Một số ý kiến về Kế toán nguyên vật liệu trong doanh nghiệp sản xuất

lêi më ®Çu : § èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu lµ mét phÇn tµi s¶n, lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Lµ mét phÇn cña tµi s¶n nªn sù biÕn ®éng cña nguyªn vËt liÖu sÏ ¶nh h­ëng ®Õn tµi s¶n cña doanh nghiÖp. H¬n n÷a chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu th­êng chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. V× vËy, qu¶n lÝ tèt nguyªn vËt liÖu sÏ gióp doanh nghiÖp qu¶n lÝ ®­îc tµi s¶n, tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm tõ ®ã t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Qu¶n lÝ chÆt chÏ nguyªn vËt liÖu ngay tõ kh©u thu mua tíi kh©u b¶o qu¶n, sö dông vµ dù tr÷ lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lÝ tµi s¶n doanh nghiÖp, gióp doanh nghiÖp chñ ®éng qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh»m ®¹t kÕt qu¶ kinh tÕ cao víi chi phÝ thÊp nhÊt. §Ó qu¶n lÝ vµ ®iÒu hµnh mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ th× ng­êi qu¶n lÝ doanh nghiÖp cÇn ph¶i biÕt kÕt hîp tèt c¸c c«ng cô qu¶n lÝ trong ®ã cã c«ng cô kÕ to¸n. §©y lµ c«ng cô hç trî ®¾c lùc cho c«ng t¸c qu¶n lÝ doanh nghiÖp. §Ó qu¶n lÝ tèt nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp th× cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu. C«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu lµ c«ng cô gióp c¸c nhµ qu¶n lÝ cña c¸c doanh nghiÖp qu¶n lÝ ®­îc toµn bé ho¹t ®éng liªn quan ®Õn nguyªn vËt liÖu cña doanh nghiÖp, gióp nhµ qu¶n lÝ ra quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n ngay tõ kh©u mua( nh­ lùa chän nguån mua, gi¸ mua, chi phÝ vËn chuyÓn) ®Õn viÖc dù tr÷, b¶o qu¶n vµ sö dông nguyªn vËt liÖu nh­ thÕ nµo cho phï hîp vµ tiÕt kiÖm. Thùc tÕ, c«ng t¸c qu¶n lÝ nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp lµ c«ng viÖc khã kh¨n vµ phøc t¹p, ®ßi hái ng­êi l·nh ®¹o ph¶i biÕt tæ chøc thu mua, dù tr÷, cung øng kÞp thêi cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, t¹o sù æn ®Þnh liªn tôc trong s¶n xuÊt, gióp doanh nghiÖp ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn. Qu¶n lÝ nguyªn vËt liÖu lµ mét c«ng viÖc võa mang tÝnh khoa häc l¹i võa mang tÝnh nghÖ thuËt. ChÝnh v× vËy, em ®· chän ®Ò tµi “ Mét sè ý kiÕn vÒ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt ” ®Ó viÕt chuyªn ®Ò tèt nghiÖp líp kÕ to¸n tr­ëng kho¸ 28 cña m×nh. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cã kÕt cÊu gåm 2 phÇn: PhÇn 1: Nh÷ng lÝ luËn chung vÒ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. PhÇn 2: Mét sè ý kiÕn vÒ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Víi thêi gian vµ kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt cña em sÏ kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt. Em rÊt mong sÏ nhËn ®­îc sù gãp ý cña thÇy gi¸o. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy!. PhÇn 1: Nh÷ng lÝ luËn chung vÒ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu 1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ nguyªn vËt liÖu: 1.1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, vai trß vµ ý nghÜa cña nguyªn vËt liÖu: 1.1.1) Kh¸i niÖm: Nguyªn vËt liÖu lµ ®èi t­îng lao ®éng ®­îc biÓu hiÖn b»ng h×nh th¸i vËt chÊt. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu ®­îc chuyÓn mét lÇn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. 