Một số giảii pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động tín dụng taị Ngân hàng nông nghiêp và phát triển nông thôn Hà Nội

LÔØI NOÙI ÑAÀU Coâng cuoäc ñoåi môùi ñaát nöôùc ta ñöôïc khôûi xöôùng töø Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù VI vaø hieän nay chuùng ta ñang trong quaù trình thöïc hieän.Taïi Ñaïi hoäi VI Ñaûng ñaõ khaúng ñònh “ Vieäc chuyeån neàn kinh teá mang tính töïc caáp vôùi cô cheá taäp trung quan lieâu bao caáp sang neàn kinh teá haøng hoaù nhieàu thaønh phaàn, vaän ñoäng theo cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù Vó moâ cuûa Nhaø nöôùc laø hoaøn toaøn ñuùng ñaén, laø caàn thieát ñeå giaûi phoùng vaø phaùt huy caùc tieàm naêng saûn xuaát cuûa xaõ hoäi”. Söï nghieäp naøy ñoàng nghóa vôùi vieäc vöïc daäy vaø phaùt trieån moät neàn kinh teá laïc haäu, cô sôû haï taàng yeáu keùm veà nhieàu maët do ñoù chuùng ta caàn coù raát nhieàu voán. Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñaõ chæ roõ “ Nguoàn voán trong nöôùc laø chuû yeáu, nguoàn voán nöôùc ngoaøi laø quan troïng”, phaûi ñi leân baèng chính ñoâi chaân cuûa mình, baèng noäi löïc cuûa mình laø chính. Thöïc hieän chuû tröông ñoù chuùng ta caàn phaûi toå chöùc thaät toát caùc keânh daãn voán maø quan troïng nhaát laø heä thoáng Ngaân haøng. Ñaây laø heä thoáng huyeát maïch cuûa neàn kinh teá giuùp voán löu chuyeån ñeán nhöõng nôi caàn thieát, goùp phaàn thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt trieån. Tuy nhieân, ñeå heä thoáng naøy coù theå phaùt huy heát khaû naêng, hoaøn thaønh toát nhieäm vuï ñoù thì coøn nhieàu vaán ñeà ñöôïc ñaët ra caàn giaûi quyeát trong ñoù coù vaán ñeà ruûi ro tín duïng. Tín duïng Ngaân haøng ñöôïc coi nhö laø“ ñoøn baåy” cho söï phaùt trieån kinh teá, laø nguoàn voán quan troïng chuû ñoäng ñeå phaùt trieån nguoàn voán trong nöôùc. Nghieäp vuï tín duïng cuõng laø nghieäp vuï haøng ñaàu, coù yù nghóa quan troïng quyeát ñònh cuûa moãi Ngaân haøng. Gioáng nhö moïi hoaït ñoäng kinh doanh khaùc, hoaït ñoäng tính duïng cuõng chöùa ñöïng nhöõng ruûi ro. Do ñaëc thuø kinh doanh tín duïng laø kinh doanh cuûa yeáu döïa treân tieàn cuûa ngöôøi khaùc, kinh doanh qua tay ngöôøi khaùc neân ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa Ngaân haøng coøn cao hôn ruûi ro cuûa caùc doanh nghieäp vì noù vöøa phuï thuoäc vaøo keát quûa kinh doanh cuûa Ngaân haøng, vöøa phuï thuoäc vaøo keát quûa kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Hôn nöõa, ruûi ro xaûy ra trong hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng noùi chung vaø ruûi ro tín duïng noùi rieâng coøn nguy hieåm hôn raát nhieàu so vôùi ruûi ro trong caùc ngaønh kinh doanh khaùc. Haäu quûa cuûa noù raát deã lan truyeàn trong caû heä thoáng Ngaân haøng, gaây ra nhöõng vuï suïp ñoå haøng loaït Ngaân haøng vaø nhöõng haäu quûa nghieâm troïng veà kinh teá xaõ hoäi vaø ñaëc bieät laø suy giaûm loøng tin cuûa ngöôøi daân vaøo söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng vaø Chính phuû, ñieån hình laø vuï ñoå vôõ haøng loaït cuûa gaàn 500 quyõ tín duïng ñoâ thò vaø haøng nghìn hôïp taùc xaõ tín duïng noâng thoân ôû nöôùc ta nhöõng naêm 1989-1900. Vôùi caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Namhieän nay, ruûi ro tín duïng ñang laø vaán ñeà caáp baùch nhö laø thaùch thöùc ñoái vôùi caùc nhaø quaûn trò Ngaân haøng. Söï gia taêng caùc khoaûn nôï quùa haïn, nôï khoù ñoøi, thaát thoaùt voán tín duïng do bò löøa ñaûo, chieám duïng… ñaõ khieán cho nhieàu Ngaân haøng ñieâu ñöùng, ñaåy nhieàu Ngaân haøng vaøo tình traïng co cuïm khoâng daùm ñaàu tö, cho vay. Nhöng ñaõ kinh doanh thì phaûi chaáp nhaän ruûi ro. Chính vì vaäy, vaán ñeà ñaët ra cho caùc Ngaân haøng thöông maïi ôû Vieät Nam hieän nay laø caàn bieát chaáp nhaän ruûi ro vaø tìm ra bieän phaùp giaûm thieåu ruûi ro ñeán möùc thaáp nhaát coù theå, ñeå treân cô sôû ñoù naâng cao hieäu quaû kinh doanh, taêng lôïi nhaän vaø goùp phaàn thuùc ñaåy kinh teá phaùt trieån. Nhaân thaáy tính caáp baùch cuûa vaán ñeà, sau moät thôøi gian thöïc taäp ôû Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân Haø Noäi, döôùi söï höôùng daãn taän tình cuûa coâ giaùo Nguyeãn Minh Haïnh vaø caùc caùn boä phoøng kinh doanh em ñaõ löïa choïn ñeà taøi : “ Moät soá giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng taïi ngaân haøng noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân Haø Noäi. Keát caáu luaän vaên ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän goàm 3 chöông : Chöông I : Nhöõng vaán ñeà lyù luaän chung veà ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi Chöông II : Thöïc traïng ryûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân Haø Noäi. Chöông III : Moät soá giaûi phaùp, kieán nghò nhaèm haïn cheá ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân Haø Noäi. CHÖÔNG I NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ RUÛI RO TÍN DUÏNG TRONG HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI. VAØI NEÙT VEÀ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI TRONG NEÀN KINH TEÁ THÒ TRÖÔØNG. Khaùi nieäm Ngaân haøng thöông maïi : “ Ngaân haøng thöông maïi laø moät toå chöùc tín duïng kinh doanh treân lónh vöïc tieàn teä, tín duïng vaø hoaït ñoäng ngaân haøng maø hoaït ñoäng chuû yeáu thöôøng xuyeân cuûa noù laø nhaän tieàn göûi cuûa khaùch haøng vôùi traùch nhieäm hoaøn traû vaø söû duïng soá tieàn ñoù ñeå cho vay, ñeå ñaàu tö, chieát khaáu vaø laøm phöông tieän thanh toaùn” Nhö vaäy, ngaân haøng thöông maïi tröôùc heát laø moät trung gian taøi chính treân thò tröôøng taøi chính, laøm nhieäm vuï thu huùt vaø chuyeån giao voán giöõa ngöôøi coù voán nhaøn roãi vaø ngöôøi caàn voán ñeå ñaàu tö. Trong neàn kinh teá luoân xaûy ra traïng thaùi maát caân baèng veà voán giöõa caùc doanh nghieäp, daân cö…Taïi moät thôøi ñieåm coù ngöôøi thöøa voán seõ coù nhu caàu cho vay laáy laõi, laïi où nhöõng ngöôøi thieáu voán muoán coù voán ñeå kinh doanh. Vôùi tö caùch laø trung gian taøi chính, ngaân haøng thöông maïi ñöùng ra thu huùt moïi khoaûn tieàn nhaøn roãi trong xaõ hoäi ñeå cung caáp cho neàn kinh teá döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau, laøm cho ñoàng tieàn luoân ôû traïng thaùi vaän ñoäng mang laïi lôïi nhuaän ñoàng thôøi goùp phaàn ñieàu hoøa voán cho toaøn boä neàn kinh teá. Caùc nghieäp vuï cuûa Ngaân haøng thöông maïi trong neàn kinh teá thò tröôøng : Trong neàn kinh teá thò tröôøng Ngaân haøng thöông maïi thöïc hieän caùc nghieäp vuï sau : 2.1. Nghieäp vuï huy ñoäng voán : Ñaây laø nghieäp vuï cô baûn, ñaàu tieân cuûa Ngaân haøng thöông maïi. Chính qua nghieäp vuï naøy, caùc Ngaân haøng thöông maïi ñaõ thöïc hieän chöùc naêng taïo tieàn. Ngaân haøng thöông maïi coù theå huy ñoäng voán nhaøn roãi trong neàn kinh teá baèng caùch nhaän tieàn göûi cuûa caùc toå chöùc kinh teá, caù nhaân, toå chöùc tín duïng khaùc thoâng qua hình thöùc göûi tieàn khoâng kyø haïn, tieàn göûi coù kyø haïn, tieàn göi tieát kieäm vaø caùc loaïi tieàn khaùc. Ngoaøi ra, khi caàn theâm voán, Ngaân haøng thöông maïi coù theå phaùt haønh caùc chöùng chæ tieàn göûi, traùi phieáu vaø caùc giaáy tôø coù giaù khaùc ñeå huy ñoäng voán cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc. Ngaân haøng thöông maïi cuõng coù theå vay voán cuûa caùc toå chöùc tín duïng khaùc trong vaø ngoaøi nöôùc hoaëc vay voán cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc. Tuy nhieân, Ngaân haøng phaûi huy ñoäng voán treân cô sôû voán töï coù ñöôïc quy ñònh theo luaät cuûa moãi nöôùc. Luaät cuûa Vieät Nam quy ñònh caùc Ngaân haøng thöông maïi khoâng ñöôïc huy ñoäng voán quaù 20 laàn voán töï coù vaø quyõ döï tröõ. 2.2. Nghieäp vuï söû duïng voán : Ñaây laø nghieäp vuï kinh doanh mang laïi phaàn lôùn lôïi nhuaän cho Ngaân haøng thöông