Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quản lý nguồn nhân lực trong các Doanh nghiệp nhà nước hiện nay
Tài liệu Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quản lý nguồn nhân lực trong các Doanh nghiệp nhà nước hiện nay: ... Ebook Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quản lý nguồn nhân lực trong các Doanh nghiệp nhà nước hiện nay
Tóm tắt tài liệu Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quản lý nguồn nhân lực trong các Doanh nghiệp nhà nước hiện nay, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
A: lêi më ®Çu
So víi vµi thËp kû tríc ®©y , ngµy nay giíi chñ sö dông lao ®éng cã nh÷ng yªu cÇu hoµn toµn kh¸c khi tuyÓn ngêi lao ®éng cã hiÓu biÕt kü thuËt chuyªn m«n cao theo ngµnh nghÒ mµ cßn ®ßi hái nhiÒu tè chÊt kh¸c gäi lµ tè chÊt “mÒm dÎo” nh : n¨ng lùc ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch th«ng tin ; n¨ng lùc giao tiÕp víi x· héi vµ gi÷a c¸c c¸ nh©n ; n¨ng lùc lµm viÖc tËp thÓ vµ chia sÎ tr¸ch nhiÖm ; n¨ng lùc s¸ng t¹o ph¸t kiÕn vµ chíp thêi c¬ ; n¨ng lùc gi¶i quyÕt khã kh¨n ®ét xuÊt ; n¨ng lùc tæ chøc nh×n xa tr«ng réng… ®ã lµ c¸c yªu cÇu mµ c¸c doanh nghiÖp muèn ®ßi hái ë nh÷ng ngêi muèn ®i xin viÖc . VËy chóng ta ph¶i cã gi¶i ph¸p nh thÕ nµo ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®ù¬c yªu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp , ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc . HiÖn nay cÇu nhiÒu h¬n cung , do ®ã chØ cã nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é , chuyªn m«n thËt v÷ng vµng hä míi ®îc tuyÓn dông , vËy sè ®«ng nh÷ng ngêi cßn l¹i chóng ta ph¶i cã gi¶i ph¸p nh thÕ nµo . §ã lµ vÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c c¬ c¬ quan nhµ níc , tæ chøc . Hä sÏ ph¶i cã ph¬ng ¸n tèi u nhÊt ®Ó lµm c©n b»ng ®îc gi÷a cung vµ cÇu .Tr¸ch nhiÖm ®ã tuy thuéc vÒ nhµ níc nhng vÒ phÝa mçi ngêi lao ®éng hä còng ph¶i biÕt cè g¾ng tù th©n vËn ®éngtrau dåi cho t¬ng lai mét hµnh trang v÷ng vµng. Cßn riªng vÒ c¸ nh©n em víi t c¸h lµ mét sinh viªn , em cho r»ng ®Ó cã ®îc mét c«ng viÖc æn ®Þnh vµ møc l¬ng cao th× m×nh ph¶i häc hái mäi lóc mäi n¬i ®Ó cã mét kiÕn thøc , tr×nh ®é chuyªn m«n ngay tõ khi cßn ngåi trªn ghÕ nhµ trêng , ®Ó sau nµy cã thÓ ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu , ®ßi hái cña c¸c doanh nghiÖp , c¸c tæ chøc. Bªn c¹nh ®ã nhµ níc cïng c¸c tæ chøc ph¶i biÕt kÕt hîp hµi hoµ , khÐo lÐo gi÷a cung vµ cÇu , kh«ng nªn ®Ó t×nh tr¹ng cung d cÇu thiÕu hoÆc cÇu d cung thiÕu . §Æc biÖt lµ t×nh tr¹ng cÇu vÒ viÖc lµm ë c¸c thµnh phè lín hiÖn nay lµ rÊt lín nhng møc cung th× l¹i rÊt Ýt , trong khi ®ã th× ë c¸c vïng n«ng th«n , miÒn nói th× nhu cÇu vÒ cung rÊt lín mµ cÇu l¹i kh«ng ®¸p øng ®îc bao nhiªu . VËy víi t c¸ch lµ mét nhµ qu¶n lý trong t¬ng lai em hy väng m×nh sÏ ®ãng gãp mét phÇn søc lùc nhá bÐ trong c«ng cuéc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn vÒ qu¶n lý nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc .
B : Néi dung
Ch¬ng I : C¬ së lý luËn
1.1: Nguån nh©n lùc _ Doanh nghiÖp nhµ níc
1.1.1: Kh¸i niÖm
Nh©n lùc ®îc hiÓu lµ nguån lùc cña mçi con ngêi , gåm cã thÓ lùc vµ trÝ lùc. Nguån nh©n lùc trong tæ chøc bao gåm tÊt c¶ mäi c¸ nh©n tham bÊt cø ho¹t ®éng nµo víi bÊt cø vai trß nµo trong tæ chøc . Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc , viÖc tËn dông tiÒm n¨ng nh©n lùc giai ®o¹n võa qua chñ yÕu lµ vÒ mÆt thÓ lùc , trong khi viÖc khai th¸c tiÒm n¨ng vÒ mÆt trÝ lùc cßn míi mÎ. §Õn nay , tiÒm n¨ng vÒ mÆt trÝ lùc cña nh©n lùc ®ang ngµy cµng ®îc coi träng .
Nguån nh©n lùc lµ nguån lùc vÒ con ngêi vµ ®îc nghiªn díi nhiÒu khÝa c¹nh . Tríc hÕt , víi t c¸ch lµ nguån cung cÊp søc lao ®éng cho x· héi
Nguån nh©n lùc víi t c¸ch lµ mét yÕu tè cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi lµ kh¶ n¨ng lao ®éng cña x· héi ®îc hiÓu theo nghÜa hÑp h¬n , bao gåm nhãm d©n c trong trong ®é tuæi lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng. Víi c¸ch hiÓu nµy nguån nh©n lùc t¬ng ®¬ng víi nguån lao ®éng
Nguån nh©n lùc cßn cã thÓ hiÓu lµ tæng hîp c¸ nh©n nh÷ng con ngêi cô thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh lao ®éng , lµ tæng thÓ c¸c yÕu tè vÒ thÓ chÊt vµ tinh thÇn ®îc huy ®éng vµo qu¸ tr×nh lao ®éng . Víi c¸ch hiÓu nµy nguån nh©n lùc bao gåm nh÷ng ngêi tõ giíi h¹n díi ®é tuæi lao ®éng trë lªn ( ë níc ta lµ trßn 15 tuæi ) .
C¸c c¸ch hiÓu trªn chØ kh¸c nhau vÒ viÖc x¸c ®Þnh quy m« nguån nh©n lùc , song ®Òu nhÊt trÝ víi nhau ®ã lµ nguån nh©n lùc nãi lªn kh¶ n¨ng lao ®éng cña x· héi .
Nguån nh©n lùc ®ù¬c xem xÐt trªn gi¸c ®é sè lîng vµ chÊt lîng . Sè lîng nguån nh©n lùc ®îc biÓu hiÖn th«ng qua c¸c chØ tiªu quy m« vµ tèc ®é t¨ng nguån nh©n lùc . C¸c chØ tiªu nµy cã quan hÖ mËt thiÕt víi chØ tiªu quy m« vµ tèc ®é t¨ng d©n sè . Quy m« d©n sè cµng lín , tèc ®é t¨ng d©n sè cµng cao th× dÉn ®Õn quy m« vµ tèc ®é t¨ng nguån nh©n lùc cµng lín vµ ngîc l¹i .Tuy nhiªn , mèi quan hÖ gi÷a d©n sè vµ nguån nh©n lùc ®îc biÓu hiÖn sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh
VÒ chÊt lîng , nguån nh©n lùc ®ù¬c xem xÐt trªn c¸c mÆt : tr×nh ®é søc khoÎ , tr×nh ®é v¨n ho¸ , tr×nh ®é chuyªn m«n , n¨ng lùc phÈm chÊt
Còng gièng nh c¸c nguån nh©n lùc kh¸c , sè lîng , vµ ®Æc biÖt lµ chÊt lîng nguån nh©n lùc ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc t¹o ra cña c¶i vËt chÊt vµ tinh thÇn cho x· héi
Doanh nghiÖp nhµ níc:
Theo bé luËt cña quèc héi níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam sè 14/2003 QH11 ngµy 26/11/2003 vÒ doanh nghiÖp nhµ níc nh sau : Doanh nghiÖp nhµ níc lµ tæ chøc kinh tÕ do nhµ níc Nhµ níc së h÷u toµn bé vèn ®iÒu lÖ hoÆc cã cæ phÇn , vèn gãp chi phèi , ®îc tæ chøc d¬Ý h×nh c«ng ty nhµ níc , c«ng ty cæ phÇn , c«ng ty cæ phÇn tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n .
1.1.2: C¸c yÕu tè c¬ b¶n cña nguån nh©n lùc :
Sè lîng nh©n lùc : lµ tæng sè ngêi ®îc tæ chøc thuª mín , ®îc tr¶ c«ng vµ ®îc ghi vµo trong danh s¸ch nh©n sù cña tæ chøc .
C¬ cÊu tuæi nh©n lùc : ®îc biÓu thÞ b»ng sè lîng nh©n lùc ë nh÷ng ®é tuæi kh¸c nhau
ChÊt lîng nguån nh©n lùc : lµ tr¹ng th¸i nhÊt ®Þnh cña nguån nh©n lùc trong tæ chøc , thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn b¶n chÊt bªn trong cña nguån nh©n lùc . ChÊt lîng cña nh©n lùc ®îc thÓ hiÖn th«ng qua mét sè yÕu tè chñ yÕu nh tr¹ng th¸i søc khoÎ , tr×nh ®é v¨n ho¸ hay tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña nguån nh©n lùc.
C¬ cÊu cÊp bËc nh©n lùc : bao gåm sè lîng nh©n lùc ®îc ph©n chia tõ cÊp cao cho ®Õn cÊp thÊp vµ ®Õn nh÷ng ngêi lao ®éng , nh©n viªn trong tæ chøc . C¬ cÊu nµy ph¶n ¸nh c¸c bíc th¨ng tiÕn nghÒ nghiÖp cña nh©n lùc trong tæ chøc
Nh©n lùc lµ nguån lùc cã gi¸ trÞ , kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi ho¹t ®éng cña mét tæ chøc , ®ång thêi ho¹t ®éng cña b¶n th©n nã thêng bÞ chi phèi bëi nhiÒu yÕu tè t¹o nªn tÝnh ®a d¹ng vµ phøc t¹p cña nguån nh©n lùc. Do ®ã sö dông nguån nh©n lùc cã hiÖu qu¶ lµ môc tiªu hµng ®Çu vµ l©u dµi cña qu¶n lý nguån nh©n lùc trong tæ chøc hiÖn nay.
1.2: T¸c ®éng cña mét sè chÝnh s¸ch ®Õn viÖc qu¶n lý nguån nh©n lùc:
1.2.1: ChÝnh s¸ch qu¶n lý nguån nh©n lùc:
ChÝnh s¸ch qu¶n lý nguån nh©n lùc lµ toµn thÓ c¸c quan ®iÓm t tëng , môc tiªu vµ gi¶i ph¸p nh»m ®µo t¹o , ph¸t triÓn vµ sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc cña ®Êt níc .
Néi dung cña chÝnh s¸ch qu¶n lý nguån nh©n lùc : Trong bé luËt lao ®éng cña níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®· nãi râ néi dung cña qu¶n lý nh©n lùc bao gåm :
N¾m cung cÇu vµ sù biÕn ®éng cña cung cÇu lao ®éng , lµm c¬ së ®Ó quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch quèc gia , quy ho¹ch , kÕ ho¹ch vÒ nguån nh©n lùc , ph©n bè vµ sö dông lao ®éng toµn x· héi .
Ban hµnh vµ híng dÉn thi hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt lao ®éng .
X©y dùng vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh quèc gia vÒ viÖc lµm , di d©n x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ míi , ®a ngêi ®i lµm viÖc ë níc ngoµi .
QuyÕt ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch vÒ tiÒn l¬ng , b¶o hiÓm x· héi , an toµn lao ®éng , vÖ sinh lao ®éng vµ c¸c chÝnh s¸ch kh¸c vÒ lao ®éng vµ vÒ x©y dùng c¸c mèi quan hÖ lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp .
Thanh tra , kiÓm tra viÖc thùc thi ph¸p luËt vÒ lao ®éng vµ xö lý c¸c trêng hîp vi ph¹m ph¸p luËt .
Xö lý c¸c tranh chÊp vÒ lao ®éng.
X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ tæ chøc qu¶n lý lao ®éng ë níc ngoµi .
1.2.2: Tr×nh ®é qu¶n lý
Qu¶n lý nguån nh©n lùc lµ mét qu¸ tr×nh tuyÓn mé , lùa chän , duy tr× , ph¸t triÓn vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn cã lîi cho nguån nh©n lùc trong mét tæ chøc nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ®· ®Æt ra cña tæ chøc ®ã.
