Nâng cao CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC THẨM định dỰ ÁN Đầu tư tại PHÒNG GIAO DỊCH TRẦN XUÂN soàn

t động từ ngày 04/09/1993 theo giấy phép thành lập số 1535/QĐ-UB ngày 04/09/1993. Số vốn điều lệ khi mới thành lập là 20 tỷ VNĐ, sau đó VPBank tiếp tục tăng vốn điều lệ lên 70 tỷ VNĐ theo quyết định 193/QĐ-NH5 vào ngày 12/09/1994 và tiếp tục tăng lên 174,9 tỷ VNĐ theo quyết định số 53/QĐ-NH5 vào ngày 18/03/1996 của NHNN. Đến tháng 8/2006, vốn điều lệ của VPBank đạt 500 tỷ đồng. Tháng 9/2006, VPBank nhận được chấp thuận của NHNN cho phép bán 10% vốn cổ phần cho cổ đông chiến lược nước ngoài là Ngân hàng OCBC - một Ngân hàng lớn nhất Singapore, theo đó vốn điều lệ được nâng lên trên 750 tỷ đồng. Tiếp theo, đến cuối năm 2006, vốn điều lệ của VPBank sẽ tăng lên trên 1.000 tỷ đồng. Và hiện nay vốn điều lệ của VPBank đã tăng lên 1.500 tỷ đồng vào tháng 7/2007. VPBank thuộc sở hữu của 102 cổ đông pháp nhân và thể nhân thuộc các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh, trong đó có một cổ đông nước ngoài là Dragon Capital (nắm giữ 10% vốn điều lệ). Tính cho đến 31/12/2006, số lượng nhân viên của VPBank trên toàn hệ thống tính đến nay có trên 2.600 người, trong đó phần lớn là các cán bộ, nhân viên có trình độ đại học và trên đại học (chiếm 87%). Nhận thức được chất lượng đội ngũ nhân viên chính là sức mạnh của ngân hàng, giúp VPBank sẵn sàng đương đầu được với cạnh tranh, nhất là trong giai đoạn đầy thử thách khi Việt Nam bước vào hội nhập kinh tế quốc tế. Chính vì vậy, những năm vừa qua VPBank luôn quan tâm nâng cao chất lượng công tác quản trị nhân sự. Quá trình hình thành và phát triển của ngân hàng trải qua ba giai đoạn: - Từ năm 1993 đến 1996: Là giai đoạn ngân hàng tăng trưởng thiếu kiểm soát do mới thành lập và chưa có kinh nghiệm trong hoạt động cũng như quản lý. - Từ năm 1996 đến 2004: Là giai đoạn giải quyết khủng hoảng của ngân hàng. Năm 1997 xảy ra Cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ Châu Á, chính vì vậy VPBank ngoài việc phải giải quyết những vấn đề còn tồn tại của chính mình thì còn phải giải quyết những khó khăn do cuộc khủng hoảng gây ra. - Từ năm 2004 đến nay: Là giai đoạn định hướng phát triển bền vững. Trong suốt quá trình hình thành và phát triển, VPBank luôn chú ý đến việc mở rộng quy mô, tăng cường mạng lưới hoạt động tại các thành phố lớn. Cuối năm 1993, Thống đốc NHNN chấp thuận cho VPBank mở Chi nhánh tại thành phố Hồ Chí Minh. Tháng 11/1994, VPBank được phép mở thêm Chi nhánh Hải Phòng và tháng 7/1995, được mở thêm Chi nhánh Đà Nẵng. Trong năm 2004, NHNN đã có văn bản chấp thuận cho VPBank được mở thêm 3 Chi nhánh mới đó là Chi nhánh Hà Nội trên cơ sở tách bộ phận trực tiếp kinh doanh trên địa bàn Hà Nội ra khỏi Hội sở; Chi nhánh Huế; Chi nhánh Sài Gòn. Trong năm 2005, VPBank tiếp tục được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận cho mở thêm một số Chi nhánh nữa đó là Chi nhánh Cần Thơ; Chi nhánh Quảng Ninh; Chi nhánh Vĩnh Phúc; Chi nhánh Thanh Xuân; Chi nhánh Thăng Long; Chi nhánh Tân Phú; Chi nhánh Cầu Giấy; Chi nhánh Bắc Giang. Cũng trong năm 2005, NHNN đã chấp thuận cho VPBank được nâng cấp một số phòng giao dịch thành chi nhánh. Trong năm 2006, VPBank tiếp tục được NHNN cho mở thêm Phòng Giao dịch Hồ Gươm (đặt tại Hội sở chính của Ngân hàng) và Phòng Giao dịch Vĩ Dạ, phòng giao dịch Đông Ba (trực thuộc Chi nhánh Huế), Phòng giao dịch Bách Khoa, phòng Giao dịch Tràng An (trực thuộc Chi nhánh Hà Nội), Phòng Giao dịch Tân Bình (trực thuộc Chi Nhánh Sài Gòn), Phòng Giao dịch Khánh Hội (trực thuộc Chi nhánh Hồ Chí Minh), phòng Giao dịch Cẩm Phả (trực thuộc CN Quảng Ninh), phòng Giao dịch Phạm văn Đồng (trực thuộc CN Thăng long), phòng Giao dịch Hưng Lợi (trực thuộc CN Cần Thơ). Bên cạnh việc mở rộng mạng