Một số vấn đề pháp lý của hợp đồng vận chuyển hàng hoá xuất nhập khẩu bằng đường biển

TR¦êNG §¹I HäC NGO¹I TH¦¥NG KHOA KINh TÕ NGO¹I TH¦¥NG KHO¸ LUËN TèT NGHIÖP §Ò TµI: MéT Sè VÊN §Ò PH¸P Lý cña HîP §åNG VËN CHUYÓN HµNG HO¸ XUÊT NHËP KHÈU B»NG §¦êNG BIÓN Sinh viªn thùc hiÖn : NguyÔn Quèc Trung Líp : TC18B A6 Gi¸o viªn h­íng dÉn : TS Bïi Ngäc S¬n Hµ néi 2003 MôC LôC Lêi nãi ®Çu Trang Ch­¬ng I Kh¸i qu¸t vÒ hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu 6 b»ng ®­êng biÓn I . Kh¸i niÖm hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu 6 b»ng ®­êng biÓn II . C¸c lo¹i hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu 6 b»ng ®­êng biÓn Hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng tµu chî 7 Hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng tµu chuyÕn 12 III . C¸c nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn 33 1. Nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång thuª tµu chî 33 1.1 C«ng ­íc Bruxell 1924 35 1.2 C«ng ­íc Hamgurg 1978 40 1.3 LuËt quèc gia 45 1.4 TËp qu¸n hµng h¶i quèc tÕ 45 2. C¸c nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång thuª tµu chuyÕn 46 . LuËt quèc gia 47 .TËp qu¸n hµng h¶i quèc tÕ 48 . TiÒn lÖ ph¸p 48 Ch­¬ng II NghÜa vô, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn trong hîp ®ång chuyªn chë hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn 49 A/ C¸c nghÜa vô, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña ng­êi chuyªn chë trong hîp ®ång chuyªn chë hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn I. C¸c nghÜa vô chñ yÕu 51 1. NghÜa vô cung cÊp tµu 52 2. NghÜa vô liªn quan ®Õn hµng 53 3. NghÜa vô cÊp vËn ®¬n 54 4. NghÜa vô liªn quan ®Õn hµnh tr×nh 54 5. NghÜa vô kh¸c 54 II .C¸c quyÒn chñ yÕu 58 III. C¸c tr¸ch nhiÖm 1. C¬ së tr¸ch nhiÖm 60 2. Thêi h¹n tr¸ch nhiÖm 3. Giíi h¹n tr¸ch nhiÖm B/ C¸c nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña ng­êi thuª chë trong hîp ®ång chuyªn chë hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn 64 I . C¸c nghÜa vô chÝnh 64 II . C¸c quyÒn chñ yÕu 65 III . C¸c tr¸ch nhiÖm chñ yÕu 66 C/ C¨n cø miÔn tr¸ch nhiÖm cña ng­êi chuyªn chë 66 I .Theo c«ng ­íc Bruxell 1924 66 II . Theo c«ng ­íc Hamburg 1978 68 III . Theo luËt hµng h¶i ViÖt Nam 72 Ch­¬ng III Mét sè l­u ý khi ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn 73 I . §èi víi hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng tµu chî 73 II . §èi víi hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng tµu chuyÕn 74 III. Mét sè tranh chÊp th­êng gÆp trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång thuª tµu chuyÕn 83 KÕt luËn 99 Phô lôc 99 Lêi nãi ®Çu Trong bu«n b¸n quèc tÕ, ký hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ lµ vÊn ®Ò th­êng x¶y ra ®èi víi mçi doanh nghiÖp trong mét th­¬ng vô lµm ¨n. C¸c bªn quan hÖ víi nhau, lµm ¨n víi nhau, quen biÕt nhau cã thÓ th«ng qua ng­êi m«i giíi, c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin… nªn ®«i khi kh«ng biÕt mÆt nhau . §Æc biÖt, trong thêi gian gÇn ®©y, do chÝnh s¸ch héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam, mçi ngµy l¹i cã thªm hµng chôc, hµng tr¨m doanh nghiÖp ra ®êi. C¸c doanh nghiÖp nµy ®· vµ ®ang tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh, kÓ c¶ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp míi tham gia vµo kinh doanh còng hiÓu s©u , râ rµng vÒ hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸, mµ cô thÓ ë ®©y lµ c¸c hîp ®ång thuª tµu, c¸c thuËt ng÷ sö dông trong hîp ®ång , c¸c tõ viÕt t¾t ,nh÷ng khÝa c¹nh ph¸p lý...., nªn ®· ®Ó x¶y ra nhiÒu sai lÇm ®¸ng tiÕc , c¸c vô kiÖn tông kÐo dµi g©y tèn kÐm, ®«i khi thua kiÖn chØ ë c¸c ®iÒu kho¶n ®¬n gi¶n , hí hªnh quy ®Þnh khi ký hîp ®ång. Mét vÊn ®Ò ®¸ng l­u ý lµ c¸c doanh nghiÖp, ch­a hiÓu thÊu ®¸o, hiÓu cïng mét c¸ch c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång mÉu, c¸c hîp ®ång do ®èi t¸c th¶o s½n, hoÆc c¸c tËp qu¸n quèc tÕ … §©y lµ ®iÓm yÕu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi tham gia vµo thÞ tr­êng thuª tµu quèc tÕ hiÖn nay . Thªm mét yÕu ®iÓm n÷a cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, lµ Ýt sö dông c¸c dÞch vô t­ vÊn ph¸p lý chuyªn nghiÖp. Mét trong nh÷ng lý do lµ sù thiÕu thèn c¸c v¨n phßng luËt , c«ng ty luËt chuyªn nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy, còng nh­ c¸c doanh nghiÖp ch­a cã thãi quen tr¶ tiÒn ®Ó ®­îc t­ vÊn, nªn sù tr¶ gi¸ lµ khã tr¸nh khái . Víi ph­¬ng ch©m phßng bÖnh h¬n ch÷a bÖnh, ng­êi viÕt sau mét thêi gian t×m hiÓu, s­u tÇm, hÖ thèng c¸c tµi liÖu ®· ®­îc xuÊt b¶n trong nh÷ng n¨m qua, cña c¸c thÇy gi¸o ®· tõng gi¶ng d¹y, c¸c c¸n bé lµm viÖc l©u n¨m trong lÜnh vùc ngo¹i th­¬ng , m«i giíi thuª tµu cña c¸c c«ng ty lín, cã bÒ dµy kinh nghiÖm nh­ C«ng ty VËn t¶i vµ Thuª tµu VIETFRACHT , Tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng, ®Ó tËp hîp nªn b¶n kho¸ luËn nµy víi ®Ò tµi "Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý cña hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn " víi néi dung kÐo dµi 3 ch­¬ng, kh«ng kÓ lêi nãi ®Çu , môc lôc , kÕt luËn, phô lôc, tµi liÖu tham kh¶o . Ch­¬ng I : Kh¸i qu¸t vÒ hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn Ch­¬ng II : NghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn trong hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn . Ch­¬ng III : Mét sè l­u ý khi ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn . Víi tham väng giíi thiÖu víi ng­êi ®äc , nh÷ng ng­êi quan t©m ®Õn vÊn ®Ò “Hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn”, mét tµi liÖu tham kh¶o vÒ nh÷ng khÝa c¹nh ph¸p lý gi¶n ®¬n nhÊt, nh»m gióp ng­êi ®äc hiÓu biÕt thªm , cã thÓ nh×n nhËn ®­îc kinh nghiÖm cña ng­êi ®i tr­íc ®Ó tr¸nh ®­îc c¸c sai lÇm s¬ ®¼ng ®¸ng tiÕc. VÊn ®Ò kh«ng míi , ®· cã nhiÒu t¸c gi¶ cã kinh nghiÖm ®Ò cËp ®Õn, nªn bµi viÕt cã thÓ cã nh÷ng ®iÓm trïng l¾p , s¬ sãt nªn ng­êi viÕt xin ®­îc l­îng thø vµ xin nhËn mäi sù gãp ý. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña TS Bïi Ngäc S¬n , gi¸o viªn tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng, LS .Ng« Kh¾c LÔ, Phã gi¸m ®èc trung t©m thuª tµu vµ m«i giíi hµng h¶i ( C«ng ty VËn t¶i vµ Thuª tµu), ®· tËn t×nh gióp ®ì, ®Ó em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Hµ néi mïa hÌ n¨m 2003 Ch­¬ng I Kh¸i qu¸t vÒ hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn I. Kh¸i niÖm hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn Kh¸i niÖm hîp ®ång : Theo Bé luËt d©n sù n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam : “ Hîp ®ång d©n sù lµ sù tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn vÒ viÖc x¸c lËp , thay ®æi hay chÊm døt quyÒn , nghÜa vô d©n sù” ( §iÒu 394 ) Kh¸i niÖm hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn: Theo C«ng ­íc cña liªn hîp quèc vÒ chuyªn chë hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn , 1978: “ Hîp ®ång vËn t¶i ®­êng biÓn lµ bÊt kú hîp ®ång nµo mµ theo ®ã ng­êi chuyªn chë ®¶m nhËn viÖc chuyªn chë hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn tõ mét c¶ng nµy ®Õn mét c¶ng kh¸c ®Ó thu tiÒn c­íc” .( §iÒu 1 kho¶n 6) Theo Bé luËt hµng h¶i ViÖt Nam : “ Hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn lµ hîp ®ång ®­îc ký kÕt gi÷a ng­êi vËn chuyÓn vµ ng­êi thuª vËn chuyÓn mµ theo ®ã ng­êi vËn chuyÓn thu tiÒn c­íc vµ dïng tµu biÓn ®Ó vËn chuyÓn hµng ho¸ tõ c¶ng bèc hµng ®Õn c¶ng ®Ých . Nã ®­îc ký kÕt theo c¸c h×nh thøc, do c¸c bªn tho¶ thuËn vµ lµ c¬ së x¸c ®Þnh quan hÖ ph¸p luËt gi÷a ng­êi vËn chuyÓn vµ ng­êi thuª vËn chuyÓn”. ( §iÒu 61) Tr­íc ®©y, hîp ®ång ®· tõng ®­îc thÓ hiÖn d­íi h×nh thøc lêi nãi, song t×nh tr¹ng lêi nãi giã bay, ®· n¶y sinh nhiÒu tranh chÊp nªn ngµy nay, ng­êi ta kh«ng sö dông h×nh thøc nµy n÷a, mµ chØ sö dông h×nh thøc v¨n b¶n ch÷ viÕt, ®«i khi cßn ®­îc yªu cÇu ®ãng dÊu cña c¬ quan ph¸p luËt cã thÈm quyÒn. II. C¸c lo¹i hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn Ngµy nay tËp trung l¹i th× cã 3 ph­¬ng thøc thuª tµu chÝnh lµ: -Ph­¬ng thøc thuª tµu chî -Ph­¬ng thøc thuª tµu chuyÕn -Ph­¬ng thøc thuª tµu ®Þnh h¹n §i kÌm víi mçi ph­¬ng thøc thuª tµu, lµ mét lo¹i hîp ®ång thuª tµu. Trong khu«n khæ kho¸ luËn nµy chØ ®Ò cËp ®Õn lo¹i hîp ®ång, mµ ®èi t­îng cña nã lµ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, nªn kh«ng ®Ò cËp ®Õn ph­¬ng thøc thuª tµu ®Þnh h¹n, v× ®èi t­îng cña hîp ®ång thuª tµu ®Þnh h¹n lµ con tµu, chø kh«ng ph¶i lµ hµng ho¸, mÆc dï con tµu ®­îc thuª ®Þnh h¹n, cuèi cïng th× còng dïng ®Ó chë hµng mµ th«i. D­íi ®©y xin giíi thiÖu c¸c lo¹i hîp ®ång thuª tµu . 1. Hîp ®ång chuyªn chë hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng tµu chî : 1.1 Kh¸i niÖm tµu chî : Tµu chî( Liner) hay cßn gäi lµ tµu ch¹y ®Þnh tuyÕn, tµu kinh doanh th­êng xuyªn trªn mét tuyÕn hµng h¶i nhÊt ®Þnh, ghÐ qua nh÷ng c¶ng nhÊt ®Þnh vµ theo mét lÞch tr×nh (ngµy tµu ®i, ®Õn, c¸c c¶ng ghÐ) ®· ®Þnh tr­íc (Sailing schedule ) víi biÓu c­íc, phÝ ®· ®Þnh s½n. C­íc tµu chî bao gåm c¶ chi phÝ bèc hµng, dì hµng. Gi¸ c­íc tµu chî th­êng gåm c­íc c¬ b¶n céng thªm c¸c lo¹i phô phÝ nh­ : Phô phÝ gi¸ dÇu (BAF), phô phÝ tiÒn tÖ(CAF), phô phÝ ïn tµu ( Congestion charger) … BiÓu c­íc tµu chî cã thÓ thay ®æi tõng thêi gian. T­¬ng øng víi tµu chî, ta cã ph­¬ng thøc thuª tµu chî vµ hîp ®ång thuª tµu chî. Ph­¬ng thøc thuª tµu chî hay cßn gäi lµ l­u c­íc tµu chî. §©y lµ h×nh thøc mµ chñ hµng trùc tiÕp, hay gi¸n tiÕp, th«ng qua ng­êi m«i giíi thuª tµu chuyªn nghiÖp, hay ®¹i lý cña ng­êi chuyªn chë yªu cÇu ng­êi chuyªn chë, dµnh mét phÇn con tµu ®Ó chuyªn chë mét l« hµng tõ c¶ng nµy, ®Õn mét c¶ng kh¸c trong lÞch tr×nh vµ thanh to¸n c­íc phÝ cho ng­êi chuyªn chë theo mét biÓu ®Þnh tr­íc cña chñ tµu ®· niªm yÕt. 1.2 Hîp ®ång thuª tµu chî(Booking Shipping Space): Trong ngo¹i th­¬ng, viÖc vËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng tµu chî kh«ng cã hîp ®ång, nÕu hiÓu hîp ®ång lµ kÕt qu¶ ®µm ph¸n, ®­îc ghi thµnh v¨n b¶n , cã ch÷ ký cña ng­êi thuª chë vµ ng­êi chuyªn chë. B»ng chøng cña hîp ®ång chØ cã ®¬n xin l­u khoang tµu chî ( Booking note) vµ vËn ®¬n ( Bill of Lading- B/L) mµ th«i. Ng­êi göi hµng, göi cho h·ng tµu chî mét ®¬n l­u khoang ( Booking note), ®Ó xin l­u khoang tµu chë hµng cña m×nh . §¬n l­u khoang, th­êng lµ mÉu in s½n cña h·ng tµu , ®­îc ph¸t cho ng­êi thuª tµu ®iÒn khai. Néi dung chñ yÕu cña ®¬n l­u khoang nµy bao gåm : Tªn chñ tµu , tªn ng­êi thuª tµu, tªn hµng, sè l­îng, dung tÝch hµng, tªn tµu, thêi gian bèc hµng, c¶ng xÕp hµng/ dì hµng, gi¸ c­íc, … C¸c ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn kh¸c theo vËn ®¬n cña h·ng tµu . §¬n l­u khoang , khi hai bªn ®ång ý ký th× trë thµnh hîp ®ång vËn t¶i s¬ bé cã gi¸ trÞ rµng buéc hai bªn . Sau khi hµng ho¸ ®­îc xÕp xuèng tµu , ng­êi chuyªn chë (ThuyÒn tr­ëng ) cÊp cho ng­êi göi hµng mét vËn ®¬n ®­êng biÓn ( B/L ). Mäi quyÒn lîi , nghÜa vô , tr¸ch nhiÖm liªn quan ®Õn viÖc chuyªn chë , tæn thÊt hµng ho¸ , .... ®Òu ®­îc gi¶i quyÕt theo c¸c ®iÒu ®· ghi s½n trong vËn ®¬n chØ do ng­êi chuyªn chë lËp vµ in .Tuy nhiªn, ng­êi chuyªn chë còng so¹n th¶o c¸c ®iÒu kho¶n trong vËn ®¬n theo c¸c c«ng ­íc quèc tÕ ®iÒu chØnh vËn ®¬n ®· ®­îc nhiÒu quèc gia tham gia vµ phª chuÈn . Nh­ vËy vËn ®¬n ®­îc hiÓu lµ b»ng chøng cña hîp ®ång chuyªn chë hµng ho¸ b»ng tµu chî . Ngoµi chøc n¨ng lµ b»ng chøng cña hîp ®ång chuyªn chë , vËn ®¬n cßn thùc hiÖn chøc n¨ng lµ biªn lai nhËn hµng cña ng­êi chuyªn chë vµ chøc n¨ng lµ chøng tõ x¸c nhËn quyÒn së h÷u hµng ho¸ ghi trong vËn ®¬n thuéc vÒ ai . Th«ng th­êng, sau khi ng­êi thuª tµu tr¶ tiÒn c­íc vµo tµi kho¶n cña ng­êi chuyªn chë, ®¹i lý h·ng tµu chî míi trao bé vËn ®¬n gèc ( Original Bill of Lading) cho ng­êi thuª tµu ®Ó ®i thanh to¸n tiÒn hµng . ¦u ®iÓm cña ph­¬ng thøc thuª tµu chî lµ : Tµu ch¹y ®óng lÞch tr×nh, ®¶m b¶o thêi gian