Víi c¸c tæ chøc cã quy m« nhá : Ngêi qu¶n lý tæ chøc sÏ s¾p xÕp toµn bé c«ng viÖc tõ s¶n xuÊt , b¸n hµng , tµi chÝnh cho ®Õn tuyÓn chän nh©n lùc ( bao gåm chñ yÕu lµ thuª mín vµ duy tr× nh©n lùc trong tæ chøc ) .
§èi víi c¸c tæ chøc cã quy m« trung b×nh : Chøc n¨ng qu¶n lý nguån nh©n lùc ®ßi hái cÇn ph¶i ®îc t¸ch ra ®Ó phèi hîp tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý nguån nh©n lùc trong tæ chøc . MÆc dÇu vËy , nh÷ng nhµ qu¶n lý phØa thùc hiÖn hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý mµ rÊt Ýt cã sù chuyªn m«n ho¸.
§èi víi c¸c tæ chøc cã quy m« trung b×nh : C¸c nhµ qu¶n lý nguån nh©n lùc ®· ®îc chuyªn m«n ho¸ theo c¸c ho¹t ®éng nh : ®Þnh biªn , ph¸t triÓn nguån nh©n lùc , tr¶ c«ng cho ngêi lao ®éng ...
§èi víi c¸c tæ chøc cã quy m« lín : qu¶n lý nguån nh©n lùc ®¶m nhËn thªm nhiÒu tr¸ch nhiÖm h¬n cho phÐp chuyªn m«n ho¸ cao h¬n nh bé phËn qu¶n lý tiÒn c«ng .....Nhµ qu¶n lý bé phËn nh©n lùc ë cÊp cao nhÊt sÏ cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi ngêi qu¶n lý chung cña tæ chøc ®Ó thiÕt lËp nªn c¸c chiÕn lîc vµ c¸c chÝnh s¸ch cña tæ chøc .
1.2.3: Qu¶n lý nguån nh©n lùc tríc xu híng héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ :
Mét trong nh÷ng th¸ch thøc lín nhÊt mµ c¸c tæ chøc ph¶i ®èi mÆt tríc thÒm thÕ kû 21 lµ lµm thÕ nµo ®Ó c¹nh tranh ®îc tríc xu híng héi nhËp toµn cÇu ho¸ . Ph¶n øng tríc xu h¬ng snµy sÏ dÉn ®Õn viÖc sa th¶i vµ cho th«i viÖc mét sè lîng lín nguån nh©n lùc trong c¸c tæ chøc . §iÌu nµy ®Æt ra trong qu¶n lý nguån nh©n lùc th¸ch thøc lín trong viÖc sö dông ®éi ngò nh©n lùc ®Ó c¹nh tranh , ®èi ®Çu víi c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi níc . V× vËy qu¶n lý nguån nh©n lùc trong c¸c tæ chøc cÇn ph¶i chó ý mét sè vÊn ®Ò sau :
C¬ cÊu l¹i tæ chøc theo híng toµn cÇu ho¸ héi nhËp víi xu híng hiÖn nay , c¸c tæ chøc ph¶i qu¶n lý viÖc më réng toµn cÇu ,c¬ cÊu l¹i ®éi ngò c¸c nhµ qu¶n lý cÊp cao theo híng t¨ng cêng nhiÖm vô vµ ph©n quyÒn qu¶n lý ®¸p øng viÖc më réng toµn cµu . C¸c nhµ qu¶n lý cÊp cao vµ c¸c tæ chøc lín ®¶m nhËn tr¸ch nhiÖm c¸c chi nh¸nh cña tæ chøc ë c¸c vïng ®Þa lý kh¸c nhau khi tæ chøc më réng quy m« ho¹t ®éng .
§µo t¹o båi dìng mang tÝnh quèc tÕ . Mét sè tæ chøc yªu cÇu c¸c nhµ qu¶n lý vµ nh©n lùc ph¶i tham gia c¸c ch¬ng tr×nh ®µo t¹o ®Æc biÖt ®Ó t¨ng tÝnh linh ho¹t vµ thÝch nghi cña hä ®èi víi v¨n ho¸ níc ngoµi vµ ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu chÊt lîng quèc tÕ trong qu¸ tr×nh héi nhËp . Th«ng thuéc v¨n ho¸ cña c¸c quèc gia chÝnh lµ mét lîi thÕ c¹nh tranh cña c¸c tæ chøc hiÖn nay .
X©y dùng v¨n ho¸ tæ chøc trong khu vùc vµ thÕ giíi . C¸c tæ chøc cè g¾ng ph¸t triÓn mét tæ chøc cã tÝnh chÊt toµn cÇu , xo¸ ®i sù kh¸c biÖt vÒ v¨n ho¸ gi÷a nh©n lùc trong níc vµ nh©n lùc tuyÓn dông ë c¸c quèc gia kh¸c khi quy m« tæ chøc më réng .
Sù liªn minh , liªn kÕt : xu híng héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ buéc c¸c tæ chøc tham gia vµo liªn minh liªn kÕt víi c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi níc nh»m t×m kiÕm nh÷ng lîi thÕ trªn thÞ trêng quèc tÕ . Tuy nhiªn liªn minh liªn kÕt ®åi hái nh©n lùc ®µo t¹o kü lìng vµ trung thµnh víi tæ chøc .
Khai th¸c thÞ trêng lao ®éng quèc tÕ : mét sè tæ chøc sö dông lao ®éng níc ngoµi víi gi¸ rÎ h¬n ®Ó gi¶m chi phÝ c¹nh tranh víi c¸c tæ chøc kh¸c . V× vËy , rÊt nhiÒu tæ chøc ®· thiÕt lËp c¸ c¬ së tuyÓn dông cña níc ngoµi . Tuy nhiªn viÖc sö dông cã tÝnh ®a d¹ng vÒ v¨n ho¸ , kü n¨ng vµ møc sèng ®ßi hái c¸c tæ chøc ph¶i xem xÐt l¹i hÖ thèng ®µ t¹o , båi dìng , hÖ thèng c«ng viÖc vµ tr¶ c«ng ngêi lao ®éng .
TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò trªn ®Ò cËp ®Õn viÖc lµm thÕ nµo ®Ó tæ chøc sö dông nguån nh©n lùc ®¹t ®îc nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh tríc xu híng tµon cÇu ho¸ vµ héi nhËp hiÖn nay , ®ã chÝnh lµ th¸ch thøc lín nhÊt ®èi víi qu¶n lý nguån nh©n lùc .
1.2.4: Qu¶n lý nguån nh©n lùc tríc xu híng n©ng cao chÊt lîng :
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ c¹nh tranh gay g¾t hiÖn nay , vÊn ®Ò chÊt lîng ngµy cµng ®îc coi träng vµ ch×nh lµ th¸c thøc ®èi víi c¸c tæ chøc nãi chung vµ qu¶n lý nguån nh©n lùc nãi riªng , rÊt nhiÒu c¸c tæ chøc c¸c ch¬ng tr×nh chÊt lîng toµn diÖn , hoµ nhËp vµo tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng trong tæ chøc víi nh÷ng cam kÕt cung cÊp s¶n phÈm cã chÊt lîng vµ ho¹t ®éng ®¹t hiÖu qu¶ cao .
§Ó n©ng cao chÊt lîng vÊn ®Ò ®Çu tiªn lµ c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i x©y dùng mét nÒn v¨n ho¸ tæ chøc víi nhËn thøc vÒ n¨ng cao chÊt lîng . Nh÷ng nhµ qu¶n lý cÊp cao , cÊp trung , cÊp thÊp vµ tÊt c¶ nh©n lùc trong tæ chøc cÇn ph¶i nhiÖt t×nh ñng hé triÕt lý n©ng cao chÊt lîng vµ ho¹t ®éng tèt ®Î thùc hiÖn triªt lý nµy , mäi nh©n lùc trong tæ chøc ph¶i høng thó thùc hiÖn c«ng viÖc víi chÊt lîng cao hä ph¶i nhËn thøc ®îc c¸i g× cÇn ph¶i lµm vµ v× sao . §Æc biÖt nh©n lùc ph¶i lu«n g¾n chÊt lîng s¶n phÈm do hä t¹o ra . §Ó t¨ng tÝnh chÊt lîng , c¸c nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i tæ chøc l¹i c¸c c«ng viÖc vµ trao cho nh©n lùc quyÒn ho¹t ®éng lín h¬n nh quyÒn tõ chèi hoÆc thiÕt kÕ l¹i s¶n phÈm vµ c«ng viÖc nÕu hä c¶m thÊy hîp lý . §iÒu nµy kÝch thÝch nh©n lùc t×m kiÕm c¸c ph¬ng ph¸p vµ kü thuËt ®Ó c¶i tiÕn qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña hä . MÆt kh¸c n©ng cao chÊt lîng cÇn khuyÕn khÝch sù tham gia cña nh©n lùc vµ qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh , t¹o ra nh÷ng vai trß thµnh viªn trong tæ chøc . Tuy nhiªn , x©y dùng v¨n ho¸ tæ chøc ®îc coi nh kú väng ®ßi hái ph¶i cã thêi gian tõ 5- 10 n¨m hoÆc l©u h¬n chø kh«ng ph¶i ngµy mét ngµy hai ®iÒu nµy b¾t buéc c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i kiªn tr× vµ nhÉn l¹i .
Song song víi viÖc x©y dùng v¨n ho¸ “ n©ng cao chÊt lîng “ qu¶n lý nguån nh©n lùc cÇn cã mét hÖ thèng tr¶ c«ng phóc lîi , phÇn thëng , ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn th¨ng tiÕn ®Ó khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng kÝch thÝch ý thøc n©ng cao chÊt lîng vµ tÝnh s¸ng t¹o ®ßi hái tæ chøc x©y dùng ®îc mét hÖ thèng ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n kÕt qu¶ c«ng viÖc c¸ nh©n vµ tËp thÓ , ®ã chÝnh lµ c¬ së c¬ b¶n cho viÖc tr¶ c«ng vµ t¹o ®iÒu kiÖn thang tiÕn cho ngêi lao ®éng . Mét vÊn ®Ò kh¸c lµ ®µo t¹o båi dìng nh©n lùc . Trøoc hÕt lµ vÊn ®Ò gi¸o dôc v¨n ho¸ n©ng cao chÊt lîng , sau ®ã lµ ®µo t¹o nh÷ng kü n¨ng , kiÕn thøc míi gióp nh©n lùc b¾t kÞp víi xu híng n©ng cao chÊt lîng ®Æc biÖt lµ qu¸ tr×nh héi nhËp . §iÒu nµy b¾t buéc c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i liªn quan vµ cam kÕt chÆt chÏvµo qu¸ tr×nh ®µo t¹o båi dìng nh©n lùc . MÆt kh¸c ®Ó n©ng cao chÊt lîng hÖ thèng tuyÓn mé vµ lùa chän còng cÇn ph¶i ®îc x©y dùng l¹i nh»m tuyÓn dông nh÷ng nh©n lùc cã trÝnh ®é , chÊt lîng vµ cam kÕt n©ng cao chÊt lîng c¸c ho¹t ®éng trong tæ chøc .
Víi c¸c nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i ®îc ®µo t¹o ®Ó xö lý nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p mang tÝnh hÖ thèng víi nç lùc lín chø kh«ng ph¶i t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®¬n gi¶n cho nh÷ng vÊn ®Ò tøc thêi . MÆt kh¸c ngêi qu¶n lý cÇn ®îc ®µo t¹o thãi quen tËp trung vµo suy nghÜ ®Ó t×m ra gi¶i ph¸p h¬n lµ tËp trung vµo c¸c ho¹t ®éng .
1.2.5: Tr×nh ®é ngêi lao ®éng :
Nhãm ngõ«n nh©n lùc tõ 16-35 tuæi chiÕm 62,7% trong tæng sè nguån nh©n lùc lµ nhãm chiÕm u thÕ : søc khoÎ tèt , tr×nh ®é v¨n ho¸ cao , ®ã chÝnh lµ lîi thÕ cho nÒn kinh tÕ trong giai ®o¹n hiÖn nay . Tuy nhiªn nhãm nµy còng Ýt ®îc ®µo t¹o cho nªn kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm thÊp nªn cha ph¸t huy ®îc søc m¹nh . Dùa trªn c¸c chØ tiªu c¬ b¶n nhÊt vÒ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña mét quèc gia h× søc khoÎ cña d©n c ViÖt Nam vµo lo¹i ®øng ®Çu trong sè nh÷ng níc cã thu nhËp b×nh qu©n n¨m díi 300USD / ngêi . Tuy nhiªn t×nh tr¹ng søc khoÎ cña nh©n d©n vµ thÓ lùc cña ngêi lao ®éng cßn thÊp . Tr×nh ®é häc vÊn cña nguån nh©n lùc c¶ níc nãi chung kh¸ cao so víi mét sè níc trong vïng . Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra viÖc lµm n¨m 1997 chØ cã 5,1% lùc lîng lao ®éng cha biÕt ch÷ , 20,6% cha tèt nghiÖp tiÓu häc , cã 16,9 triÖu ngêi cã tr×nh ®é tèt nghiÖp trung häc c¬ së chiÕm 46,5% ®ã lµ lîi thÕ cho ®Êt níc ®i vµo CNH – H§H .
