Một số rào cản về văn hoá và luật pháp đối với hoạt động xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Mỹ- Thực trạng và giải pháp

tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng Khoa kinh tÕ NGO¹I TH¦¥NG .....o0o..... kHO¸ LUËN TèT NGHIÖP ®Ò tµi : méT Sè RµO C¶N VÒ LUËT PH¸P Vµ V¡N HO¸ §èI VíI HO¹T §éNG xuÊt khÈu CñA ViÖt Nam SANG thÞ tr­êng mü THùC TR¹NG Vµ GI¶I PH¸P Gi¸o viªn h­íng dÉn : ThS NguyÔn Hoµng ¸nh Sinh viªn thùc hiÖn : Ph¹m ThÞ Thu Hµ Líp : Anh 2 K37 - §HNT Hµ Néi 12 - 2002 Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu Ch­¬ng I Lý luËn c¬ b¶n vÒ rµo c¶n v¨n ho¸ vµ luËt 1 ph¸p trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 1 VÊn ®Ò rµo c¶n trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 1 1.1 Kh¸i niÖm rµo c¶n 1 1.2 Rµo c¶n trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 1 1.3 TÝnh tÊt yÕu cña rµo c¶n trong Th­¬ng m¹i quèc tÕ 2 2 Rµo c¶n v¨n ho¸ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 4 2.1 YÕu tè v¨n ho¸ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 4 2.2 Rµo c¶n v¨n ho¸ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 12 3. Rµo c¶n vÒ luËt ph¸p trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 15 3.1 YÕu tè luËt ph¸p trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 15 3.2 Rµo c¶n luËt ph¸p trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 23 Ch­¬ng II Mét sè rµo c¶n vÒ luËt ph¸p vµ v¨n ho¸ ®èi 26 víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ Tr­êng Mü 1 T×m hiÓu vÒ thÞ tr­êng Mü vµ tÇm quan träng cña thÞ tr­êng 26 Mü ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam 1.1 Tæng quan vÒ thÞ tr­êng Mü 26 1.2 Vai trß cña MÜ ®èi víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ ho¹t ®éng kinh 34 tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam 2 T×nh h×nh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü 37 2.1 T×nh h×nh chung 37 2.2 NhËn xÐt 42 3 NhËn diÖn mét sè rµo c¶n vÒ luËt ph¸p vµ v¨n ho¸ ®èi víi ho¹t 43 ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü 3.1 Mét sè rµo c¶n chñ yÕu vÒ luËt ph¸p vµ v¨n ho¸ ®èi víi ho¹t 43 ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü 3.2 Mét sè vô tranh chÊp lín ph¸t sinh trong thêi gian gÇn ®©y 62 Ch­¬ng III Mét sè gi¶i ph¸p nh»m v­ît qua rµo c¶n luËt 69 ph¸p vµ v¨n ho¸ ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü 1 TriÓn väng ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang 69 thÞ tr­êng Mü 1.1 Nh÷ng b­íc tiÕn míi trong quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc 69 1.2 Nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc chñ yÕu 71 2 Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam 74 2.1 Ph­¬ng h­íng vµ môc tiªu tæng qu¸t cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu 74 nãi chung 2.2 Ph­¬ng h­íng vµ môc tiªu ®èi víi thÞ tr­êng Mü 77 3 Mét sè gi¶i ph¸p v­ît qua rµo c¶n luËt ph¸p vµ v¨n hãa 78 3.1 C¸c gi¶i ph¸p vÜ m« tõ phÝa Nhµ n­íc 78 3.2 C¸c gi¶i ph¸p vÒ phÝa doanh nghiÖp 81 KÕt luËn Danh môc tµi liÖu tham kh¶o LêI NãI §ÇU ThÞ tr­êng Mü víi dung l­îng nhËp khÈu khæng lå nhiÒu chñng lo¹i hµng ho¸ lµ mét thÞ tr­êng mµ bÊt kú mét n­íc xuÊt khÈu nµo còng muèn h­íng tíi. ThÞ tr­êng Mü ®· vµ ®ang lµ thÞ tr­êng chñ yÕu vµ môc tiªu cña nhiÒu n­íc. Tuy nhiªn, ®èi víi ViÖt Nam, thÞ tr­êng Mü vÉn cßn rÊt míi mÎ. KÓ tõ khi Mü tuyªn bè b×nh th­êng ho¸ quan hÖ víi ViÖt Nam vµo n¨m 1995 cho ®Õn nay, quan hÖ ViÖt-Mü ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn v­ît bËc. Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, Mü ®ang ngµy cµng trë thµnh ®èi t¸c chiÕn l­îc quan träng. XuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü kh«ng ngõng t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m qua. §Æc biÖt, HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt- Mü ®­îc ký kÕt ®· n©ng quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc lªn mét tÇm cao míi, më ra c¬ héi míi cho hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam. Tuy vËy, trªn thùc tÕ tèc ®é ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü ch­a t­¬ng xøng víi nh÷ng tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ cho thÊy vÉn cßn rÊt nhiÒu rµo c¶n, h¹n chÕ mµ phÝa ViÖt Nam ch­a thÓ kh¾c phôc. Thªm vµo ®ã, qua nhiÒu vô tranh chÊp lín x¶y ra trong thêi gian gÇn ®©y nh­ vô Catfish, vô cµ phª Trung Nguyªn,…, ng­êi ta ®· cã thÓ nhËn diÖn nh÷ng rµo c¶n chñ yÕu. VÊn ®Ò ®Æt ra cho phÝa ViÖt Nam lµ lµm sao kh¾c phôc, v­ît qua nh÷ng rµo c¶n Êy ®Ó xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. Trong sè c¸c rµo c¶n ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü cã hai lo¹i rµo c¶n quan träng lµ rµo c¶n v¨n ho¸ vµ rµo c¶n luËt ph¸p. Hai lo¹i rµo c¶n nµy hÕt søc phøc t¹p vµ cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Nh÷ng rµo c¶n nµy hiÖn nay kh«ng chØ tån t¹i trªn lý thuyÕt mµ ®ang ngµy cµng hiÖn râ, ph¸t t¸c trong thùc tiÔn, c¶n trë thùc tÕ ®Õn viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng Mü cña doanh nghiÖp vµ hµng ho¸ ViÖt Nam. Thùc tr¹ng nµy ®ßi hái Nhµ n­íc vµ Doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i nhanh chãng nhËn thøc râ nh÷ng rµo c¶n ®ã, tõ ®ã cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®èi phã phï hîp. Víi viÖc lùa chän ®Ò tµi “Mét sè rµo c¶n vÒ v¨n ho¸ vµ luËt ph¸p ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü- Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p” lµm ®Ò tµi cho kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh, em chØ mong gãp phÇn khiªm tèn ®­a ra mét sè nhËn ®Þnh vµ ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p ®Ó cïng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cÊp b¸ch trªn. Em xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn c« gi¸o, Th¹c sÜ NguyÔn Hoµng ¸nh ®· tËn t×nh h­íng dÉn vµ gióp ®ì em hoµn thµnh kho¸ luËn nµy. Em còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thµy c« vµ b¹n bÌ ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu ®Ò tµi, thu thËp tµi liÖu còng nh­ ®· cã nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp bæ Ých. MÆc dï ®· rÊt cè g¾ng song do khu«n khæ thêi gian nghiªn cøu vµ kiÕn thøc cßn h¹n chÕ nªn kho¸ luËn ch¾c ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù phª b×nh ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« vµ b¹n ®äc ®Ó kho¸ luËn ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Ch­¬ng I Lý luËn c¬ b¶n vÒ rµo c¶n v¨n ho¸ vµ luËt ph¸p trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 1. VÊn ®Ò rµo c¶n trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 1.1 Kh¸i niÖm rµo c¶n HiÖn nay, khi xu thÕ toµn cÇu ho¸, tù do ho¸ th­¬ng m¹i ngµy cµng diÔn ra m¹nh mÏ trªn thÕ giíi, vÊn ®Ò rµo c¶n trë thµnh mét néi dung ®­îc c¸c nhµ kinh tÕ th¶o luËn vµ bµn c·i rÊt nhiÒu. §¬n gi¶n lµ v× muèn ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh tù do ho¸, toµn cÇu ho¸ th× tr­íc hÕt ph¶i t×m ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó lo¹i bá, h¹n chÕ hoÆc v­ît qua nh÷ng rµo c¶n ®ã. Trong nhiÒu tµi liÖu, kh¸i niÖm “rµo c¶n” ®­îc ®Þnh nghÜa lµ tÊt c¶ nh÷ng g× g©y trë ng¹i, khã kh¨n cho ho¹t ®éng tiÕp cËn mét ®èi t­îng nµo ®ã. Ngµy nay khi giao l­u kinh tÕ vµ v¨n ho¸ ngµy cµng phæ biÕn, ng­êi ta nh¾c nhiÒu ®Õn “rµo c¶n ng«n ng÷”, “rµo c¶n v¨n ho¸”, “rµo c¶n th­¬ng m¹i”... 1.2 Rµo c¶n trong th­¬ng m¹i quèc tÕ Trong th­¬ng m¹i quèc tÕ cã mét thuËt ng÷ tiÕng Anh ®­îc dïng rÊt phæ biÕn lµ “Barrier of trade”, nghÜa lµ hµng rµo th­¬ng m¹i. Hµng rµo th­¬ng m¹i lµ tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng cña mét ChÝnh phñ nh»m h¹n chÕ, ng¨n cÊm sù tù do cña hµng ho¸ ra vµo l·nh thæ n­íc ®ã. Theo c¸ch ®Þnh nghÜa nµy rµo c¶n chØ mang tÝnh chñ quan, xuÊt ph¸t tõ ho¹t ®éng cã chñ ý, cã môc ®Ých râ rµng cña c¸c ChÝnh phñ. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ kh¸i niÖm rµo c¶n rÊt réng, bao gåm c¶ c¸c rµo c¶n chñ quan lÉn kh¸ch quan. Bªn c¹nh nh÷ng rµo c¶n, h¹n chÕ do ChÝnh phñ c¸c n­íc ®Æt ra mét c¸ch râ rµng minh b¹ch b»ng v¨n b¶n cßn cã c¸c rµo c¶n v« h×nh tån t¹i kh¸ch quan. VÝ dô nh­: nh÷ng rµo c¶n vÒ mÆt v¨n ho¸, rµo c¶n do sù kh¸c biÖt vÒ luËt ph¸p, chÕ ®é chÝnh trÞ, rµo c¶n do chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn,... gi÷a c¸c quèc gia. Tuy nh÷ng rµo c¶n nµy kh«ng ®­îc quy ®Þnh cô thÓ song l¹i chi phèi rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia. Nh­ vËy, xÐt theo nghÜa réng, rµo c¶n trong th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ tÊt c¶ nh÷ng g× chñ quan hay kh¸ch quan, cô thÓ hay trõu t­îng cã t¸c ®éng c¶n trë, ng¨n chÆn , h¹n chÕ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ. 1.3 TÝnh tÊt yÕu cña rµo c¶n trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 1.3.1 TÝnh tÊt yÕu do sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c quèc gia: Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cã sù tham gia cña c¸c quèc gia kh¸c nhau víi rÊt nhiÒu kh¸c biÖt. C¸c quèc gia kh¸c nhau vÒ mäi lÜnh vùc: v¨n ho¸, chÝnh trÞ, luËt ph¸p, tr×nh ®é ph¸t triÓn, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, x· héi, vÞ thÕ trªn thÕ giíi,... NÕu nh­ sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c quèc gia vÒ tµi nguyªn, nguån lùc, lîi thÕ lµ nguyªn nh©n c¬ b¶n dÉn ®Õn ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ th× chÝnh nh÷ng kh¸c biÖt Êy l¹i trë thµnh nh÷ng rµo c¶n g©y trë ng¹i cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ. Thö xÐt riªng gãc ®é ng«n ng÷, trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ký kÕt mét hîp ®ång mua b¸n gi÷a c¸c ®èi t¸c thuéc c¸c n­íc kh¸c nhau, do ng«n ng÷ bÊt ®ång nªn cã nhiÒu vÊn ®Ò bªn nµy khã cã thÓ truyÒn ®¹t ®Çy ®ñ ®Õn bªn kia v× trong c¸c ng«n ng÷ kh¸c nhau cã thÓ kh«ng cã c¸ch diÔn ®¹t t­¬ng ®­¬ng, hoÆc nÕu theo ng«n ng÷ nµy chØ cÇn mét tõ lµ ®ñ th× sang ng«n ng÷ kh¸c ph¶i gi¶i thÝch rÊt dµi dßng. §©y lµ mét trë ng¹i kh«ng nhá khiÕn c¸c ®èi t¸c khã cã thÓ th«ng hiÓu nhau ®Ó tiÕn tíi mét tho¶ thuËn chung. Sù kh¸c biÖt vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn gi÷a c¸c quèc gia còng lµ mét rµo c¶n lín. T¹i c¸c n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao nh­ T©y ¢u vµ NhËt B¶n, thÞ tr­êng cña hä th­êng rÊt khã tÝnh. Hµng ho¸ muèn nhËp khÈu vµo c¸c thÞ tr­êng nµy ph¶i ®¸p øng ®­îc nh÷ng tiªu chuÈn rÊt kh¾t khe vÒ chÊt l­îng, vÖ sinh, kiÓm dÞch,... Trong khi ®ã, hµng tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn víi tr×nh ®é s¶n xuÊt cßn yÕu kÐm, c«ng nghÖ l¹c hËu khã cã thÓ ®¶m b¶o ®­îc nh÷ng yªu cÇu nµy. Sù c¸ch biÖt vÒ mÆt ®Þa lý hay ®iÒu kiÖn tù nhiªn khÝ hËu còng cã thÓ g©y trë ng¹i cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ. MÆc dï hiÖn nay sù ph¸t triÓn cña c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c, giao th«ng vËn t¶i ®· rót ng¾n mét c¸ch t­¬ng ®èi kho¶ng c¸ch tù nhiªn gi÷a c¸c quèc gia song râ rµng lµ viÖc bu«n b¸n víi mét b¹n hµng ë qu¸ xa cßn rÊt nhiÒu ®iÓm bÊt lîi. Ch¼ng h¹n nh­ thêi gian vËn chuyÓn hµng ho¸, thêi gian l­u chuyÓn chøng tõ kÐo dµi ®ång nghÜa víi chi phÝ vµ rñi ro nhiÒu h¬n. 1.3.2 TÝnh tÊt yÕu do nhu cÇu b¶o hé cña tõng quèc gia Bªn c¹nh nh÷ng rµo c¶n tån t¹i kh¸ch quan do sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c quèc gia, rµo c¶n tån t¹i cßn lµ do nhu cÇu b¶o hé cña tõng quèc gia. MÆc dï hiÖn nay, c¸c quèc gia trªn thÕ giíi hÇu hÕt chñ tr­¬ng tù do ho¸ th­¬ng m¹i, më cöa nÒn kinh tÕ ®Ó th«ng th­¬ng nh­ng ®iÒu nµy kh«ng cã nghÜa lµ tù do ho¸, më cöa trµn lan. Trong tr­êng hîp c¸c n­íc më cöa, tù do ho¸ th­¬ng m¹i trµn lan, c¸c t¸c nh©n xÊu sÏ dÔ dµng x©m nhËp g©y h¹i cho kh«ng chØ nÒn kinh tÕ mµ cho mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi n­íc ®ã. Ch¼ng h¹n nh­, chiÕn tranh vµ khñng bè sÏ leo thang nÕu nh­ c¸c n­íc kh«ng cã nh÷ng biÖn ph¸p ng¨n cÊm hay h¹n chÕ ho¹t ®éng bu«n b¸n vò khÝ, ®¹n d­îc. MÆt kh¸c, ®Ó b¶o vÖ an ninh trËt tù x· héi, c¸c quèc gia ph¶i cã nh÷ng rµo c¶n nhÊt ®Þnh ®èi víi ho¹t ®éng bu«n b¸n nh÷ng mÆt hµng cã h¹i nh­ chÊt kÝch thÝch, thuèc næ, ho¸ chÊt ®éc...; ®Ó b¶o vÖ m«i tr­êng, c¸c quèc gia ph¶i duy tr× nh÷ng h¹n chÕ ®èi víi ho¹t ®éng bu«n b¸n ®éng vËt, thùc vËt, kho¸ng s¶n,... Kh«ng chØ cÊm hay h¹n chÕ c¸c mÆt hµng cã h¹i, c¸c n­íc cßn cÇn h¹n chÕ ë mét chõng mùc nµo ®ã ho¹t ®éng mua b¸n c¸c mÆt hµng ®­îc phÐp xuÊt nhËp khÈu. Nguyªn nh©n lµ do viÖc xuÊt khÈu qu¸ nhiÒu mét mÆt hµng nµo ®ã sÏ khiÕn ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong n­íc mÊt c©n ®èi, nguyªn nhiªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt mÆt hµng ®ã sÏ bÞ khai th¸c qu¸ møc ®Õn kh«ng thÓ phôc håi,...ViÖc mét n­íc nhËp khÈu qu¸ nhiÒu nh÷ng mÆt hµng trong n­íc cã thÓ s¶n xuÊt ®­îc sÏ cã kh¶ n¨ng bãp nghÑt ho¹t ®éng s¶n xuÊt néi ®Þa hoÆc g©y th©m hôt nghiªm träng c¸n c©n th­¬ng m¹i, c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ cña n­íc ®ã. Ngoµi ra, c¸c quèc gia cßn cÇn cã biÖn ph¸p h¹n chÕ nhËp khÈu ®èi víi hµng nhËp tõ c¸c n­íc b¹n hµng kh«ng thùc sù th©n thiÕt trong quan hÖ th­¬ng m¹i hoÆc ®Ó tr¶ ®òa l¹i nh÷ng hµnh vi th­¬ng m¹i kh«ng “®Ñp “cña phÝa bªn kia. Tãm l¹i, cã rÊt nhiÒu lý do gi¶i thÝch sù tån t¹i cña rµo c¶n trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. 