Một số giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về bảo vệ lợi ích người tiêu dùng ở Việt Nam

ng bảo vệ người tiêu dùng đã được Ðảng và nhà nước quan tâm, đặc biệt từ khi đất nước ta tiến hành đổi mới. Bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng là biểu hiện của sự tiến bộ xã hội, của việc tôn trọng con người. Hiện nay, trong bối cảnh Việt Nam đang chủ động hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, vấn đề người tiêu dùng và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng càng trở nên quan trọng nhằm thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Để thực hiện chức năng thống nhất quản lý Nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Chính phủ đã giao cho Bộ Công Thương mà trực tiếp là Cục quản lý cạnh tranh, thực hiện chức năng này. Trong thời gian thực tập tại Ban bảo vệ người tiêu dùng – Cục Quản lý canh tranh, em đã tìm và làm đề tài “Một số giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về bảo vệ lợi ích người tiêu dùng ở Việt Nam”. Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo PGS.TS Phạm Văn Vận và các anh chị trong ban Bảo vệ người tiêu dùng đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ em hoàn thành bài Chuyên đề thực tập. B. NỘI DUNG Chương I: Cơ sở lý luận cho quản lý nhà nước về bảo vệ người tiêu dùng Tổng quan về quản lý nhà nước về bảo vệ người tiêu dùng Một số khái niệm liên quan Cơ quan quản lý nhà nước Là một tổ chức được thành lập và hoạt động theo những nguyên tắc và trình tự nhất định, cơ cấu tổ chức nhất định và được giao những quyền lực nhà nước nhất định, được quy định trong các văn bản pháp luật để thực hiện một phần những nhiệm vụ, quyền hạn của nhà nước Người tiêu dùng Theo điều 1 pháp lệnh bảo vệ người tiêu dùng 1999 quy định: “ Người tiêu dùng là người mua, sử dụng hàng hóa dịch vụ cho mục đích tiêu dùng sinh hoạt cá nhân, gia đình và tổ chức”. Theo điều 2 và điều 3 Nghị định số 69/2001/ NĐ-CP ngày 2/10/2001 của Chính phủ quy định chi tiết việc thi hành Pháp lệnh về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã quy định cụ thể các đối tượng được coi là người tiêu dùng và chịu sự điều chỉnh của Pháp lệnh này, bao gồm: - Người mua và là người sử dụng hàng hóa, dịch vụ đã mua cho chính bản thân mình. - Người mua hàng hóa, dịch vụ cho người khác, cho gia đình hoặc cho tổ chức sử dụng. - Cá nhân, gia đình, tổ chức sử dụng hàng hóa, dịch vụ do người khác mua hoặc do được cho, tặng. - Người mua, sử dụng hàng hóa, dịch vụ cho mục đích sản xuất, kinh doanh không thuộc phạm vi điều chỉnh của nghị định số 69/2001/NĐ-CP. - Trường hợp những người mua hàng hóa, dịch vụ cho sản xuất, kinh doanh, tức là phục vụ cho mục đích sinh lời thì không được coi là người tiêu dùng và không được bảo vệ theo Pháp lệnh Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Các quyền của người tiêu dùng Tuy hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã được hình thành và phát triển khá lâu song những quyền của người tiêu dùng thì vẫn chưa được xác định rõ ràng. Ngày 15 tháng 3 năm 1962, Tổng thống Mỹ John Kennedy trong một cuộc họp của Thượng viện Mỹ đã phát biểu: “ …Theo định nghĩa, người tiêu dùng là tất cả chúng ta. Họ là nhóm người đông đảo nhất, có tác động và chịu tác động của hầu hết các quyết định về kinh tế, dù là của nhà nước hay tư nhân. Thế nhưng họ lại là những nhóm người quan trọng duy nhất mà quan điểm của họ lại không được lắng nghe…” ( Năm 1983, Liên hợp quốc chính thức tuyên bố ngày 15 tháng 3 trở thành “Ngày quyền của người tiêu dùng thế giới”) Từ những phát biểu của Tổng thống Mỹ, những quyền của người tiêu dùng dần được hình thành và phát triển. Đầu tiên, Kennedy đưa ra bốn quyền cơ bản của người tiêu dùng, đó là “ quyền được an toàn, quyền được thông tin, quyền được lựa chọn và quyền được bày tỏ quan điểm” Bốn quyền này là cốt lõi của hoạt động bảo vệ người tiêu dùng trên thế giới vào giai đoạn đó. Qua quá trình hoạt động thực tiễn của các tổ chức bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên thế giới, các quyền của người tiêu dùng đã được bổ sung thêm. Liên hợp quốc, cộng đồng quốc tế và chính phủ các nước đã thừa nhận tám quyền cơ bản của người tiêu dùng. Đó là : - Quyền được thỏa mãn nhu cầu cơ bản: Là quyền được có những hàng hóa, dịch vụ thiết yếu phục vụ cho cuộc sống như ăn, ở, chăm sóc sức khỏe, học hành, đi lại…Những nhu cầu thiết yếu về tinh thần với giá cả hợp lý và có thể chấp nhận được. Nhu cầu cơ bản là một khái niệm tương đối và tổng quát. Khi trình độ phát triển của xã hội còn ở mức thấp, nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn thì nhu cầu cơ bản là những cái tối thiểu để con người có thể tồn tại được. Còn khi xã hội phát triển ở mức cao hơn, nhu cầu cơ bản cũng thay đổi. Khi đó những nhu cầu cơ bản tối thiểu không chỉ là để tồn tại mà còn bao gồm những nhu cầu về tinh thần như giao tiếp, học hành, đi lại… để con người có thể tồn tại và phát triển. Như vậy, quyền được thỏa mãn nhu cầu cơ bản của con người của người tiêu dùng cũng thay đổi theo điều kiện của xã hội, con người cần được phát triển cả về thể chất lẫn tinh thần. - Quyền được an toàn : Là quyền của người tiêu dùng được bảo vệ chống lại những hàng hóa, dịch vụ, quá trình sản xuất có hại đến sức khỏe, đời sống và quyền lợi chính đáng của họ. Để đảm bảo tốt quyền này, hàng hoá, dịch vụ không chỉ cần đảm bảo an toàn trước mắt mà cả sự an toàn dài hạn cho người sử dụng và các thế hệ tương lai. - Quyền được thông tin: Là quyền của người tiêu dùng cần phải được cung cấp thông tin cần thiết về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ mà họ sử dụng để có thể tự quyết định việc có sử dụng hay không trên cơ sở có đầy đủ thông tin. Người tiêu dùng có quyền được tiếp cận thông tin về giá cả, chất lượng, số lượng, thành phần… của hàng hoá và dịch vụ. Khi có được đầy đủ thông tin của sản phẩm hoặc dịch vụ thì người tiêu dùng sẽ đưa ra quyết định hay lựa chọn đúng đắn hơn, tránh tình trạng bị trở thành nạn nhân của các chiến dịch quảng cáo, tiếp thị sai lệnh, không trung thực, thậm chí lừa dối người tiêu dùng. Nội dung thông tin cho người tiêu dùng có thể được thực hiện thông qua việc ghi nhãn hàng hóa, qua các hướng dẫn sử dụng hay qua giới thiệu quảng cáo trên các phương tiện thông tin. - Quyền được lựa chọn: Là quyền của người tiêu dùng trong việc tự do quyết định dùng hay không dùng sản phẩm, dịch vụ.Người tiêu dùng có quyền được tiếp cận các dịch vụ và hàng hoá đa dạng với chất lượng tốt, giá cả cạnh tranh. Các hành vi thông tin không trung thực, tạo ra sự khan hiếm giả tạo để gò ép người tiêu dùng, việc lợi dụng vị thế thống lĩnh hay độc quyền để khiến người tiêu dùng bắt buộc phải sử dụng hàng hóa, dịch vụ của mình hoặc việc tham gia vào thỏa thuận hạn chế cạnh tranh đều là hành vi vi phạm quyền được lựa chọn của người tiêu dùng. Việc đảm bảo quyền này sẽ giúp cho người tiêu dùng chọn mua được đúng sản phẩm, dịch vụ mà mình mong muốn. Quyền được lựa chọn sẽ được thực hiện tốt hơn trong nền kinh tế thị trường chống độc quyền, có sự cạnh tranh lành mạnh. - Quyền được lắng nghe: Là quyền của người tiêu dùng được bày tỏ ý kiến của mình đối với các nhà sản xuất, kinh doanh về các loại hàng hóa, dịch vụ do họ cung ứng, kể cả quan hệ thái độ giữa người mua và người bán cũng như bày tỏ ý kiến với nhà nước, với các cơ quan hoạch định chính sách pháp luật…về những vấn đề liên quan đến họ.Nhằm đảm bảo rằng người tiêu dùng sẽ có cơ hội để tham gia vào quá trình xây dựng, thực hiện chính sách và quá trình phát triển sản phẩm, dịch vụ. Người tiêu dùng có thể trực tiếp góp ý kiến, thông qua đại diện của mình, thông qua các hội người tiêu dùng các cấp hoặc có thể tham gia vào các diễn đàn để trao đổi, thảo luận và bảo vệ lợi ích của mình. Các quốc gia cần thành lập các tổ chức, hiệp hội giành cho người tiêu dùng để họ có thể bày tỏ ý kiến cho chính phủ hay các doanh nghiệp. Những hành vi không tôn trọng, phớt lờ hoặc đàn áp ý kiến của người tiêu dùng đều là vi phạm quyền được lắng nghe của người tiêu dùng. Tôn trọng quyền được lắng nghe của người tiêu dùng vừa là nghĩa vụ, vừa là lợi ích của các nhà sản xuất kinh doanh, vì thông qua ý kiến của người tiêu dùng họ có thể cải tiến hàng hóa, dịch vụ nhằm giành được lòng tin của người tiêu dùng, là điều kiện mấu chốt để doanh nghiệp phát triển. - Quyền được khiếu nại và bồi thường: Khi gặp những thiệt thòi, những điều không vừa ý trong quan hệ với các nhà sản xuất kinh doanh, người tiêu dùng có quyền được khiếu nại. Người tiêu dùng có quyền khiếu nại và đòi hỏi bồi thường đối với hoạt động gian lận thương mại hoặc hành động mang tính bóc lột người tiêu dùng. Người tiêu dùng cũng có quyền được giải quyết công bằng những khiếu nại chính đáng. Nhà sản xuất kinh doanh phải bồi thường cho người tiêu dùng nếu sản phẩm, dịch vụ của họ cung ứng không đúng với nội dung đã giới thiệu, quảng cáo, giao kết hợp đồng. Các khiếu nại của người tiêu dùng có thể được giải quyết bằng cách hòa giải giữa người cung ứng và người tiêu dùng hoặc thông qua các cơ quan quản lý nhà nước liên quan, trong trường hợp không giải quyết được thì có thể thông qua hệ thống tòa án dân sự. Mỗi quốc gia, doanh nghiệp cần xây dựng cơ chế bồi thường, đền bù đối với những thiệt hại do lỗi của nhà cung cấp chẳng hạn như thông báo sai, các sản phẩm, dịch vụ không đạt tiêu chuẩn, không đảm bảo an toàn, giá cả quá cao v.v….Bồi thường thỏa đáng cho những khiếu nại chính đáng của người tiêu dùng sẽ nâng cao được tín nhiệm của doanh nghiệp, cải thiện được hình ảnh của doanh nghiệp trong mắt người tiêu dùng. - Quyền được giáo dục, đào tạo về tiêu dùng: Giáo dục vê tiêu dùng, về những kiến thức và kỹ năng tiêu dùng sẽ giúp cho người tiêu dùng có hiểu biết về vị thế của mình trong xã hội, có khả năng tự bảo vệ mình, bảo vệ các quyền của mình, để người tiêu dùng có thể có đầy đủ khả năng đưa ra sự lựa chọn phù hợp các sản phẩm và dịch vụ tiêu dùng. Việc giáo dục người tiêu dùng có thể được thực hiện bằng nhiều hình thức như cung cấp thông tin, kiến thức thông qua các ấn phẩm, báo chí, các buổi hội thảo, hội nghị, triển lãm…Nhiều nước đã đưa giáo dục tiêu dùng vào các chương trình giáo dục ở các trường học. Điều quan trọng khi thực hiện quyền này là cần cung cấp đầy đủ kiến thức, thông tin cho người tiêu dùng ở khu vực nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa. - Quyền được có