Tr×nh ®é chuyªn m«n cña nguån nh©n lùc cßn thÊp : sè lao ®éng kh«ng cã chuyªn m«n kü thuËt chiÕm tû lÖ cao : N¨m 1998 theo kÕt qu¶ ®iÒu tra :
29.365 ngêi cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc .
1.109.874 ngêi cã tr×nh ®é cao ®¼ng vµ ®¹i häc .
1.516.383. ngêi cã tr×nh ®é ®¹i häc chuyªn nghiÖp
544.629. c«ng nh©n lµnh nghÒ ®îc ®µo t¹o chÝnh quy
32.431.122. ng¬i× kh«ng cã chuyªn m«n kü thuËt
Lao ®éng ®· qua ®µo t¹o tõ s¬ cÊp / häc nghÒ trë lªn t¨ng lªn ®¸ng kÓ c¶ vÒ sè lîng vµ tû lÖ chiÕm trong tæng lùc lîng lao ®éng . N¨m 1996 , tû lÖ nµy lµ 11,81% ®Õn n¨m 2000 t¨ng lªn 15,51% . B×nh qu©n hµng n¨m t¨ng thªm 472.083 ngêi víi tèc ®é t¨ng 9,92%/ n¨m . Trong ®ã t¨ng nhiÒu nhÊt vµ nhanh nhÊt lµ lao ®éng ®îc ®µo t¹o ë tr×nh ®é tõ cao ®¼ng , ®¹i häc trë lªn , tiÕp ®Õn lµ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o nghÒ ... Tuy nhiªn , so víi yªu cÇu , ®éi ngò qua ®µo t¹o nãi chung cña lùc lîng lao ®éng hiÖn nay vÉn xßn nhiÒu bÊt cËp :
Sù ph©n bè lùc lîng qua ®µo t¹o tõ s¬ cÊp häc nghÒ trë lªn còng nh tõ c«ng nh©n kü thuËt cã b»ng trë lªn chñ yÕu tËp trung ë khu vùc thµnh thÞ , ®Æc biÖt lµ khu ®« thÞ träng ®iÓm . Lùc lîng lao ®éng ë n«ng th«n chiÕm 77,44% nhng lao ®éng ®· qua ®µo t¹o tõ s¬ cÊp häc nghÒ trë lªn chØ chiÕm 46,26% trong tæng sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o cña c¶ níc , víi lao ®éng cã tr×nh ®é tõ c«ng nh©n kü thuËt cã b»ng trë lªn tû lÖ nµy chØ cã 40,96% .
CÊu tróc ®µo t¹o cña lùc lîng lao ®éng ®· qua ®µo t¹o vèn ®· rÊt bÊt hîp lý l¹i cµng bÊt hîp lý h¬n . N¨m 1996 , cÊu tróc ®µo t¹o lµ 1-1,7-2,4 (tøc øng 1 lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®¼ng , ®¹i häc trë lªn th× cã 1,7 lao ®éng cã tr×nh ®é trung häc chuyªn nghiÖp vµ 2,4 lao ®éng cã tr×nh ®é s¬ cÊp / häc nghÒ / c«ng nh©n kü thuËt : n¨m 2000 cÊu tróc nµy lµ 1-1,2-1,7 trong khi môc tiªu cña nghÞ quyÕt Trung ¬ng ®Ò ra lµ 1-4-10.
Ch¬ng II : Thùc tr¹ng qu¶n lý nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc .
2.1 : §Æc ®iÓm vµ thùc tr¹ng lao ®éng ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay:
H×nh thµnh thÞ trêng lao ®éng ë ViÖt Nam kh«ng thÓ diÔn ra trong chèc l¸t , bëi v× chóng ta ®ang chuyÓn ®æi tõ hÖ thèng tæ chøc lao ®éng tËp trung sang thÞ trêng , do vËy ph¶i cÇn mét thêi gian dµi ®Ó t¹o lËp nh÷ng b¶n tÝnh cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng tæng hîp . X©y dùng thÞ trêng lao ®éng tù do lµ yÕu tè quan träng nhÊt cho viÖc chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng , ®ång thêi còng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng trëng cã hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ ®ã . Tuy nhiªn , thÞ trêng lao ®éng ViÖt Nam míi chØ ®¹t bíc ®i ban ®Çu trªn con ®êng gi¶i phãng khái nh÷ng tån ®äng tõ hÖ thèng kinh tÕ mÖnh lÖnh hµnh chÝnh tríc ®©y. Theo chóng t«i th× ë ViÖt Nam , quan ®iÓm cã tÝnh nguyªn t¾c cña chÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ trêng lao ®éng lµ ph¶i gi÷ nguyªn vai trß lín lao cña Nhµ Níc ®èi víi nh©n d©n trong vÊn ®Ò ®iÒu tiÕt viÖc lµm . NÒn kinh tÕ thÞ trêng x· héi chñ nghÜa lµ ®Þnh híng vµo viÖc lµm cã hiÖu suÊt cao dùa trªn c¬ së tæng hîp nh÷ng kÕt qu¶ nÒn kinh tÕ vµ x· héi . Trong nÒn kinh tÕ ®ã , viÖc lµm ®Çu t lín vµo con ngêi ®îc thùc sù quan t©m ®Ó ®¶m b¶o ph¸t huy hÕt tµi n¨ng cña hä vµ híng tíi mét cuéc sèng ®Çy ®ñ , Êm no vµ h¹nh phóc . §¶m b¶o viÖc lµm cã hiÖu suÊt cao chØ cã thÓ ®¹t ®îc trªn c¬ së kÕt hîp chÆt chÏ nh÷ng ho¹t ®éng tÝch cùc cña c¸c c¬ quan qu¶n nhµ níc víi sù ®iÒu tiÕt cña thÞ trêng . ChÝnh s¸ch viÖc lµm ph¶i ®a vµo phèi hîp chÆt chÏ víi quan niÖm chung cña c¶i c¸ch kinh tÕ , phï hîp víi nh÷ng nguyªn t¾c chung vµ chiÕn lîc thùc hiÖn nã . Tuy nhiªn sù liªn kÕt phèi hîp cÇn thiÕt gi÷a chÝnh s¸ch viÖc lµm ®· ®îc chän cho m« h×nh thÞ trêng lao ®éng víi kh¸i niÖm ®æi míi toµn diÖn ë ViÖt Nam ®Õn nay vÉn cha ®îc h×nh thµnh , thiÕu h¼n quan ®iÓm thèng nhÊt giòa môc ®Ých tríc m¾t vµ l©u dµi trong viÖc qu¶n lý c¸c qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm .Trong tiÕn tr×nh c¶i c¸ch ®ång bé nÒn kinh tÕ ph¶i h×nh thµnh kh«ng chËm ch¹p kh¸i niÖm ®ã , nhng ®¸ng tiÕc r»ng , hiÖn t¹i chóng ta míi chØ quan t©m ®Õn hËu qu¶ chø kh«ng ph¶i nguyªn nh©n xuÊt hiÖn thÊt nghiÖp . Níc ta vÊn ®Ò thÊt nghiÖp chØ ®îc xem xÐt mét phÝa - ®ã lµ tõ ngêi lao ®éng . Trong khi ®ã ë c¸c níc ph¸t triÓn , dÞch vô viÖc lµm ®îc trang tr¶i tµi chÝnh tíi h¬n 50% tõ ng©n quü quèc gia . Bªn c¹nh ®ã ViÖt Nam vÉn cßn ¸p dông nh÷ng biÖn hµnh chÝnh cøng nh¾c trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm . ChÝnh s¸ch nµy phÇn lín c¶n trë viÖc thùc hiÖn c¶i c¸ch cÊu tróc nÒn kinh tÕ , k×m h·m c«ng cuéc s¾p xÕp l¹i c¸c xÝ nghiÖp nhµ níc g©y nhiÒu khã kh¨n cho viÖc hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n , mÆt kh¸c c¸c c¬ quan qu¶n lý lao ®éng vµ viÖc lµm cña ViÖt Nam vÉn cha ®îc chuÈn bÞ chu ®¸o vÒ c¶ mÆt tæ chøc vµ mÆt kinh tÕ ®Î thÝch øng n¨ng ®éng víi viÖc ®µo t¹o l¹i sè lîng lín nh÷ng ngêi ®ang lao ®éng , cïng nh÷ng ngêi thÊt nghiÖp thuéc c¸c ngµnh nghÒ vµ cã tr×nh ®é chuyªn m«n kh¸c nhau cã tÝnh to¸n tíi nh÷ng ®ßi hái ngµy cµng ®a d¹ng cña ngêi thuª lao ®éng ®èi víi lao ®éng lµm thuª. MÊt c©n ®èi cña thÞ trêng lao ®éng khu vùc sÏ kÐo theo viÖc gi¶m khèi lîng vµ chÊt lîng ®µo t¹o cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt . Tõ ®ã sÏ dÉn tíi mÊt c©n ®èi nghiªm träng gi÷a cung vµ cÇu , sÏ ®i kÌm thÊt nghiÖp thêng xuyªn . ChÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ ph¸t triÓn thÞ trêng lao ®éng kh«ng ph¶i c«ng viÖc riªng cña mét Bé , ngµnh , nã chØ ®em l¹i hiÖu qu¶ khi chÝnh s¸ch ng©n quü , ch¬ng tr×nh chèng l¹m ph¸t vµ hÖ thèng gi¸o dôc , ®µo t¹o cïng ®ång bé ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ . Toµn x· héi vµ tõng thµnh viªn cña céng ®ång ph¶i cïng tham gia vµo gi¶i quyÕt viÖc lµm . Bao gåm Nhµ Níc lµ c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn hµnh ph¸p vµ lËp ph¸p , tõng c¸ nh©n cã mong muèn ®îc ®µo t¹o nghÒ nghiÖp vµ chÝnh b¶n th©n ngêi thuª mín lao ®éng . Qóa tr×ng c¶i c¸ch kinh tÕ x· héi sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ nÕu thiÕu viÖc so¹n th¶o nh÷ng chÝnh s¸ch ®ång bé vÒ lao ®éng vµ viÖc thch hiÖn nã , trªn c¬ së thÓ hiÖn quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña nh©n d©n . Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña thÞ trêng lao ®éng lµ :
HÖ thèng qu¶n lý lao ®éng vµ viÖc lµm ë ViÖt Nam ®îc h×nh thµnh trong thêi kú kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung , ®ang ë trong giai ®o¹n biÕn ®æi s©u s¾c :
Bé luËt lao ®éng vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p lý kh¸c thÓ hiÖn vai trß qu¶n lý tÝch cùc cña Nhµ Níc ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c loaij thÞ truêng nãi chung vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña thÞ trêng lao ®éng nãi riªng cha ®îc hoµn thiÖn hoÆc hoµn toµn cha cã . C¬ së h¹ tÇng x· héi vµ c¬ së h¹ tÇng cña thÞ trêng cña thÞ trêng lao ®éng ®ang ®îc h×nh thµnh ë ViÖt Nam vÉn cha t¬ng thÝch víi c¬ chÕ thÞ trêng . ThÞ trêng lao ®éng võa míi ®îc h×nh thµnh vµ ®ang ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn kÐm ph¸t triÓn cña thÓ chÕ ®iÒu tiÕt c¸c quan hÖ lao ®éng x· héi chØ võa ®îc sinh ra , vµ ®Õn giê vÉn bao trïm hÕt tÊt c¶ cÊp .
Nh÷ng bÊt cËp ngµy cµng lín gi÷a quy m« chung vµ quan hÖ “ cung-cÇu” søc lao ®éng trªn thÞ trêng lao ®éng . HiÖn nay , ë ViÖt Nam , cung vÒ søc lao ®éng ®ang vît qu¸ cÇu vµ sÏ cßn tiÕp tôc vît trong t¬ng lai , ®iÒu ®ã t¹o mét ¸p rÊt lín vÒ viÖc lµm cho d©n c . Hµng n¨m cung søc lao ®éng t¨ng tõ 3,2% ®Õn 3,5% nh vËy mçi n¨m chóng ta sÏ cã thªm kho¶ng 1,3 ®Õn 1,5 triÖu ngêi ®Õn ®é tuæi lao ®éng . §ã lµ hËu qu¶ cña viÖc bïng næ d©n sè trong nh÷ng n¨m võa qua . Tuy nhiªn phÇn c¬ b¶n cña lùc lîng lao ®éng míi l¹i kh«ng cã chuyªn ®Çy ®ñ , v× vËy vÊn ®Ò ®µo t¹o ®µo t¹o lai trë lªn cÊp b¸ch , nã mang tÝnh chiÕn lîc vµ lµ vÊn ®Ò mÊu chèt ®Ó t¨ng chÊt lîng vµkh¶ n¨ng c¹nh tranhh cña søc lao ®äng trªn thÞ trêng lao ®éng .