1.1.2) §Æc ®iÓm: Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu lµ mét bé phËn cña tµi s¶n l­u ®éng thuéc nhãm hµng tån kho, cã ®Æc ®iÓm lµ: NVL chØ tham gia vµo mét chu k× s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. Vµ khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, d­íi t¸c ®éng cña lao ®éng, chóng bÞ tiªu hao toµn bé hoÆc thay ®æi h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu ®Ó t¹o ra h×nh th¸i vËt chÊt cña s¶n phÈm. Do vËy toµn bé gi¸ trÞ NVL ®­îc chuyÓn hÕt mét lÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong k×. 1.1.3) Vai trß: Nh­ ®· nªu ë lêi më ®Çu, NVL lµ mét trong nh÷ng yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp, lµ tµi s¶n l­u ®éng - mét bé phËn trong tµi s¶n cña doanh nghiÖp....Do vËy NVL cã vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1.1.4) ý nghÜa cña NVL trong doanh nghiÖp: ViÖc cung cÊp NVL ®Çy ®ñ, kÞp thêi sÏ gióp doanh nghiÖp ®¶m b¶o ®­îc tiÕn ®é qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ s¶n xuÊt ®ñ sè l­îng s¶n phÈm yªu cÇu. NVL ®¹t tiªu chuÈn chÊt l­îng khi cung cÊp ®óng chñng lo¹i sÏ ®¶m b¶o cho chÊt l­îng s¶n phÈm tèt. 1.2. NhiÖm vô cña h¹ch to¸n NVL trong doanh nghiÖp: §Ó cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµ chÝnh x¸c th«ng tin cho c«ng t¸c qu¶n lÝ NVL trong c¸c doanh nghiÖp, kÕ to¸n NVL ph¶i thùc hiÖn ®­îc c¸c nhiªm vô chñ yÕu sau: - Ghi chÐp, tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, trung thùc, kÞp thêi sè l­îng, chÊt l­îng vµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña NVL nhËp kho. - TËp hîp vµ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi sè l­îng vµ gi¸ trÞ NVL xuÊt kho, kiÓm tra t×nh h×nh chÊp hµnh c¸c ®Þnh møc tiªu hao NVL. - TÝnh to¸n vµ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c sè l­îng vµ gi¸ trÞ NVL tån kho, kÞp thêi ph¸t hiÖn NVL thiÕu, thõa, ø ®äng, kÐm phÈm chÊt ®Ó doanh nghiÖp cã biÖn ph¸p xö lÝ kÞp thêi, h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra. 2. Ph©n lo¹i vµ tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu: 2.1. Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu: Theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau NVL ®­îc chia thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau: 2.1.1) Theo vÞ trÝ, t¸c dông cña NVL ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh: NVL bao gåm: - NVL chÝnh: bao gåm nh÷ng NVL khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nã t¹o nªn thùc thÓ chÝnh cña s¶n phÈm. - NVL phô: bao gåm nh÷ng NVL khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nã kÕt hîp víi NVL chÝnh lµm thay ®æi mµu s¾c, h×nh d¸ng bªn ngoµi cña s¶n phÈm, lµm t¨ng thªm chÊt l­îng s¶n phÈm, kÝch thÝch thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng hoÆc lµm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc thuËn lîi. - Nhiªn liÖu: bao gåm nh÷ng NVL khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nã t¹o ra nhiÖt l­îng phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh­ than, cñi, x¨ng dÇu... - Phô tïng thay thÕ: lµ phô tïng, chi tiÕt m¸y doanh nghiÖp mua vÒ ®Ó thay thÕ khi söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh. - VL x©y dùng vµ thiÕt bÞ cÇn l¾p: bao gåm nh÷ng vËt liÖu, thiÕt bÞ doanh nghiÖp mua vÒ phôc vô cho ho¹t ®éng ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n. - PhÕ liÖu: - VËt liÖu kh¸c: 2.1.2) Theo nguån nhËp NVL: - NVL mua vµo. - NVL ®­îc cÊp. - NVL nhËn vèn gãp liªn doanh. - NVL tù s¶n xuÊt, gia c«ng. - NVL ®­îc viÖn trî, biÕu tÆng. 2.2. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu: TÝnh gi¸ NVL lµ mét c«ng t¸c quan träng trong tæ chøc kÕ to¸n NVL. TÝnh gi¸ NVL lµ sö dông th­íc ®o tiÒn tÖ ®Ó tÝnh gi¸ trÞ NVL nhËp vµo vµ xuÊt ra. 2.2.1) TÝnh gi¸ NVL nhËp kho: Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, trÞ gi¸ NVL nhËp vµo ®­îc tÝnh theo gi¸ gèc. NVL nhËp vµo theo gi¸ nµo th× xuÊt ra theo gi¸ ®ã. Gi¸ gèc cña NVL nhËp vµo ®­îc tÝnh theo tõng nguån nhËp tuú vµo môc ®Ých sö dông. - §èi víi NVL mua vµo sö dông cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ: Gi¸ gèc NVL = Gi¸ mua ch­a GTGT + chi phÝ mua ch­a GTGT. - §èi víi NVL mua vµo sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT hoÆc chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp: Gi¸ gèc NVL = Gi¸ mua theo gi¸ thanh to¸n + Chi phÝ kh©u mua theo gi¸ thanh to¸n. - §èi víi NVL ®­îc cÊp: Gi¸ gèc NVL = Gi¸ ghi trªn ho¸ ®¬n cña bªn cÊp. - §èi víi NVL nhËn vèn gãp liªn doanh: Gi¸ gèc NVL = kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ cña héi ®ång. - NVL tù s¶n xuÊt, gia c«ng: Gi¸ gèc NVL = gi¸ thµnh thùc tÕ. - NVL ®­îc viÖn trî, biÕu tÆng: Gi¸ gèc NVL = kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ cña doanh nghiÖp trªn c¬ së tham kh¶o gi¸ thÞ tr­êng cña NVL cïng lo¹i. 2.2.2) TÝnh gi¸ gèc NVL xuÊt kho: ViÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ NVL xuÊt kho ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña tõng doanh nghiÖp vÒ sè lÇn nhËp - xuÊt, vÒ tr×nh ®é cña nh©n viªn kÕ to¸n, thñ kho, ®iÒu kiÖn kho tµng cña doanh nghiÖp... Cã 4 ph­¬ng ph¸p th­êng dïng lµ: 1. Ph­¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n: Tr­íc hÕt kÕ to¸n tÝnh gi¸ b×nh qu©n ®¬n vÞ cña nguyªn liÖu: Gi¸ b×nh qu©n ®¬n vÞ = ( trÞ gi¸ NVL ®Çu k× +trÞ gi¸ NLV nhËp trong k×)/( Sè l­îng NVL ®Çu k× + sè l­îng NVL nhËp trong k×). TrÞ gi¸ NVL xuÊt trong k× = Sè l­îng NVL xuÊt trong k× * Gi¸ b×nh qu©n ®¬n vÞ. 2. Ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc xuÊt tr­íc (FIFO): Ph­¬ng ph¸p nµy dùa trªn gi¶ thiÕt: NVL nhËp vµo tr­íc xuÊt sö dông tr­íc vµ kÕ to¸n tÝnh gi¸ gèc cña NVL theo tõng lÇn xuÊt. 3. Ph­¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tr­íc ( LIFO): Ph­¬ng ph¸p nµy dùa trªn gi¶ thiÕt: NVL nhËp sau xuÊt sö dông tr­íc vµ kÕ to¸n tÝnh gi¸ gèc cña NVL theo tõng lÇn xuÊt. 4. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ ®Ých danh: ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy khi xuÊt kho NVL c¨n cø vµo gi¸ gèc cña NVL khi nhËp ®Ó tÝnh gi¸ gèc cña NVL khi sö dông. 3. KÕ to¸n tæng hîp nhËp - xuÊt NVL: NVL lµ tµi s¶n l­u ®éng cña doanh nghiÖp ®­îc nhËp, xuÊt th­êng xuyªn. Tuy nhiªn tuú theo ®Æc ®iÓm NVL cña tõng doanh nghiÖp mµ c¸c doanh nghiÖp cã c¸c ph­¬ng thøc kiÓm kª kh¸c nhau. Cã doanh nghiÖp thùc hiÖn kiÓm kª theo tõng nghiÖp vô nhËp xuÊt kho (mçi lÇn nhËp, xuÊt kho ®Òu cã c©n ®ong, ®o, ®Õm). Nh­ng còng cã nh÷ng doanh nghiÖp chØ kiÓm kª mét lÇn vµo thêi ®iÓm cuèi k× b»ng c¸ch c©n, dong, ®o, ®Õm NVL tån cuèi k×. T­¬ng øng víi hai ph­¬ng thøc kiÓm kª nµy, trong kÕ to¸n NVL nãi riªng vµ kÕ to¸n hµng tån kho nãi chung cã 2 ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n tæng hîp lµ ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn vµ ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh k×. 