giao, nhËn hµng mét c¸ch chñ ®éng, c­íc Ýt thay ®æi trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, thuËn tiÖn cho ng­êi thuª tµu trong viÖc göi hµng lµ toµn bé chi phÝ göi hµng ®· bao gåm trong tiÒn c­íc. Nh­îc ®iÓm chÝnh cña ph­¬ng thøc thuª tµu nµy lµ gi¸ c­íc cao, hîp ®ång ®¬n ph­¬ng, ng­êi thuª tµu ph¶i theo c¸c ®iÒu kiÖn in s½n cña chñ tµu ®­a ra vµ th­êng chØ ¸p dông cho nh÷ng l« hµng cã khèi l­îng nhá . VËn ®¬n x¸c nhËn mèi quan hÖ gi÷a ng­êi chuyªn chë vµ ng­êi thuª chë, ®ång thêi vËn ®¬n ®iÒu chØnh trùc tiÕp mèi quan hÖ gi÷a ng­êi chuyªn chë vµ ng­êi nhËn hµng . Mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc thiÕu hôt , mÊt m¸t, h­ háng .... cña hµng ho¸ ®­îc gi¶i quyÕt gi÷a ng­êi nhËn hµng vµ ng­êi chuyªn chë tr­íc hÕt c¨n cø vµo vËn ®¬n . D­íi ®©y lµ c¸c ®Æc ®iÓm vµ néi dung chñ yÕu cña vËn ®¬n. 1.3. C¸c néi dung chñ yÕu cña vËn ®¬n ¸p dông cho ph­¬ng thøc thuª tµu chî Cho ®Õn nay, ch­a cã mét mÉu vËn ®¬n ®­êng biÓn thèng nhÊt trong chuyªn chë ®­êng biÓn quèc tÕ . Mçi h·ng tµu , chñ tµu , ng­êi chuyªn chë ®Òu so¹n mét lo¹i vËn ®¬n cã nh÷ng néi dung vµ h×nh thøc riªng . VËn ®¬n (Bill of Lading ) th­êng gåm 2 mÆt : - PhÇn ghi ë mÆt tr­íc th­êng ®­îc bè trÝ thµnh c¸c « ®Ó ®iÒn c¸c th«ng tin vÒ ng­êi göi hµng ( Shipper) , ng­êi nhËn hµng ( Cosignee), bªn th«ng b¸o, ng­êi vËn t¶i chÆng tr­íc , n¬i nhËn hµng trong néi ®Þa ( hiÖn nay chñ yÕu lµ chuyªn chë b»ng container nªn ng­êi chuyªn chë th­êng nhËn container tõ n¬i ng­êi thuª chë ®ãng hµng ), n¬i giao hµng trong néi ®Þa , tªn con tµu , quèc tÞch, c¶ng xÕp , c¶ng dì ,c¶ng chuyÓn t¶i , tªn hµng , sè container , sè niªm phong , sè l­îng container , ký m· hiÖu hµng ho¸ , miªu t¶ hµng ho¸, sè l­îng , träng l­îng , c¸ch thøc bao b× , ... th­êng ®­îc thÓ hiÖn theo yªu cÇu cña hîp ®ång mua b¸n, tÝn dông th­ ( L/C ), tiÒn c­íc, tr¶ tr­íc, tr¶ sau, møc c­íc, tr¶ tõng phÇn t¹i ..., chç ®ãng dÊu " §· xÕp hµng lªn tµu " (Shipped on boad), n¬i ph¸t hµnh vËn ®¬n, sè cña vËn ®¬n, sè l­îng b¶n chÝnh ph¸t hµnh, ch÷ ký cña ng­êi chuyªn chë cã thÓ lµ thuyÒn tr­ëng, ®¹i lý cña ng­êi chuyªn chë, nhËn xÐt chung cña thuyÒn tr­ëng vÒ t×nh tr¹ng hµng ho¸ . PhÇn ghi ë mÆt sau cña vËn ®¬n bao gåm c¸c ®iÒu kho¶n in s½n gåm: + C¸c ®Þnh nghÜa: "Ng­êi chuyªn chë "," c¸c th­¬ng nh©n" , "hµng ho¸", vÝ dô trªn vËn ®¬n cña h·ng tµu HEUNG-A SHIPPING CO. ,LTD viÕt "Carrier " means Heung - A Sipping Co ., Ltd , and the Vessel and/or her owner . + §iÒu kho¶n tèi cao qui ®Þnh c¨n cø ph¸p lý chñ ®¹o ®Ó ph¸t hµnh vËn ®¬n . Th«ng th­êng, khi quy ®Þnh nguyªn t¾c chñ ®¹o vµ néi dung c¬ b¶n cña vËn ®¬n c¸c c«ng ty vËn t¶i th­êng dùa trªn c¸c bé luËt ®iÒu chØnh vËn ®¬n mµ c«ng ty ®ã ®ãng trô së vµ cã ®Þa chØ ®¨ng ký kinh doanh , c¸c c«ng ­íc quèc tÕ ®iÒu chØnh vËn ®¬n nh­ : Quy t¾c Hague Rules 1924, Quy t¾c Hague - Visby 1968, Quy t¾c Hamburg 1978... + §iÒu kho¶n tµi ph¸n : Trong c¸c vËn ®¬n ng­êi ta th­êng quy ®Þnh, c¸c tranh chÊp ph¸t sinh theo vËn ®¬n, sÏ ®­îc ®­a ra Toµ hoÆc Träng tµi ®­îc chØ ®Þnh ë trong vËn ®¬n ®Ó xÐt xö theo quy t¾c vµ thñ tôc cña Toµ hoÆc Träng tµi ®ã vµ luËt ¸p dông sÏ lµ luËt cña n­íc ®ã, trõ phi cã tho¶ thuËn kh¸c. C¸c «ng ty vËn t¶i th­êng chØ ®Þnh c¸c Träng tµi hoÆc Tßa ¸n t¹i n¬i mµ c¸c c«ng ty nµy cã trô së ®¨ng ký kinh doanh ,v× hä sÏ tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ cho ®i l¹i, ¨n ë, liªn l¹c khi ph¶i theo c¸c vô kiÖn c¸o, tranh chÊp , còng nh­ dÔ giµnh c¶m t×nh cña ng­êi xÐt xö . + Ph¹m vi tr¸ch nhiÖm theo vËn ®¬n : Trong chuyÓn b»ng ®­êng biÓn ,ng­êi chuyªn chë cã thÓ chØ chÞu tr¸ch vÒ hµng ho¸ tõ c¶ng xÕp hµng, ®Õn c¶ng dì hµng vµ kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ bÊt cø mÊt m¸t, h­ háng vµ tæn thÊt, ®èi víi hµng ho¸ trong thêi gian tr­íc khi xÕp hµng vµ sau khi dì hµng qua lan can tµu, hoÆc ng­êi chuyªn chë chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi hµng ho¸, tõ khi nhËn hµng cña ng­êi göi hµng hoÆc tõ ng­êi thø ba cã thÈm quÒn t¹i c¶ng xÕp hµng, ®Õn tËn khi giao hµng cho ng­ßi nhËn hµng, hoÆc ®¹i diÖn cña ng­êi nhËn hµng t¹i c¶ng dì hµng phô thuéc vµo ng­êi chuyªn chë ¸p dông theo quy t¾c Hague Rules 1924 hay Hamburg 1978, hoÆc luËt quèc gia mµ vËn ®¬n ¸p dông . + Th«ng b¸o tæn thÊt vµ thêi h¹n khiÕu n¹i : “Mäi th«ng b¸o vÒ mÊt m¸t, tæn thÊt ph¶i lµm b»ng v¨n b¶n, göi cho ng­êi chuyªn chë t¹i c¶ng dì hµng hoÆc n¬i giao hµng t¹i thêi ®iÓm giao hµng t¹i c¶ng ®Ých. NÕu hµng ho¸ tæn thÊt hoÆc mÊt m¸t kh«ng râ rµng th× v¨n b¶n ph¶i ®­îc göi ®Õn cho ng­êi chuyªn chë trong vßng 3 ngµy kÓ tõ khi giao xong hµng t¹i c¶ng ®Ých, ngoµi thêi h¹n trªn, ng­êi chuyªn chë ®­îc xem nh­ lµ ®· giao hµng ®óng nh­ miªu t¶ trong vËn ®¬n. Ng­êi chuyªn chë ®­îc gi¶i phãng mäi tr¸ch nhiÖm ®èi víi mÊt m¸t, tæn thÊt , tr­êng hîp kh«ng giao hµng , mÊt hµng , chËm giao hµng , nÕu v¨n b¶n khiÕu n¹i, kiÖn kh«ng ®­îc göi tíi ng­êi chuyªn chë trong vßng mét n¨m”. (§iÒu 25 vËn ®¬n HEUNG- A Shipping Co,. LTD) . + C­íc phÝ vµ phô phÝ: “C­íc phÝ ®­îc tÝnh dùa trªn tÝnh chÊt, khèi l­îng, dung tÝch, trÞ gi¸ cña hµng ho¸ ®· ®­îc khai b¸o bëi ng­êi göi hµng t¹i thêi ®iÓm nhËn hµng. Tuy nhiªn, ng­êi chuyªn chë cã thÓ, t¹i bÊt kú thêi ®iÓm nµo, cã thÓ më c¸c kiÖn hµng, container ®Ó kiÓm tra tÝnh x¸c thùc cña khèi l­îng, kÝch th­íc, trÞ gi¸ … cña hµng hãa. C­íc phÝ coi lµ thu nhËp cña ng­êi chuyªn chë vµ kh«ng tr¶ l¹i mÆc dï tµu, hµng cã mÊt hay kh«ng, dï hµnh tr×nh bÞ huû bá. Ng­êi göi hµng cã thÓ lÊy l¹i tiÒn c­íc vµ phÝ nÕu hµng ho¸ bÞ cÊm xuÊt, nhËp khÈu do quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn. Ng­êi chuyªn chë cã thÓ t¸i chÕ, ®ãng gãi l¹i …®Ó b¶o vÖ hµng ho¸ theo ý cña m×nh víi chi phÝ cña ng­êi göi hµng khi thÊy cÇn thiÕt”. (§iÒu 24 vËn ®¬n HEUNG – A Shipping Co ., LTD) . + Giao hµng, ng­êi chuyªn chë sÏ giao hµng cho ng­êi cÇm gi÷ vËn ®¬n . + Hµng trªn boong : Theo quy ®Þnh cña ®iÒu nµy nÕu hµng ®­îc xÕp trªn boong th× ph¶i ®­îc phÐp cña ThuyÒn tr­ëng vµ ph¶i ®­îc ghi chó vµo vËn ®¬n, vµ ng­êi chuyªn chë kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm víi nh÷ng tæn thÊt x¶y ra ®èi víi chóng . HiÖn nay chñ yÕu chuyªn chë tµu chî lµ sö dông container nªn ng­êi chuyªn chë cã thÓ xÕp container trªn boong mµ kh«ng cÇn bÊt cø mét th«ng b¸o nµo cho ng­êi göi hµng v× xÕp container trªn boong lµ tËp qu¸n hµng h¶i vµ b¶n chÊt cña container ®­îc xem nh­ lµ mét ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn hµng ho¸ . + Giíi h¹n tr¸ch nhiÖm : Theo ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i, nÕu khai b¸o trÞ gi¸ vµ ®­îc thuyÒn tr­ëng ghi vµo vËn ®¬n, nÕu kh«ng th× tu©n theo luËt ®iÒu chØnh vËn ®¬n . Trªn vËn ®¬n cßn thÓ hiÖn nhiÒu ®iÒu kho¶n kh¸c nh­ : Tæn thÊt chung, hµng nÆng, hµng thùc vËt vµ sóc vËt sèng, hµng gi¸ trÞ cao, hµng nguy hiÓm, hai tµu ®©m va cïng cã lçi …. mµ muèn t×m hiÓu kü th× ph¶i xem xÐt tõng vËn ®¬n cô thÓ khi thuª chë . 2. Hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng tµu chuyÕn : 2.1 Kh¸i niÖm tµu chuyÕn vµ ph­¬ng thøc thuª tµu chuyÕn : a/ Tµu chuyÕn (Tramp) hay tµu ch¹y r«ng, lµ tµu kinh doanh chuyªn chë hµng ho¸ kh«ng theo mét tuyÕn ®­êng nhÊt ®Þnh vµ kh«ng theo mét lÞch tr×nh ®Þnh tr­íc. Tµu chuyªn chë theo ph­¬ng thøc chuyÕn th­êng cã cÊu t¹o mét boong, cã miÖng hÇm lín thuËn tiÖn cho viÖc dì hµng . Tµu chuyÕn cã thÓ lµ tµu chuyªn dông, cã thÓ lµ tµu ®a dông, tèc ®é cña tµu chuyÕn th­êng kh«ng cao, trung b×nh chØ tõ 12 - 14 h¶i lý/giê. Tµu chuyÕn th­êng chuyªn chë hµng ho¸ theo yªu cÇu cña ng­êi thuª tµu vµ trong mét khu vùc nhÊt ®Þnh, nh­ng còng cã khi ch¹y xa v­ît ®¹i d­¬ng . b/ Ph­¬ng thøc thu tµu chuyÕn : Thuª tµu chuyÕn (Voyage charter) lµ viÖc ng­êi chñ tµu (Shipowner) cho ng­êi thuª tµu (Charterer), thuª mét phÇn hay toµn bé con tµu, ®Ó chuyªn chë mét khèi l­îng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh, gi÷a hai hay nhiÒu c¶ng tuú theo tho¶ thuËn vµ ®­îc h­ëng c­íc thuª tµu ( Freight) do hai bªn tho¶ thuËn . 2.2 §Æc ®iÓm cña ph­¬ng thøc thuª tµu chuyÕn : Tõ kh¸i niÖm trªn ta thÊy , ph­¬ng thøc thuª tµu chuyÕn cã c¸c ®Æc tr­ng c¬ b¶n kh¸c víi c¸c ph­¬ng thøc thuª tµu kh¸c nh­ : - TÇu chuyÕn kh«ng ch¹y theo mét hµnh tr×nh vµ lÞch tr×nh ®Þnh s½n. - V¨n b¶n ®iÒu chØnh gi÷a c¸c bªn gåm cã hîp ®ång thuª tµu vµ vËn ®¬n ®­êng biÓn. Mèi quan hÖ gi÷a ng­êi ®i thuª tµu vµ ng­êi cho thuª tµu chñ yÕu ®­îc ®iÒu chØnh b»ng mét hîp ®ång thuª tµu chuyÕn (Voyage Charter Party). Tuy nhiªn, xÕp hµng xong ng­êi chuyªn chë vÉn ph¸t hµnh cho ng­êi göi hµng, mét vËn ®¬n, gäi lµ vËn ®¬n theo hîp ®ång thuª tµu chuyÕn (Charter Party B/L). VËn ®¬n nµy ®­îc rót gän rÊt nhiÒu v× c¸c ®iÒu kho¶n cña nã th­êng ®­îc dÉn chiÕu theo hîp ®ång thuª tµu . VËn ®¬n theo hîp ®ång thuª tµu ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a ng­êi chuyªn chë vµ ng­êi nhËn hµng (Ng­êi cÇm gi÷ vËn ®¬n) khi ng­êi nµy kh«ng ph¶i lµ thuª tµu . - C¸c bªn trong hîp ®ång thuª tµu chuyÕn cã thÓ tù do tho¶ thuËn c¸c ®iÒu kho¶n, c¸c ®iÒu kiÖn chuyªn chë, gi¸ c­íc ... - Kh¸c víi tµu chî ,c­íc phÝ cña tµu chuyÕn do ng­êi thuª tµu vµ ng­êi chuyªn chë tho¶ thuËn vµ ®­îc ghi râ trong hîp ®ång, nã cã thÓ bao gåm hoÆc kh«ng phÝ xÕp, dì tuú tho¶ thuËn. C­íc phÝ cã thÓ tÝnh theo khèi l­îng ,thuª bao , tÊn dung tÝch ®¨ng ký tÞnh. 2.3 C¸c ­u nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng thøc thuª tµu chuyÕn : Ph­¬ng thøc thuª tµu chuyÕn cã lîi lµ c­íc t­¬ng ®èi rÎ h¬n c­íc tµu chî, nã phô thuéc vµo thÞ tr­êng cung øng tµu, gi¸ nhiªn liÖu, khèi l­îng chuyªn chë, ®é dµi tuyÕn ®­êng... Ng­êi thuª tµu kh«ng bÞ ¸p ®Æt bëi c¸c ®iÒu kho¶n ®· ®Þnh s½n nh­ trong vËn ®¬n. Hä cã thÓ tù do tho¶ thuËn, th­¬ng l­îng vÒ gi¸ c­íc, c¸c ®iÒu kiÖn cã lîi cho hä, nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh, nh­ng ®iÒu nµy chØ cã lîi cho nh÷ng ng­êi cã kinh nghiÖm, am hiÓu thÞ tr­êng thuª tµu. Do tµu ch¹y th¼ng tõ c¶ng xÕp ®Õn c¶ng dì, nªn hµng ho¸ th­êng ®­îc vËn chuyÓn mét c¸ch nhanh chãng. Ng­êi thuª tµu cã thÓ tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian hµng ho¸ ph¶i n»m trong hµnh tr×nh ®Çy rñi ro trªn biÓn. Tuy vËy, thuª tµu chuyÕn còng cã c¸c nh­îc ®iÓm nh­ : Gi¸ c­íc th­êng xuyªn biÕn ®éng, ng­êi thuª tµu nÕu kh«ng b¸m s¸t thÞ tr­êng th× dÔ kh«ng thuª ®­îc tµu hoÆc ph¶i thuª ®¾t. NghiÖp vô thuª tµu chuyÕn rÊt phøc t¹p ®ßi hái ph¶i ®Çu t­ nhiÒu thêi gian ®µm ph¸n giao dÞch . Víi c¸c ­u nh­îc ®iÓm trªn, ph­¬ng thøc thuª tµu chuyÕn th­êng ®­îc sö dông ®Ó vËn chuyÓn nh÷ng lo¹i hµng ho¸ cã khèi l­îng lín, tÝnh chÊt hµng ho¸ thuÇn nhÊt vµ ph¶i chë ®Çy tµu th× míi kinh tÕ . C¸c lo¹i hµng th­êng ®­îc chuyªn chë b»ng tµu chuyÕn : Nguyªn , nhiªn liÖu ( Than , dÇu th« , x¨ng dÇu, gç , quÆng , ...), c¸c lo¹i l­¬ng thùc … C¸c h×nh thøc thuª tµu chuyÕn : Tuú theo khèi l­îng hµng ho¸, ®Æc ®iÓm cña hµng ho¸ mµ ng­êi thuª tµu quyÕt ®Þnh mét trong c¸c h×nh thøc thuª tµu d­íi ®©y : + Thuª tµu chuyÕn mét : Thuª tµu chë hµng tõ c¶ng A ®Õn c¶ng B, sau khi giao hµng xong hîp ®ång tù ®éng hÕt hiÖu lùc . + Thuª tµu chuyÕn khø håi : Thuª tµu chë hµng tõ c¶ng A ®Õn c¶ng B vµ ng­îc l¹i trong mét hîp ®ång thuª tµu . + Thuª liªn tôc mét chiÒu : Thuª tµu chë hµng liªn tôc nhiÒu chuyÕn tõ c¶ng A ®Õn c¶ng B trong cïng mét hîp ®ång thuª tµu . + Thuª tµu khø håi liªn tôc : Thuª tµu liªn tôc c¶ hai chiÒu trong cïng mét hîp ®ång . + Thuª bao : Ng­êi thuª, thuª nguyªn c¶ tµu vµ tr¶ c­íc theo träng t¶i con tµu hoÆc theo dung tÝch ®¨ng ký, ®Ó ®­îc xÕp hµng ®Çy tµu, hîp ®ång th­êng kh«ng quy ®Þnh râ sè l­îng hµng, tªn hµng. TÊt nhiªn, ng­êi thuª tµu kh«ng thÓ xÕp hµng qu¸ träng t¶i tµu, hoÆc hµng ho¸ cã thÓ lµm nguy h¹i ®Õn con tµu. 2.4 Hîp ®ång thuª tµu chuyÕn: 2.4.1. Kh¸i niÖm hîp ®ång thuª tµu chuyÕn: Hîp ®ång thuª tµu chuyÕn: lµ mét lo¹i hîp ®ång chuyªn chë hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn, lµm b»ng v¨n b¶n, trong ®ã ng­êi chuyªn chë (Carrier) cam kÕt, chuyªn chë hµng ho¸ tõ mét hay nhiÒu c¶ng nµy vµ giao cho ng­êi nhËn ë mét, hay nhiÒu c¶ng kh¸c. Ng­êi thuª tµu cam kÕt tr¶ tiÒn c­íc ®óng nh­ hai bªn ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång . Nh­ vËy, hîp ®ång thuª tµu chuyÕn lµ mét v¨n b¶n cam kÕt dùa trªn sù tù nguyÖn cña hai bªn, cho nªn nã lµ v¨n b¶n ph¸p lý ®iÒu chØnh trùc tiÕp quyÒn, nghÜa vô cña ng­êi chuyªn chë vµ ng­êi thuª chë b»ng c¸c ®iÒu kho¶n, buéc c¸c bªn ph¶i thùc hiÖn ®óng nh­ néi dung cña nã. NÕu cã bªn nµo thùc hiÖn kh«ng ®óng nh÷ng ®iÒu kho¶n ®· cam kÕt, th× bÞ coi lµ vi ph¹m hîp ®ång vµ ph¶i chÞu hoµn toµn tr¸ch nhiÖm ®èi víi nh÷ng hËu qu¶ do hµnh vi vi ph¹m cña m×nh g©y ra ( ®iÒu nµy còng ®· ®­îc tho¶ thuËn tr­íc trong hîp ®ång ). 