Xo¸ bá sù mÊt c©n ®èi , bÊt cËp trong c¬ cÊu lao ®éng cò ®· tån t¹i tõ nÒn kinh tÕ bao cÊp , x©y dùng mét cÊu tróc lao ®éng míi cho phï hîp víi c¬ cÊu nÒn kinh tÕ míi diÔn ra rÊt chËm ch¹p . M©u thuÉn gi÷a lao vµ viÖc lµm ngµy cµng ngµy cµng gay g¾t khi chóng ta triÖt ®Ó tiÕn hµnh c¶i c¸ch , cïng víi ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i tæ chøc l¹i lao ®éng trªn ph¹m vi toµn x· héi , chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng cho phï hîp víi c¬ cÊu míi cña nÒn kinh tÕ , tÊt yÕu dÉn ®Õn hiÖn tîng vµ xu thÕ ®Èy lao ®éng t¸ch ra khái viÖc lµm , vµ lµm cho mét bé phËn lín lao ®éng trë lªn d thõa , tríc hÕt lµ trong khu vùc quèc doanh . Trong qu¸ tr×nh huyÓn dÞch nµy chóng ta võa thiÕu ®éi ngò lao ®éng cã kü thuËt , c«ng nh©n lµnh nghÒ cã kh¶ n¨ng lµm viÖc trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp , c¸c khu chÕ xuÊt vµ nh÷ng xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi , l¹i thõa ®éi ngò lao ®éng phæ th«ng kh«ng cã tay nghÒ chuyªn m«n . MÆc dï c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ ®· diÔn ra gÇn 20 n¨m , ViÖt Nam ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc vÒ c¬ cÊu kinh tÕ , nhng c¬ cÊu lao ®éng theo ngµnh kinh tÕ gÇn nh kh«ng cã chuyÓn biÕn g× ®¸ng kÓ hoÆc diÔn ra rÊt chËm ch¹p .
M©u thuÉn gi÷a nhu cÇu gi¶i quyÕt viÖc lµm rÊt lín víi tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý vÒ mÆt Nhµ Níc trong lÜnh vùcviÖc lµm cha phï hîp víi c¬ chÕ míi , víi hÖ thèng sù nghiÖp gi¶i quyÕt viÖc lµm cßn ph«i thai , non yÕu cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm trong c¬ chÕ thÞ trêng
HÖ thèng ®Þnh híng nghÒ nghiÖp , ®µ t¹o vµ ®µo t¹o l¹i kh«ng theo kÞp víi nh÷ng ®ßi hái míi cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, kh«ng t¬ng thÝch víi qu¸ tr×nh khèi lîng vµ chÊt lîng chuyªn gia ®· ®µo t¹o , ®Æc biÖt ®èi víi c¸c ngµnh kinh tÕ nh : dÞch vô , du lÞch , s¶n xuÊt c«ng nghÖ cao s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu . Theo ®ã thÞ trêng lao ®éng ®îc h×nh thµnh trong bèi c¶nh bÊt lîi v× vÉn duy tr× tÝnh tù ph¸t ®µo t¹o c«ng nh©n lµnh nghÒ vµ chuyªn gia cho nÒn kinh tÕ quèc d©n .
HÖ thèng dÞch vô giíi thiÖu viÖc lµm chØ míi ®îc h×nh thµnh vµ ph©n bæ cha réng kh¾p c¶ níc . HÖ thèng nµy cha cã cÊu tróc tæ chøc thµnh lËp râ rµng , cha ®îc ®¶m b¶o trang bÞ vËt chÊt cÇn thiÕt vµ ®éi ngò c¸n bé kh«ng ®ång bé . Cho ®Õn nay ë ViÖt Nam cha h×nh thµnh mét hÖ thèng th«ng tin vÒ thÞ trêng lao ®éng mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ ®ång bé , ®îc cËp nhËt theo thêi gian vµ cã c¸c dù b¸o lµm c¬ së cho viÖc nghiªn cøu .... TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã kh«ng ®¸p øng ®Çy ®ñ ®îc cÇu vÒ søc lao ®éng vµ vÒ chç lµm viÖc .
§èi víi ViÖt Nam , tÝnh c¬ ®éng cña søc lao ®éng theo nghÒ nghiÖp vµ theo l·nh thæ cßn rÊt h¹n chÕ , phÇn lín c d©n cßn cha s½n sµng cho cuéc sèng vµ lao ®éng trong ®iÒu kiÖn thÞ trêng .
CÊu tróc nguån nh©n lùc ViÖt Nam ph©n bæ rÊt hîp lý , cã tíi gÇn 80% lùc lîng lao ®éng ë n«ng th«n , mµ ë ®©y viÖc lµm kh«ng ®Çy ®ñ vµ thÊt nghiÖp cã thÓ lªn tíi 30% . Nh÷ng lao ®éng nµy tù do ®i ®Õn c¸c thµnh phè vµ nh÷ng khu c«ng nghiÖp míi víi môc ®Ých t×m kiÕm viÖc lµm , ®iÒu ®ã cßn lµm t¨ng h¬n n÷a vÒ cung søc lao ®éng .
Nh÷ng bÊt cËp trong chÝnh s¸ch vµ cÊu tróc ®Çu t , cïng víi viÖc so¹n th¶o chiÕn lùoc ®æi míi c«ng nghÖ kh«ng ®Çy ®ñ , vµ sù chËm ch¹p dÞch chuyÓn cÊu tróc ngµnh kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi ®· kÐo theo sù mÊt c©n ®èi nghiªm träng trong cÊu tróc viÖc lµm ë ViÖt Nam . NhiÒu ngµnh cã tiÒm n¨ng rÊt lín trong viÖc lµm t¹o nh÷ng chç lµm míi , nhng hä kh«ng thÓ biÕn kh¶ n¨ng ®ã thµnh hiÖn thùc ®îc v× thiÕu vèn , c¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm , kü thuËt vµ c«ng nghÖ l¹c hËu . Ngîc l¹i ë khu vùc miÒn nói , ®ång b»ng s«ng Cöu Long l¹i rÊt thiÕu hôt c¸n bé , nhng viÖc di d©n ®Õn ®ã l¹i rÊt h¹n chÕ . §Õn nay Nhµ Níc vÉn cha cã mét chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch thËt hîp lý cho khu vùc kinh tÕ gia ®×nh , lÜnh vùc phi s¶n xuÊt , c¸c xÝ nghiÖp ngoµi quèc doanh , n¬i cã rÊt nhiÒu lîi thÕ thu hót søc lao ®éng . Nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî hÇu nh kh«ng ®Õn ®îc víi c¸c doanh nghiÖp t nh©n mÆc dï hä lµ nguån gi¶i quyÕt viÖc lµm míi chñ yÕu trong x· héi , kÓ c¶ viÖc thu nhËn ®éi ngò c¸n bé lao ®éng thÊt nghiÖp tõ khu vùc doanh nghiÖp Nhµ Níc.
Cïng víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng lao ®éng , c¸c lo¹i thÞ trêng kh¸c nh : t liÖu s¶n xuÊt , tµi chÝnh bÊt ®éng s¶n .....còng vµ ®ang h×nh thµnh nhng cha hoµn chØnh vµ ®ång bé , sù liªn kÕt gi÷a chóng víi nhau cßn yÕu , nªn cha t¹o ra ®éng lùc ph¸t triÓn .
Sù ph©n ho¸ thu nhËp cña c¸c tÇng líp d©n c ngµy cµng t¨ng gi÷a cµng vïng l·nh thæ trªn c¶ níc theo c¸c chØ sè ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi .
Nh×n chung møc tiÒn c«ng lao ®éng rÊt thÊp , sù l¹c hËu gi÷a ®ång l¬ng thùc tÕ cña ngêi lao ®éng ViÖt Nam so víi møc tiÒn c«ng lao ®éng ë c¸c níc khu vùc ngµy cµng t¨ng . §iÒu ®ã ®· lµm biÕn d¹ng nh÷ng thµnh phÇn quan träng nhÊt cña thÞ trêng lao ®éng lµ cung vµ cÇu , hËu qu¶ lµ gi¶m vai trß tù ®iÒu tiÕt cña Nhµ Níc .
Tõ nh÷ng ®¸nh gi¸ trªn chóng ta cã thÓ nhËn thÊy r»ng , thÞ trêng lao ®éng ®ang ®îc h×nh thµnh , ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn kÐm ph¸t triÓn cña thÓ chÕ ®iÒu tiÕt c¸c quan hÖ lao ®éng x· héi chØ míi ®îc sinh ra vµ ®Õn giê vÉn cha bao trïm hÕt tÊt c¶ c¸c cÊp .
2.1.1: XÐt ë giai ®o¹n 1996-2000 :
Quy m« lùc lîng lao ®éng tiÕp tôc gia t¨ng víi tèc ®é cao:
TÝnh ®Õn 1/7/2000 , tæng lùc lîng lao ®éng c¶ níc cã 38.643.089 ngêi , so víi kÕt qu¶ ®iÒu tra t¹i thêi ®iÓm 1/7/1996 t¨ng b×nh qu©n hµng n¨mlµ 975.645 ngêi , víi tèc ®é t¨ng 2,7%/ n¨m , trong khi tèc ®é t¨ng d©n sè b×nh qu©nhµng n¨m cña thêi kú nµy lµ 1,5%/ n¨m .
Theo dù b¸o cña uû ban d©n sè quèc gia ë giai ®o¹n 2001-2005 tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè hµng n¨m ®¹t 1,0116 ( tøc chØ t¨ng 1,16% n¨m ) , ®Õn n¨m 2005 , d©n sè c¶ níc sÏ lµ 82.492,6 ngµn ngêi .
ë n¨m 1996tû lÖ lùc lîng lao ®éng chiÕm trong tæng d©n sè nãi chung lµ o,48 ; n¨m 2000lµ 0,5 , b×nh qu©n mçi n¨m tû lÖ gia t¨ng 0.004 . Dù kiÕn giai ®o¹n 2001-2005 hµng n¨m gia t¨ng ë møc 0,0035 th× ®Õn n¨m 2005 , tû lÖ lùc lîng lao ®éng chiÕm trong tæng d©n s« sÏ lµ 51, 75% vµ tæng lùc lîng lao ®éng c¶ níc sÏ lµ 42.689,9 ngµn ngêi .
§iÒu ®ã chøng tá nÕu kh«ng cã chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p hç trî ®ång bé cã hiÖu qu¶ ®Ó gi¶m nhanh h¬n tû lÖ thÊt nghiÖp cña lùc lîng lao ®éng th«ng qua ph¸t triÓn m¹nh hÖ thèng gi¸o dôc , ®µo t¹o nghÒ , ®a lao ®éng ®îc ®µo t¹o ®i hîp t¸c lao ®éng ngoµi níc th× khã cã thÓ gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp xuèng díi 5% vµo n¨m 2005.
_Tr×nh ®é häc vÊn , tr×nh ®é chuyªn kü thuËt cña lùc lîng lao ®éng tiÕp tôc ®îc n©ng cao :
N¨m 1996 , lùc lîng lao ®éng khu vùc thµnh thÞ chiÕm 19,06% tæng lùc lîng lao ®éng c¶ níc , n¨m 2000 ®· t¨ng lªn 22,56%; trong khi tû lÖ lùc lîng lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n gi¶m ®îc tõ 80,94% xuèng cßn 77,44% . Dù b¸o trong nh÷ng n¨m tíi , tû lÖ lao ®éng ë khu vùc thµnh thÞ cßn tiÕp tôc t¨ng nhanh h¬n cïng víi sù ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh ®« thi ho¸ .
So ngêi cha biÕt ch÷ vµ cha tèt nghiÖp cÊp I chiÕm trong tæng lùc lîng lao ®éng ngµy cµng gi¶m c¶ vÒ sè lîng lao ®éng ngµy cµng c¶ vÒ sè lîng vµ tû lÖ .N¨m 1996, tû lÖ nµy 26,67% ®Õn n¨m 2000 gi¶m xuèng cßn 20,49%. B×nh qu©n hµng n¨m gi¶m ®îc 338.021 ngêi víi tèc ®é gi¶m 3,86%/ n¨m.