môi trường sống lành mạnh và bền vững: Người tiêu dùng không chỉ cần được tiếp cận với các sản phẩm dịch vụ có chất lượng mà còn có quyền được sống và làm việc trong môi trường lành mạnh, không gây nguy hại đến tính mạng, tài nguyên và sinh quyển được bảo vệ,sức khoẻ cho mình và cho các thế hệ tương lai. Người tiêu dùng cũng được quyền có một môi trường xã hội lành mạnh, trong đó họ được an toàn về vật chất và tinh thần, được sống hòa hợp và thân ái trong cộng đồng, nhân phẩm được tôn trọng. Trách nhiệm của người tiêu dùng * Tự bảo vệ mình trong tiêu dùng Tại điều 12 của Pháp lệnh Bảo vệ người tiêu dùng có quy định: “Người tiêu dùng có trách nhiệm tự bảo vệ mình trong việc tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ; thực hiện đúng hướng dẫn về phương pháp sử dụng hàng hóa, dịch vụ, không được tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ gây tổn hại đến môi trường, trái với thuần phong mỹ tục, gây nguy hại đến tính mạng, sức khỏe của mình và cộng đồng.” Để tự bảo vệ mình thì người tiêu dùng phải trở thành người tiêu dùng thông thái: có kiến thức về tiêu dùng, về vệ sinh an toàn thực phẩm, biết lựa chọn thực phẩm ngon, tươi, hợp vệ sinh, không quá hạn sử dụng… Khi mua các mặt hàng thì phải xem giá cả, nhãn mắc, nơi sản xuất, thời gian sử dụng, bảo hành, có hoá đơn, địa chỉ cụ thể…Nhất là đối với các loại thuốc uống, thuốc chữa bệnh bao giờ cũng phải làm theo yêu cầu, chỉ dẫn của bác sĩ và hướng dẫn sử dụng thuốc; hay các mặt hàng công nghệ cao cần phải nắm rõ cách thức sử dụng để đảm bảo tính an toàn… Nói chung là người tiêu dùng phải có hiểu biết và kiến thức nhất định để thẩm định được mặt hàng mua sắm và không để trở thành đối tượng tiêu thụ bị mắc lừa. Hiện nay, ý thức tự bảo vệ mình của người tiêu dùng Việt Nam vẫn còn chưa cao, nhiều người tiêu dùng tỏ ra thờ ơ, hoặc không biết quyền của mình khi đi mua các sản phẩm hàng hoá, dịch vụ. Trong một thời gian dài, do thiếu thông tin tuyên truyền, nhiều hộ tiêu dùng điện trong cả nước khi đặt bút ký các hợp đồng mua bán điện với các công ty, chi nhánh điện địa phương không hề biết mình có quyền gì, có trách nhiệm gì, mình đang chịu “lép vế” hay “bất lợi” ở những điều khoản nào trong hợp đồng. Đây không chỉ là hậu quả của công tác giáo dục, tuyên truyền, mà còn là hậu quả của thời kỳ bao cấp, mọi thứ do Nhà nước cung cấp, Nhà nước quyết định, người tiêu dùng chỉ ký hợp đồng một cách hình thức, cho đủ “lệ bộ” mà thôi. * Nâng cao kiến thức về tiêu dùng Nhận thức về tiêu dùng cần phải được nâng cao, người tiêu dùng phải chú ý đến việc chọn những thương hiệu, nhãn hiệu có uy tín để mua sắm hàng hóa phục vụ cho nhu cầu hàng ngày của bản thân, gia đình và của tổ chức. Tuy nhiên, phần đông người tiêu dùng do thiếu thông tin về hàng hóa hoặc do kinh tế khó khăn nên cứ chọn hàng hóa rẻ để mua mà không chú ý nhiều đến chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Người tiêu dùng phải tự nâng cao kiến thức của bản thân để bảo vệ chính mình, gia đình và tổ chức của mình khỏi những hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Để tránh mua phải những hàng hóa, dịch vụ không như mong muốn, người tiêu dùng trước hết phải nắm rõ thông tin về sản phẩm, dịch vụ mà mình định sử dụng, luôn cập nhật thông tin về sản phẩm, tránh những sản phẩm nguy hại đến sức khỏe, đặc biệt là trong vấn đề lương thực thực phẩm cần phải được chọn lựa, xem xét kỹ trước khi sử dụng. Lợi ích của người tiêu dùng rất dễ bị tổn thương, các hành vi hạn chế cạnh tranh và cạnh tranh không lành mạnh, nạn hàng giả hàng nhái, hàng không đạt tiêu chuẩn, chất lượng vệ sinh hàng hoá và dịch vụ thiếu độ an toàn, giá cả bất hợp lý, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ,... Vấn đề giá cả và độ an toàn của các dịch vụ tài chính, bảo hiểm, ngân hàng. Vì vậy, khi có bất cứ vấn đề gì làm ảnh hưởng đến sức khỏe, lợi ích của mình, của gia đình mình, người tiêu dùng phải khiếu nại lên các cơ quan chức năng * Phát hiện, tố cáo hành vi gian dối trong kinh doanh Tại điều 13 Pháp lệnh Bảo vệ người tiêu dùng có quy định :“Người tiêu dùng có trách nhiệm phát hiện, tố cáo các hành vi gian dối về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng, nhãn hiệu hàng hóa, giá cả và các hành vi lừa dối khác của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ, gây thiệt hại cho mình và cộng đồng theo quy định của pháp luật.” Phòng, chống hàng giả, hàng kém chất lượng không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương mà còn là của cả người tiêu dùng. Người tiêu dùng chính là nạn nhân của tệ hàng giả, hàng kém chất lượng. Họ vừa mất tiền, vừa mua phải thứ hàng không tương xứng, thậm chí là đe dọa đến sức khỏe của mình. Người mua hàng luôn phải cẩn trọng để là những khách hàng “thông minh” không mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng; đồng thời, tích cực tham gia phát hiện, đấu tranh với tệ nạn đó bằng cách phối hợp, giúp đỡ cơ quan chức năng phòng ngừa và ngăn chặn, xử lý hiệu quả các đối tượng, các hành vi gian lận thương mại. Hơn ai hết, chính người tiêu dùng phải trở thành nhân tố quan trọng để công tác đấu tranh phòng, chống tệ sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng thu