2.4.2. C¸c lo¹i hîp ®ång mÉu th­êng gÆp trong nghiÖp vô thuª tµu chuyÕn: Hîp ®ång thuª tµu chuyÕn lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, th­¬ng l­îng gi÷ hai bªn råi ®­îc ghi chÐp l¹i thµnh v¨n b¶n. Mçi lÇn ký hîp ®ång lµ mét lÇn ®µm ph¸n, nªn ®Ó tiÕt kiÖm thêi gian vµ còng ®Ó chuÈn ho¸ c¸c hîp ®ång ®· ®­îc c¸c bªn thùc hiÖn, c«ng nhËn lµ tèt trong thêi gian dµi, vµ còng ®Ó gi¶m c¸c tranh chÊp, c¸c tæ chøc hµng h¶i quèc gia, quèc tÕ, c¸c tæ chøc luËt ph¸p ®· so¹n th¶o c¸c hîp ®ång mÉu dùa trªn c¸c hîp ®ång ®· nãi ë trªn vµ khuyªn c¸c nhµ kinh doanh nªn dïng trong nghiÖp vô thuª tµu chuyÕn . HiÖn nay, trªn thÕ giíi cã kho¶ng trªn 60 lo¹i hîp ®ång thuª tµu chuyÕn ®· ®­îc tuyÓn chän lµm mÉu vµ chia lµm hai lo¹i chÝnh lµ : MÉu hîp ®ång thuª tµu chuyÕn mang tÝnh tæng hîp : Nh­ c¸c mÉu GENCON dïng ®Ó thuª tµu chuyÕn chë c¸c lo¹i hµng b¸ch ho¸, hîp ®ång nµy do Héi ®ång hµng h¶i quèc tÕ Baltic( BIMCO) so¹n th¶o n¨m 1922 vµ ®· ®­îc söa ®æi nhiÒu lÇn vµo c¸c n¨m 1922,1974,1976,1994, nh»m môc ®Ých hoµn thiÖn söa ®æi c¸c lçi, trong qu¸ tr×nh sö dông n¶y sinh, ®Ó lo¹i bá tèi ®a c¸c ®iÓm mËp mê, n­íc ®«i dÔ g©y hiÓu lÇm dÉn ®Õn tranh chÊp còng nh­ b¶o vÖ quyÒn lîi c¸c bªn . MÉu SCANCON do HiÖp héi Hµng h¶i quèc tÕ vµ Baltic so¹n th¶o vµ ph¸t hµnh n¨m 1956. MÉu hîp ®ång mang tÝnh chuyªn dông dïng ®Ó chuyªn chë c¸c lo¹i hµng ho¸ cã khèi l­îng lín nh­ : Than , QuÆng , Xi m¨ng ,Ngò cèc ....trªn c¸c tuyÕn, luång hµng nhÊt ®Þnh nh­ : -MÉu NORGRAIN 89 cña HiÖp héi m«i giíi vµ ®¹i lý Hoa kú dïng ®Ó thuª chë ngò cèc . - MÉu SOVCOAL cña Liªn x« cò ph¸t hµnh n¨m 1962 ®Ó chë than . - MÉu POLCOAL cña Ba lan ph¸t hµnh n¨m 1971 còng dïng ®Ó chë than . - MÉu SOVORECON cña Liªn x« cò ph¸t hµnh n¨m 1950 dïng ®Ó thuª chë quÆng . - MÉu CEMECO cña Hoa kú ph¸t hµnh n¨m 1922 dïng ®Ó thuª tµu chë xi m¨ng . - MÉu CUBASUGAR cña Cuba ph¸t hµnh ®Ó thuª chë ®­êng . - MÉu EXONVOY, MOBILVOY, SHELLVOY, do Hoa kú ph¸t hµnh dïng ®Ó thuª chë dÇu , vµ cßn nhiÒu hîp ®ång mÉu kh¸c n÷a . HiÖn nay, xu h­íng chung cña viÖc chuÈn ho¸ néi dung vµ thèng nhÊt mÉu hîp ®ång, ®ang tiÕn hµnh theo h­íng thèng nhÊt vµ ®¬n gi¶n ho¸ néi dung . Hîp ®ång mÉu thuª tµu chuyÕn rÊt phong phó vµ ®a d¹ng nªn ng­êi thuª tµu tuú theo mÆt hµng cô thÓ, mµ lùa chän mÉu hîp ®ång cho phï hîp vµ còng kh«ng quªn xem xÐt tÝnh to¸n tõng ®iÒu kho¶n cô thÓ, kh«ng bá qua mét ®iÒu kho¶n nµo, th× míi h¹n chÕ ®­îc c¸c tranh chÊp còng nh­ h¹n chÕ ®­îc c¸c tæn thÊt, do s¬ xuÊt vÒ nghiÖp vô g©y nªn . 2.4.3. Nh÷ng ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña mét hîp ®ång thuª tµu chuyÕn : a/ §iÒu kho¶n c¸c chñ thÓ cña hîp ®ång : C¸c bªn cña hîp ®ång thuª tµu chuyÕn bao gåm: Ng­êi chuyªn chë, Ng­êi göi hµng, Ng­êi nhËn hµng . Trong hîp ®ång cÇn ghi râ tªn, ®Þa chØ ®¨ng ký kinh doanh, sè ®iÖn tho¹i, Fax, Telex, E-mail ....cña c¸c bªn. Trong c¸c hîp ®ång ký qua ng­êi m«i giíi, ®¹i lý th× ngoµi tªn, ®Þa chØ, Tel, Fax,....cña ®¹i lý, ng­êi m«i giíi còng kh«ng quªn ®Þa chØ cña ng­êi chuyªn chë vµ ng­êi thuª chë kÌm thªm dßng ch÷ " ChØ lµ ®¹i lý " ( As agent only), ë bªn trªn ch÷ ký ®Ó sau nµy cã tranh chÊp khiÕu n¹i g×, th× chñ hµng liªn hÖ trùc tiÕp víi ng­êi chuyªn chë, chø kh«ng ph¶i lµ ®¹i lý hay ng­êi m«i giíi . b/ §iÒu kho¶n vÒ con tµu : §©y lµ ®iÒu kho¶n hÕt søc quan träng, v× nã lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó chuyªn chë hµng ho¸, nã liªn quan trùc tiÕp ®Õn sù an toµn cña hµng ho¸ nãi riªng vµ sù an toµn, æn ®Þnh trong kinh doanh nãi chung cña c¸c doanh nghiÖp. D­íi gãc ®é lµ chñ hµng, anh ta rÊt quan t©m ®Õn viÖc ph¶i thuª ®­îc mét con tµu thÝch hîp víi hµng ho¸ cña m×nh, ph¶i vËn chuyÓn hµng ho¸ an toµn, ph¶i tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ thuª tµu . Khi tho¶ thuËn ®Ó thuª vµ cho thuª mét chiÕc tµu, ng­êi ta ph¶i chØ ®Þnh mét con tµu cô thÓ nµo ®ã. Khi ®ã, ng­êi ta ph¶i ghi cô thÓ vµo hîp ®ång: Tªn con tµu, h« hiÖu (Call sign : §©y lµ tËp hîp c¸c ch÷ c¸i vµ con sè ®­îc cÊp khi ®¨ng ký tµu, thèng nhÊt trªn toµn thÕ giíi, mçi con tµu cã mét h« hiÖu riªng, kh«ng trïng lÆp, dïng ®Ó liªn l¹c b»ng v« tuyÕn ®iÖn), quèc tÞch tµu, tªn c¬ quan ®¨ng kiÓm, h¹ng tµu, n¨m ®ãng, n¬i ®ãng, m¸y chÝnh (Tªn, c«ng suÊt), m¸y ph¸t ®iÖn (Sè m¸y, tªn m¸y, c«ng suÊt), cê tµu, träng t¶i toµn phÇn, träng t¶i tÞnh, dung tÝch toµn phÇn, dung tÝch tÞnh, dung tÝch chøa hµng rêi, bao kiÖn, mín n­íc, c¸c sè ®o dµi, réng tµu, vËn tèc hµnh tr×nh, cÊu tróc boong, sè l­îng cÇn cÈu, søc n©ng, vÞ trÝ con tµu lóc ký hîp ®ång. Trong tr­êng hîp, chñ tµu muèn giµnh quyÒn thay thÕ tµu th× ph¶i tho¶ thuËn tr­íc trong hîp ®ång vµ ghi " HoÆc mét con tµu thay thÕ " (or Substitute sister ship). Khi ph¶i thay thÕ tµu, ng­êi chuyªn chë ph¶i ®¶m b¶o r»ng con tµu thay thÕ ®ã, còng cã nh÷g ®Æc tÝnh t­¬ng tù nh­ con tµu trong hîp ®ång vµ ph¶i b¸o tr­íc cho ng­êi thuª tµu biÕt. c/ §iÒu kho¶n vÒ thêi gian tµu ®Õn c¶ng xÕp hµng( Laydays time) : Thêi gian tµu ®Õn c¶ng xÕp hµng: Lµ thêi gian tµu ph¶i cã mÆt t¹i c¶ng xÕp hµng, ®Ó nhËn hµng ®Ó chë theo qui ®Þnh cña hîp ®ång . Theo ®iÒu kho¶n nµy, chñ tµu ph¶i cã nghÜa vô ®iÒu tµu ®Õn c¶ng xÕp hµng ®óng thêi gian, ®óng ®Þa ®iÓm quy ®Þnh vµ trong t­ thÕ s½n sµng ®Ó xÕp hµng. Th«ng th­êng, cã hai c¸ch quy ®Þnh thêi gian tµu ®Õn c¶ng xÕp hµng : C¸ch 1: Quy ®Þnh ngµy cô thÓ nh­ :" Ngµy 5/3/2003 tµu ph¶i ®Õn c¶ng KOBE xÕp hµng ". C¸ch 2: Quy ®Þnh mét kho¶ng thêi gian nh­: "Tõ ngµy 2 ®Õn ngµy 7/3 2003 tµu ph¶i ®Õn c¶ng Sµi gßn ®Ó xÕp hµng " . Khi ký hîp ®ång thuª tµu, nÕu tµu ®ang ë gÇn c¶ng xÕp hµng, th× hai bªn cã thÓ quy ®Þnh theo c¸c c¸ch sau : - Prompt : Tøc lµ tµu sÏ ®Õn c¶ng xÕp hµng vµi ngµy sau kÓ tõ khi ký hîp ®ång. - Protismo: Tøc lµ tµu sÏ ®Õn c¶ng xÕp hµng ngay trong ngµy ký hîp ®ång . - Spot prompt: Tøc lµ tµu sÏ ®Õn c¶ng xÕp hµng sau mét vµi giê sau khi ký hîp ®ång . Chñ tµu ph¶i th«ng b¸o cho ng­êi thuª biÕt, dù kiÕn thêi gian tµu ®Õn c¶ng xÕp hµng ( Estimate time of arrival : ETA) Tr­êng hîp tµu dÕn tr­íc thêi gian quy ®Þnh trong hîp ®ång, ng­êi thuª kh«ng b¾t buéc ph¶i xÕp hµng lªn tµu, nh­ng nÕu xÕp hµng, th× thêi gian nµy sÏ ®­îc tÝnh vµo thêi gian lµm hµng. Ng­îc l¹i, nÕu tµu ®Õn trong kho¶ng thêi gian quy ®Þnh mµ ng­êi thuª ch­a cã hµng ®Ó xÕp th× sè ngµy tµu chê sÏ ®­îc tÝnh vµo thêi gian lµm hµng . Qu¸ thêi gian quy ®Þnh trong hîp ®ång, mµ tµu vÉn ch­a ®Õn th× chñ hµng cã quyÒn huû hîp ®ång. Ngµy tuyªn bè huû hîp ®ång (Cancelling date) cã thÓ lµ ngµy cuèi cïng cña Laydays hoÆc sau ®ã vµi ngµy tuú tho¶ thuËn trong hîp ®ång. V× mét lý do nµo ®ã, n»m ngoµi sù kiÓm so¸t cña ng­êi chuyªn chë, tµu kh«ng thÓ ®Õn c¶ng xÕp hµng ®óng thêi gian quy ®Þnh, ng­êi chuyªn chë ph¶i th«ng b¸o cho ng­êi thuª tµu biÕt lý do vµ th«ng b¸o, ngµy dù kiÕn tµu ®Õn c¶ng xÕp hµng . Khi nhËn ®­îc th«ng tin ®ã, ng­êi thuª tµu ph¶i b¸o cho ng­êi chuyªn chë biÕt, quyÕt ®Þnh cña m×nh lµ tiÕp tôc chê ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång hay huû. d/ §iÒu kho¶n vÒ hµng ho¸ : Khi thuª tµu ®Ó chë mét khèi l­îng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh c¸c bªn ph¶i quy ®Þnh râ trong hîp ®ång : Tªn hµng, lo¹i bao b×, c¸c ®Æc ®iÓm cña hµng ho¸ nh­ tÝnh chÊt lý, ho¸, ®é hao hôt ....NÕu ng­êi thuª tµu chuyªn chë hai lo¹i hµng trªn cïng mét chuyÕn tµu, th× ph¶i ghi chó vµ/ hoÆc ( and/or) ®Ó tr¸nh tranh chÊp sau nµy, vÝ dô : "Than vµ hoÆc xi m¨ng" (Coal and/or ciment) v× quy ®Þnh nh­ thÕ ng­êi thuª tµu muèn giµnh quyÒn chän hµng ho¸ (Cargo option). - Quy ®Þnh vÒ sè l­îng hµng ho¸: Cã thÓ qui ®Þnh theo khèi l­îng hay thÓ tÝch ®Ó lÊy c¬ së tÝnh c­íc.Th«ng th­êng, ng­êi ta kh«ng quy ®Þnh mét con sè chÝnh x¸c l­îng hµng sÏ bèc, v× sÏ khã thùc hiÖn mµ th­êng quy ®Þnh mét kho¶ng dung sai nµo ®ã nh­ : 1000 mÐt tÊn (MT._.) h¬n kÐm 5% thuyÒn tr­ëng chän, hoÆc ng­êi thuª chän ( 1000 MT more or less 5% Master's option / Charterer's option), hay " Kho¶ng 1000 mÐt tÊn ( About 1000 MT ) . - Khi göi th«ng b¸o s½n sµng xÕp hµng, thuyÒn tr­ëng sÏ c«ng bè chÝnh thøc l­îng hµng ho¸ sÏ xÕp. Ng­êi thuª tµu sÏ c¨n cø vµo ®ã ®Ó xÕp hµng, nÕu anh ta kh«ng cã ®ñ hµng ®Ó xÕp th× ph¶i tr¶ c­íc khèng. Cßn ng­ßi chuyªn chë v× lý do nµo ®ã mµ kh«ng xÕp hÕt hµng, th× ph¶i chÞu båi th­êng c¸c tæn thÊt, chi phÝ liªn quan cho ng­êi thuª tµu v× viÖc tµu bá l¹i hµng . - Trong tr­êng hîp thuª bao: (Lumpsum) Ng­êi thuª cã thÓ kh«ng ph¶i ghi tªn hµng ho¸, nh­ng ph¶i ®¶m b¶o hµng ho¸ kh«ng ph¶i lµ hµng lËu vµ kh«ng ®­îc xÕp qu¸ träng t¶i vµ dung tÝch ®¨ng ký cña tµu . e/ §iÒu kho¶n vÒ c¶ng xÕp / dì hµng : - Trong hîp ®ång thuª tµu c¸c bªn tho¶ thuËn mét, hay vµi c¶ng xÕp/dì hµng, nh­ng c¸c c¶ng ®ã ph¶i lµ c¶ng an toµn ®èi víi con tµu, tøc lµ vÒ mÆt hµng h¶i ph¶i cã ®ñ ®é s©u thÝch hîp, ®Ó tµu cã thÓ ra vµo, lu«n næi hoÆc ch¹m ®Êt an toµn vµ vÒ chÝnh trÞ c¶ng kh«ng cã xung ®ét vò trang, chiÕn tranh, næi lo¹n d©n sù ... - Cã nhiÒu c¸ch quy ®Þnh c¶ng xÕp/dì: vÝ dô " Mét cÇu c¶ng an toµn ë c¶ng Sµi gßn " ( One safe berth, Saigon port), hoÆc cÇu c¶ng cô thÓ nµo ®ã, vÝ dô: " Berth 2, K5, Saigon port " tøc CÇu 2 kho 5 c¶ng Sµi gßn . - §Ó më réng quyÒn thay ®æi c¶ng xÕp/ dì khi cÇn thiÕt, ng­êi chuyªn chë th­êng ghi thªm " HoÆc n¬i nµo gÇn ®Êy mµ tµu cã thÓ ®Õn ®­îc an toµn vµ lu«n ®Ëu næi " .§iÒu kho¶n nµy bÊt lîi cho ng­êi thuª, nªn g¹ch bá vµ söa l¹i lµ "Tµu lu«n næi hoÆc ch¹m ®Êt an toµn " v× ë c¸c c¶ng ViÖt Nam phÇn lín lµ c¶ng n»m trªn s«ng, nªn cã nhiÒu phï sa bïn láng, khi thuû triÒu xuèng, n­íc rßng, tµu ch¹m ®Êt nh­ng vÉn an toµn . Cã tr­êng hîp, khi ký kÕt c¸c bªn ch­a thèng nhÊt ®­îc c¶ng xÕp, dì th× cã thÓ quy ®Þnh lµ mét trong c¸c c¶ng ®­îc liÖt kª ra trong hîp ®ång . VÝ dô " C¶ng dì hµng: Hai trong c¸c c¶ng ViÖt nam theo thø tù ®Þa lý " Sau nµy bªn thuª chØ ®Þnh dì t¹i H¶i phßng vµ Sµi Gßn th× thø tù dì sÏ do ng­êi chuyªn chë quyÕt ®Þnh , nÕu tµu ®i tõ phÝa Nam lªn (Th¸i lan, Xin ga po, Ma lai ... vÒ) th× thø tù lµ Sai gon - H¶i phßng, cßn nÕu tµu ®i tõ phÝa B¾c xuèng (Hµn quèc, NhËt b¶n ....vÒ) th× thø tù ng­îc l¹i . f/ §iÒu kho¶n vÒ chi phÝ xÕp dì : Kh¸c víi ph­¬ng thøc thuª tµu chî, trong ph­¬ng thøc thuª tµu chuyÕn, chi phÝ xÕp dì do c¸c bªn tho¶ thuËn vµ quy ®Þnh trong hîp ®ång . Do chi phÝ xÕp dì kh¸ lín, nªn kh«ng thÓ coi th­êng ®iÒu kho¶n nµy. Sau ®©y lµ mét sè c¸ch ¸p dông phæ biÕn trong viÖc ph©n chia chi phÝ nµy : - "§iÒu kiÖn miÔn chi phÝ xÕp hµng " (Free in : FI) Theo ®ã ng­êi chuyªn chë ®­îc miÔn chi phÝ xÕp hµng t¹i c¶ng ®i vµ ph¶i chÞu chi phÝ san vµ dì hµng . - "§iÒu kiÖn miÔn chi phÝ dì hµng " (Free out: FO) Ng­êi chuyªn chë ®­îc miÔn chi phÝ dì hµng t¹i c¶ng ®Õn xong ph¶i tr¶ phÝ bèc, san hµng t¹i c¶ng ®i . - " §iÒu kiÖn miÔn c¶ chi phÝ xÕp, dì, cµo san, xÕp ®Æt " (Free in and out, stowage, trimming: FIOST) . Theo ®ã ng­êi chuyªn chë ®­îc miÔn tÊt c¶ c¸c phÝ: Bèc, dì, cµo san, s¾p ®Æt hµng . - " Theo ®iÒu kiÖn tµu chî " (Liner terms), tøc ng­êi chuyªn chë chÞu tÊt c¶ chi phÝ bèc, dì, cµo san, s¾p ®Æt gièng nh­ thuª tµu chî.Tr­êng hîp nµy hîp ®ång kh«ng quy ®Þnh th­ëng/ph¹t xÕp/dì nhanh, chËm mµ quy ®Þnh theo tËp qu¸n c¶ng ( CQD) . g/ §iÒu kho¶n vÒ c­íc phÝ thuª tµu : C­íc phÝ (Freight): Lµ sè tiÒn mµ ng­êi thuª tµu ph¶i tr¶ cho viÖc vËn chuyÓn hµng ho¸ hoÆc c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn viÖc vËn chuyÓn. C­íc phÝ ®­îc ng­êi thuª tµu vµ ng­êi chuyªn chë tho¶ thuËn vµ ghi râ trong hîp ®ång.Trong nghiÖp vô thuª tµu, c¸c bªn ®Òu rÊt quan t©m ®Õn c­íc phÝ v× nã chiÕm tØ träng kh¸ lín trong gi¸ trÞ l« hµng, nhÊt lµ ®èi víi lo¹i hµng gi¸ trÞ thÊp mµ l¹i vËn chuyÓn xa . VÝ dô : Than , QuÆng ... C­íc th­êng ®­îc quy ®Þnh trong hîp ®ång nh­ sau : + Møc c­íc : §©y lµ sè tiÒn tÝnh trªn mçi ®¬n vÞ tÝnh c­íc . §èi víi hµng nÆng, ®¬n vÞ tÝnh c­íc cã thÓ lµ MÐt tÊn (20USD/ MT FIOST), TÊn Anh, TÊn Mü. §èi víi hµng cång kÒnh th× ®¬n vÞ tÝnh cã thÓ lµ mÐt khèi (10 USD/ M3 FIO), feet khèi vµ c¸c lo¹i ®¬n vÞ tÝnh c­íc ®Æc thï kh¸c nh­ " thïng " ®èi víi dÇu th«, gallon ®èi víi x¨ng dÇu thµnh phÈm .... §èi víi hîp ®ång thuª bao: Møc c­íc thuª bao kh«ng phô thuéc vµo lo¹i hµng vµ khèi l­îng hµng chuyªn chë, mµ tÝnh theo träng t¶i hoÆc dung tÝch ®¨ng ký cña tµu . + L­îng hµng ho¸ tÝnh c­íc cã thÓ tÝnh theo mét sè c¸ch : - C¨n cø vµo vµo sè l­îng hµng ho¸ xÕp lªn tµu ë c¶ng göi hµng (c¨n cø vµo vËn ®¬n). - C¨n cø vµo l­îng hµng ho¸ giao t¹i c¶ng dì . Khi chuyªn chë c¸c lo¹i hµng rêi gi¸ trÞ thÊp nh­ than ®¸, quÆng s¾t… viÖc c©n l¹i hµng ë c¶ng dì rÊt tèn kÐm, nªn ®Ó tiÕt kiÖm thêi gian vµ tiÒn b¹c, ng­êi ta quy ®Þnh c­íc phÝ tÝnh theo sè l­îng hµng ghi trªn vËn ®¬n, khÊu trõ 1-2% tæng c­íc thay cho viÖc c©n l¹i hµng ( 2% Discount in lieu of weighting). Ng­êi thuª tµu ph¶i tr¶ tiÒn c­íc khèng, nÕu kh«ng ®ñ hµng ®Ó xÕp lªn tµu nh­ ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång . +Thanh to¸n c­íc : Cã thÓ quy ®Þnh theo 3 c¸ch C­íc tr¶ tr­íc (Freight prepaid): Lµ toµn bé tiÒn c­íc phÝ ph¶i thanh to¸n ngay, hoÆc tr­íc khi ký vËn ®¬n, hoÆc còng cã thÓ sau vµi ngµy tõ khi ký vËn ®¬n, tuú theo quy ®Þnh cña hîp ®ång. C­íc tr¶ sau (Freight to collect) lµ tiÒn c­íc phÝ ®­îc thanh to¸n t¹i c¶ng dì hµng, cã thÓ quy ®Þnh c­íc tr¶ khi b¾t ®Çu dì hµng, tr¶ ®ång thêi víi viÖc dì hµng (®èi víi l« hµng sè l­îng lín), khi dì hµng xong, tr¶ hµng xong thùc sù vµ chÝnh x¸c . TiÒn c­íc tr¶ mét phÇn t¹i c¶ng xÕp, mét phÇn khi tµu ®Õn c¶ng dì vµ phÇn cßn l¹i sau khi dì xong hµng . VÒ nguyªn t¾c, ng­êi chuyªn chë chØ nhËn ®­îc tiÒn c­íc phÝ thuª tµu khi hµng ho¸ thùc sù ®­îc chuyªn chë tíi c¶ng dì hµng quy ®Þnh, nh­ng ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi chuyªn chë, trong hîp ®ång hay vËn ®¬n ng­êi ta th­êng ghi: " C­íc phÝ sÏ ph¶i tr¶ toµn bé, kh«ng cã chiÕt khÊu, dï lµ ®· tr¶ tr­íc hoÆc sÏ tr¶ t¹i c¶ng ®Ých, sÏ ®­îc coi nh­ ®· thuéc vÒ ng­êi chuyªn chë, khi göi hµng vµ sÏ kh«ng ®­îc tr¶ l¹i, dï tµu vµ hoÆc hµng ho¸ cã bÞ mÊt hay kh«ng bÞ mÊt ". Ngoµi ra, c¸c bªn nªn quy ®Þnh râ trong hîp ®ång, ®ång tiÒn thanh to¸n, tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång tiÒn thanh to¸n, ®Þa ®iÓm thanh to¸n, ph­¬ng thøc thanh to¸n, tiÒn øng tr­íc ... ®Ó tr¸nh tranh chÊp sau nµy. h/ §iÒu kho¶n vÒ thêi gian xÕp/dì vµ th­ëng/ph¹t xÕp dì : Thêi gian lµm hµng: Lµ thêi gian mµ tµu ph¶i l­u l¹i t¹i c¶ng ®Ó tiÕn hµnh bèc, dì hµng ho¸. Thêi gian nµy th­êng ®­îc c¸c bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång thuª tµu. NÕu ng­êi thuª tµu tiÕn hµnh bèc, dì hµng ho¸ nhanh h¬n thêi gian quy ®Þnh trong hîp ®ång, th× ng­êi thuª sÏ ®­îc ng­êi chuyªn chë th­ëng mét kho¶n tiÒn, gäi lµ tiÒn th­ëng bèc dì nhanh. Ng­îc l¹i, nÕu ng­êi thuª tµu tiÕn hµnh bèc dì hµng ho¸ chËm h¬n quy ®Þnh trong hîp ®ång, th× ng­êi thuª sÏ ph¶i chÞu ph¹t mét kho¶n tiÒn gäi lµ tiÒn ph¹t bèc dì chËm . Cã hai c¸ch quy ®Þnh thêi gian lµm hµng: C¸ch 1: Quy ®Þnh mét sè ngµy cô thÓ " Thêi gian xÕp lµ 5 ngµy, thêi gian dì lµ 4 ngµy " hoÆc " Thêi gian xÕp dì c¶ hai ®Çu lµ 10 ngµy lµm viÖc 24 giê liªn tôc, thêi tiÕt tèt, ngµy lÔ, chñ nhËt kh«ng tÝnh trõ khi cã lµm ". D­íi ®©y lµ mét sè kh¸i niÖm vÒ "ngµy " vµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c .... + C¸c lo¹i ngµy lµm hµng th­êng ®­îc quy ®Þnh - Ngµy theo lÞch (Days , running days) lµ ngµy liªn tôc 24 tiÕng tÝnh tõ 0h ngµy h«m nay ®Õn 0h ngµy h«m sau, bao gåm c¶ ngµy chñ nhËt, ngµylÔ . - Ngµy lµm viÖc (Working days) lµ ngµy lµm viÖc chÝnh thøc t¹i c¸c n­íc, hoÆc c¸c c¶ng cã liªn quan, kh«ng tÝnh ngµy lÔ, ngµy Chñ nhËt. §©y lµ ngµy 24 tiÕng, tÝnh tõ 0h ngµy h«m nay ®Õn 0h ngµy h«m sau, cho dï c«ng viÖc cã ®­îc tiÕn hµnh hÕt 24 tiÕng hay kh«ng. Quy ®Þnh nµy, còng sÏ g©y hiÓu kh¸c nhau ë mét sè n­íc, vÝ dô :ViÖt Nam ngµy lµm viÖc b¾t ®Çu tõ 7h30 kÕt thóc 16h30 tõ thø Hai ®Õn thø B¶y, cßn ë mét sè n­íc kh¸c l¹i quy ®Þnh giê lµm viÖc tõ 9h kÕt thóc 15h vµ chØ tõ thø Hai ®Õn thø S¸u (Ch©u ©u vµ c¸c n­íc ph¸t triÓn nghØ cuèi tuÇn 2 ngµy). T¹i c¸c n­íc Håi gi¸o hä l¹i nghØ thø S¸u thay cho Chñ nhËt, nªn còng ph¶i chó ý khi quy ®Þnh trong hîp ®ång . VÊn ®Ò ngµy lÔ còng cÇn ph¶i chó ý, v× kh«ng chØ c¸c quèc gia míi cã ngµy lÔ, mµ ë c¶ c¸c vïng còng cã nh÷ng ngµy lÔ riªng, ®Æc biÖt ë c¸c n­íc ®a t«n gi¸o. ViÖc x¸c ®Þnh cã ph¶i lµ ngµy nghØ hay kh«ng, ph¶i dùa vµo mét trong ba yÕu tè sau: LuËt , tËp qu¸n , th«ng lÖ ®­îc sö dông t¹i c¶ng ®ã. - Ngµy lµm viÖc 24 tiÕng (Working days of 24 hours) lµ ngµy lµm viÖc, mµ chØ khi nµo lµm ®ñ 24 tiÕng míi coi lµ mét ngµy, cho dï ph¶i lµm nhiÒu ngµy míi ®ñ 24 tiÕng . - Ngµy lµm viÖc 24 tiÕng liªn tôc (Working days of 24 consecutive hours), lµ ngµy lµm viÖc 24 tiÕng liªn tôc, bÊt kÓ ngµy hay ®ªm dï thêi tiÕt cã thuËn lîi hay kh«ng, kh«ng tÝnh ngµy lÔ vµ Chñ nhËt . - Ngµy lµm viÖc thêi tiÕt cho phÐp ( Wether working days) lµ ngµy lµm viÖc, nh­ng thêi tiÕt ph¶i tèt, ph¶i thuËn lîi ®Ó cã thÓ lµm hµng. NÕu ngµy lµm viÖc cã thêi tiÕt xÊu nh­ : m­a, b·o, giã to... ¶nh h­ëng ®Õn lµm hµng, th× ngµy lµm viÖc ®ã sÏ kh«ng ®­îc tÝnh . - Ngµy lÔ vµ ngµy chñ nhËt trong thêi gian lµm hµng : Ngµy lµm viÖc tøc lµ kh«ng cã ngµy Chñ nhËt vµ ngµy lÔ. Tuy nhiªn, trong nh÷ng ngµy ®ã ng­êi thuª tµu vÉn ®­îc phÐp lµm hµng, nh­ng cã thÓ tÝnh hay kh«ng tÝnh vµo thêi gian lµm hµng hay kh«ng, phô thuéc vµo tõng hîp ®ång . VÝ dô :- “Sundays, Holidays included” tøc lµ ng­êi thuª tµu ph¶i lµm hµng c¶ vµo ngµy lÔ, Chñ nhËt vµ thêi gian ®ã cã tÝnh vµo thêi gian lµm hµng coi nh­ ngµy lµm viÖc b×nh th­êng . - “Sundays , Holidays excepted” tøc lµ ng­êi thuª tµu kh«ng lµm viÖc vµo ngµy lÔ, Chñ nhËt vµ thêi gian nµy kh«ng tÝnh vµo thêi gian lµm hµng . - “Sundays, Holidays exepted unless used” tøc lµ Chñ nhËt, ngµy lÔ kh«ng tÝnh vµo thêi gian lµm hµng, nh­ng sÏ tÝnh nÕu ng­êi thuª tµu lµm . - “Sundays, Holidays excepted even used” tøc lµ Chñ nhËt, ngµy lÔ ng­êi thuª tµu cã lµm hµng còng kh«ng tÝnh vµo thêi gian lµm hµng (C¸ch quy ®Þnh nµy rÊt cã lîi cho ng­êi thuª tµu) . C¸ch 2 : Quy ®Þnh møc xÕp dì cho hµng ho¸ cho toµn tµu, hoÆc cho mét m¸ng trong ngµy, ®iÒu nµy ®­îc ¸p dông cã hiÖu qu¶ ®Æc biÖt cho hµng rêi. VÝ dô : "Møc xÕp dì cho toµn tµu lµ 1000 MT cho c¶ tµu mçi ngµy lµm viÖc thêi tiÕt tèt, ngµy lÔ chñ nhËt kh«ng tÝnh " hoÆc " Møc xÕp/ dì cho tõng m¸ng lµm viÖc lµ 150 MT/200 MT/ ngµy lµm viÖc 24 giê liªn tôc thêi tiÕt tèt, ngµy lÔ, Chñ nhËt kh«ng tÝnh" + Th­ëng lµm hµng nhanh, ph¹t lµm hµng chËm: Th­ëng lµm hµng nhanh: Ng­êi thuª tµu sÏ ®­îc ng­êi chuyªn chë th­ëng cho mét kho¶n tiÒn, ®­îc quy ®Þnh trong hîp ®ång cho phÇn thêi gian tiÕt kiÖm ®­îc, so víi thêi gian lµm hµng quy ®Þnh trong hîp ®ång. Cã 2 c¸ch th­ëng : - Th­ëng cho toµn bé thêi gian tiÕt kiÖm ®­îc (All time saved), tøc lµ th­ëng cho toµn bé thêi gian, mµ ng­êi thuª tµu lµm hµng nhanh sím h¬n quy ®Þnh, kÓ c¶ ngµy lÔ vµ Chñ nhËt . - Th­ëng cho toµn bé thêi gian lµm viÖc tiÕt kiÖm ®­îc ( All working time saved), còng t­¬ng tù nh­ c¸ch trªn, nh­ng kh«ng th­ëng cho nh÷ng ngµy lÔ vµ Chñ nhËt tiÕt kiÖm ®­îc . Ph¹t lµm hµng chËm : Ng­êi thuª tµu sÏ ph¶i tr¶ mét kho¶n tiÒn ph¹t, gäi lµ tiÒn ph¹t lµm hµng chËm khi tµu ph¶i n»m l¹i l©u h¬n, so víi thêi gian quy ®Þnh trong hîp ®ång ®Ó lµm hµng. Møc ph¹t nµy ®­îc tho¶ thuËn khi ký hîp ®ång cã thÓ lµ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh tÝnh trªn mçi ngµy bÞ ph¹t, hay trªn mét tÊn dung tÝch ®¨ng ký mçi ngµy bÞ ph¹t . Cã hai h×nh thøc ph¹t : + Thêi gian ph¹t kh«ng giíi h¹n: Lµ kho¶ng thêi gian kh«ng quy ®Þnh mét sè ngµy nhÊt ®Þnh, ng­êi thuª tµu sÏ chÞu ph¹t cho ®Õn khi c«ng viÖc lµm xong míi th«i . + Thêi gian ph¹t cã giíi h¹n : Lµ sè ngµy ph¹t nhÊt ®Þnh mµ ng­êi thuª tµu ®­îc h­ëng mét møc ph¹t thÊp h¬n møc ph¹t giíi h¹n, nh­ng nÕu qu¸ thêi h¹n trªn, mµ ng­êi thuª tµu vÉn ch­a lµm hµng xong, th× ph¶i chÞu mét h×nh thøc ph¹t míi, gäi lµ " Ph¹t l­u tµu " gÊp nhiÒu lÇn møc ph¹t th«ng th­êng . §iÓm næi bËt trong c¸ch quy ®Þnh ph¹t cña c¸c hîp ®ång mÉu lµ quy ®Þnh ph¹t trªn " Mçi ngµy liªn tôc " hay " Mçi giê liªn tôc " bëi nguyªn t¾c cña ph¹t lµ "Khi ®· ph¹t th× lu«n lu«n ph¹t", nªn khi ®· bÞ ph¹t th× tÊt c¶ nh÷ng ngµy sau ngµy thêi gian lµm hµng hÕt cho dï lµ ngµy lÔ hay chñ nhËt, thêi tiÕt xÊu kh«ng thÓ lµm hµng còng bÞ ph¹t . §Ó chèng l¹i nguyªn t¾c trªn ng­êi thuª tµu l¹i quy ®Þnh lµ " Ngµy lÔ, chñ nhËt kh«ng tÝnh vµo thêi gian lµm hµng hay ngµy chÞu ph¹t". Thêi gian cho phÐp cã thÓ quy ®Þnh riªng cho xÕp/dì hµng, còng cã nghÜa lµ tÝnh th­ëng ph¹t riªng cho tõng c¶ng, mµ còng cã thÓ quy ®Þnh chung cho c¶ xÕp vµ dì, tøc lµ sau khi hoµn thµnh c¶ viÖc xÕp vµ dì hµng míi tÝnh th­ëng ph¹t. Th«ng th­êng tiÒn th­ëng xÕp dì nhanh b»ng 1/2 tiÒn ph¹t bèc dì chËm. Mét sè hîp ®ång chØ quy ®Þnh tiÒn ph¹t khi hµng ho¸, chøng tõ hµng ho¸ kh«ng s½n sµng, lµm cho thêi gian xÕp dì kÐo dµi ngoµi thêi gian quy ®Þnh cña hîp ®ång ( vÝ dô : Detention charge : 2000 USD/ day if cargo/ cargo documents not ready for loading / discharging.) Mèc tÝnh thêi gian lµm hµng ®­îc quy ®Þnh, phô thuéc vµo viÖc thuyÒn tr­ëng trao th«ng b¸o s½n sµng lµm hµng( NOR) vµ viÖc chÊp nhËn cña ng­êi thuª tµu. C¸c hîp ®ång th­êng quy ®Þnh nh­ sau: " Th«ng b¸o s½n sµng xÕp/dì ®­îc trao vµ chÊp nhËn dï tµu ®· vµo c¶ng hay ch­a, dï cËp cÇu hay ch­a, dï ®· qua kiÓm dÞch hay ch­a, dï ®· lµm thñ tôc h¶i quan hay ch­a. Thêi gian lµm hµng ®­îc b¾t ®Çu vµo lóc 13h cïng ngµy, nÕu NOR ®­îc trao vµ chÊp nhËn tr­íc buæi tr­a vµ b¾t ®Çu vµo 8h s¸ng ngµy lµm viÖc tiÕp theo, nÕu NOR ®­îc trao vµ chÊp nhËn trong giê lµm viÖc buæi chiÒu. Thêi gian chê ®îi ®Ó cËp cÇu sÏ ®­îc tÝnh vµo thêi gian xÕp/dì ." HiÖn nay hÇu hÕt c¸c hîp ®ång thuª tµu chuyÕn (Charter party), ®Òu quy ®Þnh " NOR to be tendered/ accepeted W.W.W.W." vËy " W.W.W.W" lµ g× ? WIBON : Whether in berth or not- Dï ®· cËp cÇu hay ch­a . Thêi gian lµm hµng sÏ b¾t ®Çu ®­îc tÝnh tõ khi NOR ®­îc trao vµ chÊp nhËn, dï trªn thùc tÕ tµu ch­a vµo c¶ng. Tuy nhiªn WIBON chØ cã hiÖu lùc khi tµu ®· vµo c¶ng hoÆc khu th­¬ng m¹i c¶ng. §iÒu kho¶n nµy ®Èy tr¸ch nhiÖm thu xÕp cÇu bÕn cho ng­êi thuª tµu . WIPON : Whether in port or not - Dï ®· cËp c¶ng hay ch­a : §iÒu kho¶n nµy còng t­¬ng tù nh­ WIBON, tµu ®Õn c¶ng ®Ých hoÆc khu vùc thuéc c¶ng, trao NOR vµ ®­îc chÊp nhËn nh­ng ch­a thÓ vµo c¶ng ®­îc do ïn t¾c, ch­a ®ñ n­íc ... thêi gian lµm hµng vÉn tÝnh kÓ tõ khi NOR ®­îc trao vµ chÊp nhËn . WIFON : Whether in free practique or not: Dï ®· qua kiÓm dÞch hay ch­a WICCON : Whether in custom clear or not :Dï ®· lµm thñ tôc h¶i quan hay ch­a ViÖc thanh to¸n tiÒn th­ëng ph¹t xÕp/ dì gi÷a ai víi ai vµo thêi gian nµo, ë ®©u, ®ång tiÒn thanh to¸n, ph­¬ng thøc thanh to¸n, ph¶i ®­îc quy ®Þnh cô thÓ trong hîp ®ång, ®Ó tr¸nh tranh chÊp x¶y ra . i/ §iÒu kho¶n vÒ tr¸ch nhiÖm vµ miÔn tr¸ch cña ng­êi chuyªn chë : + Tr¸ch nhiÖm cña ng­êi chuyªn chë th­êng ®­îc quy ®Þnh trong c¸c hîp ®ång nh­ sau : “ Ng­êi chuyªn chë ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mÊt m¸t, h­ háng cña hµng ho¸ vµ chËm giao hµng chØ trong tr­êng hîp mÊt m¸t, h­ h¹i hay