maïi. Trong nghieäp vuï naøy, Ngaân haøng thöông maïi duøng voán töï coù vaø voán huy ñoäng caáp tín duïng cho khaùch haøng, coù nghóa laø Ngaân haøng thöông maïi thoûa thuaän ñeå khaùch haøng söû duïng moät khoaûn tieàn vôùi nguyeân taéc coù hoaøn traû caû goác vaø laõi baèng caùc nghieäp vuï cho vay, chieát khaáu, cho thueâ taøi chính, baûo laõnh Ngaân haøng vaø caùc nghieäp vuï khaùc. Laø hoaït ñoäng kinh doanh mang laïi nhieàu lôïi nhuaän nhöng ñoàng thôøi cuõng laø hoaït ñoäng chöùa ñöïng nhieàu ruûi ro nhaát, do vaäy caùc Ngaân haøng thöông maïi luoân chuù troïng tôùi vieäc thöïc hieän nghieâm tuùc caùc nguyeân taéc tín duïng ñeå ñaûm baûo thu veà caû goác vaø laõi ñuùng haïn. 2.3. Nghieäp vuï trung gian : Nghieäp vuï thanh toaùn : Caùc Ngaân haøng maïi thöïc hieän nghieäp vuï thanh toaùn thoâng qua vieäc phaùt haønh caùc coâng cuï thanh toaùn nhö theû tín duïng, theû thanh toaùn, seùc, cung caáp caùc dòch vuï thanh toaùn cho coâng chuùng, thöïc hieän caùc dòch vuï thu chi hoä. Ñeå laøm toát chöùc naêng naøy Ngaân haøng ñaõ tham gia vaøo heä thoáng thanh toaùn lieân ngaân haøng, heä thoáng thanh toaùn buø tröø hay thoâng qua caùc ngaân haøng ñaïi lyù. Tham gia hoaït ñoäng treân thò tröôøng ngoaïi hoái : Nghieäp vuï naøy xuaát phaùt töø söï phaùt trieån hoaït ñoäng kinh doanh theo xu höôùng hoäi nhaäp vaø phaân coâng lao ñoäng quoác teá. Ñoàng thôøi, noù cuõng laø ñoäng löïc thuùc ñaåy trôû laïi söï phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng naøy. Caùc Ngaân haøng thöông maïi thu ñöôïc lôïi nhuaän töø vieäc mua baùn ngoaïi teä, kim loaïi quyù… treân thò tröôøng ngoaïi hoái treân cô sôû mua vaøo vôùi giaù thaáp, baùn ra vôùi giaù cao. Ngoaøi ra, caùc Ngaân haøng thöông maïi coøn kinh doanh treân cô sôû cheân leäch tyû giaù giao dòch ngay, giao dòch coù kyø haïn… Tham gia caùc hoaït ñoäng treân thò tröôøng chöùng khoaùn : Treân thò tröôøng chöùng khoaùn, caùc Ngaân haøng thöông maïi tham gia vôùi tö caùch laø ngöôøi phaùt haønh, ngöôøi mua baùn, ngöôøi moâi giôùi, ngöôøi ñaàu tö… trong ñoù chöùc naêng moâi giôùi cuûa Ngaân haøng raát ñöôïc quan taâm thoâng qua caùc hoaït ñoäng baûo laõnh phaùt haønh chöùng khoaùn cho caùc coâng ty, mua chöùng khoaùn hoä khaùch haøng. Cung caáp caùc dòch vuï khaùc cho khaùch haøng: Lôïi nhuaän ñem laïi töø vieäc cung caáp dòch vuï cho khaùch haøng chieám tyû troïng ngaøy caøng cao trong toång lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng. Do ñoù ngaân haøng raát chuù troïng tôùi vieäc ña daïng hoaù caùc dòch vuï, naâng cao hieäu quaû chaát löông phuïc vuï. Hieän nay, caùc dòch vuï cuûa Ngaân haøng raát ña daïng phong phuù töø vieäc baûo laõnh ñeán vieäc cung caáp caùc dòch vuï tö vaán taøi chính, quaûn lyù taøi saûn cho khaùch haøng, löu giöõ vaø baûo quaûn caùc chöùng töø, taøi saûn coù giaù, cho thueâ keùt, thöïc hieän nghieäp vuï ñaïi lyù uûy thaùc, quaûn lyù danh muïc ñaàu tö…… Vai troø cuûa Ngaân haøng thöông maïi trong neàn kinh teá thò tröôøng: Laø moät ngaønh kinh doanh ñaëc bieät, hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng thöông maïi, coù nhöõng ñaëc thuø rieâng gaén lieàn vôùi loaïi haøng hoaù ñaëc bieät ñoù laø tieàn teä. Trong neàn kinh teá thò tröôøng, hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng thöông maïi raát ña daïng vaø phong phuù, noù ñoùng vai troø quan troïng ñeán söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá theå hieän treân moät soá khía caïnh sau : Ngaân haøng thöông maïi taïo ra tín duïng, giuùp cho doanh nghieäp coù ñieài kieän môû roäng saûn xuaát kinh doanh. Nhö chuùng ta ñaõ bieát, Ngaân haøng thöông maïi laø nôi tích tuï vaø taäp trung voán, nôi khôi daäy vaø thu huùt moïi tieàm naêng cuûa xaõ hoäi, phuïc vuï cho caùc muïc tieâu kinh teá xaõ hoäi nhö giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm, taêng tröôûng kinh teá… Do vaäy, giöõa caùc Ngaân haøng thöông maïi vaø caùc ngaønh kinh teá coù moái quan heä höõu cô vôùi nhau : treân cô sôû caùc nguoán tieàn nhaøn roãi, taïm thôøi chöa söû duïng trong neàn kinh teá maø Ngaân haøng huy ñoäng ñöôïc, Ngaân haøng tieán haønh phaân phoái cho caùc nhu caàu cuûa caùc doanh nghieäp. Trong cô cheá thò tröôøng, vaán ñeà voán laø vaán ñeà raát quan troïng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp, nhu caàu veà voán cuûa caùc doanh nghieäp cho vieäc ñaàu tö phaùt trieån môû roän saûn xuaát kinh doanh laø raát lôùn, trong khi ñoù nguoàn voán töï coù cuûa doanh nghieäp laø coù giôùi haïn, do ñoù muoán thöïc hieän ñöôïc nhu caàu môû roäng saûn xuaát kinh doanh thì caùc doanh nghieäp caàn thieát phaûi nhôø ñeán caùc nguoàn voán khaùc, maø lôùn nhaát laø nguoàn voán tieát kieäm trong xaõ hoäi. Ngaân haøng thöông maïi giuùp cho caùc doanh nghieäp quaûn lyù hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh coù heäu quaû. Ñaêc tröng cô baûn cuûa tín duïng Ngaân haøng laø söï vaän ñoäng treân cô sôû hoaøn traû vaø coù lôïi töùc. Nhö ta ñaõ bieát giaù caû cuûa tieàn vay laø laõi suaát, qua laõi suaát Ngaân haøng thuùc ñaåy caùc doanh nghieäp phaûi haïch toaùn kinh teá, naâng cao hieäu quaû söû duïng voán, taêng khaû naêng sinh lôïi… ñeå doanh nghieäp coù theå traû ñöôïc laõi vay maø Ngaân haøng vaãn ñaûm baûo coù laõi. Maët khaùc, qua khaâu thaåm ñònh döï aùn vay cuûa doanh nghieäp, Ngaân haøng chæ quyeát ñònh cho vay vôùi nhöõng ñôn vò coù khaû naêng hoaøn traû nôï vaø laõi vay. Vì vaäy. Ñeå ñöôïc Ngaân haøng cho vay voán thì caùc doanh nghieäp caàn phaûi saép xeáp toå chöùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh sao cho toát nhaát vaø sao cho taïo ñöôïc loøng tin ñoái vôùi Ngaân haøng. Ngaân haøng giuùp cho neàn kinh teá phaân boå voán giöõa caùc vuøng trong moät quoác gia, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho söï phaùt trieån kinh teá vuøng. Do aûnh höôûng cuûa ñieàu kieän töï nhieân maø giöõa caùc vuøng thöôøng coù söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi khoâng ñoàng ñeàu. Ngaân haøng TW seõ ñöùng ra ñieàu hoaø voán töø nôeâ(thöøa(khoâng söû duïng heát) sang nôi thieáu(huy ñoäng khoâng ñuû) ñaûm baûo thuaän lôïi cho söï phaùt trieån kinh teá vuøng, xoaù daàn söï khaùc bieät giöõa caùc vuøng treân laõnh thoå veà kinh teá xaõ hoäi. Ngaân haøng goùp phaàn choáng laïm phaùt vaø laø moät trong nhöõng coâng cuï quaûn lyù Nhaø nöôùc coù hieäu quaû, taïo neân söï oån ñònh vaø taêng tröôûng trong neàn kinh teá. Ngaân haøng laø caàu noái giöõa neàn kinh teá trong nöôùc vaø neàn kinh teá theá giôùi, taïo moâi tröôøng quyeát ñònh phaùt trieån ngoaïi thöông vaø caùc ngaønh kinh teá coù lieân quan. Ngaøy nay, söï phaùt trieån kinh teá cuûa moät nöôùc luoân gaén lieàn vôùi thò tröôøng theá giôùi vaø Ngaân haøng thöông maïi coù vai troø quan troïng trong vieäc mua baùn haøng hoaù giöõa caùc nöôùc, ñoàng thôøi nhôø nguoàn tín duïng ôû beân ngoaøi ñeå coù theå coâng nghieäp hoaù vaø hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc. MAÏI RUÛI RO TRONG HOAÏT ÑOÄNG CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG: Ruûi ro trong kinh doanh noùi chung : Khaùi nieäm ruûi ro kinh doanh : Caùc hoaït ñoäng trong lónh vöïc kinh teá cuõng nhö trong moïi lónh vöïc khaùc cuûa ñôøi soáng ñeàu phaûi chòu aûnh höôûng cuûa nhieàu yeáu toá cuûa moâi tröôøng xung quanh vaø cuûa chính baûn thaân hoaït ñoäng ñoù. Nhöõng yeáu toá naøy do chuû quan hay khaùch quan coù theå coù taùc ñoäng tích cöïc hay tieâu cöïc. Nhöõng yeáu toá taùc ñoäng theo höôùng tieâu cöïc seõ laøm caûn trôû thaäm chí phaù hoaïi quaù trình thöïc hieän coâng vieäc, chuùng ñöôïc coi laø nhöõng yeáu toá gaây ruûi ro. Vaäy ruûi ro laø gì? Ñaõ coù nhieàu quan nieäm khaùc nhau veà ruûi ro. Hoïc giaû ngöôøi Myõ, Frank Knight cho raèng “ Ruûi ro laø söï baát traéc coù theå ño löôøng