2. Rµo c¶n vÒ v¨n ho¸ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 2.1 YÕu tè v¨n ho¸ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 2.1.1 Kh¸i qu¸t vÒ v¨n ho¸ 1/ Kh¸i niÖm vÒ v¨n ho¸: V¨n ho¸ lµ mét ph¹m trï lÞch sö g¾n liÒn víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña toµn nh©n lo¹i. Cho ®Õn nay nÒn v¨n ho¸ ThÕ giíi ®· cã mét bÒ dµy lÞch sö l©u ®êi. B¶n th©n kh¸i niÖm v¨n ho¸ rÊt réng lín, bao qu¸t mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi, c¸c nhµ khoa häc kh¸c nhau l¹i cã c¸c c¸ch tiÕp cËn v¨n ho¸ kh¸c nhau cho nªn ®Õn nay ®· cã rÊt nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ néi dung thuËt ng÷ v¨n ho¸. XÐt mét c¸ch tæng thÓ th× cã hai c¸ch hiÓu c¬ b¶n vÒ v¨n hãa. Theo c¸ch hiÓu phæ th«ng trong mäi tÇng líp nh©n d©n, kh¸i niÖm v¨n ho¸ ®­îc nh×n nhËn th«ng qua c¸c hiÖn t­îng víi néi dung rÊt phong phó. V¨n ho¸ chØ vÒ nh÷ng thùc thÓ cña ®êi sèng tinh thÇn (chïa chiÒn, di tÝch lÞch sö v¨n ho¸..), v¨n ho¸ chØ tr×nh ®é häc vÊn (tr×nh ®é v¨n ho¸ phæ th«ng, tr×nh ®é v¨n ho¸ ®¹i häc) hoÆc chØ c¸c sinh ho¹t céng ®ång (sinh ho¹t v¨n ho¸),... C¸ch hiÓu nµy rÊt phæ biÕn trong quÇn chóng nh©n d©n, tuy ch­a ®Çy ®ñ song rÊt cô thÓ vµ mang ®Ëm b¶n s¾c v¨n ho¸ cña tõng d©n téc. Theo c¸ch hiÓu khoa häc, kh¸i niÖm v¨n ho¸ ®­îc nh×n nhËn vÒ mÆt b¶n chÊt, céi nguån sù vËt. Theo ®ã, kh¸i niÖm v¨n ho¸ còng rÊt ®a d¹ng do c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau cña c¸c nhµ nghiªn cøu, c¸c tr­êng ph¸i nghiªn cøu thuéc c¸c lÜnh vùc, d©n téc kh¸c nhau. Theo thèng kª th× hiÖn nay trªn thÕ giíi cã kho¶ng gÇn 300 ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ v¨n ho¸. V× kh¸i niÖm v¨n ho¸ rÊt réng, rÊt bao qu¸t nªn cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Þnh nghÜa trong sè ®ã hÇu nh­ chØ ®Ò cËp ®Õn mét khÝa c¹nh nµo ®ã cña v¨n ho¸, hoÆc bao qu¸t song qu¸ trõu t­îng. ChØ cã mét sè c¸ch ®Þnh nghÜa ®­îc c«ng nhËn réng r·i. HiÖn nay, trªn ThÕ giíi nhiÒu nhµ khoa häc ®ång t×nh víi c¸ch ®Þnh nghÜa cña Frederico Mayor, tæng gi¸m ®èc UNESCO ®­a ra, theo ®ã: “V¨n ho¸ bao gåm tÊt c¶ nh÷ng g× lµm cho d©n téc nµy kh¸c víi d©n téc kh¸c, tõ nh÷ng s¶n phÈm tinh vi hiÖn ®¹i nhÊt cho ®Õn tÝn ng­ìng phong tôc tËp qu¸n, lèi sèng vµ lao ®éng”. §Þnh nghÜa kh¸i niÖm v¨n ho¸ nµy cã ­u ®iÓm lµ nªu bËt kh¸i niÖm v¨n ho¸ mét c¸ch võa bao qu¸t, l¹i võa cô thÓ. Cã lÏ v× vËy mµ ®Þnh nghÜa nµy hiÖn nay ®ang ®­îc chÊp nhËn vµ sö dông réng r·i trong rÊt nhiÒu tµi liÖu nghiªn cøu còng nh­ trong c¸ch hiÓu th«ng th­êng. ë ViÖt Nam, mét ®Þnh nghÜa vÒ v¨n hãa ®­îc nhiÒu ng­êi t¸n thµnh vµ còng rÊt phæ biÕn trong nh÷ng tµi liÖu vÒ v¨n ho¸ (Cô thÓ lµ cuèn C¬ së v¨n ho¸ ViÖt Nam) ®Þnh nghÜa vÒ v¨n ho¸ nh­ sau: “V¨n ho¸ lµ mét hÖ thèng h÷u c¬ c¸c gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn do con ng­êi s¸ng t¹o vµ tÝch luü qua qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thùc tiÔn, trong sù t­¬ng t¸c gi÷a con ng­êi víi m«i tr­êng tù nhiªn vµ x· héi”. §Þnh nghÜa trªn ®· kh¸i qu¸t ®­îc v¨n ho¸, ®· nhÊn m¹nh ®­îc yÕu tè chñ thÓ con ng­êi vµ nguån gèc sù h×nh thµnh v¨n ho¸. Tãm l¹i, trong ý nghÜa réng nhÊt, v¨n ho¸ ngµy nay cã thÓ coi lµ “tæng thÓ nh÷ng nÐt tinh thÇn vµ vËt chÊt, trÝ tuÖ vµ xóc c¶m quyÕt ®Þnh tÝnh c¸ch cña mét x· héi hay mét nhãm ng­êi trong x· héi, tõ ®ã chi phèi suy nghÜ vµ hµnh ®éng cña con ng­êi trong x· héi ®ã”. V× vËy v¨n hãa mang nh÷ng nÐt ®Æc s¾c cña tõng céng ®ång, tõng d©n téc. (§Þnh nghÜa v¨n ho¸ cña UNESCO). 2/ C¸c yÕu tè cÊu thµnh v¨n ho¸ Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i c¸c yÕu tè cÊu thµnh v¨n ho¸. Ttrong kho¸ luËn nµy, ng­êi viÕt muèn ®­a ra mét c¸ch ph©n chia khoa häc vµ hîp lý cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ ph­¬ng T©y, hiÖn ®ang nhËn ®­îc ®«ng ®¶o sù ®ång t×nh trªn ThÕ giíi. Theo c¸ch ph©n chia nµy, v¨n ho¸ bao gåm : +/Ng«n ng÷ +/T«n gi¸o +/C¸c gi¸ trÞ vµ quan ®iÓm +/Phong tôc tËp qu¸n vµ thãi quen +/§êi sèng vËt chÊt +/NghÖ thuËt +/Gi¸o dôc +/CÊu tróc x· héi §Ó thµnh c«ng trªn tr­êng quèc tÕ, c¸c nhµ kinh doanh kh«ng chØ cÇn cã c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ nÒn v¨n ho¸ n­íc m×nh, n­íc ®èi t¸c vµ c¸c quèc gia liªn quan mµ cßn cÇn ph¶i cã mét c¸i nh×n chi tiÕt cô thÓ vÒ v¨n ho¸. §ã lµ v× mäi yÕu tè cÊu thµnh v¨n ho¸, dï lµ nhá nhÊt còng cã t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh, còng cã vai trß nhÊt ®Þnh trong viÖc lµm nªn thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña c¸c th­¬ng vô. a. Ng«n ng÷: Ng«n ng÷ lµ mét yÕu tè rÊt quan träng trong v¨n ho¸. Ng«n ng÷ lµ hÖ thèng c¸c ©m thanh, tõ ng÷, mÉu vÏ,... ®­îc con ng­êi sö dông ®Ó truyÒn ®¹t suy nghÜ vµ c¶m xóc. VÒ tÇm quan träng vµ ý nghÜa cña ng«n ng÷ ®èi víi v¨n ho¸, ng«n ng÷ ®­îc vÝ nh­ nh÷ng viªn g¹ch x©y nªn bøc t­êng v¨n ho¸. ChÝnh nhê ng«n ng÷ mµ con ng­êi míi cã thÓ x©y dùng vµ duy tr× v¨n ho¸ cña m×nh. Ng«n ng÷ bao gåm c¶ ng«n ng÷ cã lêi vµ ng«n ng÷ kh«ng lêi. Bªn c¹nh ng«n ng÷ chÝnh thøc lµ ng«n ng÷ cã lêi trong giao tiÕp cßn cã thÓ biÓu ®¹t c¸c néi dung b»ng cö chØ, t­ thÕ, ¸nh m¾t. Ng«n ng÷ lµ mét bé phËn rÊt quan träng cña v¨n ho¸ nªn nã cã ¶nh h­ëng s©u s¾c ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh, ®Æc biÖt lµ giao tiÕp trong kinh doanh. b. T«n gi¸o T«n gi¸o lµ mét hÖ thèng c¸c tÝn ng­ìng vµ nghi thøc liªn quan ®Õn lÜnh vùc thÇn th¸nh. T«n gi¸o gãp phÇn t¹o nªn lèi sèng, nã t¹o ra c¸c mèi quan hÖ, quyÒn lùc, tr¸ch nhiÖm vµ bæn phËn cña mçi c¸ nh©n. T«n gi¸o cã ¶nh h­ëng s©u s¾c ®Õn thãi quen, c¸ch nh×n vµ hµnh ®éng cña con ng­êi trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi, trong ®ã cã kinh doanh. c. C¸c gi¸ trÞ vµ th¸i ®é Gi¸ trÞ lµ nh÷ng niÒm tin vµ chuÈn mùc chung cho mét tËp thÓ ng­êi mµ ®­îc c¸c thµnh viªn chÊp nhËn. Th¸i ®é lµ sù ®¸nh gi¸ nh÷ng gi¶i ph¸p kh¸c nhau dùa trªn nh÷ng gi¸ trÞ nµy. Ngµy nay khi xu thÕ toµn cÇu ho¸ diÔn ra m¹nh mÏ, ng­êi ta l¹i chó ý nhiÒu h¬n ®Õn c¸c gi¸ trÞ d©n téc víi nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vµ riªng biÖt. Gi¸ trÞ vµ th¸i ®é cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn hµnh vi kinh doanh nªn ph¶i ®­îc nh×n nhËn nh­ lµ c¸c yÕu tè lµm c¬ së cho c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. d. Phong tôc tËp qu¸n vµ chuÈn mùc ®¹o ®øc: Phong tôc tËp qu¸n vµ chuÈn mùc ®¹o ®øc lµ nh÷ng luËt lÖ x· héi ®Ó kiÓm so¸t hµnh ®éng cña ng­êi nµy ®èi víi ng­êi kia. Phong tôc tËp qu¸n (folkways) lµ nh÷ng quy ­íc th«ng th­êng cña cuéc sèng hµng ngµy. Nã mang nÆng tÝnh lÒ thãi, thãi quen sinh ho¹t. Phong tôc tËp qu¸n quy ®Þnh c¸c c¸ch c­ xö ®­îc coi lµ phï hîp nªn viÖc vi ph¹m phong tôc tËp qu¸n kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò nghiªm träng. Kh¸c víi phong tôc tËp qu¸n, c¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc lµ nh÷ng c¸ch c­ xö ®­îc coi lµ ®óng ®¾n vµ cã tÝnh chÊt b¾t buéc chung ®èi víi c¸c thµnh viªn trong x· héi. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tuyÖt ®èi tu©n thñ c¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc trªn c¸c thÞ tr­êng mµ m×nh ®ang tham gia. Bªn c¹nh ®ã, doanh nghiÖp còng cÇn chó ý ®Õn c¸c phong tôc tËp qu¸n v× tuy kh«ng b¾t buéc nh­ng c¸c phong tôc tËp qu¸n rÊt ®a d¹ng vµ cã ¶nh h­ëng bao trïm ®èi víi mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. e. §êi sèng vËt chÊt: Mét nÒn v¨n ho¸ vËt chÊt ®­îc coi lµ kÕt qu¶ cña c«ng nghÖ vµ c¸ch thøc tæ chøc ho¹t ®éng kinh tÕ cña mét x· héi. V¨n ho¸ vËt chÊt thÓ hiÖn qua ®êi sèng vËt chÊt cña mét quèc gia. Kh¸i niÖm v¨n ho¸ vËt chÊt bao trïm c¶ tri thøc, c«ng nghÖ, ph­¬ng ph¸p, c«ng cô lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt, ph©n phèi vµ tiªu thô s¶n phÈm. Víi vai trß lµ mét t¸c nh©n kinh tÕ, v¨n ho¸ vËt chÊt t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn møc cÇu, chñng lo¹i s¶n phÈm, chÊt l­îng, tÝnh n¨ng cña s¶n phÈm còng nh­ kh©u s¶n xuÊt vµ c¸c kªnh ph©n phèi. f. NghÖ thuËt- ThÈm mü NghÖ thuËt bao gåm héi ho¹, t¹o h×nh, v¨n ho¸ d©n gian, kÞch nghÖ vµ nh÷ng vò ®iÖu truyÒn thèng. Môc ®Ých chñ yÕu cña nghÖ thuËt lµ truyÒn t¶i kh¸i niÖm c¸i ®Ñp trong mét nÒn v¨n ho¸. Do ®ã, t×m hiÓu nghÖ thuËt cña mét nÒn v¨n ho¸ sÏ gióp chóng ta n¾m ®­îc quan niÖm thÈm mü nãi chung cña ng­êi d©n trong mét nÒn v¨n ho¸. Quan niÖm thÈm mü cña mét x· héi thÓ hiÖn ë c¸c mµu s¾c, biÓu t­îng, ®éng t¸c,...vµ cã ¶nh h­ëng chi phèi ®Õn mäi ho¹t ®éng trong ®êi sèng. Trong kinh doanh, quan niÖm thÈm mÜ cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn c¸c kh©u: thiÕt kÕ, chÕ t¹o s¶n phÈm vµ qu¶ng c¸o,.. g. Gi¸o dôc Gi¸o dôc lµ mét thµnh tè rÊt quan träng trong v¨n ho¸. HÖ thèng gi¸o dôc kh¸c nhau ë mçi n­íc còng gãp phÇn duy tr× vµ t¹o nªn sù kh¸c biÖt vÒ v¨n ho¸. Gi¸o dôc cã ¶nh h­ëng s©u s¾c ®Õn tr×nh ®é v¨n ho¸, nhËn thøc, tinh thÇn vµ kû luËt, n¨ng lùc lµm viÖc.. cña ng­êi d©n trong mét x· héi. Trong kinh doanh, yÕu tè nµy cã ¶nh h­ëng ®Æc biÖt ®Õn c«ng t¸c tuyÓn dông vµ ®µo t¹o lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. k. CÊu tróc x· héi CÊu tróc x· héi lµ c¸ch thøc tæ chøc c¬ b¶n cña x· héi ®ã. CÊu tróc x· héi gåm nhiÒu khÝa c¹nh song c¸c cÊu tróc x· héi kh¸c nhau cã thÓ ®­îc ph©n biÖt c¨n cø vµo hai yÕu tè ®Æc tr­ng lµ: møc ®é coi träng tÝnh c¸ nh©n vµ møc ®é ph©n chia giai cÊp, ®¼ng cÊp trong x· héi. YÕu tè nµy cã ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh ®Õn sù lùa chän c¬ cÊu mÆt hµng chiÕn l­îc vµ thÞ tr­êng môc tiªu cña c¸c doanh nghiÖp. 2.1.2 V¨n ho¸ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ Th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ mét ho¹t ®éng trong ®ã mét doanh nghiÖp sÏ tiÕn hµnh xuÊt khÈu hµng ho¸ hoÆc dÞch vô cho ng­êi tiªu dïng ë mét quèc gia kh¸c hay nhËp khÈu hµng ho¸ dÞch vô tõ quèc gia kh¸c vÒ phôc vô cho ng­êi tiªu dïng ë n­íc m×nh. Hµng ho¸ vµ dÞch vô s¶n xuÊt t¹i mét quèc gia chÝnh lµ s¶n phÈm cña nÒn v¨n ho¸ quèc gia ®ã, v× vËy d­íi gãc ®é v¨n ho¸ th× th­¬ng m¹i quèc tÕ chÝnh lµ sù chuyÓn giao s¶n phÈm vµ dÞch vô ®­îc s¶n xuÊt tõ nÒn v¨n ho¸ nµy cho nh÷ng ng­êi ë nÒn v¨n ho¸ kh¸c sö dông. ChÝnh v× vËy v¨n ho¸ cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn th­¬ng m¹i quèc tÕ. Qua phÇn kh¸i qu¸t vÒ v¨n ho¸, ta cã thÓ thÊy chÝnh v¨n ho¸ ®· t¹o nªn lèi sèng cña mét céng ®ång. V¨n ho¸ cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn tÊt c¶, tõ phong c¸ch giao tiÕp, lµm viÖc, c¸ch thøc tiªu dïng, thø tù ­u tiªn cho ®Õn nhu cÇu cÇn ®­îc tho¶ m·n vµ c¸ch tho¶ m·n nhu cÇu cña con ng­êi sèng trong nÒn v¨n ho¸ ®ã. Nh÷ng nÒn v¨n ho¸ kh¸c nhau sÏ t¹o nªn nh÷ng lèi sèng, nh÷ng c¸ch tiªu dïng kh¸c nhau. V× vËy c¸c nhµ kinh doanh, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ lo¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ cÇn nghiªn cøu kÜ vÒ v¨n ho¸ khi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng míi. H·y xÐt qu¸ tr×nh diÔn tiÕn cña mét th­¬ng vô mua b¸n hµng ho¸ quèc tÕ. Tõ kh©u nghiªn cøu t×m hiÓu thÞ tr­êng ®Ó x¸c ®Þnh cung cÇu ®Õn giao dÞch ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång, thiÕt kÕ mÉu m· s¶n phÈm, s¶n xuÊt, ®ãng gãi bao b×, ®Þnh gi¸, xóc tiÕn b¸n hµng, t¹o kªnh ph©n phèi, muèn thùc hiÖn tèt tÊt c¶ c¸c kh©u nµy ®Òu ph¶i dùa trªn sù hiÓu biÕt vÒ v¨n ho¸. Do vËy, nhµ kinh doanh ph¶i n¾m ®­îc c¸c yÕu tè v¨n ho¸ ¶nh h­ëng nh­ phong tôc tËp qu¸n, t«n gi¸o, gi¸o dôc, ®êi sèng vËt chÊt,... Ph¶i x¸c ®Þnh ®êi sèng cña nh©n d©n n¬i ®ã cao hay thÊp ®Ó biÕt hä cÇn chñng lo¹i hµng ho¸ nµo, xa xØ, th«ng th­êng hay thø cÊp vµ ®Ó biÕt môc tiªu hµng ®Çu cña hä lµ gi¸ c¶ hay chÊt l­îng. C¸c nhµ xuÊt khÈu Trung Quèc ®· n¾m rÊt ch¾c vÒ vÊn ®Ò nµy khi th©m nhËp thÞ tr­êng ViÖt Nam- n¬i mµ ®êi sèng nh©n d©n cßn t­¬ng ®èi thÊp. §èi víi ®a sè ng­êi ViÖt Nam, hµng ho¸ chØ cÇn ®¶m b¶o chøc n¨ng, mÉu m· h×nh thøc chØ cÇn t­¬ng ®èi, chÊt liÖu kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i bÒn, miÔn lµ gi¸ thÊp. C¸c nhµ xuÊt khÈu Trung Quèc ®· triÖt ®Ó khai th¸c khÝa c¹nh nµy, s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng víi khèi l­îng lín, ph¸t huy lîi thÕ quy m« vµ nguån nguyªn liÖu s½n cã. Nhê vËy, s¶n phÈm hä lµm ra cã thÓ b¸n víi gi¸ thÊp ngoµi søc t­ëng t­îng, ®­îc ng­êi ViÖt Nam tiªu dïng rÊt nhiÒu. Cã thÓ nãi yÕu tè lín nhÊt dÉn ®Õn thµnh c«ng cña Trung Quèc lµ do hä n¾m rÊt ch¾c thÞ hiÕu, thãi quen tiªu dïng còng nh­ ®êi sèng vËt chÊt cña ng­êi ViÖt Nam. Phong tôc tËp qu¸n quyÕt ®Þnh nhu cÇu vµ thÈm mü, thÞ hiÕu. Phong