3.1. Ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn: Ph­¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín, s¶n xuÊt kinh doanh nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ cao, sö dông c¸c lo¹i NVL ®¾t tiÒn, ®iÒu kiÖn kho b¶o qu¶n theo dâi ®­îc t×nh h×nh nhËp - xuÊt hµng ngµy. Theo ph­¬ng ph¸p nµy t×nh h×nh nhËp - xuÊt NVL ®­îc ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n 152- Nguyªn vËt liÖu. KÕt cÊu TK 152: Bªn Nî ghi: + TrÞ gi¸ NVL nhËp kho trong k×. + Sè tiÒn ®iÒu chØnh t¨ng gi¸ NVL khi ®¸nh gi¸ l¹i. + TrÞ gi¸ NVL thõa ph¸t hiÖn khi kiÓm kª. bªn Cã ghi: + TrÞ gi¸ NVL xuÊt trong k×. + TrÞ gi¸ NVL ®­îc gi¶m gi¸, chiÕt khÊu th­¬ng m¹i hoÆc tr¶ l¹i ng­êi b¸n. Sè d­ Nî: TrÞ gi¸ NVL tån cuèi k×. * KÕ to¸n nhËp NVL: Khi nhËp kho NVL, kÕ to¸n ghi Nî TK 152 tuú theo nguån nhËp ghi Cã TK liªn quan. - NhËp kho NVL mua vµo sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ: Nî TK 152: Gi¸ mua ch­a thuÕ GTGT. Nî TK 133: thuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ. Cã TK liªn quan(111,112,141,331,311...). - NhËp kho NVL mua vµo sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT hoÆc chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp: Nî TK 152: Gi¸ thanh to¸n cña NVL. Cã TK liªn quan(111,112,141,331,311...). - NhËp NVL ®­îc cÊp, nhËn vèn gãp liªn doanh b»ng NVL: Nî TK 152: TrÞ gi¸ NVL nhËp kho. Cã TK 411: - NhËp NVL tù s¶n xuÊt, gia c«ng: Nî TK 152: TrÞ gi¸ NVL nhËp kho (gi¸ thµnh). Cã TK 154: - NhËp kho NVL ®­îc viÖn trî, biÕu tÆng: Nî TK 152: TrÞ gi¸ NVL nhËp kho. Cã TK 711: * KÕ to¸n xuÊt kho NVL: Khi xuÊt NVL, kÕ to¸n ghi Cã TK 152 tuú theo môc ®Ých xuÊt ghi Nî TK liªn quan. - XuÊt kho NVL sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh: Nî TK 621, 627, 641, 642, 241: Cã TK 152: TrÞ gi¸ NVL xuÊt dïng. - KiÓm kª NVL ph¸t hiÖn thiÕu: Nî TK 138: Cã TK 152: TrÞ gi¸ NVL thiÕu. - XuÊt NVL gãp vèn liªn doanh: . Tr­êng hîp trÞ gi¸ vèn gãp ®­îc ®¸nh gi¸ cao h¬n gi¸ gèc: Nî TK 222: TrÞ gi¸ vèn gãp. Cã TK 152: TrÞ gi¸ gèc NVL. Cã TK 711: Chªnh lÖch. . Tr­êng hîp trÞ gi¸ vèn gãp bÞ ®¸nh gi¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ: Nî TK 222: TrÞ gi¸ vèn gãp. Nî TK 811: Chªnh lÖch. Cã TK 152: TrÞ gi¸ gèc NVL. 3.2: Ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh k×: Ph­¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp quy m« nhá, s¶n xuÊt kinh doanh nh÷ng mÆt hµng gi¸ trÞ thÊp, sö dông c¸c NVL Ýt tiÒn, chñng lo¹i phøc t¹p, ®iÒu kiÖn theo dâi t×nh h×nh nhËp - xuÊt kh«ng thuËn tiÖn. Theo ph­¬ng ph¸p nµy t×nh h×nh nhËp - xuÊt NVL ®­îc ph¶n ¸nh trªn TK 611- Mua hµng. Quy tr×nh h¹ch to¸n nh­ sau: §Çu k×: KÕt chuyÓn trÞ gi¸ NVL cßn l¹i ®Çu k× (TrÞ gi¸ NVL cßn l¹i ®Çu k× nµy b»ng trÞ gi¸ NVL cßn l¹i cuèi k× tr­íc). Nî TK 611: TrÞ gi¸ NVL cßn l¹i ®Çu k×. Cã TK 151, 152: Trong k× : nhËp NVL (NhËp lÇn nµo ghi lÇn Êy). - NVL mua vµo dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ: Nî TK 611: Gi¸ mua ch­a thuÕ GTGT. Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ. Cã TK 111, 112, 141, 311, 331: TiÒn thanh to¸n. - Mua NVL dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT hoÆc chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp: Nî TK 611: Gi¸ thanh to¸n NVL. Cã TK 111, 112, 141, 311, 331: - NhËp NVL tõ c¸c nguån kh¸c (®­îc cÊp, liªn doanh...): Nî TK 611: TrÞ gi¸ NVL nhËp kho. Cã TK 411, 631, 711: Cuèi k×: - KiÓm kª, x¸c ®Þnh vµ kÕt chuyÓn trÞ gi¸ NVL cßn l¹i cuèi k×: Nî TK 151, 152: Cã Tk 611 TrÞ gi¸ NVL cßn l¹i cuèi k×. - TÝnh vµ ghi trÞ gi¸ NVL xuÊt trong k×: Nî TK 621, 627, 641, 642, 241: Cã Tk 611: TrÞ gi¸ NVL xuÊt trong k×. PhÇn 2: Mét sè ý kiÕn vÒ kÕ to¸n NVL trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt 2.1. Quy ®Þnh cña chuÈn mùc kÕ to¸n hiÖn hµnh vÒ kÕ to¸n NVL: Theo ChuÈn mùc 02 - Hµng tån kho: NVL ®­îc dïng ®Ó tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc cung cÊp dÞch vô lµ mét bé phËn thuéc hµng tån kho. Gi¸ cña hµng tån kho lµ gi¸ thÊp h¬n gi÷a gi¸ gèc vµ gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn (gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ ®­îc thùc hiÖn lµ gi¸ b¸n ­íc tÝnh cña hµng tån kho trong k× s¶n xuÊt kinh doanh trõ ®i chi phÝ ­íc tÝnh ®Ó hoµn thµnh s¶n phÈm vµ chi phÝ ­íc tÝnh cÇn thiÕt cho viÖc tiªu thô chóng). Gi¸ gèc hµng tån kho bao gåm: chi phÝ chÕ biÕn, chi phÝ thu mua vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp kh¸c ph¸t sinh ®Ó cã ®­îc hµng tån kho ë vÞ trÝ vµ tr¹ng th¸i nh­ hiÖn t¹i. §èi víi NVL, chi phÝ NVL ph¸t sinh trªn møc b×nh th­êng kh«ng ®­îc tÝnh vµo gi¸ gèc. ViÖc tÝnh gi¸ trÞ hµng tån kho ®­îc ¸p dông theo mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p: Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ ®Ých danh, ph­¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn, ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc xuÊt tr­íc, ph­¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tr­íc. Tuy nhiªn cÇn ph¶i l­u ý ph­¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tr­íc (LIFO) hiÖn hay kh«ng ®­îc chÊp nhËn theo chuÈn mùc 02 - Hµng tån kho cña kÒ to¸n quèc tÕ. Hai ph­¬ng ph¸p ®­îc kÕ to¸n quèc tÕ khuyÕn khÝch sö dông th­êng xuyªn ë c¸c doanh nghiÖp lµ ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc xuÊt tr­íc ( FIFO) vµ ph­¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn. Theo quyÕt ®Þnh 15/ 2006/ Q§ - BTC cña bé Tµi ChÝnh ban hµnh ngµy 20/ 3/ 2006 thay thÕ chÕ ®é KÕ to¸n doanh nghiÖp ®­îc ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè 1141 TC/ Q§/ C§KT ngay 1/ 11/ 1995, c¸c chøng tõ kÕ to¸n vÒ NVL bao gåm: - PhiÕu nhËp kho ( MÉu 01- VT). - PhiÕu xuÊt kho ( MÉu 02 - VT). - Biªn b¶n kiÓm nghiÖm vËt t­, c«ng cô, s¶n phÈm, hµng ho¸( MÉu 03-VT). - PhiÕu b¸o vËt t­ cßn l¹i cuèi k× ( MÉu 04 - VT). - Biªn b¶n kiÓm kª vËt t­, s¶n phÈm, hµng ho¸ ( MÉu 05- VT). - B¶ng kª mua hµng ( MÉu 06 - VT). - B¶ng ph©n bæ nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô, dông cô ( MÉu 07 - VT). 2.2. Mét sè ý kiÕn: 2.2.1) Nh÷ng tån t¹i chñ yÕu cña c¸c doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc kÕ to¸n NVL: 1. VÒ qu¶n lÝ NVL: - Theo dâi NVL: NVL ë c¸c doanh nghiÖp gåm nhiÒu lo¹i, nhiÒu nhãm vµ quy c¸ch kh¸c nhau, cã thÓ nhí hÕt m· NVL ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lÝ nh­ng hÇu nh­ c¸c doanh nghiÖp míi theo dâi ®Õn tõng nhãm chø ch­a chi tiÕt. Vµ cã nhiÒu lo¹i NVL nh­ng chØ ®­îc h¹ch to¸n vµo TK 1521: NVL trùc tiÕp. - Dù tr÷ NVL: Mét sè doanh nghiÖp cã t×nh tr¹ng x¸c ®Þnh kh«ng ®óng nhu cÇu NVL sö dông trong k× lµm d­ thõa NVL dù tr÷ trong kho, g©y l·ng phÝ, hao mßn, h­ háng NVL. - B¶o qu¶n NVL: Mét sè