lµm ®Ò tµi luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu N©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh toµn cÇu, lµ mèi quan t©m lín cña nhiÒu quèc gia nãi chung vµ ë ViÖt Nam nãi riªng. ë n­íc ta, liªn quan ®Õn chñ ®Ò luËn v¨n ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh khoa häc, nhiÒu nhµ nghiªn cøu cã bµi viÕt xung quanh vÊn ®Ò nµy tiªu biÓu nh­: Ch­¬ng tr×nh khoa häc – c«ng nghÖ cÊp Nhµ n­íc: “Con ng­êi ViÖt Nam. Môc tiªu vµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi” m· sè KX – 07 cña tËp thÓ t¸c gi¶ do Ph¹m Minh H¹c lµm chñ nhiÖm víi sù tham gia cña gÇn 300 nhµ khoa häc cã uy tÝn thuéc nhiÒu chuyªn ngµnh kh¸c nhau. C«ng tr×nh nµy ®· nghiªn cøu con ng­êi ViÖt Nam truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i, thùc tr¹ng vµ vÊn ®Ò ®µo t¹o l¹i ®éi ngò nh©n lùc,… §Æc biÖt lµ c«ng tr×nh nµy ®· ®­a ra ®­îc c¸i nh×n tæng thÓ mang tÇm chiÕn l­îc vÒ vÊn ®Ò con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Bªn c¹nh ®ã lµ cuèn s¸ch “ C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam – Lý luËn vµ thùc tiÔn” cña tËp thÓ t¸c gi¶ do NguyÔn Träng ChuÈn, NguyÔn ThÕ NghÜa, §Æng H÷u Toµn (®ång chñ biªn) (2002), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Cuèn s¸ch ®· ®Ò cËp ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò con ng­êi, nh÷ng bÊt cËp, ®ßi hái vÒ nguån lùc con ng­êi tr­íc yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸; nh÷ng vÊn ®Ò quan t©m, båi d­ìng, n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc con ng­êi d­íi c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau. Cã nhiÒu Ên phÈm d­íi d¹ng bµi b¸o nh­: NguyÔn Träng ChuÈn (1994), Nguån nh©n lùc trong c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, t¹p chÝ TriÕt häc sè 3 - T¸c gi¶ ®· ph©n tÝch vÞ trÝ nguån lùc trong quan hÖ víi nguån lùc kh¸c kh¼ng ®Þnh nguån lùc quan träng nhÊt, yÕu tè quyÕt ®Þnh chØ cã thÓ lµ con ng­êi. Ph¹m V¨n §øc (1999), Mét sè gi¶i ph¸p nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ nguån lùc con ng­êi, T¹p chÝ TriÕt häc sè 6 - T¸c gi¶ cho r»ng: cã rÊt nhiÒu gi¶i ph¸p ®Ó khai th¸c hiÖu qu¶ nguån lùc con ng­êi trong ®ã t¹o ra viÖc lµm lµ mét gi¶i ph¸p quan träng vµ ®­îc sö dông nh­ mét c«ng cô qu¶n lý h÷u hiÖu. Ph¹m ThÞ Ngäc TrÇm (1993), TrÝ tuÖ - nguån lùc v« tËn cña sù ph¸t triÓn x· héi, T¹p chÝ TriÕt häc sè 1 - T¸c gi¶ ®· nhÊn m¹nh; trÝ tuÖ lµ nguån lùc v« tËn vµ cã søc m¹nh to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn x· héi. NguyÔn Duy Quý (1998), Ph¸t triÓn con ng­êi t¹o nguån nh©n lùc cho sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta, T¹p chÝ Céng s¶n sè 19 - T¸c gi¶ ®· nhÊn m¹nh ph¸t triÓn con ng­êi vÒ thùc chÊt lµ sù ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn nh©n c¸ch con ng­êi theo yªu cÇu cña thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Ph¹m TÊt Dong (1994), Suy nghÜ vÒ x©y dùng ®éi ngò tri thøc n­íc ta, T¹p chÝ Céng s¶n sè 4 - t¸c gi¶ ®· cho r»ng: ph¶i quan t©m ®Õn viÖc x©y dùng ®éi ngò lao ®éng trÝ tuÖ. Hoµng ChÝ B¶o (1993), ¶nh h­ëng cña v¨n ho¸ ®èi víi viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi, T¹p chÝ triÕt häc sè 1 - T¸c gi¶ ®· kh¼ng ®Þnh cã rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi trong ®ã v¨n ho¸ lµ yÕu tè cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp nhÊt. NguyÔn V¨n HiÖu (1997), Ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nh©n tµi ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, T¹p chÝ Céng s¶n sè 1 - T¸c gi¶ ®· nhÊn m¹nh vai trß, néi dung, c¸ch thøc cña gi¸o dôc vµ ®µo t¹o trong viÖc båi d­ìng nh©n tµi v.v… GÇn ®©y cßn cã mét sè luËn ¸n nghiªn cøu vÒ nguån lùc con ng­êi ë nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau vÝ dô nh­: “Nguån lùc con ng­êi trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc” (luËn ¸n tiÕn sÜ triÕt häc cña §oµn V¨n Kh¸i). C«ng tr×nh nµy ®· ph©n tÝch vai trß cña nguån lùc con ng­êi trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta, lý gi¶i khai th¸c hîp lý, cã hiÖu qu¶ nguån lùc con ng­êi lµ yÕu tè tiªn quyÕt ®Õn sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸; “YÕu tè con ng­êi trong lùc l­îng s¶n vµ viÖc ph¸t huy yÕu tè ®ã ë n­íc ta hiÖn nay” (luËn ¸n phã tiÕn sÜ khoa häc triÕt häc cña Hå Anh Dòng); “Nh©n tè con ng­êi vµ nh÷ng biÖn ph¸p nh»m ph¸t huy nh©n tè con ng­êi trong ®iÒu kiÖn ®æi míi ë ViÖt Nam hiÖn nay” (luËn ¸n tiÕn sÜ triÕt häc cña TrÇn ThÞ Thuû); “Nh©n tè con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ” (luËn ¸n tiÕn sÜ triÕt häc cña Hoµng Th¸i TriÓn); … Ngoµi ra còng cã mét sè ®Ò tµi luËn v¨n th¹c sÜ viÕt vÒ vÊn ®Ò ph¸t triÓn nguån lùc lao ®éng ë mét sè tØnh Thanh Ho¸, ®ång b»ng s«ng Cöu Long… ë Th¸i B×nh, Uû ban nh©n d©n tØnh cã: “Ch­¬ng tr×nh môc tiªu, gi¶i quyÕt viÖc lµm tõ n¨m 2000 - 2005”. §Ò tµi: “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông khoa häc c«ng nghÖ ë Th¸i B×nh”. §Ò ¸n:“VÒ ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n thêi kú 2002 - 2010”. Nh­ng d­íi gãc ®é triÕt häc ®Õn nay ë Th¸i B×nh ch­a cã c«ng tr×nh nµo viÕt vÒ vÊn ®Ò nµy. Nh­ vËy, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi: “N©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë Th¸i B×nh hiÖn nay ” d­íi gãc ®é triÕt häc lµ cÇn thiÕt cã ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn. 3. Môc ®Ých, nhiÖm vô * Môc ®Ých: LuËn v¨n nghiªn cøu chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng, yªu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®èi víi viÖc n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng, thùc tr¹ng chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ë Th¸i B×nh hiÖn nay, tõ ®ã ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ®¸p øng yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë tØnh. *NhiÖm vô: - Lµm râ kh¸i niÖm nguån lùc lao ®éng, chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng. - Lµm râ yªu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®èi víi chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng. - Lµm râ thùc tr¹ng n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ë Th¸i B×nh hiÖn nay. 4.Giíi h¹n LuËn v¨n nghiªn cøu nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng. §©y lµ mét ®Ò tµi réng, trong tõng vÊn ®Ò cô thÓ, luËn v¨n còng kh«ng thÓ ®Ò cËp tÊt c¶ mäi khÝa c¹nh mµ chØ tËp trung vµo khÝa c¹nh t¸c gi¶ cho lµ quan träng nhÊt. 5. C¬ së lý luËn vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu - C¬ së lý luËn cña ®Ò tµi lµ: quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vµ quan ®iÓm cña §¶ng vÒ con ng­êi, vÒ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Trong luËn v¨n cßn kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu nghiªn cøu cña nhiÒu nhµ khoa häc kh¸c vÒ vÊn ®Ò nµy. - Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: ®Ò tµi sö dông chñ yÕu c¸c ph­¬ng ph¸p nh­ kÕt hîp l«gic vµ lÞch sö, ph©n tÝch vµ tæng hîp, vµ mét sè ph­¬ng ph¸p x· héi häc kh¸c nh­ thèng kª, so s¸nh, ®èi chiÕu. 6. Nh÷ng ®ãng gãp chñ yÕu cña luËn v¨n - Gãp phÇn ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ë Th¸i B×nh. - §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ë Th¸i B×nh ®¸p øng yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë tØnh. 7. ý nghÜa cña luËn v¨n - Lµm tµi liÖu tham kh¶o phôc vô cho viÖc nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi luËn v¨n. - Lµm tµi liÖu tham kh¶o cho c¸n bé ®Þa ph­¬ng, l·nh ®¹o tØnh trong viÖc x©y dùng chñ tr­¬ng, gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng. 8. KÕt cÊu cña luËn v¨n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, néi dung luËn v¨n gåm 02 ch­¬ng 6 tiÕt. Ch­¬ng 1 ChÊt l­îng nguån lùc lao ®éng vµ nh÷ng yªu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®èi víi chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng 1.1. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n * Nguån lùc lao ®éng Tr­íc khi bµn vÒ kh¸i niÖm “nguån lùc lao ®éng”, cÇn t×m hiÓu kh¸i niÖm “nguån lùc con ng­êi”. Kh¸i niÖm “nguån lùc con ng­êi” ®­îc sö dông t­¬ng ®èi réng r·i kÓ tõ ®Çu thËp niªn 90 ®Õn nay. Theo ý kiÕn cña mét sè nhµ khoa häc tham gia ch­¬ng tr×nh KX - 07 “Con ng­êi ViÖt Nam - môc tiªu vµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi” do Ph¹m Minh H¹c lµm chñ biªn, nguån lùc con ng­êi cÇn ®­îc hiÓu lµ sè d©n vµ chÊt l­îng con ng­êi bao gåm c¶ thÓ chÊt vµ tinh thÇn, søc khoÎ vµ trÝ tuÖ, n¨ng lùc vµ phÈm chÊt [23,328] Theo Ph¹m V¨n §øc: nguån lùc con ng­êi chØ kh¶ n¨ng vµ phÈm chÊt cña lùc l­îng lao ®éng, ®ã kh«ng chØ lµ sè l­îng vµ kh¶ n¨ng chuyªn m«n mµ cßn c¶ tr×nh ®é v¨n ho¸, th¸i ®é ®èi víi c«ng viÖc vµ mong muèn tù hoµn thiÖn cña lùc l­îng lao ®éng x· héi [16, 14]. Trong luËn ¸n tiÕn sÜ triÕt häc: “Nguån lùc con ng­êi trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc”, t¸c gi¶ §oµn V¨n Kh¸i x¸c ®Þnh “nguån lùc con ng­êi lµ kh¸i niÖm chØ sè d©n, c¬ cÊu d©n sè vµ nhÊt lµ chÊt l­îng con ng­êi víi tÊt c¶ c¸c ®Æc ®iÓm vµ søc m¹nh cña nã trong sù ph¸t triÓn x· héi” [27,53]. Tõ mét sè c¸ch tiÕp cËn víi nh÷ng néi dung trªn cã thÓ nãi r»ng kh¸i niÖm nguån lùc con ng­êi cã néi dung réng lín; nã kh«ng chØ lµ lùc l­îng lao ®éng hay nguån lao ®éng (c¬ cÊu d©n c­, c¬ cÊu lao ®éng trong c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc vµ khu vùc kinh tÕ, c¬ cÊu tr×nh ®é lao ®éng, c¬ cÊu ®é tuæi trong lùc l­îng lao ®éng, c¬ cÊu nguån lao ®éng dù tr÷ mµ lµ mét tËp hîp c¸c chØ sè nãi ®Õn chÊt l­îng d©n sè, ®Æc biÖt lµ chÊt l­îng cña lùc l­îng lao ®éng trong hiÖn t¹i vµ trong t­¬ng lai gÇn, d­íi d¹ng tiÒm n¨ng), mµ kh¸i niÖm nguån lùc con ng­êi cßn bao hµm c¶ sù liªn hÖ, t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a c¸c yÕu tè néi t¹i trong nã; sù ¶nh h­ëng qua l¹i gi÷a nguån lùc con ng­êi víi m«i tr­êng tù nhiªn vµ m«i tr­êng x· héi; gi÷a nguån lùc con ng­êi víi c¸c nguån lùc kh¸c. MÆt kh¸c “nguån lùc con ng­êi” cßn chØ ra r»ng con ng­êi ®­îc xem xÐt víi t­ c¸ch lµ mét nguån lùc, nguån lùc néi t¹i, còng nh­ c¸c nguån lùc kh¸c: nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, nguån vèn, nguån khoa häc - c«ng nghÖ…nguån lùc con ng­êi t¹o ra søc m¹nh vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña mét quèc gia, d©n téc. Nh­ng nguån lùc con ng­êi kh¸c víi c¸c nguån lùc kh¸c. Cã nguån lùc con ng­êi th× míi ph¸t huy ®­îc t¸c dông cña c¸c nguån lùc kh¸c ®èi víi sù ph¸t triÓn x· héi. V× thÕ, nguån lùc con ng­êi lµ nguån lùc quan träng nhÊt. Kh¸i niÖm “nguån lùc con ng­êi” cßn ®­îc hiÓu theo nghÜa hÑp lµ lùc l­îng lao ®éng x· héi. * Lùc l­îng lao ®éng x· héi: Theo tæ chøc lao ®éng thÕ giíi (ILO), lùc l­îng lao ®éng lµ mét bé phËn d©n sè trong ®é tuæi quy ®Þnh, thùc tÕ cã tham gia lao ®éng vµ nh÷ng ng­êi kh«ng cã viÖc lµm ®ang tÝch cùc t×m kiÕm viÖc lµm. Theo quan niÖm trªn, lùc l­îng lao ®éng lµ mét bé phËn trong nguån lùc con ng­êi, nã chØ bao gåm nh÷ng ng­êi ë ®é tuæi cã nghÜa vô vµ quyÒn lîi lao ®éng theo quy ®Þnh ®· ghi trong HiÕn ph¸p. Trong tõng thêi kú vµ mçi n­íc trªn thÕ giíi quy ®Þnh ®é tuæi lao ®éng cã kh¸c nhau. §iÒu ®ã, tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn t©m sinh lý, thÓ chÊt cña con ng­êi vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi mçi n­íc. ë n­íc ta theo quy ®Þnh cña Bé luËt lao ®éng hiÖn hµnh ®é tuæi lao ®éng ®­îc quy ®Þnh ®èi víi nam tõ 15 tuæi ®Õn 60 tuæi, ®èi víi n÷ tõ 15 tuæi ®Õn 55 tuæi. Nh­ vËy, kh«ng ph¶i toµn bé nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng ®Òu ®­îc tÝnh vµo lùc l­îng lao ®éng. Lùc l­îng lao ®éng chØ bao gåm: nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng hiÖn ®ang lµm viÖc trong c¸c c¬ së kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi …(ng­êi cã viÖc lµm) vµ nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng hiÖn ch­a cã viÖc lµm, nh­ng ®ang mong muèn vµ tÝch cùc t×m kiÕm viÖc lµm (ng­êi thÊt nghiÖp). Nh÷ng ng­êi cßn l¹i trong ®é tuæi lao ®éng ®­îc coi lµ kh«ng n»m trong lùc l­îng lao ®éng bao gåm: nh÷ng ng­êi cã kh¶ n¨ng lao ®éng nh­ng ®ang ®i häc, lµm néi trî trong gia ®×nh, nh÷ng ng­êi kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng do èm ®au, bÖnh tËt,…vµ mét bé phËn kh«ng muèn t×m viÖc lµm víi nh÷ng lý do kh¸c nhau…VËy tiªu chuÈn ®Ó xÕp d©n c­ vµo lùc l­îng lao ®éng lµ ®é tuæi, søc