ñöôïc”. Allan Willett cho raèng “ Ruûi ro laø söï baát traéc cuï theå lieân quan ñeán moät bieán coá khoâng mong ñôïi”. Coøn theo Inring Perfer “ Ruûi ro laø toång hôïp cuûa nhöõng söï ngaãu nhieân coù theå ño löôøng baèng xaùc suaát”. Nhö vaäy, caùc ñònh nghóa tuy coù nhöõng maët khaùc nhau nhöng ñeàu thoáng nhaát moät noäi dung, coi ruûi ro laø söï baát traéc khoâng mong ñôïi gaây ra maát maùt thieät haïi vaø coù theå ño löôøng ñöôïc. Töø ñoù coù theå thaáy ruûi ro trong kinh doanh laø moät taát yeáu nhö ngöôøi ta thöôøng noùi “ Ruûi ro laø ngöôøi baïn ñoàng haønh nhöng xaáu buïng cuûa caùc nhaø kinh doanh”. Noù coù theå xuaát hieän trong baát cöù khaâu naøo cuûa quaù trình saûn xuaát kinh doanh, coù khi coøn daãn ñeán söï phaù saûn cuûa doanh nghieäp. Ñaëc bieät trong neàn kinh teá thò tröôøng caïnh tranh khoác lieät, kinh doanh luoân gaén lieàn vôùi ruûi ro. Chieán löôïc kinh doanh caøng taùo baïo thì caùc nhaø kinh doanh caøng deã thu lôïi nhuaän nhöng cuõng raát deã gaëp ruûi ro, toån thaát naëng neà. Ngay caû nhöõng ngöôøi bieát kinh doanh cuõng chæ coù theå giaûm bôùt ruûi ro chöù khoâng theå hoaøn toaøn loaïi tröø noù. Noù luoân xuaát hieän baát ngôø ñe doïa töø nhöõng ngöôøi kinh doanh nhoû ñeán caùc coâng ty ña quoác gia.Chính vì vaäy, ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån caùc doanh nghieäp khoâng coøn con ñöôøng naøo khaùc laø phaûi ñöông ñaàu vôùi ruûi ro baèng caùch phaùn ñoaùn caùc ruûi ro coù theå xaûy ra vaø tìm bieän phaùp phoøng ngöøa, haïn cheá nhaèm giaûm ñeán möùc toái thieåu thieät haïi do ruûi ro gaây ra. Nhö vaäy, sau khi ñaõ phaân tích kyõ doanh nghieäp phaûi bieát caùc chaáp nhaän ruûi ro, ñieàu ñoù cuõng coù nghóa laø maïo hieåm nhöng khoâng phaûi laø söï lieàu lónh, thieáu caân nhaéc. Phaân loaïi ruûi ro : Tuøy theo muïc ñích nghieân cöùu, ngöôøi ta ñaõ phaân loaïi ruûi ro theo nhöõng tieâu thöùc khaùc nhau. Vaøo theá kyû XIX, John Bates Clavek, hoïc giaû ngöôøi Myõ ñaõ chia ruûi ro thaønh 2 loaïi : ruûi ro tónh vaø ruûi ro ñoäng. Caùch phaân loaïi naøy döïa treân cô sôû phaân bieät traïng thaùi tónh vaø traïng thaùi ñoäng cuûa neàn kinh teá töø ñoù coù theå phaân bieät caùc ruûi ro tónh vaø ruûi ro ñoäng do xuaát phaùt ñieåm cuûa noù laø tónh hay ñoäng. Coù 3 caùch phaân bieät : Caùch thöù nhaát : döïa vaøo caùch thöùc aûnh höôûng ñeán taøi saûn. Caùc ruûi ro tónh xaûy ra khi taøi saûn bò huûy hoaïi veà vaät chaát ( chaùy, baõo luït … ) hoaëc bò chuyeån giao sôû höõu cho ngöôøi khaùc baèng caùc haønh vi phi phaùp nhö : giaû maïo giaáy tôø. Aên caép, löøa ñaûo. Traùi laïi, caùc ruûi ro ñoäng xaûy ra khi giaù trò cuûa moät soá saûn phaåm hoaëc moät dòch vuï bò suy giaûm do keát quaû cuûa quaù trình vaän ñoäng cuûa neàn kinh teá : cung caàu, giaù caû saûn phaåm thay ñoåi, naêng suaát lao ñoäng taêng… Caùch thöù hai : laø döïa vaøo möùc ñoä aûnh höôûng. Caùc ruûi ro tónh thöôøng aûnh höôûng töông ñoái ít ñeán caùc taøi saûn vaø thöôøng laø trong moãi tröôøng hôïp rieâng bieät naøo ñoù. Coøn caùc ruûi ro ñoäng thöôøng aûnh höôûng ñeán nhieàu loaïi taøi saûn vôùi möùc ñoä naëng neà hôn. Caùch thöù ba : laø döïa vaøo möùc ñoä ñeàu ñaën hay baát thöôøng cuûa caùc ruûi ro. Caùc ruûi ro tónh thöôøng xuaát hieän ñeàu ñaën trong moät giai ñoaïn naøo ñoù.Trong khi ñoù caùc ruûi ro ñoäng thöôøng xuaát hieän baát thöôøng caû veà thôøi gian vaø khoâng gian. Ví duï nhö hoûa hoaïn, baõo luït thöôøng xaûy ra ñeàu ñaën hôn ôû nhöõng thôøi kyø naøo ñoù haøng naêm, coøn bieán ñoäng giaù caû thò tröôøng thì coù theå xuaát hieän baát kyø luùc naøo, ôû ñaâu. Ñeán ñaàu theá kyû XX, moät soá nhaø kinh teá hoïc laïi coá gaéng phaân ñònh roõ vaø taùch bieät hai loaïi ruûi ro, ñoù laø ruûi ro coù theå tính toaùn ñöôïc vaø ruûi ro khoâng theå tính toaùn ñöôïc. Hoï cho raèng caùc ruûi ro coù taàn soá xuaát hieän cuûa chuùng maø coù theå döï ñoaùn ñöôïc ôû moät möùc ñoä tin caäy naøo ñoù goïi laø ruûi ro coù theå tính toaùn ñöôïc. Coøn nhöõng loaïi ruûi ro maø taàn soá xuaát hieän quaù baát thöôøng ñeán noãi thaùch thöùc söï tieân ñoaùn trong baát cöù phaïm vi naøo goïi laø ruûi ro khoâng theå tính toaùn ñöôïc. Tuy nhieân, söï ño löôøng chæ coù tính chaát töông ñoái, moät soá hieän töôïng coù theå ño löôøng nhieàu hôn, moät soá khaùc laïi ño löôøng ít hôn vaø cuõng coù voâ soá möùc ñoä chính xaùc, möùc ñoä tin caäy khaùc nhau. Raát ít ruûi ro kinh doanh hoaøn toaøn ño löôøng ñöôïc. Do ñoù, veà sau khi ñeà caäp ñeán caùc vaán ñeà ruûi ro kinh doanh vì caùc loaïi ruûi ro ñoù khoâng theå xöû lyù baèng kyõ thuaät baûo hieåm hay baûo veä tröïc tieáp. Ngaøy nay, khi noùi ñeán ruûi ro thuoäc veà taøi chính, ngöôøi ta phaân chia thaønh hai loaïi ruûi ro laø ruûi ro thuaàn tuyù( khaùch quan) vaø ruûi ro coù theå döï ñoaùn (chuû quan). Ruûi ro thuaàn tuùy laø ruûi ro thöôøng lieân quan ñeán vieäc phaù huûy taøi saûn hoaëc maát maùt, toån thaát nhö thieân tai, löøa ñaûo, troäm caép… thöôøng ñöôïc choáng ñôõ, phoøng ngöøa baèng kyõ thuaät baûo hieåm hay baûo veä tröïc tieáp. Ruûi ro coù theå döï ñoaùn laø ruûi ro lieân quan ñeán hoaït ñoäng coù theå sinh lôøi hoaëc loã voán nhö giaù caû thay ñoåi, cung caàu thay ñoåi… Nhöõng ruûi ro naøy khoâng theå choáng ñôõ baèng kyõ thuaät baûo hieåm hay bieän phaùp an ninh maø phaûi söû duïng caùc phöông phaùp phaân tích kinh teá raát phöùc taïp. Caùc loaïi ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ngaân haøng thöông maïi : Cuõng nhö baát kyø ngaønh kinh doanh naøo khaùc, Ngaân haøng coù theå gaëp ruûi ro vaø coù theå maát voán. Hôn nöõa, Ngaân haøng laø moät ngaønh kinh teá nhaïy caûm, hoaït ñoäng Ngaân haøng vôùi baûn chaát cuûa noù, chòu aûnh höôûng cuûa raát nhieàu loaïi ruûi ro.. Baûn thaân ngöôøi quaûn lyù Ngaân haøng vaø ngöôøi laäp chính saùch caàn bieát vaø hieåu nhöõng ruûi ro naøy ñeå tìm moïi caùch haïn cheá söï ñoå vôõ deã gaây thieät haïi, tröôùc heát laø ñeán Ngaân haøng sau ñoù laø ñeán toaøn boä neàn kinh teá. Coù raát nhieàu loaïi ruûi ro phaùt sinh trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ngaân haøng thöông maïi, bao goàm caùc loaïi chuû yeáu sau : Ruûi ro laõi suaát : Laõi suaát ñöôïc ñònh nghóa laø chi phí ñeå vay hoaëc giaù phaûi traû ñeå thueâ voán trong moät thôøi gian naøo ñoù. Trong Ngaân haøng coù 2 loaïi laõi suaát : laõi suaát cho vay vaø laõi suaát huy ñoäng, chuùng taïo ra thu nhaäp vaø chi phí cho Ngaân haøng. Trong neàn kinh teá thò tröôøng, laõi suaát laø moät loaïi giaù caû luoân bieán ñoäng theo quy luaät cung caàu. Ruûi ro laõi suaát maø Ngaân haøng phaûi gaùnh chòu laø söï bieán ñoäng veà laõi suaát laøm thay ñoåi tieàn laõi cuûa Ngaân haøng. Chaúng haïn, laõi suaát cho vay giaûm trong khi laõi suaát tieàn göûi hoaëc traùi phieáu giöõ nguyeân laøm giaûm thu nhaäp cuûa Ngaân haøng. Nhöõng thieät haïi do ruûi ro laõi suaát gaây ra laøm cho chi phí nguoàn voán cao hôn thu nhaäp töø söû duïng voán laøm cho kinh doanh Ngaân haøng bò thua loã. Ruûi ro hoái ñoaùi : Laø ruûi ro xaûy ra khi coù söï bieán ñoäng giaù caû ngoaïi teä so vôùi baûn teä cuûa Ngaân haøng. Vieäc Ngaân haøng naém giöõ caùc chöùng khoaùn, caùc khoaûn vay ngoaïi teä hoaëc ngoaïi teä tieàn maët seõ khieán Ngaân haøng gaëp ruûi ro khi tyû giaù thay ñoåi. Ngaân haøng loã hay laõi phuï thuoäc phuï thuoäc vaøo Ngaân haøng coù tình theá ngoaïi hoái tröôøng hay ñoaûn. Khi Ngaân haøng coù tình theá tröôøng moät ngoaïi teä, neáu ngoaïi teä ñoù leân giaù, Ngaân haøng coù laõi qua ñaùnh giaù laïi vaø Ngaân haøng loã khi ngoaïi teä xuoáng giaù. Ngöôïc laïi, Ngaân haøng coù tình theá ngoaïi hoái ñoaûn, Ngaân haøng naøy bò loã khi ngoaïi teä ñoù leân giaù vaø coù laõi khi ngoaïi teä ñoù xuoáng giaù. Ruûi ro hoaït ñoäng ngoaïi baûng : Moät xu höôùng ñang phaùt trieån maïnh meõ trong hoaït ñoäng cuûa moät Ngaân haøng