Sè ngêi tèt nghiÖp cÊp III t¨ng nhanh c¶ vÒ sè lîng vµ tû lÖ . N¨m 1996 tû lÖ nµy lµ13,47% . B×nh qu©n hµng n¨m t¨ng thªm 495.258 ngêi víi tèc ®é t¨ng 9,22%/ n¨m . ë khu vùc thµnh thÞ , n«ng th«n t×nh h×nh cïng diÔn ra t¬ng tù , tuy nhiªn tr×nh ®é häc vÊn cña lùc lîng lao ®éng ë thµnh thÞ vÉn vît kh¸ xa so víi n«ng th«n . Lao ®éng ®· qua ®µo t¹o tõ s¬ cÊp / häc nghÒ trë nªn t¨ng ®¸ng kÓ c¶ vÒ sè lîng vµ tû lÖ chiÕm trong tæng lîng lao ®éng . N¨m 1996, tû lÖ nµy 11,81% ®Õn n¨m 2000 t¨ng lªn 15,51% b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng thªm 472.083 ngêi . Trong ®ã t¨ng nhiÒu nhÊt vµ nhanh nhÊt lµ lao ®éng ®îc ®µo t¹o ë tr×nh ®é tõ cao ®¼ng , ®¹i häc trë lªn , tiÕp ®Õn lµ lao ®éng qua ®µo t¹o nghÒ / c«ng nh©n kü thuËt , thÊp nhÊt lµ tèt nghiÖp trung häc chuyªn nghiÖp . Tuy nhiªn so víi nhu cÇu , ®éi ngò qua ®µo t¹o nãi chung cña lùc lîng lao ®éng hiÖn nay cßn nhiÒu bÊt cËp , trong ®ã ®¸ng chó ý nhÊt lµ :
Sù ph©n bè lùc lîng qua ®µo t¹o tõ s¬ cÊp/ häc nghÒ trë lªn còngnh ú c«ng nh©n kü thuËt cã b»ng trë lªn chñ yÕu tËp trung ë khu vùc thµnh thÞ , ®Æc biÖt lµ c¸c khu ®« thÞ träng ®iÓm .
CÊu tróc ®µ._.o t¹o cña lùc lîng lao ®éng ®· qua ®µo t¹o vèn ®· rÊt bÊt hîp lý l¹i cµng bÊt hîp lý h¬n . N¨m 1996 , cÊu tróc ®µo t¹o lµ 1- 1,7- 2,4 ( tøc lµ øng 1 lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®¼ng , ®¹i häc trë lªn cã 1,7 lao ®éng cã tr×nh ®é trung häc chuyªn nghiÖp vµ 2,4 lao ®éng cã tr×nh ®é s¬ cÊp / häc nghÒ / c«ng nh©n kü thuËt , n¨m 2000 cÊu tróc nµy lµ 1- 1,2- 1,7 . Trung ¬ng ®Ò ra lµ 1- 4-10.
C¬ cÊu lùc lîng lao ®éng cã viÖc lµm thêng xuyªn chia theo nhãm ngµnh : N¨m 2000 cã sù chuyÓn dÞch râ rÖt so víi n¨m 1996 theo híng gi¶m c¶ vÒ sè lîng vµ tû lÖ lao ®éng lµm viÖc trong nhãm ngµnh n«ng nghiÖp , t¨ng c¶ vÒ sè lîng vµ tû lÖ lao ®éng lµm viÖc trong nhãm ngµnh c«ng nghiÖp, x©y dùng vµ dÞch vô .
2.1.2 : XÐt ë giai ®o¹n 2001-2002-2003 :
VÕ sè lîng c¸c doanh nghiÖp ( DN) : Sè doanh nghiÖp thùc tÕ t¨ng ®ang ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ tÝnh ®Õn 32/12/2002 lµ 62908 DN , so víi n¨m 2000t¨ng b×nh qu©n 22%/ n¨m , trong ®ã :
Doanh nghiÖp nhµ níc cã 5364 DN , gi¶m b×nh qu©n 3,5%/ n¨m ( 2 n¨m gi¶m 395 DN) .
Doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã 55236 DN , t¨ng b×nh qu©n 25,6%/n¨m ( 2 n¨m t¨ng 20232 DN ).
Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi cã 2308 DN , t¨ng b×nh qu©n 22,7%/ n¨m ( 2 n¨m t¨ng 783 DN ) , trong ®ã khu vùc 100% vèn níc ngoµi t¨ng b×nh qu©n 35%/ n¨m ( 2 n¨m t¨ng 707 DN ) .
VÒ mÆt sè lîng , DN t¨ng chñ yÕu ë khu vùc ngoµi quèc doanh . Trong c¸c ngµnh kinh tÕ , ngµnh x©y dùng7845 , t¨ng b×nh qu©n 40,1% / n¨m . Ngµnh c«ng nghiÖp ( gåm c«ng nghiÖp khai th¸c má , c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ s¶n xuÊt , ph©n phèi ®iÖn , khÝ ®èt vµ níc ) 15858 DN , t¨ng b×nh qu©n 20,5%/n¨m . Ngµnh th¬ng nghiÖp 24794 DN , t¨ng 18%/ n¨m . Cô thÓ vÒ sè DN ®ang ho¹t ®éng cña c¸c n¨m gÇn ®©y nh sau :
Sè doanh nghiÖp ho¹t ®éng
31/12/2000
31/12/2002
31/12/2002
Tæng sè
chia theo khu vùc kinh tÕ
1.khu vùc DN nhµ níc
2. khu vùc DN ngoµi quèc doanh
trong ®ã :
Hîp t¸c x·
- DN t nh©n
- C«ng ty TNHH
- C«ng ty cæ phÇn
3. KHu vùc cã vèn §T níc ngoµi
Chia theo ngµnh
- 1.N«ng ,l©m nghiÖp ,thuû s¶n
- 2. C«ng nghiÖp
- 3. x©y dùng
- 4. Th¬ng nghiÖp ,kh¸ch s¹n ,nhµ hµng
- 5. VËn t¶i ,bu chÝnh viÔn th«ng
- 6. C¸c ngµnh dÞch vô kh¸c
4288
5759
35004
3237
20548
10458
757
1525
3387
10938
3999
19466
1796
2711
51680
5355
44314
3646
22777
16291
1595
2011
3438
13140
5693
23127
2545
3737
62908
5364
55236
4104
24794
23485
2829
2308
3379
15858
7845
27637
3242
4947
Do DN níc ta phæ biÕn quy m« nhá , vèn s¶n xuÊt kinh doanh l¹i thÊp , trong ®ã vèn cè ®Þnh cµng thÊp h¬n , nªn kh¶ n¨ng trang bÞ kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn lµ rÊt h¹n chÕ , møc trang bÞ tµi s¶n cè ®Þnh cho 1 lao ®éng lµ ë møc rÊt thÊp , b×nh qu©n119 triÖu ®ång / lao ®éng ( kho¶ng 7,5 ngh×n USD ), trong ®ã cao nhÊt lµ DN cã vèn ®Çu t níc ngoµi 247 triÖu ®ång , doanh nghiÖp nhµ níc ( DNNN ) lµ 137 triÖu ®ång , thÊp nhÊt lµ ngoµi quèc doanh 43 triÖu ®ång.
* Sè lao ®éng : Tæng sè lao ®éng hiÖn ®ang lµm viÖc trong c¸c DN t¹i thêi ®iÓm 31/12/2002 lµ 4657 triÖu ngêi gÊp trªn 3 lÇn n¨m 1995 , vµ gÊp 1,3lÇn n¨m 2000 , t¨ng b×nh qu©n 14,4% / n¨m kÓ tõ n¨m 2000 . Trong ®ã :
Doanh nghiÖp nhµ níc lµ 2,2 triÖu ngêi , chiÕm 48,5% , t¨ng b×nh qu©n 4,1% / n¨m .
Doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh lµ 1,7 triÖu ngêi , chiÕm 36,6% , t¨ng b×nh qu©n 28%/ n¨m .
Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi lµ 691 ngh×n ngêi , chiÕm 14,8% , t¨ng b×nh qu©n 30,2% / n¨m .
Sö dông lao ®éng nhÊt hiÖn nay vÉn lµ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn víi 2,203 triÖu ngêi , chiÕm 47, 3 % tæng sè lao ®éng cña khu vùc DN . TiÕp ®Õn lµ ngµnh x©y dùng 799 ngh×n ngêi , chiÕm 17,2% , ngµnh th¬ng nghiÖp 463 ngh×n ngêi chiÕm 9,9% ...... T¨ng nhanh nhÊt vÒ sè lao ®éng lµ ngµnh x©y dùng .
Doanh nghiÖp t¨ng trëng nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ®a l¹i nh÷ng kÕt qu¶ quan träng :
Gi¶i quyÕt viÖc lµm , n©ng cao thu nhËp , c¶i thiÖn ®êi sèng cña ngêi lao ®éng . Sè DN t¨ng nhanh ®· gi¶i quyÕt ®îc nhiÒu viÖc lµm víi thu nhËp cao h¬n cho ngêi lao ®éng . Trong 3 n¨m 2000- 2002 , khu vùc DN ®· thu hót thªm 1,464 triÖu lao ®éng , nÕu kÓ c¶ sè tuyÓn dông ®Ó thay thÕ trªn 650 ngh×n gi¶m do c¸c nguyªn nh©n , th× sè lao ®éng mµ khu vùc DN tuyÓn vµo trong 3 n¨m lµ trªn 2,1 triÖu lao ®éng, b×nh qu©n mçi n¨m gÇn 700 ngh×n lao ®éng , lµ con sè ®¸ng kÓ trong yªu cÇu t¹o ra viÖc lµm míi chotoµn x· héi . Lao ®éng ë khu vùc DN cã thu nhËp cao h¬n nhiÒu so víi khu vùc c¸ thÓ vµ hé gia ®×nh . N¨m 2002 thu nhËp b×nh qu©n th¸ng cña mét lao ®éng gÇn 1,25 triÖu ®ång ( t¨ng 18,5% so víi n¨m 2000 ) . Thu nhËp b×nh qu©n 1 ngêi 1 th¸ng n¨m 2002 cña khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®¹t cao nhÊt , gÇn 1.9 triÖu ®ång , tiÕp ®Õn lµ khu vùc DNNN gÇn 1,31 triÖu ®ång vµ thÊp nhÊt doanh.
Doanh nghiÖp ph¸t triÓn t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ trong néi bé mçi ngµnh . DN ph¸t triÓn nhanh trong tÊt c¶ c¸c ngµnh vµ ë kh¾p c¸c ®Þa ph¬ng ®· t¹o ra c¬ héi ph©n c«ng l¹i lao ®éng gi÷a c¸c khu vùc n«ng l©m nghiÖp , thuû s¶n vµ s¶n suÊt kinh doanh nhá cña hé gia ®×nh vµ khu vùc lµ khu vùc lao ®éng cã n¨ng suÊt cã thu nhËp kh«ng cao . NhÊt lµ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô chuyÓn sang sÏ cã n¨ng suÊt cao vµ thu nhËp kh¸ h¬n .
Nh÷ng h¹n chÕ vµ bÊt cËp hiÖn nay cña DN :
MÆc dï cã tiÕn bé vÒ t¨ng trëng chuyÓn dÞch c¬ cÊu vµ hiÖu qu¶ s¶nxuÊt kinh doanh ë mét sè mÆt ®îc n©ng lªn , song so víi yªu cÇu cña chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Õn n¨m 2010 vµ héi nhËp kinh tÕ khu vùc , quèc tÕ, th× DN níc ta sÏ béc lé nhiÒu yÕu kÐm bÊt cËp nh sau :
Lao ®éng : Nguïon lùc lao ®éng cña níc ta dåi dµo , lùc lîng lao ®éng trÎ s½n sµng vµo lµm viÖc trong c¸c DN vµ chÊp nhËn møc l¬ng cha ph¶i lµ cao , song thùc tr¹ng lµ kh«ng Ýt DN vÉn thiÕu lao ®éng cã tay nghÒ cao , cã kü thuËt ®îc ®µo t¹o hÖ thèng , ph¶i ch¨ng ®©y lµ vÊn ®Ò chÊt lîng lao ®éng . Ta cã ®ñ vµ thõa vÒ mÆt sè lîng , nhng l¹i qu¸ yÕu vµ thiÕu vÒ tr×nh ®é tay nghÒ cña ngêi lao ®éng .
Thùc hiÖn chÝnh s¸ch víi ngêi lao ®éng cÇn ph¶i ®îc ®¶m b¶o tèt h¬n . MÆc dï møc thu nhËp b×nh qu©n cña ngêi lao ®éng t¨ng lªn qua c¸c n¨m , nhng chªnh lÖch gi÷a c¸c ngµnh , c¸c khu vùc qua lín .Nh÷ng ngµnh lao ®éng nÆng nhäc , ®éc h¹i nhng thu nhËp thÊp nh :thuû s¶n 722 ngµn ®ång ,khai th¸c ®¸ 845 ngµn ®ång ,khai th¸c quÆng kim lo¹i 958 ngµn ®ång ,c«ng nghiÖp chÕ biÕn 1,145 triÖu ®ång , trong ®ã : dÖt 947 ngµn ®ång , may, da dÇy 913 ngµn ®ång : ngµnh x©y dùng 4,658 triÖu lao ®éng . Lao ®éng ë khu vùc DN cã thu nhËp cao h¬n nhiÒu so víi khu cùc c¸ thÓ vµ hé gia ®×nh , n¨m 2002 thu nhËp b×nh qu©n th¸ng cña mét lao ®éng gÇn 1,25 triÖu ®ång ( t¨ng 18,5% so víi n¨m 2000 ) . Tuy chiÕm tû träng kg«ng cao trong tæng lao ®éng toµn x· héi , nhng lao ®éng cña khu vùc DN l¹i lµ lùc lîng chñ yÕu t¹o ra nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ níc vµ ®ãng gãp lín cho t¨ng trëng GDP . Thu nhËp cao vµ t¨ng nhanh cña lao ®éng víi DN gãp phÇn c¶i thiÖn vµ n©ng cao møc sèng chung cña toµn x· héi vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng tõ n«ng nghiÖp sang c¸c ngµnh phi n«ng nghiÖp .