lưới giao dịch trên đây, trong năm 2006, VPBank cũng đã mở thêm hai Công ty trực thuộc đó là Công ty Quản lý thác tài sản (VP Bank AMC) và Công ty Chứng Khoán VP Bank (VPBS). Hiện tại, VPBank đã có 30 Chi nhánh và gần 100 Phòng giao dịch hoạt động tại nhiều tỉnh thành trên cả nước. Vài nét về Chi nhánh VPBank Hà Nội: VPBank nhận được công văn chấp thuận số 3595/UB-KT, ngày 1/10/2004 của Ủy ban nhân dân Thành phố Hà nội, công văn chấp thuận số 1128/NHNN-CNH, ngày 6/10/2004 của Ngân hàng Nhà nước Việt nam cho phép mở Chi nhánh cấp I Hà nội (Số 4 Dã Tượng, Quận Hoàn Kiếm, Hà nội). Ngày 2/11/2004 , Hội đồng quản trị VPBank đã ban hành Quyết định số 81-2004/QĐ-HĐQT thành lập Chi nhánh Hà Nội và Chi nhánh đã chính thức đi vào hoạt động kể từ ngày 04/01/2005. Chi nhánh hoạt động trên sự kế thừa toàn bộ bộ máy, cơ cấu hoạt động của hội sở trước đây. Điều đó tạo những thuận lợi cho chi nhánh trong suốt quá trình hoạt động so với các chi nhánh khác mới thành lập trong cùng hệ thống. Sau 2 năm hoạt động, chi nhánh đã kinh doanh có hiệu quả, có lợi nhuận cao nhất trong toàn hệ thống, luôn dẫn đầu về huy động vốn và cho vay. Với những kết quả kinh doanh ấn tượng trong một thời gian ngắn, chi nhánh Hà Nội ngày càng vững chắc đi lên, quyết tâm hoàn thành kế hoạch kinh doanh đã đề ra, thực hiện chiến lược dài hạn của cả hệ thống VP Bank là trở thành ngân hàng bán lẻ hàng đầu tại Việt Nam. Trong nền kinh tế có rất nhiều lĩnh vực hoạt động khác nhau, nhiều ngành nghề khác nhau, do vậy mục đích vay vốn của các cá nhân và tập thể cũng rất đa dạng. Tuy vậy, những dự án xin vay vốn tại Chi nhánh VP Bank Hà Nội chỉ tập trung chủ yếu trong một số lĩnh vực là: Thương mại – Dịch vụ, Xây dựng, Cho vay xây nhà, Mua ô tô… Các lĩnh vực hoạt động của VPBank: VP Bank hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng trên cơ sở thực hiện các nghiệp vụ sau: - Huy động vốn ngắn hạn, trung hạn và dài hạn của các tổ chức, cá nhân. - Tiếp nhận vốn ủy thác đầu tư và phát triển của các tổ chức trong nước. - Vay vốn của NHNN và các tổ chức tín dụng khác. - Cho vay ngắn hạn, trung hạn và dài hạn đối với các tổ chức và cá nhân. - Chiết khấu thương phiếu, trái phiếu và các giấy tờ có giá khác. - Hùn vốn, liên doanh và mua cổ phần theo pháp luật hiện hành. - Thực hiện dịch vụ thanh toán giữa các khách hàng. - Thực hiện kinh doanh ngoại tệ. - Huy động vốn từ nước ngoài. - Thanh toán quốc tế và thực hiện các dịch vụ liên quan đến thanh toán quốc tế. - Thực hiện các dịch vụ chuyển tiền trong và ngoài nước dưới nhiều hình thức, đặc biệt là chuyển tiền nhanh Western Union. 2. Vài nét về phòng giao dịch Trần Xuân Soạn: Phòng Giao dịch số 66 Trần Xuân Soạn trực thuộc Chi nhánh cấp I Hà Nội. Vào ngày 08/08/2007, Phòng được chuyển từ số 4 – Dã Tượng về địa điểm mới và hoạt động độc lập từ đó đến nay. Đây là một vị trí đẹp, nằm ở trung tâm thành phố, phía sau Chợ Mơ nên lượng khách khá nhiều. Ngôi nhà 5 tầng thoáng mát tạo điều kiện tốt để các hoạt động giao dịch diễn ra. Tầng 1 là bộ phận tiếp xúc khách hàng và kế toán. Tầng 2 là tầng làm việc của Phòng phục vụ khách hàng và phòng tiếp khách. Tại đây có 2 phòng nhỏ là Phòng Kế toán và Phòng phục vụ khách hàng (Trước đây gọi là Phòng tín dụng). Tầng 3 là phòng làm việc của Trưởng phòng giao dịch. Mọi hoạt động chủ yếu diễn ra ở 2 tầng 1 và 2. TRƯỞNG PHÒNG Phòng Phục vụ khách hàng Phòng Kế toán và Ngân quỹ Phòng Phục vụ khách hàng Doanh nghiệp Phòng Phục vụ khách hàng Cá nhân Sơ đồ 1: Sơ đồ tổ chức của Phòng giao dịch Trần Xuân Soạn II. THỰC TRẠNG THẨM ĐỊNH DỰ ÁN ĐẦU TƯ: 1. Nhận xét chung về hoạt động tín dụng và thẩm định dự án đầu tư: Kể từ tháng 8/ 2007 tới nay, mới chỉ qua 8 tháng hoạt động, phòng giao dịch Trần Xuân Soạn đã đạt được một số kết quả đáng ghi nhận trong công tác tín