tôc tËp qu¸n cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn c¸c nghi thøc, lÔ tiÕt giao tiÕp trong gÆp gì, giao dÞch ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång. §iÒu nµy ®ßi hái nh÷ng nhµ kinh doanh ngo¹i th­¬ng ph¶i am hiÓu v¨n ho¸ c¸c n­íc, tõ ®ã cã c¸ch c­ xö ®óng ®¾n, phï hîp, g©y thiÖn c¶m víi ®èi t¸c ®Ó viÖc th­¬ng l­îng trë nªn dÔ dµng h¬n. Kh©u xóc tiÕn b¸n hµng, t¹o kªnh ph©n phèi còng chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu yÕu tè v¨n ho¸. ë n¬i ®êi sèng vËt chÊt cña d©n c­ cßn thÊp, Ýt c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng hiÖn ®¹i nh­ ti vi, m¸y tÝnh,... nh­ mét sè n­íc Ch©u Phi, viÖc qu¶ng c¸o trªn c¸c ph­¬ng tiÖn nµy râ rµng lµ kh«ng hiÖu qu¶. MÆc dï mét sè n­íc Ch©u Phi hiÖn nay cßn nghÌo ®ãi, l¹c hËu nh­ng t×nh h×nh nµy hoµn toµn cã thÓ thay ®æi trong t­¬ng lai. V¨n ho¸ lµ mét ph¹m trï lÞch sö nªn nã còng biÕn ®æi theo thêi gian. Chóng ta cã thÓ thÊy râ nhÊt lµ ë khÝa c¹nh ®êi sèng vËt chÊt cña v¨n hãa. Kinh tÕ lu«n vËn ®éng vµ khoa häc kÜ thuËt ngµy cµng tiÕn bé h¬n. V× thÕ, ®Ó thµnh c«ng trªn th­¬ng tr­êng, c¸c doanh nh©n ph¶i th­êng xuyªn cËp nhËt vÒ kiÕn thøc v¨n ho¸ cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn ®ã. ThÝ dô, nh÷ng bÐ g¸i NhËt B¶n tr­íc kia chØ thÝch ch¬i bóp bª b»ng v¶i mÆc nh÷ng bé quÇn ¸o cÇu kú víi m¾t nhá vµ tãc tÕt. Tuy vËy, do sù du nhËp cña v¨n ho¸ vµ lèi sèng ph­¬ng T©y, trÎ em NhËt b©y giê thÝch ch¬i bóp bª Barbie víi m¾t to ch©n dµi h¬n con bóp bª truyÒn thèng nhiÒu. Vµi chôc n¨m tr­íc ®©y, ý t­ëng kinh doanh bóp bª Barbie ë NhËt B¶n cã thÓ bÞ coi lµ qu¸ phiªu l­u, xa rêi thùc tÕ. MÆc dÇu vËy, hiÖn nay ý t­ëng Êy l¹i ®em l¹i thµnh c«ng lín. VÝ dô trªn ®· cho chóng ta thÊy mét ®iÒu: ho¹t ®éng th­¬ng m¹i kh«ng chØ chÞu ¶nh h­ëng cña v¨n ho¸ mét c¸ch bÞ ®éng. Do ®Æc tÝnh cña v¨n ho¸ lµ n¨ng ®éng nªn c¸c nhµ kinh doanh cã thÓ ®ãn tr­íc nh÷ng trµo l­u biÕn ®éng cña v¨n ho¸ ®Ó h­íng dÉn tiªu dïng, tung ra nh÷ng s¶n phÈm míi, gãp phÇn thóc ®Èy v¨n ho¸ biÕn ®éng nhanh h¬n. Trong xu h­íng toµn cÇu hãa diÔn ra m¹nh mÏ, nÒn v¨n ho¸ cña c¸c khu vùc, c¸c quèc gia ®ang xÝch l¹i gÇn nhau. Tuy nhiªn, c¸c nÒn v¨n ho¸ hoµ nhËp mµ kh«ng hoµ tan. Mçi quèc gia, mçi d©n téc vÉn cÇn gi÷ nguyªn b¶n s¾c v¨n ho¸ cña m×nh v× c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ riªng cã ®ã chÝnh lµ thÕ m¹nh cña hä khi hoµ nhËp vµo qu¸ tr×nh th­¬ng m¹i quèc tÕ. VÝ dô, nÒn v¨n ho¸ Mü- víi nh÷ng ®Æc tr­ng nh­: coi träng yÕu tè c¸ nh©n, sèng tèc ®é, phong c¸ch ng­êi d©n nhanh nhÑn, linh ho¹t- lµ yÕu tè chñ ®¹o t¹o nªn tÝnh n¨ng ®éng vµ bøt ph¸ cña nÒn kinh tÕ Mü. Trong khi ®ã, c¸c th­¬ng gia NhËt B¶n vÉn rÊt thµnh c«ng víi phong c¸ch lµm ¨n kh«n ngoan cÈn träng, phong c¸ch ®µm ph¸n khÐo lÐo, tØ mØ, nhiÒu thñ thuËt vèn lµ ®Æc tÝnh cña ng­êi NhËt B¶n tõ x­a ®Õn nay. Ngµy nay, khi c¹nh tranh trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ diÔn ra gay g¾t, tr×nh ®é s¶n xuÊt cña c¸c n­íc ngµy cµng tiÕn gÇn ®Õn nhau, gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng ®Òu ®­îc tiªu chuÈn ho¸, quèc tÕ ho¸, ng­êi mua cã nhiÒu c¬ héi ®Ó lùa chän h¬n th× viÖc am hiÓu vÒ nÒn v¨n ho¸ n­íc ®èi t¸c, ®Æc biÖt lµ phong tôc tËp qu¸n sÏ lµ lîi thÕ ®¸ng kÓ ®Ó c¸c th­¬ng nh©n giµnh ®­îc c¸c hîp ®ång víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi. Nãi chung, nghiªn cøu t×m hiÓu v¨n ho¸ lµ mét c«ng viÖc thiÕt yÕu vµ rÊt cã ý nghÜa ®èi víi tÊt c¶ c¸c bªn trong ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ nãi riªng. 2.2 Rµo c¶n v¨n ho¸ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ Nh­ ®· ph©n tÝch ë phÇn tr­íc, rµo c¶n cã thÓ ph¸t sinh do nh÷ng sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c quèc gia, còng cã thÓ ph¸t sinh do c¬ chÕ b¶o hé riªng cña c¸c quèc gia. Trong nh÷ng rµo c¶n ph¸t sinh do sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c quèc gia, rµo c¶n v¨n ho¸ lµ mét bé phËn lín vµ cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ. ë ®©y, ng­êi viÕt ®Ò cËp ®Õn nh÷ng lo¹i rµo c¶n v¨n ho¸ sau: 2.2.1 Rµo c¶n do sù kh¸c biÖt trong c¸ch suy nghÜ C¸ch t­ duy cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn quyÕt ®Þnh cña c¸c nhµ kinh doanh xuÊt khÈu, nhËp khÈu, s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng. Mét trong sè c¸c rµo c¶n t­ duy râ rµng nhÊt lµ sù kh¸c biÖt vÒ t­ duy kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc TBCN vµ c¸c n­íc XHCN. NÒn v¨n ho¸ c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn ®Æc biÖt coi träng yÕu tè c¸ nh©n, coi träng thµnh c«ng cña c¸ nh©n. Do ®ã mçi doanh nh©n khi tham gia vµo ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ th× môc tiªu ®Çu tiªn lµ lîi Ých cña chÝnh c¸ nh©n ng­êi ®ã chø kh«ng ph¶i lîi Ých x· héi, m«i tr­êng,… Hä cã thÓ th¼ng th¾n thõa nhËn ®éng c¬ kinh doanh cña hä chØ lµ lîi nhuËn vµ hä ®­îc tù do ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh. Do ®ã, khi lµm ¨n víi c¸c doanh nghiÖp nµy, phÝa ®èi t¸c chØ ph¶i th«ng qua rÊt Ýt “cöa”, mµ chñ yÕu lµ th«ng qua ®­îc doanh nghiÖp bªn kia lµ xong. Tr¸i l¹i, mÆc dï hiÖn nay t­ duy kinh tÕ ë c¸c n­íc XHCN cò ®· thay ®æi, kh«ng cßn nÆng nÒ nh­ tr­íc song vÊn ®Ò lîi Ých c«ng lu«n ph¶i ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu. Doanh nghiÖp muèn xuÊt khÈu hay nhËp khÈu cßn tuú thuéc quyÕt ®Þnh cña rÊt nhiÒu c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn. Do ®ã, lµm ¨n vãi c¸c doanh nghiÖp nµy ph¶i qua rÊt nhiÒu “cöa”, ph¶i tu©n thñ rÊt nhiÒu thñ tôc vµ luËt lÖ nh­ng cã ­u ®iÓm lµ kh¸ an toµn do cã sù qu¶n lý chÆt chÏ, ®Ó t©m s¸t sao cña ChÝnh phñ vµ c¸c bé ngµnh… 2.2.2 Rµo c¶n do sù kh¸c biÖt trong giao tiÕp Trong giao tiÕp, vÊn ®Ò cÇn ®Ò cËp ®Õn hµng ®Çu lµ ng«n ng÷, ®Æc biÖt lµ ng«n ng÷ cã lêi, bao gåm c¶ ng«n ng÷ nãi vµ viÕt. Th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia kh¸c nhau, th­êng lµ kh¸c nhau vÒ ng«n ng÷. B¶n th©n ng«n ng÷ bÊt ®ång lµ mét bÊt lîi lín trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ. VÝ dô, chØ xÐt qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång, qu¸ tr×nh nµy cã thÓ do c¸c bªn trùc tiÕp bµy tá quan ®iÓm, cã thÓ ph¶i qua th«ng dÞch viªn nÕu hai bªn kh«ng biÕt tiÕng nhau. Th«ng dÞch viªn kh«ng thÓ hiÓu râ vÒ t×nh h×nh cña mçi bªn nh­ c¸c doanh nh©n- “ng­êi trong cuéc” nªn hä khã cã thÓ dÞch mét c¸ch chÝnh x¸c hoµn toµn, do ®ã rÊt dÔ dÉn ®Õn hiÓu lÇm lÉn nhau. Kh«ng chØ trong giao tiÕp ®µm ph¸n, yÕu tè ng«n ng÷ cßn lµ mét rµo c¶n ®¸ng kÓ trong nhiÒu tr­êng hîp kh¸c. VÝ dô nh­ trong viÖc lµm nh·n m¸c s¶n phÈm tiªu thô trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi. H·ng General Motors ®· rÊt khã kh¨n trong viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng Puerto Rico khi qu¶ng c¸o s¶n phÈm míi víi nh·n hiÖu Cheverolet Nova. §©y lµ mét lo¹i xe ®êi míi, cã nhiÒu ­u ®iÓm vµ gi¸ c¶ hîp lý song kh«ng hiÓu sao rÊt Ýt ng­êi mua. Sau mét thêi gian, c¸c nhµ nghiªn cøu thÞ tr­êng ®· t×m ra nguyªn nh©n “tuy nhá mµ kh«ng nhá” lµ: ®èi víi ng­êi T©y Ban Nha, Nova cã nghÜa lµ ng«i sao, song khi ph¸t ©m nã t­¬ng tù nh­ “nova” cã nghÜa lµ kh«ng ch¹y. Do vËy, sau ®ã h·ng General Motors lËp tøc ®æi tªn xe thµnh Caribe. Râ rµng trong khã kh¨n cña General Motors cã sù hiÖn diÖn cña mét rµo c¶n quan träng, rµo c¶n ng«n ng÷ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. HiÖn nay trªn thÕ giíi, tiÕng Anh ®­îc dïng rÊt phæ biÕn song kh«ng cã nghÜa lµ tÊt c¶ ®Òu dïng tiÕng Anh, ®Æc biÖt lµ ng­êi NhËt B¶n vµ Trung Quèc vÉn gi÷ t­ t­ëng kh¸ cùc ®oan vÒ tiÕng mÑ ®Î. Do ®ã, rµo c¶n ng«n ng÷ vÉn ®ang vµ sÏ lµ mét rµo c¶n lín ph¶i tÝnh ®Õn trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ. Trong giao dÞch quèc tÕ, tèt nhÊt lµ c¸c doanh nh©n nªn am hiÓu cµng nhiÒu thø tiÕng cña c¸c n­íc ®èi t¸c cµng tèt. Bªn c¹nh ®ã, hä còng nªn tu©n theo nh÷ng quy t¾c an toµn kh¸c nh­: x¸c nhËn b»ng ph­¬ng tiÖn nghe nh×n, tr¸nh dïng thuËt ng÷, tiÕng lãng… Trong giao tiÕp, ng«n ng÷ kh«ng lêi nh­ ®iÖu bé, ®éng t¸c, cö chØ, nÐt mÆt,…còng lµ mét bé phËn quan träng. Sù kh¸c biÖt vÒ ng«n ng÷ kh«ng lêi còng cã thÓ trë thµnh rµo c¶n ®¸ng kÓ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. Ngoµi ra, sù kh¸c biÖt vÒ nh÷ng thãi quen tËp qu¸n trong giao tiÕp nh­ sù ®óng giê, bèi c¶nh s¾p xÕp nh÷ng cuéc gÆp mÆt, thãi quen tÆng quµ còng cã thÓ trë thµnh rµo c¶n trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. Trong giao tiÕp, còng nh­ ng­êi ë NhËt B¶n, ng­êi ë Trung §«ng vµ Mü La Tinh hÇu nh­ chØ cã thÓ giao tiÕp khi hiÓu biÕt t­¬ng ®èi râ vÒ ng­êi ®èi tho¹i, n¾m ®­îc c¸c ®Æc ®iÓm chñ yÕu vÒ nh©n th©n nh­ tuæi t¸c, vÞ thÕ x· héi, môc ®Ých giao tiÕp,… §èi víi hä, mét cuéc gÆp bÊt ngê vµ nh÷ng lêi mêi lµm ¨n ®­êng ®ét th­êng khiÕn hä cã c¶m gi¸c nh­ bÞ “bá bom”. Do ®ã nh÷ng th­¬ng nh©n n­íc ngoµi cã thÓ gÆp thÊt b¹i nÕu ®Þnh ký kÕt mét hîp ®ång quan träng víi hä chØ trong mét ngµy, véi vµng ®i ngay vµo vÊn ®Ò chÝnh. 2.2.3 Rµo c¶n do sù kh¸c biÖt vÒ tiªu dïng Cã thÓ hai s¶n phÈm t­¬ng tù nhau ®­îc vµo mét n­íc mµ mét s¶n phÈm b¸n ch¹y cßn s¶n phÈm kia th× Õ Èm. Cïng mét mÆt hµng ®­a vµo nh÷ng n­íc kh¸c nhau mµ ë n­íc nµy tiªu thô nhanh trong khi ë n­íc kh¸c th× hÇu nh­ ._.kh«ng cã doanh sè. V× sao cã hiÖn t­îng nµy? C©u tr¶ lêi chÝnh lµ sù kh¸c biÖt vÒ tiªu dïng gi÷a c¸c quèc gia. Sù kh¸c biÖt cã thÓ trë thµnh rµo c¶n rÊt lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã ý ®Þnh th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi. VÝ dô, trong lÜnh vùc thiÕt kÕ chÕ t¹o s¶n phÈm: c«ng ty General Milks ®­a vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n lo¹i bét lµm b¸nh hiÖu Bitty Cracker cã thÓ nÊu thµnh b¸nh trong nåi c¬m ®iÖn. S¶n phÈm míi nµy cã thÓ thµnh c«ng trªn mét sè thÞ tr­êng ch©u ¸ song l¹i thÊt b¹i th¶m h¹i trªn thÞ tr­êng NhËt. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do ng­êi NhËt lu«n t«n träng sù tinh khiÕt trong nåi c¬m cña hä vµ hä kh«ng cã thãi quen nÊu nh÷ng thø kh¸c trong nåi c¬m. Sù kh¸c biÖt trong tiªu dïng còng lµ vÊn ®Ò c¸c doanh nghiÖp gÆp ph¶i khi thiÕt lËp hÖ thèng ph©n phèi. H·ng Mü phÈm Avon thµnh c«ng trong viÖc sñ dông ph­¬ng ph¸p b¸n hµng t¹i nhµ vµ c¸c ph­¬ng ph¸p b¸n hµng trùc tiÕp kh¸c t¹i Mü song l¹i kh«ng thµnh c«ng ë ch©u ¢u. Nguyªn nh©n lµ do ng­êi Mü cã thãi quen mua hµng trùc tiÕp, kÓ c¶ mua t¹i nhµ trong khi phô n÷ ch©u ¢u l¹i kh«ng cã thãi quen Êy. ThËm chÝ, hä cßn ph¶n øng gay g¾t v× cho r»ng ®êi t­ cña hä bÞ x©m ph¹m. Tãm l¹i, rµo c¶n v¨n ho¸ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p. YÕu tè rµo c¶n cã thÓ xuÊt hiÖn trong tõng kh©u vµ xuyªn suèt qu¸ tr×nh. Do vËy, c¸c nhµ kinh doanh ngo¹i th­¬ng tr­íc khi cã ý ®Þnh lµm ¨n víi thÞ tr­êng, víi ®èi t¸c nµo th× nªn cè g¾ng t×m hiÓu nÒn v¨n ho¸ cña thÞ tr­êng, cña n­íc ®èi t¸c ®ã. 3. Rµo c¶n vÒ luËt ph¸p trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 3.1 YÕu tè luËt ph¸p trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 3.1.1 Kh¸i qu¸t vÒ luËt ph¸p 1/ Kh¸i niÖm luËt ph¸p V¨n ho¸ cã tõ buæi b×nh minh cña x· héi loµi ng­êi cßn luËt ph¸p chØ thùc sù ra ®êi khi x· héi loµi ng­êi ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh. Nãi ®Õn ph¸p luËt lµ nãi ®Õn Nhµ n­íc v× ph¸p luËt ra ®êi cïng víi sù ph©n ho¸ giai cÊp, cïng víi sù ra ®êi cña Nhµ n­íc. Kh¸i niÖm ph¸p luËt cã thÓ ®­îc ®Þnh nghÜa nh­ sau: Ph¸p luËt lµ hÖ thèng c¸c quy t¾c xö sù mang tÝnh b¾t buéc chung do Nhµ n­íc ban hµnh vµ b¶o ®¶m thùc hiÖn, chñ yÕu vµ tr­íc hÕt thÓ hiÖn ý chÝ cña giai cÊp thèng trÞ trong x· héi, lµ nh©n tè ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi. ("Lý luËn chung vÒ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt", NXB Gi¸o dôc) 2/ TÝnh chÊt cña luËt ph¸p + Ph¸p luËt cã tÝnh giai cÊp TÝnh giai cÊp cña ph¸p luËt thÓ hiÖn tr­íc hÕt lµ ë chç ph¸p luËt ph¶n ¸nh ý chÝ Nhµ n­íc cña giai cÊp thèng trÞ. VÝ dô, ph¸p luËt t­ s¶n lµ ý chÝ cña giai cÊp t­ s¶n ®­îc ®Ò lªn thµnh luËt. + Ph¸p luËt cã tÝnh x· héi Ph¸p luËt lµ nh÷ng quy t¾c xö sù chung cã tÝnh b¾t buéc ®èi víi mäi ng­êi. TÝnh giai cÊp cña x· héi cßn thÓ hiÖn ë môc ®Ých ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi, quan hÖ gi÷a c¸c giai cÊp, tÇng líp. Víi ý nghÜa h­íng c¸c quan hÖ x· héi theo mét trËt tù phï hîp víi ý chÝ giai cÊp thèng trÞ, b¶o vÖ, cñng cè ®Þa vÞ giai cÊp thèng trÞ, ph¸p luËt chÝnh lµ c«ng cô ®Ó thÓ hiÖn sù thèng trÞ giai cÊp. Tuy nhiªn, v× ph¸p luËt do Nhµ n­íc, ®¹i diÖn cho toµn x· héi ban hµnh nªn nã cßn mang tÝnh chÊt x· héi, nghÜa lµ ë møc ®é Ýt hay nhiÒu, ph¸p luËt cßn thÓ hiÖn ý chÝ vµ lîi Ých cña c¸c giai cÊp kh¸c trong x· héi. Tãm l¹i, ph¸p luËt lµ hiÖn t­îng võa mang tÝnh giai cÊp l¹i võa thÓ hiÖn tÝnh x· héi. LuËt ph¸p lµ mét bé phËn lín thuéc kiÕn tróc th­îng tÇng, cã ¶nh h­ëng s©u s¾c ®Õn ®êi sèng cña con ng­êi trong x· héi nãi chung. Kh«ng chØ t¸c ®éng