Một số vấn đề về cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam hiện nay

Mét sè vÊn ®Ò vÒ C¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay -------------------- I. T×nh h×nh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam hiÖn nay: Thùc tÕ cho thÊy r»ng,søc c¹nh tranh cña hÇu hÕt c¸c lo¹i hµng ho¸ ViÖt nam trªn thÞ tr­êng,c¶ trong n­íc lÉn quèc tÕ rÊt yÕu kÐm.VÊn ®Ò l¹i cµng bøc xóc khi ¸p lùc c¹nh tranh do qóa tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i,tr­íc hÕt lµ thêi h¹n cã hiÖu lùc cña CEPT trong khu«n khæ AFTA cø mçi lóc mét ®Õn gÇn.Trong khi ®ã,kh«ng Ýt c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam l¹i ch­a s½n sµng ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc tõ cuéc c¹nh tranh gay g¾t Êy.NÕu t×nh h×nh kh«ng ®­îc c¶i thiÖn th× viÖc nÒn kinh tÕ n­íc ta bi tôt hËu lµ ®iÒu ch¾c ch¾n.ViÖc cÇn thiÕt ph¶i lµm b©y giê kh«ng nh÷ng chØ lµ t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh mµ cßn ph¶i t¹o ra mét m«i tr­êng c¹nh tranh quyÕt liÖt ngay trong n­íc.C¹nh tranh t¹o ra ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ nã cßn lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó tèi ®a ho¸ lîi Ých cña ng­êi s¶n xuÊt lÉn ng­êi tiªu dïng.HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ch­a thùc sù c¹nh tranh v× thÞ tr­êng cña ta hiÖn nay rÊt Ýt tÝnh c¹nh tranh.SÏ kh«ng thÓ cã doanh nghiÖp cã tÝnh c¹nh tranh khi nã ho¹t ®éng trong m«i tr­êng kh«ng cã tÝnh c¹nh tranh. C¸c ngµnh lín nh­:®iÖn lùc,viÔn th«ng,n­íc,….vÉn lµ nh÷ng ngµnh ®­îc nhµ n­íc b¶o hé ®éc quyÒn.ViÖc ®éc quyÒn nµy t¹o ra rÊt nhiÒu t¸c h¹i nh­: Do kh«ng bÞ c¹nh tranh nªn nhµ s¶n xuÊt kh«ng cã nhu cÇu s¸ng t¹o,®æi míi c«ng nghÖ vµ v× thÕ h¹n chÕ ¸p dông tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt,n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ®­îc n©ng cao. Nhµ cung cÊp t¹o ra sù khan hiÕm gi¶ t¹o b»ng c¸ch h¹n chÕ vÒ sè l­îng hµng ho¸ vµ ¸p dông møc gi¸ cao mét c¸ch gi¶ t¹o ®Ó kiÕm lêi kh«ng chÝnh ®¸ng.Chi phi ng­êi tiªu dung bá ra ®Ó mua mét l­îng hµng ho¸ sÏ t¨ng lªn. Vµ chÊt l­îng hµng ho¸ dÞch vô cßn cã nguy c¬ gi¶m sót. Do kh«ng sö dông hÕt nguån lùc ph¸t triÓn kinh tÕ nªn sÏ cã mét sù l·ng phÝ lín c¸c nguån lùc. ChÝnh v× nh÷ng t¸c ®éng kh«ng cã lîi nµy nªn cÇn thiÕt ph¶i cã sù can thiÖp cña nhµ n­íc nh»m chèng ®éc quyÒn. HiÖn nay,c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ®ang ®­îc khëi ®éng víi t­ t­ëng chung lµ thõa nhËn tÝnh kh¸ch quan,tÊt yÕu cña kinh tÕ thÞ tr­êng.Tuy cã nh÷ng quan ®iÓm kh¸c biÖt vÒ tÝnh chÊt x· héi so víi c¸c nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng chÝnh thèng hiÖn ®ang tån t¹i,nh­ng ®· lµ kinh tÕ thÞ tr­êng th× yÕu tè thÞ tr­êng sÏ ph¶i trë thµnh c¬ së ®Çu tiªn chi phèi kiÓu vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ .Víi chÝnh s¸ch ®æi míi nÒn kinh tÕ chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ,nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®· ®¹t ®­îc mét sè kÕt qu¶ ban ®Çu cã ý nghÜa b­íc