dụng và thẩm định dự án đầu tư. Trong thời gian qua, đã có khoảng 55 hợp đồng tín dụng được thực hiện với số tiền đã giải ngân khoảng 35 tỷ đồng. Các loại tín dụng chủ yếu tại phòng giao dịch bao gồm: - Tín dụng khách hàng cá nhân: Đây là mảng tín dụng quan trọng nhất của phòng giao dịch. Tính đến thời điểm này đã có khoảng 40 hợp đồng tín dụng với số tiền giải ngân khoảng 23 tỷ đồng. Hầu hết mục đích của những hợp đồng tín dụng này là để xây nhà hoặc mua ôtô, phục vụ nhu cầu cá nhân. Nguyên nhân đây là mảng quan trọng vì phòng giao dịch Trần Xuân Soạn là mắt xích cơ sở của toàn bộ mạng lưới VPBank. Vì vậy, người dân thích đến đây để giao dịch hơn là đến những chi nhánh lớn. Trong một thời gian ngắn hoạt động, đạt được kết quả này là một thành công đáng ghi nhận đối với các cán bộ phòng giao dịch. Điều này càng khẳng định mục tiêu của VPBank là hướng đến các khách hàng cá nhân và doanh nghiệp nhỏ và vừa. - Tín dụng khách hàng doanh nghiệp: Đây cũng là mảng chiếm vị trí không nhỏ trong hoạt động của phòng giao dịch. Hiện nay, đã có khoảng 15 hợp đồng tín dụng được thẩm định và giải ngân với số tiền là 12 tỷ đồng (dự tính số tiền cho vay là 23 tỷ). Trong số những dự án vay vốn tại đây, phần lớn là các dự án đầu tư mới vào hoạt động kinh doanh taxi (9 dự án), còn lại là các dự án vay vốn nhằm bổ sung kinh phí hoạt động, mua phương tiện đi lại… Nguyên nhân của việc hầu hết các dự án vay vốn để kinh doanh taxi là do đây là phòng giao dịch cấp cơ sở, tuy được xem xét những dự án có vốn vay lớn, nhưng hạn mức duyệt của phòng chỉ là 6 tỷ, còn lại là phải đưa lên chi nhánh cấp cao hơn. Vì vậy, những dự án lớn thường sẽ lên các chi nhánh để giao dịch thuận lợi hơn. Đây là một trong những khó khăn mà phòng giao dịch gặp phải. Chính vì điều này, mục tiêu của phòng giao dịch trong năm nay sẽ trở thành chi nhánh cấp 2 để mở rộng quy mô hoạt động. Nhận xét chung: Trong một thời gian ngắn hoạt động, đạt được kết quả này là một thành công đáng ghi nhận đối với các cán bộ phòng giao dịch. Điều này càng khẳng định mục tiêu của VPBank là hướng đến các khách hàng cá nhân và doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tuy còn nhiều khó khăn nhưng tôi tin phòng giao dịch sẽ đạt được nhiều thành công hơn nữa trong thời gian tới. 2. Quy trình thẩm định: Quy trình thẩm định dự án đầu tư được tiến hành dựa trên Quy trình nghiệp vụ tín dụng doanh nghiệp của Ngân hàng VPBank. Quy trình đó có thể được tóm tắt ở sơ đồ sau: Bước 2 Tiếp nhận hồ sơ vay Bước 1 Tiếp xúc với khách hàng, hướng dẫn lập hồ sơ Bước 3a Nhân viên A/O Doanh nghiệp thẩm định khách hàng về mọi mặt, trừ tài sản bảo đảm Bước 3b Phòng thẩm định tài sản bảo đảm thực hiện định giá tài sản bảo đảm và lập tờ trình Bước 4 Tập hợp hồ sơ trình Ban tín dụng/ Hội đồng tín dụng Bước 5 Hoàn thiện hồ sơ tín dụng Bước 6 Thực hiện quyết định cấp tín dụng Bước 7 Kiểm tra, xử lý nợ vay Bước 8 Tất toán hợp đồng tín dụng A/O: Phục vụ khách hàng Sơ đồ 2: Quy trình thẩm định dự án đầu tư 2.1. Bước 1 - Tiếp xúc với khách hàng, hướng dẫn lập hồ sơ: Nhân viên phòng A/O doanh nghiệp tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với doanh nghiệp có nhu cầu vay vốn tại ngân hàng để nắm bắt một số thông tin về doanh nghiệp đó: - Thông tin về tư cách pháp lý, tổ chức của khách hàng. - Lĩnh vực hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. - Tình hình hoạt động kinh doanh của khách hàng trong thời gian qua, các thuận lợi cũng như khó khăn của doanh nghiệp trong giai đoạn gần đây. - Nhu cầu vay vốn của khách hàng là bao nhiêu, vay vốn theo hình thức nào. - Nội dung dự án, phương án kinh doanh, khả năng hoàn trả nợ vay, cơ cấu nguồn vốn thực hiện dự án. - Phương án bảo đảm tín dụng. - Các thông tin khác có liên quan đến doanh nghiệp cũng như dự án của họ. Đồng