doanh nghiÖp kh¶ n¨ng b¶o qu¶n NVL kÐm, hÖ thèng kho tµng, bÕn b·i kh«ng ®ñ tiªu chuÈn. Cã t×nh tr¹ng mÊt c¾p NVL. 2. VÊn ®Ò kiÓm so¸t néi bé ®èi víi chu tr×nh mua - nhËp kho NVL vµ thanh to¸n cho nhµ cung cÊp cßn ch­a hiÖu qu¶ nh­: - ë nhiÒu doanh nghiÖp, ch­a cã sù ph©n chia tr¸ch nhiÖm râ rµng gi÷a chøc n¨ng mua hµng vµ kÕ to¸n ph¶i tr¶, bé phËn nhËn hµng vµ bé phËn kho hµng, kÕ to¸n thanh to¸n vµ thñ quü hoÆc kÕ to¸n ng©n hµng... - Chñ yÕu tËp trung quyÒn xÐt duyÖt trong tay nhµ qu¶n lÝ doanh nghiÖp lµm t¨ng thªm g¸nh nÆng c«ng viÖc cho nhµ qu¶n lÝ. - Trong kh©u ghi chÐp, ph¶n ¸nh nghiÖp vô kinh tÕ: cã hiÖn t­îng söa ®æi sè liÖu kh«ng ®óng víi thùc tÕ. ...vv 3. VÒ viÖc tËp hîp chi phÝ NVL dïng trong th¸ng: ë nhiÒu doanh nghiÖp tÊt c¶ c¸c NVL xuÊt kho, ®Ó ®¬n gi¶n ®Òu coi lµ xuÊt kho s¶n xuÊt vµ tËp hîp vµo TK 621- Chi phÝ NVL trùc tiÕp. KÕ to¸n trong mét sè doanh nghiÖp sö dông tµi kho¶n 627, 642 nh­ng l¹i kh«ng më chi tiÕt ®Õn TK cÊp 2: TK 6272, TK 642 ®Ó tËp hîp chi phÝ NVL phôc vô cho s¶n xuÊt vµ cho qu¶n lÝ c«ng ty. Nh÷ng viÖc h¹ch to¸n nh­ trªn sÏ kh«ng ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ c¸c kho¶n môc chi phÝ n»m trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ NVL trùc tiÕp qu¸ møc bá ra cßn chi phÝ s¶n xuÊt chung l¹i Ýt h¬n. Tõ ®ã sÏ kh«ng thuËn lîi cho viÖc phÊn ®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c¸c c«ng ty. 4. VÒ theo dâi phÕ liÖu thu håi: PhÕ liÖu thu håi lµ mét bé phËn cña NVL. Nh­ng hiÖn nay t¹i nhiÒu doanh nghiÖp, phÕ liÖu thu håi nhËp kho kh«ng ®­îc ph¶n ¸nh trªn giÊy tê, sæ s¸ch vÒ l­îng còng nh­ gi¸ trÞ. §iÒu nµy dÉn ®Õn mÊt m¸t, hao hôt phÕ liÖu lµm thÊt tho¸t mét phÇn nguån thu nhËp cña c¸c doanh nghiÖp. 5. ViÖc theo dâi t×nh h×nh thanh to¸n tiÒn mua hµng cho nhµ cung cÊp : ë mét sè doanh nghiÖp, viÖc theo dâi t×nh h×nh thanh to¸n víi nhµ cung cÊp th­êng xuyªn kh«ng ®­îc më sæ thanh to¸n chi tiÕt cho tõng nhµ cung cÊp. Cßn ë mét sè doanh nghiÖp kh¸c l¹i më sè theo dâi qu¸ chi tiÕt, mçi nhµ cung cÊp mét quyÓn sæ kÓ c¸c nhµ cung cÊp kh«ng th­êng xuyªn (Doanh nghiÖp chØ cã ph¸t sinh mua hµng mét lÇn hoÆc cã ph¸t sinh nh­ng rÊt Ýt trong k×). ViÖc nµy lµ kh«ng cÇn thiÕt, mµ ®èi víi c¸c nhµ cung cÊp kh«ng th­êng xuyªn th× doanh nghiÖp cã thÓ më chung mét quyÓn sæ. 6. VÒ vÊn ®Ò lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho: ViÖc lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho phÇn nµo bï ®¾p thiÖt h¹i x¶y ra khi NVL bÞ gi¶m gi¸. Nh­ng ë mét sè doanh nghiÖp l¹i ch­a tæ chøc h¹ch to¸n dù phßng do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn qu¶ kinh doanh kú ph©n tÝch khi gi¸ c¸c lo¹i NVL gi¶m ®ét ngét. 2.2.2) Mét sè kiÕn nghÞ: §Ó t¨ng hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c kÕ to¸n NVL trong c¸c doanh nghiÖp em xin ®­îc ®Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ. 1.VÒ vÊn ®Ò qu¶n lÝ nguyªn vËt liÖu: Chi phÝ NVL chiÕm tû träng tõ 60 - 70% tæng chi phÝ cña doanh nghiÖp do vËy NVL ph¶i ®­îc qu¶n lÝ thËt tèt. - Theo dâi NVL: §Ó thuËn lîi trong viÖc qu¶n lÝ NVL c¸c doanh nghiÖp cÇn lËp sæ danh ®iÓm NVL vµ ®¸nh sè danh ®iÓm cho NVL: Sæ danh ®iÓm NVL lµ sæ tæng hîp toµn bé c¸c NVL mµ c«ng ty ®ang sö dông. Trong sæ danh ®iÓm, NVL ®­îc theo dâi tõng lo¹i, tõng nhãm, tõng thø quy c¸ch mét c¸ch chÆt chÏ, thuËn tiÖn cho viÖc t×m kiÕm th«ng tin vÒ mét thø, mét nhãm hoÆc mét lo¹i