hieän ñaïi laø vieäc môû roäng caùc nghieäp vuï ngoaïi baûng. Theo ñònh nghóa hoaït ñoäng ngoaïi baûng laø caùc hoaït ñoäng khoâng thuoäc baûng caân ñoái taøi saûn ( noäi baûng). Tuy nhieân, caùc hoaït ñoäng ngoaïi baûng coù aûnh höôûng tôùi traïng thaùi töông lai cuûa baûng caân ñoái taøi saûn noäi baûng, bôûi vì caùc hoaït ñoäng ngoaïi baûng coù theå taïo ra nhöõng taøi saûn coù vaø taøi saûn nôï boå sung cho baûng caân ñoái noäi baûng. Ví duï veà hoaït ñoäng ngoaïi baûng cuûa Ngaân haøng nhö phaùt haønh tín duïng döï phoøng baûo laõnh cho coâng ty phaùt haønh traùi phieáu. Raát nhieàu coâng ty khoâng theå phaùt haønh ñöôïc traùi phieáu neáu khoâng coù baûo laõnh thö cuûa ngaân haøng. Xuaát phaùt töø tính chaát cuûa caùc hoaït ñoäng ngoaiï baûng laø Ngaân haøng thu ñöôïc laõi trong khi khoâng phaûi söû duïng voán kinh doanh cho neân ñaõ khuyeán khích caùc hoaït ñoäng ngoaïi baûng ngaøy caøng phaùt trieån. Tuy nhieân, nhöõng hoaït ñoäng naøy cuõng tieàm aån nhieàu ruûi ro. Chaúng haïn, trong tröôøng hôïp coâng ty phaùt haønh traùi phieáu phaù saûn thì Ngaân haøng phaûi ñöùng ra thanh toaùn toaøn boä goác vaø laõi chöùng khoaùn do coâng ty ñoù phaùt haønh, ñieàu naøy daãn ñeán baûo laõnh thö ñaõ trôû thaønh moät boä phaän trong baûng caân ñoái taøi saûn noäi baûng, nghóa laø Ngaân haøng phaûi söû duïng voán kinh doanh cuûa mình ñeå trang traûi nhöõng gì cam keát trong thö baûo laõnh. Trong thöïc teá, nhöõng tröôøng hôïp thua loã nghieâm troïng trong caùc hoaït ñoäng ngoaïi baûng ñaõ trôû thaønh nhöõng nguyeân nhaân chính khieán cho Ngaân haøng coù theå phaù saûn. Ruûi ro öù ñoïng voán : Ruûi ro naøy xuaát hieän trong tröôøng hôïp nguoàn voán cuûa ngaân haøng bò öù ñoïng, khoâng ho vay ñöôïc hoaëc khoâng theå chuyeån sang caùc taøi saûn sinh lôøi khaùc. Ñieàu naøy gaây ra ruûi ro lôùn cho Ngaân haøng, bôûi vì ngaân haøng thöông maïi kieám lôïi nhuaän baèng caùch “ Nhaän göûi ñeå cho vay”, nguoàn voán töï coù raát ít, chæ laø caùi ñeäm ñeå choáng ñôõ söï suït giaù cuûa taøi saûn coù, nguoàn voán hoaït ñoäng chuû yeáu cuûa Ngaân haøng laøvoán huy ñoäng. Neáu vì moät lyù do naøo ñoù, Ngaân haøng khoâng cho vay ta ñöôïc nguoàn voán naøy hoaëc khoâng söû duïng heát nghóa laø toàn taïi tieàn döï tröõ quaù möùc khoâng sinh laõi, trong khi ñeán haøng ngaân haøng vaãn phaûi traû laõi cho soá tieàn huy ñoäng vaø caùc chi phí nghieäp vuï khaùc coù lieân quan, nhö vaäy seõ aûnh höôûng ñeán lôïi nhuaän cuûa Ngaân haøng. Tình traïng naøy keùo daøi ñeán moät möùc naøo ñoù seõ ñaåy Ngaân haøng vaøo hoaøn caûnh khoù khaên thua loã hoaëc thaäm chí phaù saûn. Ruûi ro tín duïng : Laø ruûi ro xaûy ra trong hoaït ñoäng tín duïng vaø laø loaïi ruûi ro lôùn nhaát vaø thöôøng xuyeân nhaát vì caùc moùn cho vay cuûa Ngaân haøng thöông maïi chieám tôùi 2/3 toång taøi saûn coù. Hoaït ñoäng cho vay seõ mang laïi nguoàn thu nhaäp lôùn nhaát cho caùc Ngaân haøng thöông maïi neáu caùc khoaûn tín duïng ñöôïc caáp ra khoâng gaëp phaûi ruûi ro, ngöôïc laïi caùc khoaûn tín duïng ñöôïc caáp ra cuõng coù theå gaây neân nhieàu phieàn toaùi, toån thaát cho Ngaân haøng neáu caùc khoaûn tín duïng ñoù khoâng ñöôïc thu hoài caû goác vaø laõi. Trong nhieàu tröôøng hôïp ruûi ro tín duïng quaù lôùn so vôùi voán töï coù cuûa Ngaân haøng thì Ngaân haøng seõ gaëp raát nhieàu khoù khaên vaø thaäm chí coù theå bò vôõ nôï hoaëc phaù saûn. Ruûi ro maát khaû naêng thanh toaùn : Ruûi ro thanh toaùn phaùt sinh khi daân chuùng maát loøng tin vaøo Ngaân haøng hoaëc nhu caàu ruùt tieàn coù tính chaát thôøi vuï maø ngaân haøng khoâng döï tính tröôùc ñöôïc ñoøi hoûi Ngaân haøng phaûi chi traû töùc thôøi moät khoaûn tieàn lôùn hôn möùc bình thöôøng. Trong boái caûnh ñoù, haàu heát caùc ngaân haøng ñeàu phaûi ñoái phoù vôùi tình huoáng töông töï, thì chi phí ñeå huy ñoäng voán boå sung taêng leân moät caùch ñaùng keå do löôïng voán cung öùng treân thò tröôøng giaûm. Haäu quaû laø ngaân haøng phaûi baùn moät soá taøi saûn coù ñoä thanh khoaûn thaáp caøng ngaøy caøng nghieâm troïng, neáu taát caû ngöôøi göûi tieàn ñoàng loaït yeâu caàu chi traû toaøn boä tieàn göûi cuûa hoï thì daãn ñeán Ngaân haøng chæ ñang töø choã phaûi ñoái phoù vôùi ruûi ro thanh khoaûn ñeán choã phaûi ñoái maët vôùi ruûi ro phaù saûn. Caùc ruûi ro thuaàn tuùy khaùc : Ñoù laø nhöõng ruûi ro do bieán ñoäng cuûa thieân nhieân gaây ra nhö thieân tai, hoaû hoaïn, ñoäng ñaát… hoaëc caùc ruûi ro nhö löøa ñaûo, troäm caép, tham nhuõng… laøm thieät haïi hay phaù huûy caùc taøi saûn cuûa Ngaân haøng. Caùc chính saùch cuûa Nhaø nöôùc cuõng coù aûnh höôûng daãn ñeán laøm maát cô hoäi kinh doanh cuûa Ngaân haøng. RUÛI RO TÍN DUÏNG TRONG HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG. Khaùi nieäm vaø phaân loaïi ruûi ro tín duïng : Tín duïng laø qua vay möôïn döôùi daïng tieàn teä coù hoaøn traû goác vaø laõi giöõa ngöôøi coù voán (Ngaân haøng) vaø ngöôøi thieáu voán (doanh nghieäp, daân cö). Tín duïng hoaøn toaøn khaùc caùc nghieäp vuï taøi trôï ñang caáp voán cuûa Nhaø nöôùc cho doanh nghieäp. Trong quan heä tín duïng, quyeàn söû duïng taïm taùch rôøi quyeàn sôû höõu. Theo nghóa nguyeân thuûy cuûa khaùi nieäm tín duïng laø tin maø ñöa tieàn cho söû duïng thì hoaït ñoäng tín duïng toát hay xaáu phuï thuoäc raát nhieàu vaøo chöõ tín cuûa ngöôøi vay tieàn. Theo nghóa roäng chöõ tín naøy bao haøm caû naêng löïc taøi chính vaø söï saün saøn traû tieàn cuûa ngöôøi ñi vay hay khoâng. Hoaït ñoäng tín duïng laø hoaït ñoäng tieâu bieåu cuûa haàu heát caùc Ngaân haøng phaûi tìm moïi caùc ñeå kieåm soaùt ñöôïc khaû naêng hoaøn traû nôï cuûa khaùch haøng, ít nhaát cuõng laø döï tính, phaùn ñoaùn khaû naêng naøy. Qua tìm hieåu veà hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng thöông maïi noùi chung cuõng nhö hoaït ñoäng tín duïng noùi rieâng cuøng nhöõng khaùi nieäm ruûi ro, chuùng ta coù theå ruùt ra khaùi nieäm ruûi ro tín duïng nhö sau : “ Ruûi ro tín duïng laø ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng xaûy ra khi ngöôøi ñi vay khoân coù khaû naêng hoaøn traû ñöôïc hoaëc laõi hoaëc goác hoaëc caû hai” Ruûi ro tín duïng thöôøng ñöôïc bieåu hieän baèng caùc khoaûn nôï khoù ñoøi, nôï quaù haïn, nôï khoanh… hay ôû daïng tieàm aån nhö caùc khoaûn nôï gia haïn, nôï ñaûo… Ruûi ro tín duïng ñöôïc phaân loaïi theo nhieàu tieâu thöùc : Theo thôøi haïn cho vay : goàm ruûi ro tín duïng ngaén haïn, vaø ruûi ro tín duïng trung-daøi haïn. Theo caùc hình thöùc cho vay : goàm ruûi ro tín duïng thoâng thöôøng, ruûi ro tín duïng chieát khaáu, ruûi ro tín duïng thueâ mua… Theo caùc lónh vöïc cho vay : goàm ruûi to tín duïng noâng nghieäp, ruûi ro tín duïng coâng nghieäp, ruûi ro tín duïng thöông nghieäp… Theo thaønh phaàn kinh teá : goàm ruûi ro tín duïng kinh teá quoác doanh vaø ruûi ro tín duïng kinh teá ngoaøi quoác doanh. Aûnh höôûng cuûa ruûi ro tín duïng : Ruûi ro cuûa Ngaân haøng thöông maïi tuøy theo caùc möùc ñoä coù theå aûnh höôûng ít hay nhieàu ñeán baûn thaân ngaân haøng vaø khaùch haøng, thaäm chí toaøn boä neàn kinh teá. Ñoái vôùi baûn thaân Ngaân haøng, taùc haïi cuûa ruûi ro tín duïng laø raát roõ, noù aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi lôïi nhuaän cuûa Ngaân haøng. Khi ruûi ro xaûy ra ôû möùc ñoä nhoû, Ngaân haøng coù theå söû duïng quõy döï phoøng, voán töï coù ñeå buø ñaép, ôû möùc ñoä naøy Ngaân haøng chæ bò giaûm lôïi nhuaän kinh doanh. Nhöng neáu ruûi ro ôû möùc ñoä cao hôn, voán töï coù cuõng khoâng ñuû buø ñaép thì Ngaân haøng coù nguy cô phaù saûn. Ruûi ro tín duïng coøn gaây ra khoù khaên cho Ngaân haøng ñeán vieäc thanh toaùn tieàn göûi ñeán haïn cho khaùch haøng. Voán vay khoâng may chöa thu hoài ñuû tron gkhi ñeán haïn Ngaân haøng vaãn phaûi traû ñuû caû goác vaø laõi cho ngöôøi göûi. Nhö vaäy, caùc keá hoaïch