thời, nhân viên A/O doanh nghiệp cũng phải thông báo cho khách hàng về các thông tin sau: - Lãi suất cho vay. - Điều kiện cho vay. - Các sản phẩm dịch vụ mà ngân hàng đang có. - Các thông tin công khai khác về ngân hàng. Sau khi trao đổi, nếu nhận thấy khách hàng phù hợp với các điều kiện cho vay của VPBank thì nhân viên A/O doanh nghiệp dựa vào các quy định hiện hành sẽ chuyển cho khách hàng bản danh mục các hồ sơ tài liệu mà khách hàng cần hoàn thiện để ngân hàng xét duyệt cho vay. Nếu khách hàng chưa có kinh nghiệm trong việc đi vay vốn, nhân viên A/O doanh nghiệp có thể hướng dẫn cụ thể nhưng không được làm thay, tuyệt đối không được tư vấn, phối hợp để ngụy tạo số liệu. Chính vì vậy, việc yêu cầu khách hàng cung cấp hồ sơ cần rất cẩn thận, tránh sai sót nhưng cũng đồng thời phải tránh gây tâm lý khó chịu cho khách hàng. Nếu sau những trao đổi ban đầu mà nhân viên A/O doanh nghiệp thấy khách hàng không đủ điều kiện cần thiết và không đủ khả năng bổ sung chúng thì cần thông báo ngay để khách hàng chủ động tìm phương án khác. 2.2. Bước 2 - Tiếp nhận hồ sơ vay vốn: Nhân viên A/O doanh nghiệp kiểm tra toàn bộ hồ sơ của khách hàng. Kiểm tra về số lượng hồ sơ: Nhân viên tín dụng căn cứ vào hồ sơ khách hàng cung cấp và đối chiếu với các quy định tại quy chế cho vay của VPBank và các quy định khác để kiểm tra đối chiếu với hồ sơ thực tế. Nếu thấy số lượng hồ sơ chưa đủ thì yêu cầu khách hàng bổ sung. Kiểm tra về tính hợp lệ, hợp pháp của hồ sơ: Các tài liệu như phương án kinh doanh, giấy đề nghị vay vốn, biên bản họp Hội đồng quản trị (hoặc sáng lập viên, Hội đồng thành viên) thông qua phương án bao gồm cả phương án vay vốn ngân hàng… bắt buộc phải là bản chính và được ký bởi người đại diện hợp pháp của bên vay trước pháp luật. Nếu các tài liệu không thể cung cấp được bản chính thì sử dụng bản sao có công chứng . Các hồ sơ tài sản bảo đảm có thể nhận bản sao để tiến hành định giá nhưng nhân viên A/O doanh nghiệp phải đối chiếu bản chính hồ sơ gốc của tài sản bảo đảm với bản sao do khách hàng cung cấp nhằm tránh tình trạng hồ sơ bản chính của tài sản bảo đảm đang được thế chấp tại một ngân hàng khác (gọi là tình trạng đảo nợ). Nhân viên A/O doanh nghiệp bàn giao hồ sơ tài sản bảo đảm cho Phòng thẩm định tài sản bảo đảm để thẩm định giá trị tài sản bảo đảm. Công việc này cần được tiến hành ngay sau khi khách hàng cung cấp hồ sơ để tránh việc kéo dài thời gian. 2.3. Bước 3a - Nhân viên A/O doanh nghiệp thẩm định khách hàng về mọi mặt, trừ tài sản bảo đảm: Thẩm định khách hàng: Nhân viên A/O doanh nghiệp tiến hành thẩm định về khách hàng thông qua các bước: - Hỏi thông tin CIC qua mạng Internet, nghiên cứu và tham khảo thông qua các nguồn thông tin khác. - Thẩm định về tư cách pháp lý của khách hàng, năng lực hành vi dân sự của khách hàng. - Thẩm định lịch sử hình thành, phát triển và uy tín của doanh nghiệp. - Kiểm tra thực lực tài chính, tính hợp lệ của hồ sơ tài chính. - Đến tận nơi tìm hiểu thực trạng khách hàng. - Đánh giá hoạt động giao dịch của khách hàng qua tài khoản mở tại VPBank. Thẩm định về phương án, dự án vay vốn: - Thẩm định tính khả thi, hiệu quả của phương án vay. - Đánh giá thực lực tài chính của khách hàng để phục vụ phương án đó. - Nhận xét xem nhu cầu vay đó có phù hợp với các quy định của VPBank hay không. Từ những công đoạn thẩm định trên, nhân viên A/O doanh nghiệp tập hợp tài liệu, lập tờ trình thẩm định. Tờ trình thẩm định là kết quả của cán bộ thẩm định về khách hàng vay vốn trong đó ghi rõ ý kiến của cán bộ thẩm định về tính khả thi của dự án, về món vay, bảo lãnh và hạn mức tín dụng. Tất cả hồ sơ và tờ trình thẩm định sau đó được chuyển lên trưởng phòng tín dụng. Trưởng phòng tín dụng sẽ xem xét, kiểm tra về nghiệp vụ thông qua yêu cầu của cán bộ tín dụng và chỉnh