nh­ nh÷ng yÕu tè v¨n ho¸, mäi yÕu tè luËt ph¸p mang tÝnh b¾t buéc vµ c­ìng chÕ thi hµnh, mäi c¸ nh©n ph¶i tu©n theo ph¸p luËt, ph¸p luËt ®iÒu chØnh mäi ho¹t ®éng cña con ng­êi. 3/ C¸c h×nh thøc ph¸p luËt H×nh thøc ph¸p luËt lµ c¸ch thøc mµ giai cÊp thèng trÞ sö dông ®Ó n©ng ý chÝ cña giai cÊp m×nh lªn thµnh ph¸p luËt. Trong lÞch sö ®· cã 3 h×nh thøc ph¸p luËt lµ tËp qu¸n ph¸p, tiÒn lÖ ph¸p vµ v¨n b¶n ph¸p luËt mµ chóng ta cã thÓ thÊy sù hiÖn diÖn cña chóng trong hÖ thèng luËt ph¸p c¸c n­íc hiÖn nay. Tuy vËy, kh«ng ph¶i mäi hÖ thèng luËt ph¸p ®Òu cã ®ñ 3 h×nh thøc ph¸p luËt nµy, cã nh÷ng hÖ thèng chØ c«ng nhËn h×nh thøc v¨n b¶n ph¸p luËt song còng cã nh÷ng hÖ thèng c«ng nhËn c¶ h×nh thøc bÊt thµnh v¨n. + TËp qu¸n ph¸p TËp qu¸n ph¸p lµ h×nh thøc Nhµ n­íc thõa nhËn mét sè tËp qu¸n ®· l­u truyÒn trong x· héi, phèi hîp víi lîi Ých cña giai cÊp thèng trÞ nµy thµnh nh÷ng quy t¾c sö xù chung ®­îc Nhµ n­íc b¶o ®¶m thùc hiÖn. §©y lµ h×nh thøc ph¸p luËt xuÊt hiÖn sím nhÊt vµ ®­îc sö dông nhiÒu trong c¸c nhµ n­íc chñ n« vµ phong kiÕn. Trong Nhµ n­íc t­ s¶n, h×nh thøc nµy vÉn ®­îc sö dông nhiÒu, nhÊt lµ ë c¸c n­íc theo chÕ ®é TBCN. + TiÒn lÖ ph¸p TiÒn lÖ ph¸p lµ h×nh thøc Nhµ n­íc thõa nhËn c¸c quyÕt ®Þnh cña c¸c quan hµnh chÝnh khi xÐt xö gi¶i quyÕt nh÷ng vô viªc cô thÓ ®Ó ¸p dông ®èi víi c¸c vô viÖc t­¬ng tù. H×nh thøc nµy ®· ®­îc sö dông trong c¸c Nhµ n­íc chñ n«, ®­îc sö dông réng r·i trong c¸c Nhµ n­íc phong kiÕn vµ hiÖn nay vÉn chiÕm vÞ trÝ quan träng trong ph¸p luËt t­ s¶n, nhÊt lµ ë Anh, Mü vµ nh÷ng n­íc theo hÖ thèng Common Law mµ ®Æc biÖt lµ trong bé phËn d©n luËt. TiÒn lÖ ph¸p cã ®iÓm ®Æc biÖt lµ nã h×nh thµnh kh«ng ph¶i do hµnh ®éng cña c¬ quan lËp ph¸p mµ xuÊt hiÖn tõ hµnh ®éng cña c¬ quan hµnh ph¸p vµ t­ ph¸p. V× vËy, h×nh thøc nµy dÔ t¹o ra sù tuú tiÖn kh«ng phï hîp víi nh÷ng nguyªn t¾c ph¸p chÕ ®ßi hái ph¶i t«n träng nguyªn t¾c tèi cao cña luËt vµ ph¶i ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng, quyÒn h¹n cña c¸c c¬ quan trong bé m¸y Nhµ n­íc trong viÖc x©y dùng vµ thùc thi ph¸p luËt. + V¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt V¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt lµ h×nh thøc ph¸p luËt tiÕn bé nhÊt. V¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt lµ v¨n b¶n do c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn ban hµnh trong ®ã quy ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c sö xù chung (quy ph¹m ®èi víi mäi ng­êi) ®­îc ¸p dông nhiÒu lÇn trong ®êi sèng x· héi. Cã nhiÒu lo¹i v¨n b¶n ph¸p luËt. ë mçi n­íc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ l¹i cã nh÷ng quy ®Þnh riªng vÒ tªn gäi vµ hiÖu lùc ph¸p lý cña c¸c lo¹i v¨n b¶n ph¸p luËt. Nh­ng nh×n chung c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®Òu ®­îc ban hµnh theo mét tr×nh tù vµ thñ tôc nhÊt ®Þnh vµ chøa ®ùng nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ (c¸c quy ph¹m ph¸p luËt). Trong ph¸p luËt chñ n« vµ phong kiÕn, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cßn ch­a hoµn chØnh vµ kÜ thuËt x©y dùng ch­a cao, nhiÒu ®¹o luËt chØ lµ sù ghi chÐp l¹i mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c ¸n lÖ vµ c¸c tËp qu¸n ®· ®­îc thõa nhËn. Ph¸p luËt t­ s¶n ®· cã nhiÒu h×nh thøc phong phó vµ ®­îc x©y dùng víi kü thuËt cao, ®Æc biÖt ë giai ®o¹n ®Çu, sau khi C¸ch m¹ng T­ s¶n thµnh c«ng, nguyªn t¾c ph¸p chÕ ®­îc ®Ò cao lµm cho ph¸p luËt t­ s¶n cã hÖ thèng v¨n b¶n t­¬ng ®èi thèng nhÊt dùa trªn c¬ së cña luËt. Nh­ng víi b¶n chÊt cña nã, sau th¾ng lîi hoµn toµn ®èi víi chÕ ®é phong kiÕn, giai cÊp t­ s¶n tù m×nh ph¸ vì nguyªn t¾c ph¸p chÕ do m×nh ®Ò ra b»ng nhiÒu c¸ch h¹ thÊp vai trß cña nghÞ viªn, më réng quyÒn cña Tæng thèng vµ ChÝnh phñ, sö dông réng h×nh thøc tËp qu¸n vµ tiÒn lÖ ph¸p (thÊy râ ë c¸c n­íc theo hÖ thèng Common Law). Tr¸i l¹i, ph¸p luËt X· héi chñ nghÜa cã hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt thèng nhÊt x©y dùng theo nh÷ng nguyªn t¾c ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa, t«n träng tÝnh tèi cao cña hiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt. Sù kh¸c nhau vÒ nguyªn t¾c nµy chÝnh lµ c¬ së dÉn ®Õn nh÷ng kh¸c biÖt gi÷a c¸c hÖ thèng ph¸p luËt. Tãm l¹i, qua t×m hiÓu chung vÒ ph¸p luËt, ®Æc biÖt lµ c¸c h×nh thøc ph¸p luËt ®­îc sö dông ë c¸c n­íc cã hÖ thèng luËt kh¸c nhau, chóng ta cã thÓ cã ®­îc mét c¸i nh×n tæng quan nhÊt vÒ ph¸p luËt trªn toµn ThÕ giíi. §©y sÏ lµ c¬ së ®Ó tiÕp tôc t×m hiÓu ph¸p luËt vµ nh÷ng rµo c¶n ph¸p luËt trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. 3.1.2 C¸c nguån luËt chñ yÕu ®iÒu chØnh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ Kh¸c víi c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i diÔn ra trong néi bé mét quèc gia, gi÷a c¸c chñ thÓ trong cïng mét quèc gia chØ chÞu sù ®iÒu chØnh cña luËt ph¸p quèc gia ®ã, ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ ho¹t ®éng mua b¸n cã yÕu tè n­íc ngoµi nªn rÊt phøc t¹p, chÞu sù ®iÒu chØnh cña nhiÒu nguån luËt kh¸c nhau nh­ luËt quèc gia, luËt quèc tÕ, tËp qu¸n quèc tÕ, ¸n lÖ. Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ ®­îc thùc hiÖn chñ yÕu qua c¸c hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ. TÝnh chÊt phøc t¹p cña luËt ph¸p ®iÒu chØnh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc cã thÓ thÊy ngay trong nh÷ng c¸ch ®Þnh nghÜa kh¸c nhau cña c¸c hÖ thèng luËt vÒ hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ. Ch¼ng h¹n víi Ph¸p: “hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ lµ hîp ®ång ký kÕt gi÷a c¸c chñ thÓ cã quèc tÞch kh¸c nhau, hµng ho¸ ®èi t­îng cã sù di chuyÓn ra khái biªn giíi quèc gia vµ quy tr×nh ký kÕt, ®µm ph¸n ®­îc thùc hiÖn ë c¸c l·nh thæ kh¸c nhau”. Trong khi ®ã, theo luËt cña ý, Hµ Lan th× “hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ lµ hîp ®ång ký kÕt gi÷a c¸c chñ thÓ cã trô së th­¬ng m¹i ®Æt ë c¸c n­íc kh¸c nhau”. Ngay trong vÊn ®Ò x¸c ®Þnh yÕu tè n­íc ngoµi cña chñ thÓ, luËt c¸c quèc gia quy ®Þnh kh¸c nhau vµ c¸c nguån luËt quèc tÕ còng quy ®Þnh kh«ng gièng nhau. Ch¼ng h¹n C«ng ­íc La Hague 1964 vµ C«ng ­íc Viªn 1980 ®Òu kh¼ng ®Þnh tiªu chuÈn: “chñ thÓ hîp ®ång lµ c¸c bªn cã trô së th­¬ng m¹i ®Æt ë c¸c n­íc kh¸c nhau”. Tuy vËy tiªu chuÈn thø hai l¹i kh¸c nhau: theo C«ng ­íc La Hague, hµng ho¸ lµ ®èi t­îng hîp ®ång ph¶i lµ hµng ho¸ chuyÓn ®­îc qua biªn giíi (lo¹i trõ bÊt ®éng s¶n), trong khi ®ã, theo C«ng ­íc Viªn, ®èi t­îng hîp ®ång lµ hµng ho¸ cã thÓ chuyÓn qua biªn giíi (gåm c¶ hµng ho¸ trao ®æi víi khu chÕ xuÊt, cã thÓ kh«ng cÇn di chuyÓn vËt chÊt qua biªn giíi). ChØ qua mét ®Þnh nghÜa hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ, chóng ta ®· cã thÓ thÊy ®­îc tÝnh chÊt phøc t¹p vµ ®a d¹ng cña c¸c nguån luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ. Sau ®©y ta sÏ xem xÐt cô thÓ h¬n nh÷ng nguån luËt chñ yÕu ®iÒu chØnh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ mµ cô thÓ lµ c¸c hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ: + LuËt quèc gia Mét ®iÒu ®Æc biÖt lµ trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ, luËt quèc gia lµ luËt n­íc ngoµi ®èi víi Ýt nhÊt mét bªn ®­¬ng sù. Cã thÓ luËt quèc gia ¸p dông lµ luËt n­íc cña mét bªn ®­¬ng sù, song còng cã thÓ kh«ng ph¶i lµ cña bªn nµo mµ lµ luËt cña quèc gia thø ba ®­îc dÉn chiÕu ®Õn. LuËt quèc gia ®­îc ¸p dông trong nh÷ng tr­êng hîp sau: (1)Hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ quy ®Þnh luËt quèc gia ¸p dông, (2)§iÒu ­íc quèc tÕ h÷u quan quy ®Þnh luËt quèc gia ¸p dông, (3)Mét bªn dÉn chiÕu luËt quèc gia trong ®¬n kiÖn ra toµ vµ bªn kia chÊp nhËn b»ng c¸c h×nh thøc nh­ im lÆng, kh«ng ph¶n b¸c..., (4)Hai bªn kh«ng thèng nhÊt ®­îc, toµ ¸n sÏ lùa chän luËt quèc gia nµo ®ã liªn quan dùa vµo nguyªn t¾c cña t­ ph¸p quèc tÕ. Mét sè hÖ thèng luËt quèc gia chñ yÕu trªn thÕ giíi: Trªn thÕ giíi, luËt quèc gia cña c¸c n­íc cã thÓ theo mét sè hÖ thèng luËt chñ yÕu sau: Common Law (chñ yÕu Anh, Mü vµ c¸c thuéc ®Þa) §Æc ®iÓm luËt quèc gia cña c¸c n­íc theo hÖ thèng luËt nµy lµ: chñ yÕu lµ luËt bÊt thµnh v¨n nh­ tËp qu¸n ph¸p vµ ¸n lÖ (Case law). ë Mü cã qu¸ nhiÒu Case Law kh¸c nhau. MÆc dï Bé luËt Th­¬ng m¹i thèng nhÊt ®Çu tiªn cña Mü ra ®êi n¨m 1982, song nã kh«ng cã gi¸ trÞ tuyÖt ®èi mµ chØ tuú ý, c¸c toµ ¸n ¸p dông Case Law lµ chñ yÕu. Civil Law (c¸c n­íc ch©u ¢u lôc ®Þa, Ph¸p, ý, Hµ Lan..) LuËt c¸c quèc gia theo Civil Law lµ luËt thµnh v¨n, ®­îc quy ®Þnh bµi b¶n, logic, hÖ thèng tíi møc cô thÓ chi tiÕt. Ngoµi ra cßn cã c¸c hÖ thèng luËt Islamic Law (luËt cña c¸c quèc gia Håi gi¸o), Chinesse Law (luËt cña Trung Quèc), Indian Law (luËt Ên §é) vµ HÖ thèng luËt XHCN. + LuËt quèc tÕ LuËt quèc tÕ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ h÷u quan. C¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ còng lµ nguån luËt quan träng ®iÒu chØnh ho¹t ®éng mua b¸n quèc tÕ. §iÒu ­íc quèc tÕ ®­îc ¸p dông trong c¸c tr­êng hîp sau: (1) Khi ®iÒu ­íc quèc tÕ ®­îc c¸c chÝnh phñ ký kÕt vµ/hoÆc phª chuÈn, (2)ChÝnh phñ ®· tham gia hoÆc mÆc nhiªn thõa nhËn ®iÒu ­íc quèc tÕ theo tr×nh tù c«ng khai. §iÒu ­íc quèc tÕ gåm 2 lo¹i chñ yÕu: §iÒu ­íc quèc tÕ cã tÝnh nguyªn t¾c: ChØ ®­a ra nh÷ng nguyªn t¾c cã tÝnh chÊt chØ ®¹o, bao trïm ®Ó ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng th­¬ng m¹i gi÷a 2 quèc gia, ®­a ra c¸c chÕ ®é ph¸p lý quèc tÕ mµ ng­êi b¸n vµ ng­êi mua cã thÓ h­ëng lîi th«ng qua ®ã. Ch¼ng h¹n HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü (H§TM ViÖt- Mü) võa cã hiÖu lùc ®­a ra c¸c chÕ ®é ph¸p lý quèc tÕ nh­: cho nhau h­ëng nguyªn t¾c Tèi HuÖ quèc, nguyªn t¾c §èi xö Quèc gia. §iÒu ­íc quèc tÕ cã tÝnh cô thÓ: §©y lµ lo¹i ®iÒu ­íc quèc tÕ trùc tiÕp ®­a ra nh÷ng ®iÒu chØnh quy ®Þnh vÒ viÖc ký kÕt, thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ b»ng c¸ch quy ®Þnh quyÒn ng­êi b¸n- mua mét c¸ch cô thÓ. Ch¼ng h¹n C«ng ­íc Viªn 1980 quy ®Þnh cô thÓ vÒ: tr×nh tù ký kÕt hîp ®ång, quyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi b¸n, mua, chÕ ®é tr¸ch nhiÖm cô thÓ do vi ph¹m nghÜa vô cña c¶ hai bªn. + TËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ: TËp qu¸n th­¬ng m¹i lµ nh÷ng thãi quen th­¬ng m¹i ®­îc c«ng nhËn réng r·i. Th«ng th­êng, c¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ ®­îc chia thµnh ba nhãm: c¸c tËp qu¸n cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c, c¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ chung vµ c¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i khu vùc. TËp qu¸n cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c lµ nh÷ng tËp qu¸n c¬ b¶n, bao trïm ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së cña nguyªn t¾c t«n träng chñ quyÒn quèc gia vµ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c d©n téc. VÝ dô: “toµ ¸n (hoÆc träng tµi) cña n­íc nµo th× cã quyÒn ¸p dông c¸c quy t¾c tè tông cña n­íc ®ã khi gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ hîp ®ång mua b¸n Ngo¹i th­¬ng” TËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ chung lµ c¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i ®­îc nhiÒu n­íc c«ng nhËn vµ ¸p dông ë mét n¬i, nhiÒu khu vùc. VÝ dô c¸c ®iÒu kiÖn quèc tÕ do Phßng Th­¬ng m¹i Quèc tÕ tËp hîp vµ so¹n th¶o (gäi t¾t lµ Incoterms 1953- 1980- 1990- 2000) trong ®ã quy ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i kh¸c nhau (nh­ ®iÒu kiÖn FOB, CFR…) ®­îc rÊt nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi thõa nhËn vµ ¸p dông. C¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i khu vùc (®Þa ph­¬ng) lµ c¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ ®­îc ¸p dông ë tõng n­íc, tõng khu vùc vµ tõng c¶ng. VÝ dô, ë Mü còng cã ®iÒu kiÖn FOB nh­ng theo ®iÒu kiÖn FOB Mü, nghÜa vô cña ng­êi b¸n sÏ nÆng nÒ h¬n nhiÒu (nh­ ng­êi b¸n ph¶i thuª tµu hé ng­êi mua) so víi nghÜa vô cña ng­êi b¸n FOB trong Incoterms 2000. TËp qu¸n quèc tÕ vÒ th­¬ng m¹i sÏ ®­îc ¸p dông cho hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng trong c¸c tr­êng hîp: (1) Khi chÝnh hîp ®ång mua b¸n Ngo¹i th­¬ng quy ®Þnh; (2) Khi c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ liªn quan quy ®Þnh; (3) Khi luËt thùc chÊt (luËt quèc gia) do c¸c bªn tho¶ thuËn lùa chän, kh«ng cã hoÆc cã nh­ng kh«ng ®Çy ®ñ, cßn khiÕm khuyÕt vÒ vÊn ®Ò tranh chÊp, vÒ vÊn ®Ò cÇn ®­îc ®iÒu chØnh. Ngoµi 3 nguån luËt nãi trªn, thùc tiÔn bu«n b¸n cña c¸c n­íc ph­¬ng T©y cßn thõa nhËn c¶ ¸n lÖ (tiÒn lÖ xÐt xö) vµ c¸c b¶n ®iÒu kiÖn chung, c¸c hîp ®ång mÉu chuyªn nghiÖp lµm nguån luËt ¸p dông cho hîp ®ång mua b¸n Ngo¹i th­¬ng. LuËt ph¸p chi phèi rÊt m¹nh mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi, trong ®ã cã ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ rÊt phøc t¹p nªn luËt ®iÒu chØnh nã còng hÕt søc phøc t¹p. Giao dÞch gi÷a c¸c th­¬ng nh©n Mü vµ ViÖt Nam còng vËy. C¸c giao dÞch nµy cã thÓ chÞu sù ®iÒu chØnh cña luËt ph¸p Mü (®iÓn h×nh cña hÖ thèng Common Law) hoÆc luËt ViÖt Nam (thuéc hÖ thèng luËt ph¸p XHCN), HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng hay c¸c tËp qu¸n quèc tÕ hoÆc c¸c c«ng ­íc mµ hai bªn tham gia. Thùc tÕ ®ã ®ßi hái c¸c nhµ kinh doanh ngo¹i th­¬ng ph¶i cã sù am hiÓu toµn diÖn vµ s©u s¾c vÒ c¸c nguån luËt nÕu muèn më réng ho¹t ®éng cña m×nh ra c¸c thÞ tr­êng ngoµi. 