được kết quả ngày càng cao hơn. * Cảnh báo cho cộng đồng về hàng hóa, dịch vụ không đảm bảo Khi người tiêu dùng biết được hàng hóa dịch vụ nào gây hại đến sức khỏe, đến lợi ích của mình thì hãy thông báo cho các cơ quan chức năng và cảnh báo với những người tiêu dùng xung quanh mình, giúp những người xung quanh tránh được những thiệt thòi mà mình đã gặp phải. Sự cần thiết phải bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Tất cả mọi người đều cần trao đổi, mua bán để có những hàng hóa, dịch vụ đáp ứng nhu cầu của mình, đáp ứng nhu cầu của gia đình, của tổ chức mình. Có thể thấy, người tiêu dùng bao gồm tất cả mọi người, không phân biệt tuổi tác, thành phần, dân tộc, giới tính, địa vị xã hội, họ có mặt ở tất cả mọi nơi: thành thị, nông thôn, vùng sâu, vùng xa…Tuy người tiêu dùng có vai trò quyết định nhưng ít được lắng nghe. Quan hệ kinh tế chủ yếu trong xã hội, bên cạnh quan hệ giữa các nhà sản xuất với nhau là quan hệ giữa người tiêu dùng và nhà sản xuất kinh doanh. Là lực lượng hết sức đông đảo nhưng vì chưa nhận thức đầy đủ các quyền và trách nhiệm của mình, không có đầy đủ kiến thức về mọi mặt và thường hành động riêng lẻ nên trong mối quan hệ giữa họ với nhà sản xuất kinh doanh, người tiêu dùng đứng ở thế yếu và chịu nhiều thiệt thòi. Bên cạnh đó, người tiêu dùng còn đang đứng trước nguy cơ sử dụng hàng hóa, dịch vụ thiếu độ an toàn, đặc biệt là đối với những hàng hóa, dịch vụ thiết yếu và hàng hóa, dịch vụ có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người. Điều này thật sự đã kìm hãm sự phát triển của xã hội. Chính vì vậy mà hàng trăm năm nay nhiều nước đã nhận thấy sự cầm thiết của việc bảo vệ người tiêu dùng, có chính sách tôn trọng các quyền của người tiêu dùng và có các biện pháp chống lại lạm dụng của các nhà sản xuất kinh doanh. Ở Việt Nam, trong thời kỳ kế hoạch hóa tập trung, các nhu cầu thiết yếu của người tiêu dùng đều được nhà nước phân phối thông qua hệ thống tem phiếu. Qua hai mươi năm đổi mới, nước ta chuyển mạnh từ nền kinh tế vận hành theo cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang cơ chế thị trường có sự điều tiết của nhà nước. Cũng từ đó, quan hệ mua bán, giao dịch giữa một bên là những người bỏ tiền ra mua hàng hóa, dịch vụ để phục vụ cho sinh hoạt, tiêu dùng cá nhân, gia đình, tổ chức đã từng bước hình thành và phát triển. Trong nền kinh tế thị trường, người tiêu dùng luôn có các điểm bất lợi sau: Vai trò của sản xuất luôn tỏ ra trội hơn so với vai trò tiêu dùng, kể cả trong mỗi người chúng ta. Hoạt động sản xuất thì tập trung, tiêu dùng thì phân tán. Kết quả là nhà sản xuất là các chuyên gia, còn người tiêu dùng chỉ là những tay nghiệp dư. Các thông tin đến với người tiêu dùng, nhất là giá cả và chất lượng thường không đầy đủ hay bị bóp méo. Vai trò của người tiêu dùng ít được ưu tiên hơn so với các đại lý. Ðôi khi việc cạnh tranh không đầy đủ có thể tạo ra các tình trạng khan hiếm giả tạo, gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Ưu thế về kinh tế của các doanh nghiệp có thể tác động tạo ra các chính sách có lợi cho họ. Tuy nhiên người tiêu dùng phải trả tiền cho các chi phí đó, qua sản phẩm. người tiêu dùng phải trả tiền cho các hành động chống lại chính mình! Số lượng nhà sản xuất và bán hàng luôn lớn và được tổ chức tốt. Trong khi đó các tổ chức hoạt động bảo vệ người tiêu dùng chỉ rất hạn chế về số lượng và tổ chức. Trong cơ chế thị trường, người tiêu dùng có nhiều sự lựa chọn về hàng hóa, dịch vụ hơn nhưng đồng thời lại đứng trước nguy cơ sử dụng hàng hóa, dịch vụ thiếu độ an toàn, không đạt tiêu chuẩn, đặc biệt là thực phẩm, mỹ phẩm, dược phẩm. Đồng thời, trên thị trường xuất hiện nhiều hàng giả, hàng nhái, hàng không tem mác, không rõ nguồn gốc xuất sứ. Hiện nay nước ta đang bước vào thời kỳ hội nhập, các loại hàng hóa từ nước ngoài được nhập khẩu vào trong nước rất nhiều. Đa số các công ty nước ngoài đầu tư vào nước ta đều mang những dây truyền sản xuất tiên tiến, hiện đại, có kinh nghiệm quản lý. Tuy nhiên, có một bộ phận nhỏ một số công ty biến Việt Nam làm nơi giải quyết hàng tồn kho, lắp ráp các dây truyền công nghệ lạc hậu cho nhà máy ở Việt Nam hoặc tiến hành các chiêu thức tiếp thị gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng. Một số công ty lẽ ra nên đầu tư vốn vào sản xuất để đảm bảo chất lượng sản phẩm, dịch vụ thì lại giành những khoản chi phí khổng lồ cho các chiến dịch quản cáo, tiếp thị. Kết quả là trong nhiều trường hợp chính người tiêu dùng là nạn nhân của các chiến dịch quảng cáo rầm rộ nhưng thiếu chính xác và có lúc sai lệch này. Mặt khác, hiện nay còn xuất hiện một số hình thức kinh doanh mới: bán hàng đa cấp, kinh doanh qua mạng, bán hàng tại nhà... Nhiều nhà kinh doanh lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dân về những hình thức kinh doanh này để kiếm lợi. Ví dụ đối với hình thức bán hàng đa cấp bất chính, người được tuyển dụng vào mạng lưới bán hàng đa cấp có thể bị lừa bằng nhiều chiêu thức như: bị yêu cầu muốn tham gia phải đóng một khoản đặt cọc lớn, phải mua một số lượng hàng hóa ban đầu hoặc phải trả một khoản tiền để được quyền tham gia vào mạng lưới bán hàng đa cấp( ví dụ như của công ty bán máy lọc ô xy, công