sửa, bổ sung. 2.4. Bước 3b - Phòng thẩm định tài sản bảo đảm thực hiện định giá tài sản bảo đảm và lập tờ trình: Nhân viên thẩm định tài sản bảo đảm nhận giấy đề nghị đánh giá tài sản kèm theo bộ hồ sơ tài sản bảo đảm từ phòng phục vụ khách hàng. Nhân viên thẩm định tài sản chủ động liên hệ với chủ tài sản để: - Nắm thông tin về tài sản, hẹn thời gian để tiến hành thẩm định, đề nghị khách hàng bổ sung hồ sơ liên quan đến tài sản và đối chiếu với bản chính của hồ sơ tài sản. - Đánh giá tính pháp lý của hồ sơ tài sản và phân loại tài sản. - Đánh giá quyền sở hữu của tài sản bảo đảm. - Đánh giá hiện trạng của tài sản. - Đánh giá giá trị của tài sản. - Xác định tính chuyển nhượng của tài sản bảo đảm. - Lập biên bản định giá tài sản bảo đảm. Việc thẩm định tài sản bảo đảm này có thể thuê cơ quan chuyên môn để đánh giá nếu gặp khó khăn. 2.5. Bước 4 - Tập hợp hồ sơ trình Ban tín dụng/ Hội đồng tín dụng: Nhân viên A/O lập tờ trình thẩm định khách hàng, ghi rõ ngày nhận hồ sơ lần đầu và ngày nhận đủ hồ sơ. Nhân viên thẩm định tài sản lập báo cáo thẩm định tài sản, chuyển cho trưởng phòng ký duyệt. Nhân viên A/O nhận lại báo cáo thẩm định, biên bản định giá từ nhân viên thẩm định tài sản bảo đảm, tập hợp hồ sơ trình Ban tín dụng/ Hội đồng tín dụng. Ban tín dụng/ Hội đồng tín dụng sẽ xem xét lại hồ sơ, ý kiến của cán bộ thẩm định từ đó quyết định cho vay hay không. Nếu đồng ý cấp tín dụng, ngân hàng sẽ thực hiện giải ngân theo thỏa thuận của hai bên. Định kỳ kiểm tra việc sử dụng vốn vay của chủ đầu tư, giám sát quá trình thực hiện dự án để đảm bảo khả năng thanh toán của dự án. 3. Nội dung thẩm định: Vì đây là chuyên đề của chuyên ngành Kinh tế đầu tư, tôi chỉ xem xét thẩm định đối với những dự án án đầu tư của doanh nghiệp mà không xét đến những khoản vay của cá nhân để xây nhà, mua ôtô… Nội dung thẩm định dự án đầu tư tại Phòng giao dịch Trần Xuân Soạn bao gồm 3 phần: - Thẩm định khách hàng vay vốn. - Thẩm định hồ sơ vay vốn. - Thẩm định dự án đầu tư. Trong đó, thẩm định dự án đầu tư là nội dung quan trọng nhất, ảnh hưởng lớn đến quyết định cho vay của ngân hàng. Vì vậy, nội dung này được xem xét rất kỹ lưỡng nhằm tránh sai sót. Hai nội dung thẩm định còn lại nhằm bổ sung cho ý kiến của cán bộ thẩm định cũng như quyết định của ngân hàng. 3.1. Thẩm định khách hàng vay vốn: Thẩm định về lịch sử hình thành, tồn tại và phát triển của doanh nghiệp cũng như tư cách chủ doanh nghiệp: Lịch sử hình thành, tồn tại và phát triển của doanh nghiệp: - Thời điểm, lý do hình thành doanh nghiệp. - Các sự kiện lớn của doanh nghiệp (ví dụ như sự thay đổi về bộ máy điều hành, công nghệ, sản phẩm, quy mô…). - Những khó khăn cũng như thuận lợi mà doanh nghiệp đã, đang trải qua. - Uy tín, chỗ đứng của doanh nghiệp trên thị trường hiện nay. Tư cách chủ doanh nghiệp: - Tiểu sử bản thân, hoàn cảnh gia đình. - Trình độ học vấn, trình độ chuyên môn. - Trình độ quản lý, hiểu biết pháp luật. - Kinh nghiệm công tác, những thành công và thất bại trên thương trường. - Sức khỏe, khả năng giao tiếp. - Uy tín với đối tác, bạn hàng. - Nhận thức về trách nhiệm của người vay vốn, tính hợp tác với nhân viên của ngân hàng. Thẩm định về uy tín của khách hàng trên thị trường: - Sản phẩm của doanh nghiệp là sản phẩm gì, chiểm bao nhiêu thị phần so với các sản phẩm cùng loại, chất lượng sản phẩm như thế nào, việc sản xuất, kinh doanh có ổn định không. - Đối tác, khách hàng của doanh nghiệp là công ty nào, ở nước nào, mối quan hệ có bền vững không. Đánh giá về quan hệ của khách hàng với ngân hàng VPBank và các tổ chức tín dụng khác: - Đánh giá về giao dịch tài khoản trong quá khứ. - Đánh giá về việc cấp tín dụng trong quá khứ. Để đánh giá được những nội dung này, cán bộ thẩm định có thể tiếp xúc trực tiếp với khách hàng và tìm hiểu thêm qua