khoÎ, tÝnh chÊt c«ng viÖc vµ cã nguyÖn väng t×m kiÕm viÖc lµm. Kh¸i niÖm “nguån lùc con ng­êi” cßn ®­îc hiÓu lµ nguån lùc lao ®éng. Nguån lùc lao ®éng hay nguån lao ®éng chØ lµ c¸ch gäi kh¸c nhau. Trong luËn v¨n kh¸i niÖm nguån lùc lao ®éng ®­îc sö dông vøi nghÜa sau: Nguån lùc lao ®éng lµ sè l­îng d©n c­ cña mét quèc gia hay cña mét ®Þa ph­¬ng cã toµn bé thÓ chÊt vµ tinh thÇn cã thÓ sö dông trong qu¸ tr×nh lao ®éng. Nh÷ng tiªu chuÈn c¬ b¶n ®Ó xÕp d©n c­ vµo nguån lùc lao ®éng lµ: ®é tuæi vµ t×nh tr¹ng søc khoÎ. ë n­íc ta hiÖn nay, nguån lùc lao ®éng bao gåm: Nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng (trõ nh÷ng ng­êi tµn tËt kh«ng cã søc lao ®éng) vµ nh÷ng ng­êi ngoµi ®é tuæi lao ®éng (bé luËt lao ®éng hiÖn hµnh ë n­íc ta quy ®Þnh ngoµi ®é tuæi lao ®éng nam trªn 60, n÷ trªn 55 vµ d­íi ®é tuæi lao ®éng, trÎ em tõ 13 tuæi ®Õn ch­a ®ñ 15 tuæi) thùc tÕ cã tham gia lao ®éng. Nh­ vËy, kh¸i niÖm nguån lùc lao ®éng réng h¬n kh¸i niÖm lùc l­îng lao ®éng. Nguån lùc lao ®éng kh«ng chØ bao gåm c¶ lùc l­îng lao ®éng mµ cßn bao gåm c¶ mét bé phËn ngoµi lùc l­îng lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng ®ã lµ: sè ng­êi trong ®é tuæi ®ang ®i häc, néi trî gia ®×nh… (nh÷ng ng­êi nµy khi cã ®iÒu kiÖn muèn ®i lµm sÏ bæ sung vµo lùc l­îng lao ®éng) vµ sè ng­êi ngoµi ®é tuæi lao ®éng, thùc tÕ cã tham gia lao ®éng. Bé phËn chÝnh cña nguån lùc lao ®éng lµ lùc l­îng lao ®éng, bao gåm nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng, cã søc khoÎ ®ang lµm viÖc vµ nh÷ng ng­êi thÊt nghiÖp. §Æc tr­ng cña nguån lùc lao ®éng lµ c¸c chØ tiªu vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, bao gåm c¸c chØ tiªu: sè l­îng ng­êi, ®é tuæi, giíi tÝnh, tr×nh ®é häc vÊn, tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt, sè ng­êi ®ang ®i häc, sè ng­êi ®ang ®i lµm viÖc vµ sù ph©n bè lao ®éng theo l·nh thæ, theo ngµnh, theo khu vùc kinh tÕ. * ChÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ë n­íc ta, sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cã thµnh c«ng hay kh«ng lµ do chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng quyÕt ®Þnh. Nãi ®Õn chÊt l­îng nguån lùc lµ nãi ®Õn nguån lùc lao ®éng cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng, s½n sµng ®i ®Çu trong sù nghiÖp x©y dùng ®Êt n­íc vµ b¶o vÖ tæ quèc v× môc tiªu d©n giÇu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ v¨n minh. V× vËy ph¶i gi¸o dôc ng­êi lao ®éng ViÖt Nam n©ng cao lßng yªu n­íc, cã phÈm chÊt chÝnh trÞ v÷ng vµng, ®¹o ®øc t­ c¸ch tèt, cã ý thøc tæ chøc kû luËt cao, cã lèi sèng lµnh m¹nh. Tuy nhiªn, nÕu chØ cã phÈm chÊt chÝnh trÞ v÷ng vµng, ®¹o ®øc tèt vµ lèi sèng lµnh m¹nh th× ch­a ®ñ. NÕu cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng mµ thiÕu tri thøc, kiÕn thøc khoa häc sÏ kh«ng gióp ®­îc g× cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Tri thøc, trÝ tuÖ thùc sù lµ yÕu tè thiÕt yÕu cña mçi con ng­êi v× cã ®øc mµ kh«ng cã tµi còng trë thµnh ng­êi v« dông vµ nh­ C.M¸c ®· nãi: “TÊt c¶ c¸i g× thóc ®Èy con ng­êi hµnh ®éng ®Òu tÊt nhiªn ph¶i th«ng qua ®Çu ãc hä”, nghÜa lµ ph¶i th«ng qua trÝ tuÖ cña con ng­êi. Nhê cã trÝ tuÖ hay trÝ lùc cña con ng­êi mµ kü n¨ng nghiÖp vô chuyªn m«n, n¨ng lùc s¸ng t¹o kh«ng ngõng ®­îc n©ng cao trong ho¹t ®éng thùc tiÔn thóc ®Èy sù ph¸t kinh tÕ - x· héi. Sù tån t¹i cña con ng­êi chÝnh lµ nhê kh¶ n¨ng thÝch nghi nhanh cña con ng­êi víi m«i tr­êng xung quanh. §iÓm kh¸c biÖt gi÷a con ng­êi víi c¸c loµi ®éng vËt kh¸c lµ nhê con ng­êi cã lao ®éng vµ tri thøc. ChÝnh qu¸ tr×nh lao ®éng s¸ng t¹o nµy mµ con ng­êi cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o hoµn c¶nh, lµm cho hoµn c¶nh phôc vô nhu cÇu cña con ng­êi ngµy cµng tèt. Qóa tr×nh lao ®éng cña con ng­êi ngµy cµng phøc t¹p. V× vËy ®ßi hái kh¶ n¨ng thÝch nghi víi m«i tr­êng lao ®éng cña con ng­êi ngµy cµng cao. Nh­ng trÝ tuÖ, n¨ng lùc s¸ng t¹o, kh¶ n¨ng thÝch nghi cña ng­êi lao ®éng chØ cã thÓ sö dông ®­îc khi ng­êi lao ®éng cã søc khoÎ. Do ®ã, søc khoÎ cña ng­êi lao ®éng lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu trong chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng. Mçi quèc gia, d©n téc muèn cã mét nÒn kinh tÕ ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng cao cÇn cã ®éi ngò lao ®éng ®­îc ®µo t¹o cã chÊt l­îng tèt víi sè l­îng vµ c¬ cÊu hîp lý. V× vËy, khi ®Ò cËp ®Õn chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng, ng­êi ta th­êng ®Ò cËp ®Õn c¸c yÕu tè: Tr¹ng th¸i søc khoÎ, tr×nh ®é häc vÊn, kü n¨ng nghiÖp vô chuyªn m«n, n¨ng lùc s¸ng t¹o, kh¶ n¨ng thÝch nghi, t©m lý, t×nh c¶m ®¹o ®øc, lèi sèng…trong ®ã yÕu tè trÝ lùc, thÓ lùc, ®¹o ®øc lµ nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng vµ søc m¹nh cña nguån lùc lao ®éng. Ngoµi ra ®¸nh gi¸ chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng cÇn ph¶i th«ng qua ®¸nh gi¸ mét sè chØ tiªu kh¸c nh­: C¬ cÊu cña lao ®éng bao gåm c¬ cÊu ®µo t¹o, c¬ cÊu ngµnh, nghÒ… Nh­ vËy cã thÓ kh¸i qu¸t: ChÊt l­îng nguån lùc lao ®éng bao gåm thÓ lùc, trÝ lùc, b¶n lÜnh chÝnh trÞ, phÈm chÊt ®¹o ®øc, th¸i ®é, c¸ch lµm viÖc, c¬ cÊu ®µo t¹o vµ c¬ cÊu ngµnh nghÒ hîp lý ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cao trong sö dông… Thêi ®¹i ngµy nay trÝ lùc cã vai trß ®Æc biÖt quan träng lµ nÒn t¶ng søc m¹nh cña mçi quèc gia, d©n téc. Do vËy, khi nãi tíi n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng cÇn ph¶i ®Æc biÖt nhÊn m¹nh n¨ng lùc trÝ tuÖ, tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô cña con ng­êi. Nh­ng chØ cã thÓ ph¸t huy ®­îc lîi thÕ cña n¨ng lùc trÝ tuÖ, tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô cña ng­êi lao ®éng khi ng­êi lao ®éng cã mét thÓ lùc tèt víi nh÷ng phÈm chh¸t ®¹o ®øc tèt, b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng. V× vËy, n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng chÝnh lµ n©ng cao thÓ lùc, tr×nh ®é trÝ tuÖ, kü n¨ng nghÒ nghiÖp, phÈm chÊt ®¹o ®øc, b¶n lÜnh chÝnh trÞ cña nguån lùc lao ®éng. Muèn n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng th× ph¶i n©ng cao tr×nh ®é trÝ tuÖ, kü n¨ng nghÒ nghiÖp, n¨ng lùc lao ®éng cña ng­êi lao ®éng v× nh­ C.M¸c ®· chØ ra r»ng: “N¨ng suÊt lao ®éng phô thuéc nhiÒu vµo tr×nh ®é khÐo lÐo trung b×nh cña ng­êi c«ng nh©n, møc ®é ph¸t triÓn cña khoa häc vµ tr×nh ®é, t¸c dông cña khoa häc vµo quy tr×nh c«ng nghÖ, sù kÕt hîp x· héi cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, quy m« vµ hiÖu suÊt cña t­ liÖu s¶n xuÊt vµ c¸c ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn” [34, 69]. Nh­ vËy, tr×nh ®é ng­êi lao ®éng cµng cao, sù ¸p dông tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ cµng réng, tæ chøc qu¶n lý cµng tèt, th× n¨ng suÊt lao ®éng sÏ cao. Do ®ã, ng­êi lao ®éng ph¶i cã kh¶ n¨ng biÕn tri thøc thµnh kü n¨ng lao ®éng nghÒ nghiÖp. NghÜa lµ, kü n¨ng lao ®éng cña ng­êi lao ®éng ®­îc thÓ hiÖn qua tr×nh ®é tay nghÒ, møc ®é thµnh th¹o chuyªn m«n nghÒ nghiÖp. Ng­êi lao ®éng cã kü n¨ng lao ®éng giái, tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ cao sÏ t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao. NhËn thøc râ ®­îc tÇm quan träng cña viÖc n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng, §¶ng ta ®· nhÊn m¹nh: “ Ng­êi lao ®éng cã trÝ tuÖ cao, cã tay nghÒ thµnh th¹o, cã phÈm chÊt tèt ®Ñp, ®­îc ®µo t¹o, båi d­ìng vµ ph¸t huy bëi mét nÒn gi¸o dôc tiªn tiÕn g¾n liÒn víi mét nÒn khoa häc, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i” [21, 9]. §Ó n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng th× biÖn ph¸p gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®ãng vai trß hÕt søc quan träng. N©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng cÇn ph¶i n©ng cao thÓ lùc cña ng­êi lao ®éng. Dï lµ ng­êi lao ®éng c¬ b¾p ®¬n thuÇn hay lao ®éng trÝ ãc ®Òu ph¶i cã søc khoÎ, yÕu tè søc khoÎ lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn trÝ tuÖ. Sù ph¸t triÓn vÒ thÓ lùc vµ søc khoÎ lµ c¬ së ®Ó ph¸t triÓn toµn diÖn con ng­êi. N©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng cßn ph¶i gi¸o dôc ng­êi lao ®éng ViÖt Nam n©ng cao lßng yªu n­íc, tinh thÇn ®oµn kÕt d©n téc, biÕt nªu cao tinh thÇn ®éc lËp, tù c­êng cña d©n téc. Bëi v× §¶ng ta x¸c ®Þnh: n­íc ta tiÕn hµnh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ mét xu thÕ kh¸ch quan chøa ®ùng nhiÒu m©u thuÉn, võa cã mÆt tÝch cùc, võa cã mÆt tiªu cùc, võa cã hîp t¸c, võa cã ®Êu tranh.V× vËy, ng­êi lao ®éng ph¶i cã b¶n lÜnh hÝnh trÞ v÷ng vµng. Nh­ vËy cã thÓ kh¼ng ®Þnh: N©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng chÝnh lµ n©ng cao thÓ lùc, trÝ lùc (tr×nh ®é trÝ tuÖ, kü n¨ng nghÒ nghiÖp), t©m lùc (phÈm chÊt ®¹o ®øc, b¶n lÜnh chÝnh trÞ) cña nguån lùc lao ®éng. 1.1.2. Mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ vµ c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng. * Mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng Qua ph©n tÝch kh¸i niÖm chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng, chóng t«i thÊy cã rÊt nhiÒu chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng. Nh­ng luËn v¨n kh«ng cã ®iÒu kiÖn t×m hiÓu tÊt c¶ c¸c chØ tiªu mµ chØ nªu mét sè chØ tiªu sau: Tr¹ng th¸i søc khoÎ: Søc khoÎ lµ mét tr¹ng th¸i tho¶i m¸i vÒ thÓ chÊt tinh thÇn (kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ kh«ng cã bÖnh). Tr×nh ®é häc vÊn: lµ tr¹ng th¸i hiÓu biÕt, nh÷ng kiÕn thøc vÒ khoa häc tù nhiªn vµ x· héi cña ng­êi lao ®éng. Tr×nh ®é chuyªn m«n vµ kü thuËt: Tr×nh ®é chuyªn m«n lµ sù hiÓu biÕt vÒ chuyªn m«n kü thuËt nµo ®ã ®­îc biÓu hiÖn qua tr×nh ®é ®µo t¹o ë c¸c tr­êng trung häc chuyªn nghiÖp, cao ®¼ng, ®¹i häc vµ sau ®¹i häc cã kh¶ n¨ng thùc hµnh, chØ ®¹o, qu¶n lý mét c«ng viÖc, nhãm c«ng viÖc thuéc lÜnh vùc ®­îc ®µo t¹o; tr×nh ®é kü thuËt ®­îc dïng ®Ó chØ tr×nh ®é cña ng­êi ®­îc ®µo t¹o ë c¸c tr­êng kü thuËt, ®­îc trang bÞ kiÕn thøc, kü n¨ng thùc hµnh vÒ c«ng viÖc, lÜnh vùc kü thuËt nhÊt ®Þnh. ChØ tiªu nµy th­êng ®­îc ph¶n ¸nh qua sè l­îng lao ®éng ®­îc ®µo t¹o vµ ch­a ®­îc ®µo t¹o, c¬ cÊu ®µo t¹o, thêi gian, h×nh thøc ®µo t¹o… Ngoµi ra ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng nguån lao ®éng ng­êi ta th­êng dïng mét sè tiªu chÝ ph¶n ¸nh gi¸n tiÕp nh­: chØ sè ph¸t triÓn con ng­êi (HDI) n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng s¶n phÈm (c«ng viÖc). * Mét sè yÕu tè chñ yÕu ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng: Cã nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng, ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng nh­ng chóng t«i cã thÓ nªu mét sè nhãm yÕu tè chñ yÕu sau: Mét lµ: Nhãm yÕu tè cã t¸c ®éng, ¶nh h­ëng ®Õn søc khoÎ cña nguån lùc lao ®éng C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn thÓ chÊt nh­: Tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè, ch¨m sãc søc khoÎ ban ®Çu, c«ng t¸c y tÕ, c¸c bÖnh x· héi, phßng hé lao ®éng, thu nhËp, thÓ dôc thÓ thao quÇn chóng, m«i tr­êng sinh th¸i. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn tinh thÇn cña nguån lùc lao ®éng: c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, bÇu kh«ng khÝ, t©m lý trong lao ®éng,… Hai lµ: Nhãm c¸c yÕu tè cã ¶nh h­ëng, t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn trÝ lùc cña nguån lùc lao ®éng. Trong ®ã quan träng nhÊt lµ c«ng t¸c gi¸o dôc - ®µo t¹o. Gi¸o dôc - ®µo t¹o lµ gi¶i ph¸p quyÕt ®Þnh n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng. Cïng víi c«ng t¸c ®µo t¹o lµ viÖc s¾p xÕp, bè trÝ, qu¶n lý vµ sö dông nguån lùc lao ®éng. HiÖu qu¶ cña c«ng t¸c ®µo t¹o ®­îc ®o b»ng tr×nh ®é chuyªn m«n v÷ng vµng, kh¶ n¨ng t­ duy s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng. ViÖc lµm vµ ¸p dông c«ng nghÖ míi lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®Ó ng­êi lao ®éng thÓ hiÖn kh¶ n¨ng hiÓu biÕt, kü n¨ng lao ®éng cña m×nh vµ ®ã còng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi lao ®éng ph¸t huy n¨ng lùc s¸ng t¹o cña m×nh. Ba lµ: Nhãm cã liªn quan ®Õn m«i tr­êng chÝnh trÞ - x· héi æn ®Þnh hay kh«ng æn ®Þnh, quan ®iÓm, chÝnh s¸ch x· héi, vÊn ®Ò ®¶m b¶o an ninh, an toµn th©n thÓ, … còng cã ¶nh h­ëng lín ®Õn chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng. 1.2. Vai trß cña chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi Chóng ta cã thÓ thÊy chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng xuÊt hiÖn trong tÊt c¶ c¸c mÆt cña ®êi sèng x· héi: kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi. LuËn v¨n kh«ng nghiªn cøu tÊt c¶ c¸c khÝa c¹nh nãi trªn mµ chØ nghiªn cøu vai trß chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ. D­íi gãc ®é kinh tÕ chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng vËn hµnh trong hai khÝa c¹nh t¸c ®éng biÖn chøng víi nhau cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt lµ lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. Sù ph¸t triÓn cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. 