NVK nµo ®ã. §Ó lËp sæ danh ®iÓm NVL ®iÒu quan träng lµ ph¶i sö dông mét bé m· chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ kh«ng trïng lÆp, cã dù tr÷ ®Ó bæ sung nh÷ng NVL míi thuËn tiÖn vµ hîp lÝ. - Dù tr÷ NVL: Trong doanh nghiÖp, NVL nªn ®­îc dù tr÷ ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh hîp lÝ nh»m ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc liªn tôc. C¸c doanh nghiÖp nªn x©y dùng ®Þnh møc tån kho tèi ®a vµ tèi thiÓu cho tõng danh ®iÓm NVL, tr¸nh viÖc dù tr÷ qu¸ nhiÒu hoÆc qu¸ Ýt mét lo¹i NVL nµo ®ã. §Þnh møc tån kho NVL lµ c¬ së ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch thu mua NVL vµ kÕ ho¹ch tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. - B¶o qu¶n NVL: §Ó b¶o qu¶n tèt NVL dù tr÷, gi¶m thiÓu h­ hao mÊt m¸t, c¸c doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng hÖ thèng kho tµng bÕn b·i ®ñ tiªu chuÈn kü thuËt, bè trÝ nh©n viªn thñ kho cã ®ñ phÈm chÊt ®¹o ®øc vµ tr×nh dé chuyªn m«n ®Ó qu¶n lÝ NVL tån kho vµ thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô nhËp- xuÊt kho, tr¸nh viÖc bè trÝ kiªm nhiÖm chøc n¨ng thñ kho v¬i tiÕp liÖu vµ kÕ to¸n vËt t­. 2. VÒ vÊn ®Ò kiÓm so¸t néi bé ®èi víi chu tr×nh mua - nhËp kho NVL vµ thanh to¸n cho nhµ cung cÊp: - VÒ ph©n chia tr¸ch nhiÖm: CÇn cã sù ph©n tr¸ch nhiÖm râ rµng gi÷a c¸c chøc n¨ng mua hµng vµ kÕ to¸n ph¶i tr¶, kÕ to¸n kho vµ bé phËn kho hµng, bé phËn nhËn hµng vµ bé phËn kho hµng, kÕ to¸n thanh to¸n vµ thñ quü hoÆc kÕ to¸n ng©n hµng. - VÒ uû quyÒn xÐt duyÖt: §Ó gi¶m thiÓu c«ng viÖc cho nhµ qu¶n lÝ cÇn thiÕt ph¶i cã chÝnh s¸ch uû quyÒn, xÐt duyÖt cô thÓ trong ph¹m vi trÞ gi¸ hµng mua quy ®Þnh. §èi víi nh÷ng l« hµng mua NVL cã gi¸ trÞ lín, v­ît qu¸ ph¹m vi ®­îc uû quyÒn th× nhµ qu¶n lÝ sÏ xÐt duyÖt vµ quyÕt ®Þnh. C«ng t¸c thanh to¸n cho nhµ cung cÊp sÏ ®­îc kÕ to¸n thanh to¸n theo dâi, nh­ng viÖc xÐt duyÖt chÊp nhËn thanh to¸n cho nhµ cung cÊp ph¶i do bé phËn tµi vô ®éc lËp víi phßng kÕ to¸n thùc hiÖn. - Ph¶i tiÕn hµnh kiÓm so¸t tèt trong kh©u mua - nhËp kho NVL b»ng c¸ch kiÓm so¸t tèt trong tõng c«ng t¸c: C«ng t¸c yªu cÇu mua hµng, c«ng t¸c ®Æt hµng, c«ng t¸c nhËn hµng, c«ng t¸c nhËp kho. - KiÓm so¸t tèt trong kh©u thanh to¸n cho nhµ cung cÊp: KÕ to¸n thanh to¸n sau khi nhËn ®ñ c¸c chøng tõ liªn quan nh­ ®¬n ®Æt hµng, biªn b¶n kiÓm nghiÖm, phiÕu nhËp kho, ho¸ ®¬n b¸n hµng hay ho¸ ®¬n GTGT sÏ tiÕn hµnh kiÓm tra, ®èi chiÕu sè liÖu trªn c¸c chøng tõ ®· khíp ®óng víi nhau hay ch­a ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n ®óng, ®ñ sè nî cho ng­êi b¸n vµ h¹n chÕ thanh to¸n sè NVL mua v­ît qu¸ møc yªu cÇu; ®ång thêi còng kiÓm tra sè tiÒn ghi nhËn trªn ho¸ ®¬n cã ®óng sè nî ph¶i tr¶ kh«ng. Bé chøng tõ thanh to¸n sau khi ®­îc bé phËn tµi vô chuÈn chi th× cÇn ®ãng dÊu ®· chi tiÒn hoÆc ®· thanh to¸n ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng t¸i thanh to¸n cho c¸c chøng tõ ®· ®­îc thanh to¸n tr­íc ®ã nh»m ®¶m b¶o tµi s¶n cho doanh nghiÖp. ViÖc lµm trªn nh»m môc ®Ých kiÓm so¸t kh©u thanh to¸n víi nhµ cung cÊp. Nã ®· ®­îc tiÕn hµnh ë nhiÒu doanh nghiÖp. Song bªn c¹nh nh÷ng doanh nghiÖp thùc hiÖn tèt vÉn cßn nh÷ng doanh nghiÖp thùc hiÖn kh«ng tèt, kh«ng cÈn träng kh©u nµy dÉn ®Õn viÖc thÊt tho¸t tµi s¶n. - KiÓm so¸t tèt ®èi víi kh©u ghi chÐp, ph¶n ¸nh nghiÖp vô kinh tÕ: . C¸c doanh nghiÖp ph¶i cã sù ph©n chia tr¸ch nhiÖm vµ c«ng viÖc gi÷a kÕ to¸n