các kênh thông tin khác. Nội dung này được xem là phần dễ thẩm định nhất và dự án nào cũng có thể thẩm định được. Thẩm định về năng lực tài chính của khách hàng: Để thẩm định năng lực tài chính của khách hàng, cán bộ tín dụng cần dựa vào các báo cáo tài chính do khách hàng cung cấp và kết hợp với các thông tin từ hệ thống CIC (Trung tâm thông tin tín dụng – Ngân hàng nhà nước Việt Nam) và từ các nguồn thông tin khác. Nội dung thẩm định năng lực tài chính bao gồm hệ thống các chỉ tiêu: Các chỉ tiêu về tài sản, nguồn vốn, cơ cấu tài sản và cơ cấu nguồn vốn Căn cứ bảng cân đối kế toán, xác định cơ cấu tổng thể nguồn vốn, tài sản của người vay: - Tổng tài sản. - Tài sản lưu động và đầu tư ngắn hạn. - Tài sản cố định và đầu tư dài hạn. - Nguồn vốn chủ sở hữu. - Nợ phải trả: Bao gồm Nợ ngắn hạn, Nợ dài hạn và Nợ khác. Tỷ suất tài trợ: Công thức tính tỷ suất tài trợ như sau: Tỷ suất tài trợ = Tỷ suất tài trợ phản ánh mức độ độc lập về mặt tài chính của bên đi vay. Thường thì các doanh nghiệp hoạt động chủ yếu bằng các nguồn như: Vốn tự có, vốn vay, vốn chiếm dụng hợp lệ trong thanh toán. Như vậy chỉ tiêu này đánh giá mức độ tự đảm nhiệm vốn hoạt động của bên đi vay. Chỉ tiêu này càng cao chứng tỏ mức độ độc lập về mặt tài chính càng lớn, bởi vì hầu hết tài sản của người vay đều được đầu tư bằng vốn hiện có. Chỉ tiêu về khả năng thanh toán: Nhìn chung, nếu người vay có khả năng thanh toán cao thì tình hình tài chính khả quan và ngược lại. Các chỉ tiêu đánh giá khả năng thanh toán bao gồm: - Khả năng thanh toán nhanh = Nếu chỉ tiêu này ổn định và xấp xỉ bằng 0,5 thì người vay được đánh giá là đảm bảo khả năng thanh toán nhanh. Trường hợp chỉ tiêu quá cao cũng không tốt do xảy ra tình trạng dư thừa tiền mặt và các khoản phải thu quá cao so với mức hợp lý, sẽ ảnh hưởng đến hiệu suất sử dụng vốn. - Tỷ suất thanh toán hiện thời = Thông thường nếu chỉ tiêu này ổn định và xấp xỉ bằng 1 thì người vay được đánh giá là có đủ khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn đến hạn trả. Trường hợp nếu chỉ tiêu này quá lớn sẽ ảnh hưởng đến hiệu suất sử dụng vốn do lúc này vốn lưu động dư thừa quá nhiều so với yêu cầu thực tế. - Tỷ suất thanh toán tức thì = Nếu chỉ tiêu này ổn định và không thấp hơn 0,1 hoặc không cao hơn 0,5 thì lượng tiền mặt tồn quỹ đảm bảo để có thể thực hiện nhu cầu thanh toán tức thì. Nếu thấp hơn 0,1 thì lượng dự trữ tiền mặt quá ít, nếu cao hơn 0,5 thì lượng tiền mặt quá nhiều so với yêu cầu thực tế. Ngoài ra, nhân viên A/O doanh nghiệp có thể xem xét thêm một số chỉ tiêu khác như: Hệ số doanh lợi của vốn kinh doanh, hệ số cộng nợ/ tổng tài sản, hệ số khai thác tài sản… để làm rõ thêm hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Hiện nay, với các phần mềm chuyên dụng, cán bộ thẩm định có thể dễ dàng tính được các chỉ số trên nếu có đầy đủ tài liệu cần thiết. Tuy nhiên, không phải bao giờ doanh nghiệp cũng cung cấp đầy đủ hồ sơ, vì vậy có thể có một vài chỉ số không tính toán được. Trong thực tế, đã có nhiều trường hợp như vậy xảy ra, và cán bộ thẩm định bất đắc dĩ phải sử dụng cảm giác và kinh nghiệm của mình để đánh giá về doanh nghiệp. Đây là một trong những hạn chế của công tác thẩm định. 3.2. Thẩm định hồ sơ vay vốn: Hồ sơ vay vốn cần đảm bảo tính đầy đủ và hợp lệ theo quy định của Ngân hàng. Hồ sơ bao gồm: Hồ sơ chứng minh tư cách pháp lý của bên vay: Nếu khách hàng là doanh nghiệp trong nước: Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và mã số thuế: Do Sở kế hoạch – đầu tư nơi doanh nghiệp đóng trụ sở chính cấp. Đối với HTX thì đăng ký kinh doanh do UBND quận, huyện cấp, trừ trường hợp kinh doanh trong các ngành nghề theo quy định của riêng của Chính phủ thì do UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cấp. Doanh nghiệp phải có mã số thuế