3.2 Rµo c¶n luËt ph¸p trong th­¬ng m¹i quèc tÕ ë phÇn tr­íc chóng ta ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò rµo c¶n v¨n ho¸ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. Trong phÇn nµy, chóng ta h·y xem xÐt ¶nh h­ëng cña rµo c¶n luËt ph¸p trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. Kh¸c víi rµo c¶n v¨n ho¸ chñ yÕu lµ rµo c¶n v« h×nh, bÊt thµnh v¨n. Rµo c¶n luËt ph¸p phÇn lín ph¸t sinh tõ nh÷ng quy ®Þnh râ rµng, cô thÓ b»ng v¨n b¶n cã tÝnh chÊt b¾t buéc, c­ìng chÕ. Nh×n chung, rµo c¶n luËt ph¸p trong th­¬ng m¹i quèc tÕ ®­îc ph©n thµnh hai lo¹i chÝnh sau: 3.2.1 Rµo c¶n ph¸p sinh tõ sù kh¸c biÖt vÒ luËt ph¸p Sù kh¸c biÖt ë ®©y cã thÓ lµ kh¸c vÒ luËt quèc gia, quèc tÕ, tËp qu¸n, ¸n lÖ. VÝ dô, c¸c doanh nh©n thuéc c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn víi hÖ thèng luËt ®¬n gi¶n vµ chÆt chÏ rÊt “dÞ øng” víi hÖ thèng luËt m¬ hå vµ chång chÐo, víi hµng lo¹t thñ tôc r­êm rµ khi lµm ¨n víi doanh nghiÖp thuéc c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn. Nh÷ng nhµ kinh doanh t­ b¶n, vèn quen víi viÖc tù do kinh doanh lu«n th¾c m¾c r»ng t¹i sao lµm ¨n víi phÝa ®èi t¸c ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn l¹i ph¶i qua nhiÒu cÊp tõ ChÝnh phñ, bé, ngµnh…thÈm duyÖt nh­ thÕ. Râ rµng, hÖ thèng luËt quèc gia kh¸c nhau cã nh÷ng quy ®Þnh kh¸c nhau, råi tr×nh ®é ph¸t triÓn luËt ph¸p quèc gia còng kh¸c nhau còng dÉn ®Õn nh÷ng kh¸c biÖt trong nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ. Ch¼ng h¹n LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam 1997 quy ®Þnh “h×nh thøc hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ cã thÓ lµ ®iÖn tÝn, fax, th­ ®iÖn tö, telex hoÆc bÊt cø mét h×nh thøc th«ng tin ®iÖn tö nµo kh¸c vµ kh«ng cho phÐp ký kÕt b»ng miÖng, telephone”. §iÓm nµy quy ®Þnh hoµn toµn tr¸i víi luËt c¸c n­íc t­ b¶n nh­ Anh, Mü cho phÐp hîp ®ång ký kÕt b»ng miÖng, telephone. Do ®ã, nh÷ng doanh nh©n Anh, Mü khi lµm viÖc víi phÝa ViÖt Nam ph¶i hÕt søc chó ý ®Õn vÊn ®Ò nµy ®Ó tr¸nh tranh chÊp. Mét vÝ dô n÷a lµ quy ®Þnh vÒ nh÷ng ®iÒu kho¶n chñ yÕu mµ mét ®Ò nghÞ ký kÕt hîp ®ång ph¶i cã. LuËt cña Ph¸p quy ®Þnh chØ cÇn 3 ®iÒu kho¶n: ®èi t­îng, gi¸ c¶, ®iÒu kiÖn giao hµng. LuËt Anh thËm chÝ chØ cÇn ®iÒu kho¶n ®èi t­îng. Tuy nhiªn, ViÖt Nam quy ®Þnh cÇn nh÷ng 6 ®iÒu kho¶n chñ yÕu lµ: tªn, sè l­îng, chÊt l­îng, gi¸ c¶, thêi h¹n thanh to¸n, thêi h¹n giao hµng. Sù kh¸c biÖt nµy ®ßi hái c¸c nhµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¶i t×m hiÓu kü cµng c¸c quy ®Þnh luËt ph¸p n­íc ®èi t¸c vµ c¸c n­íc liªn quan ®Ó khái bì ngì, tr¸nh vÊp ph¶i nh÷ng rµo c¶n do sù kh¸c biÖt trong nh÷ng quy ®Þnh luËt ph¸p. Ngoµi ra, nh¾c ®Õn luËt ph¸p trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn c¸c tËp qu¸n quèc tÕ. C¸c tËp qu¸n ®­îc sö dông còng rÊt ®a d¹ng, thËm chÝ tr¸i ng­îc nhau còng lµ mét trë ng¹i kh«ng nhá ®èi víi c¸c th­¬ng nh©n kinh doanh trªn ph¹m vi quèc tÕ. 3.2.2 Rµo c¶n ph¸t sinh do c¬ chÕ b¶o hé cña tõng quèc gia §èi víi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ, mäi quèc gia ®Òu cÇn cã c¬ chÕ b¶o hé riªng, dï lµ ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hay nhËp khÈu. MÆc dï ®èi víi hÇu hÕt c¸c quèc gia, xuÊt khÈu nh×n chung lµ cã lîi, song v­ît qu¸ mét møc nµo ®ã th× t¸c dông hoµn toµn ng­îc l¹i. Bªn c¹nh ®ã, nhËp khÈu th¸i qu¸ còng cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc nhËp khÈu nh­ g©y th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n, ch¶y m¸u ngo¹i tÖ, s¶n xuÊt trong n­íc bÞ bãp nghÑt,… Do vËy, c¸c quèc gia cÇn ®­a ra nh÷ng quy ®Þnh luËt ph¸p riªng hoÆc ký kÕt nh÷ng ®iÒu ­íc thèng nhÊt nh»m qu¶n lý vµ h¹n chÕ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, mµ hiÖn nay chñ yÕu lµ nh»m h¹n chÕ nhËp khÈu. Nh÷ng quy ®Þnh nµy sÏ trë thµnh rµo c¶n ®èi víi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung. C¸c hµng rµo th­¬ng m¹i gåm hai lo¹i: Hµng rµo thuÕ quan vµ hµng rµo phi thuÕ quan. VÒ hµng rµo thuÕ quan, c¸c n­íc nhËp khÈu th­êng quy ®Þnh møc thuÕ suÊt cao ®èi víi nh÷ng mÆt hµng kh«ng khuyÕn khÝch nhËp khÈu, hµng ho¸ tõ nh÷ng n­íc hoÆc khu vùc kh«ng cã quan hÖ th­¬ng m¹i th©n thiÕt, hoÆc còng cã thÓ ®¸nh thuÕ cao ®Ó tr¶ ®òa, trõng ph¹t,…mµ cuéc chiÕn tranh vÒ thÐp gi÷a Mü, Nga, EU võa qua lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh. §Ó tr¶ ®òa l¹i viÖc Mü ®¸nh thuÕ rÊt cao ®èi víi thÐp nhËp khÈu (chñ yÕu tõ Nga vµ EU), Nga vµ c¸c n­íc nµy ®· tuyªn bè t¨ng thuÕ ®èi víi mét sè mÆt hµng nhËp khÈu tõ Mü. Hµng rµo phi thuÕ còng lµ mét rµo c¶n ®¸ng kÓ ®èi víi hµng xuÊt nhËp khÈu. Hµng rµo phi thuÕ tån t¹i d­íi nhiÒu h×nh thøc nh­: h¹n ng¹ch, giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu, c¸c quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn kü thuËt, vÖ sinh, an toµn thùc phÈm, c¸c quy ®Þnh vÒ nh·n m¸c, xuÊt xø,… HiÖn nay, tr­íc xu thÕ tù do ho¸ th­¬ng m¹i quèc tÕ, c¸c quèc gia ®Òu ®· tiÕn hµnh c¾t gi¶m c¸c hµng rµo th­¬ng m¹i. Tuy nhiªn, do nhu cÇu b¶o hé, nh÷ng rµo c¶n th­¬ng m¹i vÉn cßn tån t¹i. Hµng rµo thuÕ quan cã xu h­íng gi¶m bít vµ chuyÓn ho¸ sang c¸c hµng rµo phi thuÕ. Muèn v­ît qua c¶ hai lo¹i rµo c¶n nµy ®Ó ®­a ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ph¸t triÓn, ph¶i cã sù nç lùc vµ kÕt hîp nç lùc tõ nhiÒu phÝa: Nhµ n­íc, c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc, hiÖp héi, ngµnh hµng,… Ch­¬ng II Mét sè rµo c¶n vÒ luËt ph¸p vµ v¨n ho¸ ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü 1. T×m hiÓu vÒ thÞ tr­êng Mü vµ tÇm quan träng cña thÞ tr­êng Mü ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam 1.1 Tæng quan vÒ thÞ tr­êng Mü 1.1.1 Vµi nÐt vÒ n­íc Mü 1/ §iÒu kiÖn tù nhiªn Hîp chñng quèc Hoa Kú (The United States of America– USA) gäi t¾t lµ n­íc Mü hay Hoa Kú lµ mét quèc gia v« cïng réng lín gåm 50 bang víi phÇn lín l·nh thæ n»m ë trung t©m lôc ®Þa B¾c Mü. Ngoµi ra cßn cã mét sè vïng ®Êt vµ l·nh thæ h¶i ngo¹i. Mü lµ n­íc réng thø t­ thÕ giíi sau Liªn bang Nga, Canada vµ Trung Quèc víi tæng diÖn tÝch lµ 9.397.000 km2. Do l·nh thæ réng lín, khÝ hËu cña n­íc Mü rÊt ®a d¹ng song ®¹i bé phËn lµ khÝ hËu «n ®íi. Mü cã mét nguån tµi nguyªn rÊt ®a d¹ng vµ dåi dµo. Mü lµ mét trong sè c¸c quèc gia giµu tµi nguyªn nhÊt thÕ giíi. Nh÷ng nguån tµi nguyªn quan träng cña Mü lµ ®Êt ®ai, rõng, kho¸ng s¶n,… Nguån tµi nguyªn kho¸ng s¶n phong phó lµ mét lîi thÕ rÊt lín ®Ó Mü ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, kho¸ng s¶n trong n­íc vÉn kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu khæng lå cña nÒn kinh tÕ Mü, do vËy hµng n¨m Mü vÉn ph¶i nhËp kh¸ nhiÒu nguyªn nhiªn liÖu, ®Æc biÖt lµ dÇu má tõ n­íc ngoµi. 2. §iÒu kiÖn x· héi : Mü lµ mét trong sè nh÷ng n­íc ®«ng d©n nhÊt thÕ giíi. D©n sè Mü t¨ng rÊt nhanh qua c¸c n¨m, tèc ®é t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 1,03%. N¨m 2002 d©n sè Mü lµ 273.300.000 ng­êi vµ Mü lµ n­íc ®«ng d©n thø t­ trªn thÕ giíi. Thµnh phÇn d©n c­ Mü t­¬ng ®èi phøc t¹p. Nh÷ng ng­êi da tr¾ng gèc Ch©u ¢u lµ thµnh phÇn chÝnh cña d©n c­ Mü (75% d©n sè), Ng­êi Mü gèc Phi chiÕm kho¶ng 12% d©n sè, ng­êi Mü gèc Hispanic (ng­êi T©y Ban Nha hay ng­êi Mü gèc T©y Ban Nha) chiÕm kho¶ng 9% d©n sè Mü. Ngoµi ra, cßn cã mét bé phËn ®¸ng kÓ ng­êi Mü gèc Ch©u ¸ vµ ng­êi da ®á. Mü lµ mét n­íc Céng hoµ liªn bang (50 bang). NÒn d©n chñ cu¶ Mü lµ mét nÒn d©n chñ ®¹i nghÞ (Presidential parliamentary democracy). C¬ quan lËp ph¸p tèi cao cña n­íc Mü lµ Quèc héi gåm 2 viÖn: Th­îng viÖn vµ H¹ viÖn. Ng­êi ®øng ®Çu quèc gia ®ång thêi cÇm ®Çu ChÝnh phñ lµ Tæng thèng. QuyÒn t­ ph¸p cao nhÊt thuéc vÒ Toµ ¸n tèi cao, ngoµi ra cßn cã c¸c toµ ¸n Liªn bang. Mçi bang cña Mü l¹i cã mét ChÝnh phñ riªng víi mét Thèng ®èc cïng víi c¸c bé vµ mét c¬ quan lËp ph¸p cña bang, c¸c toµ ¸n quËn vµ mét toµ ¸n tèi cao. 3. NÒn kinh tÕ Mü HiÖn nay, Mü lµ mét trong nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhÊt thÕ giíi. T×nh h×nh vÒ c¸c ngµnh kinh tÕ cña Mü cô thÓ nh­ sau: -C«ng nghiÖp : Mü lµ mét c­êng quèc c«ng nghiÖp, mét quèc gia thuéc nhãm G7 vµ lu«n ®i ®Çu trong viÖc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp míi. Trong nÒn c«ng nghiÖp cña Mü, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng chiÕm ­u thÕ. Nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i nh­ c«ng nghiÖp ®iÖn tö, s¶n xuÊt m¸y vµ thiÕt bÞ tù ®éng, c«ng nghiÖp hµng kh«ng vò trô, s¶n xuÊt vËt liÖu tæng hîp ph¸t triÓn rÊt nhanh. C«ng nghiÖp chÕ t¹o c¬ khÝ lµ ngµnh c«ng nghiÖp quan träng nhÊt cña Mü, trong ®ã « t« lµ s¶n phÈm quan träng nhÊt. -N«ng nghiÖp: Mü lµ mét trong nh÷ng n­íc cã nÒn n«ng nghiÖp lín nhÊt ThÕ giíi. Mü cã vÞ trÝ næi bËt trªn thÞ tr­êng n«ng s¶n ThÕ giíi tõ nhiÒu n¨m nay, nhÊt lµ trong lÜnh vùc xuÊt khÈu ngò cèc. XuÊt khÈu n«ng s¶n n¨m 2000 ®em l¹i cho Mü 46 tû USD. Mü ®øng ®Çu ThÕ giíi vÒ xuÊt khÈu lóa m×, b¾p, ®Ëu t­¬ng, thÞt c¸c lo¹i vµ ®øng thø ba vÒ xuÊt khÈu g¹o vµ thuû s¶n. -DÞch vô: Ngµnh dÞch vô cña Mü rÊt ph¸t triÓn vµ cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ Mü. TØ träng ®ãng gãp cña ngµnh dÞch vô vµo tæng thu nhËp quèc d©n cña Mü ngµy cµng t¨ng. Dù tÝnh ®Õn n¨m 2010, thu nhËp tõ khu vùc nµy chiÕm kho¶ng 93% GDP cña Mü trong khi c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp chØ cßn chiÕm 7%. Ngµnh dÞch vô cña Mü rÊt ®a d¹ng vµ phong phó vÒ lo¹i h×nh. RÊt nhiÒu ngµnh dÞch vô cña Mü chiÕm tØ träng lín trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i dÞch vô ThÕ giíi (kho¶ng tõ 7-22% thÞ phÇn dÞch vô quèc tÕ). -Tµi chÝnh Trong h¬n nöa thÕ kØ qua, n­íc Mü lu«n duy tr× ®­îc søc m¹nh vµ kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi cña ®ång ®«la Mü. §« la Mü hiÖn nay vÉn lµ ®ång tiÒn thèng trÞ trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i vµ tµi chÝnh toµn cÇu. Cô thÓ lµ gÇn 50% tæng l­u l­îng thanh to¸n vµ ®Çu t­ quèc tÕ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua ®ång tiÒn nµy. Së giao dÞch chøng kho¸n NewYork cña Mü lu«n lµ mét trong nh÷ng trung t©m giao dÞch chøng kho¸n hµng ®Çu thÕ giíi. Cïng víi EU vµ NhËt B¶n, Mü lµ mét trong ba n­íc chñ ®Çu t­ lín nhÊt toµn cÇu. 1.1.2 §Æc tr­ng cña thÞ tr­êng Mü TÊt c¶ c¸c yÕu tè nªu trªn, tõ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, x· héi ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ Mü ®Òu gãp phÇn h×nh thµnh nªn c¸c ®Æc tr­ng thÞ tr­êng Mü. Mét ®iÒu dÔ dµng nhËn thÊy lµ thÞ tr­êng Mü lµ mét thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng mµ bÊt cø mét n­íc xuÊt khÈu nµo còng muèn h­íng ®Õn. Víi quy m« d©n sè vµo kho¶ng 280 triÖu ng­êi vµ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi ­íc tÝnh hiÖn nay vµo kho¶ng 32.000 USD, víi mét nhu cÇu nguyªn nhiªn liÖu khæng lå cho viÖc ph¸t triÓn nÒn c«ng nghiÖp trong n­íc, thÞ tr­êng Mü ®­îc xem lµ thÞ tr­êng cã søc tiªn thô lín nhÊt trong c¸c n­íc ph¸t triÓn. Hµng n¨m kim ng¹ch nhËp khÈu cña Mü lµ vµo kho¶ng 900 tû ®«la (sè liÖu n¨m 2000). ThÞ tr­êng Mü lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu hµng rÊt ®a d¹ng vµ kh«ng qu¸ khã tÝnh nh­ thÞ tr­êng T©y ¢u vµ NhËt B¶n. Hµng nhËp khÈu vµo Mü ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i do nhu cÇu tiªu dïng kh¸c nhau cña c¸c nhãm ng­êi, c¸c chñng téc vµ do c¬ cÊu ®a d¹ng, nhiÒu ngµnh nghÒ cña nÒn kinh tÕ Mü. Mü nhËp khÈu ®ñ lo¹i hµng tõ hµng n«ng s¶n cho ®Õn c¸c s¶n phÈm tinh vi hiÖn ®¹i, tõ nguyªn nhiªn liÖu cho ®Õn thµnh phÈm. Hµng nhËp khÈu vµo Mü còng rÊt linh ho¹t vÒ chÊt l­îng v× d©n Mü cã møc thu nhËp rÊt kh¸c nhau. ChÝnh nhê vËy mµ hµng nhËp khÈu cã thÓ dÔ dµng tiÕp cËn thÞ tr­êng Mü ®Ó phôc vô cho c¸c ph©n ®o¹n thÞ tr­êng kh¸c nhau. 1.1.3 T×m hiÓu vÒ nÒn v¨n ho¸ Mü NÒn v¨n ho¸ Mü lµ mét nÒn v¨n ho¸ ®éc ®¸o vµ ®a d¹ng. TÝnh ®a d¹ng cña nÒn v¨n ho¸ Mü cã ®­îc lµ do d©n c­ Mü bao gåm ng­êi tõ kh¾p mäi n¬i trªn thÕ giíi. Nh÷ng con ng­êi ®Õn tõ c¸c n­íc, c¸c d©n téc, chñng téc kh¸c nhau mang theo nh÷ng phong tôc tËp qu¸n, lèi sèng, gi¸ trÞ kh¸c nhau hoµ nhËp vµo nÒn v¨n ho¸ Mü t¹o nªn mét sù pha trén v¨n ho¸ cña c¸c d©n téc toµn cÇu. §iÓm næi bËt cña nÒn v¨n ho¸ Mü lµ tÝnh trÎ trung, sèng ®éng, chèng c«ng thøc vµ lu«n lu«n thay ®æi. Tuy nÒn v¨n ho¸ Mü rÊt ®a d¹ng song cã thÓ nªu lªn mét sè c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ tiªu biÓu sau: +B×nh ®¼ng §èi víi ng­êi Mü, “nhÊt th©n nh× thÕ” kh«ng quan träng b»ng kh¶ n¨ng c¸ nh©n. HÇu hÕt ng­êi Mü tin t­ëng r»ng c¬ héi trë thµnh