ngoÆt.Kh«ng chØ v× møc t¨ng tr­ëng cao mµ quan träng h¬n lµ kh¼ng ®Þnh trªn thùc tÕ mét nguyªn lý tæ chøc nÒn kinh tÕ .T×nh tr¹ng ®éc quyÒn d­íi bÊt cø thÓ chÕ x· héi nµo còng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng d­íi tiÒm n¨ng s¶n xuÊt,kÐm hiÖu qu¶. Tuy vËy, qóa tr×nh ®æi míi víi kho¶ng thêi gian ng¾n ngñi míi chØ ®ñ ®Ó h×nh thµnh khu«n khæ chung cña c¬ chÕ thÞ tr­êng .V× thÕ ®Ó cho kinh tÕ thÞ tr­êng ho¹t ®éng mét c¸ch thËt sù tr«i ch¶y th× cßn rÊt nhiÒu viÖc ph¶i lµm.Mét trong sè nh÷ng viÖc rÊt khã kh¨n mµ ta ch­a lµm chÝnh lµ t¹o lËp mét m«i tr­êng cã tÝnh c¹nh tranh vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸p lý ®¶m b¶o cho sù c¹nh tranh ®­îc c«ng b»ng ,lµnh m¹nh.Thùc tiÔn cña tiÕn tr×nh ®æi míi vµ héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®· ®Æt nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®èi mÆt trùc tiÕp víi cuéc c¹nh tranh quèc tÕ ,nªn kh«ng thÓ kh«ng t¹o ra mét m«i tr­êng kinh tÕ c¹nh tranh ë trong n­íc phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ còng nh­ n¨ng lùc qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã tÝnh c¹nh tranh cao. ViÖt nam víi nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× viÖc quan träng lµ h¹n chÕ c¸c yÕu tè ®éc quyÒn ngay trong c¬ chÕ qu¶n lý cña nhµ n­íc .Vµ thùc tÕ cho thÊy,ViÖt nam hiÖn nay møc ®é c¹nh tranh rÊt thÊp,mang nÆng tÝnh ®éc quyÒn. Cần có cái nhìn thấu đáo về thị trường nước ngoài "Doanh nghiệp Việt Nam có khả năng cạnh tranh trên trường quốc tế, nhưng vẫn còn thiếu chất xúc tác, thiếu một công cụ để biến khả năng đó thành vũ khí lợi hại trong cuộc chơi toàn cầu", đó là nhận định của các chiến lược gia của Mỹ, Ireland và Việt Nam tại một cuộc hội thảo gần đây ở TP HCM. Ông K. Murphy, Chủ tịch Công ty J.E Austin Associaté (một công ty chuyên tư vấn về chiến lược), nêu dẫn chứng: Sri Lanka rất giàu về cao su, nhưng trước đây chỉ xuất cao su tự nhiên cho các công ty sản xuất ôtô lớn trên thế giới, thế là bị ép giá tơi bời, sản lượng xuất đi thì lớn nhưng giá trị thu về không cao. Sau bao nhiêu năm nghiên cứu thị trường, các doanh nhân nước này mới phát hiện ra lĩnh vực riêng để cạnh tranh: sản xuất lốp ôtô cao su đặc 100%. Thế là họ thắng lớn, hiện chiếm đến 35% thị phần thế giới. Ông K. Murphy đặt vấn đề: vì sao cá tra, cá basa của Việt Nam bị chơi ở Mỹ, cà phê Trung Nguyên bị tranh giành thương hiệu? Chỉ vì họ thiếu một cặp kính để nhìn thấu đáo thị trường này. Chưa chắc giá rẻ đã có người mua Tiến sĩ Trần Du Lịch, Viện trưởng Viện kinh tế TP HCM, nhận xét: "Nhiều mặt hàng của Việt Nam có ưu thế trên thị trường thế giới như: gạo, cà phê, hàng dệt may... Điển hình là chỉ cần sản lượng của các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam tăng thì có thể ảnh hưởng đến giá cả thị trường thế giới. Nhưng ông thừa nhận: "Doanh nghiệp của ta quá đơn độc, họ phải tự chòi đạp trên thương trường là chính, thiếu sự hỗ trợ đắc lực từ phía hiệp hội chuyên ngành, từ phía cơ quan quản lý nhà nước nên hiệu quả chỉ được chăng hay