chËm giao hµng lµ do sù thiÕu cÇn mÉn hîp lý, cña ng­êi chuyªn chë hay ng­êi lµm c«ng cña hä, ®Ó lµm cho con tµu vÒ tÊt c¶ c¸c mÆt cã ®ñ kh¶ n¨ng ®i biÓn vµ ®¶m b¶o r»ng con tµu ®­îc biªn chÕ , trang bÞ vµ cung øng ®Çy ®ñ hoÆc do hµnh ®éng hay lçi cña b¶n th©n ng­êi chuyªn chë hay ng­êi lµm c«ng cña anh ta” (Hîp ®ång mÉu GENCON) . Hay : " Ng­êi chuyªn chë buéc ph¶i , tr­íc vµ vµo lóc b¾t ®Çu hµnh tr×nh lµm cho con tµu cã ®ñ kh¶ n¨ng ®i biÓn, trang thiÕt bÞ, biªn chÕ, cung øng ®Çy ®ñ nhiªn liÖu cho tµu " ( Hîp ®ång mÉu AMWELSK) . Nh×n chung, trong hîp ®ång thuª tµu chuyÕn, ®Òu quy ®Þnh ng­êi chuyªn chë ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi h­ háng, mÊt m¸t cña hµng ho¸ trong c¸c tr­êng hîp sau : - Do thiÕu sù cÇn mÉn hîp lý lµm cho tµu kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®i biÓn . - Do xÕp ®Æt hµng ho¸ kh«ng tèt, hay do b¶o qu¶n hµng ho¸ kh«ng chu ®¸o. + C¸c miÔn tr¸ch cña ng­êi chuyªn chë : Trong hÇu hÕt c¸c hîp ®ång mÉu ®Òu chØ râ ng­êi chuyªn chë ®­îc miÔn tr¸ch ®èi víi nh÷ng tæn thÊt, h­ háng, mÊt m¸t cña hµng ho¸ do c¸c nguyªn nh©n sau : - Do thiªn tai , tai n¹n bÊt ngê ngoµi biÓn , c­íp biÓn - Do b¶n chÊt cña hµng ho¸ - Do ch¸y, nh­ng kh«ng do lçi cña sü quan, thuû thñ trªn tµu - Do chiÕn tranh, c¸c ho¹t ®éng næi lo¹n , hµnh ®éng cña chÝnh phñ ... k/ §iÒu kho¶n vÒ träng tµi : Träng tµi lµ mét biÖn ph¸p dïng ng­êi thø ba, ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a c¸c bªn giao dÞch, khi c¸c bªn kh«ng thÓ gi¶i quyÕt tranh chÊp b»ng ph­¬ng ph¸p th­¬ng l­îng. Trong ®iÒu kho¶n träng tµi, c¸c bªn ®Ò cËp ®Õn träng tµi xÐt xö khi cã tranh chÊp kh«ng th­¬ng l­îng ®­îc . Khi so¹n th¶o hîp ®ång ng­êi ta th­êng ph¶i tho¶ thuËn ngay träng tµi vµ luËt xÐt xö khi cã tranh chÊp x¶y ra mµ kh«ng thÓ th­¬ng l­îng ®­îc. Hîp ®ång GENCON ®­a ra ba c¸ch tho¶ thuËn träng tµi: - ¸p dông luËt vµ träng tµi do hai bªn tho¶ thuËn . - ¸p dông luËt Anh vµ träng tµi hµng h¶i London . - ¸p dông luËt Mü vµ träng tµi New York. NÕu c¸c bªn kh«ng quy ®Þnh g× th× hîp ®ång GENCON mÆc nhiªn ¸p dông luËt Anh vµ träng tµi London. Trong tr­êng hîp, c¸c bªn tho¶ thuËn ngay lËp tøc duy nhÊt mét träng tµi, th× quyÕt ®Þnh cña träng tµi nµy cã gi¸ trÞ chung thÈm . Trong c¸c tr­êng hîp kh¸c, th× mçi bªn chØ ®Þnh mét träng tµi , hai träng tµi nµy sÏ chØ ®Þnh mét träng tµi viªn thø ba, hoÆc mét träng tµi viªn quyÕt ®Þnh (Umpire). NÕu ph¸n quyÕt th«ng qua, theo nguyªn t¾c ®a sè th× träng tµi viªn thø ba cã t¸c dông lµm cho ph¸n quyÕt ®­îc th«ng qua. Nh­ng nÕu ph¸n quyÕt ph¶i ®­îc th«ng qua theo nguyªn t¾c nhÊt trÝ c¶ ba, th× ng­êi träng tµi viªn thø ba còng kh«ng dÔ dµng g× thuyÕt phôc hai ng­êi kia cïng nhÊt trÝ. Ng­îc l¹i, trong tr­êng hîp lµ träng tµi viªn quyÕt ®Þnh th× vÊn ®Ò cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc, bëi v× quyÕt ®Þnh cña ng­êi thø ba nµy lµ quyÕt ®Þnh cuèi cïng khi hai träng tµi kia kh«ng nhÊt trÝ víi nhau. C¸c träng tµi ph¶i lµ nh÷ng nhµ kinh doanh nhiÒu kinh nghiÖm, hiÓu biÕt vÒ luËt ph¸p quèc gia vµ quèc tÕ, ng­êi hiÓu biÕt s©u vÒ tµu bÌ. Cã hîp ®ång, ng­êi ta cßn quy ®Þnh träng tµi ph¶i lµ ng­êi ®i biÓn “ Arbitrator are to be shipping men” ( Phô lôc 1 dßng 393) . l/ §iÒu kho¶n vÒ cÇm gi÷ hµng: + Theo luËt ph¸p hµng h¶i thÕ giíi, quyÒn cÇm gi÷ (Lien) cã nghÜa lµ ng­êi chuyªn chë ®­îc phÐp chi phèi, kiÓm so¸t tµi cña ng­êi thuª chë, cho tíi khi c¸c kho¶n nî liªn quan ®­îc hoµn tr¶ . Trong tr­êng hîp tæn thÊt chung : ChØ cã chñ tµu míi cã quyÒn cÇm gi÷ hµng ®Ó ®ßi ®ãng gãp cho tæn thÊt chung cho dï cã ®ßi cho chÝnh chñ tµu hay cho chñ hµng. Th«ng th­êng viÖc cÇm gi÷ hµng ®Ó ®ßi ®ãng gãp tæn thÊt chung kh«ng ph¶i lµ c¸ch cã lîi nhÊt cho chñ tµu, v× ngay vµo lóc thùc hiÖn viÖc cÇm gi÷ hµng, chñ tµu ch­a thÓ biÕt ®­îc gi¸ trÞ cña c¸c phÇn sÏ ph¶i ®ãng gãp . V× vËy, tèt h¬n hÕt lµ chñ tµu nªn giao hµng víi ®iÒu kiÖn lµ ng­êi nhËn ph¶i cam kÕt : - SÏ cung cÊp c¸c gi¸ trÞ hµng ho¸ chi tiÕt ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh viÖc tÝnh to¸n ph©n bæ . - Ký quü mét sè tiÒn do hai bªn tho¶ thuËn ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n ®ãng gãp, khi ®· tÝnh to¸n x¸c ®Þnh xong . Chñ tµu kh«ng cã quyÒn cÇm gi÷ hµng ®Ó thay cho tiÒn ph¹t, nÕu trong hîp ®ång kh«ng cã mét ®iÒu kho¶n quy ®Þnh râ rµng cho phÐp lµm viÖc ®ã . MÆc dï luËt ph¸p c¸c n­íc ®Òu cho phÐp quyÒn cÇm gi÷ hµng ho¸, ngay c¶ khi hîp ®ång, vËn ®¬n kh«ng quy ®Þnh . Trong hîp ®ång thuª tµu ®Þnh h¹n, khi hµng ho¸ chuyªn chë trªn tµu lµ cña ng­êi thø ba (ng­êi göi hµng) trong ba bªn: Ng­êi göi hµng, Chñ tµu, Ng­êi chuyªn chë (Ng­êi thuª tµu ®Þnh h¹n), v× rÊt Ýt khi hµng ho¸ cña chÝnh ng­êi thuª tµu ®Þnh h¹n, hä thuª tµu ®Ó kinh doanh vËn t¶i chø kh«ng ph¶i ®Ó chë hµng cho chÝnh m×nh . Trong tr­êng hîp nµy chñ tµu chØ cã thÓ b¾t gi÷ hµng ®Ó ®ßi tiÒn c­íc thuª chuyÕn (Voyage freight), mµ ng­êi thuª chuyÕn cßn nî ng­êi thuª ®Þnh h¹n nÕu tiÒn c­íc lµ tiÒn c­íc tr¶ sau (Freight collect), nh­ng tr­êng hîp nµy Ýt khi x¶y ra, v× ng­êi thuª tµu ®Þnh h¹n th­êng thu tiÒn tr­íc råi ph¸t hµnh vËn ®¬n c­íc ®· tr¶ (Freight prepaid B/L) . Trong mäi tr­êng hîp , ng­êi chuyªn chë ph¶i ®¶m b¶o lµ sÏ thu ®­îc tiÒn c­íc vµ c¸c kho¶n tiÒn ph¹t kh¸c tõ ng­êi thuª tµu, ®Æc biÖt lµ khi ng­êi thuª tµu thanh to¸n c­íc phÝ t¹i c¶ng ®Õn. Suy cho cïng ng­êi thuª tµu ph¶i g¸nh chÞu mäi hËu qu¶ ph¸t sinh tõ viÖc cÇm gi÷ hµng . m/ §iÒu kho¶n vÒ chiÕn tranh , ®×nh c«ng §iÒu kho¶n chiÕn tranh th­êng ®­îc quy ®Þnh trong hîp ®ång thuª tµu chuyÕn nh­ sau : " Rñi ro chiÕn tranh bao gåm chiÕn tranh thùc sù hay nguy c¬, néi chiÕn, c¸ch m¹ng, næi lo¹n d©n sù, ®¸nh m×n, phong to¶ do chiÕn tranh, c­íp, ho¹t ®éng cña ng­êi khñng bè, ho¹t ®éng do chiÕn tranh, hay thiÖt h¹i do ¸c ý, ho¹t ®éng phong to¶ bëi bÊt cø ng­êi nµo, ng­êi khñng bè hay nhãm chÝnh trÞ nµo, hoÆc chÝnh phñ cña bÊt cø quèc gia nµo, mµ sù ph¸n quyÕt cña thuyÒn tr­ëng vµ hoÆc chñ tµu lµ nguy hiÓm hay chë thµnh nguy hiÓm ®èi víi tµu, hµng ho¸, thuû thñ hoÆc nh÷ng ng­êi kh¸c ë trªn tµu . NÕu vµo bÊt kú lóc nµo tr­íc khi tµu xÕp hµng mµ theo sù ph¸n quyÕt cña thuyÒn tr­ëng vµ hoÆc chñ tµu, viÖc thùc hiÖn hîp ®ång hay mét phÇn cña hîp ®ång vËn chuyÓn cã thÓ lµm cho tµu, hµng ho¸, thuû thñ ®oµn, hoÆc nh÷ng ng­êi kh¸c trªn tµu, cã thÓ ph¶i chÞu rñi ro chiÕn tranh, th× chñ tµu cã thÓ göi cho ng­êi thuª tµu th«ng b¸o huû hîp ®ång, hoÆc cã thÓ tõ chèi thùc hiÖn phÇn hîp ®ång, mµ cã thÓ lµm cho tµu, hµng ho¸, thuû thñ ®oµn hoÆc nh÷ng ng­êi kh¸c trªn tµu ph¶i chÞu rñi ro chiÕn tranh . §iÒu kho¶n ®×nh c«ng th­êng ®­îc ghi : " NÕu ®×nh c«ng hay cÊm x­ëng, ¶nh h­ëng hay c¶n trë thùc sù ®Õn viÖc xÕp hµng hoÆc mét phÇn hµng ho¸, khi tµu ®· s½n sµng xuÊt ph¸t tõ c¶ng cuèi cïng, hay bÊt cø thêi gian nµo cña hµnh tr×nh tíi c¶ng hay nh÷ng c¶ng xÕp hµng hoÆc sau khi tµu tíi ®ã, thuyÒn tr­ëng hoÆc chñ tµu cã thÓ yªu cÇu ng­êi thuª tµu tuyªn bè (b»ng ®iÖn nÕu cÇn) r»ng, hä ®ång ý tÝnh thêi gian tµu ®Õn c¶ng xÕp hµng nh­ kh«ng cã ®×nh c«ng hay cÊm x­ëng. NÕu ng­êi thuª tµu kh«ng tuyªn bè nh­ vËy b»ng v¨n b¶n trong vßng 24 giê, th× chñ tµu cã quyÒn huû hîp ®ång nµy. PhÇn hµng ho¸ nµo ®· xÕp, chñ tµu ph¶i chë sè hµng ho¸ ®ã (c­íc chØ ®­îc tr¶ ®èi víi sè l­îng hµng ®· xÕp lªn tµu) vµ ®­îc tuú ý tiÕn hµnh ®èi víi sè hµng ho¸ kh¸c trªn ®­êng ®i vµ tù chÞu chi phÝ. n/ §iÒu kho¶n vÒ tæn thÊt chung vµ New Jason Tæn thÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ vµ hy sinh ®Æc biÖt ®­îc tiÕn hµnh cè ý vµ hîp lý nh»m cøu tµu, hµng ho¸ vµ c­íc phÝ khái bÞ tai ho¹ chung, thùc sù ®èi víi chóng trong mét hµnh tr×nh chung trªn biÓn . Mét thiÖt h¹i, chi phÝ hay mét hµnh ®éng, muèn ®­îc coi lµ tæn thÊt chung ph¶i cã c¸c ®Æc tr­ng: + Tæn thÊt chung do hµnh ®éng cè ý, tù nguyÖn cña thuyÒn tr­ëng vµ thuyÒn viªn trªn tµu g©y nªn . + Hµnh ®éng tæn thÊt chung ph¶i lµ mét hµnh ®éng hîp lý, chÞu thiÖt h¹i Ýt nhÊt ®Ó tr¸nh thiÖt h¹i lín cho hµnh tr×nh. MÊt m¸t, thiÖt h¹i hoÆc chi phÝ ph¶i lµ hËu qu¶ trùc tiÕp cña hµnh ®éng tæn thÊt chung . + ThiÖt h¹i ph¶i lµ ®Æc biÖt tøc lµ kh«ng x¶y ra trong ®iÒu kiÖn th«ng th­êng ®i biÓn . + Hµnh ®éng tæn thÊt chung ph¶i x¶y ra ë trªn biÓn . + Nguy c¬ ®e do¹ hµnh tr×nh ph¶i nghiªm träng vµ thùc tÕ. + Tæn thÊt ph¶i v× an toµn chung Tæn thÊt chung gåm hai bé phËn . + Hy sinh tæn thÊt chung : Lµ sù hi sinh tµi s¶n ®Ó cøu tµi s¶n cßn l¹i + Chi phÝ tæn thÊt chung : Lµ chi phÝ liªn quan ®Õn hµnh ®éng tæn thÊt chung, chi phÝ liªn quan ®Õn hËu qu¶ tæn thÊt chung bao gåm : - Chi phÝ ra vµo c¶ng gÆp n¹n - Chi phÝ l­u kho b·i ë c¶ng gÆp n¹n . - Chi phÝ t¨ng thªm vÒ nhiªn liÖu vµ l­¬ng thuû thñ - Chi phÝ t¹m thêi söa ch÷a nh÷ng h­ háng cña tµu ViÖc ph©n chia tæn thÊt chung th­êng lµ phøc t¹p vµ dÔ g©y tranh chÊp . Do ®ã, trong hîp ®ång thuª tµu ph¶i tho¶ thuËn râ rµng viÖc ph©n chia tæn thÊt chung ®­îc tiÕn hµnh nh­ thÕ nµo, gi÷a ai víi ai, ®Þa ®iÓm, thêi gian thanh to¸n vµ ®ång tiÒn nµo dïng ®Ó thanh to¸n .C¸c bªn cã thÓ tham kh¶o quy t¾c vÒ tæn thÊt chung York- Antwerp. §©y lµ quy t¾c ra ®êi ë York (Anh) n¨m 1864 vµ ®­îc bæ sung vµ söa ®æi t¹i Antwerp (BØ) n¨m 1924 vµ®­îc söa ®æi nhiÒu lÇn kh¸c n÷a vµo nh÷ng n¨m 1974, 1990, 1994. p/ §iÒu kho¶n hai tµu ®©m va cïng cã lçi: §©m va lµ rñi ro rÊt lín, khi ®©m va dÉn ®Õn tæn thÊt lín vµ nhiÒu quan hÖ ph¸t sinh. Trong hîp ®ång thuª tµu chuyÕn ng­êi ta bao giê còng ®­a ®iÒu kho¶n nµy vµo, ®Ó chØ ra r»ng ®iÒu kho¶n nµy ®­îc ¸p dông trong tr­êng hîp nµo, khi x¶y ra ®©m va bªn nµo ph¶i thanh to¸n c¸c chi phÝ cã liªn quan, viÖc thanh to¸n c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn rñi ro ®©m va ®­îc tiÕn hµnh ë ®©u, vµo thêi gian nµo vµ b»ng ®ång tiÒn g× . §iÒu kho¶n nµy chØ ¸p dông khi hµng ho¸ bÞ thiÖt h¹i. Cßn nÕu chØ tµu bÞ thiÖt h¹i kh«ng th«i th× viÖc båi th­êng chØ liªn quan gi÷a hai tµu . q/ §iÒu kho¶n ®ãng më hÇm hµng : ViÖc ®ãng më/ hÇm hµng, tho¹t nghe cã vÎ kh«ng cÇn thiÕt ph¶i quy ®Þnh, nh­ng ®èi víi nh÷ng con tµu lín nhiÒu hÇm hµng, nhÊt lµ c¸c tµu nhiÒu boong, nhiÒu thanh dÇm phøc t¹p, viÖc ®ãng, më cÇn cã chuyªn m«n, c«ng nh©n c¶ng cã thÓ kh«ng lµm ®­îc, hoÆc khi lµm chë nªn kh«ng an toµn, do ®ã viÖc ®ãng, më còng ph¸t sinh nhiÒu chi phÝ vµ rñi ro. V× vËy, nhiÒu hîp ®ång ng­êi ta quy ®Þnh râ rµng, ng­êi chuyªn chë ph¶i ®ãng më hÇm hµng suèt trong qu¸ tr×nh, tµu lµm hµng t¹i c¶ng bèc hµng vµ dì hµng víi mäi chi phÝ vµ rñi ro. Thêi gian dµnh cho viÖc ®ãng më hÇm hµng còng kh«ng tÝnh vµo thêi gian lµm hµng. §iÒu kho¶n nµy còng quy ®Þnh trong suèt thêi gian lµm hµng c¸c n¾p hÇm ph¶i lu«n s½n sµng ë t×nh tr¹ng lµm viÖc tèt vµ kÝn n­íc. Cßn ®èi víi nh÷ng tµu cã n¾p hÇm ®ãng, më ®¬n gi¶n c«ng nh©n c¶ng cã thÓ ®ãng më an toµn, nÕu hîp ®ång kh«ng quy ®Þnh g× th× chñ tµu chØ më lÇn ®Çu vµ ®ãng lÇn cuèi . Trong qu¸ tr×nh lµm hµng ng­êi thuª chë sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm ®ãng, më ®Ó chñ ®éng bè trÝ c«ng viÖc (c¸c hîp ®ång quy ®Þnh FIOST). r/ §iÒu kho¶n vÖ sinh hÇm hµng : Trong nghÜa vô cung cÊp tµu ®ñ kh¶ n¨ng ®i biÓn, ng­êi ta ®· ®Ò cËp ®Õn viÖc chñ tµu ph¶i ®¶m b¶o con tµu s½n sµng nhËn hµng ho¸, th× hÇm hµng cña nã ph¶i s¹ch sÏ vµ phï hîp víi lo¹i hµng nã sÏ chë . Tuy nhiªn, ®Ó cÈn thËn trong mét sè hîp ®ång, ng­êi ta vÉn quy ®Þnh h¼n mét ®iÒu kho¶n vÒ vÖ sinh hÇm hµng víi biªn b¶n gi¸m ®Þnh hÇm hµng, do mét c«ng ty gi¸m ®Þnh ®éc lËp cÊp, víi chi phÝ mét trong hai bªn chÞu. Ng­êi ta còng quy ®Þnh thêi gian dµnh cho viÖc gi¸m ®Þnh, còng nh­ thêi gian dµnh cho viÖc lµm s¹ch vµ kh« hÇm kh«ng tÝnh vµo thêi gian lµm hµng . Ngoµi nh÷ng ®iÒu kho¶n chñ yÕu trªn ®©y tuú theo ®Æc thï cña tõng lo¹i hµng ho¸, tõng khu vùc ®Þa lý, tõng mïa mµ c¸c bªn cã thÓ ®­a thªm c¸c ®iÒu kho¶n vµo hîp ®ång c¸c ®iÒu kho¶n nh­ : Th«ng b¸o tµu, kiÓm ®Õm, ®i chÖch h­íng, ®ãng b¨ng, ph©n lo¹i hµng ho¸, ch»ng buéc hµng ho¸ , .... III. C¸c nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn : 1/ C¸c nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång thuª tµu chî : V× thuª tµu chî kh«ng cã hîp ®ång mµ chØ cã vËn ®¬n lµm b»ng chøng cña hîp ®ång chuyªn chë. Nguån luËt ®iÒu chØnh vËn ®¬n gåm cã: C«ng ­íc quèc tÕ, luËt hµng h¶i c¸c n­íc vµ c¸c tËp qu¸n hµng h¶i quèc tÕ. Tuy nhiªn, trong ph¹m vi quèc tÕ nguån luËt ®iÒu chØnh vËn ®¬n ®­êng biÓn chñ yÕu lµ c¸c c«ng ­íc quèc tÕ . 