Tæng thèng cña mäi ng­êi lµ ngang nhau, ai còng cã thÓ trë thµnh Tæng thèng, bÊt kÓ giµu nghÌo hay thuéc thµnh phÇn nµo. +L¹c quan vµ lu«n h­íng tíi t­¬ng lai Kh¸c víi ng­êi ch©u ¸ th­êng hay hoµi cæ, hay lÊy dÜ v·ng lµm chuÈn mùc hay ng­êi ¶ RËp hay tin vµo ®Þnh mÖnh dÉn ®Õn c¸ch sèng xa rêi thùc tÕ vµ dÔ bu«ng xu«i tr­íc hoµn c¶nh, ng­êi Mü chØ g¾n bã víi hiÖn t¹i vµ lu«n h­íng tíi t­¬ng lai. +ý thøc tù lËp m¹nh mÏ ë Mü, c¸ nh©n lµ ng­êi quyÕt ®Þnh chÝnh. §èi víi ng­êi Mü, mçi ng­êi lµ mét c¸ thÓ ®éc lËp vµ sè phËn mçi ng­êi n»m trong tay chÝnh hä. Do ®ã mét ®Æc ®iÓm næi bËt cña ng­êi Mü lµ hä cã ®Çu ãc ®éc lËp. +Tinh thÇn lao ®éng Ng­êi Mü lao ®éng cËt lùc vµ ®a sè ng­êi Mü coi c«ng viÖc lµ thó vui vµ së thÝch. Trong x· héi, møc ®é thµnh ®¹t trong nghÒ nghiÖp vµ sè cña c¶i t¹o ra do lao ®éng c¸ nh©n lµ mét trong c¸c tiªu chÝ chñ yÕu ®Ó ®¸nh gi¸ mét ng­êi Mü. +Quý träng thêi gian §èi víi ng­êi Mü, thêi gian ®óng lµ tiÒn b¹c. X· héi Mü lu«n khÈn tr­¬ng vµ s«i ®éng, ng­êi d©n Mü lu«n biÕt c¸ch tËn dông thêi gian. C¸c ch­¬ng tr×nh lµm viÖc ®­îc xÕp kÝn mÝt vµ dµy ®Æc, nhiÒu ng­êi Mü thËm chÝ cßn kh«ng cã thêi gian ®Ó nghØ ng¬i h­ëng thô kÕt qu¶ lao ®éng cña m×nh. +Mét x· héi kh«ng an bµi T¹i Mü, ng­êi ta lu«n t×m c¸ch v­¬n lªn vµ kh«ng tù tho¶ m·n víi chÝnh m×nh, Ýt phô thuéc vµo tËp thÓ, kÓ c¶ gia ®×nh. Víi t©m lý tù lùc, ë Mü kh«ng cã thµnh kiÕn giai cÊp nh­ n¬i kh¸c. Ng­êi Mü rÊt coi träng nh÷ng nç lùc c¸ nh©n v­¬n lªn, nhiÒu ng­êi næi tiÕng kh«ng ngÇn ng¹i khi tiÕt lé gèc g¸c hÌn kÐm cña m×nh. +Chñ nghÜa c¸ nh©n vµ ®a nguyªn Trong x· héi Mü, c¸ nh©n rÊt ®­îc ­u tiªn, thµnh c«ng c¸ nh©n rÊt ®­îc coi träng. Ng­êi Mü quan niÖm c¸ nh©n cã nhiÖm vô thµnh c«ng ®Ó ®Èy c¶ x· héi ®i lªn. Chñ nghÜa c¸ nh©n ®i kÌm víi ®a nguyªn. ë Mü, tÊt c¶ c¸c t­ t­ëng, khuynh h­íng ®Òu cã c¬ héi ®­îc béc lé. Mü cã rÊt nhiÒu ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ ®èi lËp nhau ®­îc tù do ho¹t ®éng vµ ®¹i biÓu cña c¸c ®¶ng nµy ®­îc tù do øng cö. Mét sè nÐt vÒ t©m lý cña ng­êi MÜ Mü lµ mét “Hîp chñng quèc”, d©n c­ Mü hiÖn nay bao gåm c¸c nhãm ng­êi ®Õn tõ c¸c d©n téc, thuéc c¸c chñng téc kh¸c nhau nªn khã cã mét khu«n mÉu nµo cho ng­êi Mü nãi chung. Chóng ta chØ cã thÓ nªu ra ®©y mét sè ®Æc ®iÓm t©m lý tiªu biÓu cho sè ®«ng d©n chóng Mü , ®ã lµ nhãm ng­êi da tr¾ng thuéc c¸c tÇng líp trung l­u Hoa Kú: +Sù th©n thiÖn Ng­êi n­íc ngoµi khi tiÕp xóc víi ng­êi Mü ®Òu c«ng nhËn lµ ng­êi Mü rÊt cëi më. Ng­êi d©n Mü rÊt hiÕu kh¸ch, khi gÆp ng­êi l¹, ng­ßi Mü lu«n mØm c­êi vµ chµo mét c¸ch th©n thiÖn b»ng tõ “Hi!”. +Th©n thiÖn nh­ng kh«ng cã nghÜa lµ b¹n bÌ Ng­êi Mü rÊt th©n thiÖn nh­ng theo hä th©n thiÖn ch¼ng qua chØ thÓ hiÖn mét hµnh vi d©n chñ. Cã nh÷ng ng­êi ngo¹i quèc véi vµng cho ®ã lµ t×nh b¹n th× qu¶ lµ h¬i véi. Thùc sù, b¹n víi ®óng nghÜa cña tõ nµy ë Mü th× còng hiÕm nh­ ë bÊt kú n¬i nµo kh¸c +T×nh c¶m Ng­êi Mü cho r»ng kh«ng cÇn giÊu diÕm t×nh c¶m. NhiÒu khi ng­êi Mü biÓu lé t×nh c¶m h¬i th¸i qu¸. VÒ mÆt nµy th× hä cã vÎ nh­ rÊt béc trùc, khi hµi lßng, ng­êi Mü mØm c­êi r¹ng rì, khoa ch©n móa tay hoÆc tuyªn bè Çm Ü. Kh¸c víi ng­êi ch©u ¸, ng­êi Mü kh«ng mØm c­êi ®Ó che ®Ëy sù lóng tóng hay thÊt väng mµ th­êng thÓ hiÖn ra ngoµi nÐt mÆt. +Nghi thøc x· giao Ng­êi Mü kh«ng coi träng nghi thøc x· giao nh­ c¸c n­íc kh¸c, cã lÏ v× thÕ mµ n­íc Mü míi cã thÓ du nhËp ®­îc ng­êi tõ kh¾p n¬i. Ng­êi Mü còng dÔ tha thø cho ng­êi n­íc ngoµi vÒ sù vông vÒ trong x· giao. 1.1.4 T×m hiÓu vÒ luËt ph¸p Mü §Æc ®iÓm næi bËt cña hÖ thèng luËt ph¸p Mü lµ tÝnh ®a d¹ng vµ phøc t¹p. LuËt ph¸p Mü bao gåm hÖ thèng luËt ph¸p liªn bang vµ luËt ph¸p tiÓu bang. B¶n th©n luËt liªn bang cña Mü ®· bao gåm rÊt nhiÒu quy ®Þnh kh¸c nhau, mçi bang cña Mü l¹i cã hÖ thèng quy chÕ luËt riªng vµ tù tËp hîp c¸c quyÕt ®Þnh ®· c«ng bè cña hä. LuËt ph¸p c¸c tiÓu bang quy ®Þnh vÒ tõng tr­êng hîp cô thÓ kh«ng gièng nhau, ®iÒu nµy g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho c¸c doanh nh©n n­._.Zealand 5% C¸c khu vùc kh¸c 2% 2.2 Ph­¬ng h­íng vµ môc tiªu ®èi víi thÞ tr­êng Mü C¨n cø vµo nh÷ng ph­¬ng h­íng vµ môc tiªu ®Ò ra, cã thÓ thÊy r»ng thÞ tr­êng Mü gi÷ mét vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Theo nh÷ng nhµ ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc cña ViÖt Nam vµ c¸c chuyªn gia ph©n tÝch kinh tÕ, trong giai ®o¹n 2001-2010, xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng B¾c Mü, mµ chñ yÕu lµ thÞ tr­êng Mü cÇn ph¶i t¨ng m¹nh ®Ó ®¹t ®­îc tû träng vµo kho¶ng 15- 20% vµo n¨m 2010 so víi 5-6% nh­ hiÖn nay. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo Mü theo dù tÝnh ph¶i ®¹t tíi 8-10 tû USD so víi kho¶ng h¬n 1 tû nh­ hiÖn nay. Nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü sÏ lµ dÖt may, giµy dÐp, s¶n phÈm nhùa, s¶n phÈm c¬ khÝ- ®iÖn, s¶n phÈm gç, ®å thñ c«ng mü nghÖ, h¶i s¶n, cµ phª, h¹t tiªu, nh©n ®iÒu, chÌ, gia vÞ, rau qu¶ vµ thùc phÈm chÕ biÕn. Nh÷ng môc tiªu nªu trªn lµ hoµn toµn hîp lý vµ kh«ng qu¸ tham väng nh­ng còng ®ßi hái nh÷ng nç lùc rÊt lín tõ phÝa Doanh nghiÖp vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam. §Ó hoµn thµnh nh÷ng môc tiªu ®ã, tr­íc m¾t, phÝa ViÖt Nam cÊp thiÕt ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó lo¹i bá nh÷ng rµo c¶n ®ang c¶n trë trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü, më ®­êng cho ho¹t ®éng nµy ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ h¬n. 3. Mét sè gi¶i ph¸p v­ît qua rµo c¶n luËt ph¸p vµ v¨n ho¸ 3.1 C¸c gi¶i ph¸p vÜ m« tõ phÝa Nhµ n­íc T¨ng c­êng c¸c c«ng t¸c t¹o m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang Mü 1/ §µm ph¸n c¾t gi¶m c¸c hµng rµo th­¬ng m¹i Trong phÇn trªn, chóng ta ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò rµo c¶n ph¸p lý do c¸c quy ®Þnh h¹n chÕ xuÊt khÈu vµ b¶o hé cña Mü. Nh÷ng rµo c¶n ®ã hoµn toµn cã thÓ ®­îc lo¹i bá hoÆc gi¶m bít nhê ho¹t ®éng ®µm ph¸n cña Nhµ n­íc. Trong thêi gian qua, Nhµ n­íc ta ®· thùc hiÖn rÊt tèt c«ng t¸c ®µm ph¸n víi thÞ tr­êng Mü. ViÖc Mü bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam cho ®Õn viÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt- Mü lµ nh÷ng thµnh c«ng lín cña phÝa Nhµ n­íc. Víi cam kÕt cña Mü cho ViÖt Nam h­ëng quy chÕ Tèi HuÖ quèc ®­îc ghi nhËn trong b¶n HiÖp ®Þnh, hµng rµo thuÕ quan ®èi víi hµng ho¸ ViÖt Nam ®· ®­îc c¾t gi¶m ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, trong thêi gian tíi, Nhµ n­íc cÇn ph¸t huy chøc n¨ng nµy h¬n n÷a, ®Æc biÖt lµ ®µm ph¸n ®Ó phÝa Mü níi láng c¸c hµng rµo phi thuÕ nh­ h¹n ng¹ch, lÖ phÝ vµ ®µm ph¸n ®Ó thèng nhÊt c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, vÖ sinh, an toµn thùc phÈm,... cña hai n­íc nh»m t¹o hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi cho hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy. 2/ C¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý trong n­íc Tr­íc hÕt, ViÖt Nam cÇn söa ®æi c¸c quy ®Þnh liªn quan trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Nh­ ®· ph©n tÝch ë phÇn tr­íc, c¸c th­¬ng nh©n Mü chØ mong muèn ®­îc giao dÞch trùc tiÕp víi c¸c ®èi t¸c ViÖt Nam chø kh«ng ph¶i víi nhiÒu cÊp, ngµnh nh­ hiÖn nay. C¬ chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vÉn cßn rÊt phøc t¹p vµ chång chÐo ®ang lµ mét vÊn ®Ò khiÕn hä lo ng¹i. V× vËy, ®Ó t¹o thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu, ViÖt Nam cÇn cã nhiÒu sù ®iÒu chØnh. VÝ dô nh­: ®Ó ®¬n gi¶n ho¸ c¬ chÕ qu¶n lý vµ cÊp phÐp xuÊt khÈu, Nhµ n­íc cÇn rµ so¸t, gi¶m thiÓu danh môc qu¶n lý hµng ho¸ theo chuyªn ngµnh; c«ng khai ho¸ chÝnh s¸ch ph¸p luËt liªn quan ®Õn xuÊt khÈu ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ tù chñ h¬n trong ho¹t ®éng kinh doanh cña hä; ph©n ®Þnh râ h¬n chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan qu¶n lý, b·i bá nh÷ng quy ®Þnh sai thÈm quyÒn,... C¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý cßn nh»m t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n­íc, ®Æc biÖt lµ n¨ng lùc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Nh÷ng hµng rµo tiªu chuÈn kü thuËt, vÖ sinh, an toµn thùc phÈm rÊt kh¾t khe ®­îc quy ®Þnh cô thÓ trong luËt Mü còng nh­ ®êi sèng cao vµ thãi quen tiªu dïng cña ng­êi Mü ®ßi hái hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ph¶i cã chÊt l­îng cao t­¬ng øng. Muèn vËy, ViÖt Nam ph¶i tÝch cùc c¶i tiÕn nÒn s¶n xuÊt trong n­íc. Khi nguån vèn trong n­íc cßn qu¸ nhá bÐ th× viÖc thu hót vèn ®Çu t­ tõ bªn ngoµi lµ mét ho¹t ®éng cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng. ViÖc t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng chØ gióp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thiÕu vèn mµ cßn cã t¸c ®éng m¹nh ®Õn tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ n¨ng lùc cña ®éi ngò lao ®éng. V× vËy, ViÖt Nam cÇn chó ý c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ ®Ó thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp, ®Æc biÖt lµ thu hót ®Çu t­ tõ c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia vµ c¸c nhµ s¶n xuÊt theo ph­¬ng thøc “Ch×a kho¸ trao tay”. Trong sè c¸c yÕu tè cña m«i tr­ßng ®Çu t­, ®¸ng quan t©m nhÊt ®èi víi ViÖt Nam lµ m«i tr­êng ph¸p lý. Nhµ n­íc ta cÇn nç lùc hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p sao cho ngµy cµng gÇn luËt quèc tÕ vµ ph¶i ®¶m b¶o ®­îc tÝnh æn ®Þnh, chÆt chÏ cña luËt ph¸p v× mét trong nh÷ng lý do khiÕn nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn ngÇn ng¹i chÝnh lµ sù m©u thuÉn vµ thay ®æi liªn tôc trong hÖ thèng luËt ph¸p cña chóng ta. 3.1.2 Th«ng tin th­¬ng m¹i xóc tiÕn xuÊt khÈu Ngoµi chøc n¨ng ®µm ph¸n nh»m gi¶m bít c¸c rµo c¶n ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt hµng sang Mü cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam, Nhµ n­íc cßn cÇn thùc hiÖn tèt chøc n¨ng th«ng tin thÞ tr­êng vµ xóc tiÕn xuÊt khÈu. T¸c dông cña ho¹t ®éng th«ng tin th­¬ng m¹i lµ: gióp c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ta n¾m ®­îc nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü, n¾m ®­îc hÖ thèng luËt ph¸p vµ nÒn v¨n ho¸ Mü, tõ ®ã tr¸nh ®­îc hoÆc kh¾c phôc ®­îc nh÷ng rµo c¶n do tÝnh chÊt phøc t¹p cña nh÷ng yÕu tè nµy mang l¹i, tiÕp cËn nhanh chãng víi thÞ tr­êng Mü h¬n. Trong thêi gian tíi, Nhµ n­íc ViÖt Nam cÇn t¨ng c­êng m¹nh mÏ c«ng t¸c thu thËp, nghiªn cøu vµ phæ biÕn th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü, tõ t×nh h×nh chung cho ®Õn c¸c chÝnh s¸ch, quy ®Þnh cô thÓ vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña Mü. ViÖc phæ biÕn th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh th«ng qua c¸c ho¹t ®éng sau: Nhµ n­íc lËp c¸c Website th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü, ®Æc biÖt lµ hoµn thiÖn trang chñ cña Bé Th­¬ng m¹i vµ t¨ng c­êng ph¸t hµnh tµi liÖu theo chuyªn ®Ò. Nhµ n­íc cÇn th­êng xuyªn phèi hîp víi ChÝnh phñ vµ c¸c tËp ®oµn, c«ng ty Mü tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o, c¸c héi trî triÓn l·m giíi thiÖu vÒ thÞ tr­êng Mü, lèi sèng, thãi quen tiªu dïng cña ng­êi Mü,... Trong ®ã Bé Th­¬ng m¹i vµ Côc Xóc tiÕn th­¬ng m¹i ph¶i thùc hiÖn tèt vai trß chØ ®¹o vµ tæ chøc qu¶n lý. Chøc n¨ng xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña Nhµ n­íc còng kh«ng kÐm phÇn quan träng. Chøc n¨ng nµy ®­îc thùc hiÖn chñ yÕu bëi Bé Th­¬ng m¹i vµ Tham t¸n th­¬ng m¹i. T¹i thÞ tr­êng Mü, Tham t¸n th­¬ng m¹i ph¶i thùc sù lµ t¸c nh©n g¾n kÕt doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong n­íc vµ c¸c kh¸ch hµng Mü. Xóc tiÕn th­¬ng m¹i cßn cã thÓ th«ng qua viÖc thiÕt lËp hÖ thèng c¸c trung t©m th­¬ng m¹i t¹i c¸c thµnh phè lín nh­ New York, Los Angeles, Boston... nh»m t¹o cÇu nèi gi¶m chi phÝ giao dÞch cho c¸c c«ng ty xuÊt nhËp khÈu trong n­íc. C¸c trung t©m nµy do Nhµ n­íc ®øng ra b¶o trî hoÆc kÕt hîp víi c¸c c«ng ty Mü vµ ViÖt KiÒu tæ chøc. Bªn c¹nh ®ã, th­¬ng vô còng cÇn ph¸t huy h¬n n÷a c¸c biÖn ph¸p xóc tiÕn th­¬ng m¹i kh¸c nh­ phèi hîp víi c¸c c«ng ty trong n­íc tæ chøc c¸c cuéc triÓn l·m giíi thiÖu hµng ho¸ ViÖt Nam, lËp hå s¬ vÒ c¸c c«ng ty xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, më Website giíi thiÖu hµng ho¸ ViÖt Nam trªn m¹ng Internet,... §Æc biÖt, nhµ n­íc ta còng míi lËp ra mét tæ chøc mµ hiÖn nay ®­îc coi nh­ ng«i nhµ chung cña c¸c doanh nghiÖp t¹i thÞ tr­êng Mü, ®ã chÝnh lµ Trung t©m Xóc tiÕn Th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ mang tªn “VIET NAM EXPO” cã trô së t¹i Long Beach- Canifornia- Mü. Trung t©m nµy ®­îc thµnh lËp nh»m môc ®Ých hç trî cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ViÖt Nam ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, t×m kiÕm b¹n hµng, thu hót vèn ®Çu t­ tõ thÞ tr­êng Mü th«ng qua viÖc giíi thiÖu c¸c lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô, dù ¸n gäi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam tíi thÞ tr­êng Mü. 3.1.3 Hç trî cho c¸c doanh nghiÖp t¨ng c­êng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi Hµng ho¸ cña ViÖt Nam xuÊt sang thÞ tr­êng Mü chÞu sù h¹n chÕ cña c¸c c¬ chÕ qu¶n lý nhËp khÈu cña Mü. Nh÷ng rµo c¶n nµy cã thÓ ®­îc gi¶m bít nÕu hµng ho¸ ®­îc s¶n xuÊt trùc tiÕp t¹i Mü. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, mét sè doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu ®ñ søc v­¬n ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Ngoµi xuÊt khÈu trùc tiÕp, mét sè doanh nghiÖp ®· b¾t ®Çu cã nhu cÇu më c¸c v¨n phßng giao dÞch hoÆc thËm chÝ ®Çu t­ trùc tiÕp t¹i n­íc ngoµi. V× vËy, Nhµ n­íc cÇn sím cã chÝnh s¸ch hç trî doanh nghiÖp ®Çu t­ ra thÞ tr­êng bªn ngoµi, cô thÓ lµ Mü, ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ trong kh©u hoµn thiÖn n«ng s¶n, thùc phÈm (thÝ dô nh­ chÕ biÕn vµ ®ãng gãi chÌ, mú ¨n liÒn,…) ®Ó tr¸nh c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan do Mü ®Æt ra. Ngoµi ra, Nhµ n­íc còng cÇn xo¸ bá thñ tôc cÊp phÐp thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i n­íc ngoµi vµ ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc më tµi kho¶n ®Ó t¹o thuËn lîi cho giao dÞch trªn thÞ tr­êng ngoµi. 3.2 C¸c gi¶i ph¸p vÒ phÝa doanh nghiÖp 3.2.1 T¨ng c­êng tiÕp cËn, t×m hiÓu vÒ thÞ tr­êng Mü Doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn t¨ng c­êng tiÕp cËn, thu thËp vµ ph©n tÝch th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü. ViÖc thu thËp vµ xö lý th«ng tin cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ nh÷ng doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü v× ®èi víi ViÖt Nam, Mü lµ mét thÞ tr­êng cßn rÊt míi, cã nÒn v¨n ho¸ rÊt kh¸c biÖt víi ViÖt Nam vµ mét hÖ thèng luËt ph¸p hÕt søc phøc t¹p. Doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ thu thËp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng MÜ b»ng c¸c h×nh thøc kh¸c nhau, tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau. T¹i ViÖt Nam, doanh nghiÖp cã thÓ t×m ®Õn c¸c ®Þa chØ sau: - Th­¬ng vô thuéc Sø qu¸n ViÖt Nam t¹i Mü Phßng B¾c Mü- Vô ¢u Mü thuéc Bé Th­¬ng m¹i ViÖt Nam Ban Xóc tiÕn th­¬ng m¹i Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam C¸c HiÖp héi ngµnh hµng Doanh nghiÖp còng cã thÓ thu thËp th«ng tin tõ c¸c ®Þa chØ trªn m¹ng, tõ Website cña ChÝnh phñ, Bé th­¬ng m¹i, Ng©n hµng D÷ liÖu quèc gia Mü,... Ngoµi ra, th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü cßn cã thÓ ®­îc t×m thÊy qua c¸c b¸o c¸o nghiªn cøu thÞ tr­êng cña c¸c tËp ®oµn, c¸c nhãm chuyªn gia, c¸c hiÖp héi cña Mü, qua c¸c c¬ quan ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc ë tõng tiÓu bang, qua c¸c c«ng ty t­ vÊn th­¬ng m¹i cña Mü,... Nh÷ng th«ng tin mµ doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn t×m hiÓu bao gåm:: t×nh h×nh cung cÇu trªn thÞ tr­êng Mü, c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña Mü, hÖ thèng luËt ph¸p Mü cïng c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh hiÖn hµnh (®Æc biÖt lµ ph¸p luËt th­¬ng m¹i mµ cô thÓ lµ c¸c quy ®Þnh h¹n chÕ qu¶n lý nhËp khÈu, c¸c luËt lÖ tËp qu¸n cã thÓ trùc tiÕp ®iÒu chØnh c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu ký kÕt gi÷a th­¬ng nh©n ViÖt Nam vµ th­¬ng nh©n Mü, c¸c hµng rµo tiªu chuÈn cña Mü), v¨n ho¸ Mü (®Æc biÖt lµ phong tôc tËp qu¸n kinh doanh, thãi quen tiªu dïng cña ng­êi Mü), nh÷ng th«ng tin vÒ b¹n hµng, ®èi thñ c¹nh tranh,... Th«ng tin chuyªn ®Ò vÒ tõng lÜnh vùc cã thÓ t×m kiÕm qua c¸c ®Þa chØ cô thÓ sau: - : th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü. - :Th«ng tin vÒ luËt ph¸p Mü. - : Hái ®¸p vÒ luËt ph¸p Mü. - : C¸c thñ tôc ph¸p lý khi xuÊt hµng sang Mü. - : C¸c vÊn ®Ò vÒ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü. - : th«ng tin vÒ b¹n hµng vµ ®èi thñ c¹nh tranh. - : th«ng tin vÒ c¸c tËp qu¸n vµ c¬ chÕ xuÊt nhËp khÈu... H×nh thøc t×m kiÕm th«ng tin trùc tiÕp vµ hiÖu qu¶ nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tiÕp xóc víi thÞ tr­êng MÜ th«ng qua c¸c ho¹t ®éng nh­ cö ng­êi tham gia vµo c¸c ph¸i ®oµn sang nghiªn cøu thÞ tr­êng, tham gia triÓn l·m giíi thiÖu hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam trªn ®Êt Mü, tham gia c¸c cuéc héi th¶o tiÕp xóc víi c¸c ®oµn ®¹i biÓu, c¸c doanh nghiÖp Mü,... 3.2.2 X©y dùng chÝnh s¸ch mÆt hµng xuÊt khÈu hîp lý vµ thùc hiÖn tiªu chuÈn ho¸ s¶n phÈm ChÊt l­îng s¶n phÈm xuÊt khÈu võa ph¶i tho· m·n ng­êi tiªu dïng vÒ mÆt thùc tÕ, võa ph¶i tho¶ m·n nh÷ng quy ®Þnh luËt ph¸p cña n­íc nhËp khÈu. ThÞ tr­êng Mü lµ thÞ tr­êng cã møc sèng cao nªn t­¬ng ®èi khã tÝnh. Bëi vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi xuÊt khÈu hµng ho¸ sang Mü cÇn xem xÐt mét c¸ch nghiªm tóc chÊt l­îng c¸c s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña m×nh còng nh­ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ®­îc thÞ tr­êng Mü chÊp nhËn. B­íc ®Çu, do ng­êi tiªu dïng Mü ch­a quen víi hµng ViÖt Nam nªn c¸c doanh nghiÖp cÇn chän nh÷ng mÆt hµng cã tÝnh c¹nh tranh cao vµ Ýt bÞ khèng chÕ bëi c¸c quy ®Þnh ph¸p lý còng nh­ Ýt chÞu ¶nh h­ëng khi thay ®æi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu. VÒ l©u dµi, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã chÝnh s¸ch mÆt hµng thÝch hîp dùa trªn nh÷ng th«ng tin thÞ tr­êng s¶n phÈm chÝnh x¸c, ®¶m b¶o uy tÝn víi ng­êi tiªu dïng Mü. Cã nh­ vËy míi cã thÓ ®­îc ng­êi tiªu dïng Mü chÊp nhËn vµ míi cã thÓ lµm ¨n l©u dµi trªn thÞ tr­êng nµy ®­îc. Mét trong nh÷ng rµo c¶n lín ®èi víi hµng ho¸ ViÖt Nam khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü lµ hµng rµo tiªu chuÈn hÕt søc nghiªm ngÆt cña Mü. §Ó v­ît qua rµo c¶n nµy, khi ®· x¸c ®Þnh râ c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu chiÕn l­îc cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i tËp trung tiªu chuÈn ho¸ s¶n phÈm. C¸c doanh nghiÖp ph¶i tu©n thñ mét c¸ch nghiªm tóc c¸c quy ®Þnh trong c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ mµ Mü ¸p dông nh­ GMP (Tiªu chuÈn thùc hµnh s¶n xuÊt tèt), HACCP (Tiªu chuÈn x¸c ®Þnh t×nh tr¹ng nguy hiÓm) vµ ISO 9000. HACCP lµ mét lo¹i tiªu chuÈn ®­îc dïng ®Ó kiÓm nghiÖm hµng nhËp khÈu cña Mü. Ch­¬ng tr×nh kiÓm so¸t vÖ sinh an toµn chÊt l­îng nµy ®­îc ¸p dông víi nhiÒu lo¹i hµng trong ®ã cã thuû s¶n, thùc phÈm,... vµ tõ l©u ®· næi tiÕng v× sù khã kh¨n cña nã còng nh­ viÖc nã kh«ng chÊp nhËn mét tiªu chuÈn quèc tÕ nµo kh¸c, kÓ c¶ tiªu chuÈn kiÓm tra chÊt l­îng cña EU. Muèn x©y dùng ®­îc HACCP theo quy ®Þnh cña Mü, doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt bao gåm nhµ x­ëng, kho tµng, d©y chuyÒn s¶n xuÊt, m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c¶ con ng­êi theo c¸c quy ®Þnh c¬ b¶n GMP (Good Manufacture Procedure) vµ cña SSOP (Sanitation Standard Operating Procedure- Tiªu chuÈn vÖ sinh). 3.2.3 §¨ng ký th­¬ng hiÖu t¹i thÞ tr­êng Mü Nh÷ng vô tranh chÊp lín x¶y ra trong thêi gian võa qua ®· gióp cho c¸c doanh nghiÖp rót ra bµi häc lµ ph¶i quan t©m ®óng møc ®Õn vÊn ®Ò th­¬ng hiÖu. NÕu mét h·ng cã uy tÝn cña ViÖt Nam kh«ng ®¨ng ký nh·n hiÖu cho s¶n phÈm cña m×nh, ®Ó mét c«ng ty kh¸c còng ®¨ng ký nh·n hiÖu ®ã th× ®iÒu nµy g©y t¸c h¹i gièng nh­ tr­êng hîp hµng gi¶, hµng nh¸i. HËu qu¶ lµ ng­êi tiªu dïng dÔ nhÇm lÉn hµng cña c¸c h·ng nµy víi h·ng kh¸c kÐm chÊt l­îng, dÉn ®Õn tÈy chay c¶ hµng chÝnh h·ng, ho¹t ®éng xuÊt khÈu do ®ã gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn vÊn ®Ò b¶o vÖ th­¬ng hiÖu. Khi b¾t ®Çu cã ý ®Þnh th­¬ng m¹i hãa s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng Mü lµ ph¶i nép ®¬n ®¨ng ký b¶o hé th­¬ng hiÖu lªn USPTO ®Ó tr¸nh tr­êng hîp bÞ ®èi t¸c Mü “hít tay trªn”. HiÖn nay, nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt hµng sang Mü qua trung gian, s¶n phÈm cña doanh nghiÖp mang c¸c th­¬ng hiÖu kh¸c nhau do ®èi t¸c ®Æt nªn nhiÒu doanh nghiÖp ch­a thÊy ®­îc tÇm quan träng cña viÖc ®¨ng ký th­¬ng hiÖu. Tuy vËy, nÕu c¸c doanh nghiÖp dù ®Þnh mét chiÕn l­îc kinh doanh dµi h¹n, muèn n©ng cao vÞ thÕ cho s¶n phÈm cña m×nh vµ kh«ng ph¶i dÝnh lÝu vµo bÊt cø mét vô tranh chÊp nµo th× viÖc ®Çu tiªn c¸c doanh nghiÖp ph¶i nghÜ ®Õn lµ x©y dùng mét nh·n hiÖu cho riªng m×nh trªn ®Êt Mü. MÆt kh¸c, chi phÝ ®¨ng ký th­¬ng hiÖu cña Mü kh«ng cao vµ thµ tèn vµi ngh×n USD lóc ®Çu cßn h¬n lµ mÊt hµng triÖu USD khi cã tranh chÊp ph¸t sinh. Mét sè ®iÒu cÇn chó ý khi ®¨ng ký nh·n hiÖu t¹i Mü lµ: - Gi¸ ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng hãa trùc tiÕp t¹i Mü kho¶ng 1600 USD cho mét nh·n hiÖu (hay mét nhãm nh·n hiÖu). - C¬ quan ®Ó c¸c doanh nghiÖp nép ®¬n ®¨ng ký t¹i Mü lµ “Côc S¸ng chÕ vµ Th­¬ng hiÖu” (USPTO) ( mäi khiÕu n¹i, ®×nh chØ, huû bá còng cã thÓ liªn l¹c t¹i USPTO. USPTO còng cho phÐp ®¨ng ký qua m¹ng (chi phÝ cã thÓ thÊp h¬n), nh­ng dï ®¨ng ký trùc tiÕp hay qua m¹ng, doanh nghiÖp còng ph¶i cã ®Þa chØ liªn l¹c t¹i Mü. - C¸c th«ng tin cÇn chuÈn bÞ cho viÖc ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ bao gåm: MÉu nh·n hiÖu hµng ho¸; MÉu nh·n s¶n phÈm; M« t¶ c«ng dông s¶n phÈm, Nhãm ®¨ng ký b¶o hé; Ngµy sö dông t¹i Mü (hoÆc ngµy muèn sö dông t¹i Mü). Ngoµi ra, tr­íc khi tiÕn hµnh ®¨ng ký, doanh nghiÖp nªn kiÓm tra xem nh·n hiÖu cña m×nh cã ai ®¨ng ký ch­a. NÕu nh·n hiÖu s¶n phÈm ch­a ®­îc ®¨ng ký mµ míi chØ ®­îc nép ®¬n lªn USPTO th× bÊt kú ai còng cã thÓ ph¶n ®èi viÖc ®¨ng ký trong vßng 30 ngµy kÓ tõ ngµy nh·n hiÖu hµng hãa ®­îc ®¨ng trªn c«ng b¸o (hoÆc dµi h¬n nÕu ®­îc USPTO chÊp nhËn) víi mét lý do, trong ®ã cã lý do m×nh lµ ng­êi sö dông nh·n hiÖu tõ tr­íc vµ cÇn ph¶i chøng minh qua nh÷ng b»ng chøng vÒ ngµy sö dông ®Çu tiªn ë bÊt cø ®©u vµ ë t¹i Mü. V× vËy, doanh nghiÖp ph¶i l­u gi÷ ®Çy ®ñ c¸c chøng tõ cã liªn quan ®Õn hµng ho¸ hay dÞch vô sö dông nh·n hiÖu nh­ hîp ®ång, ho¸ ®¬n, vËn ®¬n,… §èi víi c¸c mÆt hµng kh«ng thÓ ®Ò tªn c«ng ty, logo, nãi chung lµ nh·n hiÖu hµng ho¸ lªn s¶n phÈm (vÝ dô nh­ tranh thªu tay) th× cã thÓ dïng c¸c chøng tõ trªn ®Ó chøng minh nh·n hiÖu ®· ®­îc sö dông tr­íc. Doanh nghiÖp thiÕt kÕ Website cã ®¨ng ký tªn miÒn, logo vµ qua m¹ng ®· cã ®­îc nh÷ng hîp ®ång b¸n hµng th× Website cã thÓ ®­îc coi lµ b»ng chøng sö dông nh·n hiÖu. Doanh nghiÖp muèn ®¨ng ký nh·n hiÖu t¹i Mü nh­ng ®­îc biÕt cã mét cöa hµng t¹i ®Êy trïng tªn th× doanh nghiÖp cÇn xÐt xem s¶n phÈm hay dÞch vô cã bÞ trïng kh«ng. NÕu kh«ng trïng th× nhanh chãng ®¨ng ký, cßn nÕu trïng mµ ng­êi sö dông tr­íc kh«ng cã khiÕu n¹i g× th× vÉn kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ®¨ng ký. 3.2.4 Thùc hiÖn tèt c¸c quy ®Þnh vÒ nh·n m¸c, bao b×, xuÊt xø. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i n¾m v÷ng nh÷ng quy ®Þnh vÒ nh·n m¸c, bao b× v× Mü cã nh÷ng quy ®Þnh rÊt chi tiÕt vµ kh¾t khe vÒ vÊn ®Ò nµy. Nh·n hµng ho¸ ®èi víi c¸c hµng tiªu dïng nhÊt thiÕt ph¶i cã m· sè m· v¹ch; thùc phÈm d­îc phÈm ph¶i ghi râ thµnh phÇn ho¸ häc chñ yÕu, h­íng dÉn sö dông, h¹n sö dông, h­íng dÉn b¶o qu¶n; hµng dÖt may ph¶i ghi râ thµnh phÇn cotton lµ bao nhiªu,... §Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp cÇn n¾m v÷ng c¸c quy ®Þnh vÒ ghi nh·n cña FDA- C¬ quan Qu¶n lý Thùc phÈm, d­îc phÈm cña Mü nh­: “Nh·n ph¶i ®­îc ghi b»ng tiÕng Anh, c¸c th«ng tin chñ yÕu ph¶i ghi ë vÞ trÝ tr­ng bµy, dÔ thÊy khi mÆt hµng ®­îc bµy b¸n, ®¬n vÞ ®o l­êng ghi theo hÖ Anh- Mü vµ theo hÖ quèc tÕ SI,...” Ngoµi ra, s¶n phÈm ph¶i ®­îc bao gãi phï hîp víi yªu cÇu cña Mü. Mü cÊm sö dông mét sè lo¹i vËt liÖu trong khi khuyÕn khÝch sö dông mét sè lo¹i vËt liÖu kh¸c cã kh¶ n¨ng t¸i chÕ. C¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam nªn t×m hiÓu th«ng tin vÒ c¸c lo¹i vËt liÖu bao b× ®­îc nhµ nhËp khÈu chÊp nhËn. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng cÇn chó ý tíi kh©u xuÊt xø ®Ó hµng dÔ dµng ®­îc th«ng quan. N­íc Mü lµ n­íc cã quy ®Þnh viÖc ghi xuÊt xø hµng ho¸ kh¸ cô thÓ. Ch¼ng h¹n, ®èi víi s¶n phÈm cã ®a sè chi tiÕt ®­îc s¶n xuÊt ë mét n­íc thø ba nh­ng viÖc l¾p r¸p phøc t¹p th× khi xuÊt sang Mü ph¶i ghi xuÊt xø ë n­íc l¾p r¸p. §èi víi s¶n phÈm cã ®a sè chi tiÕt ®­îc s¶n xuÊt ë n­íc thø ba nh­ng viÖc l¾p r¸p kh«ng phøc t¹p khi xuÊt sang Mü ghi xuÊt xø lµ chÝnh n¬i s¶n xuÊt chi tiÕt ®ã. Doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®Õn Mü s¶n xuÊt muèn lÊy nh·n “Made in USA” th× 97% linh kiÖn cña s¶n phÈm ph¶i ®­îc s¶n xuÊt t¹i Mü,... 