chi traû cuûa Ngaân haøng ñeàu bò ñaûo loän.Trong tröôøng hôïp ñeán haïn traû tieàn maø Ngaân haøng chöa coù ñuû tieàn traû cho ngöôøi göûi thì Ngaân haøng coøn phaûi maát caùc chi phí cho vieäc baùn chöùng khoaùn, vay Ngaân haøng trung öông hay vay caùc Ngaân haøng thöông maïi khaùc… Ngoaøi ra, ruûi ro coøn laøm giaûm uy tín cuûa Ngaân haøng treân thò tröôøng, aûnh höôûng ñeán vieäc huy ñoäng voán cuõng nhö taùc ñoäng xaáu ñeán quan heä vôùi caùc ._.Ngaân haøng khaùc. Khoâng döøng laïi ôû ñoù, ruûi ro tín duïng coøn aûnh höôûng tôùi toaøn boä neàn kinh teá. Ngaân haøng ñöôïc coi nhö trung taâm thaàn kinh cuûa neàn kinh teá vaø hoaït ñoäng cuûa noù theå hieän moät böùc tranh kinh teá thu nhoû cuûa ñòa baøn nôi Ngaân haøng ñaët truï sôû. Qua ñaùnh giaù hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng, ngöôøi ta coù theå bieát ñöôïc tình hình saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp, tình hình thu nhaäp cuûa daân cö… Khi Ngaân haøng gaëp ruûi ro tín duïng ñeán moät möùc ñoä naøo ñoù seõ aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán ñôøi soáng kinh teá xaõ hoäi. Ruûi ro tín duïng xaûy ra, Ngaân haøng khoâng thu hoài ñöôïc voán cho vay ñuùng haïn seõ aûnh höôûng ñeán khaû naêng chi traû, tình traïng naøy keùo daøi ñeán moät möùc ñoä naøo ñoù seõ laøm ngöôøi göûi tieàn maát loøng tin vaø oà aït keùo ñeán Ngaân haøng ñoøi ruùt tieàn. Neáu Ngaân haøng khoâng kòp thôøi chuaån bò cho tình huoáng naøy hoaëc khoâng ñuû khaû ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ruùt tieàn lôùn nhu vaäy thì Ngaân haøng seõ laâm vaøo tình traïng maát khaû naêng thanh toaùn vaø coù theå daãn tôùi phaù saûn. Taâm lyù hoang man maát loøng tin vaøo Ngaân haøng seõ laøm nhieàu ngöôøi göûi tieàn khaùc keùo ñeán Ngaân haøng khaùc ruùt tieàn haøng loaït gaây maát oån ñònh treân thò tröôøng, aûnh höôûng xaáu ñeán neàn kinh teá. Kinh nghieäm caùc nöôùc trong vieäc phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng. 3.1. Kinh nghieäm phoøng choáng ruûi ro tín duïng cuûa Ngaân haøng Ñöùc : Ñöùc laø moät quoác gia coù heä thoáng taøi chính thuoäc loaïi phaùt trieån treân theá giôùi ñeå coù ñöôïc keát quûa ñoù, coâng taùc phoøng choáng ruûi ro cuûa hoï khaù hoaøn thieän. Noù ñaûm baûo an toaøn cuûa ñaàu ra cuõng nhö ñaàu vaøo cuûa caùc khoaûn tín duïng thoâng qua “Quõy ñaûm baûo tieàn göûi” vaø “Ngaân haøng baûo laõnh”. “Quõy baûo hieåm tieàn göûi” laø moät hieäp hoäi do caùc Ngaân haøng thöông maïi Ñöùc thaønh laäp töø naêm 1956, hieän nay noù coù treân 300 hoäi vieân laø caùc Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn. Chöùc naêng chính cuûa Quõy laø taïo ra khaû naêng thanh toaùn cho caùc Ngaân haøng thöông maïi laø thaønh vieân cuûa hieäp hoäi vaø ñaûm baûo quyeàn lôïi cho ngöôøi göûi tieàn khi Ngaân haøng bò phaù saûn. Quõy baûo hieåm tieàn göûi cuûa Ngaân haøng Ñöùc chæ ñôn thuaàn laø moät toå chöùc vôùi chöùc naêng baûo ñaûm maø khoâng heà kinh doanh. Tyû leä ñoùng goùp cuûa caùc thaønh vieân laø 0.03% tính treân toång soá tieàn göûi. Toång soá tieàn ñoùng goùp cuûa caùc thaønh vieân coù theå ñöôïc duøng ñeå mua tín phieáu kho baïc nhaø nöôùc hoaëc göûi vaøo moät Ngaân haøng thöông maïi coù uy tín laø moät trong nhöõng thaønh vieân cuûa Quõy. Tuy nhieân, vieäc göûi hay mua tín phieáu khoâng nhaèm muïc ñích sinh lôøi neân qua caùc kyø haïn göûi hay mua tín phieáu heát söùc linh hoaït, noù coù khaû naêng chi traû khaùch haøng caû voán laãn laõi trong voøng 3 tuaàn leã neáu nhö moät Ngaân haøng thaønh vieân phaù saûn hay thieáu khaû naêng thanh khoaûn. “Ngaân haøng baûo laõnh” laø moät toå chöùc ñöôïc thaønh laäp theo luaät coâng ty vôùi chöùc naêng chính laø baûo laõnh caùc doanh nghieäp vay voán Ngaân haøng neáu caùc doanh nghieäp khoâng coù ñuû taøi saûn theá chaáp. Nguoàn thu chuû yeáu cuûa caùc Ngaân haøng baûo laõnh laø töø leä phí baûo laõnh vaø lôïi nhuaän töø kinh doanh chöùng khoaùn. Ñeå ñuû ñieàu kieân baûo laõnh, caùc doanh nghieäp ñeä trình caùc döï aùn ñaàu tö cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa mình ñeán Ngaân haøn g baûo laõnh. Sau ñoù Ngaân haøng baûo laõnh coù traùch nhieäm thaåm ñònh xem coù tính khaû thi hay khoâng. Neáu keát thuùc quaù trình thaåm ñònh cho keát quaû toát maø doanh nghieäp khoâng ñuû taøi saûn theá chaáp cho khoaûn tín duïng thì Ngaân haøng baûo laõnh seõ ñöùng ra baûo laõnh cho doanh nghieäp ñöôïc vay voán. Theo luaät ñònh, neáu coù ruûi ro xaûy ra Ngaân haøng baûo laõnh seõ chòu 80% giaù trò taøi saûn thieät haïi vaø Ngaân haøng thöông maïi chòu 20%. Theo luaät Ngaân haøng Ñöùc quy ñònh thì toång möùc baûo laõnh toái ña baèng 36 laàn voán töï coù cuûa Ngaân haøng, khoâng ñöôïc baûo laõnh cho doanh nghieäp quaù 1 trieäu ÑM, thôøi haïn baûo laõnh ñoái vôùi caùc coâng trình xaây döïng laø 23 naêm, caùc tröôøng hôïp khaùc toái ña laø 15 naêm. Caùc khoaûn tín duïng duøng ñeå mua saém vaät lieäu saûn xuaát thì chæ ñöôïc baûo laõnh töø 35% ñeán 50% voán vay. Thoâng qua Boä taøi chính, Nhaø nöôùc hoã trôï moät phaàn voán cho Ngaân haøng baûo laõnh baèng caùc hình thöùc taùi baûo laõnh mieãn phí, mieãn thueá doanh thu nhaèm ñaûm baûo chính saùch giaù caû vaø taêng tröôûng kinh teá. Kinh nghieäm haïn cheá ruûi ro tín duïng cuûa Myõ vaø moät soá nöôùc Chaâu aù. Khoaûn nôï khoù ñoøi khoång loà cuûa heä thoáng ngaân haøng ñang trôû thaønh trôû löïc chính trong quaù trình caû caùch vaø phuïc hoài kinh teá cuûa caùc neàn kinh teá Chaâu aù. Theo öôùc tính cuûa caùc nhaø phaân tích, soá nôï thöïc teá lôùn hôn raát nhieàu so vôùi con soá maø Chính phuû coâng boá, thöôøng chieám töø 25% ñeán 35% toång dö nôï cuûa heä thoáng Ngaân haøng. Cuï theå, nôï khoù ñoøi cuûa heä thoáng Ngaân haøng Trung Quoác leân tôùi 2,5 nghìn tyû nhaân daân teä, töông ñöông 300 tyû USD, Nhaät Baûn laø 250 tyû USD, Haøn Quoác 100 tyû USD, Thaùn Lan 70 tyû USD, Malaisia 10 tyû USD… Soá nôï khoù ñoøi naøy neáu khoâng ñöôïc nhanh choùng thaùo gôõ, heä thoáng Ngaân haøng seõ coù nguy cô rôi vaøo tình traïng maát khaû naêng thanh toaùn vaø söï suïp ñoå heä thoáng laø khoù traùnh khoûi. Coù nhieàu caùch ñeå xöû lyù soá nôï naøy, ñôn giaûn nhaát laø xoaù nôï hoaëc cô caáu laïi caùc khoaûn nôï naøy baèng nguoàn voán cuûa Chính phuû. Nhöng do soá nôï cuûa heä thoáng Ngaân haøng quaù lôùn neân chi phí seõ raát toán keùm. Maët khaùc, laøm nhö vaäy seõ khoâng thuùc ñaåy ñöôïc quaù trình caûi caùch nhaèm naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa heä thoáng Ngaân haøng. Coù moät phöông phaùp khaùc ñaùp öùng caû hai muïc tieâu tieát kieäm chi phí vaø thuùc ñaåy quaù trình caûi caùch nhaèm naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ngaân haøng ñoù laø moâ hình coâng ty quaûn kyù taøi saûn (Asset Management Company-AMC). AMC laàn ñaàu tieân ñöôïc ñöa ra vaø aùp duïng ôû Myõ ñeå giaûi quyeát cuoäc khuûng hoaûng vaø tieát kieäm vaøo cuoái nhöõng naêm 80. Do moät soá quyõ tieát kieäm quaù lôùn ñeå coù theå ñoùng cöûa moät caùch ñôn giaûn maø khoâng gaây ra nhöõng taùc ñoäng xaõ hoäi nhaát ñònh neân Chính phuû Myõ ñaõ ñöa ra giaûi phaùp thaønh laäp “Coâng ty uûy thaùc xöû lyù taøi saûn”, moät loaïi hình cuûa AMC. Coâng ty naøy vôùi tö caùch laø moät cô quan Trung öông ñöùng ra mua laïi caùc khoaûn nôï khoù ñoøi cuûa caùc quyõ tieát kieäm vaø sau ñoù tìm moïi caùc laøm toái ña hoaù khaû naêng thu hoài thoâng qua caùc khoaûn nôï thoâng qua vieäc baùn treân thò tröôøng. Söï thaønh coâng cuûa moâ hình naøy ñaõ giuùp Myõ thoaùt ra khoûi cuoäc khuûng hoaûng moät caùch nheï nhaøng. Töø kinh nghieäm cuûa Myõ coù theå neâu moät soá ñaëc ñieåm chung cuûa AMC nhö sau: AMC laø moät ñònh cheá taøi chính phi ngaân haøng coù muïc tieâu ñaëc bieät, coù traùch nhieäm vaø quyeàn löïc ñaëc bieät trong vieäc thöïc hieän chöùc naêng