ty kinh doanh sản phẩm chức năng) Trong nền kinh tế thị trường, thị trường chủ yếu do người tiêu dùng điều tiết. Người tiêu dùng có ảnh hưởng to lớn đến những quyết sách về kinh tế, dù là của khu vực nhà nước hay của khu vực tư nhân. Người tiêu dùng cũng là đối tượng chịu ảnh hưởng nhiều nhất của các quyết định về kinh tế. Bảo vệ người tiêu dùng còn là một hoạt động nhằm thực hiện công bằng xã hội, dân chủ, văn minh, đồng thời cũng nhằm xây dựng một nền kinh tế bền vững. Khi nền kinh tế càng phát triển thì vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng càng trở nên cần thiết. Ngoài ra, vấn đề bảo vệ người tiêu dùng còn khá mới mẻ đối với nước ta, vì vậy còn nhiều người tiêu dùng chưa thực sự hiểu hết được quyền lợi và trách nhiệm của mình. Hệ thống và chức năng của cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tại Việt Nam. Tổ chức bộ máy cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tại Việt Nam Sơ đồ hệ thống cơ quan quản lý nhà nước về Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Cơ quan quản lý nhà nước về Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng: Trung ương: Bộ Công Thương( Cục Quản lý cạnh tranh) Địa phương: UBND tỉnh (Sở Thương mại/ Sở Thương mại và du lịch) Cơ quan có liên quan trực tiếp: Tổng cục TC-ĐL-CL & các Chi Cục Cục Quản lý thị trường & các Chi Cục Cục Xúc tiến thương mại Cục An toàn vệ sinh thực phẩm Cục Quản lý chất lượng hàng hóa… Cơ quan có liên quan khác: Bộ KH và CN Bộ Y tế Bộ Xây dựng Bộ GTVT Bộ VH-TT-DL Bộ NN & PTNT… Vai trò và chức năng của các cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tại Việt Nam Cơ quan nhà nước cấp Trung Ương( Cục Quản lý cạnh tranh) Quyền hạn trong công tác bảo vệ người tiêu dùng được quy định theo Nghị định số 06/2006/NĐ-CP ngày 09/01/2006 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục quản lý cạnh tranh: Xây dựng và trình Bộ trưởng Bộ Thương Mại ( nay là Bộ Công thương) các văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật sau khi được ban hành. Hướng dẫn kiểm tra, đánh giá và tổng hợp tình hình thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án đã được phê duyệt về các lĩnh vực thuộc chức năng của cơ quan quản lý cạnh tranh. Phát hiện và kiến nghị cơ quan có liên quan giải quyết theo thẩm quyền về những văn bản đã ban hành có nội dung không phù hợp với quy định của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Giải quyết khiếu nại, tố cáo theo thẩm quyền và xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Hợp tác quốc tế trong việc xây dựng và thực thi pháp luật vảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Yêu cầu tổ chức, cá nhân liên quan cung cấp thông tin, tài liệu cần thiết cho việc thực hiện các nhiệm vụ được giao, được sử dụng tư vấn trong và ngoài nước trong trường hợp cần thiết theo yêu cầu của công việc theo quy định của pháp luật. Tuyền truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật và các chính sách có liên quan đến bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Tổ chức bồi dưỡng, tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác bảo vệ người tiêu dùng. Thực hiện các nhiệm vụ khác do Bộ trưởng Bộ Thương Mại( nay là Bộ Công Thương) giao. Cơ quan quản lý cấp địa phương( UBND tỉnh, các sở thương mại/ sở thương mại và du lịch) Theo điều 12 nghị định số 69/2001/NĐ-CP ngày 02 tháng 10 năm 2001, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có trách nhiệm thực hiện quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng như sau: - Chỉ đạo, đôn đốc các tổ chức, cá nhân thực hiện các quy điịnh của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên địa bàn. - Kiểm tra, thanh tra việc thực hiện các quy định của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. - Phối hợp với các cơ quan có liên quan trong hoạt động kiểm tra, thanh tra, xử lý các vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tại địa phương. - Tiếp nhận, giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiến nghị về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong phạm vi quyền hạn hoặc chuyển đến các cơ quan có thẩm quyền để xử lý. Các Bộ, Ngành có liên quan Vai trò và trách nhiệm của các Bộ, Ngành có liên quan được quy định tại điều 10, 11 Pháp lệnh Bảo vệ người tiêu dùng: Các Bộ, cơ quan ngang Bộ, các cơ quan thuộc chính phủ trong chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm phối hợp với Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường ( trên thực tế công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã được chuyển cho Bộ Công Thương ) thực hiện những nhiệm vụ sau đây: - Xây dựng trình chính phủ ban hành theo thẩm quyền các văn bản quy phạm pháp luật thuộc phạm vi ngành, lĩnh vực của mình quản lý có liên quan đến bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. - Chỉ đạo, kiểm tra, thanh tra việc thực hiện các quy định của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong phạm vi ngành, lĩnh vực mình quản lý. - Giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong phạm vi ngành, lĩnh vực do Bộ, ngành phụ trách. Đối với một số hàng hóa, dịch vụ đặc thù có liên quan đến môi trường sống, chất lượng, giá cả, vệ sinh, an toàn, sức