1.1 C«ng ­íc Bruxell 1924 1.1.1/ Sù ra ®êi cña c«ng ­íc : Tõ l©u, do ­u thÕ c¸c chñ tµu th­êng ¸p ®Æt c¸c ®iÒu kiÖn chuyªn chë cã lîi cho hä, ®Æc biÖt lµ c¸c ®iÒu kiÖn miÔn tr¸ch cho ng­êi chuyªn chë. C¸c ®iÒu kiÖn nµy nhiÒu ®Õn nçi cã thÓ nãi ng­êi chuyªn chë hÇu nh­ kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm g× vÒ hµng ho¸ c¶ . Mäi rñi ro mÊt m¸t hµng ho¸ ®Òu do phÝa ng­êi thuª tµu chÞu . Do sù ®Êu tranh cña giíi kinh doanh, c¸c chñ hµng xuÊt nhËp khÈu. Ngµy 25/8/1924 " B¶n c«ng ­íc quèc tÕ ®Ó th«ng nhÊt mét sè quy t¾c ph¸p luËt vÒ vËn ®¬n ®­êng biÓn " ®· ®­îc ®¹i diÖn ngo¹i giao 26 quèc gia ký kÕt t¹i Bruxell (BØ). §©y lµ c«ng ­íc quèc tÕ ®Çu tiªn ¸p dông cho vËn ®¬n ®­êng biÓn. Do ký t¹i Bruxell nªn c«ng ­íc nµy cßn ®­îc gäi lµ " C«ng ­íc Bruxell 1924" hoÆc " Quy t¾c Hague ". 1.1.2/ Néi dung chñ yÕu cña cña C«ng ­íc : a/ Kh¸i niÖm ng­êi chuyªn chë : Theo c«ng ­íc Bruxell 1924, Ng­êi chuyªn chë ®­îc ®Þnh nghÜa nh­ sau : " Ng­êi chuyªn chë gåm chñ tµu, hoÆc ng­êi thuª tµu ký kÕt mét hîp ®ång vËn t¶i víi ng­êi göi hµng " - Chñ tµu lµ ng­êi cã quyÒn së h÷u vÒ chiÕc tµu . NÕu chñ tµu tù m×nh ®øng ra kinh doanh chuyªn chë th× chñ tµu lµ ng­êi chuyªn chë. Ng­îc l¹i, nÕu chñ tµu kh«ng kinh doanh tµu mµ mang tµu cña m×nh cho ng­êi kh¸c thuª, tøc lµ cho ng­êi kh¸c quyÒn sö dông con tµu cña m×nh th× hä kh«ng ph¶i lµ ng­êi chuyªn chë . - Th«ng th­êng nh÷ng ng­êi thuª tµu dµi h¹n ®Ó kinh doanh chuyªn chë lµ ng­êi chuyªn chë . Nh­ng kh«ng ph¶i tÊt c¶ nh÷ng ng­êi thuª tµu dµi h¹n ®Òu lµ ng­êi chuyªn chë . ChØ nh÷ng ng­êi nµo lµ thµnh viªn cña hîp ®ång vËn t¶i ký víi ng­êi xÕp hµng, cÊp vËn ®¬n ®­êng biÓn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµng ho¸ míi lµ ng­êi chuyªn chë. Cßn nh÷ng ng­êi nµo thuª tµu dµi h¹n tuy cÊp vËn ®¬n, nh­ng kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµng ho¸ th× kh«ng ph¶i lµ ng­êi chuyªn chë vµ khi ký vËn ®¬n ph¶i chó thÝch " ChØ lµ ®¹i lý " ( As agent only) . b/ Ph¹m vi ¸p dông C«ng ­íc : Hµng ho¸ : " Hµng ho¸ "gåm cña c¶i, ®å vËt, s¶n phÈm, vËt phÈm bÊt kú lo¹i nµo trõ sóc vËt sèng vµ hµng ho¸ theo hîp ®ång vËn t¶i ®­îc khai lµ chë trªn boong vµ thùc tÕ chë trªn boong. Nh­ vËy hµng ho¸ gåm c¸c cña c¶i vËt dông, dông cô .... ®­îc chë trªn tµu vµ ®­îc chøng thùc vµo vËn ®¬n ®­êng biÓn . TÊt c¶ nh÷ng hµnh lý ®­îc chë trªn tµu nh­ng kh«ng ghi vµo vËn ®¬n th× kh«ng ph¶i lµ hµng ho¸ . Theo C«ng ­íc, sóc vËt sèng vµ hµng xÕp trªn boong kh«ng ®­îc coi lµ hµng ho¸ .V× vËy nÕu x¶y ra tæn thÊt ®èi víi hµng ho¸ ®ã th× kh«ng vËn dông C«ng ­íc ®Ó ®ßi tµu båi th­êng . §èi víi hµng ho¸ ghi trªn vËn ®¬n lµ xÕp trªn boong, nh­ng trªn thùc tÕ l¹i xÕp trong hÇm tµu th× ph¶i coi lµ hµng xÕp trong hÇm tµu vµ vÉn ph¶i thùc thi C«ng ­íc. Ng­îc l¹i, hµng ho¸ ghi lµ chë trong hÇm tµu, nh­ng thùc tÕ l¹i xÕp trªn boong th× ph¶i coi ®©y lµ lçi thuyÒn tr­ëng vµ vÉn thi hµnh C«ng ­íc . - Giíi h¹n thêi gian : " Chuyªn chë hµng ho¸ bao gåm kho¶ng thêi gian tõ lóc xÕp hµng lªn tµu ®Õn lóc dì hµng ra khái tµu " Theo C«ng ­íc Bruxell 1924 , Ng­êi chuyªn chë chÞu tr¸ch nhiÖm b¾t ®Çu tõ lóc l« hµng ®Çu tiªn ®­îc xÕp lªn tµu, cho ®Õn lóc l« hµng cuèi cïng ®­îc dì khái tµu . c/ NghÜa vô cña ng­êi chuyªn chë ; §iÒu 3 C«ng ­íc Bruxell 1924 quy ®Þnh ng­êi chuyªn chë cã c¸c nghÜa vô sau : i). Tr­íc vµ lóc b¾t ®Çu hµnh tr×nh , ng­êi chuyªn chë ph¶i ._.o, v× c¸c sÜ quan m¸y kh«ng b¸o c¸o l­îng than dù tr÷, thuyÒn tr­ëng kh«ng lÊy thªm than nhiªn liÖu cho chÆng tiÕp theo, ®Ó ®Õn kªnh Suez. Do ®ã ®Ó ®¶m b¶o hµnh tr×nh tiÕp tôc qua ®­îc kªnh Suez, thuyÒn tr­ëng ®· cho ®èt mét sè hµng trªn tµu (lµm nhiªn liÖu cho m¸y h¬i n­íc), g©y thiÖt h¹i cho c¸c chñ hµng cã hµng trªn tµu vµ hä cho r»ng, chñ tµu ®· kh«ng cung cÊp mét con tµu ®ñ kh¶ n¨ng ®i biÓn vµ ®ßi båi th­êng thiÖt h¹i. Cßn chñ tµu l¹i c¨n cø vµo c¸c miÔn tr¸ch ®· quy ®Þnh trong hîp ®ång, (MiÔn tr¸ch cho c¸c thiÕu sãt cña thuyÒn tr­ëng vµ c¸c sÜ quan m¸y, trong viÖc ®iÒu khiÓn vµ qu¶n trÞ tµu). Do bÊt ®ång quan ®iÓm, hai bªn ®· ®­a vô viÖc ra toµ xÐt xö . Sau khi xem xÐt sù viÖc, toµ xö r»ng chñ tµu kh«ng thÓ viÖn dÉn ®iÒu kho¶n miÔn trõ, v× hä ®· kh«ng lµm cho con tµu cã ®ñ kh¶ n¨ng ®i biÓn vµo lóc b¾t ®Çu hµnh tr×nh cña mçi chÆng . Trong thùc tiÔn kinh doanh hµng h¶i, do ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña hµnh tr×nh còng nh­ v× lîi Ých cña chñ tµu vµ hoÆc ng­êi thuª tµu ®ßi hái chuyÕn ®i ph¶i chia lµm nhiÒu chÆng, tøc lµ tµu cã thÓ ghÐ nhiÒu c¶ng ®Ó xÕp dì hµng ho¸ hoÆc lÊy thªm nhiªn liÖu, n­íc ngät hay l­¬ng thùc, thùc phÈm vµ c¸c ®å dù tr÷ cho tµu vµ thuyÒn viªn . Trong tr­êng hîp hµnh tr×nh chia ra lµm nhiÒu chÆng, nh­ vËy mçi chÆng ®ßi hái nh÷ng yªu cÇu kh¸c nhau, do vËy viÖc cung cÊp, trang bÞ cho tµu mçi chÆng còng kh¸c nhau, nãi c¸ch kh¸c chñ tµu ph¶i thùc hiÖn cam kÕt, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng ®i biÓn cña con tµu, thÝch øng ®èi víi mçi lÇn b¾t ®Çu mçi chÆng, trong ®ã cã c¶ viÖc tÝnh to¸n, lµm sao tµu cã ®ñ nhiªn liÖu cho hµnh tr×nh ë chÆng tiÕp theo . Tr­êng hîp tµu “ Vortigern” lµ tµu h¬i n­íc sö dông than lµm nhiªn liÖu, nh­ng do thuyÒn tr­ëng vµ m¸y tr­ëng tµu ®· tÝnh to¸n sai, dÉn ®Õn ph¶i ®èt hµng ®Ó tiÕp tôc hµnh tr×nh . Râ rµng, chñ tµu ®· kh«ng thùc hiÖn môc ®Ých chung mét c¸ch hîp lý (Tµu ph¶i hoµn thµnh tÊt c¶ chuyÕn hµnh tr×nh) vµ cã nghÜa r»ng chñ tµu ®· ch­a cÇn mÉn hîp lý ®Ó lµm cho tµu ®ñ kh¶ n¨ng ®i biÓn tr­íc mçi chÆng hµnh tr×nh tiÕp theo . Dùa trªn tÊt c¶ c¸c lËp luËn vµ dÉn chøng toµ ®· xö : Chñ tµu ph¶i båi th­êng cho ng­êi thuª tµu tÊt c¶ nh÷ng thiÖt h¹i, do viÖc sö dông hµng ho¸ ®èt lµm nhiªn liÖu ch¹y tµu . 2.Tranh chÊp trong hîp ®ång thuª tµu liªn quan ®Õn sù an toµn cña cÇu bÕn: Nguyªn ®¬n : Chñ hµng BÞ ®¬n : C«ng ty vËn t¶i hµng h¶i, C«ng ty khai th¸c cÇu c¶ng C¸c vÊn ®Ò ®­îc ®Ò cËp : Hîp ®ång thuª tµu ®Þnh h¹n, c¸c thiÖt h¹i ph¶i chÞu do b·o, cÇu bÕn an toµn, tr¸ch nhiÖm Tãm t¾t sù viÖc : Ngµy 15 th¸ng 5 n¨m 1970, Nguyªn ®¬n vµ C«ng ty vËn t¶i hµng h¶i, (BÞ ®¬n thø nhÊt), ký kÕt hîp ®ång thuª tµu ®Þnh h¹n, ®Ó vËn chuyÓn mét l­îng Amoni- Sunfat d¹ng rêi tõ Hopewell vµ Norfolk, Mü ®Õn Manzanillo , Mexico . Theo c¸c chØ dÉn cña c«ng ty khai th¸c cÇu c¶ng (BÞ ®¬n thø hai).Tµu ghÐ m¹n ®«ng cÇu c¶ng Fiscal, trong c¶ng Manazanillo ®Ó dì hµng ngµy 11 th¸ng 3 n¨m 1972. Tµu ®· cËp ®­îc cÇu c¶ng, nh­ng phÇn ®u«i tµu l¹i h¬i nh« ra so víi chiÒu dµi cÇu c¶ng. Sau khi ®· cËp c¶ng , thuyÒn tr­ëng nhËn thÊy thµnh cÇu thiÕu c¸c ®Öm ch¾n chèng va ®Ëp vµ ®· phµn nµn vÒ ®iÒu nµy víi ®¹i lý cña tµu. Trong thêi gian cËp t¹i cÇu c¶ng, tµu ®· ph¶i chÞu mét c¬n b·o lín vµ ®· sö dông tÊt c¶ c¸c d©y buéc tµu, ®Öm chèng va mµ tµu ®­îc trang bÞ, nh­ng vÉn kh«ng tr¸nh khái mét sè thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt ®èi víi tµu . Trong thêi gian ®ã, thuyÒn tr­ëng ®· cè g¾ng liªn l¹c qua ®iÖn tho¹i víi ®¹i lý cña c«ng ty thuª tµu ë New york ®Ó yªu cÇu mét cÇu c¶ng kh¸c, nh­ng kh«ng thÓ liªn l¹c ®­îc. Tµu vÉn ë t¹i cÇu c¶ng Fiscal vµ b¾t ®Çu dì hµng cho ®Õn chiÒu ngµy 15 th¸ng 3 n¨m 1972 míi nhËn ®­îc chØ thÞ cña ®¹i lý ng­êi thuª tµu yªu cÇu tµu di chuyÓn ®Õn khu th¶ neo . Trong th«ng b¸o ngµy 14/3/1972 thuyÒn tr­ëng ®· nªu r»ng khi cËp cÇu c¶ng ngµy 11/3/1972, thuyÒn tr­ëng ®· kiÓm tra vµ thÊy cÇu c¶ng nµy kh«ng an toµn ®Ó dì hµng . Trong mét tuyªn bè sau ®ã ngµy 30/3/1972, thuyÒn tr­ëng nhÊn m¹nh r»ng, cã thÓ cã mét c¬n b·o lín sÏ xÈy ra do cã nh÷ng c¬n giã to tr­íc ®ã . Nguyªn ®¬n ®ßi 200.130 USD cho c¸c thiÖt h¹i mµ tµu ph¶i chÞu do b·o, khi ®ang buéc d©y t¹i cÇu c¶ng Fiscal . Ph¸n quyÕt cña träng tµi : Uû ban träng tµi kÕt luËn, m¹n ®«ng cña cÇu c¶ng Fiscal trong c¶ng Manzanillo, lµ mét cÇu c¶ng an toµn vµ tµu cã ph¶i chÞu nh÷ng thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt, ®Êy lµ do lçi cña thuyÒn tr­ëng ®· kh«ng thùc hiÖn c¸c b­íc cÇn thiÕt, ®Ó b¶o vÖ tµu b»ng c¸ch di chuyÓn tµu ®Õn khu th¶ neo . Uû ban träng tµi nh¾c l¹i lËp luËn cña Nguyªn ®¬n, r»ng cÇu tµu nµy kh«ng an toµn, theo nghÜa cña ®iÒu 6 hîp ®ång thuª tµu, theo ®ã “ Hµng ho¸ …. ®­îc bèc lªn tµu vµ hoÆc dì xuèng ë bÊt kú mét vòng ®Ëu tµu, cÇu c¶ng hay bÊt kú mét ®Þa ®iÓm nµo mµ bªn thuª tµu hay ®¹i lý cña bªn thuª tµu chØ ®Þnh, víi ®iÒu kiÖn tµu cã thÓ næi mét c¸ch an toµn ngay c¶ khi n­íc rßng”. Theo quan ®iÓm cña Uû ban träng tµi, mÆc dï thuyÒn tr­ëng ®· thÓ hiÖn mèi lo ng¹i vÒ t×nh h×nh ®ang xÊu dÇn, nh­ng ®· kh«ng thùc hiÖn bÊt kú mét khiÕu n¹i chÝnh thøc nµo, còng nh­ yªu cÇu hoa tiªu, hay tµu kÐo trî gióp khi b·o trë nªn d÷ déi . §óng lµ sau ®ã cã mét sè ph¶n ®èi cña thuyÒn tr­ëng, nh­ng kh«ng hÒ cã mét yªu cÇu chÝnh thøc nµo, vÒ viÖc di chuyÓn tµu ®Õn khu th¶ neo, cho ®Õn tËn ngµy 14/3/1972 . Uû ban träng tµi cho r»ng, ®¸ng lÏ thuyÒn tr­ëng ph¶i hµnh ®éng nhanh h¬n vµ kiªn quyÕt h¬n, trong viÖc di chuyÓn tµu khi b·o t¨ng dÇn vµ r»ng c¸c th«ng tin vÒ c¶ng vµ cÇu tµu trong c¸c chØ thÞ vÒ c¸ch thøc di chuyÓn, ®¸ng lÏ ph¶i l­u ý thuyÒn tr­ëng vÒ c¸c ®iÒu kiÖn cã thÓ gÆp ph¶i t¹i c¶ng. Cã thÓ thuyÒn tr­ëng cho r»ng, ®Ó di chuyÓn tµu th× cÇn ph¶i ®­îc phÐp. §©y lµ mét suy nghÜ sai, do ®ã kh«ng thÓ lµ c¨n cø miÔn tr¸ch cho viÖc thuyÒn tr­ëng, ®· kh«ng di chuyÓn tµu ra khái cÇu c¶ng tr­íc khi tµu bÞ thiÖt h¹i . Uû ban träng tµi kÕt luËn, cÇu c¶ng Fiscal ë Manzanillo lµ mét cÇu c¶ng an toµn, nh­ng cã thÓ trë nªn nguy hiÓm do c¸c ®iÒu kiÖn thêi tiÕt. Uû ban còng l­u ý thªm r»ng, hiÖn t­îng nh÷ng c¬n b·o ngoµi kh¬i cã thÓ g©y ra b·o trong c¶ng, kh«ng ph¶i lµ bÊt b×nh th­êng ®èi víi c¸c c¶ng vµ cÇu c¶ng däc bê phÝa t©y khu vùc Trung vµ Nam Mü. Uû ban träng tµi kÕt luËn : “ Kü n¨ng ®iÒu khiÓn tµu tèt, ®ßi hái c¸c thuyÒn tr­ëng ph¶i nhËn thøc ®­îc khi nµo thêi tiÕt thay ®æi, cÇn ph¶i rêi cÇu c¶ng ®Õn khu th¶ neo . C¸c ®iÒu kiÖn thêi tiÕt t¹m thêi, nh­ng kh«ng ph¶i lµ kh«ng dù tÝnh ®­îc, kh«ng lµm mét cÇu tµu trë thµnh cÇu c¶ng mÊt an toµn”. Do vËy ta thÊy r»ng b¶n th©n cÇu c¶ng lµ an toµn. Trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt ®ang xÊu dÇn ®i (do b·o), lÏ ra thuyÒn tr­ëng ph¶i quyÕt ®o¸n vµ cho tµu di dêi . Song tr­êng hîp nµy thuyÒn tr­ëng ®· e ng¹i, kh«ng d¸m quyÕt ®Þnh v× vËy, BÞ ®¬n thø hai ®· ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm, ®èi víi nh÷ng thiÖt h¹i vËt chÊt mµ tµu ph¶i chÞu . 3.Tranh chÊp trong hîp ®ång thuª tµu liªn quan ®Õn viÖc hµng ho¸ kh«ng ®­îc chÊp nhËn t¹i c¶ng dì hµng . C¸c bªn : Nguyªn ®¬n : Chñ tµu BÞ ®¬n : Chñ hµng C¸c vÊn ®Ò ®­îc ®Ò cËp KhiÕm khuyÕt néi tú cña hµng hãa vµ c¸c thiÖt h¹i ®èi víi hµng ho¸ Vi ph¹m nghÜa vô chÝnh, nghÜa vô dì hµng cña bªn thuª tµu Hµng ho¸ kh«ng ®­îc chÊp nhËn t¹i c¶ng dì hµng theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan kiÓm dÞch do kh«ng ®¹t tiªu chuÈn . TiÒn ph¹t do gi÷ tµu qu¸ h¹n Tãm t¾t sù viÖc : Nguyªn ®¬n ký víi BÞ ®¬n mét hîp ®ång vËn chuyÓn h¹t lóa m× d¹ng rêi . Khi tµu ®Õn c¶ng dì hµng theo quy ®Þnh trong hîp ®ång, do c¸c thñ tôc hµnh chÝnh tµu ph¶i dì hµng chËm vµ viÖc dì hµng ®­îc thùc hiÖn sau khi thêi gian gia h¹n dì hµng ®· b¾t ®Çu. Tµu ph¶i dõng viÖc dì hµng, khi vÉn cßn 2000 tÊn lóa mú trªn tµu, theo quyÕt ®Þnh cña mét c¬ quan thuéc Bé Y tÕ n­íc së t¹i, cÊm sö dông sè lóa mú nµy v× ba lý do : Trong hµng ho¸ cã lÉn gØ s¾t tõ tµu , Hµng ho¸ cã chøa Phostoxin (Mét lo¹i thuèc trõ s©u ®­îc sö dông t¹i n­íc xuÊt xø cña hµng ho¸), Hµng ho¸ cã lÉn c¸c h¹t cá ®éc (cá kiÒm) víi sè l­îng v­ît qu¸ møc cho phÐp . Sau ®ã tµu bÞ b¾t gi÷ theo yªu cÇu cña ng­êi nhËn hµng, bªn cÇm vËn ®¬n. Chñ tµu kh«ng thÓ xin huû lÖnh b¾t gi÷ nµy, v× kh«ng cã kh¶ n¨ng cung cÊp b¶o l·nh cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ trÞ hµng ho¸ . 