chớ chứ không mang tính chiến lược dài hơi". Phó chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thiện Nhân cũng khẳng định, lâu nay chúng ta chỉ bán cái mà người ta cần và vấn đề quan trọng hiện nay là phải làm thế nào để cái mà chúng ta có xích lại cái mà người ta cần. Ông K. Murphy cho rằng, muốn làm được điều này cần phải hiểu rõ nhu cầu khách hàng. Sau đó, mới tiến hành thay đổi chiến lược, thay đổi sản xuất cho phù hợp với cái mà người tiêu dùng tại thị trường đó cần. Một thương nhân chuyên trồng cây cảnh Việt Nam cho biết, giá một cây bonsai của công ty ông tại Việt Nam chỉ 10 USD, trong khi đó một cây tương đương như vậy tại Paris (Pháp) đến 500 USD, nhưng ông vẫn không tài nào vào được thị trường này dẫu có bán thấp hơn. Trong trường hợp này, ông K. Murphy khuyên: Trước khi thâm nhập thị trường nào phải nghiên cứu kỹ nhiều yếu tố trong đó phải lưu ý đến nhu cầu, thói quen người tiêu dùng.... Đừng nghĩ rằng cứ bán rẻ là có người mua. Hơn nữa phải biết phân đoạn thị trường, xác định sản phẩm ưu thế của mình để có thể tiếp cận thị trường một cách thành công. (Theo Thanh Niªn) II. T×nh h×nh c¹nh tranh trªn thÕ giíi: Trªn thÕ giíi hiÖn nay,bªn c¹nh qu¸ tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi,cßn diÔn ra qu¸ tr×nh c¹nh tranh hÕt søc gay g¾t .Qóa tr×nh c¹nh tranh kh«ng chØ diÔn ra trong ph¹m vi mét quèc gia mµ cßn diÔn ra trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi C¹nh tranh kh«ng chØ tån t¹i gi÷a c¸c c«ng ty mµ cßn diÔn ra gi÷a c¸c quèc gia,c¸c vïng l·nh thæ,c¸c ngµnh,…..c¹nh tranh diÔn ra mäi lóc,mäi n¬i.C¸c c«ng ty lu«n t×m mäi c¸ch tranh giµnh thÞ phÇn,®¸nh b¹i ®èi thñ.NÕu cã c¬ h«i s½n sµng tiªu diÖt ®èi thñ kh«ng th­¬ng tiÕc.C¸c c«ng ty cßn c¹nh tranh víi nhau trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi,vÝ dô nh­ cuéc c¹nh tranh gi÷a C«cac«la vµ Pepsi,P&G vµ Unilevel….HiÖn nay,qóa tr×nh c¹nh tranh cßn diÔn ra khèc liÖt h¬n trªn ph¹m vi c¸c quèc gia.§iÓn h×nh lµ cuéc chiÕn th­¬ng m¹i gi÷a Mü vµ EU,nguyªn nh©n lµ do Mü t¨ng thuÕ nhËp khÈu thÐp lªn 30%.Do qóa tr×nh héi nhËp kinh tÕ,biªn giíi gi÷a c¸c quèc gia dÇn dÇn bÞ xo¸ nhoµ trªn ph­¬ng diÖn kinh tÕ.ViÖc héi nhËp vµo c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi nh­ : WTO,AFTA,…khiÕn viÖc c¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty kh«ng cßn trong ph¹m vi quèc gia mµ lµ trªn ph¹m vi thÕ giíi.Hµng ho¸ lu«n trµn ngËp thÞ tr­êng tõ mäi n¬i trªn thÕ giíi,tõ mäi c«ng ty.Trong qóa tr×nh c¹nh tranh khèc liÖt ®ã cã kh«ng Ýt c«ng ty bÞ ph¸ s¶n hay ph¶i thay ®æi chñ së h÷u.ChÝnh v× vËy,c¸c c«ng ty nhá cã xu h­íng s¸t nhËp l¹i víi nhau ®Ó t¹o nªn nh÷ng c«ng ty lín h¬n nh»m t¨ng c­êng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Tuy nhiªn qóa tr×nh c¹nh tranh nµy còng cã mÆt tr¸i cña nã,trong qóa tr×nh c¹nh tranh c¸c n­íc nhá th­êng bÞ thiÖt h¹i do kh«ng cã søc m¹nh kinh tÕ,kÜ thuËt l¹c hËu.Vµ c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn th­êng trë thµnh n¬i gia c«ng hµng vµ lµ thÞ tr­êng tiªu thô phôc vô