mua caùc khoaûn nôï khoù ñoøi töø heä thoáng ngaân haøng vaø xöû lyù caùc khoaûn nôï khoù ñoøi ñoù moät caùch toái öu. Muïc tieâu hoaït ñoäng cuûa AMC khoâng vì lôïi ích cuûa chính baûn thaân coâng ty maø nhaèm phuïc hoài laïi söùc maïnh cho caû heä thoáng ngaân haøng. Vai troø: AMC laø moät toå chöùc ñoùng vai troø trung gian hay nhö moät coâng cuï cuûa Chính phuû trong vieäc giaûi quyeát caùc khoù khaên cuûa heä thoáng Ngaân haøng. Nhôø coù AMC, chi phí cho quaù trình caûi toå heä thoáng Ngaân haøng seõ ñöôïc giaûm nheï, hieäu quaû caû veà maët kinh teá vaø xaõ hoäi ñeàu ñöôïc naâng leân. Chöùc naêng: AMC mua laïi caùc khoaûn nôï cuûa Ngaân haøng, sau ñoù tìm moïi caùch ñeå toái ña hoaù khaû naêng thu hoài nôï thoâng qua caùc bieän phaùp khaùc nhau nhö: söû duïng taøi saûn theá chaáp ñeå goùp voán lieân doanh, lieân keát; cho thueâ; söûa chöõa, ñaàu tö laøm taêng giaù trò taøi saûn tröôùc khi baùn; chuyeån nôï thaønh coå phaàn ñeå tham gia vaøo coâng vieäc ñieàu haønh caùc coâng ty con nôï nhaèm laøm cho caùc coâng ty naøy hoaït ñoäng coù hieäu quaû hôn vaø coù khaû naêng traû nôï… Söï caàn thieát phaûi thaønh laäp AMC: Moät caâu hoûi ñaët ra laø neáu chuyeån toaøn boä soá nôï khoù ñoøi cuûa Ngaân haøng sang cho AMC thì coù nghóa laø caùc Ngaân haøng seõ khoâng phaûi chòu traùch nhieäm gì veà nhöõng thieät haïi do chính mình gaây ra? Tröôùc heát, söùc khoûe cuûa heä thoáng ngaân haøng aûnh höôûng raát lôùn ñeán söï phaùt trieån kinh teá cuûa moät quoác gia. Vì vaäy, khi heä thoáng Ngaân haøng rôi vaøo tình traïng khoù khaên, Chính phuû caàn phaûi coù söï trôï giuùp ñeå khoâi phuïc laïi heä thoáng Ngaân haøng ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu taêng tröôûng chung cuûa neàn kinh teá. Thöù hai, thöïc teá cho thaáy, tình traïng nôï khoù ñoøi quaù lôùn ôû haàu heát caùc nöôùc bò khuûng hoaûng khoâng theå noùi khoâng coù lieân quan tôùi vieäc ñieàu haønh kinh teá sai laàm cuûa Chính phuû. Maët khaùc, chuyeån nôï töø caùc Ngaân haøng sang AMC khoâng coù nghóa laø caùc Ngaân haøng ñöôïc xoaù saïch nôï vaø trôû neân hoaøn toaøn trong saïch. Quy trình mua baùn nôï cuûa caùc AMC nhu sau: AMC phaùt haønh traùi phieáu do Chính phuû (Boä taøi chính) ñöùng ra baûo laõnh vaø caùc Ngaân haøng seõ mua toaøn boä soá traùi phieáu naøy. AMC duøng soá tieàn thu ñöôïc töø vieäc phaùt haønh traùi phieáu ñoù ñeå mua laïi toaøn boä soá nôï cuûa caùc Ngaân haøng theo meänh giaù hoaëc theo tyû leä chieát khaáu nhaát ñònh. Nhö vaäy, thöïc chaát cuûa quaù trình treân laø caùc Ngaân haøng ñoåi nôï cuûa mình ñeå laáy traùi phieáu do AMC phaùt haønh. Taát nhieân, trong quaù trình xöû lyù nôï seõ phaùt sinh raát nhieàu vaán ñeà phöùc taïp vaø khoâng phaûi khoaûn nôï naøo cuõng coù theå thu hoài ñöôïc ñaày ñuû ( theo kinh nghieäm caùc nöôùc ñaõ aùp duïng moâ hình naøy, tyû leä thu hoài vaøo khoaûn töø 40% - 60%). Cuoái cuøng Chính phuû vaãn phaûi boû ra moät khoaûn chi phí ñeå trang traûi cho caùc hoaït ñoäng cuûa coâng ty vaø soá nôï khoâng theå thu hoài ñöôïc. Nhöng ôû ñaây caàn löu yù raèng neáu khoâng coù AMC, chi phí ñeå xöû lyù caùc khoaûn nôï khoù ñoøi seõ lôùn hôn raát nhieàu, do: Caùc Ngaân haøng khoâng coù ñuû nguoàn löïc vaø kyõ naêng caàn thieát ñeå xöû lyù caùc khoaûn nôï trong khi ñoù AMC ñöôïc chuyeân moân hoaù ñeå thöïc hieän coâng vieäc naøy. Caùc Ngaân haøng bò haïn cheá vaø thieáu quyeàn löïc ñaëc bieät ñeå xöû lyù nôï trong kho AMC coù theå thuùc ñaåy caùc thay ñoåi phaùp lyù caàn thieát. Caùc Ngaân haøng chæ ñöôïc aùp duïng bieän phaùp duy nhaát ñeå thu hoài nôï laø baùn ñaáu giaù caùc taøi saûn theá chaáp trong khia AMC coù theå toái ña hoaù khaû naêng thu hoài nôï thoâng qua nhieàu bieän phaùp. Duø laø moät coâng cuï höõu hieäu, nhöng AMC cuõng chæ laø moät giaûi phaùp tình theá ñeå giaûi quyeát soá nôï khoù ñoøi quaù lôùn ñaõ phaùt sinh. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà moät caùc caên baûn caùc Ngaân haøng vaãn phaûi caûi toå, naâng cao hieäu quaû caùc hoaït ñoäng ñaëc bieät laø trong hoaït ñoäng tín duïng. Vì lyù do naøy, AMC coù thôøi haïn hoaït ñoäng khoâng daøi, thoâng thöôøng töø 5-10 naêm. Sau khi giaûi quyeát xong soá nôï, AMC seõ ñöôïc giaûi theå, hoaëc coå phaàn hoaù hoaëc saùt nhaäp laïi vôùi caùc Ngaân haøng. Thôøi gian toàn taïi cuûa AMC caøng ngaén coäng vôùi tyû leä thu hoài nôï cao chöùng toû möùc ñoä thaønh coâng cuûa moâ hình naøy. Sau Myõ raát nhieàu nöôùc ñaõ aùp duïng moâ hình AMC, song ñeå phuø hôïp vôùi nhieàu teân goïi nhö Uûy ban cô caáu laïi nôï, Ngaân haøng caàu noái vaø coù khi giöõ nguyeân laø Coâng ty quaûn lyù taøi saûn. Trung Quoác: Ngaøy 20/4/1999, Trung Quoác ñaõ quyeát ñònh thaønh laäp Coâng ty quaûn lyù taøi saûn thí ñieåm ñaàu tieân laáy teân laø Cinda ñeå xöû lyù soá nôï khoù ñoøi cuûa Ngaân haøng xaây döïng Trung Quoác, moät trong 4 ngaân haøng quoác doanh lôùn nhaát nöôùc naøy. Cinda laø moät phaùp nhaân ñoäc laäp vôùi Ngaân haøng Xaây döïng coù soá voán 1,2 tyû USD do Boä taøi chính caáp vaø coù nhieäm vuï mua laïi 80% nôï khoù ñoøi cuûa Ngaân haøng Xaây döïng. Cinda seõ taêng löôïng voán caàn thieát chính baûo laõnh moät phaàn hoaëc toaøn boä. Cinda baùn toaøn boä soá traùi phieáu naøy cho Ngaân haøng Xaây döïng (CCB) vaø duøng soá tieàn thu ñöôïc ñeå mua laïi soá nôï khoù ñoøi cuûa CCB theo meänh giaù. Trong keá hoaïch xöû lyù nôï cuûa mình Cinda nhaán maïnh vieäc chuyeån nôï thaønh coå phaàn cuûa Cinda trong coâng ty ñoù. Sau ñoù, Cinda seõ coù quyeàn can thieäp vaøo vieäc ñieàu haønh, buoäc caùc doanh nghieäp phaûi naâng cao hieäu quaû kinh teá ñeå coù khaû naêng traû nôï. Nhö vaäy, quaù trình caûi toå Ngaân haøng seõ gaén lieàn vôùi quaù trình caûi toå doanh nghieäp. Chính vì vaäy, vieäc Cinda ra ñôøi ñöôïc caùc nhaø kinh teá nöôùc ngoaøi ñaùnh giaù cao. Coi ñaâ laø moät böôùc tieá quan troïng trong vieäc caûi toå heä thoáng Ngaân haøng cuûa Trung Quoác. Nhaät Baûn: Cuoäc caûi toå heä thoáng Ngaân haøng cuûa Nhaät baûn ñöôïc baét ñaàu töø giöõa nhöõng naêm 1998. Tröôùc heát Nhaä Baûn thaønh laäp cô quan giaùm saùt taøi chính (FSA), cô quan tieán haønh kieåm toaùn ñeå phaân loaïi caùc Ngaân haøng vaø quyeát ñònh Ngaân haøng naøo phaûi ñoùng cöûa. Sau khi phaân loaïi, caùc Ngaân haøng quaù oám yeáu seõ ñöôïc baùn cho caùc nhaø ñaàu tö vaø trong tröôøng hôïp neáu khoâng coù ngöôøi mua thì seõ ñöôïc baùn cho Ngaân haøng caàu noái – chính laø moät hình thöùc cuûa AMC. Moãi Ngaân haøng coù vaán ñeà cuûa Nhaät Baûn seõ coù moät ngaân haøng caàu noái rieâng. Caùc Ngaân haøng caàu noái naøy ñöôïc ñaêng kyù kinh doanh nhö moät coâng ty vaø coù theå cung caáp caùc khoaûn vay môùi baèng tieàn töø nguoàn taøi chính cuûa Chính phuû. Veà thöïc chaát, ñaây laø moät keân caáp voán môùi cuûa Chính phuû Nhaät Baûn cho caùc Ngaân haøng oám yeáu. Qua thöïc teá aùp duïng cuûa caùc nöôùc, kinh nghieäm ruùt ra laø: “ Duø döôùi baát kyø teân goïi naøo, nguyeân taéc soá moät caàn phaûi quaùn trieät trong suoát quaù trình hoaït ñoäng cuûa AMC ñoù laø söï roõ raøng, minh baïch vaø döïa treân nguyeân taéc thò tröôøng. Caùc khoaûn nôï phaûi ñöôïc phaân loaïi theo khaû naêng thu hoài, caùc nguyeân taéc vaø thôøi haïn muïc tieâu ñeå xöû lyù caùc khoaûn nôï phaûi ñöôïc coâng boá coâng khai vaø thöïc hieän nghieâm tuùc. Caùc taøi saûn caàn xöû lyù phaûi ñöôïc baùn ñaáu giaù coâng khia theo ñuùng giaù thò tröôøng. AMC cuõng caàn phaûi cung caáp ñuû voán, nguoàn nhaân löïc vaø moät soá quyeàn haïn ñaëc bieät ñeå xöû lyù caùc khoaûn nôï moät caùc coù hieäu qua.