17 th¸ng sau tµu míi ®­îc th¶ theo quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n c¶ng, theo ®ã tµu kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ t×nh tr¹ng cña sè hµng ho¸ nµy. Ng­êi nhËn hµng ®· kh¸ng c¸o quyÕt ®Þnh nµy lªn toµ phóc thÈm. Tµu vÉn bÞ cÊm kh«ng ®­îc rêi c¶ng, v× lý do sè lóa mú cßn l¹i trªn tµu thuéc vÒ ng­êi nhËn hµng . M­êi th¸ng sau chñ tµu vµ ng­êi nhËn hµng ®¹t ®­îc tho¶ thuËn, theo ®ã chñ tµu mua l¹i sè lóa mú trªn tµu vµ cã quyÒn tù do sö lý sè hµng nµy, cßn ng­êi nhËn hµng vÉn b¶o l­u quyÒn kiÖn chñ tµu, theo thñ tôc tè tông t¹i Toµ phóc thÈm . Lóc nµy, tµu ph¶i thuª mét tµu kÐo kh¸c, ®­a tµu vÒ quèc gia mµ tµu mang cê ( vµ còng lµ n¬i xuÊt xø cña hµng ho¸, mét n­íc thuéc liªn minh ch©u ¢u), do kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng ®i biÓn, chøng nhËn xÕp h¹ng cña tµu ®· hÕt h¹n vµ do kh«ng cã ®ñ thuyÒn viªn . Nguyªn ®¬n kiÖn ®ßi tiÒn båi th­êng do gi÷ tµu qu¸ h¹n ( Kho¶ng ba n¨m) vµ c¸c chi phÝ kh¸c (nh­ chi phÝ thuª tµu kÐo, nhiªn liÖu, phÝ bèc dì hµng …) vµ tiÒn båi th­êng cho thiÖt h¹i th­¬ng m¹i cña tµu (víi trÞ gi¸ b»ng tiÒn båi th­êng mét n¨m gi÷ tµu qu¸ h¹n) BÞ ®¬n yªu cÇu huû hîp ®ång vËn chuyÓn, do Bªn nguyªn ®· cung cÊp tµu kh«ng phï hîp vµ ®· cè t×nh che dÊu t×nh tr¹ng tµu, b»ng c¸ch s¬n phñ lªn líp gØ trªn thµnh khoang tµu . BÞ ®¬n lËp luËn r»ng nghÜa vô dì hµng cña m×nh ®· chÊm døt, do sù cè bÊt kh¶ kh¸ng lµ quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn vµ do tµu kh«ng ë trong t­ thÕ s½n sµng (v× bÞ b¾t gi÷ ). Ph¸n quyÕt cña träng tµi : Uû ban träng tµi cho r»ng, gØ s¾t trªn con tµu lµ hiÓn nhiªn, nhÊt lµ ®èi víi mét con tµu 22 tuæi vµ yªu cÇu huû hîp ®ång vËn chuyÓn, do tµu kh«ng cã kh¶ n¨ng ®i biÓn cña BÞ ®¬n lµ kh«ng cã c¨n cø, v× lÏ ra BÞ ®¬n ph¶i tõ chèi tµu tr­íc khi xÕp hµng, sau khi ®· yªu cÇu bªn thø ba gi¸m ®Þnh tµu. Ngoµi ra, c¸c chøng cø còng cho thÊy, bªn gi¸m ®Þnh ®· kh«ng cÈn träng khi kiÓm tra tµu . Uû ban träng tµi còng b¸c lËp luËn cña BÞ ®¬n cho r»ng, Nguyªn ®¬n ®· gian lËn khi cho s¬n phñ lªn líp gØ s¾t trªn thµnh c¸c khoang tµu, bëi mét viÖc lµm nh­ vËy kh«ng thÓ ®¸nh lõa ®­îc c¸c chuyªn gia. Tuy nhiªn, Uû ban träng tµi còng tuyªn bè viÖc BÞ ®¬n kh«ng tõ chèi tµu, kh«ng ph¶i lµ lçi hîp ®ång vµ kh«ng hÒ gi¶m nghÜa vô c¬ b¶n cña Nguyªn ®¬n, lµ cung cÊp mét con tµu ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn ®ñ kh¶ n¨ng ®i biÓn . Uû ban träng tµi l­u ý r»ng trong vô viÖc nµy, c¸c bªn kh«ng yªu cÇu Uû ban träng tµi x¸c ®Þnh c¸c thiÖt h¹i, ®èi víi hµng ho¸ do tµu g©y ra (bëi ®©y lµ ®èi t­îng gi¶i quyÕt cña mét tè tông t­ ph¸p do ng­êi nhËn hµng, khëi kiÖn ra tr­íc toµ ¸n cã thÈm quyÒn) vµ c¸c khiÕm khuyÕt néi tú cña hµng ho¸ (lµ ®èi t­îng cña hîp ®ång mua b¸n, víi c¸c ®iÒu kho¶n träng tµi t¹i Phßng träng tµi Hµng h¶i Pais). Tuy nhiªn, Uû ban träng tµi cho r»ng, quyÕt ®Þnh kh«ng cho phÐp dì hµng cña c¬ quan chøc tr¸ch, kh«ng ®­îc coi lµ mét sù kiÖn bÊt kh¶ kh¸ng, mµ nã xuÊt ph¸t tõ hai lý do, mét thuéc lçi cña tµu vµ mét thuéc vÒ b¶n th©n hµng ho¸ . Nguyªn ®¬n ®¸ng lÏ ph¶i b¶o ®¶m, tµu kh«ng lµm h­ h¹i hµng ho¸ vµ ng­êi thuª tµu ®¸ng lÏ ph¶i b¶o ®¶m, hµng hãa kh«ng chøa c¸c thµnh phÇn ®éc h¹i . Tõ lËp luËn nµy, Uû ban träng tµi quyÕt ®Þnh, mçi bªn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm mét nöa ®èi víi c¸c hËu qu¶ cña viÖc kh«ng ®­îc dì hµng . Uû ban träng tµi quyÕt ®Þnh, BÞ ®¬n ph¶i båi th­êng cho thêi gian dì hµng qu¸ h¹n, ®Õn thêi ®iÓm cã quyÕt ®Þnh cÊm dì hµng cña nhµ chøc tr¸ch theo møc quy ®Þnh cña hîp ®ång. Uû ban träng tµi nh¾c l¹i r»ng, tiÒn båi th­êng cho thêi gian dì hµng qu¸ h¹n ®­îc coi nh­ “ phÇn c­íc bæ sung” , ®­îc so s¸nh nh­ mét hîp ®ång cho thuª khi ®èi t­îng cho thuª, kh«ng thuéc quyÒn sö dông cña ng­êi cho thuª. V× vËy, BÞ ®¬n ph¶i båi th­êng cho thêi gian tµu bÞ b¾t gi÷, víi møc båi th­êng thÊp b»ng mét nöa møc th«ng th­êng, cho kho¶ng thêi gian kÓ tõ khi cã quyÕt ®Þnh cÊm dì hµng, ®Õn khi tµu mua l¹i sè hµng ho¸ ®ã tõ ng­êi nhËn hµng (hµnh ®éng mua nµy lµm chÊm døt viÖc thùc hiÖn hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ vµ tÊt c¶ c¸c nghÜa vô cña BÞ ®¬n liªn quan ®Õn hµng ho¸). Kho¶ng thêi gian nµy ®­îc tÝnh lµ 890 ngµy Ngoµi ra, mÆc dï kh«ng chÊp nhËn lËp luËn cña BÞ ®¬n cho r»ng mét con tµu bÞ b¾t gi÷ th× kh«ng cßn thuéc quyÒn sö dông cña ng­êi thuª tµu, Uû ban träng tµi cho r»ng, kho¶ng thêi gian b¾t gi÷ qu¸ dµi trong tr­êng hîp nµy (h¬n 500 ngµy), lµ kÕt qu¶ cña viÖc chñ tµu kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng tµi chÝnh, ®Ó b¶o l·nh cho hµng ho¸ mµ vÒ nguyªn t¾c, khi nhËn hµng tµu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi sè hµng ho¸ ®ã . Uû ban träng tµi kÕt luËn r»ng, kho¶ng thêi gian t¹m gi÷ nµy cã nguyªn nh©n trùc tiÕp mét phÇn tõ lçi cña Nguyªn ®¬n, v× vËy kho¶n tiÒn båi th­êng cho thêi gian gi÷ tµu, qu¸ h¹n ph¶i gi¶m t­¬ng øng nh­ gi¶i quyÕt ë trªn . Uû ban träng tµi b¸c yªu cÇu cña Nguyªn ®¬n vÒ c¸c phô phÝ kh¸c, víi lý do tiÒn båi th­êng cho thêi gian gia h¹n dì hµng vµ tiÒn båi th­êng do gi÷ tµu qu¸ l©u ®· bao gåm c¸c chi phÝ phô nµy . 4.Tranh chÊp trong hîp ®ång thuª tµu liªn quan ®Õn viÖc kh«ng xÕp hµng C¸c bªn: - Nguyªn ®¬n : Chñ tµu ViÖt nam - BÞ ®¬n : Chñ hµng Hongkong C¸c vÊn ®Ò ®­îc ®Ò cËp : XÕp hµng chËm hay kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô xÕp hµng Huû hîp ®ång Tãm t¾t sù viÖc: Nguyªn ®¬n ký kÕt víi BÞ ®¬n mét hîp ®ång chë 5.200 tÊn gç trßn tõ Rangoon, MiÕn ®iÖn ®Õn Huangpu, Trung quèc. BÞ ®¬n cam kÕt tr¶ kho¸n 140.000 USD c­íc vËn chuyÓn cho ng©n hµng, do bªn Nguyªn chØ ®Þnh trong vßng ba ngµy lµm viÖc, kÓ tõ khi hoµn thµnh viÖc xÕp hµng lªn tµu vµ ký vËn ®¬n. Tµu ph¶i ®Õn c¶ng bèc hµng vµ ph¶i ë t×nh tr¹ng s½n sµng ®Ó xÕp hµng vµo kho¶ng thêi gian gi÷a ngµy 5/2 vµ ngµy 15/2 n¨m 1992 . Nguyªn ®¬n ®­a tµu ®Õn Rangoon thø s¸u ngµy 12 /2 /92 vµ göi th«ng b¸o s½n sµng bèc hµng vµo håi 17giê 10 cïng ngµy. Nh­ vËy theo quy ®Þnh vÒ thêi gian xÕp hµng trong hîp ®ång, thêi gian xÕp hµng sÏ b¾t ®Çu tÝnh tõ 13 giê 00 ngµy thø b¶y . Nh­ng Nguyªn ®¬n kh«ng hÒ nhËn ®­îc tÝn hiÖu g× vÒ viÖc giao hµng tõ phÝa BÞ ®¬n. Nguyªn ®¬n ®· liªn tôc liªn hÖ víi BÞ ®¬n th«ng qua ng­êi m«i giíi thuª tµu, ®Ó x¸c ®Þnh xem hµng ho¸ ®· s½n sµng ch­a. V× BÞ ®¬n kh«ng tr¶ lêi, Nguyªn ®¬n ®· ph¶i x¸c minh ®iÒu nµy qua c¶ng Rangoon, th«ng qua ®¹i lý cña m×nh. Sau khi x¸c minh, Nguyªn ®¬n biÕt ®­îc r»ng, BÞ ®¬n kh«ng thÓ xÕp sè hµng ghi trong hîp ®ång vËn chuyÓn vµ BÞ ®¬n ®ang gÆp khã kh¨n lín trong viÖc ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ giÊy tê thñ tôc, theo c¸c quy ®Þnh vÒ xuÊt khÈu gç . Tr­íc sù im lÆng cña BÞ ®¬n, Nguyªn ®¬n ®· ®îi cho ®Õn hÕt thêi h¹n xÕp hµng vµ ngµy 27/2 1992 Nguyªn ®¬n göi cho BÞ ®¬n mét b¶n Telex th«ng b¸o r»ng, nÕu Nguyªn ®¬n kh«ng nhËn ®­îc tr¶ lêi cña BÞ ®¬n, x¸c nhËn sÏ bèc hµng lªn tµu trong ngµy h«m ®ã th× Nguyªn ®¬n sÏ coi lµ BÞ ®¬n kh«ng thÓ xÕp hµng, vµ do ®ã vi ph¹m hîp ®ång vµ Nguyªn ®¬n sÏ ®iÒu tµu ®i n¬i kh¸c. BÞ ®¬n vÉn kh«ng tr¶ lêi vµ ngµy h«m sau Nguyªn ®¬n göi mét Telex kh¼ng ®Þnh, Nguyªn ®¬n coi hµnh vi cña BÞ ®¬n lµ vi ph¹m hîp ®ång vµ tuyªn bè Nguyªn ®¬n cã quyÒn tù do ®iÒu tµu ®i n¬i kh¸c. Thùc tÕ ngµy 12/3/92 Nguyªn ®¬n ®· ký mét hîp ®ång chë ph©n Ure tõ Indonesia vÒ TP HCM . Nguyªn ®¬n ®ßi 72.354 USD tiÒn båi th­êng (140.000 USD c­íc khèng trõ ®i c¸c chi phÝ ph¶i chi, khi h­ëng kho¶n c­íc ®ã céng víi tiÒn båi th­êng do gi÷ tµu qu¸ h¹n lµ 7000 USD t¹i c¶ng bèc hµng Rangoon tÝnh ®Õn ngµy chÊm døt hîp ®ång ) . BÞ ®¬n phñ nhËn viÖc m×nh ®· vi ph¹m hîp ®ång vµ lËp luËn r»ng trªn thùc tÕ, chÝnh Nguyªn ®¬n míi lµ ng­êi ph¸ hîp ®ång, b»ng viÖc ®iÒu tµu ®i n¬i kh¸c, trong khi BÞ ®¬n ch­a bao giê tuyªn bè, sÏ kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång. BÞ ®¬n kiÖn l¹i ®ßi båi th­êng thiÖt h¹i, bao gåm tiÒn c­íc thùc tÕ ®· ph¶i chi tr¶ ®Ó vËn chuyÓn sè hµng ghi trong hîp ®ång, ®Õn miÒn nam Trung quèc vµo kho¶ng gi÷a th¸ng 4 vµ th¸ng 10 n¨m 1992 Ph¸n quyÕt cña träng tµi : Uû ban träng tµi ®· so s¸nh vô viÖc nµy, víi vô viÖc g©y x«n xao d­ luËn cã tªn “ Jupiter” vµo nh÷ng n¨m 60, trong ®ã nhµ khai th¸c dÇu cã tªn “ Jupiter” ®· ký hîp ®ång thuª rÊt nhiÒu tµu chë dÇu, nh­ng l¹i kh«ng ph¸t lÖnh bèc hµng, ngo¹i trõ ®èi víi c¸c tµu ®Ëu bªn ngoµi c¸c c¶ng trong vÞnh Persic. C¸c chñ tµu ®· ph¶i chän lùa, hoÆc ®­a tµu ®i n¬i kh¸c vµ chÞu mäi rñi ro, hoÆc lµ chê ®îi kh«ng biÕt ®Õn bao giê. Cuèi cïng, ng­êi ta ®· kh«ng bao giê cßn thÊy “Jupiter” xuÊt hiÖn n÷a vµ nh÷ng chñ tµu ®· ph¶i chÞu thiÖt h¹i, do sù cÈn träng qu¸ møc cña m×nh . Uû ban träng tµi cho r»ng, trªn thùc tÕ Nguyªn ®¬n kh«ng cã quyÒn hiÓu, sù im lÆng cña bÞ ®¬n lµ sù tõ chèi thùc hiÖn hîp ®ång vµ do ®ã c¸c th«ng b¸o do Nguyªn ®¬n göi ngµy 28, 29/2 lµ kh«ng cã hiÖu lùc . Tuy nhiªn, Uû ban träng tµi còng cho r»ng, cho ®Õn ngµy 29/2 khi Nguyªn ®¬n coi hîp ®ångvËn chuyÓn lµ ®· chÊm døt , bÞ ®¬n hoµn toµn kh«ng cßn kh¶ n¨ng kiÕm hµng vµ xÕp hµng lªn tµu, tr­íc khi viÖc tr× ho·n cña BÞ ®¬n ph¸ vì quan hÖ hîp ®ång vËn chuyÓn . Trªn c¬ së c¸c chøng cø tr×nh ra tr­íc Uû ban träng tµi, BÞ ®¬n kh«ng thÓ chøng minh kh¶ n¨ng thùc hiÖn hîp ®ång, tøc lµ xÕp hµng lªn tµu, tr­íc khi viÖc tr× ho·n trë thµnh, mét vi ph¹m nghiªm träng ®èi víi hîp ®ång, cô thÓ ®Õn tËn th¸ng 10 n¨m 1992, BÞ ®¬n vÉn cßn tiÕp tôc xÕp hµng lªn tµu vµ BÞ ®¬n ®· kh«ng ®­a ra ®­îc b»ng chøng nµo, chøng minh lËp luËn r»ng, tr­íc ®ã hä ®· cè g¾ng kiÕm tµu ®Ó xÕp hµng . H¬n n÷a, BÞ ®¬n còng kh«ng chøng minh ®­îc r»ng, ®· cã ®Çy ®ñ c¸c tµi liÖu vµ giÊy phÐp xuÊt khÈu theo luËt MiÕn ®iÖn t¹i thêi ®iÓm bèc hµng, theo hîp ®ång vËn chuyÓn víi Nguyªn ®¬n ®Ó cã thÓ bèc hµng lªn tµu. Do ®ã, Uû ban träng tµi chÊp nhËn yªu cÇu cña Nguyªn ®¬n, ®ßi båi th­êng thiÖt h¹i vµ tiÒn ph¹t do gi÷ tµu qu¸ l©u tr­íc khi hîp ®ång vËn chuyÓn bÞ chÊm døt . B×nh luËn vµ l­u ý : Trong nh÷ng tr­êng hîp t­¬ng tù, chñ tµu cÇn ph¶i tuyªn bè rµng buéc ng­êi thuª tµu, r»ng mäi sù im lÆng cña ng­êi thuª tµu cã gi¸ trÞ t­¬ng tù nh­ lµ mét sù x¸c nhËn, r»ng ng­êi thuª tµu ®· kh«ng cã hµng vµ ®· vi ph¹m hîp ®ång, chØ trong tr­êng hîp ®ã, chñ tµu míi cã quyÒn ®iÒu tµu ®i chë l« hµng kh¸c vµ ®ßi thiÖt h¹i thùc tÕ ph¸t sinh . 5. Tranh chÊp vÒ nghÜa vô san xÕp hµng vµ b¶o qu¶n hµng hãa trªn tµu: Hai bªn ký hîp ®ång thuª tµu chë l¹c, theo ®ã ng­êi thuª tµu cã nghÜa vô bèc hµng lªn tµu vµ san xÕp hµng ho¸. Kh«ng l©u sau khi rêi c¶ng xÕp hµng, mét sè bao l¹c bÞ xª dÞch, lµm tµu nghiªng sang ph¶i 12 ®é vµ ®Ó l¹i mét kho¶ng trèng réng 1 mÐt däc theo c¹nh cña khoang tµu. Thêi tiÕt t¹i thêi ®iÓm ®ã kh«ng thuËn lîi, nh­ng kh«ng thuéc tr­êng hîp miÔn trõ.Tµu ph¶i quay l¹i c¶ng xÕp hµng ®Ó xÕp l¹i hµng ho¸, nh»m ®¶m b¶o an toµn cho hµnh tr×nh cña con tµu . Ng­êi thuª tµu ®ßi trõ tiÒn thuª tµu, chi phÝ s¾p ®Æt l¹i hµng vµ c¸c chi phÝ nhiªn liÖu ph¸t sinh. Chñ tµu ®· ®­a vô viÖc nµy ra träng tµi xÐt xö ®Ó ®ßi l¹i sè tiÒn trªn . Ng­êi thuª tµu lÊy lý do, trong ®iÒu 11 A cña hîp ®ång quy ®Þnh : “ Trong tr­êng hîp h­ háng th©n tµu hoÆc tai n¹n kh¸c g©y c¶n trë, hoÆc ng¨n c¶n ho¹t ®éng cña con tµu vµ kÐo dµi h¬n 12 giê liªn tôc , ng­êi thuª tµu sÏ kh«ng tr¶ tiÒn thuª tµu ®èi víi thêi gian bÞ mÊt”. Theo ®iÒu 36: “ NÕu tµu ®i chÖch h­íng hoÆc quay l¹i trong khi ®ang trªn hµnh tr×nh, v× bÊt kú lý do nµo ®­îc nªu ë ®iÒu 11A, tµu sÏ kh«ng ®­îc tr¶ tiÒn thuª tµu ®èi víi thêi gian bÞ mÊt. Chi phÝ nhiªn liÖu ph¸t sinh sÏ bÞ trõ khái sè tiÒn thuª tµu” . Theo th«ng lÖ quèc tÕ “Tai n¹n” lµ mét sù kiÖn ngÉu nhiªn, x¶y ra ngoµi nh÷ng diÔn biÕn th«ng th­êng . HiÓn nhiªn nh÷ng g× x¶y ra trong tr­êng hîp nµy lµ mét “tai n¹n”. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò vÉn ch­a ®­îc khÐp l¹i ë ®©y, v× ®iÒu 11B cßn quy ®Þnh thªm : “ Trong tr­êng hîp tµu ®­îc ®­a vµo c¶ng bëi ¶nh h­ëng cña thêi tiÕt hoÆc gÆp tai n¹n ®èi víi hµng ho¸, bÊt cø sù l­u gi÷ nµo ®èi víi tµu t¹i c¶ng vµ hoÆc c¸c chi phÝ ph¸t sinh thuéc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi thuª tµu” Sù kiÖn x¶y ra trong tr­êng hîp trªn kh«ng ph¶i lµ mét “ tai n¹n” ®èi víi hµng ho¸ (Cña tµu). MÆc dï ®ã lµ “ tai n¹n”, nh×n chung ®ã lµ mét tai n¹n ®èi víi tµu vµ tÊt nhiªn cã liªn quan ®Õn hµng ho¸, nh­ng ®ã kh«ng ph¶i lµ mét tai n¹n ®èi víi hµng ho¸. Trong tr­êng hîp nµy, con tµu còng kh«ng ®­îc “§­a vµo c¶ng do ¶nh h­ëng cña thêi tiÕt”. Tµu ®· quay l¹i c¶ng v× mét tai n¹n g©y ra bëi sù kÕt hîp gi÷a thêi tiÕt xÊu vµ c¸ch s¾p xÕp hµng ho¸ tr­íc khi tµu rêi c¶ng, nh­ng ®iÒu nµy kh«ng dÉn ®Õn sù kiÖn, ®· x¶y ra theo nh­ néi dung cña ®iÒu 11B. Nh­ vËy, dùa vµo ®iÒu 11A vµ ®iÒu 36, tho¹t nh×n ng­êi thuª tµu ®­îc phÐp trõ tiÒn thuª tµu vµ chi phÝ nhiªn liÖu ph¸t sinh. Tuy nhiªn, nÕu sù viÖc nµy lµ do sù vi ph¹m cña ng­êi thuª tµu hay tõ sù viÖc mµ anh ta ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm theo hîp ®ång, th× ng­êi thuª tµu sÏ mÊt quyÒn ®ã. ChÝnh v× vËy, cÇn ph¶i c©n nh¾c liÖu cã vi ph¹m nµo trong tr­êng hîp nµy hay kh«ng . Tai n¹n x¶y ra lµ do sù dÞch chuyÓn cña c¸c bao hµng do thêi tiÕt xÊu. Hµng ho¸ lo¹i nµy nÕu ®­îc s¾p ®Æt tèt (NghÜa lµ s¾p ®Æt cÈn thËn, ch¾c ch¾n) sÏ kh«ng thÓ bÞ xª dÞch, trong thêi tiÕt xÊu, ®Õn møc lµm cho tµu nghiªng 12 ®é vµ ®Ó l¹i mét kho¶ng trèng réng 1 mÐt c¹nh khoang tµu. V× vËy, cã thÓ ®i ®Õn gi¶ thuyÕt lµ hµng hãa kh«ng ®­îc s¾p ®Æt ®óng c¸ch, cÈn thËn. Hµng ho¸ ®­îc s¾p ®Æt tåi lµ nguyªn nh©n x¸c thùc nhÊt g©y nªn tai n¹n trªn. VËy th× ai ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi viÖc s¾p ®Æt hµng ? . §iÒu 13 cña hîp ®ång quy ®Þnh : “ Ng­êi thuª tµu chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi nh÷ng tæn thÊt, mÊt m¸t ®èi víi tµu hoÆc ®èi víi chñ tµu, do viÖc s¾p ®Æt hµng hoÆc dì hµng kh«ng thÝch hîp hay kh«ng cÈn thËn, hoÆc bÊt kú mét hµnh ®éng kh«ng thÝch hîp, hay bÊt cÈn cña ng­êi thuª tµu hay ng­êi lµm c«ng cña hä . Hµng ho¸ ph¶i ®­îc xÕp lªn tµu , s¾p ®Æt vµ dì ra khái tµu d­íi sù gi¸m s¸t cña thuyÒn tr­ëng” . Dùa vµo nh÷ng ®iÒu trÝch dÉn ë trªn, trong tr­êng hîp nµy, ng­êi thuª tµu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vµ do vËy kh«ng cã quyÒn trõ tiÒn thuª tµu. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ, liÖu quy ®Þnh in ®Ëm ë trªn cã ¶nh h­ëng ®Õn quyÕt ®Þnh nµy hay kh«ng. §· cã quy ®Þnh tõ l©u, tr¸ch nhiÖm ban ®Çu ®èi víi viÖc xÕp hµng lªn tµu, s¾p ®Æt hµng … thuéc vÒ ng­êi thuª tµu, cßn thuyÒn tr­ëng cã thùc sù can thiÖp vµo ho¹t ®éng xÕp dì hµng ho¸ hay kh«ng lµ tuú hîp ®ång quy ®Þnh, ngoµi ra thuyÒn tr­ëng cßn cã tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t viÖc xÕp dì hµng, s¾p ®Æt hµng … trong ph¹m vi cña m×nh . Theo c¸c chøng cø cã ®­îc, Héi ®ång träng tµi ®· thõa nhËn r»ng thuyÒn tr­ëng ®· lµm nh÷ng viÖc, mµ mét thuyÒn tr­ëng cã thÓ lµm vµ cÇn ph¶i lµm (tøc lµ ®· cã sù cÇn mÉn hîp lý ), ®Ó ®¶m b¶o trong ®iÒu kiÖn cã thÓ, r»ng hµng ho¸ ®· ®­îc s¾p xÕp ch¾c ch¾n, cÈn thËn vµ do vËy thuyÒn tr­ëng ®· hoµn thµnh tr¸ch nhiÖm ®¶m b¶o t×nh tr¹ng tèt cña con tµu. Do vËy, kh«ng thÓ kÕt luËn hµnh ®éng cña thuyÒn tr­ëng ®· g©y ra sù cè nãi trªn, nÕu cã ¶nh h­ëng còng chØ ë møc ®é nhÊt ®Þnh . Còng theo hîp ®ång nµy, thuyÓn tr­ëng kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tuyÖt ®èi, víi viÖc gi¸m s¸t xÕp hµng lªn tµu vµ s¾p ®Æt hµng ®Ó ®¶m b¶o r»ng tµu cã ®ñ kh¶ n¨ng ®i biÓn khi tµu khëi hµnh . Nh­ng ng­êi thuª tµu ®· b¸c l¹i r»ng thuyÒn tr­ëng ®· kh«ng cã sù cÇn mÉn hîp lý, trong ho¹t ®éng s¾p ®Æt hµng ho¸ lªn tµu . Ng­êi thuª nãi r»ng, anh ta ®· cung cÊp cho thuyÒn tr­ëng nh÷ng chØ dÉn râ rµng, tõ ®ã ch¾c ch¾n thuyÒn tr­ëng ph¶i hiÓu ®­îc r»ng, hµng ho¸ ph¶i ®­îc s¾p ®Æt ch¾c ch¾n vµ s¸t thµnh tµu . Ng­êi thuª tµu ®i ®Õn kÕt luËn, thuyÒn tr­ëng ®· kh«ng thùc hiÖn theo nh÷ng chØ dÉn ®ã . Tuy nhiªn, râ rµng lµ thuyÒn tr­ëng hiÓu râ nh÷ng chØ dÉn ®ã vµ ®· lµm nh÷ng g× cã thÓ ®Ó ®¶m b¶o r»ng, c«ng nh©n bèc xÕp thùc hiÖn ®óng nh÷ng chØ dÉn ®ã . MÆt kh¸c, c«ng nh©n bèc v¸c lµ ng­êi lµm thuª cho ng­êi thuª tµu vµ tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc xÕp hµng vµ s¾p ®Æt hµng lµ thuéc vÒ ng­êi thuª tµu. QuyÒn cña ng­êi thuª tµu ®­îc c¨n cø vµo ®iÒu 11A vµ ®iÒu 36 cho dï cã gi¸ trÞ, nh­ng vÉn bÞ b¸c bá v× theo phÇn thø 2 cña ®iÒu 13, ng­êi thuª tµu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc chñ tµu vÒ nh÷ng tæn thÊt g©y ra ®èi víi chñ tµu, vµ do ®ã khiÕu n¹i cña ng­êi thuª tµu ®ßi gi¶m tiÒn thuª tµu sÏ bÞ b¸c bá. Cuèi cïng chñ tµu ®· th¾ng kiÖn, cßn ng­êi thuª tµu thua kiÖn . Râ rµng, tr¸ch nhiÖm san xÕp vµ ch¨m sãc b¶o qu¶n hµng ho¸ khi hµng ®ang ®­îc vËn chuyÓn trªn tµu, lµ thuéc vÒ ng­êi chuyªn chë nh­ng kh«ng ph¶i lµ nghÜa vô tuyÖt ®èi, cã nghÜa lµ nÕu tæn thÊt cña hµng ho¸ lµ do hµnh ®éng kh«ng thÝch hîp, hoÆc do lçi cña ng­êi thuª tµu trong viÖc bèc xÕp hµng ho¸ ban ®Çu, th× ng­êi chuyªn chë ®­îc tho¸t tr¸ch nhiÖm. §iÒu nµy cµng ®óng ®èi víi nh÷ng mÆt hµng siªu tr­êng, siªu träng hay hµng nguy hiÓm . 6. Tranh chÊp vÒ c¸ch tÝnh th­ëng ph¹t xÕp dì: Hîp ®ång thuª tµu ký ngµy 21/4/97 gi÷a Vietrans Hµ néi (Ng­êi thuª tµu ) vµ Vietfracht Hµ néi ( Chñ tµu ) ®Ó chë s¾t thÐp : Sè l­îng theo hîp ®ång : Min 4500 MT / Max 5000 MT Laycan : 22- 28 /4 /97 Møc xÕp dì : 1000 WWDSHEXEU C­íc : Lumsum Th­ëng ph¹t xÕp dì : 1750 USD/ 2500 USD / ngµy Hµng thùc xÕp theo B/L :3515 MT Tµu ®Õn c¶ng xÕp : 29/4/97 ( Sau ngµy huû hîp ®ång – Cancelling date) XÕp hµng xong : 15/5/97 Sau khi nhËn ®ñ chøng tõ, theo th«ng lÖ hµng h¶i quèc tÕ chñ tµu tÝnh tiÒn ph¹t, trªn c¬ së sè hµng thùc xÕp lµ 3515 MT ( theo B/ L). Víi møc xÕp dì 1000 MT WWDSHEXEU, thêi gian cho phÐp xÕp hµng sÏ lµ 03 ngµy 12h 19 phót . C¨n cø vµo “Biªn b¶n sù kiÖn” (Statement of Facts – SOF), c¸c ngµy lÔ vµ ngµy chñ nhËt kh«ng lµm vµ kh«ng tÝnh, thêi gian ®· sö dông ®Ó xÕp hµng lµ 12 ngµy 07 h . So víi thêi gian cho phÐp lµ 03 ngµy 12h 19 phót, thêi gian xÕp hµng bÞ chËm mÊt 8 ngµy 18 h 41 phót . Nh­ vËy tiÒn ph¹t sÏ lµ 21.946 USD . Khi nhËn ®­îc b¶ng tÝnh ph¹t cña chñ tµu, ng­êi thuª tµu khiÕu n¹i víi lý do : Theo hîp ®ång ®· ký, l­îng xÕp lµ Min 4500 MT / Max 5000 MT th× ph¶i tÝnh thêi gian cho phÐp trªn c¬ së 5000 MT. ý cña ng­êi thuª tµu lµ ph¶i tÝnh to¸n l¹i thêi gian lµm hµng . Chñ tµu ®· tÝnh to¸n l¹i b»ng hai c¸ch : + TÝnh thêi gian cho phÐp trªn c¬ së l­îng hµng xÕp tèi ®a lµ 5000 MT th× thêi gian cho phÐp sÏ lµ 5 ngµy. Nh­ vËy theo c¸ch tÝnh ban ®Çu (th«ng lÖ quèc tÕ) thêi gian sö dông lµ 12 ngµy 7 h th× ng­êi thuª tµu vÉn bÞ chËm 7 ngµy 7 h vµ møc tiÒn ph¹t sÏ lµ 18.229 USD . + TÝnh thêi gian cho phÐp trªn c¬ së sè l­îng hµng ho¸ xÕp tèi ®a 5000 MT : thêi gian cho phÐp lµ 5 ngµy . Khi hÕt thêi gian cho phÐp, th× theo th«ng lÖ quèc tÕ : Ngµy lÔ vµ chñ nhËt vÉn tÝnh . Nh­ng ë ®©y chñ tµu trõ ra kh«ng tÝnh (Gi¶m ®­îc 3 ngµy cho ng­êi thuª tµu), nh­ vËy ng­êi thuª tµu vÉn bÞ ph¹t 4 ngµy 7 h víi sè tiÒn lµ 10.729 USD . MÆc dï chñ tµu ®· ®­a ra hai ph­¬ng ¸n tÝnh to¸n trªn nh­ng ng­êi thuª tµu vÉn kh«ng chÊp nhËn . Hai bªn ®· häp bµn nhiÒu lÇn vµ cuèi cïng ng­êi thuª tµu chÊp nhËn chÞu ph¹t 2 ngµy lµ 5000 USD B×nh luËn : Trong thùc tÕ mÆc dï hîp ®ång ®· ®­îc ký kÕt vÒ ®iÒu kho¶n th­ëng ph¹t xÕp dì vµ chñ tµu bao giê còng tÝnh theo th«ng lÖ hµng h¶i quèc tÕ tøc lµ ph¶i tÝnh thêi gian cho phÐp lµm hµng trªn c¬ së hµng thùc xÕp ( 3515 MT – B/L) nh­ng hîp ®ång ký kÕt lµ c­íc Lumsum vµ sè l­îng hµng xÕp theo hîp ®ång lµ Min 4500 MT / Max 5000 MT, nªn ng­êi thuª vin vµo cí ®ã ®Ó ®Êu tranh giµnh thêi gian chi phÐp dµi h¬n lµ 5 ngµy (Theo Max 5000 MT ).Tuy nhiªn, ng­êi thuª vÉn chÞu ph¹t xÕp chËm 7 ngµy 7 h . TiÕp ®ã, nh­ c¸ch tÝnh thø hai cña chñ tµu, ng­êi thuª tµu ®Ò nghÞ chñ tµu tÝnh to¸n sau khi trõ ra tÊt c¶ ngµy lÔ vµ chñ nhËt vµ ®­îc chñ tµu chÊp nhËn . Nh­ vËy ng­êi thuª bÞ ph¹t 4 ngµy . MÆc dï chñ tµu ®· tÝnh to¸n l¹i b»ng hai ph­¬ng ¸n vµ yªu cÇu ng­êi thuª tµu ph¶i tr¶ tiÒn ph¹t, nh­ng ng­êi thuª vÉn kh«ng muèn tr¶ vµ ®Ò nghÞ chØ tr¶ 2 ngµy lµ 5000 USD . XÐt ®Õn mèi lµm ¨n l©u dµi gi÷a hai bªn, chñ tµu ®· chÊp nhËn møc ph¹t nµy. Tuy nhiªn, nÕu ng­êi thuª tµu cè t×nh hay cè ý tho¸i th¸c nghÜa vô thùc hiÖn hîp ®ång, th× chñ tµu b¾t buéc ph¶i ®­a ra Toµ ¸n kinh tÕ ®Ó gi¶i quyÕt . KÕt luËn ViÖt nam ®ang trªn ®­êng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, viÖc bu«n b¸n víi n­íc ngoµi ngµy cµng ph¸t triÓn, víi kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu n¨m 2002 trªn 30 tû USD, th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam v« cïng bËn rén. Tuy nhiªn, c¸c nhµ bu«n ViÖt nam kh«ng thÓ chØ mua CIF vµ b¸n FOB. §Ó t×m kiÕm nguån lîi nhuËn vµ tiÕt kiÖm tiÒn ngo¹i tÖ cho quèc gia, c¸c nhµ bu«n cña ta ph¶i tÝnh ®Õn viÖc ph¶i chuyÓn sang mua FOB vµ b¸n CIF… §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, c¸c nhµ bu«n ph¶i sö dông ngµy cµng nhiÒu c¸c nghiÖp vô thuª tµu. Trªn c¬ së ®ã còng thóc ®Èy ngµnh vËn t¶i biÓn n­íc nhµ ph¸t triÓn, ®­a l¹i nguån thu nhËp kh«ng nhá cho ®Êt n­íc, gãp phÇn n©ng cao uy tÝn vµ ¶nh h­ëng cña n­íc ta trªn tr­êng quèc tÕ . Thuª tµu râ rµng lµ mét nghiÖp vô phøc t¹p, ®iÒu ®ã thÓ hiÖn râ nhÊt qua nh÷ng khã kh¨n, phøc t¹p khi ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång vµ thùc hiÖn hîp ®ång, nã ®­îc chøng minh b»ng v« sè c¸c tranh chÊp cã liªn quan ®Õn hîp ®ång thuª tµu . C¸c nhµ doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu chuyªn nghiÖp vµ kinh doanh hµng h¶i ®Òu muèn gi¶m thiÓu c¸c xung ®ét, tranh chÊp, g©y tèn kÐm vÒ tiÒn b¹c vµ thêi gian cña hä. §©y lµ mét mong muèn hÕt søc chÝnh ®¸ng, khi hä thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô thuª tµu. Víi môc ®Ých gãp phÇn b¶o vÖ quyÒn lîi c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ViÖt nam vµ c¸c nhµ kinh doanh vËn t¶i ®­êng biÓn ViÖt nam liªn quan ®Õn hîp ®ång thuª tµu, b¶n kho¸ luËn nµy xoay quanh c¸c néi dung c¬ b¶n cña hîp ®ång thuª tµu vµ nh÷ng ®iÒu cÇn l­u ý khi ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång còng nh­ c¸c tranh chÊp th­êng gÆp. §©y lµ mét thùc tÕ rÊt ®¸ng quan t©m trong ho¹t ®éng kinh doanh . Tuy nhiªn viÖc vËn dông nh­ thÕ nµo trong thùc tiÔn l¹i ®ßi hái sù chÝnh x¸c, linh ®éng vµ ®«i khi cÇn c¶ sù th«ng c¶m lÉn nhau khi gÆp khã kh¨n . ë ®©y sù am hiÓu t­êng tËn c¸c nghiÖp vô thuª tµu, ngo¹i ng÷, ph¸p luËt, ®Æc biÖt lµ ph¸p luËt trong chuyªn chë hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn lµ rÊt cÇn thiÕt . §©y lµ mét lÜnh vùc réng lín vµ phøc t¹p, ®ßi hái kiÕn thøc tæng hîp vÒ nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng kh¸c nhau, còng nh­ kinh nghiÖm thùc tÕ trong nghÒ. Do nh÷ng h¹n chÕ vÒ kh¶ n¨ng cña b¶n th©n vµ thêi gian nghiªn cøu cã h¹n, b¶n kho¸ luËn nµy ch¾c ch¾n cßn nhiÒu thiÕu sãt. Ng­êi viÕt mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o, ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n. Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh “Ph¸p luËt trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i” Tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng 1997- PGS, PTS NguyÔn thÞ M¬, PGS ,PTS Hoµng Ngäc ThiÕt biªn so¹n. Gi¸o tr×nh “ VËn t¶i vµ giao nhËn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu” Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc vµ kü thuËt –PGS, TS Hoµng v¨n Ch©u biªn so¹n. Bé luËt Hµng h¶i ViÖt nam 1990 Sæ tay kinh tÕ hµng h¶i – VIETFRACHT 1990 T¹p chÝ Kinh tÕ ®èi ngo¹i 2/2003 Hîp ®ång mÉu GENCON 22/76/94 VËn ®¬n HEUNG – A Shipping Co., LTD 50 Ph¸n quyÕt cña träng tµi quèc tÕ chän läc ._.