1.2.1.ChÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt Theo quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c - Lªnin lùc l­îng s¶n xuÊt biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi víi tù nhiªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Lùc l­îng s¶n xuÊt thÓ hiÖn n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. Lùc l­îng s¶n xuÊt bao gåm c¸c yÕu tè: ng­êi lao ®éng vµ t­ liÖu s¶n xuÊt. Lùc l­îng s¶n xuÊt tr­íc hÕt lµ ng­êi lao ®éng cã nh÷ng kiÕn thøc, kinh nghiÖm, kü n¨ng, kü x¶o ®Ó s¶n xuÊt. Thø hai lµ t­ liÖu lao ®éng bao gåm c«ng cô lao ®éng vµ ®èi t­îng lao ®éng. Thø ba lµ trong sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, khoa häc kü thuËt ®ãng vai trß ngµy cµng to lín, nã t¸c ®éng m¹nh mÏ vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµm gi¶m c­êng ®é lao ®éng vµ t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt g¾n liÒn víi s¶n xuÊt vµ lµ ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Ngµy nay khoa häc kü thuËt ®­îc coi lµ mét “lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp” “khoa häc lµ mét ®éng lùc lÞch sö, lµ lùc l­îng c¸ch m¹ng” [31, 663]. Khi ph©n tÝch vÒ vai trß cña ng­êi lao ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, C.M¸c viÕt: “Trong tÊt c¶ nh÷ng c«ng cô s¶n xuÊt, th× lùc l­îng s¶n xuÊt hïng m¹nh nhÊt lµ b¶n th©n giai cÊp c¸ch m¹ng” [33, 257]. Nh­ vËy, C.M¸c ®· kh¼ng ®Þnh ng­êi lao ®éng cã vai trß to lín nhÊt, quyÕt ®Þnh nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Cßn V.I.Lªnin viÕt vÒ vÊn ®Ò ®ã nh­ sau: “Lùc l­îng s¶n xuÊt hµng ®Çu cña toµn thÓ nh©n lo¹i lµ c«ng nh©n, lµ ng­êi lao ®éng” [30, 430]. Nh­ vËy c¶ M¸c vµ Lªnin ®Òu kh¼ng ®Þnh vai trß quyÕt ®Þnh cña ng­êi lao ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Trong qu¸ tr×nh lao ®éng, ng­êi lao ®éng ®· b»ng thÓ lùc vµ trÝ lùc cña m×nh chª t¹o ra c«ng cô lao ®éng vµ sö dông c«ng cô ®ã t¸c ®éng vµo tù nhiªn ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña b¶n th©n m×nh vµ x· héi. Cïng víi ng­êi lao ®éng, c«ng cô lao ®éng còng lµ mét yÕu tè c¬ b¶n cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Tr×nh ®é cña c«ng cô lao ®éng thÓ hiÖn tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña ng­êi lao ®éng. Víi môc ®Ých kh«ng ngõng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ gi¶m c­êng ®é lao ®éng, ng­êi lao ®éng ®· lu«n chñ ®éng chÕ t¹o ra nh÷ng c«ng cô lao ®éng tinh vi, hiÖn ®¹i ®Ó “ nèi dµi c¸c khÝ quan” vµ t¨ng søc m¹nh c¬ b¾p cña m×nh. Ng­êi lao ®éng kh«ng nh÷ng chÕ t¹o ra c«ng cô lao ®éng mµ cßn quyÕt ®Þnh c¶ qu¸ tr×nh sö dông, vËn hµnh nh÷ng c«ng cô lao ®éng ®ã. Nh÷ng m¸y mãc, c«ng cô lao ®éng dï cã tinh vi, hiÖn ®¹i ®Õn ®©u ®i ch¨ng n÷a nh­ng kh«ng cã ng­êi lao ®éng sö dông, vËn hµnh còng trë thµnh v« Ých. H¬n n÷a, c«ng cô lao ®éng ®­îc ®­a vµo sö dông víi môc ®Ých g× lµ do ng­êi lao ®éng quyÕt ®Þnh vµ v× ng­êi lao ®éng. Nh­ vËy tÊt c¶ c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh lao ®éng kh«ng thÓ kh«ng cã ng­êi lao ®éng. Ngµy nay, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ ®iÖn tö ®· t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt, ®êi sèng x· héi, ®­a ng­êi lao ®éng vµo kØ nguyªn tù ®éng ho¸, tin häc ho¸. ViÖc ¸p dông réng r·i c«ng nghÖ ®iÖn tö vµ th«ng tin ®· gãp phÇn gi¶i phãng søc lao ®éng, t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao, chÊt l­îng s¶n phÈm tèt, vµ thay ®æi ®èi t­îng lao ®éng. Nh­ng khoa häc kÜ thuËt, c«ng nghÖ th«ng tin kh«ng thÓ ®øng ®éc lËp mµ nã lµ s¶n phÈm cña ng­êi lao ®éng, g¾n víi ng­êi lao ®éng, vµ phôc vô ng­êi lao ®éng. Nh­ vËy, ng­êi lao ®éng võa lµ ®iÓm xuÊt ph¸t võa lµ lùc l­îng chñ ®¹o vµ lµ môc ®Ých cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Ng­êi lao ®éng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Còng chÝnh cuéc c¸ch m¹ng nµy ®· ®Æt ng­êi lao ®éng vµo trong qu¸ tr×nh lao ®éng hÕt søc phøc t¹p. §ßi hái ng­êi lao ®éng ph¶i cã thÓ lùc tèt, ý thøc tr¸ch nhiÖm, tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt, tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý trong ®ã lao ®éng trÝ tuÖ ®ãng vai trß chÝnh yÕu. Cã nh­ vËy, nguån lùc lao ®éng - mét lùc l­îng vËt chÊt to lín cña x· héi míi ®­îc khai th¸c, sö dông mét c¸ch tèt nhÊt, ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Nh­ vËy, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt x· héi lµ qu¸ tr×nh s¸ng t¹o cña nguån lùc lao ®éng, nguån lùc lao ®éng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh nhÊt. Sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn vµ s¸n._.g t¹o cña nguån lùc lao ®éng. 1.2.2. ChÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ®èi víi qu¸ tr×nh ®æi míi, hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt thóc ®Èy kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn Chñ nghÜa duy vËt lÞch sö ®· kh¼ng ®Þnh: “Trong s¶n xuÊt, ng­êi ta kh«ng chØ quan hÖ víi giíi tù nhiªn. Ng­êi ta kh«ng thÓ s¶n xuÊt ®­îc nÕu kh«ng biÕt kÕt hîp víi nhau theo mét c¸ch nµo ®ã ®Ó ho¹t ®éng chung vµ ®Ó trao ®æi ho¹t ®éng víi nhau. Muèn s¶n xuÊt ®­îc, ng­êi ta ph¶i cã nh÷ng mèi liªn hÖ vµ quan hÖ nhÊt ®Þnh víi nhau; vµ quan hÖ cña hä víi giíi tù nhiªn, tøc lµ viÖc s¶n xuÊt ” [32, 552]. Nh­ vËy, chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng kh«ng chØ lµ yÕu tè hµng ®Çu quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt mµ cßn lµ chñ thÓ ®æi míi, hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt. Nhu cÇu vËt chÊt vµ nhu cÇu tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng ngµy cµng cao. §Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu Êy th× trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt ng­êi lao ®éng ph¶i nghiªn cøu t×m tßi, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt, cã nh÷ng s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn trong c«ng viÖc, nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc vËn dông vµo trong lao ®éng s¶n xuÊt. Khi nh÷ng s¶n phÈm trÝ tuÖ míi cña ng­êi lao ®éng ra ®êi nã l¹i t¸c ®éng trë l¹i ®Ó ®¸p øng, n©ng cao nhu cÇu cña ng­êi lao ®éng vµ ng­îc l¹i nã l¹i tiÕp tôc kÝch thÝch sù nghiªn cøu, s¸ng t¹o míi cña ng­êi lao ®éng. KÕt qu¶ cña sù t¸c ®éng biÖn chøng nµy ng­êi lao ®éng ®· s¸ng t¹o ra chÝnh b¶n th©n m×nh, ng­êi lao ®éng lµ chñ thÓ lÞch sö, thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt ng­êi lao ®éng víi thÓ lùc, trÝ lùc, phÈm chÊt ®¹o ®øc ®· lu«n chñ ®éng v­¬n lªn lµm chñ hµnh vi, ®iÒu chØnh mäi mèi quan hÖ. Nhê ®ã mµ quan hÖ s¶n xuÊt ngµy mét ph¸t triÓn, hoµn thiÖn h¬n. Khi xuÊt hiÖn sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c lao ®éng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ng­êi lao ®éng ®· chñ ®éng t¹o ra hoµn c¶nh, m«i tr­êng ®Ó lao ®éng c¸ thÓ liªn kÕt l¹i víi nhau nh»m huy ®éng mäi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o th× ho¹t ®éng tæ chøc, qu¶n lý ®· trë thµnh nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña loµi ng­êi. Ngµy nay, khi nÒn s¶n xuÊt ph¸t triÓn cã kü thuËt hiÖn ®¹i, tÝnh chÊt x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt kh«ng chØ trong ph¹m vi mét quèc gia mµ mang tÝnh chÊt quèc tÕ th× ho¹t ®éng tæ chøc, qu¶n lý cµng cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®ßi hái tr×nh ®é, n¨ng lùc, phÈm chÊt ®¹o ®øc lao ®éng qu¶n lý ngµy mét cao h¬n, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy, ng­êi lao ®éng ®ãng vai trß chñ thÓ, chñ ®éng ®æi míi, ph¸t triÓn quan hÖ s¶n xuÊt lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n më ®­êng cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn thóc ®Èy kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn. 1.3. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam vµ nh÷ng yªu cÇu cña nã ®èi víi viÖc n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng 1.3.1. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam - mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n ë T©y ¢u thÕ kû XVII, XVIII, khi c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp ®­îc tiÕn hµnh th× c«ng nghiÖp ho¸ ®­îc hiÓu lµ qu¸ tr×nh thay thÕ lao ®éng thñ c«ng b»ng lao ®éng sö dông m¸y mãc. Nh÷ng kh¸i niÖm, ®Þnh nghÜa c«ng nghiÖp ho¸ lu«n cã sù thay ®æi cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. NghÜa lµ trong nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau, ë c¸c n­íc kh¸c nhau khi tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ th× néi dung cña kh¸i niÖm c«ng nghiÖp ho¸ lµ kh¸c nhau. Trong sè c¸c kh¸i niÖm ®ã cã kh¸i niÖm ph¶n ¸nh ®­îc b¶n chÊt, néi dung vµ môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸ trong kh«ng gian réng vµ thêi gian dµi; cã kh¸i niÖm chØ phï hîp ë thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh vµ víi nh÷ng n­íc x¸c ®Þnh. Do ®ã, viÖc nhËn thøc ®óng ®¾n kh¸i niÖm nµy trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt x· héi cã ý nghÜa to lín c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn. ë ViÖt Nam, ngay tõ nh÷ng n¨m 60, khi nhËn thøc râ tÝnh quy luËt vµ vai trß cña c«ng nghiÖp ho¸ trong tiÕn tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña c¸c n­íc, chóng ta ®· tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ theo ®­êng lèi §¹i héi lÇn thø III cña §¶ng. §ã lµ ®­êng lèi víi tªn gäi “c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa” coi ®©y lµ nhiÖm vô träng t©m trong suÊt thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. Néi dung cña c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa: “­u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng, ®ång thêi ra søc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp toµn diÖn vµ ra søc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nhÑ” nh»m “x©y dùng b­íc ®Çu c¬ së vËt chÊt vµ kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi”. Nh­ vËy, chñ tr­¬ng ®Ò ra c«ng nghiÖp ho¸ tr­íc ®©y cña §¶ng ta lµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp toµn diÖn vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nhÑ phï hîp víi lîi thÕ cña n­íc ta. Nh­ng trªn thùc tÕ, chóng ta l¹i chó träng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng, träng t©m lµ ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o. Víi ®­êng lèi “c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa” nµy, chóng ta ®· m¾c ph¶i nh÷ng sai lÇm c¶ vÒ môc tiªu, néi dung, c¸ch thøc tiÕn hµnh. KÕt qu¶ lµ hiÖu qu¶ cña c«ng nghiÖp ho¸ rÊt thÊp, n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ còng ®· kh«ng ph¸t triÓn, nhu cÇu hµng tiªu dïng thiÕt yÕu cña nh©n d©n kh«ng ®­îc ®¶m b¶o, ®êi sèng ng­êi d©n qu¸ khã kh¨n, nÒn kinh tÕ thiÕu hôt hÇu nh­ kh«ng cã tÝch luü mÊt c©n ®èi mét c¸ch c¨n b¶n, chóng ta ®· r¬i vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi. Thùc tÕ lµ, chóng ta ®· ph¶i tr¶ gi¸ cho kiÓu “c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa” cò. ChÝnh sù tr¶ gi¸ nµy lµm cho nhiÒu ng­êi hoµi nghi khi nh¾c tíi c«ng nghiÖp ho¸, thËm chÝ mét sè ng­êi cßn kh«ng muèn nãi tíi c«ng nghiÖp ho¸. Ngµy nay, chóng ta ®· tõ bá mét quan ®iÓm kh«ng ®óng vÒ c«ng nghiÖp ho¸, mét c¸ch thøc tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ theo lèi cò kÐm hiÖu qu¶ hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ phñ nhËn tÝnh tÊt yÕu cña c«ng nghiÖp ho¸. C¶ lý luËn vµ thùc tiÔn ®· chØ ra r»ng: TÊt c¶ c¸c n­íc tõ t×nh tr¹ng kinh tÕ l¹c hËu chuyÓn sang ®­îc tr¹ng th¸i kinh tÕ hiÖn ®¹i tÊt yÕu ph¶i thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸. KÕ thõa cã chän läc nh÷ng tri thøc v¨n minh cña nh©n lo¹i, rót ra nh÷ng kinh nghiÖm trong lÞch sö khi tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, thùc tiÔn c«ng nghiÖp ho¸ ë ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi, ®Æc