Doanh nghiÖp ph¸t triÓn t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ trong néi bé mçi ngµnh .
Doanh nghiÖp ph¸t triÓn nhanh trong tÊt c¶ c¸c ngµnh vµ ë c¸c cÊp ®Þa ph¬ng ®· t¹o ra c¬ héi ph©n c«ng l¹i lao ®éng gi÷a c¸c khu vùc n«ng l©m nghiÖp , thuû s¶n vµ s¶n xuÊt kinh doanh nhá cña hé gia ®×nh lµ khu vùc cã n¨ng suÊt thÊp vÒ lao ®éng , thu nhËp kh«ng cao chiÕm sè ®«ng , thiÕu viÖc lµm sang khu vùc DN nhÊt lµ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô cã n¨ng suÊt cao vµ thu nhËp kh¸ h¬n.
* ThÞ trêng lao ®éng trong níc cã xu híng ph¸t triÓn tÝch cùc ; sè lao ®éng tham gia khu vùc lµm c«ng ¨n l¬ng ngµy cµng t¨ng ; thu nhËp cña ngêi lao ®éng c¶i thiÖn ®¸ng kÓ . Theo íc tÝnh n¨m 2003 , thu nhËp b×nh qu©n cña mét lao ®éng trong khu vùc DN NN t¨ng 10% , khu vùc t nh©n t¨ng 9% , khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi t¨ng kho¶ng 6% . C¸c ho¹t ®éng hç trî , ph¸t triÓn thÞ trêng lao ®éng ngµy cµng ®îc t¨ng cêng hÖ thèng c¸c tæ chøc dÞch vô viÖc lµn ®· t vÊn giíi thiÖu viÖc lµm vµ d¹y nghÒ cho hµng chôc v¹n lao ®éng . NhiÒu tØnh , thµnh phè ®· tæ chøc héi chî viÖc lµm víi sù tham gia cña c¸c DN , tæ chøc vµ ngêi lao ®éng , mçi héi chî b×nh qu©n cã 72 ®¬n vÞ tham gia víi gÇn 15ngh×n lît ngêi ®¨ng ký t×m viÖc lµm , tuyÓn ®îc trªn 2000 lao ®éng vµ gÇn 3000 ngêi ®¨ng ký häc nghÒ . Theo íc tinh, trong tæng sè 1,5 triÖu ®îc gi¶i quyÕt viÖc lµm trong n¨m 2003 , cã kho¶ng 1,45 triÖu ngßi ®îc gi¶i quyÕt viÖc lµm trong níc ( ®¹t 100% kÕ ho¹ch ) . §¹t ®îc kÕt qu¶ nh trªn lµ do nhiÒu chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ míi ®îc ban hµnh kÞp thêi nh : u ®·i ®Çu t trong níc , thu hót ®Çu t níc ngoµi , c¬ chÕ tù chñ tµi chÝnh cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu , chÝnh s¸ch vÒ tÝn dông , chÝnh s¸ch ®èi víi lao ®éng d«i d do s¾p xÕp l¹i DNNN , chÝnh s¸ch vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia , c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt , kinh doanh , t¹o më viÖc lµm . Tuy nhiªn gi¶i quyÕt viÖc lµm ®Æc biÖt lµ viÖc lµm nh©n v¨n vÉn ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc ®èi víi c¸c ®Þa ph¬ng vµ nhiÒu cÊp nhiÒu ngµnh .
2.2: Mét sè t¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®Õn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc:
Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ( TCHKT ) t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng : TCHKT lµ xu thÕ kh¸ch quan lµ qu¸ tr×nh lµm c©n ®èi cung cÇu c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña s¶n xuÊt bao gåm vèn, c«ng nghÖ , qu¶n lý , nh©n lùc vµ hµng ho¸ nh»m tèi u ho¸ viÖc ph©n bè vµ sö dông nh÷ng yÕu tè nµy trªn ph¹m vi toµn cÇu . §èi víi níc ta TCHKT t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi ph¸t triÓn nguån nh©n lùc thÓ hiÖn ë c¸c néi dung sau :
Thø nhÊt : TCHKT t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng . T¸c ®éng cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ( FDI ) : c¸c n¨m 1996-2000 b×nh qu©n hµng n¨m FDI chiÕm tû lÖ 25,8% tæng vèn ®Çu t c¬ b¶n toµn x· héi . Sè viÖc lµm trùc tiÕp do khu vùc FDI t¹o ra ngµy cµng t¨ng , sè viÖc lµm gi¸n tiÕp do khu vùc FDI t¹o thªm hµng n¨m nh : cung cÊp dÞch vô , ®¹i lý tiªu thô s¶n phÈm .. kho¶ng 709 ngh×n viÖc lµm . Ngoµi ra , khu vùc FDI cßn t¹o nhiÒu viÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n liªn quan ®Õn ®Çu vµo cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô : Trång mÝa , trång c©y lÊy gç , nu«i trång thuû s¶n........Tû träng cña c¸c DN FDI trong tæng sè lao ®éng cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp xuÊt khÈu kh¸ cao vµ cã xu híng t¨ng ®¸ng kÓ vÝ dô nh ngµnh dÖt n¨m 1995 lµ 18,81 , n¨m 1999: 22,74% con sè t¬ng øng trong ngµnh may mÆc lµ 21,2% vµ 26,8% ........... mét sè ngµnh kh¸c cã tû lÖ lao ®éng cña DN FDI chiÕm tû lÖ ®a sè nh : dÇu khÝ , s¶n xuÊt bét ngät , «t«, xe m¸y........... ®éng thaÝ nµy cña khu vùc FDI ®· cã t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi chuyÓn dÞch lao ®éng .
Ngoµi nh©n tè FDI , t¨ng trëng xuÊt khÈu hµng ho¸ cã t¸c ®éng lín ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng . Ph¸t triÓn xuÊt khÈu cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi t¹o viÖc lµm ®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng . Tæng kÕt vÒ xuÊt khÈu gÇn ®©y cho thÊy , nÕu xuÊt khÈu 1 triÖu USD hµng thñ c«ng mü nghÖ th× cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc 3000-3500 viÖc lµm cho ngêi lao ®éng . ChØ tÝnh mét sè ngµnh giµy dÐp dÖt may , chÕ biÕn thuû s¶n , m©y tre , cãi , hµng mü nghÖ , hµng thªu , hµng gèm sø sè viÖc lµm do xuÊt khÈu t¹o ra lµ 1339,3 ngh×n viÖc lµm .
Thø hai : Sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh nghÒ míi vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ t¸c ®éng ®Õn ®µo t¹o nguån nh©n lùcchuyªn m«n kü thuËt(CMKT) :Trong nh÷ng n¨m qua sù ph¸t triÓn ngµnh nghÒ míi vµ n©ng cÊp c«ng nghÖ trong c¸c ngµnh nghÒ ®· t¸c ®éng ®Õn ®æi míi chÊt lîng nguån nh©n lùc ®Ó ®¸p øng qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ ,lµm chñ ®îc c«ng nghÖ ,xö lý hÖ thèng th«ng tin kü thuËt ,l¾p ®Æt vµ ®iÒu hµnh ,b¶o tr× c«ng nghÖ ,tæ chøc s¶n xuÊt ...Trong khu vùc FDI nhiÒu ngµnh nghÒ míi ph¸t triÓn nh :C«ng nghÖ th«ng tin ,(CNTT),s¶n xuÊt xe m¸y ,« t« ,®iÖn tö ,...®· tiÕp nhËn c«ng nghÖ ngo¹i nhËp víi quy m« lín h¬n c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c ,®ång thêi còng lµ nh÷ng ngµnh nghÒ cã nhu cÇu lín sö dông lao ®éng cã tr×nh ®é tay nghÒ cao .Khu vøc FDI lµ ®éng lùc quan träng kÝch thÝch ph¸t triÓn ®µo t¹o lao ®éng CNKT trªn thÞ trêng lao ®éng .Ngoµi ra ,nhu cÇu vÒ lao ®éng CNKT cña c¸c ngµnh nghÒ vµ lo¹i h×nh dÞch vô míi ®· thóc ®Èy ph¸t triÓn ®µo t¹o lao ®éng CMKT. C¬ cÊu sö dông lao ®éng theo tr×nh ®é CMKT trong c¸c ngµnh nµy cã sù kh¸c biÖt so víi c¸c ngµnh kh¸c .PhÇn lín lao ®éng lµm viÖc trong c¸c ngµnh nµy lµ lao ®éng cã kü n¨ng vµ c¸c tri thøc hiÖn ®¹i phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh trong xu thÕ héi nhËp .§©y lµ nh÷ng ngµnh míi ph¸t triÓn ë níc ta (c«ng nghÖ th«ng tin ,chuyÓn giao c«ng nghÖ ngo¹i nhËp ,dÞch vô t vÊn ,ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc ,®¹i diÖn c¸c h·ng quèc tÕ ...)hoÆc c¸c ngµnh ph¶i ®æi míi c«ng nghÖ ho¹t ®éng phï hîp víi xu thÕ cña thÕ giíi (viÔn th«ng ,ng©n hµng ,b¶o hiÓm ...).ChÝnh sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh nµy lµ mét kªnh kÝch thÝch ph¸t triÓn ®µo t¹o .Lao ®éng cã tr×nh ®é CMKT cao ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc .
Thø ba :Ph¸t triÓn ®µo t¹o,båi dìng ngêi lao ®éng trong c¸c DN c¬ quan díi t¸c ®éng cña TCHKT.
Díi t¸c ®éng cña xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ c¸c DN rÊt chó träng ®µo t¹o CMKT cho ngêi lao ®éng ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng nghÖ vµ qu¶n lý míi cña s¶n xuÊt kinh doanh ,coi ch©t lîng lao ®éng lµ nguån lùc quan träng ®Ó n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh .
Tû lÖ lao ®éng ®îc c¸c doanh nghiÖp ®µo t¹o chung trong nÒn kinh tÕ lµ 10,69%tæng sè lao ®éng ®ang lµm viÖc .Qu¸ tr×nh ®µo t¹o ngêi lao ®éng kh«ng chØ diÔn ra trong khu vùc DN mµ trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ .chØ riªng c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng nghÖp sè lît ngêi ®îc ®µo t¹o trong níc vµ ngoµi níc n¨m 1996 lµ 1.110 lît ngêi .n¨m 1997 lµ 1.224 lît ngêi .Kinh phÝ ®µo t¹o ®· ®îc huy ®éng tõ nhiÒu nguån :nhµ níc ,c¸c nhµ tµi trî ,c¸ nh©n ngêi ®i häc ...Nhµ níc ®· ®Çu t cho ®µo t¹o kü s tµi n¨ng vµ hµng n¨m göi mét sè lao ®éng ®i ®µo t¹o ë níc ngoµi .N¨m 2001 göi ®µo t¹o ë níc ngoµi 400 tiÕn sÜ ,200 th¹c sÜ ,60 thùc tËp sinh t¹i c¸c níc ph¸t triÓn vµ cung cÊp kinh phÝ cho ®µo t¹o 80 kü s tµi n¨ng. ChÝnh s¸ch tù do ho¸ du häc tù tóc ®· thóc ®Èy nhiÒu ngêi r a níc ngoµi häc tËp .§Õn n¨m 1997 ®· cã 5500 ngêi ra níc ngoµi du häc tù tóc ,hiÖn nay ®· cã kho¶ng trªn 10 ngh×n ngêi ®îc ®µo t¹o ,thùc tËp t¹i níc ngoµi theo con ®êng tù tóc .C¬ chÕ häc suèt ®êi víi sù nç lùc hç trî cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng ®ang trë thµnh nhu cÇu cña mäi ngêi lao ®éng .
Thø t :XuÊt khÈu lao ®éng t¸c ®éng ®Õn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc
TÝnh ®Õn n¨m 2002 ®· cã 310 ngh×n ngêi lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam ®ang lµm viÖc t¹i 40 níc vµ vïng l·nh thæ víi h¬n 30 nhãm nghÒ kh¸c nhau .§Æc trng cña xuÊt khÈu lao ®éng trong c¸c n¨m gÇn ®©y lµ t¨ng xuÊt khÈu lao ®éng cã kü n¨ng .Ngoµi ®µo t¹o CMKT lao ®éng xuÊt khÈu cßn ®îc chuÈn bÞ ngo¹i ng÷ ,gi¸o dôc ý thøc kû luËt ,ph¸p luËt lao ®éng .XuÊt khÈu lao ®éng ra thÞ trêng quèc tÕ víi sù chÊp nhËn c¸c quy luËt kinh tÕ thÞ trêng ®· trë thµnh ®éng lùc quan träng thóc ®Èy ph¸t triÓn hÖ thèng ®µo t¹o nghÒ nghiÖp n©ng cao chÊt lîng nguån nh©n lùc .
Thø n¨m :T¸c ®éng cña TCHKT ®èi víi hÖ thèng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o .
Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ¶nh hëng ®Õn hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o kh«ng nh÷ng vÒ quy m« mµ cßn kÝch thÝch ®æi míi né i dung ,ch¬ng tr×nh ,ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y n©ng cao tr×nh ®é ®éi ngò gi¸o viªn ...®Ó ®µo t¹o nh©n lùc ®¹t chÊt lîng cao .ViÖc ®æi míi ®îc thùc hiÖn theo híng cËp nhËt c¸c tri thøc khoa häc –c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña khu vùc vµ thÕ giíi ,t¨ng cêng kh¶ n¨ng thùc hµnh cña häc sinh .§Æc biÖt ,n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o ®Ó ®¸p øng nhu cÇu lao ®éng lµnh nghÒ víi nhiÒu phÈm chÊt míi ®Æt ra cña thÞ trêng lao ®éng .ViÖc tranh thñ hîp t¸c ,tranh thñ viÖn trî cña c¸c tæ chøc ,c¸c trêng thuéc lÜnh vùc gi¸o dôc ®µo t¹o cña c¸c níc trªn thÕ giíi (Uc Ph¸p ,Anh ,MÜ ,..) vµ c¸c tæ chøc UNDP,SIDA,AIT-trêng kÜ thuËt ch©u ¸ ...®· gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o lao ®éng cã tr×nh ®é lµnh nghÒ .Trong c¸c n¨m héi nhËp xu híng ®µo t¹o ch¹y theo thÞ hiÕu cña ngêi lao ®éng thiÕu ®Þnh híng ,ph©n luång dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ ®µo t¹o cha g¾n vµo nhu cÇu ,thÞ trêng lao ®éng ,cña c¸c khu vùc kinh tÕ vµ c¸c ngµnh ,mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh nghÒ ®µo t¹o .Xu híng th¬ng m¹i ho¸ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ngµy cµng t¨ng ,gi¶m phÇn nµo g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch nhµ níc nhng nã còng g©y ra nh÷ng tiªu cùc ®èi víi ph¸t triÓn nguån nh©n lùc .Th¬ng m¹i ho¸ gi¸o dôc ,®µo t¹o lµm xuÊt hiÖn hiÖn tîng ch¹y theo qui m« ,chó träng Ýt ®Õn chÊt lîng vµ do ®ã ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng nguån nh©n lùc .Mét bé phËn lín ngêi lao ®éng sau ®µo t¹o kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña thÞ trêng lao ®éng ,®µo t¹o cha thùc sù t¹o ra cho ngêi lao ®éng c¬ héi t×m viÖc lµm
2.2.1. Bµn vÒ nh÷ng chØ tiªu ph©n tÝch thÞ trêng lao ®éng
Kh¸i niÖm ®Çu tiªn cÇn lµm râ lµ b¶n th©n thÞ trêng lao ®éng .VÒ nguyªn t¾c ,®©y lµ mét thÞ trêng nh mäi thÞ trêng kh¸c ,trong ®ã nh÷ng c¸ nh©n (hoÆc nh÷ng thµnh viªn cña hé gia ®×nh )b¸n nh÷ng dÞch vô lao ®éng cña hä vµ nh÷ng ngêi chñ sö dông lao ®éng mua nh÷ng dÞch vô ®ã .Thêng lµ cung lao ®éng trùc tiÕp thay ®æi cïng víi tiÒn l¬ng thùc tÕ (khi tiÒn l¬ng thùc tÕ t¨ng lªn ,sè lîng cña nh÷ng dÞch vô lao ®éng mµ c¸c hé gia ®×nh muèn cung cÊp còng t¨ng thªm ),trong khi ®ã cÇu lao ®éng thay ®æi ngîc l¹i cïng víi tiÒn l¬ng thùc tÕ (khi tiÒn l¬ng thùc tÕ t¨ng lªn ,nh÷ng ngêi chñ së h÷u lao ®éng muèn mua Ýt dÞch vô lao ®éng h¬n ).Nh trong mäi thÞ trêng ,sù c©n b»ng xuÊt hiÖn khi cÇu c©n b»ng víi cung ,.
Trong thùc tÕ ,thÞ trêng lao ®éng phøc t¹p h¬n nhiÒu so víi ®a sè c¸c thÞ trêng s¶n phÈm kh¸c .Bëi do tÇm quan träng cña nã ®èi víi phóc lîi x· héi ,thÞ trêng lao ®éng thêng lµ ®èi tîng ®iÒu chØnh cña chÝnh phñ .C¶ nh÷ng ngêi lao ®éng lÉn chñ së h÷u lao ®éng cã thÓ cã nh÷ng tæ chøc ®Ó ®iÒuch×nh thêi h¹n vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm viÖc ,TËp qu¸n vµ thùc tiÔn ¶nh hëng tíi ph¹m vi mµ c¸c lùc lîng thÞ trêng ho¹t ®éng .
Mét lÜnh vùc mµ vÉn cßn nhiÒu lÉn lén lµ tiÒn l¬ng .Theo gãc ®é cña ngêi lao ®éng ®ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ thu nhËp ,tr¶ c«ng b»ng tiÒn l¬ng hoÆc hµng ho¸ cho thêi gian lµm viÖc (th«ng thêng ®îc gäi lµ tiÒn l¬ng vµ tiÒn c«ng trùc tiÕp )vµ cho thêi gian kh«ng lµm viÖc nh kú nghØ phÐp hµng n¨m ,nghØ ngµy lÔ vµ nghØ hëng l¬ng .Theo gãc ®é cña nh÷ng chñ së dông lao ®éng ,®ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ gi¸ lao ®éng ,®ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ gi¸ lao ®éng ,thu nhËp c«ng gép víi nh÷ng chi phÝ vÒ b¶o hiÓm x· héi ,vµ møc thuÕ mµ nh÷ng ngêi chñ ph¶i tr¶ ,céng víi nh÷ng chi phÝ kh¸c liªn quan ®Õn viÖc lµm ,vÝ dô nh chi phÝ tuyÓn mé ,huÊn luyÖn ngêi lao ®éng vµ nh÷ng ph¬ng tÞªn nh÷ng dÞch vô cña nhµ m¸y cho ngêi lao ®éng .Nh÷ng thùc tÕ ®o ®¹c tÝnh to¸n quèc gia thay ®æi kh«ng ph¶i chØ trong kh¸i niÖm vÒ thu nhËp ®îc sö dông ,mµ cßn trong thêi h¹n tÝnh (hµng n¨m,hµng th¸ng ,tuÇn ,ngµy ,giê ).§èi víi c¸c nhµ lËp kÕ ho¹ch viÖc lµm quèc gia ®iÒu nµy thËt quan träng ®Ó lµm râ vÒ nh÷ng kh¸i niÖm ®ang ®îc sö dông ë cÊp quèc gia ,vµ ®Ó ch¸c ch¾n r»ng nh÷ng ®o ®¹c tÝnh to¸n sö dông ®îc ®iÒu chØnh phï hîp trong nh÷ng so s¸nh quèc tÕ .ViÖc ®o thu nhËp tõ c«ng viÖc tù lµm viÖc th× thËm chÝ khã kh¨n h¬n .Thu nhËp gép cu¶ ngêi chñ ®iÒu hµnh cã thÓ nhËn ®îc bëi viÖc trõ nh÷ng chi phÝ ho¹t ®éng tõ ®Çu ra gép .Tuy nhiªn ,®Ó t¸ch riªng lîi nhuËn do lao ®éng ,thËt cÇn thiÕt trõ ®i sù gi¶m thu nhËp gép cña chñ ®iÒu hµnh theo gi¸ thay thÕ cña nh÷ng tµi s¶n sinh lîi ®îc tiªu thô ®Ó t¹o ra thu nhËp ®ã mµ nã sinh ra thu nhËp thuÇn cña chñ ®iÒu hµnh .Trong viÖc tÝnh to¸n nh÷ng thay ®æi theo thêi gian thËt cÇn thiÕt tÝnh gi¸ trÞ thu nhËp danh nghÜa hoÆc tiÒn l¬ng tÝnh theo chØ sè gi¸ .TiÒn l¬ng danh nghÜa tÝnh theo chØ sè gi¸ s¶n xuÊt ,thêng ®îc gäi lµ tiÒn l¬ng s¶n xuÊt thùc tÕ ,chØ dÉn ®Ó lµm sao nh÷ng thay ®æi theo thêi gian hoÆc nh÷ng kh¸c biÖt theo vïng trong thÞ trêng lao ®éng ®èi víi nh÷ng chñ sö dông lao ®éng .§Ó theo dâi tÝnh c¹nh tranh quèc tÕ cña m«t nÒn kinh tÕ thËt h÷u Ých x©y dùng nh÷ng chØ sè kh¸c nhau cña mét ®¬n vÞ lao ®éng ,mµ cÇn ®îc ®Þnh nghÜa cÈn thËn
2.2.2 : Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi ngêi lao ®éng trong DNNN khi chuyÓn sang cæ phÇn ho¸ ( CPH ):
- Nh÷ng chñ tr¬ng chÝnh s¸ch vÒ CPH DNNN : CPH DN lµ mét chñ tr¬ng lín cña §¶ng vµ nhµ níc ta, lµ nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng trong c¶i c¸ch DNNN , t¹o chuyÓn biÕn c¬ b¶n trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña DN . Trong qu¸ tr×nh ®æi míi , s¾p xÕp CPH DN NN , vÒ tæ chøc s¾p xÕp lao ®éng lµ viÖc lµm tÊt yÕu . §Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt l¹i lao ®éng trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ s¾p xÕp DNNN th× chÝnh s¸ch , chÕ ®é ®èi víi ngêi lao ®éng ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng , trong ®ã CPH DN NN lµ mét h×nh thøc quan träng hµng ®Çu . §¶ng vµ chÝnh phñ ViÖt Nam liªn tôc t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho ngêi lao ®éng trong DN CPH . ChÝnh s¸ch ®èi víi ngêi lao ®éng nãi chung vµ riªng ®îc h×nh thµnh theo hai híng :
Mét lµ , chÝnh s¸ch hÖ thèng ph¸p luËt lao ®éng hiÖn hµnh theo bé luËt lao ®éng vµ c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt híng dÉn luËt .
Hai lµ chÝnh s¸ch riªng ®èi víi ngêi lao ®éng trogn CPH ( ®îc thÓ hiÖn trong c¸c nghÞ ®Þnh , quyÕt ®Þnh nªu trªn .)
Ngoµi c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi ngêi lao ®éng ®· ®îc quy ®Þnh t¹i bé luËt lao ®éng vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn bé luËt lao ®éng nh : chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng , trîc cÊp th«i viÖc vµ ®¶m b¶o cho ngêi lao ®éng khi chuyÓn DNNN sang c«ng ty cæ phÇn cßn cã nh÷ng chÝnh s¸ch u ®·i riªng ®èi víi ngêi lao ®éng .
T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ngêi lao ®éng cã cæ phÇn trong DN . Cã thÓ nãi ®©y lµ mét chÝnh s¸ch , mét chñ tr¬ng lín cña nhµ níc ®Ó ngµy cµng æn ®Þnh ®êi sèng ngêi lao ®éng , chÝnh s¸ch chñ tr¬ng nµy ®· ®îc thÓ chÕ thµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt . Víi chñ tr¬ng nµy ®îc thÓ hiÖn nh sau :
QuyÕt ®Þnh sè 2002/CT ngµy 8/6/1992 ngêi lao ®éng ®îc hëng hai u ®aÜ :
§îc nhµ níc b¸n chÞu cæ phÇn kh«ng lÊy l·i cho c«ng nh©n viªn chøc trong DN CPH , b×nh qu©n mét ngêi 3 triÖu ®ång ( cao nhÊt 5 triÖu ®ång ) trong 5 n¨m ph¶i tr¶ .
KhuyÕn khÝch c«ng nh©n viªn chøc bá tiÒn riªng ra mua cæ phÇn th× nhµ níc sÏ cho vay vèn ®Ó mua cæ phÇn víi l·i suÊt u ®·i ( 4%/ n¨m trong vßng thêi h¹n 5 n¨m ) . Sè lîng c«ng nh©n bá ra mua cæ phiÕu víi tû lÖ 1/1 ( mua 1 cæ phiÕu ®îc vay thªm ®Ó mua thªm 1 cæ phiÕu n÷a .
Víi nghÞ ®Þnh sè 28/CP ngµy 7/5/1996 nh÷ng u ®·i nµy ®îc t¨ng thªm : Nhµ níc cÊp mét sè cæ phiÕu tuú theo th©m niªm vµ chÊt lîng céng t¸c cña tõng ngêi , ngêi lao ®éng ®îc hëng 100% cá tøc , ®îc thõa kÕ cho con lµm viÖc t¹i c«ng ty cæ phÇn , nhng kh«ng ®îc chuyÓn nhîng mua b¸n v× nh÷ng cæ phiÕu nµy thuéc së h÷u nhµ níc t¹i c«ng ty cæ phÇn .