hợp pháp để nhân viên thẩm định kiểm tra. Điều lệ: Điều lệ của doanh nghiệp phải được cấp có thẩm quyền quyết định thành lập xác nhận, đối với điều lệ HTX phải được UBND quận, huyện xác nhận. Quyết định bổ nhiệm Giám đốc (Tổng giám đốc), kế toán trưởng. Nếu khách hàng là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài: - Hợp đồng liên doanh được ký kết đúng quy định của pháp luật. - Điều lệ đã được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép đầu tư. - Giấy phép đầu tư. - Văn bản xác nhận tư cách pháp lý, tình hình tài chính của các bên liên doanh và của nhà đầu tư nước ngoài. Lưu ý: - Đối với các giấy tờ có thời hạn: Cần kiểm tra đối chiếu với thời điểm hiện tại và thời hạn tín dụng xem có phù hợp với thời hạn còn lại của giấy tờ đó hay không. - Nếu là khách hàng cũ: Cần kiểm tra các yếu tố có thể thay đổi như: Ngành nghề hoạt động, vốn điều lệ, người đại diện… và yêu cầu bổ sung các hồ sơ hợp pháp về các thay đổi đó. Tài liệu về tình hình kinh doanh và khả năng tài chính: Doanh nghiệp phải gửi các báo cáo tài chính hai năm gần đây nhất và các quý của năm xin vay vốn. Bao gồm: Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ, Thuyết minh báo cáo tài chính và các báo cáo chi tiết về tình hình công nợ, tình hình tồn kho của sản phẩm hàng hóa… Hồ sơ về việc sử dụng vốn vay: Bao gồm: - Giấy đề nghị vay vốn (theo mẫu của Ngân hàng). - Dự án đầu tư hay luận chứng kinh tế kỹ thuật có liên quan đến việc sử dụng vốn vay. - Các hợp đồng kinh tế chứng minh việc mua bán nguyên vật liệu, hàng hóa, máy móc thiết bị… - Các tài liệu thẩm định về kinh tế kỹ thuật của dự án. Hồ sơ bảo đảm tín dụng: - Nếu là khách hàng có đảm bảo tín dụng bằng tài sản thì cần có các giấy tờ chứng minh tính hợp pháp của tài sản bảo đảm. - Nếu là khách hàng có đảm bảo tín dụng bằng bảo lãnh của ngân hàng thì phải cung cấp bản chính thư bảo lãnh. Theo hướng dẫn thẩm định của ngân hàng là như vậy, tuy nhiên trên thực tế cán bộ thẩm định thường không xem xét hết được các nội dung trên mà chỉ hoàn thành một cách tương đối. Nguyên nhân quan trọng nhất là bởi vì việc thu thập số liệu gặp phải nhiều khó khăn. Có thể doanh nghiệp chưa nắm vững được các quy định để cung cấp đầy đủ, hoặc có trường hợp thiếu hoặc mất giấy tờ cần thiết. Một nguyên nhân nữa là do doanh nghiệp khai báo không trung thực để có thể vay vốn bất hợp pháp. Cán bộ thẩm định sẽ dựa vào những giấy tờ có được và xem xét cùng với các nội dung khác để đề xuất có nên cho vay hay không. 3.3. Thẩm định dự án đầu tư: Đây là nội dung thẩm định quan trọng nhất, chi phối toàn bộ quyết định cho vay của ngân hàng. Sau khi đã thẩm định xong khách hàng vay vốn và hồ sơ vay vốn, nhân viên A/O doanh nghiệp tiến hành thẩm định dự án đầu tư. Theo lý thuyết được hướng dẫn, nhân viên phòng tín dụng doanh nghiệp sẽ tiến hành thẩm định dự án đầu tư trên 10 nội dung: - Thẩm định cơ sở pháp lý của dự án - Thẩm định về phương diện thị trường - Thẩm định về hình thức đầu tư - Thẩm định về địa điểm công trình - Thẩm định các yếu tố đầu vào - Thẩm định công nghệ, thiết bị - Thẩm định tài chính - Thẩm định về phương diện kinh tế - Thẩm định tổ chức quản lý dự án - Thẩm định ảnh hưởng môi trường sinh thái Tuy nhiên trên thực tế, không phải tất cả các nội dung đều được xem xét. Tùy theo từng loại dự án và quy mô dự án mà ngân hàng tiến hành thẩm định tất cả hoặc chỉ một vài nội dung quan trọng. Vì hầu hết các dự án đầu tư của phòng giao dịch là của các doanh nghiệp kinh doanh taxi tại địa bàn thành phố Hà Nội nên thẩm định dự án đầu tư chỉ bao gồm những nội dung sau: Thẩm định về phương diện thị trường: Đây là nội dung quan trọng để xác định tính khả thi của dự án đầu tư. Bất kỳ một dự án nào mà không đưa ra được những căn cứ thuyết phục về khả năng chấp nhận của thị trường