biÖt nhËn thøc râ sù t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Õn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn nay, Héi nghÞ lÇn thø 7 Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng kho¸ VII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· xem xÐt c«ng nghiÖp ho¸ trong mèi quan hÖ víi hiÖn ®¹i ho¸ vµ cho r»ng: “C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ - x· héi tõ sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ, t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao” [19, 59]. Kh¸i niÖm c«ng nghiÖp ho¸ nµy ®­îc §¶ng ta x¸c ®Þnh réng h¬n nh÷ng quan niÖm tr­íc ®ã, bao hµm c¶ vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¶ vÒ dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ - x· héi cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. ChØ ra ®­îc c¸i cèt lâi lµ c¶i biÕn lao ®éng thñ c«ng l¹c hËu thµnh lao ®éng sö dông kü thuËt tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i ®Ó ®¹t tíi n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao; g¾n c«ng nghiÖp ho¸ víi hiÖn ®¹i ho¸; x¸c ®Þnh ®­îc vai trß cña c«ng nghiÖp vµ khoa häc - c«ng nghÖ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. C«ng nghiÖp ho¸ ®­îc triÓn khai ®ång thêi víi hiÖn ®¹i ho¸ vµ lu«n g¾n bã víi hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó t¹o nªn mét qu¸ tr×nh thèng nhÊt thóc ®Èy ®Êt n­íc ph¸t triÓn. Bëi v×, thêi ®¹i ngµy nay cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· vµ ®ang lµm thay ®æi vÒ chÊt c«ng nghÖ s¶n xuÊt, qu¶n lý… vµ trªn thÕ giíi ®ang diÔn ra ngµy cµng s©u réng qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, khoa häc, kü thuËt, v¨n ho¸. Trong ®iÒu kiÖn ngµy nay, chóng ta kh«ng thÓ chê thùc hiÖn xong c«ng nghiÖp ho¸, sau ®ã míi triÓn khai hiÖn ®¹i ho¸, mµ nhÊt thiÕt vµ cÇn thiÕt ph¶i triÓn khai ®ång thêi vµ ®ång bé hai qu¸ tr×nh nµy. C«ng nghiÖp ho¸ g¾n víi hiÖn ®¹i ho¸ võa lµ qóa tr×nh kinh tÕ - kü thuËt, võa lµ qu¸ tr×nh kinh tÕ - x· héi, v¨n ho¸, khoa häc,… nã kh«ng nh÷ng t¸c ®éng mét c¸ch tæng hîp, ®a diÖn, ®a cÊp ®é ®Õn mäi ng­êi, mäi gia ®×nh vµ mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi mµ cßn gãp phÇn thóc ®Èy më réng quan hÖ hîp t¸c khu vùc vµ quèc tÕ vÒ c¸c mÆt kinh tÕ - x· héi, khoa häc, c«ng nghÖ, v¨n ho¸,… Nh­ vËy, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých tù th©n mµ lµ ph­¬ng thøc ®Ó ®­a nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng lªn nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. Trªn c¬ së thùc hiÖn mét c¸ch linh ho¹t víi b­íc ®i tuÇn tù tõ thÊp ®Õn cao: thñ c«ng - c¬ giíi - tù ®éng ho¸ kÕt hîp víi viÖc tranh thñ nh÷ng ®iÒu kiÖn, thêi c¬ thuËn lîi, “®i t¾t”, “®ãn ®Çu”, ®· nhanh chãng t¹o ra nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo ph­¬ng thøc Êy vÒ thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh sö dông nh÷ng c«ng cô, ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i nh»m ph¸t triÓn lùc l­îng lao ®éng vµ thóc ®Èy h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ míi hîp lý ®Ó ®¹t ®­îc n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao, c«ng nghiÖp ho¸ g¾n liÒn víi hiÖn ®¹i ho¸ dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ. Cho ®Õn nay, thùc tÕ ®· kh¼ng ®Þnh r»ng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ ph­¬ng thøc h÷u hiÖu lµm thay ®æi bé mÆt kinh tÕ - x· héi cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. C¸c n­íc ®­îc gäi lµ ph¸t triÓn, tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i kh¸c h¼n víi c¸c n­íc kh¸c chÝnh lµ ë chç ®· c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. §èi víi n­íc ta hiÖn t¹i, nÒn kinh tÕ vÉn mang nÆng tÝnh chÊt n«ng nghiÖp l¹c hËu, c«ng nghiÖp nhá bÐ. V× vËy, ®Ó ra khái t×nh tr¹ng n­íc nghÌo vµ chËm ph¸t triÓn, tr¸nh khái nguy c¬ tôt hËu, n­íc ta kh«ng cã con ®­êng nµo kh¸c ngoµi viÖc ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Héi nghÞ §¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú VII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (th¸ng 1-1994) ®· x¸c ®Þnh lµ ph¶i “®­a ®Êt n­íc chuyÓn dÇn sang mét thêi kú ph¸t triÓn míi, thêi kú ®Èy tíi mét b­íc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸” [19, 22]. Th¸ng 6-1996, §¹i héi lÇn thø VIII cña §¶ng tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh “… ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ … Tõ nay ®Õn n¨m 2020, ra søc phÊn ®Êu ®­a n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp” [20, 80]. Do nh÷ng biÕn ®æi nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Êt n­íc, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta hiÖn nay cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau ®©y. Thø nhÊt: C«ng nghiÖp ho¸ ph¶i g¾n liÒn víi hiÖn ®¹i ho¸. Së dÜ nh­ vËy lµ v× trªn thÕ giíi ®ang diÔn ra cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn nhanh chãng vµ xu thÕ quèc tÕ ho¸ kinh tÕ. HiÖn nay, “c«ng nghiÖp ho¸ kh«ng chØ lµ sù t¨ng thªm mét c¸ch gi¶n ®¬n tèc ®é vµ tû träng cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ, mµ lµ c¶ mét qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu, g¾n liÒn víi ®æi míi c«ng nghÖ, t¹o nÒn t¶ng cho sù t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng vµ cã hiÖu qu¶ cao cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. C«ng nghiÖp ho¸ ph¶i ®i ®«i víi hiÖn ®¹i ho¸; kÕt hîp víi b­íc tiÕn tuÇn tù vÒ c«ng nghÖ, ph¸t triÓn theo chiÒu réng, t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ®éi ngò ®«ng ®¶o lao ®éng hiÖn nay, víi viÖc tranh thñ nh÷ng c¬ héi ®i t¾t, ®ãn ®Çu, ph¸t triÓn chiÒu s©u, t¹o nªn nh÷ng mòi nhän theo tr×nh ®é tiÕn triÓn cña khoa häc-c«ng nghÖ thÕ giíi” [37]. Nãi c¸ch kh¸c, ngµy nay c«ng nghiÖp ho¸ nhÊt thiÕt ph¶i g¾n liÒn víi hiÖn ®¹i ho¸. Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ lµ kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt theo nhÞp ®é ph¸t triÓn cña khoa häc vµ c«ng nghÖ trªn thÕ giíi. Nh­ng do ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Êt n­íc, khi thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cÇn ¸p dông ®ång thêi nhiÒu tr×nh ®é kü thuËt, c«ng nghÖ mµ c¸c n­íc ®i tr­íc ®· thùc hiÖn ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau. ChØ cã nh­ vËy, chóng ta míi cã thÓ võa khai th¸c ®­îc c¸c nguån lùc vµ lîi thÕ cña ®Êt n­íc, võa tõng b­íc hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. ë n­íc ta hiÖn nay, t×nh tr¹ng thiÕu vèn ®Çu t­ vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh; d­ thõa lao ®éng; chÊt l­îng lao ®éng cßn thÊp th× kh«ng thÓ ®i ngay vµo c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ë tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng trªn quy m« toµn x· héi. Nh­ng ®èi víi nh÷ng ngµnh, nh÷ng kh©u, nh÷ng lÜnh vùc quan träng mµ ®iÒu kiÖn cho phÐp th× cÇn ¸p dông ngay tr×nh ®é hiÖn ®¹i, thùc hiÖn “®i t¾t”, “®ãn ®Çu” ®Ó t¹o ra b­íc nh¶y vät trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt. Nh­ vËy, con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ ph¶i kÕt hîp gi÷a nh¶y vät tõ thñ c«ng lªn hiÖn ®¹i, víi tuÇn tù thñ c«ng- nöa c¬ khÝ, c¬ khÝ - tù ®éng ho¸,…®ång thêi ph¶i ph¸t huy ®Çy ®ñ tÝnh ­u viÖt cña c«ng nghÖ truyÒn thèng, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ truyÒn thèng, gi÷ v÷ng b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. Trong qu¸ tr×nh lùa chän c«ng nghÖ ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ, ph¶i xem xÐt toµn diÖn c¸c yªu cÇu, kh«ng chØ vÒ tÝnh hiÖn ®¹i cña c«ng nghÖ, mµ cßn c¶ hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi vµ yÕu tè an toµn m«i tr­êng sinh th¸i cña nã. Ngµy nay, ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn viÖc hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ chñ yÕu th«ng qua con ®­êng chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn. Kinh nghiÖm cña NhËt B¶n vµ NIC (c¸c n­íc c«ng nghiÖp ho¸ míi) ë thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ ®· chØ ra r»ng chuyÓn giao c«ng nghÖ lµ c¸ch lµm rÎ nhÊt, nhanh nhÊt, cã hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó cã ®­îc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Nh­ng cÇn chó ý r»ng, dï lµ tù nghiªn cøu triÓn khai hay chuyÓn giao c«ng nghÖ th× sù thµnh c«ng cña nã ®Òu ph¶i th«ng qua kinh nghiÖm, n¨ng lùc s¸ng t¹o, kü n¨ng, kü x¶o, tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý cña ng­êi lao ®éng. ë ViÖt Nam, vÊn ®Ò tiÕp nhËn chuyÓn giao vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®ang ®­îc tranh luËn s«i næi. VÊn ®Ò quan träng ®Æt ra lµ ph¶i cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch hîp lý ®Ó viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ võa ®¹t ®­îc môc tiªu khai th¸c, vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, võa ®¸p øng ®­îc môc tiªu b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. ChØ cã nh­ vËy, chóng ta míi cã ®­îc c«ng nghÖ míi, hiÖn ®¹i, cã hµm l­îng chÊt x¸m cao, c«ng nghÖ s¹ch vµ nhê ®ã, mµ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ rót ng¾n. Thø hai: C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Trong c¬ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, bao cÊp, c«ng nghiÖp ho¸ ®­îc thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch, theo mªnh lÖnh cña nhµ n­íc. Trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay, nhµ n­íc vÉn gi÷ vai trß hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Nh­ng c«ng nghiÖp ho¸ kh«ng xuÊt ph¸t tõ chñ quan cña nhµ n­íc, nã ®ßi hái ph¶i tu©n thñ c¸c quy luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh­: quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung cÇu, quy luËt c¹nh tranh. C¬ chÕ thÞ tr­êng t¹o ra c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho con ng­êi tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi ®a d¹ng. Nã cã t¸c dông lµm cho ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng n¨ng ®éng, tÝch cùc, s¸ng t¹o, chñ ®éng tÝnh to¸n, cã ý thøc tiÕt kiÖm vµ lu«n ®Ò cao tÝnh hiÖu qu¶; do ®ã thóc ®Èy c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, c¬ chÕ thÞ tr­êng còng cã nh÷ng h¹n chÕ vµ khuyÕt tËt cña nã, nÕu kh«ng chñ ®éng kh¾c phôc, ®iÒu tiÕt th× qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ sÏ kh«ng ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu c«ng b»ng x· héi, an ninh quèc gia, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. Thùc tÕ nµy ®ßi hái ph¶i cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc, mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña c¬ chÕ qu¶n lý qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, Nhµ n­íc thùc hiÖn quyÒn qu¶n lý th«ng qua c¸c c«ng cô nh­: HÖ thèng ph¸p luËt, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi, ®Þnh h­íng kÕ ho¹ch, c¸c quü quèc gia ®Ó ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Thø ba: C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nh»m môc tiªu ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi, ph¶i lÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi lµm ®éng lùc c¬ b¶n.. Víi quan ®iÓm c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¶i g¾n víi sù nghiÖp ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi cña toµn d©n th× c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®­îc x¸c ®Þnh nh­ mét cuéc c¸ch m¹ng “mét cuéc c¸ch m¹ng toµn diÖn vµ s©u s¾c trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc ®êi sèng x· héi” [25, 6] ë n­íc ta, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ sù nghiÖp cña toµn d©n. Tr­íc hÕt ph¶i xuÊt ph¸t tõ tinh thÇn cña nh©n d©n ®Ó thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. Hai lµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ do d©n. Ba lµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ chØ thùc sù lµ cña d©n trªn c¬ së ph¸t huy tèt quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· viÕt: “ cã ph¸t huy d©n chñ ®Õn cao ®é th× míi ®éng viªn ®­îc tÊt c¶ lùc l­îng cña nh©n d©n ®ua c¸ch m¹ng tiÕn lªn” [36, 592]. V× vËy, viÖc huy ®éng mäi nguån lùc trong nh©n d©n vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi lµ biÖn ph¸p quan träng ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, sù ph¸t triÓn cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®ang diÔn ra nh­ vò b·o, nã lµm thay ®æi c¨n b¶n nÒn s¶n xuÊt x· héi; qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ kh«ng chØ h­íng vµo viÖc tËp trung khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn mµ ph¶i h­íng vµo viÖc khai th¸c nguån lùc con ng­êi ®Æc biÖt lµ n¨ng lùc trÝ tuÖ. V× vËy, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ngµy nay ph¶i biÕt nu«i d­ìng, ph¸t triÓn, khai th¸c hîp lý, cã hiÖu qu¶ nguån lùc con ng­êi; c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ do con ng­êi vµ v× con ng­êi. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ kh«ng chØ cña thÕ hÖ h«m nay mµ cßn cña c¸c thÕ hÖ t­¬ng lai. §iÒu nµy cã nghÜa lµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¶i g¾n víi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Thø t­: C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, v× thÕ më cöa nÒn kinh tÕ, ph¸t triÓn c¸c quan hÖ kinh tÕ lµ tÊt yÕu ®èi víi n­íc ta. §¹i héi lÇn thø VIII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam kh¼ng ®Þnh: “Gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ ®i ®«i víi më réng hîp t¸c quèc tÕ, ®a ph­¬ng, ®a d¹ng ho¸ quan hÖ ®èi ngo¹i. Dùa vµo nguån lùc trong n­íc lµ chÝnh ®i ®«i víi tranh thñ tèi ®a nguån lùc bªn ngoµi. X©y dùng nÒn kinh tÕ më, héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi…” [20, 84 - 85]. Nh­ vËy trªn c¬ së gi÷ v÷ng ®éc lËp, chñ quyÒn cña ®Êt n­íc, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¶i thóc ®Èy x©y dùng nÒn kinh tÕ më, dùa trªn c¬ së ph¸t triÓn c¸c quan hÖ hîp t¸c ®a ph­¬ng, ®a h×nh thøc, h­íng m¹nh vµo xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm trong n­íc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ thay thÕ nhËp khÈu ®Ó t¹o nguån cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. ViÖc h­íng m¹nh vµo xuÊt khÈu kh«ng chØ ®Ó cã mÆt hµng ®ñ tiªu chuÈn b¸n cho c¸c n­íc xuÊt khÈu t¹i chç, mµ cßn cã c¸c mÆt hµng chÊt l­îng cao ®Ó c¹nh tranh víi hµng ho¸ n­íc ngoµi nhËp vµo. “Më cöa” nÒn kinh tÕ lµ sù ®æi míi mang tÝnh b­íc ngoÆt trong t­ duy vµ quan ®iÓm kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. “Më cöa” lµ ®iÒu kiÖn ®Ó kÕt hîp søc m¹nh cña d©n téc víi søc m¹nh cña thêi ®¹i, khai th¸c tæng hîp nguån lùc bªn trong vµ nguån lùc bªn ngoµi cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n trªn ®©y cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam ®· ®Æt nguån lùc lao ®éng vµo vÞ trÝ trung t©m cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ phô thuéc chñ yÕu vµo chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng. Do ®ã c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ngµy nay ®ßi hái rÊt cao vÒ n¨ng lùc vµ phÈm chÊt cÇn thiÕt, nhÊt lµ n¨ng lùc trÝ tuÖ cña ng­êi lao ®éng. SÏ kh«ng thÓ cã c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÕu thiÕu mét nguån lùc lao ®éng cã thÓ lùc tèt, cã tr×nh ®é chuyªn m«n nghÒ nghiÖp giái, n¨ng lùc s¸ng t¹o, kh¶ n¨ng héi nhËp quèc tÕ, cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng. 1.3.2. Nh÷ng yªu cÇu n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta Chóng ta tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc víi thÕ m¹nh lín nhÊt hiÖn cã lµ nguån lùc lao ®éng dåi dµo. Nh­ng chØ víi nguån lùc lao ®éng hiÖn cã th× ch­a thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ trong thêi kú c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i; thêi kú trÝ tuÖ ho¸ lao ®éng, më réng quan hÖ kinh tÕ - th­¬ng m¹i quèc tÕ, héi nhËp quèc tÕ hiÖn nay. VÊn ®Ò cÊp b¸ch lµ ph¶i chuÈn bÞ nguån lùc lao ®éng cña n­íc ta nh­ thÕ nµo ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vµ ®ßi hái cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. * TrÝ lùc (trÝ tuÖ) lµ yÕu tè quan träng nhÊt, quyÕt ®Þnh ®Õn n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng. LÞch sö nh©n lo¹i ®· chøng minh r»ng: tri thøc lu«n cã vai trß to lín ®èi víi cuéc sèng con ng­êi vµ sù ph¸t triÓn x· héi. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, con ng­êi ph¶i sö dông c«ng cô lao ®éng t¸c ®éng vµo tù nhiªn. C¶i biÕn c¸c d¹ng vËt chÊt cña tù nhiªn thµnh cña c¶i x· héi ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn ngµy cµng cao cña con ng­êi. Trong qu¸ tr×nh lao ®éng cña con ng­êi lu«n ®­îc ®iÒu khiÓn bëi ý thøc, ®Æc biÖt lµ tri thøc - tri thøc lµ c¸i cèt lâi, lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña ý thøc. Trong sù ph¸t triÓn cña lÞch sö x· héi, søc m¹nh cña tri thøc ®­îc thÓ hiÖn ë sù ph¸t triÓn cña khoa häc, kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®­îc vËt chÊt ho¸ qua sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng vµ m¹nh mÏ cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Lùc l­îng s¶n xuÊt cµng tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i bao nhiªu th× cµng nãi lªn søc m¹nh cña trÝ tuÖ con ng­êi bÊy nhiªu. NghÜa lµ, trÝ tuÖ cña con ng­êi cã søc m¹nh v« cïng to lín mét khi nã ®­îc vËt thÓ ho¸ trë thµnh lùc l­îng vËt chÊt. Ngµy nay, khoa häc ®· ph¸t triÓn ®Õn møc trë thµnh nguyªn nh©n trùc tiÕp cña nhiÒu biÕn ®æi to lín trong s¶n xuÊt, trong ®êi sèng vµ trë thµnh “lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp”. Nh÷ng ph¸t minh khoa häc trë thµnh ®iÓm xuÊt ph¸t cho sù ra ®êi nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt míi, nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ míi, c«ng nghÖ míi, nguyªn vËt liÖu míi, n¨ng l­îng míi. Sù th©m nhËp ngµy cµng s©u cña khoa häc vµo s¶n suÊt trë thµnh mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña s¶n xuÊt lµm cho lùc l­îng s¶n xuÊt cã b­íc ph¸t triÓn nh¶y vät, t¹o thµnh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. YÕu tè trÝ lùc trong søc lao ®éng ®Æc tr­ng cho lao ®éng hiÖn ®¹i. Lao ®éng hiÖn ®¹i kh«ng cßn lµ kinh nghiÖm vµ thãi quen cña ng­êi lao ®éng hä mµ lµ tri thøc khoa häc cña hä. Nh­ vËy, trÝ tuÖ ho¸ lao ®éng ®ang trë thµnh xu thÕ phæ biÕn. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn qua hµm l­îng chÊt x¸m chiÕm tû träng lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm; sù chuyÓn dÞch m¹nh mÏ c¬ cÊu kinh tÕ tõ chiÒu réng sang chiÒu s©u; c¸c ngµnh cã tr×nh ®é c«ng nghÖ cao ®­îc tËp trung ph¸t triÓn; c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt phi vËt chÊt ngµy cµng chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. C¬ cÊu lao ®éng còng thay ®æi theo h­íng lao ®éng trÝ tuÖ t¨ng nhanh, tÊng líp trÝ thøc, nh©n viªn vµ c«ng nh©n cã tri thøc ngµy cµng ®«ng ®¶o. Ph­¬ng thøc ho¹t ®éng cña con ng­êi ®· chuyÓn tõ nguån lùc tù nhiªn, lao ®éng c¬ b¾p sang khai th¸c phæ biÕn nguån lao ®éng trÝ tuÖ. V× vËy, ngµy nay sù giµu cã cña mét quèc gia, d©n téc ®ång nghÜa víi sù giµu cã cña trÝ tuÖ. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta diÔn ra trong thêi ®¹i c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ bïng næ ®ßi hái kh¸ cao vÒ phÈm chÊt trÝ tuÖ ë nguån lùc lao ®éng. §ã lµ, nguån lùc lao ®éng ph¶i cã n¨ng lùc s¸ng t¹o, t­ duy, tiÕp nhËn nh÷ng kiÕn thøc khoa häc, kü thuËt vµ c«ng nghÖ; n©ng cao kü n¨ng thùc hµnh qu¶n lý. Nguån lùc lao ®éng trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay ph¶i cã tr×nh ®é t­ duy, cã vèn kiÕn thøc t­¬ng ®èi toµn diÖn trong qu¸ tr×nh lao ®éng, c¶ vÒ chuyªn m«n, kü thuËt, tæ chøc h¹ch to¸n vµ qu¶n lý kinh tÕ. Muèn cã ®­îc nh÷ng n¨ng lùc trªn ®©y, nguån lùc lao ®éng nhÊt thiÕt ph¶i cã tri thøc, kiÕn thøc khoa häc, vèn v¨n ho¸ vµ ph¶i ®­îc ®µo t¹o. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta ®­îc tiÕn hµnh trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi víi t­ c¸ch lµ xu thÕ ph¸t triÓn kh¸ch quan. Do ®ã ®ßi hái ng­êi lao ®éng ViÖt Nam cßn ph¶i biÕt chñ ®éng tham gia héi nhËp quèc tÕ. V× vËy, ngoµi b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng, ý thøc d©n téc cao, hä cßn ph¶i cã tr×nh ®é trÝ tuÖ ngang tÇm ®ßi hái cña khu vùc vµ quèc tÕ. Tr×nh ®é trÝ tuÖ cña con ng­êi ®­îc ph¶n ¸nh qua tr×nh ®é häc vÊn vµ n¨ng lùc s¸ng t¹o. §Ó cã ®­îc ®iÒu ®ã, vai trß chñ yÕu thuéc vÒ gi¸o dôc vµ ®¹o t¹o. Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ ph­¬ng tiÖn c¬ b¶n nhÊt, h÷u hiÖu nhÊt ®Ó ph¸t triÓn trÝ tuÖ, trang bÞ c¸c tri thøc chuyªn m«n, nghÒ nghiÖp cho nguån lùc lao ®éng. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong ®iÒu kiÖn ngµy nay ®ßi hái nguån lùc lao ®éng kh«ng nh÷ng ph¶i th­êng xuyªn n©ng cao tr×nh ®é cã kh¶ n¨ng chuyÓn nghÒ thuËn lîi, linh ho¹t; s½n sµng chÊp nhËn n¬i lµm viÖc míi, kü n¨ng lao ®éng giái, mµ cßn ®ßi hái ph¶i c¬ cÊu l¹i ®éi ngò lao ®éng theo h­íng chuyªn s©u. Lùc l­îng trô cét cña ®éi ngò lao ®éng lµ ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ, nh÷ng ng­êi trùc tiÕp s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Ó cung cÊp cho ng­êi tiªu dïng trong n­íc vµ n­íc ngoµi. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã th× hä ph¶i cã mét tr×nh ®é trÝ tuÖ nhÊt ®Þnh ®Ó tiÕp thu vµ lµm chñ ®­îc c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Lùc l­îng nßng cèt cña ®éi ngò lao ®éng lµ ®éi ngò trÝ thøc víi c¬ cÊu ®ång bé trong c¸c lÜnh vùc khoa häc - c«ng nghÖ, qu¶n lý kinh tÕ - x· héi, v¨n ho¸ - v¨n nghÖ,… §éi ngò trÝ thøc ph¶i thµnh th¹o chuyªn m«n, nghÒ nghiÖp, cã n¨ng lùc tiÕp thu cã chän läc vµ øng dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, n¨ng lùc s¸ng t¹o vÒ lü thuyÕt còng nh­ n¨ng lùc thùc hµnh nh»m gi¶i quyÕt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò tr­íc m¾t vµ l©u dµi cña ®Êt n­íc. Mét bé phËn ®Æc biÖt quan träng trong ®éi ngò lao ®éng lµ nh©n tµi. Hä chÝnh lµ “nguyªn khÝ cña quèc gia, nguyªn khÝ thÞnh th× n­íc m¹nh råi lªn cao, nguyªn khÝ suy th× n­íc yÕu råi xuèng thÊp”. C¸c hiÒn tµi cã nhiÖm vô quan träng chñ tr× ®­a nh÷ng ngµnh, nh÷ng lÜnh vùc khoa häc - c«ng nghÖ quan träng then chèt cña ®Êt n­íc ph¸t triÓn, rót ng¾n dÇn kho¶ng c¸ch tôt hËu so víi c¸c n­íc tiªn tiÕn. Còng chÝnh tõ nh÷ng nhµ hiÒn tµi mµ ®µo t¹o, båi d­ìng, thu hót ®­îc c¸c tµi n¨ng khoa häc trÎ t¹o nªn mét hÖ thèng ®ång bé ®éi ngò chuyªn gia, nhµ khoa häc giái cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc [27, 85]. * Søc khoÎ (thÓ lùc tèt) lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi nguån lùc lao ®éng. Søc khoÎ lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn trÝ tuÖ, lµ ph­¬ng tiÖn chñ yÕu ®Ó chuyÓn t¶i tri thøc vµo ho¹t ®éng thùc tiÔn. Mét ®iÒu kiÖn b¾t buéc ®èi víi nguån lùc lao ®éng lµ ph¶i cã søc khoÎ tèt, phï hîp víi ®iÒu kiÖn lµm viÖc. Søc khoÎ lµ mét tr¹ng th¸i tho¶i m¸i vÒ thÓ chÊt, vÒ tinh thÇn vµ x· héi chø kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn lµ kh«ng cã bÖnh. Ng­êi lao ®éng dï lao ®éng trÝ ãc hay lao ®éng c¬ b¾p ®Òu cÇn ph¶i cã søc khoÎ. Søc khoÎ c¬ thÓ lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn ®èi víi ng­êi lao ®éng dïng ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn trÝ tuÖ, lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó biÕn tri thøc thµnh søc m¹nh vËt chÊt. §ång thêi ph¶i cã t©m hån lµnh m¹nh, ®©y chÝnh lµ sù dÎo dai cña ho¹t ®éng thÇn kinh, lµ søc m¹nh cña niÒm tin, ý chÝ, søc s¸ng t¹o cña trÝ lùc...Khi ®Ò cËp ®Õn ph¸t triÓn nguån lùc con ng­êi trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh “sù c­êng tr¸ng vÒ thÓ chÊt lµ nhu cÇu cña b¶n th©n con ng­êi, ®ång thêi lµ vèn quý ®Ó t¹o ra tµi s¶n trÝ tuÖ vµ vËt chÊt cho x· héi ” [20, 30]. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong ®iÒu kiÖn c¸ch m¹ng - khoa häc - c«ng nghÖ bïng næ nh­ hiÖn nay, hµm l­îng trÝ tuÖ chÊt x¸m trong s¶n phÈm lao ®éng chiÕm tû träng lín nhÊt th× yªu cÇu vÒ søc khoÎ t©m hån cµng cao. §Ó cã søc khoÎ tinh thÇn tèt ng­êi lao ®éng ph¶i cã søc khoÎ c¬ thÓ tèt. MÆt kh¸c, ng­êi lao ®éng cßn ph¶i ®­îc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o kü l­ìng, nhÊt lµ ®­îc sèng vµ lµm viÖc trong m«i tr­êng x· héi thuËn lîi, cã v¨n ho¸ ®¹o ®øc. Nh­ vËy, chØ cã nh÷ng ng­êi khoÎ m¹nh c¶ vÒ thÓ chÊt lÉn tinh thÇn míi cã thÓ n©ng cao søc m¹nh cña b¶n th©n, hoµ nhÞp víi cuéc sèng hiÖn ®¹i. Hä lµm viÖc dÎo dai cã kh¶ n¨ng tËp trung vÒ trÝ tuÖ khi lµm viÖc. * Sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ®ßi hái nguån lùc lao ®éng kh«ng chØ cã trÝ lùc, thÓ lùc mµ cßn cÇn ph¶i cã phÈm chÊt ®¹o ®øc vµ b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng. PhÈm chÊt ®¹o ®øc lµm cho ng­êi ta biÕt sèng cao ®Ñp, sèng cã ý nghÜa; biÕt h­íng tíi c¸i ®óng, c¸i hîp lý, biÕt ®oµn kÕt hîp t¸c trong lao ®éng nh©n thªm søc m¹nh cña con ng­êi vµ d©n téc ViÖt Nam trong thêi ®¹i míi. PhÈm chÊt ®¹o ®øc ®èi víi ng­êi lao ®éng bao hµm c¸c tiªu thøc chñ yÕu nh­: Ng­êi lao ®éng ph¶i sèng vµ lµm viÖc theo hiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt. Ng­êi lao ®éng ph¶i lao ®éng tÝch cùc, s¸ng t¹o, cã hiÖu qu¶ cao, cã tinh thÇn ®oµn kÕt, hîp t¸c (kh«ng ngõng n©ng cao hiÓu biÕt, tr×nh ®é chuyªn m«n) kh«ng cam chÞu ®ãi nghÌo, l¹c hËu, d¸m nghÜ, d¸m lµm, d¸m héi nhËp quèc tÕ. Cã lèi sèng lµnh m¹nh, nÕp sèng v¨n minh, t«n träng ®¹o lý, cÇn cï, tiÕt kiÖm, ... B¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng cña ng­êi lao ®éng lµ ph¶i trung thµnh víi sù nghiÖp cña §¶ng, víi tæ quèc, víi d©n téc. Yªu cÇu vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc, b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng ®èi víi ng­êi lao ®éng trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng. Nã lµ mét ®ßi hái kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña ng­êi lao ®éng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta. Khi nãi vÒ mèi quan hÖ gi÷a ®øc vµ tµi cña ng­êi lao ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· viÕt: “ cã tµi mµ kh«ng cã ®øc vÝ nh­ mét anh kinh tÕ tµi chÝnh rÊt giái nh­ng l¹i ®i ®Õn thôt kÐm th× ch¼ng nh÷ng kh«ng lµm ®­îc g× Ých lîi cho x· héi, mµ cßn cã h¹i cho x· héi n÷a” [36, 172]. Kinh nghiÖm ë NhËt B¶n vµ c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi ë ch©u ¸ rÊt coi träng viÖc gi¸o dôc nh©n d©n vÒ ®¹o lý, v¨n ho¸, tr¸ch nhiÖm c«ng d©n, ý thøc d©n téc vµ truyÒn thèng. Cã thÓ coi ®ã lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña hä. * Sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ®ßi hái ph¶i cã c¶ c¬ cÊu nguån lùc lao ®éng hîp lý, ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. C¬ cÊu nguån lao ®éng hîp lý sÏ cho phÐp sö dông cã hiÖu qu¶ lùc l­îng lao ®éng. Cßn ng­îc l¹i, tÊt yÕu sÏ g©y l·ng phÝ søc lao ®éng, h¬n n÷a cßn g©y ra hËu qu¶ tiªu cùc vÒ kinh tÕ - x· héi. TiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta còng ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý. V× vËy, c¬ cÊu nguån lùc lao ®éng ph¶i ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Tãm l¹i: N©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¶i bao gåm nh÷ng ng­êi cã thÓ lùc tèt, cã trÝ tuÖ cao, thµnh th¹o vÒ chuyªn m«n nghÒ nghiÖp, n¨ng lùc s¸ng t¹o; cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng, cã lßng yªu n­íc tha thiÕt, cã niÒm tin vµo sù l·nh ®¹o cña §¶ng, lßng tù hµo d©n téc vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm trong mäi ho¹t ®éng lao ®éng vµ c¬ cÊu lao ®éng hîp lý. Ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng vµ mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng trong qu¸ tr×nh c«ng ._.åi d­ìng lao ®éng chuyªn m«n kü thuËt, ph¶i xem xÐt l¹i c¬ cÊu, chÊt l­îng s¶n phÈm ®µo t¹o ®Ó ®¸p øng yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña tØnh. V× vËy ph¶i ®æi míi c¨n b¶n nhËn thøc, c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®µo t¹o lùc l­îng lao ®éng chuyªn m«n kü thuËt: Sù nghiÖp ®µo t¹o båi d­ìng ®éi ngò lao ®éng chuyªn m«n kü thuËt lµ tr¸ch nhiÖm th­êng xuyªn cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi ngµnh kinh tÕ, mäi cÊp l·nh ®¹o, qu¶n lý cña §¶ng vµ chÝnh quyÒn. Chó träng ®µo t¹o lao ®éng chuyªn m«n kü thuËt cho khu vùc n«ng th«n vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®Ó ®Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n. §Èy m¹nh viÖc ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt h¹n chÕ bít tèc ®é t¨ng cao ®¼ng, ®¹i häc. 2.3.1.2. TiÕp tôc t¨ng c­êng c«ng t¸c y tÕ, thÓ dôc, thÓ thao, c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn b¶o vÖ vµ n©ng cao søc khoÎ ng­êi lao ®éng * T¨ng c­êng c«ng t¸c y tÕ, thÓ dôc, thÓ thao nh»m môc ®Ých n©ng cao søc khoÎ cña nh©n d©n nãi chung vµ nguån lùc lao ®éng nãi riªng. - Dï ng­êi lao ®éng trÝ ãc hay lao ®éng ch©n tay, ng­êi lao ®éng còng cÇn ph¶i cã søc khoÎ míi lµm ®­îc viÖc. Søc khoÎ lµ ®iÒu kiÖn, lµ ph­¬ng tiÖn chuyÓn t¶i tri thøc khoa häc, c«ng nghÖ vµo thùc tÕ s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô. V× vËy, n©ng cao søc kháe cña nh©n d©n lµ viÖc lµm th­êng xuyªn liªn tôc; lµ tr¸ch nhiÖm cña mäi ng­êi vµ toµn x· héi. §Ó ch¨m sãc tèt søc khoÎ cña ng­êi lao ®éng tØnh Th¸i B×nh cÇn lµm c¸c c«ng viÖc sau: - TiÕp tôc më réng m¹ng l­íi y tÕ kh¸m ch÷a bÖnh cho nh©n d©n. HÖ thèng c¸c c¬ së y tÕ ph¶i tiÕp tôc ®­îc cñng cè c¶ vÒ c¬ së vËt chÊt , trang thiÕt bÞ kü thuËt; c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, ®éi ngò c¸n bé y tÕ, ®Æc biÖt lµ c¸n bé y tÕ tuyÕn x·, ph­êng. - Quan t©m kh¸m ch÷a bÖnh ®Þnh kú cho nguån lùc lao ®éng Th¸i B×nh. Nh÷ng n¨m qua c«ng t¸c nµy cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc trªn ®Þa bµn tØnh Th¸i B×nh nh­: C¸c trung t©m y tÕ tæ chøc kh¸m ch÷a bÖnh cho häc sinh, gi¸o viªn c¸c tr­êng häc, c¸c c¬ së y tÕ ®· th«ng qua c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ®Ó kh¸m ch÷a bÖnh cho ng­êi lao ®éng…nh­ng sè l­îng ch­a ®­îc nhiÒu so víi quy m« d©n sè, c«ng t¸c nµy cÇn ph¶i quan t©m nhiÒu h¬n. V× vËy, cÇn tiÕp tôc ®­îc më réng thùc hiÖn ®ång bé ®Ó hÇu hÕt ng­êi lao ®éng hµng n¨m ®­îc kiÓm tra søc khoÎ, ®Æc biÖt lµ lao ®éng trong c¸c khu c«ng nghiÖp, doanh nghiÖp, c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh vµ dÞch vô ch­a ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn vÒ vÖ sinh, an toµn, m«i tr­êng lao ®éng. - §Èy m¹nh ho¹t ®éng y tÕ dù phßng gãp phÇn h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt c¸c dÞch bÖnh, còng nh­ ph¸t sinh bÖnh tËt trong nh©n d©n ®Ó nh©n d©n cã søc khoÎ yªn t©m s¶n xuÊt, kinh doanh. - KhuyÕn khÝch, ®éng viªn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c tæ chøc x· héi vµ c¸ nh©n më c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh trªn ®Þa bµn toµn tØnh. T¨ng c­êng hÖ thèng cung øng thuèc phßng vµ ch÷a bÖnh cho nh©n d©n ®i ®«i víi viÖc x· héi ho¸ kh¸m ch÷a bÖnh còng ph¶i t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý cña Nhµ n­íc trong lÜnh vùc nµy. * TiÕp tôc ®Èy m¹nh phong trµo thÓ dôc, thÓ thao quÇn chóng. Mçi con ng­êi muèn n©ng cao søc khoÎ, h¹n chÕ bÖnh tËt ph¸t sinh, cã c¬ thÓ c­êng tr¸ng vÒ thÓ lùc, tho¶i m¸i vÒ tr¹ng th¸i t©m sinh lý th× ph¶i th­êng xuyªn tËp thÓ dôc thÓ thao. Muèn vËy, ph¶i ®Èy m¹nh ho¹t ®éng cña c¸c trung t©m v¨n ho¸ thÓ dôc thÓ thao. Ho¹t ®éng nµy nªn h­íng vµo viÖc tuyªn truyÒn, ph¸t ®éng phong trµo thÓ dôc, thÓ thao toµn d©n; h­íng vµo thÓ dôc d­ìng sinh th«ng qua c¸c tæ chøc c«ng ®oµn, ®oµn thanh niªn, héi phô n÷, c¸c héi vµ c¸c tæ chøc x· héi kh¸c ®Ó ®éng viªn, khuyÕt khÝch nh©n d©n tham gia ho¹t ®éng thÓ dôc thÓ thao. * TiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng t¸c b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm x· héi, c¸c chÝnh s¸ch b¶o vÖ quyÒn lîi, an toµn lao ®éng ®èi víi nguån lùc lao ®éng. - TiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng t¸c ®éng viªn, khuyÕn khÝch nh©n d©n lao ®éng tham gia b¶o hiÓm lao ®éng, b¶o hiÓm y tÕ. Ph¶i më réng m¹ng l­íi c¸c c¬ së b¶o hiÓm kh«ng chØ ph¸t triÓn m¹ng l­íi b¶o hiÓm thuéc thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc mµ cßn khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong vµ ngoµi tØnh lËp c¬ së b¶o hiÓm ho¹t ®éng trªn ®Þa bµn cña tØnh. C¸c c¬ quan chøc n¨ng Nhµ n­íc võa ph¶i tuyªn truyÒn võa ph¶i t¨ng c­êng kiÓm tra c¸c chñ sö dông lao ®éng thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ chÕ ®é mua b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng. - §Èy m¹nh vµ më réng tuyªn truyÒn, kiÓm tra thùc hiÖn kü thuËt an toµn b¶o hé, vÖ sinh m«i tr­êng lao ®éng. §Æc biÖt lµ khu vùc n«ng th«n, khu vùc s¶n xuÊt, chÕ biÕn n«ng l©m ng­ nghiÖp. VÊn ®Ò cÊp b¸ch trong khu vùc n«ng th«n hiÖn nay lµ cÇn ph¶i h­íng dÉn cô thÓ kü thuËt an toµn, b¶o hé lao ®éng vµ ph¶i cã quy chÕ qu¶n lý, kiÓm tra sö dông c¸c lo¹i ho¸ chÊt ®éc h¹i nh­: Thuèc trõ s©u, thuèc diÖt cá, thuèc kÝch thÝch sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y, rau qu¶,… 2.3.2. HÖ thèng gi¶i ph¸p sö dông cã hiÖu qu¶ chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng 2.3.2.1. Kh«i phôc, ph¸t triÓn lµng nghÒ truyÒn thèng NghÒ vµ lµng nghÒ ë Th¸i B×nh cã tõ l©u ®êi, nhiÒu nghÒ vµ lµng nghÒ truyÒn thèng ®· tån t¹i trªn hµng tr¨m n¨m nay. Tõ khi thÞ tr­êng truyÒn thèng (Liªn X« vµ §«ng ¢u) bÞ thu hÑp, mét sè nghÒ vµ lµng nghÒ truyÒn thèng bÞ mai mét. ViÖc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn nghÒ vµ lµng nghÒ truyÒn thèng gi÷ vai trß quan träng, lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng chñ yÕu ®Ó ®Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu lao ®éng, n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng; xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®æi míi bé mÆt n«ng th«n, n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng nh©n d©n tØnh Th¸i B×nh. HiÖn nay ë Th¸i B×nh cã 152 lµng nghÒ thu hót 15 v¹n lao ®éng chiÕm 16% lùc l­îng lao ®éng trong tØnh vµ chiÕm 75% tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngoµi quèc doanh cña tØnh. C«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ ë tØnh b­íc ®Çu ®· ®­îc chó träng. C¸c c¬ së d¹y nghÒ ®­îc më réng, t¨ng c­êng, ®· kÕt hîp gi÷a ®µo t¹o c¬ b¶n, dµi h¹n víi ng¾n h¹n lµm cho n¨ng lùc ®µo t¹o nghÒ cña tØnh ngµy cµng tiÕn bé h¬n. Tõ n¨m 2000 - 2004, b×nh qu©n mçi n¨m ®µo t¹o ®­îc 9000 lao ®éng cã tay nghÒ. Tuy nhiªn, c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ cña tØnh cßn nhiÒu thiÕu sãt tån t¹i, hÖ thèng tr­êng d¹y nghÒ vµ c¸c c¬ së d¹y nghÒ chØ tËp trung ë thµnh phè Th¸i B×nh ch­a ph©n bè ®Òu trong c¸c huyÖn, sè l­îng c¬ së d¹y nghÒ hiÖn cã chØ ®¸p øng 40% nhu cÇu häc nghÒ. C¬ cÊu ®µo t¹o nghÒ ch­a hîp lý, mét sè nghÒ ch­a ®­îc ®­a vµo ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o dÉn ®Õn c¬ cÊu lao ®éng sau ®µo t¹o kh«ng ®ång bé, thiÕu lao ®éng trªn nhiÒu lÜnh vùc. ChÊt l­îng ®µo t¹o nghÒ ch­a cao, sè ng­êi ch­a qua ®µo t¹o nghÒ cßn rÊt lín chiÕm 81,5% lùc l­îng lao ®éng cña tØnh. Môc tiªu ph¸t triÓn nghÒ vµ lµng nghÒ cña tØnh tõ nay ®Õn n¨m 2010: “Gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh nghÒ t¨ng b×nh qu©n 19% n¨m; hµng n¨m gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 15.000 lao ®éng; GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®èi víi hé lµm nghÒ ®¹t 500 USD trë lªn” [61, 3]. Môc tiªu ®µo t¹o nghÒ cña tØnh tõ n¨m 2005 - 2010 lµ: “N©ng tû träng ®µo t¹o nghÒ lªn 40% ®Õn 50%, trong ®ã c«ng nh©n kü thuËt chiÕm tõ 25% ®Õn 30%” [61, 3]. §Ó thùc hiÖn tèt môc tiªu ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi lao ®éng gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc lao ®éng tØnh Th¸i B×nh cÇn tËp trung vµo gi¶i quyÕt tèt nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu sau: Mét lµ: Tuyªn truyÒn, n©ng cao nhËn thøc x· héi vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ lµm cho nh©n d©n lao ®éng Th¸i B×nh nhËn thøc ®­îc vÞ trÝ, vai trß cña c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Tæ chøc, ph¸t ®éng, duy tr× c¸c phong trµo thi ®ua “luyÖn tay nghÒ, thi thî giái”, t«n vinh vÒ gi¸ trÞ x· héi víi c¸c danh hiÖu cao quý nh­ “bµn tay vµng, nghÖ nh©n giái”…cho nh÷ng ng­êi cã tay nghÒ giái, t¹o ra phong trµo thi ®ua yªu n­íc trong lao ®éng ®µo t¹o nghÒ, häc nghÒ. Hai lµ: Quy ho¹ch m¹ng l­íi, ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh tr­êng, líp d¹y nghÒ. HiÖn nay trªn ®Þa bµn tØnh chØ cã 4 tr­êng d¹y nghÒ: Tr­êng c«ng nh©n kü thuËt, Tr­êng d¹y nghÒ giao th«ng vËn t¶i, Tr­êng c«ng nh©n x©y dùng, Tr­êng d¹y ch÷ - d¹y nghÒ cho ng­êi tµn tËt. Ph¶i s¾p xÕp l¹i hÖ thèng tr­êng vµ c¬ së d¹y nghÒ n©ng cao theo h­íng chuyªn s©u. TØnh Th¸i B×nh ®ang phÊn ®Êu tõ nay ®Õn n¨m 2010 thµnh lËp 7 trung t©m d¹y nghÒ thuéc 7 huyÖn víi lùc l­îng mçi trung t©m ®µo t¹o 500 häc sinh/n¨m. Ph­¬ng thøc ho¹t ®éng cña c¸c trung t©m thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®µo t¹o, d¹y nghÒ ph¶i g¾n víi nhu cÇu lao ®éng cña tõng vïng, cñng cè c¸c c¬ së d¹y nghÒ thuéc c¸c h×nh thøc x· héi, c¸c hîp t¸c x· vµ t­ nh©n theo h­íng chuyªn s©u, n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña c¸c trung t©m häc tËp céng ®ång ®Ó gióp cho ng­êi lao ®éng cÇn g× häc ®Êy. Ba lµ: §æi míi néi dung, ch­¬ng tr×nh vµ ph­¬ng ph¸p d¹y nghÒ. Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña tØnh ®ßi hái viÖc ®µo t¹o nguån lùc lao ®éng ph¶i cã kÕ ho¹ch, träng t©m, träng ®iÓm cña tõng ngµnh, tõng nghÒ. Cho nªn néi dung, ch­¬ng tr×nh, ph­¬ng ph¸p d¹y nghÒ còng ph¶i ®æi míi ®Ó ®¸p øng ®­îc ®ßi hái cña qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. ViÖc ®æi míi néi dung, ch­¬ng tr×nh d¹y nghÒ ph¶i b¸m s¸t nhu cÇu x· héi. Nhu cÇu x· héi cÇn lao ®éng nghÒ g× th× ph¶i ®µo t¹o nghÒ ®ã. Néi dung, ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o cã sù tham gia, ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia, c¸c nghÖ nh©n, nh÷ng thî giái (tay nghÒ bËc cao). H¬n n÷a, néi dung, ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o nghÒ ph¶i theo h­íng tiÕp cËn tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn ë khu vùc vµ trªn thÕ giíi. ¦u tiªn c¸c lÜnh vùc c«ng nghÖ phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Bèn lµ: N©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò gi¸o viªn d¹y nghÒ. TØnh cÇn tËp trung x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®éi ngò gi¸o viªn d¹y nghÒ ®ñ vÒ sè l­îng, hîp lý vÒ c¬ cÊu, chuÈn ho¸ vÒ tr×nh ®é vµ chÊt l­îng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu võa t¨ng ®­îc quy m«, võa n©ng cao ®­îc chÊt l­îng hiÖu qu¶ ®µo t¹o. CÇn x©y dùng chÝnh s¸ch, chÕ ®é ®·i ngé tho¶ ®¸ng ®èi víi gi¸o viªn d¹y nghÒ, n©ng cao ®êi sèng vµ vÞ thÕ x· héi cña hä, khuyÕn khÝch ®éi ngò gi¸o viªn d¹y nghÒ kh«ng ngõng phÊn ®Êu v­¬n lªn trong gi¶ng d¹y, tõ ®ã n©ng cao chÊt l­îng d¹y nghÒ. N¨m lµ: T¨ng c­êng ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt cho c¸c tr­êng vµ c¸c c¬ së d¹y nghÒ. C¸c cÊp l·nh ®¹o vµ qu¶n lý (§¶ng vµ chÝnh quyÒn) cÇn x©y dùng quy ho¹ch tæng thÓ mÆt b»ng, b¶o ®¶m cho c¸c tr­êng d¹y nghÒ cã ®ñ ®iÒu kiÖn diÖn tÝch t¸c nghiÖp theo quy ®Þnh. TiÕp tôc ®Çu t­ x©y dùng c¬ së tr­êng líp d¹y nghÒ ®ång bé, phÊn ®Êu v­¬n lªn ®Õn n¨m 2006 cã c¸c tr­êng d¹y nghÒ cã ®ñ 100% sè phßng häc ®¹t tiªu chuÈn kü thuËt quy ®Þnh ®ång thêi tõng b­íc ®ång bé ho¸ th­ viÖn, phßng thÝ nghiÖm, phßng thùc hµnh, ký tóc x¸, c«ng tr×nh vÖ sinh, n­íc s¹ch,…®Ó c¸c tr­êng d¹y nghÒ ngoµi viÖc cã c¬ së vËt chÊt ®ång bé cßn cã m«i tr­êng, c¶nh quan “xanh, s¹ch, ®Ñp”. S¸u lµ: §Èy m¹nh x· héi ho¸ sù nghiÖp ®µo t¹o nghÒ. §µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i cho ng­êi lao ®éng lµ mét yªu cÇu cÊp b¸ch hiÖn nay. NhiÖm vô nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ khi Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng lµm. X· héi ho¸ sù nghiÖp ®µo t¹o nghÒ võa lµ mét xu h­íng tÊt yÕu võa lµ mét gi¶i ph¸p b¾t buéc vµ cÊp thiÕt ®Æt ra tØnh ph¶i quan t©m gi¶i quyÕt. §Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô x· héi ho¸ sù nghiÖp ®µo t¹o nghÒ, tØnh Th¸i B×nh ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c viÖc sau: - KhuyÕn khÝch, huy ®éng vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó toµn x· héi tham gia ph¸t triÓn d¹y nghÒ vµ häc nghÒ; t¹o c¬ héi cho mäi ng­êi, mäi løa tuæi, mäi tr×nh ®é nhÊt lµ phæ th«ng ®­îc häc nghÒ. KhuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi, c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c c¸ nh©n cã kh¶ n¨ng ®­îc tæ chøc hoÆc tham gia ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi lao ®éng. - Tranh thñ chÊt x¸m, tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cña c¸c viÖn nghiªn cøu, c¸c trung t©m khoa häc, c¸c tr­êng ®¹i häc…trong gi¶ng d¹y ®Ó n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o nghÒ. - Më réng sù hîp t¸c quèc tÕ trong ®µo t¹o nghÒ víi nhiÒu h×nh thøc phong phó: Cã thÓ ®i ®µo t¹o ë n­íc ngoµi, cã thÓ tranh thñ c¸c nguån tµi trî nh­ c¸c dù ¸n quèc tÕ, c¸c c«ng ty n­íc ngoµi, mêi chuyªn gia sang ®µo t¹o. 2.3.2.2. ChuyÓn ®æi c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña tØnh NghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø VII Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng kho¸ II cña §¶ng x¸c ®Þnh môc tiªu l©u dµi cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ n­íc ta lµ ph¶i c¶i biÕn n­íc ta thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt kü thuËt hiÖn ®¹i, cã c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Qu¸n triÖt ®­êng lèi chØ ®¹o trªn, c¨n cø vµo kh¶ n¨ng huy ®éng c¸c nguån lùc, lîi thÕ kinh tÕ, c¸c thuËn lîi vµ khã kh¨n ®èi víi Th¸i B×nh, môc tiªu ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®Õn n¨m 2010 ®· ®­îc dù b¸o t¹i §¹i héi §¹i biÓu §¶ng bé tØnh Th¸i B×nh lÇn thø XVI x¸c ®Þnh: Trong giai ®o¹n hiÖn nay ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n lµ träng ®iÓm. N«ng nghiÖp hiÖn nay vÉn lµ ngµnh s¶n xuÊt chÝnh cña tØnh nh­ng l¹i ch­a ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng s½n cã vÒ n¨ng suÊt c©y trång, vËt nu«i. V× vËy trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n ph¶i chuyÓn dÞch c¨n b¶n c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng - l©m - ng­ nghiÖp. Ph¸ vì ®éc canh c©y lóa, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, ®Èy m¹nh ch¨n nu«i. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 tû träng n«ng nghiÖp GDP ®¹t 35%, nhÞp ®é ph¸t triÓn trong thêi kú nµy lµ 5%, gi÷ v÷ng s¶n xuÊt l­¬ng thùc ®¹t 1 triÖu tÊn/ n¨m, trong ®ã cã 30 v¹n tÊn ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu ®¶m b¶o b×nh qu©n l­¬ng thùc ®Çu ng­êi 600 kg/n¨m. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp: Môc tiªu ph¸t triÓn c«ng nghiÖp giai ®o¹n 2005 - 2010 lµ tËp trung ®Çu t­ ph¸t triÓn m¹nh mÏ c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp. H×nh thµnh mét sè khu c«ng nghiÖp, côm c«ng nghiÖp tËp trung cã tÝnh ®ét ph¸ më ®­êng, ­u tiªn ph¸t triÓn nghÒ vµ lµng nghÒ. PhÊn ®Êu nhÞp ®é t¨ng tr­ëng GDP b×nh qu©n hµng n¨m lµ 13%, tû träng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chiÕm 23%, thu hót 15% tæng sè lao ®éng x· héi cña tØnh. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh th­¬ng m¹i dÞch vô: Th­¬ng m¹i, dÞch vô lµ mét ngµnh cã kh¶ n¨ng thu hót ®­îc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia, ®Èy m¹nh ph¸t triÓn th­¬ng m¹i dÞch vô sÏ t¹o ra nhiÒu c¬ héi n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng. Môc tiªu ®Õn n¨m 2010 tû träng ngµnh dÞch vô GDP t¨ng lªn 42%, t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu 16%/ n¨m, n¨m 2005 ®¹t 75 triÖu USD, ®Õn 2010 ®¹t 150 triÖu USD [59, 53]. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu trªn, viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng ph¶i g¾n liÒn víi viÖc ®µo t¹o n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng phôc vô cho ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Muèn vËy chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng Th¸i B×nh ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau: Thø nhÊt: ChuyÓn dÞch c¬ cÊu nguån lùc ph¶i g¾n bã h÷u c¬ vµ phôc vô cho môc tiªu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. C¬ cÊu nguån lùc lao ®éng hîp lý lµ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý vµ ®¶m b¶o kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh. - ChuyÓn dÞch c¬ cÊu nguån lùc lao ®éng võa ®¶m b¶o yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ theo ngµnh, lÜnh vùc, khu vùc trong tØnh, võa ph¶i ®¶m b¶o c¬ cÊu tr×nh ®é gi÷a c¸c lo¹i lao ®éng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®ßi hái cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë tØnh. - ChuyÓn dÞch c¬ cÊu nguån lùc lao ®éng ph¶i nh»m n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng. Nh­ vËy, qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng ph¶i b¸m s¸t môc tiªu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo ngµnh, theo lÜnh vùc, theo khu vùc…cña tØnh. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu nguån lùc lao ®éng ph¶i lµm cho lao ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n gi¶m nhanh vÒ mÆt sè l­îng (t¨ng vÒ mÆt chÊt l­îng) ®Ó bæ sung lùc l­îng lao ®éng cho lÜnh vùc c«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i, dÞch vô. Thø hai: §Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu nguån lùc lao ®éng phôc vô cho ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cÇn ®Æc biÖt quan t©m c«ng t¸c ®µo t¹o, båi d­ìng, n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng. Ph¶i ®iÒu chØnh t×nh tr¹ng bÊt hîp lý vÒ c¬ cÊu lao ®éng kü thuËt vµ c¬ cÊu lao ®éng ®µo t¹o hiÖn nay (cao ®¼ng, ®¹i häc t¨ng nhanh, c«ng nh©n kü thuËt t¨ng chËm nh©n viªn kü thuËt gi¶m). Thø ba: Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng vµ c¬ cÊu kinh tÕ g¾n liÒn víi viÖc ®µo t¹o, båi d­ìng, n©ng cao tr×nh ®é lao ®éng võa ®¶m b¶o kinh tÕ t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn, võa tr¸nh l·ng phÝ trong c«ng t¸c ®µo t¹o. 2.3.2.3. Thùc hiÖn tèt ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng Ngµy nay d­íi t¸c ®éng m¹nh mÏ cña khoa häc - c«ng nghÖ, viÖc xuÊt khÈu lao ®éng gi÷a c¸c n­íc ®· trë thµnh hiÖn t­îng phæ biÕn trong ®êi sèng kinh tÕ - x· héi. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ë tØnh Th¸i B×nh ®· coi xuÊt khÈu lao ®éng lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh tÕ quan träng vµ thu ®­îc mét sè kÕt qu¶. “B×nh qu©n hµng n¨m (2001- 2005) ®· ®­a ®­îc 2.500 lao ®éng sang lµm viÖc ë Malaysia vµ §µi Loan qua con ®­êng hîp t¸c lao ®éng” [48, 5]. Ho¹t ®éng nµy võa gãp phÇn vµo vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, võa gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n ký thuËt, tr×nh ®é tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ë tØnh cßn béc lé nhiÒu thiÕu sãt: h×nh thøc ®­a lao ®éng ra n­íc ngoµi lµm cßn nghÌo nµn, ch­a më réng xuÊt khÈu lao ®éng sang nhiÒu n­íc, chÊt l­îng nguån lao ®éng xuÊt khÈu thÊp, sè l­îng xuÊt khÈu lao ®éng ch­a nhiÒu, quyÒn lîi ng­êi ®i xuÊt khÈu lao ®éng ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc,…§Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªu b×nh qu©n mçi n¨m ®­a ®­îc 3.500 lao ®éng sang lµm viÖc ë n­íc ngoµi th× c«ng t¸c ®µo t¹o n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng xuÊt khÈu ph¶i thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau: - C«ng t¸c ®µo t¹o nguån lùc lao ®éng xuÊt khÈu ph¶i tËp trung n©ng cao nghiÖp vô kü thuËt nghÒ nghiÖp, ý thøc tæ chøc kû luËt, kiÕn thøc ngo¹i ng÷, truyÒn thèng v¨n ho¸ cña n­íc mµ ng­êi lao ®éng sÏ sang lµm viÖc. - X©y dùng c¸c trung t©m ®µo t¹o, më c¸c líp dµnh riªng cho xuÊt khÈu lao ®éng. - ViÖc cÊp ph¸t chøng chØ c«ng nhËn tr×nh ®é nghÒ nghiÖp ph¶i ®­îc thùc hiÖn nghiªm tóc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - Ph¶i cã c¬ chÕ, chÝnh s¸ch hç trî cho ng­êi lao ®éng häc nghÒ, häc ngo¹i ng÷, tin häc, gi¸o dôc ®Þnh h­íng tõ c¸c trung t©m d¹y nghÒ vµ dÞch vô viÖc lµm. Tãm l¹i: Víi ®ßi hái cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ th× chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ë Th¸i B×nh nh­ hiÖn nay cßn thÊp, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. V× vËy, cÇn ph¶i n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng vµ ph¸t huy ®­îc vai trß to lín cña nguån lùc nµy th× míi thùc hiÖn ®­îc sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë Th¸i B×nh. N©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ë Th¸i B×nh cÇn ph¶i n©ng cao vÒ mÆt thÓ lùc, s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu ®µo t¹o t¨ng sè l­îng nguån lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt, quan t©m ch¨m sãc søc khoÎ cña ng­êi lao ®éng, tõng b­íc n©ng cao ®êi sèng cña hä. KÕt luËn ë n­íc ta muèn tho¸t khái nghÌo nµn, l¹c hËu, nguy c¬ tôt hËu xa h¬n so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi th× ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. HiÖn nay loµi ng­êi ®· b­íc sang nÒn v¨n minh hËu c«ng nghiÖp vµ ViÖt Nam vÉn lµ mét n­íc cã nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu. Do ®ã qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam cã nh÷ng ®iÓm kh¸c so