Trong nghÞ ®Þn sè 44/1998 N§-CP chÕ ®é u ®·i ®èi víi ngêi lao ®éng ®îc chia sã d quü khen thëng , phóc lîi ( b»ng tiÒn ) kh«ng ph¶i nép thuÕ thu nhËp ®Ó mua cæ phÇn ; phÇn vèn DN ®· vay cña ngêi lao ®éng tríc khi CPH nÕu ngêi lao ®éng chÊp thuËn th× ®îc chuyÓn thµnh cæ phÇn cña c«ng ty :
§Õn nghÞ ®Þn sè 64/2002 N§-CP ngµy 19/6/2002 cña chÝnh phñ :ngoµi c¸c chÕ ®ä chÝnh s¸ch nh qui ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh sè 44/1998/N§-CP ®· nªu ë trªn , chÝnh phñ cßn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp xö lý ngay sè lao ®éng d«i d t¹i thêi ®iÓm CPH vµ kÓ c¶ trong thêi gian 12 th¸ng kÓ tõ khi c«ng ty cæ phÇn ®· ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh nªu do nhu cÇu tæ chøc l¹i san xuÊt kinh doanh , thay ®æi c«ng nghÖ ®èi víi ngêi lao ®éng ë doanh nghiÖp nhµ níc truyÓn sang m¸t viÖc lµm ho¹c th«i viÖc kÓ c¶ ngêi lao ®éng tù nguyÖn th«i viÖc th× ®îc hëng chÝnh s¸ch lao ®éng d«i d theo qui ®Þnh tai nghÞ ®Þnh sè 174/2002/N§-CP , ngµy 14/4/2002 cña chÝnh hñ nÕu thuéc ®èi tîng cña nghÞ ®Þnh sè 41/2002N§-CP vµ ®îc quÜ lao ®éng d«i d hçi trî .
Trong nghÞ ®Þnh sè 64N§-CP ,møc cæ phÇn u ®·i cho ng¬i lao ®éng cßn m¬ ra cho c¶ ngêi s¶n xuÊt vµ cung cÊp nguyªn t¾c khoong vît qu¸ gi¸ tri phÇn vèn nhµ níc t¹i doanh nhiÖp sau khi ®· trõ gi¸ trÞ cæ phÇn nhµ níc n¾m gi÷ ,thay cho viÖc n¾m khèng chÕ møc cæ phÇp b¸n u ®·i cho ngêi lao ®éng chØ b»ng 20%ho¹c tèi ®a 30% gi¸ trÞ vèn nhµ níc t¹i doanh nghiÖp thÎo N§ sè 44/1998 N§-CP :
ChÝnh s¸ch ®µo t¹o cho ®ao t¹o tai ngêi lao ®éng .®èi víi ngêi lao ®éng d«i d tai thêi ®iÓm cæ phÇn ho¸ ®îc ®µo t¹o , dîc ®µo t¹o l¹i ®Ó bè trÝ viÖc lµm míi trong c«ng ty cæ phÇn kinh phÝ 6 th¸ng ®µo t¹o , mçi th¸ng hçi trî 355.000 ®ång tõ quÜ hçi trî s¾p xÕp vµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc ®Ó t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng .
2.2.3 Thùc hiÖn chÕ ®é qui ®Þnh cña nhµ níc ®èi víi ngêi lao ®éng khi cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc trªn ®Þa bµn thµnh phè Hå ChÝ Minh.
T×nh h×nh thùc tiÔn .N¨m 1987 trªn ®Þa bµn thµnh phè Hå ChÝ Minh cã 709 doanh nghiÖp nhµ níc DNNN , n¨m 2000 cã 668 DNNN , trong ®ã cã 303 doang nghiÖp thuéc trung ¬ng qu¶n lý vµ 366 doang nghiªp thuéc thµnh phè qu¶n lý víi tæng lao ®éng ®ang lµm viÖc lµ 387.174 ngêi (189.249 n÷)
Tõ n¨m 1993 , thµnh phè ®· thùc hiÖn thÝ ®iÓm CPH DNNN . C¬ cÊu lao ®éng cña DNNN ®· CPH ®îc s¾p xÕp bè trÝ l¹i vÒ chÊt lîng cã t¨ng lªn , sè lao ®éng qu¶n lý chiÕm tû lÖ 17,12% . Lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh chiÕm tû lÖ 82,88% . B×nh qu©n thu nhËp cña ngêi lao ®éng lµ 1,5 triÖu ®ång / ngêi / th¸ng , t¨ng 20% so víi tríc khi CPH .Theo b¸o c¸o vµo th¸ng 12/2000 cña 45 DN NN ®· CPH th× hiÖn nay kh«ng cã sè lao ®éng d«i d , nhng theo kh¶o s¸t cña Bé lao ®éng – Th¬ng binh vµ x· héi phèi hîp víi së lao ®éng th¬ng binh thµnh phè Hå ChÝ Minh vµo th¸ng 8/2000 tai 30 DN NN chuyÓn CPH th× sè lao ®éng d«i d b×nh qu©n 31ngêi / DN . Sau khi CPH c¸c DN nÕu cã c¸c lao ®éng d«i ra ®· tiÕp tôc tiÕn hanh mét sè biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó gi¶i quyÕt lao ®éng d«i ra theo híng :
Sè lao ®éng cßn trÎ khoÎ , tæ chøc ®µo t¹o l¹i tay nghÒ ®Ó bè trÝ lµm kh¸c .
Sè lao ®éng cã nguyÖn väng xin chuyÓn c«ng t¸c th× t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hä ;
-Lao ®éng gÇn hÕt tuæi lao ®éng th× gi¶i quyÕt th«i viÖc víi chÝnh s¸ch trî cÊp th«i viÖc vµ thùc hiÖn chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi chê hu . Lao ®éng tù nguyÖn xin th«i viÖc hoÆc kh«ng thÓ cßn c¸ch s¾p xÕp th× gi¶i quyÕt cho nghØ viÖc theo chÕ ®é trî cÊp mÊt viÖc lµm .
Nh÷ng víng m¾c trong chÝnh s¸ch lao ®éng khi cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc vµ kiÕn nghÞ : NghÞ ®Þnh 44/CP vµ th«ng t 11/TT-L§TBXH quy ®Þnh ngêi lao ®éng chuyÓn qua DN cæ phÇn , sau 12 th¸ng tù nguyÖn nghØ viÖc hoÆc do nhu cÇu tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh dÉn ®Õn th× c«ng ty cæ phÇn tr¶ trî cÊp th«i viÖc thùc hiÖn theo híng dÉn bé tµi chÝnh . §©y lµ chñ tr¬ng chÝnh s¸ch hîp lý , tuy nhiªn ®Õn nay vi cha cã híng dÉn cô thÓ nªn m«t sè doanh nghiÖp cæ phÇn
bÞ ¸ch t¾c trong viÖc giai quyÕt trî cÊp th«i viÖc cho lao ®éng tù nguyÖn
hoÆc gi¶i quyÕt lao ®éng d«i d sau 1 n¨m thùc hiªn cæ phÇn ho¸. CÇn x©y dùng l¹i khung gi¸ ®Þnh mc kinh phÝ cho 1 n¨m ®µo t¹o vµ ®µo t¹o
l¹i cho ng¬i lao ®éng d«i d ®Ó bè trÝ viÖc lµm sau khi thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn . Tai ®iÒu 2 kho¶n 5 N§ 44 /1998/N§- CP qui ®Þnh møc mua cæ phÇn gi¸ u ®·i cña c¸n bé gi÷ chøc vô l·nh ®¹o vµ c¸c ®ãi t¬ng qui ®Þnh
t¹i kho¶n 2 ®iÒu 13 ph¸p lÖnh chèng tham nhòng ®îc khèng chÕ kh«ng vît qu¸ møc cæ phÇn b×nh qu©n . Quy ®Þnh nh vËy cha hîp lý , nªn nghiªn cøu söa ®æi quy ®Þnh møc mua cña ngêi lao ®éng vµ cã thÓ khuyÕn khÝch cao h¬n .
Mét sè vÊn ®Ò vÒ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ ( CNH )- hiÖn ®¹i ho¸ ( H§H ) :
Trªn thÕ giíi ngµy nay , cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ míi ®ang t¹o ra ng÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó chuyÓn sang tri thøc: Tõ lao ®éng ch©n tay sang lao ®éng trÝ ãc; tõ s¶n xuÊt kiÓu vËt chÊt sang kiÓu phi vËt chÊt; tõ tÝnh khÐp kÝn, tÝnh khu vùc sang tÝnh më, tÝnh toµn cÇu. Bªn c¹nh ®ã, lµ sù chuyÓn biÕn to lín vµ c¬ b¶n vÒ qu¶n lý vµ tæ chøc s¶n xuÊt vµ c¸c c«ng quy tr×nh c«ng nghÖ kh¸c . Nh÷ng ®iÒu nµy sÏ lµm thay ®æi c¬ cÊu lao ®éng x· héi . Xu thÕ chung kh«ng thÓ ®¶o ngîc lµ sù t¨ng nh©n lùc trong c¸c ngµnh dÞch vô , ®Æc biÖt lµ dÞch vô cã hµm lîng trÝ tuÖ cao nh xö lý th«ng tin , giao dÞch tµi chÝnh ng©n hµng , bu chÝnh viÔn th«ng vµ c¸c dÞch vô tri thøc kh¸c . Vµ do vËy , ®ßi hái cã sù ®æi míi mang tÝnh c¸ch m¹ng vÒ ®µo t¹o nguån nh©n lùc ë hÇu hÕt c¸c quèc gia .
§èi víi ViÖt Nam , khi chóng ta ®ang chuÈn bÞ nguån nh©n lùc ®ñ n¨ng lùc néi sinh vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ cho CNH- H§H trong thËp kû tíi , vÊn ®Ò lµm chñ c«ng nghÖ cao , ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh trong khoa häc , c«ng nghÖ cã vÞ trÝ cùc kú quan träng . Nguån nh©n lùc cã chÊt lîng cao vÒ trÝ tuÖ vµ tay nghÒ ngaú cµng trë thµnh lîi thÕ c¹nh tranh cho mçi quèc gia , viÖc më réng nh÷ng ngµnh nghÒ míi cÇn ®ßi hái nh÷ng ®iÒu kiÖn sau:
Mét nÒn gi¸o dôc m¹nh ®ñ søc n©ng cao d©n trÝ thêng xuyªn vµ ®µo t¹o ®æi míi nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é trÝ tuÖ vµ tay nghÒ cao ,
Mét hÖ thèng chÝnh s¸ch gióp khuyÕn khÝch ph¸t triÓn tµi n¨ng trÎ , ph¸t huy mäi n¨ng lùc s¸ng t¹o cña nguån nh©n lùc khoa häc c«ng nghÖ trong níc vµ ngoµi níc .
Mét hÖ thèng hç trî vµ ph¸t triÓn m«i trêng nghiªn cøu ®Ó liªn tôc t¨ng trëng kho tµng trÝ tuÖ cña ®Êt níc .
C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi sè lîng vµ chÊt lîng nguån nh©n lùc lao ®éng : Tèc ®é t¨ng d©n sè , quy ®Þnh vÒ ®é tuæi lao ®éng, thu nhËp møc sèng , c¸c ®iÒu kiÖn sèng , phong tôc tËp qu¸n . C¸c nh©n tè vÒ chÊt lîng lao ®éng : Nhãm nh©n tè liªn quan ®Õn thÓ chÊt nguån lao ®éng nh di truyÒn , chÊt lîng sèng cña ngêi phô n÷ ...... ; nhãm nh©n tè liªn quan ®Õn tr×nh ®é nghÒ nghiÖp :gi¸o dôc , ®µo t¹o; nhãm c¸c chÝnh s¸ch ; nhãm c¸c nh©n tè vÒ tËp qu¸n ; nhãm nh©n tè vÒ nhu cÇu viÖc lµm .
Xu thÕ TCH nÒn kinh tÕ vµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· h«i ë ViÖt Nam hiÖn nay ®ang ®ßi hái ph¶i cÊu tróc l¹i nÒn kinh tÕ trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®¸t níc theo híng CNH – H§H . Chóng ta lu«n quan niÖm “ Con ngêi lµ ®éng lùc vµ môc tiªu c¶u sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi “ . Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc chÝnh lµ ph¸t huy nh©n tè con ngêi , gia t¨ng toµn diÖn gi¸ trÞ con ngêi trªn c¸c mÆt trÝ tuÖ , ®¹o ®øc , thÓ lùc , n¨ng lùc s¸ng t¹o vµ b¶n lÜnh chÝnh trÞ :
§Æc ®iÓm cña nguån lao ®éng níc ta :
Nguån lao ®éng lín , do d©n sè vÉn ®ang t¨ng víi tèc ®é nhanh , trung b×nh mçi n¨m lîng lao ®éng t¨ng thªm 1 triÖu ngêi .
Tû lÖ thÊt nghiÖp cao , mét bé phËn lao ®éng chØe cã viÖc lµm kh«ng thêng xuyªn .
ChÊt lîng nguån nh©n lùc .
T._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
29300.doc