đối với sản phẩm, dịch vụ mà dự án cung cấp trong tuổi đời dự kiến của dự án nêu sẽ bị loại ngay và không cần xem xét đến các khía cạnh khác nữa. Điều này càng quan trọng hơn đối với các dự án đầu tư về lĩnh vực vận tải hành khách. Trên thực tế, các cán bộ thẩm định đã xem xét được một cách kỹ lưỡng các nội dung sau: Xác định nhu cầu thị trường về sản phẩm dịch vụ mà dự án sẽ cung cấp: - Thói quen, tập quán tiêu dùng của người dân địa phương, tình hình phát triển kinh tế cũng như mức thu nhập bình quân đầu người của người dân địa phương. - Xác định nhu cầu thị trường trong nước: Trong nước nhu cầu hiện nay là bao nhiêu? Ai là người đáp ứng những nhu cầu này? Nhu cầu sản phẩm có thay đổi theo mùa không? Dự kiến trong những năm tới khi dự án đi vào hoạt động nhu cầu này sẽ thay đổi như thế nào? Phân tích thị trường mục tiêu của dự án và đánh giá mức độ cạnh tranh của sản phẩm: Sản phẩm của dự án có gì khác biệt so với các sản phẩm khác về mẫu mã, giá cả so với các sản phẩm cùng loại? Phương thức tiêu thụ sản phẩm của dự án là phương thức nào? Mạng lưới phân phối đã được xác lập chưa? Mạng lưới đó có phù hợp với đặc điểm của thị trường hay không? Sản phẩm của dự án có những nét gì đặc biệt để có thể cạnh tranh với các sản phẩm cùng loại? Phân tích rủi ro thị trường: Rủi ro thị trường là rủi ro nguy hiểm nhất, ta phải lường trước được những rủi ro này, tìm ra nguyên nhân của những rủi ro đó. Nguyên nhân của rủi ro có thể là: - Thay đổi nhu cầu thị hiếu - Thay đổi về công nghệ - Nguyên nhân về cơ chế chính sách thay đổi - Rủi ro trong hợp đồng kinh doanh (tai nạn, hỏng xe, mất cắp…) - Chiến tranh, thiên tai bão lụt… Sau khi đã tìm ra những nguyên nhân có thể gây ra rủi ro, cần phải đưa ra những biện pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro. Đây là một khó khăn nữa trong quá trình thẩm định của các cán bộ ngân hàng vì việc đánh giá rủi ro là một trong những nội dung khó để thẩm định. Nó thuộc về ý kiến chủ quan nên chỉ đúng được một phần. Thẩm định về địa điểm công trình: Nội dung này có được thẩm định nhưng không sâu. Nguyên nhân vì tuyệt đại đa số các dự án đầu tư đều ở trong phạm vi Thành phố Hà Nội. Đối với các loại dự án khác, có thể sẽ gặp phải rất nhiều khó khăn khi xem xét nội dung này như địa điểm có thuận lợi cho việc kinh doanh không, có ảnh hưởng lớn đến môi trường sống của người dân không… Tuy nhiên, đối với dự án kinh doanh taxi, ngoài việc xem xét lượng khí thải của loại ôtô hoạt động có ở mức cho phép hay không thì các vấn đề khác không cần phải xem xét nhiều nên không gây ra khó khăn cho cán bộ thẩm định. Thẩm định các yếu tố đầu vào: Nội dung này cũng được xem xét nhưng không chú trọng nhiều. Cán bộ thẩm định xem xét các mặt sau: - Nguyên vật liệu đầu vào cần thiết cho dự án: Nguyên vật liệu đó thuộc loại dễ kiếm hoặc dễ thay thế không hay phải nhập khẩu từ nước ngoài. Nguồn cung cấp ở đâu, có gần nơi sản xuất không, phương thức vận chuyển ra sao? - Trường hợp trong tương lai nguyên vật liệu không có thì phương án thay thế nguyên vật liệu khác như thế nào, có những nguyên vật liệu nào thay thế? Giá cả, phương thức vận chuyển như thế nào? Thẩm định công nghệ, thiết bị: Đối với các dự án taxi đã và đang cho vay, cán bộ thẩm định rất quan tâm đến công nghệ của loại xe hoạt động nhằm nhìn nhận ra được những ưu điểm và hạn chế của công nghệ được lựa chọn. Cán bộ thẩm định đánh giá những yếu tố sau: - Sự phù hợp của công nghệ so với công nghệ Việt Nam - Sự hợp lý trong phương thức chuyển giao công nghệ, khả năng nắm bắt và vận hành công nghệ của dự án, của chủ đầu tư. - Sự phù hợp về thời gian giao hàng và lắp đặt thiết bị so với tiến độ thực hiện của dự án Thẩm định tài chính: Đây là phần thẩm định quan trọng nhất đối với ngân hàng, giúp ngân hàng đưa ra quyết địn._.