ghi nhËt kÝ sæ c¸i víi kÕ to¸n thanh to¸n vµ kÕ to¸n ng©n hµng. . §èi víi viÖc tæ chøc d÷ liÖu trong chu tr×nh mua- nhËp vµ thanh to¸n cho nhµ cung cÊp: Tuú theo ®Æc ®iÓm, mçi doanh nghiÖp cã thÓ sö dông hÕt hoÆc mét sè tµi kho¶n trong c¸c tµi kho¶n sau: TK 111, TK 112, TK 133, TK 144, TK 151, TK 152, TK 331, TK 333... . RÊt nhiÒu chøng tõ ®­îc ph¸t sinh trong chu tr×nh nµy nh­: ®¬n ®Æt hµng, biªn b¶n kiÓm nghiÖm, phiÕu nhËp kho, ho¸ ®¬n b¸n hµng, ho¸ ®¬n GTGT....ViÖc lËp vµ lu©n chuyÓn chøng tõ ph¶i nhanh chãng, ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. . KÕ to¸n cÇn ph¶i lËp ®Çy ®ñ c¸c b¸o c¸o nh­: b¸o c¸o nhËp- xuÊt- tån kho NVL. b¸o c¸o c¸c kho¶n ®Õn h¹n thanh to¸n... 3. Hoµn thiÖn viÖc tæ chøc theo dâi kÕ to¸n phÕ liÖu thu håi: C¸c doanh nghiÖp nªn cã mét bé phËn theo dâi vµ tiÕn hµnh thñ tôc nhËp kho c¸c lo¹i phÕ liÖu thu håi. PhÕ liÖu tr­íc khi nhËp kho ph¶i ®­îc bé phËn cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc c©n, ­íc tÝnh gi¸ trÞ vµ h¹ch to¸n theo bót to¸n: Nî TK 152: Theo gi¸ ­íc tÝnh. Cã TK 515: Vµ khi xuÊt b¸n phÕ liÖu thu tiÒn ngay, kÕ to¸n còng ph¶i lËp ho¸ ®¬n GTGT, ghi vµo gi¸ vèn hµng b¸n vµ doanh thu b¸n hµng nh­ ®èi víi tr­êng hîp tiªu thô thµnh phÈm hµng ho¸ theo bót to¸n: Nî TK 632: Theo gi¸ ­íc tÝnh. Cã TK 152: Nî TK 111, 112: Cã TK 511: Theo gi¸ ­íc tÝnh Cã Tk 3331: 4. ViÖc theo dâi t×nh h×nh thanh to¸n víi nhµ cung cÊp: §èi víi nhµ cung cÊp th­êng xuyªn, kÕ to¸n cña c¸c doanh nghiÖp nen më sæ theo dâi riªng cho tõng nhµ cung cÊp. Cßn ®èi víi c¸c nhµ cung cÊp kh«ng th­êng xuyªn, kÕ to¸n chØ cÇn më mét sæ theo dâi chung. Trong sæ chi tiÕt thanh to¸n nªn ®­a thªm thêi h¹n chiÕt khÊu vµo ®Ó cã kÕ ho¹ch tr¶ nî thø tù c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ng­êi b¸n. 5. ViÖc lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho: ViÖc lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho phÇn nµo bï ®¾p thiÖt h¹i x¶y ra khi s¶n phÈm vËt t­ bÞ gi¶m gi¸. §ång thêi còng ph¶n ¸nh gi¸ thùc tÕ thuÇn tuý hµng tån kho cña c«ng ty nh»m ®­a ra mét h×nh ¶nh trung thùc vÒ tµi s¶n cña doanh nghiÖp khi lËp b¸o c¸o cuèi kú kÕ to¸n. KÕt luËn: VÊn ®Ò tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n NVL trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ mét c«ng viÖc hÕt søc quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lÝ tµi s¶n ë c¸c doanh nghiÖp. H¹ch to¸n NVL lµ c«ng cô ®¾c lùc gióp l·nh ®¹o doanh nghiÖp n¾m b¾t ®­îc t×nh h×nh vµ chØ ®¹o s¶n xuÊt còng nh­ viÖc lËp kÕ ho¹ch thu mua. Nh­ ®· nãi ë trªn, chi phÝ c¸c lo¹i NVL th­êng chiÕm tû träng lín trong toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã, t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lÝ kÕ to¸n NVL ®¶m b¶o cho viÖc sö dông tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ vËt liÖu nh»m h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa v« cïng quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong qu¸ tr×nh lµm chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh, mÆc dï ®· cè g¾ng t×m tßi, tham kh¶o tµi liÖu nh­ng do thêi gian vµ kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt khã tr¸nh khái thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù phª b×nh, gãp ý cña thÇy gi¸o. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o! Hµ Néi, th¸ng 5 n¨m 2008. Häc viªn thùc hiÖn: Bïi Hång Thuú Linh ._.