víi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ tr­íc ®©y: §ã lµ c«ng nghiÖp ho¸ g¾n víi hiÖn ®¹i ho¸; c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp quèc tÕ; c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®­îc thùc hiÖn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng….trong ®ã ®iÓm kh¸c c¬ b¶n, cã tÝnh chÊt bao trïm lµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ngµy nay chuyÓn tõ viÖc khai th¸c chñ yÕu nguån lùc tù nhiªn sang khai th¸c nguån lùc con ng­êi. LÊy viÖc ph¸t triÓn nguån lùc con ng­êi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®ang diÔn ra nh­ vò b·o nªn héi nhËp quèc tÕ nÒn kinh tÕ lµ xu h­íng tÊt yÕu cña thêi ®¹i. TrÝ tuÖ ho¸ lao ®éng ®· vµ ®ang diÔn ra víi tèc ®é ngµy cµng cao ë nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, v× vËy viÖc n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta v­ît lªn ®i tr­íc, ®ãn ®Çu khoa häc, c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Do ®ã viÖc n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Th¸i B×nh lµ mét tØnh thuÇn n«ng, d©n sè sèng ë n«ng th«n lµ chÝnh, phÇn lín lµ lao ®éng phæ th«ng ch­a qua ®µo t¹o. V× vËy, vÊn ®Ò n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ®¸p øng yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña §¶ng bé, chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n trong tØnh. NhËn thøc râ ®­îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng trong nh÷ng n¨m qua, TØnh uû, Héi ®ång nh©n d©n vµ Uû ban nh©n d©n tØnh ®· thùc hiÖn nhiÒu gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng. Nh÷ng kÕt qu¶ thu ®­îc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trªn c¸c lÜnh vùc n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i – dÞch vô, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o,…®· gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ®¸p øng yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë tØnh. Tuy nhiªn viÖc n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ë tØnh cßn béc lé nhiÒu h¹n chÕ: sè l­îng lao ®éng phæ th«ng ch­a qua ®µo t¹o cßn lín, lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cßn thÊp nhÊt lµ ë khu vùc n«ng th«n, c¬ cÊu ®µo t¹o ch­a hîp lý,…V× vËy n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng vÉn cßn lµ vÊn ®Ò bøc xóc, khã kh¨n. §Ó nhanh chãng n©ng cao ®­îc chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng, tØnh ph¶i thùc hiÖn ®ång bé hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p sö dông cã hiÖu qu¶ vµ ph¸t triÓn chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng. Nh÷ng gi¶i ph¸p nµy võa cã ý nghÜa thùc tiÔn tr­íc m¾t võa cã ý nghÜa chiÕn l­îc l©u dµi nh»m ®¸p øng ®­îc n©ng cao chÊt l­îng nguån lùc lao ®éng ®¸p øng yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë tØnh. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Ban chØ ®¹o ®iÒu tra d©n sè vµ nhµ ë Th¸i B×nh (2000), D©n sè vµ nhµ ë Th¸i B×nh n¨m 1999. Ban chØ ®¹o ®iÒu tra lao ®éng – viÖc lµm tØnh Th¸i B×nh, B¸o c¸o lao ®éng viÖc lµm 2001 – 2004. Bµn vÒ chiÕn l­îc con ng­êi (1990), Nxb, sù thËt, Hµ Néi. B¸o c¸o chÝnh trÞ cña Ban ChÊp hµnh §¶ng bé tØnh Th¸i B×nh t¹i §¹i héi §¹i biÓu §¶ng bé TØnh lÇn thø XVII nhiÖm kú 2005 – 2010. Hoµng ChÝ B¶o, (1993), ¶nh h­ëng cña v¨n ho¸ ®èi víi viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi, T¹p chÝ TriÕt häc sè1. Chi côc Di d©n ph¸t triÓn vïng Kinh tÕ míi Th¸i B×nh (2004), B¸o c¸o ph­¬ng h­íng nhiÖm vô di d©n giai ®o¹n 2005 – 2010, sè 94 ngµy 22/12. NguyÔn Träng ChuÈn, NguyÔn ThÕ NghÜa, §Æng H÷u Toµn - ®ång chñ biªn, (2002), C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam, lý luËn vµ thùc tiÔn, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, NguyÔn Träng ChuÈn (1994), Nguån nh©n lùc trong chiÕn l­îc kinh tÕ – x· héi cña n­íc ta ®Õn n¨m 2000, T¹p trÝ TriÕt häc sè 4 NguyÔn Träng ChuÈn (2002), Nguån nh©n lùc trong c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, T¹p chÝ TriÕt häc sè 3. Côc Thèng kÕ Th¸i B×nh (2004), Niªn gi¸m thèng kª Th¸i B×nh n¨m 2003. Côc Thèng kª Th¸i B×nh n¨m 2004, Mét sè chØ tiªu thèng kª chñ yÕu cña Th¸i B×nh n¨m 2004, sè 71/TKTH ngµy 02/12. NguyÔn Nh­ DiÖm (chñ biªn) (1995), Con ng­êi vµ nguån lùc con ng­êi trong ph¸t triÓn, Nxb, Khoa häc x· héi, Hµ Néi. Ph¹m TÊt Dong (1994), Suy nghÜ vÒ x©y dùng ®éi ngò tri thøc n­íc ta, T¹p chÝ Céng s¶n sè 4. Hå Anh Dòng (1994), YÕu tè con ng­êi trong lùc l­îng s¶n xuÊt vµ viÖc ph¸t huy yÕu tè ®ã ë n­íc ta hiÖn nay, luËn ¸n phã tiÕn sÜ khoa häc triÕt häc, Hµ Néi. Ph¹m V¨n §øc (1999), Mét sè gi¶i ph¸p nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ nguån lùc con ng­êi, T¹p chÝ triÕt häc sè 6. Ph¹m V¨n §øc (1993), MÊy suy nghÜ vÒ vai trß nguån lùc con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, T¹p chÝ triÕt häc sè 1 Lª V¨n D­¬ng (2002), VÊn ®Ò ®æi míi lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n, T¹p chÝ TriÕt häc sè 1. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1986), V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1994), V¨n kiÖn héi nghÞ lÇn thø VII Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng kho¸ VII, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1996), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1997), V¨n kiÖn héi nghÞ lÇn thø II Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng kho¸ VIII, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2001), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. Ph¹m Minh H¹c (1996), (chñ biªn), VÊn ®Ò con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. Ph¹m Minh H¹c (1999), Gi¸o dôc ViÖt Nam tr­íc ng­ìng cöa cña thÕ kû XXI, Nxb, ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. NguyÔn V¨n HiÖu (1997), Ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nh©n tµi ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, T¹p chÝ Céng s¶n sè 1. TrÇn §×nh Hoan, Lª Minh Kha (1991), Sö dông nguån lao ®éng vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm ë ViÖt Nam, Nxb, Sù thËt, Hµ Néi. §oµn V¨n Kh¸i (2000), Nguån lùc lao ®éng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, luËn ¸n tiÕn sÜ triÕt häc, ViÖn triÕt häc, Hµ Néi. NguyÔn V¨n Huyªn (1990), Mêy suy nghÜ vÒ h­íng tiÕp cËn con ng­êi trong Chñ nghÜa x· héi, T¹p chÝ TriÕt häc sè 3. T­¬ng lai – MÊy suy nghÜ vÒ chiÕn l­îc con ng­êi (1989), T¹p chÝ Th«ng tin Khoa häc x· héi sè 6. V.I. Lªnin (1977),Toµn tËp, tËp 38, Nxb TiÕn bé Macxc¬va. C¸c M¸c – Ph. ¡ngghen (1993), TuyÓn tËp, tËp 5, Nxb Sù thËt, Hµ néi C¸c M¸c – Ph. ¡ngghen (1993), Toµn tËp, tËp 6, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia,Hµ Néi. C¸c M¸c – Ph. ¡ngghen (1995), Toµn tËp, tËp 4, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia Hµ Néi. C¸c M¸c – Ph. ¡ngghen (1993), Toµn tËp, tËp 23, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. L­u §×nh M¹c (1995), Ph¸t triÓn Gi¸o dôc §¹i häc lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, T¹p chÝ §¹i häc vµ Gi¸o dôc Chuyªn nghiÖp sè 4. Hå ChÝ Minh ( 1995), Toµn tËp, tËp 9, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. §ç M­êi (04/12/1993), Ph¸t huy thµnh tùu to lín cña c«ng cuéc ®æi míi, tiÕp tôc sù nghiÖp c¸ch m¹ng n­íc ta v÷ng ch¾c tiÕn lªn, Nh©n d©n. §ç M­êi (1993), Ch¨m sãc båi d­ìng vµ ph¸t huy nh©n tè con ng­êi vµ môc tiªu d©n giÇu, n­íc m¹nh, x· héi v¨n minh, T¹p chÝ Th«ng tin lý luËn sè 3. NguyÔn ThÕ NghÜa (1998), Gãp thªm vµo vÊn ®Ò c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta hiÖn nay, T¹p chÝ TriÕt häc sè 4. NguyÔn ThÕ NghÜa (1997), TriÕt häc víi sù nghiÖp C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta hiÖn nay, T¹p chÝ TriÕt häc sè 4. NhiÒu t¸c gi¶ (1990), Bµn vÒ chiÕn l­îc con ng­êi, Nxb sù thËt, Hµ Néi. NguyÔn V¨n Nhín (1996), ¶nh h­ëng cña chÝnh s¸ch x· héi ®èi víi viÖc n©ng cao vai trß cña nh©n tè con ng­êi trong sù nghiÖp ®æi míi theo ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta, luËn ¸n tiÕn sÜ triÕt häc, Hµ Néi. NguyÔn An Ninh (1998), Nh÷ng quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ tiÒm n¨ng con ng­êi vµ ph¸t huy tiÒm n¨ng trÝ tuÖ cña con ng­êi, T¹p chÝ Nghiªn cøu lý luËn sè 8. §ç Nguyªn Ph­¬ng (1998), Ch¨m sãc søc khoÎ nh©n d©n, n©ng cao chÊt l­îng d©n sè, T¹p chÝ Céng s¶n sè 19. NguyÔn Duy Quý (1998), Ph¸t triÓn con ng­êi, t¹o nguån nh©n lùc cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta, T¹p chÝ Céng s¶n sè 19. Hå Sü Quý (2000), Ph¸t triÓn con ng­êi: Nh÷ng ®iÒu cÊn lµm râ, T¹p chÝ Céng s¶n sè 10. Ph­¬ng Kú S¬n (1997), Con ng­êi – yÕu tè quyÕt ®Þnh nhÊt cña lùc l­îng s¶n xuÊt, T¹p chÝ triÕt häc sè 3. Së lao ®éng – Th­¬ng binh vµ x· héi Th¸i B×nh (2004), B¸o c¸o t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh viÖc lµm, sè 785/L§TBXH, ngµy 10/9. Hoµng Xu©n SÝnh (1997), Suy ngÉm vÒ t­¬ng lai ®Êt n­íc, T¹p chÝ Céng s¶n sè 5. Vò V¨n T¶o (2000), Yªu cÇu ®èi víi ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, T¹p chÝ §¹i häc vµ Gi¸o dôc chuyªn nghiÖp sè1. Lª B¸ TÇng (2001), T¨ng c­êng nguån lùc loa ®éng qua ®µo t¹o ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng n«ng nghiÖp ë n­íc ta, T¹p chÝ Lý luËn chÝnh trÞ sè 11. Lª H÷u TÇng (1990), §Ó thùc hiÖn t­ t­ëng cao ®Ñp. TÊt c¶ ®Òu xuÊt ph¸t tõ con ng­êi vµ v× con ng­êi, T¹p chÝ TriÕt häc sè 1. §Æng H÷u Toµn (1997), Ph¸t triÓn v× con ng­êi trong quan niÖm cña M¸c vµ sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nh»m môc tiªu ph¸t triÓn con ng­êi ë n­íc ta, T¹p chÝ TriÕt häc sè 1. NguyÔn C¶nh Toµn (09/11/1996), §µo t¹o vµ sö dông nh©n tµi, Nh©n d©n. Tæng côc Thèng kª (2004), §iÒu tra biÕn ®éng d©n sè vµ nguån lao ®éng 1/4/2003 nh÷ng kÕt qu¶ chñ yÕu, Nxb Thèng kª, Hµ Néi. NguyÔn Thanh (2000), Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, Hµ Néi. TrÇn ThÞ Thuû (2000), Nh©n tè con ng­êi vµ nh÷ng biÖn ph¸p nh»m ph¸t huy nh©n tè con ng­êi trong ®iÒu kiÖn ®æi míi ë ViÖt Nam hiÖn nay, luËn ¸n tiÕn sÜ triÕt häc, Hµ Néi. TrÇn V¨n Tïng – Lª ¸i L©m (1996), Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc – kinh nghiÖm thÕ giíi vµ thùc tiÔn n­íc ta, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. TØnh uû Th¸i B×nh (2001), V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu §¶ng bé TØnh Th¸i B×nh lÇn thø XVI, Th¸i B×nh. TØnh uû Th¸i B×nh (2001), NghÞ quyÕt sè 02/ NQTU ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn, Th¸i B×nh. TØnh uû Th¸i B×nh (2002), NghÞ quyÕt sè 01/NQTU ph¸t triÓn lµng nghÒ, Th¸i B×nh. TØnh uû Th¸i B×nh (2002), §Ò ¸n vÒ ®Èy nhanh C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp n«ng th«n Th¸i B×nh. TØnh uû Th¸i B×nh (2004), NghÞ quyÕt sè 13/NQTU Ph¸t triÓn ®µo t¹o, d¹y nghÒ giai ®o¹n 2004 – 2010, Th¸i B×nh Ph¹m ThÞ Ngäc TrÇm (1993), TrÝ tuÖ nguån lùc v« tËn vµ cã søc m¹nh to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn x· héi, T¹p chÝ TriÕt häc sè 1. Ph¹m ThÞ Ngäc TrÇm (1998), X· héi ho¸ tri thøc khoa häc vµ c«ng nghÖ – Mét nhu cÇu cÊp thiÕt cña sù nghiÖp C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, T¹p chÝ TriÕt häc sè 3. Ph¹m ThÞ Ngäc TrÇm (2002), Mét sè thµnh tùu míi trong khoa häc nghiªn cøu con ng­êi vµ nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch ®Æt ra, T¹p chÝ Céng s¶n sè 10. Ph¹m ThÕ Tri (2003), Ph¸t triÓn nguån lùc lao ®éng ë vïng ®ång b»ng S«ng Cöu Long phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, luËn ¸n tiÕn sÜ kinh tÕ, Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh. Hoµng Th¸i TriÓn (2004), Nh©n tè con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, luËn ¸n tiÕn sÜ triÕt häc,Tr­êng §¹i häc KHXH&NV, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi. L­u Minh TrÞ – Ph¹m Thanh Kh«i (1997), Ph¸t huy nguån lùc chÊt x¸m phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Bïi Sü Trïy - chñ biªn (2000), §iÒu tra d©n sè, viÖc lµm vµ nhµ ë Th¸i B×nh. UBND tØnh Th¸i B×nh (2001), Ch­¬ng tr×nh môc tiªu gi¶i quyÕt viÖc lµm 2001 – 2005, Th¸i B×nh. VÊn ®Ò con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ (1996), Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. ViÖn th«ng tin khoa häc x· héi (1995), Con ng­êi vµ nguån lùc con ng­êi trong ph¸t triÓn, Hµ Néi. NguyÔn ThiÖn V­¬ng (2001), TriÕt häc M¸c - Lªnin vÒ con ng­êi vµ viÖc x©y dùng con ng­êi ViÖt Nam thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. ._.