û” Beân caïnh ñoù, moâi tröôøng quaûn lyù vaø söï quyeát taâm cuûa Chính phuû cuõng seõ coù nhöõng taùc ñoäng raát quan troïng. Thieáu caùc nguyeân taéc treân, AMC chæ coøn laø moät toå chöùc chuyeân cung caáp caùc khoaûn trôïc caáp laáy töø Ngaân saùch cuûa Chính phuû. CHÖÔNG II THÖÏC TRAÏNG RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG NOÂNG NGHIEÄP VAØ PHAÙT TRIEÅN NOÂNG THOÂN HAØ NOÄI. KHAÙI QUAÙT TÌNH HÌNH HOAÏT ÑOÄNG CUÛA NGAÂN HAØNG NOÂNG NGHIEÄP VAØ PHAÙT TRIEÅN NOÂNG THOÂN HAØ NOÄI ( NHNo & PTNT HAØ NOÄI) Giôùi thieäu chung veà Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Haø Noäi. Coâng cuoäc ñoåi môùi ñoøi hoûi chuùng ta phaûi phaùt huy tieàm naêng moïi maët cuûa xaõ hoäi, cuûa moïi thaønh phaàn kinh teá. Ñöùng tröôùc ñoøi hoûi khaùch quan ñoù, NHNO & PTNT Haø Noäi ra ñôøi. Töø moät Ngaân haøng nhoû, chaäp chöõng böôùc vaøo thöông tröôøng, NHNo & PTNT Haø Noäi ñaõ nhanh choùng tröôûng thaønh vaø trôû thaønh moät trong nhöõng Ngaân haøng lôùn maïnh trong heä thoáng NHNo & PTNT Vieät Nam. Ñaõ doùng goùp moät phaàn khoâng nhoû vaøo söï thaønh ñaït cuûa Ngaân haøng noùi rieâng vaø söï phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi Vieät Nam noù chung. 1.1. Söï hình thaønh vaø phaùt trieàn cuûa NHNo & PTNT Haø Noäi. Thöïc hieän nghò ñònh NÑ 53/HÑBT ngaøy 26/3/1998 cuûa Hoäi ñoàng Boä tröôûng, heä thoáng Ngaân haøng töø moät caáp chuyeån thaønh hai caáp, Ngaân haøng nhaø nöôùc laø cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc vaø caùc Ngaân haøng thöông maïi chuyeân kinh doanh tieàn teä, tín duïng vaø dòch vuï ngaân haøng. Ñaây laø böôùc ngoaëc quan troïng, ñaùnh daáu söï chuyeån bieán maïnh meõ trong hoaït ñoäng Ngaân haøng noùi chung vaø NHNo & PTNT Haø Noäi noùi rieâng. NHNo & PTNT Haø Noäi ñöôïc thaønh laäp vaøo ngaøy 27/7/1988 vaø chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng ngaøy 5/8/1988 vôùi chöùc naêng nhieäm vuï laø huy ñoäng voán vaø cho vay caùc thaønh phaàn kinh teá saûn xuaát noâng nghieäp, laâm nghieäp, coâng nghieäp thöïc phaåm vaø taát caû caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc treân ñòa baøn noäi thaønh vaø ngoaïi thaønh Haø Noäi. NHNo & PTNT Haø Noäi laø moät trong nhieàu chi nhaùnh cuûa NHNo & PTNT Vieät Nam ñoùng vai troø taïo laäp nguoàn voán, cung caáp caùc hình thöùc dòch vuï Ngaân haøng, ñaùp öùng caùc nhu caàu tín duïng cuûa caùc phaàn kinh teá treân ñòa baøn goùp phaàn thöïc hieän caùc muïc tieâu, chöông trình, giaûi phaùp cuûa Thoáng ñoác Ngaân haøng ñeà ra, ñònh höôùng phaùt trieån kinh doanh cuûa NHNo & PTNT Vieät Nam vaø coâng cuoäc coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc. Theo quyeát ñònh soá 458/QÑ – NHNo ngaøy 1/9/1995 cuûa Toång giaùm ñoác NHNo & PTNT Vieät Nam ñoåi môùi vaø hoaøn thieän moâ hình toå chöùc vôùi hoaït ñoäng thí ñieåm quaûn lyù theo moâ hình hai caáp taïi Thaønh phoá HCM vaø Haø Noäi, thì Haø Noäi chæ coøn laøm nhieäm vuï tröïc tieáp kinh doanh tieàn teä, tín duïng vaø dòch vuï ngaân haøng trong noäi thaønh Haø Noäi vaø chòu söï chæ ñaïo ñieàu haønh cuûa Toång giaùm ñoác NHNo & PTNT Vieät Nam vôùi teân giao dòch quoác teá laø : Vietnam Bank for Agriculture and Rural Development-HaNoi Branch. Truï sôû chính ñaët taïi soá 77 Laïc Trung, Quaän Hai Baø Tröng, Haø Noäi. Caùc chi nhaùnh caáp Huyeän chòu söï quaûn lyù tröïc tieáp cuûa NHNo & PTNT Vieät Nam, NHNo & PTNT Haø Noäi chæ quaûn lyù caùc chi nhaùnh ôû caùc Quaän noäi thaønh (chi nhaùnh Ngaân haøng caáp 4) : Ba Ñình, Hoaøn Kieám, Hai Baø Tröng, Taây Hoà, Caàu Giaáy, Thanh Xuaân, Ñoáng Ña, Chöông Döông. Caùc Ngaân haøng caáp 4 naøy thöïc chaát laø caùc cô sôû giao dòch ñöôïc thaønh laäp nhaèm laøm taêng khaû naêng, quy moâ hoaït ñoäng cuûa NHNo & PTNT Haø Noäi. Hoaït ñoäng thí ñieåm naøy ñaõ taïo neân moät böôùc ngoaëc trong hình thöùc quaûn lyù cuûa NHNo & PTNT Haø Noäi : töø chuû yeáu taäp trung kinh doanh ôû ngoaïi thaønh chuyeån veà taäp trung kinh doanh vôùi moät cô caáu toå chöùc bao goàm caùc phoøng ban vaø caùc Ngaân haøng caáp 4. Hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng caáp 4 treân ñòa baøn Haø Noäi cuõng gioáng nhö hoaït ñoäng cuûa NHNo & PTNT Haø Noäi, bao goàm caùc hoaït ñoäng huy ñoäng voán, cho vay vaø chuyeån tieàn nhanh. Tuy nhieân veà toå chöùc, caùc Ngaânhaøng naøy chæ bao goàm Giaùm ñoác, phoù Giaùm ñoác vaø caùc nhaân vieân phuï traùch veà keá toaùn, kho quyõ, kinh doanh… Quyeàn haïn cuûa caùc chi nhaùnh naøy cuõng thu heïp hôn so vôùi NHNo & PTNT Haø Noäi. Thöïc hieän nhieäm vuï kinh doanh tieàn teä, tín duïng vaø dòch vuï ngaân haøng, NHNo & PTNT Haø Noäi coù nhöõng chöùc naêng chính sau : Nhaän göûi tieát kieäm, tieàn göûi khoâng kyø haïn, coù kyø haïn, tieàn göûi thanh toaùn cuûa taát caû caùc toå chöùc, caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc baèng ñoàng noäi teä vaø ngoaïi teä. Phaùt haønh chöùng chæ tieàn göûi, kyø phieáu Ngaân haøng. Tieáp nhaän voán taøi trôï, tín thaùc, uûy thaùc ñaàu tö töø Chính phuû, ngaân haøng Nhaø nöôùc vaø caùc toå chöùc quoác teá, caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc ñaàu tö cho caùc chöông trình phaùt trieån kinh teá-vaên hoaù-xaõ hoäi. Vay voán Ngaân haøng Nhaø nöôùc, caùc toå chöùc taøi chính tín duïng trong vaø ngoaøi nöôùc. Cho vay ngaén haïn, trung haïn vaø daøi haïn baèng ñoàng Vieät Nam vaø ngoaïi teä ñoái vôùi caùc toå chöùc kinh teá, caù nhaân hoä gia ñình thuoäc moïi thaønh phaàn kinh teá. Chieát khaáu caùc giaáy tôø coù giaù, thöïc hieän nghieäp vuï cho thueâ taøi chính. Thöïc hieän caùc nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá nhö thanh toaùn L/C, thanh toaùn TTR. Thöïc hieän baûo laõnh, taùi baûo laõnh tín duïng ñaáu thaàu cho caùc doanh nghieäp, caùc toå chöùc tín duïng trong vaø ngoaøi nöôùc hoaït ñoäng taïi Vieät Nam. Kinh doanh tieàn teä, tín duïng vaø dòch vuï taïi Ngaân haøng, laøm ñaïi lyù Ngaân haøng, tö vaán kinh doanh, thoâng tin tín duïng vaø phoøng ngöøa ruûi ro, thoâng tin ñieän toaùn, ñaøo taïo nghieäp vuï ngaân haøng, keùt saét, baûo quaûn, caát giöõ vaø quaûn lyù caùc giaáy tôø coù giaù vaø caùc taøi saûn quyù cho khaùch haøng. Thöïc hieän caùc nghieäp vuï caàm coá baát ñoäng saûn. Ñaàu tö döôùi caùc hình thöùc nhö huøn voán, lieân doanh, lieân keát, goùp coå phaàn vaø caùc hình thöùc ñaàu tö tín duïng khaùc vôùi caùc doanh nghieäp vaø caùc toå chöùc taøi chính tín duïng. 1.2. Cô cheá hoaït ñoäng vaø boä maùy toå chöùc. Trong nhöõng naêm ñaàu khi môùi thaønh laäp, NHNo & PTNT Haø Noäi coù 12 chi nhaùnh huyeän ngoaïi thaønh ñöôïc Nhaø nöôùc baøn giao vôùi cô sôû vaät chaát quaù ngheøo naøn, cuõ kyõ, truï sôû laøm vieäc khoâng ñöôïc thuaän lôïi, xa trung taâm thaønh phoá gaây ra nhieàu khoù khaên trong giao dòch vôùi khaùch haøng. Maët khaùc, caùn boä coâng nhaân vieân vôùi treân 1.400 lao ñoäng laïi ñöôïc taäp hôïp töø nhieàu Ngaân haøng taäp trung veà, trình ñoä caùn boä khoâng ñoàng ñeàu, do ñoù, ngay töø khi thaønh laäp , Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân Haø Noäi gaëp phaûi khoâng ít nhöõng khoù khaên caû veà ñòa ñieåm laãn con ngöôøi. Sau hai laàn Nhaø nöôùc vaø ngaân haøng caáp treân thay ñoåi ñòa dö haønh chính cuûa Thaønh phoá Haø Noäi vaø moâ hình toå chöùc cuûa NHNo & PTNT Haø Noäi thì töø naêm 1995 tôùi nay, chi nhaùnh NHNo & PTNT Haø Noäi chæ coøn laøm nhieäm vuï tröïc tieáp kinh doanh tieàn teä, tín duïng vaø dòch vuï Ngaân haøng trong noäi thaønh Haø Noäi. Traûi qua nhieàu naêm ñoåi môùi, ñeán nay NHNo & PTNT Haø Noäi coù moät boä maùy toå chöùc goïn nheï vaø hoaït ñoäng coù hieäu quaû Tình hình hoaït ñoäng tín duïng cuûa Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân Haø Noäi : Khi môùi thaønh laäp, nguoàn voán cuûa Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân Haø Noäi chæ coù 16,5 tyû ñoàng, trong ñoù 53,3% laø tieàn göûi cuûa Ngaân saùch Nhaø nöôùc vaø ñôn vò döï toaùn, voán huy ñoäng cuûa daân chæ coù 1,8 tyû ñoàng, chieám khoaûng 11% nguoàn voán, vì luùc naøy neàn kinh teá ñang naèm trong cô cheá bao caáp naëng neà, toác ñoä