3.2.5 Gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò “Tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm” trªn thÞ tr­êng Mü Sù khinh suÊt, thiÕu cÈn träng cña nhiÒu doanh nghiÖp ®· ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t trong nh÷ng vô kiÖn cña ng­êi tiªu dïng Mü. Mét gi¶i ph¸p kh¸ h÷u hiÖu cho vÊn ®Ò nµy vµ ®· ®­îc nhiÒu nhµ xuÊt khÈu lín cña ViÖt Nam thùc hiÖn trong thêi gian gÇn ®©y lµ viÖc mua b¶o hiÓm th­¬ng m¹i ®èi víi c¸c hµng ho¸ xuÊt khÈu t¹i c¸c C«ng ty b¶o hiÓm cã tiÕng. C¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam nªn mua b¶o hiÓm rñi ro khi xuÊt hµng sang Mü. Nh÷ng c«ng ty cung cÊp lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy th­êng lµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm quèc tÕ lín. MÆt kh¸c, trong c¸c vô kiÖn vÒ tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm, toµ ¸n tiÓu bang th­êng hay thiªn vÞ ng­êi tiªu dïng Mü, kh«ng kh¸ch quan nh­ toµ ¸n liªn bang. Tuy vËy, theo luËt ph¸p Mü th× ë c¸c tiÓu bang, mét nhµ s¶n xuÊt hoÆc xuÊt khÈu n­íc ngoµi chØ ph¶i hÇu toµ nÕu cã “mèi liªn hÖ tèi thiÓu” víi tiÓu bang n¬i ng­êi tiªu dïng Mü khëi kiÖn. Do ®ã, c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam khi ®­a hµng vµo Mü nªn h¹n chÕ c¸c quan hÖ cã tÝnh thñ tôc hay nh÷ng hîp ®ång ph¸p lý riªng rÏ víi tiÓu bang nhá. Mét ®iÓm mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn chó ý n÷a lµ hÖ thèng ph©n phèi ë Mü. HÖ thèng ph©n phèi ë Mü ®­îc chia thµnh hai lo¹i: C¸c ®¹i lý vµ nhµ ph©n phèi. Tr¸ch nhiÖm cña hai hÖ thèng ®­îc ph©n biÖt r¹ch rßi. §¹i lý lµ ng­êi b¸n trung gian ¨n hoa hång kh«ng cã tr¸ch nhiÖm g× vÒ s¶n phÈm, cßn nhµ ph©n phèi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi s¶n phÈm mµ m×nh nhËn ph©n phèi cho mét doanh nghiÖp nµo ®ã. Do ®ã, nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam cã thÓ quyÕt ®Þnh chØ b¸n s¶n phÈm th«ng qua nhµ ph©n phèi Mü ®éc lËp, ®ång thêi tr¸nh ®Æt c¬ së s¶n xuÊt trùc tiÕp trªn l·nh thæ Mü. Trong hîp ®ång, nhµ s¶n xuÊt cã thÓ t×m c¸ch h¹n chÕ tr¸ch nhiÖm hoÆc chuyÓn tr¸ch nhiÖm cho nhµ ph©n phèi. Tuy nhiªn ®iÒu kho¶n nãi trªn lµ rÊt khã th­¬ng l­îng vµ viÖc chuyÓn giao rñi ro cã thÓ kh«ng cã gi¸ trÞ v× hiÖu qu¶ cña nã cßn phô thuéc vµo ph¸n quyÕt cña toµ ¸n. 3.2.6 T¨ng c­êng c«ng t¸c tiÕp thÞ s¶n phÈm Mét trong nh÷ng trë ng¹i ®¸ng kÓ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi xuÊt hµng sang thÞ tr­êng Mü lµ viÖc c¸c th­¬ng nh©n Mü vµ ng­êi tiªu dïng Mü ®Æc biÖt coi träng uy tÝn cña nhµ cung cÊp vµ c¸c mèi quan hÖ lµm ¨n l©u dµi. Trong khi ®ã, c¸c nh·n hiÖu s¶n phÈm vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn t­¬ng ®èi xa l¹ ®èi víi thÞ tr­êng Mü. Thªm vµo ®ã, theo ®¸nh gi¸ cña nhiÒu chuyªn gia n­íc ngoµi th× ®iÓm yÕu nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ c¸ch tiÕp thÞ vµ qu¶ng b¸ s¶n phÈm cña m×nh. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th­êng tiÕp thÞ s¶n phÈm cña m×nh mét c¸ch “thñ c«ng”. Theo c¸c chuyªn gia, c¸ch tèt nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp tham gia c¸c héi chî triÓn l·m Mü. Tuy nhiªn, tr­íc khi sang Mü ph¶i t×m hiÓu thÞ tr­êng nµy thËt kü th«ng qua c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i ViÖt Nam hay mét sè n­íc l©n cËn ®Ó tiÕt kiÖm tiÒn vµ thêi gian t×m hiÓu. §Æc biÖt, nh­ lêi cña ngµi Sam Korsmoe thuéc c«ng ty Mekong Sources th×: “Ph¶i dïng th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®Ó lµm ¨n trong thêi buæi toµn cÇu ho¸ nµy. LËp mét Website riªng ®Ó giíi thiÖu qu¶ng b¸ cho doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm cña m×nh sÏ rÊt hiÖu qu¶, tiÖn lîi vµ tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ”. 3.2.7 T¨ng c­êng ®Çu t­ ra thÞ tr­êng ngoµi Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p cã thÓ gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh¾c phôc nh÷ng hµng rµo thuÕ vµ phi thuÕ cña Mü mét c¸ch hiÖu qu¶ lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ ngay t¹i thÞ tr­êng Mü. HiÖn nay ®· cã mét sè doanh nghiÖp ViÖt Nam b¾t ®Çu ®Çu t­ sang thÞ tr­êng Mü. Tuy nhiªn, biÖn ph¸p nµy ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã n¨ng lùc kinh tÕ nhÊt ®Þnh, ph¶i am hiÓu luËt ph¸p Mü mét c¸ch s©u s¾c. H¬n n÷a, s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i cã chÊt l­îng cao ®Ó ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp kh«ng gÆp nhiÒu r¾c rèi vÒ vÊn ®Ò tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng Mü. Mét sè vÊn ®Ò doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn chó ý khi xuÊt hµng sang Mü Ngoµi nh÷ng biÖn ph¸p trªn, s©u ®©y lµ mét sè vÊn ®Ò c¸c doanh nghiÖp cÇn chó ý ®Ó tr¸nh v­íng ph¶i nh÷ng r¾c rèi, v­íng m¾c khi xuÊt hµng sang thÞ tr­êng Mü, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng nµy: 1/ Sö dông luËt s­ trong giao dÞch víi ®èi t¸c Mü Ng­êi d©n Mü nãi chung vµ th­¬ng nh©n Mü nãi riªng rÊt cã tinh thÇn t«n träng ph¸p luËt. Mäi mèi quan hÖ nÕu n¶y sinh tranh chÊp rÊt cã thÓ ®­îc xem xÐt, ph¸n xö t¹i toµ ¸n Mü. Tuy nhiªn, Mü lµ n­íc cã hÖ thèng luËt ph¸p v« cïng phøc t¹p, chñ yÕu l¹i lµ luËt ¸n lÖ (case law), khiÕn cho c¸c th­¬ng nh©n ViÖt Nam rÊt khã n¾m b¾t. Do ®ã ®Ó tr¸nh v­íng vµo nh÷ng rµo c¶n do kh«ng hiÓu luËt, ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh tr­íc ph¸p luËt, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn cã sù trî gióp t­ vÊn cña c¸c luËt s­. Sù t­ vÊn ®óng lóc cña hä sÏ rÊt cã lîi cho c¸c doanh nghiÖp vµ còng ®Ó c¸c doanh nghiÖp tr¸nh ®­îc nh÷ng r¾c rèi, tæn h¹i vÒ uy tÝn hay tiÒn cña. MÆt kh¸c, kh«ng ®©u trªn thÕ giíi nµy cã nhiÒu toµ ¸n vµ luËt s­ nh­ ë Mü. T¹i Mü còng kh«ng mét vÞ gi¸m ®èc nµo d¸m ký mét hîp ®ång mµ kh«ng cã luËt s­ cña c«ng ty kiÓm tra tr­íc. V× thÕ, c¸c ®èi t¸c Mü sÏ tá ra nghi ngê khi thÊy ®¹i diÖn cña ®èi t¸c ViÖt Nam s½n sµng ký c¸c hîp ®ång do phÝa hä so¹n th¶o mµ kh«ng cã sù kiÓm tra tr­íc cña c¸c luËt s­. Hä lo ng¹i r»ng phÝa ViÖt Nam v× kh«ng ®äc kü hîp ®ång mµ ®· ký nªn kh«ng ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thùc hiÖn hîp ®ång. VÒ phÝa ViÖt Nam, hµng lo¹t mÉu hîp ®ång do ®èi t¸c ®­a ra th­êng g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi ®µm ph¸n. Kh«ng thÓ xem xÐt kü cµng c¸c hîp ®ång nµy mµ kh«ng cã c¸c luËt s­. V× vËy, cã thÓ coi luËt s­ lµ mét phÇn tÊt yÕu trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. 2/ ThËn träng trong viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh ký kÕt hîp ®ång víi ®èi t¸c Mü Mét hiÖn t­îng rÊt g©y “dÞ øng” ®èi víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp Mü lµ t×nh tr¹ng “høa liÒu” cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. T×nh tr¹ng nµy khiÕn cho nhiÒu doanh nghiÖp Mü ngÇn ng¹i giao dÞch víi c¸c ®èi t¸c ViÖt Nam. Trªn thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam phÇn lín lµ nhá vµ võa (c¸c doanh nghiÖp lín th­êng cã quy chÕ ho¹t ®éng chÆt chÏ vµ tÇm nh×n l©u dµi nªn thËn träng h¬n) nªn khi cã ®èi t¸c muèn ký hîp ®ång th× ®Æt bót ký ngay mµ kh«ng suy nghÜ hoÆc suy nghÜ rÊt Ýt vÒ tÝnh kh¶ thi cña hîp ®ång. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th­êng l¹m dông tõ “Cã” trong mäi tr­êng hîp mµ kh«ng l­êng tr­íc ®­îc kh¶ n¨ng thùc sù cña m×nh. §èi víi th­¬ng nh©n Mü, ®«i khi tõ “Kh«ng” l¹i g©y Ên t­îng tèt h¬n. Do vËy, mét ®iÒu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ghi nhí nÕu kh«ng muèn thÊt b¹i khi giao dÞch víi ®èi t¸c Mü lµ ph¶i biÕt tù kiÒm chÕ tr­íc nh÷ng hîp ®ång bÐo bë. 3/ Tham gia c¸c hiÖp héi vµ phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c ban ngµnh liªn quan ThÞ tr­êng Mü lµ mét thÞ tr­êng míi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn tæ chøc thµnh c¸c hiÖp héi ®Ó cã thÓ n©ng cao søc m¹nh vµ ­u thÕ cña m×nh (vÝ dô ngµnh thuû s¶n cã HiÖp héi ChÕ biÕn vµ XuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam- VASEP). C¸c HiÖp héi ngµnh hµng lµ c¸c tæ chøc phi ChÝnh phñ, ®­îc thµnh lËp trªn c¬ së tù nguyÖn nh»m tËp hîp vµ ®¹i diÖn cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chÕ biÕn, kinh doanh trong tõng ngµnh hµng. Doanh nghiÖp cÇn tËn dông c¸c chøc n¨ng cña HiÖp héi nµy nh­: thèng nhÊt hµnh ®éng trong c¸c doanh nghiÖp héi viªn nh»m tæ chøc s¶n xuÊt, chÕ biÕn, tiªu thô s¶n phÈm mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt, ®¶m b¶o lîi Ých cho toµn ngµnh; phèi hîp nç lùc ®Êu tranh cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn khi ph¸t sinh tranh chÊp víi phÝa n­íc ngoµi,... Cã thÓ thÊy, trong nh÷ng vô tranh chÊp ph¸t sinh gÇn ®©y, c¸c hiÖp héi ngµnh hµng cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng. Bªn c¹nh ®ã, khi tranh chÊp næ ra, c¸c doanh nghiÖp còng cÇn huy ®éng sù tham gia cña c¸c ban ngµnh liªn quan (Ch¼ng h¹n nh­ trong tranh chÊp th­¬ng hiÖu lµ Bé Th­¬ng m¹i, Côc Së h÷u C«ng nghiÖp, Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng,..) ®Ó gióp b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh ®­îc tèt nhÊt. KÕt luËn “Cuéc chiÕn Catfish” gi÷a c¸c nhµ xuÊt khÈu c¸ tra vµ c¸ Basa ViÖt Nam víi HiÖp héi C¸c chñ tr¹i c¸ nheo Mü; cµ phª Trung Nguyªn bÞ chÝnh ®èi t¸c cña m×nh tranh mÊt nh·n hiÖu vµ rÊt nhiÒu vô tranh chÊp x¶y ra ngay khi HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt- Mü ®­îc ký kÕt vµ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc ®· nhÊn m¹nh víi c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam r»ng: HiÖp ®Þnh më ra nhiÒu c¬ héi lµm ¨n cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam song còng lµ khëi ®Çu cña nhiÒu th¸ch thøc míi. Lµm ¨n víi mét ®èi t¸c ®Çy tiÒm n¨ng nh­ng khã tÝnh nh­ Mü, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n. Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ph¸t triÓn, giao dÞch gi÷a doanh nghiÖp hai n­íc ngµy cµng nhiÒu mét mÆt khiÕn cho c¸c rµo c¶n béc lé râ h¬n trong thùc tiÔn, mÆt kh¸c còng khiÕn cho c¸c bªn ph¶i quan t©m thÝch ®¸ng h¬n ®Õn vÊn ®Ò rµo c¶n th­¬ng m¹i. HÖ thèng luËt ph¸p v« cïng phøc t¹p vµ nÒn v¨n ho¸ hÕt søc ®a d¹ng cña Mü cïng víi nh÷ng sù kh¸c biÖt, thËm chÝ ®èi lËp gi÷a hai quèc gia ®· dùng lªn rÊt nhiÒu rµo c¶n luËt ph¸p vµ v¨n ho¸ ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü. §Ó v­ît qua nh÷ng rµo c¶n nµy, phÝa ViÖt Nam cÇn nç lùc rÊt nhiÒu, trong ®ã, c¸c doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng gi÷ vai trß chñ chèt, bªn c¹nh ®ã còng kh«ng thÓ thiÕu sù gióp ®ì, hç trî cña Nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc, hiÖp héi ngµnh hµng liªn quan. Cã nh­ vËy, ViÖt Nam míi cã thÓ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü, hoµn thµnh nh÷ng môc tiªu trªn thÞ tr­êng chiÕn l­îc nµy, gãp phÇn thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi cña c¶ n­íc nãi chung./. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o I. Tµi liÖu tiÕng ViÖt A. S¸ch Lª V¨n Ch­ëng, C¬ së v¨n ho¸ ViÖt Nam, Tr­êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn, TP Hå ChÝ Minh 1996 NguyÔn ThÞ M¬- Hoµng Ngäc ThiÕt, Gi¸o tr×nh Ph¸p luËt trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, NXB Gi¸o dôc, 1997 H÷u Ngäc, Hå s¬ v¨n ho¸ Mü, NXB ThÕ Giíi, Hµ Néi 2000 TrÇn Ngäc Thªm, C¬ së v¨n ho¸ ViÖt Nam, NXB Gi¸o dôc 1996 §inh V¨n TiÕn- Ph¹m QuyÒn, T×m hiÓu ®Ó hîp t¸c kinh doanh víi Mü, NXB Thèng kª, 1997 NhiÒu t¸c gi¶, Mu«n mÆt n­íc Mü: nh÷ng ®iÒu chñ yÕu cÇn biÕt vÒ n­íc Mü ngµy nay, NXB TrÎ, 1994 Bé luËt Th­¬ng m¹i thèng nhÊt cña Mü- UCC (Uniform Commercial Code of USA) Bé Th­¬ng m¹i, §Ò tµi: ChÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr­êng hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam thêi kú 2001-2010, Hµ Néi, 2001 Bé Th­¬ng m¹i, Mét sè c¬ chÕ vµ tËp qu¸n cÇn biÕt khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü, Hµ Néi, 2001 Bé Th­¬ng m¹i, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa Kú, 2001 Bé Tµi chÝnh Mü- Tæng côc H¶i quan, XuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü, 2001 Trung t©m th«ng tin VCCI, T×m hiÓu ®Ó hîp t¸c vµ kinh doanh víi Hoa Kú, 1997. Phßng th«ng tin v¨n ho¸- §¹i sø qu¸n Hîp chñng quèc Hoa Kú, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt Nam- Hoa Kú ®· cã hiÖu lùc, Hµ Néi, 2002 Kû yÕu Héi nghÞ khoa häc tr­êng §HNT, Chñ ®Ò: §Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng ¢u- Mü, Hµ Néi, 2002 Héi nghÞ khoa häc khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng tr­êng §HNT, NÒn kinh tÕ Mü- T¸c ®éng cña nã ®Õn nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam, Hµ Néi, 2001. B. B¸o vµ T¹p chÝ B¸o Th­¬ng m¹i, Sè 22-29/ 2002 Thêi b¸o Kinh tÕ Sµi Gßn, Sè 56/2002 T¹p chÝ Ch©u Mü ngµy nay, Sè 1,3,4,5/ 2002 T¹p chÝ Kinh tÕ Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng, Sè 2/2002 T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn, Sè 56/2002 T¹p chÝ Nghiªn cøu Ch©u ¸, Sè 2/ 2002 T¹p chÝ Ngo¹i th­¬ng, Sè 4+5/ 2002 T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ ThÕ giíi, Sè 1/ 2002 T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ, Sè 136/2002 II. Tµi liÖu tiÕng n­íc ngoµi A. S¸ch 1. Will Martin, The effect of the U.S granting MFN status to Vietnam, World Bank, Washington D.C, USA, 1999. B. B¸o vµ T¹p chÝ ASIA Week 2000-2001 The ASean Wall Street Journal, 12/2001. C. C¸c Website uspto.gov /wwwfbtacrsrpt.pdf /wwwhcatfish011231.html Sè liÖu: Bé Th­¬ng m¹i ViÖt Nam, Niªn gi¸m thèng kª, Bé Th­¬ng m¹i Hoa Kú./. ._.