khỏe và tính mạng của người tiêu dùng, Chính phủ giao trách nhiệm cụ thể sau: - Bộ Thương Mại chủ trì và phối hợp với các Bộ liên quan thực hiện quản lý, kiểm tra, thanh tra việc lưu thông trên thị trường đối với các loại hàng hóa, dịch vụ bị cấm sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu hoặc sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu có điều kiện; đối với việc niêm yết giá hàng hóa, dịch vụ và thực hiện theo giá đã niêm yết: tiến hành xử lý nhằm ngăn chặn việc lưu thông trên thị trường các loại hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, hàng hóa vi phạm quy chế ghi nhãn hàng hóa, các loại hàng hóa và dịch vụ không đảm bảo an toàn, gây nguy hại đến sức khỏe người tiêu dùng; thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định của pháp luật về quảng cáo thương mại theo thẩm quyền. - Bộ Y tế thực hiện việc quản lý, kiểm tra, thanh tra đối với dược phẩm, dược liệu, trang thiết bị, dụng cụ y tế, các loại mỹ phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, chất lượng thực phẩm tươi sống, thực phẩm đã qua chế biến công nghiệp; các loại nước uống, rượu và thuốc lá. - Bộ Xây dựng thực hiện việc quản lý, kiểm tra, thanh tra trong tất cả các khâu từ quy hoạch, thiết kế, thi công, nghiệm thu công trình xây dựng dân dụng. - Bộ Giao thông vận tải thực hiện việc quản lý, kiểm tra, thanh tra chất lượng các phương tiện giao thông vận tải đường thủy, đường bộ, đường sắt, ga đường sắt, bến cảng và các trang thiết bị sử dụng cùng với phương tiện vận tải nhằm đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng trong các dịch vụ về vận chuyển hoặc khi người tiêu dùng mua để sử dụng các phương tiện, thiết bị này. - Cục hàng không dân dụng Việt Nam thực hiện việc quản lý, kiểm tra, thanh tra các phương tiện vận chuyển hàng không, sân bay, cảng hàng không và cá phương tiện, trang thiết bị, dụng cụ phục vụ vận chuyển hàng không. - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thực hiện việc quản lý, kiểm tra, thanh tra chất lượng phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây. giống con, các sản phẩm sinh học phục vụ trông trọt và chăn nuôi, thức ăn gia súc. - Bộ Công nghiệp chủ trì, phối hợp các Bộ, ngành có liên quan thực hiện việc quản lý, kiểm tra, thanh tra chất lượng theo quy định của pháp luật đối với các loại hàng hóa vật liệu nổ công nghiệp, các loại hóa chất công nghiệp, hàng hóa, máy móc, trang thiết bị công nghiệp. - Bộ Thủy sản chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan thực hiện việc quản lý, kiểm tra, thanh tra chất lượng các chủng loại động, thực vật thủy sản, thức ăn cho thủy sản, hải sản, thuốc bảo vệ và thuốc thú y thủy sản, ngư lưới, dịch vụ đánh cá. - Tổng cục Bưu điện thực hiện việc quản lý, kiểm tra, thanh tra giá cả, chất lượng dịch vụ, mạng lưới, vật tư, thiết bị, công trình bưu chính viễn thông, mạng Internet. - Bộ Khoa học, công nghệ và môi trường thực hiện việc thống nhất quả lý, kiểm tra, thanh tra hoạt động khoa học, công nghệ và môi trường, tiêu chuẩn đo lường chất lượng, sở hữu công nghiệp và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng theo quy định của pháp luật. 3. Hệ thống cơ quan quản lý nhà nước về quản lý nhà nước bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng của một số nước trên thế giới 3.1 Indonexia 3.1.1 Uỷ ban bảo vệ người t._.iêu dùng quốc gia (NCPB) Uỷ ban bảo vệ người tiêu dùng quốc gia được thành lập tại thủ đô Jakarta và chịu trách nhiệm trước Tổng thống nước Cộng hòa Inđônêsia. Uỷ ban có trách nhiệm chính là tư vấn cho chính phủ về các chính sách người tiêu dùng, tiến hành các nghiên cứu các vấn đề và pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng, nghiên cứu về hàng hóa và dịch vụ liên quan đến an toàn của người tiêu dùng, thúc đẩy sự phát triển của các tổ chức bảo vệ người tiêu dùng và tiếp nhận các khiếu nại về bảo vệ người tiêu dùng. Uỷ ban cũng có trách nhiệm nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về các vấn đề liên quan thông qua các phương tiện thông tin đại chúng. Theo quy định tại Chương 3 Luật Bảo vệ người tiêu dùng thì Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng quốc gia chức năng và nhiệm vụ như sau: - Tư vấn và đề xuất ý kiến cho Chính phủ trong việc xây dựng chính sách về bảo vệ người tiêu dùng; - Nghiên cứu và đánh giá luật và các qui tắc hiện hành về bảo vệ người tiêu dùng; - Nghiên cứu về hàng hóa và các dịch vụ liên quan đến sự an toàn của người tiêu dùng; - Thúc đẩy sự phát triển các tổ chức bảo vệ người tiêu dùng; - Phổ biến thông tin liên quan đến bảo vệ người tiêu dùng trên các phương tiện thông tin đại chúng; - Tiếp nhận khiếu nại về bảo vệ người tiêu dùng từ mọi người, từ các tổ chức bảo vệ người tiêu dùng hoặc từ các doanh nghiệp; - Khảo sát về nhu cầu của người tiêu dùng. Để triển khai những nhiệm vụ nêu trên, Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng quốc gia có thể hợp tác với các tổ chức người tiêu dùng quốc tế. Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng quốc gia sẽ bao gồm một Chủ tịch, một Phó chủ tịch làm việc đồng thời như một thành viên, và không dưới 15 và không nhiều hơn 25 thành viên đến từ các khu vực (Chính phủ; doanh nghiệp; các tổ chức bảo vệ người tiêu dùng; các viện sĩ (học giả); các chuyên gia. Các thành viên của Uỷ ban bảo vệ người tiêu dùng quốc gia sẽ được chỉ bổ nhiệm và miễn nhiệm bởi Tổng thống theo đề nghị của Bộ trưởng, sau khi tham khảo ý kiến Hội đồng đại diện nhân dân (People’s Representative Assembly). Nhiệm kỳ hoạt động của Chủ tịch, Phó chủ tịch và các thành viên trong Uỷ ban là 3 năm và có thể được tái bổ cho một nhiệm kỳ tiếp theo. Chủ tịch và Phó chủ tịch của Uỷ ban bảo vệ người tiêu dùng sẽ được bầu bởi các thành viên trong Uỷ ban. 3.1.2 Ban giải quyết tranh chấp người tiêu dùng Chính phủ sẽ thiết lập Ban giải quyết tranh chấp người tiêu dùng ở các khu vực cấp II cho việc giải quyết các tranh chấp ngoài toà án. Các thành viên của Ban này sẽ được tuyển chọn từ chính phủ, người tiêu dùng và cộng đồng kinh doanh, mỗi một khu vực (chính phủ, người tiêu dùng và cộng đồng kinh doanh) sẽ có không ít hơn 3 thành viên và nhiều hơn 5 thành viên thamn gia. Việc bổ nhiệm và miễn nhiệm các thành viên của Ban sẽ được thực hiện theo quyết định của Bộ trưởng. Ban bao gồm một Chủ tịch, một Phó Chủ tịch, đồng thời giữ tư cách là thành viên, và các thành viên khác. Ban giải quyết tranh chấp người tiêu dùng sẽ giải quyết các tranh chấp của người tiêu dùng thông qua thương lượng, trọng tài hoặc hòa giải, tư vấn về bảo vệ người tiêu dùng; giám sát các điều khoản tiêu chuẩn, tiến hành các nghiên cứu và xử lý các doanh nghiệp vi phạm các quy định của Luật Bảo vệ người tiêu dùng. Tuy nhiên, các tranh chấp cũng có thể đưa ra tòa án công hoặc các cơ quan độc lập, đặc biệt được giao để giải quyết các tranh chấp giữa người tiêu dùng và doanh nghiệp. Mọi tranh chấp giải quyết tại các cơ quan giải quyết tranh chấp độc lập này không cản trở các trách nhiệm hình sự theo quy định của bộ luật hình sự hoặc việc đệ đơn khiếu nại lên tòa án công nếu một bên thấy không thể giải quyết theo thủ tục giải quyết tranh chấp. Cụ thể, theo quy định tại Điều 52 Luật Bảo vệ người tiêu dùng thì Ban giải quyết tranh chấp người tiêu dùng có trách nhiệm và quyền hạn sau: - Giải quyết, xử lý tranh chấp người tiêu dùng bằng công cụ hoà giải, trọng tài hoặc thương lượng; - Cung cấp dịch vụ tư vấn về bảo vệ người tiêu dùng; - Giám sát việc đưa vào các điều khoản cơ bản (quy định tại chương V) - Báo cáo với điều tra viên các vi phạm; - Tiếp nhận khiếu nại bằng văn bản và miệng của người tiêu dùng; - Nghiên cứu và kiểm tra về các tranh chấp về bảo vệ người tiêu dùng; - Triệu tập các doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm bảo vệ người tiêu dùng; - Trình diện chứng cứ, mời nhân chứng, hoặc bất kỳ người nào biết về hành vi vi phạm Luật này; - Yêu cầu điều tra viên giúp đỡ để triệu tập sự hiện diện của nhân chứng là doanh nghiệp, nhân chứng chuyên gia, hoặc bất kỳ người nào khác. - Thu thập, điều tra, đánh giá các giấy tờ, chứng cứ cho cuộc điều tra hoặc xác minh; - Quyết định và xác định những tổn thất mà người tiêu dùng phải chịu; - Thông báo quyết định đối với các doanh nghiệp vi phạm bảo vệ người tiêu dùng; - Áp dụng các chế tài hành chính đối với các doanh nghiệp vi phạm Luật này; 3.1.3. Tổ chức bảo vệ người tiêu dùng Chính phủ sẽ công nhận các tổ chức bảo vệ người tiêu dùng đủ điều kiện. Trách nhiệm của các tổ chức bảo vệ người tiêu dùng bao gồm: - Phổ biến thông tin nhằm tăng cường nhận thức về quyền và nghĩa vụ của người tiêu dùng cũng như sự thông thái trong việc tiêu dùng hàng hoá/dịch vụ; - Tư vấn cho người tiêu dùng khi có yêu cầu; - Hợp tác với các cơ quan có liên quan nhằm đẩy mạnh triển khai công tác bảo vệ người tiêu dùng; - Giúp đỡ người tiêu dùng trong việc bảo vệ quyền của họ, bao gồm tiếp nhận khiếu nại và thông báo của người tiêu dùng; - Phối hợp cùng các chính phủ và cộng đồng tiến hành giám sát việc thực thi công tác bảo vệ người tiêu dùng; Đối với cơ chế giải quyết tranh chấp, có một số điểm đáng lưu ý được quy định trong Chương V của Luật như sau: - Bất cứ người tiêu dùng nào bị xâm hại đều có thể khởi kiện thông qua một cơ quan được giao nhiệm vụ giải quyết tranh chấp giữa người tiêu dùng và doanh nghiệp hoặc thông qua toà án; - Việc giải quyết tranh chấp của người tiêu dùng có thể được tiến hành trong và ngoài toà án dựa trên sự lựa chọn tự nguyện của các bên; - Việc giải quyết tranh chấp bên ngoài toà án không loại trừ trách nhiệm hình sự (phạm tội) theo quy định; - Trong trường hợp cơ chế giải quyết tranh chấp ngoài toà án được lựa chọn thì việc tố tụng tại toà án chỉ có thể được tiến hành nếu những nỗ lực trước đó được một trong các bên hoặc các bên trong tranh chấp tuyên bố không thành công. Việc khởi kiện hành vi vi phạm của doanh nghiệp có thể được tiến hành bởi: - Người tiêu dùng bị thiệt hại hoặc người đại diện (người thừa tự) của người đó; - Một nhóm người tiêu dùng có chung lợi ích; - Các tổ chức bảo vệ người tiêu dùng có đủ điều kiện, cụ thể là các tổ chức hoặc hiệp hội pháp lý, trong đó điều lệ của tổ chức đó quy định rằng mục tiêu của việc thiết lập tổ chức là vì lợi ích của người tiêu dùng và tiến hành các hoạt động phù hợp với các điều lệ về hiệp hội. - Chính phủ và/hoặc các cơ quan có liên quan nếu hàng hoá và/hoặc dịch vụ tiêu dùng hoặc sử