lîi Ých cho c¸c n­íc ph¸t triÓn. Tại Diễn đàn châu Á diễn ra ở thành phố Bắc Ngao (Trung Quốc), Thủ tướng Thái Lan Thaksin đã đưa ra lời cảnh báo làm nhiều đại biểu bất ngờ: ''Chúng ta đang tìm cách chặn họng nhau thay vì hợp tác để cùng có lợi trong cuộc cạnh tranh toàn cầu. Kết quả là châu Á trở thành người thua cuộc lớn nhất trên sàn đấu thương mại thế giới''. Trong một thập niên gần đây, thế giới được chứng kiến một cuộc cạnh tranh hiếm có về giá cả giữa những nước châu Á trên thị trường thế giới. Cuộc đua chẳng những diễn ra giữa các mặt hàng thế mạnh của khu vực như nông sản, hải sản, cây công nghiệp, mà đã vươn ra khắp các lĩnh vực. Các đối thủ thay nhau chiếm lĩnh thị trường, hiện tượng đổi ngôi diễn ra thường xuyên. Thái Lan đã có lúc phải nhường ngôi số một xuất khẩu gạo về tay Việt Nam, cường quốc hải cảng Singapore thì vừa mới mất hợp đồng với Công ty Vận tải biển khổng lồ Evergreen của Đài Loan khi công ty này quyết định chuyển kho trung tâm của mình từ Singapore sang Malaysia, hàng Trung Quốc với giá rẻ đến mức khó hiểu thì bóp nghẹt sản phẩm các nước khác trong khu vực. Cạnh tranh là một động lực thúc đẩy phát triển, điều đó không ai phủ nhận. Nhưng theo ông Thaksin, cuộc đua giá cả của châu Á là cuộc đua phá giá mà người được lợi nhất là thị trường các nước phát triển. Trong cuộc đua đó, một nước được chút lợi thì hàng loạt nước khác lao đao, mà đáng ra tất cả đều có lợi nếu biết hợp tác cùng nhau. Chính vì thế mà theo ông Thaksin, châu Á cần phối hợp trong cạnh tranh, phải coi nhau như đồng minh cùng một chiến hào chiếm lĩnh thị trường khu vực khác, chứ không phải là giành chiếm thị trường của nhau, đừng để các nước khác lợi dụng sự thiếu đoàn kết của châu Á mà ép về giá cả. Khu vực luôn có sự ràng buộc, không thể có một nước riêng lẻ vọt mạnh lên khi mà bức tranh chung khu vực lại ảm đạm. Vì thế, ''chặn họng'' người láng giềng bây giờ để thu chút lợi trước mắt có thể chính là chặn con đường phát triển của mình trong tương lai. Hợp tác cạnh tranh là yếu tố không thể thiếu trong cạnh tranh toàn cầu. KÕt luËn Tãm l¹i vÊn ®Ò c¹nh tranh vµ héi nhËp ®ang lµ vÊn ®Ò nãng báng cã tÝnh thêi sù.ThÕ giíi ®ang xÝch lai gÇn nhau h¬n,héi nhËp lµ mét qu¸ tr×nh tÊt yÕu.Chóng ta tuy cßn yÕu vÒ nhiÒu mÆt nh­ng kh«ng v× thÕ mµ ®øng ngoµi tiÕn tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn.Chóng ta cÇn dòng c¶m ®­¬ng ®Çu víi th¸ch thøc,tham gia cuéc ch¬i lín trªn ph¹m vi toµn cÇu.Cã nh­ vËy n­íc ta míi cã thÓ ph¸t triÓn theo kÞp c¸c n­íc trªn thÕ giíi.Tuy nhiªn, héi nhËp kh«ng ph¶i lµ con ®­êng b»ng ph¼ng.Nã cã rÊt nhiÒu ch«ng gai,vµ vÊn ®Ò quan träng h¬n c¶ lµ:c¹nh tranh.§©y lµ ®iÌu tÊt yÕu khi tham gia bÊt k× thÞ tr­êng nµo,huèng hå ®©y l¹i lµ thÞ tr­êng thÕ giíi.Cã c¹nh tranh th× ta míi cã c¬ héi n©ng cao søc m¹nh cña nÒn kinh tÕ n­íc nhµ,còng nh­ vÞ thÕ cña ViÖt nam trªn tr­êng quèc tÕ.C¹nh tranh lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi bÒn bØ vµ rÊt khã kh¨n,®ßi hái mçi chóng ta ph¶i lu«n lu«n nç lùc hÕt søc m×nh. ._.