tröôït giaù lôùn vaû laïi Ngaân haøng khoâng coù chính saùch phuø lôïp ñeå huy ñoäng nguoàn voán ngaén haïn baèng noäi teä. Nhöõng naêm sau naøy khi Thoáng ñoác Ngaân haøng Nhaø nöôùc ñieàu chænh laõi suaát theo höôùng cho vay trung haïn nhích daàn leân vaø laõi suaât cho vay ngaén haïn haï daàn xuoáng thì NHNo & PTNT Haø Noäi môùi taêng daàn ñöôïc dö nôï cho vay trung haïn. Khi Nhaø nöôùc coù chuû tröông khuyeán khích caùc thaønh phaàn kinh teá môû roäng saûn xuaát thì quan heä kinh teá vôùi nöôùc ngoaøi ngaøy caøng taêng leân vaø nhu caàu vay ngoaïi teä ñeå nhaäp maùy moùc thieát bò vaø nguyeân vaät lieäu taêng daàn, NHNo & PTNT Haø Noäi ñaõ nhanh choùng tìm giaûi phaùp ñeå ñaùp öùng nhu caàu vay voán ngoaïi teä neân maëc duø môùi môû ra cho vay ngoaïi teä nhöng dö nôï cho vay ngoaïi teä chieám tyû troïng khaù lôùn treân toång dö nôï. Voán tín duïng cuûa NHNo & PTNT Haø Noäi töø ñoù ñaõ thöïc söï laø ñoøn baåy goùp phaàn xoaù ñoùi, giaûm ngheøo, thuùc ñaåy caùc doanh nghieäp saûn xuaát kinh doanh phaùt trieån ñöùng vöõng trong cô cheá thò tröôøng Trong vaøi naêm gaàn ñaây, tình hình kinh teá xaõ hoäi coù nhieàu bieán ñoäng, neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc sau nhieàu naêm môû cöûa ñaõ taêng tröôûng vôùi toác ñoä cao thì ñeán cuoái naêm 1997 vaø böôùc vaøo naêm 1998 toác ñoä phaùt trieån ñaõ baét ñaàu chöõng laïi, cuoäc khuûng hoaûng taøi chính dieãn ra trong khu vöïc nhö Thaùi lan, Haøn Quoác, Nhaät Baûn, … ñaõ laøm cho ñoàng Vieät Nam suït giaù treân 17%. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam giaûm suùt, tæ leä laïm phaùt taêng. Beân caïnh ñoù tình hình thôøi tieát dieãn ra voâ cuøng khaéc nghieät, heát haïn haùn ôû mieàn Trung, mieàn Nam laïi ñeán luõ luït ôû mieàn Trung gaây toån thaát nhieàu ñeán ngöôøi vaø cuûa cuûa nhaân daân, noù aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Trong boái caûnh kinh teá khoù khaên nhö vaäy, hoaït ñoäng cuûa NHNo & PTNT Haø Noäi trong nhöõng naêm qua cuõng gaëp khoâng ít khoù khaên, cuï theå trong coâng taùc huy ñoäng voán, coâng taùc cho vay. Song söï chæ ñaïo thöôøng xuyeân cuûa NHNo & PTNT Haø Noäi vaø noã löïc cuûa ban laõnh ñaïo cuøng toaøn theå caùn boä coâng nhaân vieân, hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ngaân haøng ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû nhö sau: 2.1. Coâng taùc huy ñoäng voán. Ñeán cuoái naêm 2002 nguoàn voán huy ñoäng cuûa toaønh thaønh phoá laø 6.151.984 trieäu ñoàng, taêng 44,5% so vôùi naêm 2001. Trong naêm 2002 moät soá chi nhaùnh ñaõ quan taâm taïo nguoàn voán kinh doanh vôùi laõi suaát hôïp lyù neân ñaõ tìm vaø huy ñoäng ñöôïc moät soá doanh nghieäp, cô quan, tröôøng hoïc veà môû taøi khoaûn vaø göûi tieàn neân nguoàn voán taêng tröôûng khaù, taïo tieàn ñeà thuaän lôïi cho kinh doanh nhö…………………, tuy nhieân vaãn coøn moät soá ngaân haøng chöa thöïc söï quan taâm ñeán coâng taùc nguoàn voán kinh doanh. Baûng 1 : Tình hình bieán ñoäng nguoàn voán cuûa caùc Ngaân haøng Quaän Ñôn vò: Trieäu ñoàng Ngaân haøng 31/12/2001 31/12/2002 % 2002/2001 Trung taâm 2.296.696 2.934.594 +28.8 Caàu Giaáy 309.229 397.026 +28.4 Ñoáng Ña 332.240 437.111 +31.6 Thanh Xuaân 187.182 259.082 +38.4 Taây Hoà 256.354 354.470 +38.3 Ba Ñình 371.480 406.537 +9.4 Tam Trinh 5.746 25.767 +348.4 Hai Baø Tröng 304.857 555.125 +82.1 Hoaøn Kieám 193.135 430.656 +122.9 Chöông Döông - 264.194 - Traøng Tieàn - 87.422 - Toaøn thaønh phoá 4.256.919 6.151.984 +44.5 Trong toång nguoàn voán huy ñoäng thì tyû troïng cuûa caùc nguoàn qua 2 naêm 2001 vaø 2002 cuõng coù söï thay ñoåi khaù lôùn theå hieän trong baûng sau : Baûng 2: Cô caáu nguoàn voán huy ñoäng theo nguoàn hình thaønh Ñôn vò:tyû ñoàng Nguoàn hình thaønh 31/12/2001 31/12/2002 2002/2001 Soá tieàn %/åNV Soá tieàn %/åNV Soá tieàn %/åNV - Tieàn göûi caùc TCKT 862 20,2 898 14,6 + 36 + 1,9 - Tieàn göûi caùc TCTD 1.454 34,2 1.931 31,4 + 477 + 25,2 - Tieàn tieát kieäm 640 15 972 15,8 + 332 + 17,5 - Kyø phieáu 1.141 26,8 2.055 33,4 + 914 + 48,3 - Tieàn göûi vaø vay khaùc 161 3,8 296 4,8 + 135 + 7,1 Toång nguoàn voán 4.258 6.152 + 1.894 Qua baûng 2 ta thaáy giöõa naêm 2001 vaø naêm 2002 coù söï bieán ñoäng khaù lôùn veà cô caáu nguoàn voán. Tieàn göûi cuûa caùc toå chöùc kinh teá naêm 2001 laø 862 tyû ñoàng chieám tyû troïng 20,2% toång nguoàn voán huy ñoäng, naêm 2002 laø 898 tyû ñoàng, taêng 1,9% so vôùi naêm 2001 vôùi con soá tuyeät ñoái laø 36 tyû ñoàng. Vieäc tieàn göûi cuûa toå chöùc kinh teá taêng 36 tyû ñoàng theå hieän uy tín cuõng nhö chính saùch chæ ñaïo laõi suaát phuø hôïp cuûa NHNo & PTNT Haø Noäi vaø caùc Ngaân haøng Quaän, töø ñoù thu huùt khaùch haøng ngaøy caøng ñoâng vaø oån ñònh. Ngoaøi ra, tieàn göûi cuûa caùc toå chöùc tín duïng vaø tieàn tieát kieäm cuõng taêng leân ñaùng keå, cuï theå laø: naêm 2002 tieàn göûi caùc toå chöùc tín duïng taêng 25,2 % vaø tieàn tieát kieäm taêng 17,5% so vôùi naêm 2001. Coù ñöôïc nhö vaäy thì Ngaân haøng ñaõ chuù troïng ñeán coâng taùc huy ñoäng voán cuûa mình, thu huùt ñöôïc khaù maïnh löôïng tieàn nhaøn roãi trong daân cö vaøthöïc hieän caùc nghieäp vuï thanh toaùn lieân Ngaân haøng moät caùch linh hoaït taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc caù nhaân, toå chöùc. Neáu nhö tröôùc ñaây, nguoàn voán chính cuûa Ngaân haøng laø laáy töø Ngaân saùch nhaø nöôùc vaø chæ coù moät phaàn nhoû huy ñoäng töø caùc toå chöùc kinh teá, nhöõng khaùch haøng truyeàn thoáng quen thuoäc thì böôùc sang giai ñoaïn môùi theo phaùp leänh 90 ñöôïc ban haønh – chi nhaùnh NHNo & PTNT Haø Noäi ñaõ thöïc hieän ñoåi môùi toaøn dieän hoaït ñoäng tín duïng cuûa mình keát hôïp vôùi vieäc töï huy ñoäng, tìm kieám nguoàn voán ñeå cho vay. Hoaït ñoäng huy ñoäng ñöôïc môû roäng vôùi caùc ñôït phaùt haønh kyø phieáu, traùi phieáu. Hình thöùc naøy ñaõ coù hieäu quaû trong vieäc gia taêng nguoàn voán cuûa Ngaân haøng, giaûm tyû troïng voán ngaân saùch trong nguoàn voán cuûa Ngaân haøng. Cuï theå: trong naêm 2002, nguoàn voán huy ñoäng töø kyø phieáu taêng 48,3% so vôùi naêm 2001, laøm cho toång nguoàn voán taêng theâm 914 tyû ñoàng. Nhö vaäy trong hai naêm qua, baèng nhieàu hình thöùc phong phuù nhö caûi tieán nghieäp vuï, ñoåi môùi phong caùch giao dòch, môû roäng maïng löôùi giao dòch, trang bò maùy tính, caûi tieán maãu maõ giaáy tôø giao dòch neân nguoàn voán huy ñoäng cuûa NHNo & PTNT Haø Noäi khoâng ngöøng taêng leân. Ngaân haøng ñaõ taäp chæ ñaïo caùc phoøng ban taïo moïi ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå caùc toå chöùc, caù nhaân môû taøi khoaûn vaø höôùng daãn thuû tuïc chu ñaùo. Ñoàng thôøi cöû caùn boä tín duïng ñeán taän doanh nghieäp ñeå ñaùp öùng kòp thôøi tieàn maët, seùc, ngaân phieáu, khoâng ngöøng thu huùt moïi khoaûn tieàn nhaø roãi cuûa khaùch haøng vaøo taøi khoaûn. 2.2. Tình hình söû duïng voán: Caùc Ngaân haøng thöông maïi ñeàu hoaït ñoäng theo phöông thöùc “nhaän göûi ñeå cho vay” töùc laø huy ñoäng voán töø caùc nguoàn khaùc nhau vaø phaûi söû duïng voán ñoù hoaït ñoäng kinh doanh coù laõi, ñaûm baûo khaû naêng thanh toaùn cho khaùch haøng khi coù doøng tieàn ruùt ra. Vì vaäy, söû duïng voán laø khaâu maáu choát quyeát ñònh hieäu quaû kinh doanh cuûa Ngaân haøng. Vieäc söû duïng trieät ñeå coù hieäu quaû nguoàn voán seõ daãn ñeán toái ña hoaù lôïi nhuaän cho Ngaân haøng cuõng nhö goùp phaàn vaøo söï phaùt trieån chung cuûa neàn kinh teá. Dieãn bieán tình hình dö nôï cuûa NHNo & PTNT Haø Noäi qua hai naêm 2001 vaø 2002 ñöôïc theå hieän trong baûng sau: Baûng 3: Tình hình dö nôï cuûa caùc Ngaân haøng Quaän. Ñôn vò: trieäu ñoàng. Ngaân haøng Naêm 2001 Naêm 2002 2002/2001 Soá tieàn Tyû leä % Trung taâm 1.114.499 1.159.406 Caàu Giaáy 70.404 123.298 Ñoáng Ña 51.166 83.000 Thanh Xuaân 40.360 87.651 Taây Hoà 108.836 191.725 Ba Ñình 5._.