dụng gây ra những thiệt hại về vật chất lớn và/hoặc mức độ tổn thất lớn. 3.2 Thái Lan 3.2.1. Văn phòng Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng Ở Thái Lan, Văn phòng Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng thuộc Văn phòng Thủ tướng Chính phủ là cơ quan chính có chức năng bảo vệ người tiêu dùng, được thành lập ngày 5 tháng 5 năm 1979 (có địa chỉ website: hoạt động theo Luật Bảo vệ người tiêu dùng, chịu sự quản lý và kiểm soát của Thủ tướng Chính phủ. Người đứng đầu cơ quan này là “Tổng Thư ký”. Văn phòng Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng có thẩm quyền và trách nhiệm như sau: - Tiếp nhận khiếu nại của người tiêu dùng khi quyền lợi của họ bị xâm hại do hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp gây ra; - Theo dõi và giám sát các hoạt động của những doanh nghiệp vi phạm quyền của người tiêu dùng, và sắp xếp để kiểm tra và thẩm định chất lượng hàng hóa và dịch vụ nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; - Thúc đẩy hay tiến hành việc nghiên cứu các vấn đề liên quan đến bảo vệ NTD cùng các viện nghiên cứu hay các cơ quan khác; - Thúc đẩy giáo dục cho người tiêu dùng về an toàn và nguy hại của hàng hóa, dịch vụ; - Phổ biến thông tin kỹ thuật và thông tin giáo dục tới người tiêu dùng nhằm tạo thói quen tiêu dùng tốt cho sức khỏe, tiết kiệm và tận dụng tối đa nguồn lực tự nhiên; - Hợp tác với các cơ quan nhà nước và các cơ quan khác có thẩm quyền và trách nhiệm quản lý, thúc đẩy hoặc xây dựng các tiêu chuẩn của hàng hóa và dịch vụ; - Thực hiện các hoạt động khác do Ban hoặc các Uỷ ban khác giao phó. Số lượng cán bộ của Văn phòng Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng tính đến ngày 01/04/2007 là 160 người (Chi tiết tại Phụ lục 1) Như vậy một trong những chức năng chính của Văn phòng Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng (OCPB) là tiếp nhận khiếu của người tiêu dùng khi họ bị xâm hại bởi các hành vi của chủ thể kinh doanh. Khi OCPB nhận được khiếu nại của người tiêu dùng , Văn phòng Uỷ ban thường có cơ chế để cung cấp những hỗ trợ cần thiết cho người tiêu dùng . Hai cơ chế chính dưới đây thường được sử dụng để giải quyết việc bồi thường cho người tiêu dùng : (1) Thương lượng: - Thương lượng sơ bộ do công chức của Văn phòng Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng thực hiện. Bước 1: Xem xét các vấn đề từ người khiếu nại (người tiêu dùng ) Bước 2: Yêu cầu chủ thể kinh doanh và người tiêu dùng thương lượng, trong đó cán bộ của Văn phòng Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng giữ vai trò như là trung gian hoà giải. - Thương lượng bởi Tiểu ban đàm phán khiếu nại (Tiểu ban đàm phán về hợp đồng, quảng cáo và ghi nhãn) hoặc Tiểu ban xem xét khiếu nại của người tiêu dùng , nếu như thương lượng sơ bộ thất bại, vấn đề sẽ được chuyển đến Uỷ ban vụ việc để tiếp tục xem xét. (2) Khởi tố Luật Bảo vệ người tiêu dùng trao cho Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng quyền tiến hành khởi kiện đối với hành vi vi phạm quyền của người tiêu dùng khi Uỷ ban thấy cần thiết hoặc khi có yêu cầu. Trong trường hợp Uỷ ban thấy cần thiết tiến hành khởi kiện đối với hành vi vi phạm quyền của người tiêu dùng hoặc khi nhận được khiếu nại của người tiêu dùng mà các quyền của họ bị xâm phạm, và Uỷ ban nhận thấy rằng việc khởi tố sẽ có lợi cho người tiêu dùng xét về tổng thể thì Uỷ ban có quyền chỉ định công tố viên với sự chấp thuận của Tổng Vụ trưởng Vụ khởi tố công, hoặc một công chức chuyên trách về bảo vệ người tiêu dùng trong Văn phòng Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng tiến hành khởi tố vụ án dân sự và hình sự tại toà án đối với những người vi phạm quyền của người tiêu dùng . Đối với các khiếu nại hoặc tranh chấp của người tiêu dùng liên quan đến hợp đồng, ghi nhãn và quảng cáo, hiện nay OCPB đang từng bước xử lý dựa trên thương lượng với sự tham gia của công chức OCPB và thông qua Tiểu ban hoà giải để hoà giải, dàn xếp vụ việc, với các vấn đề khác như ngân hàng hoặc bảo hiểm, các cơ quan chuyên trách cũng đã quy định các biện pháp để bảo vệ người tiêu dùng trong phạm vi, lĩnh vực mà họ quản lý. 3.2.2. Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng Bên cạnh đó, Thái lan còn có một cơ quan có tên là Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng (các thành viên của Uỷ ban có nhiệm kỳ là 3 năm). Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng có chủ tịch là Thủ tướng Chính phủ, và bao gồm các thành viên thuộc hầu hết các cơ quan chính phủ có liên quan. Uỷ ban giữ một trong những trọng trách quan trọng là đệ trình lên Hội đồng Bộ trưởng những vấn đề liên quan đến chính sách và biện pháp bảo vệ người tiêu dùng ; Thủ tướng Chính phủ có thể giao cho Uỷ ban giải quyết bất kỳ vấn đề quan trọng nào về bảo vệ người tiêu dùng . Uỷ ban có thể đề xuất ý kiến của mình lên Hội đồng Bộ trưởng xem xét và triển khai. Nếu Hội đồng Bộ trưởng nhận thấy cần ban hành các chính sách và biện pháp nhằm bảo vệ người tiêu dùng , họ sẽ giao cho Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng cùng với sự phối hợp của các cơ quan liên quan. Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng có những quyền hạn và nhiệm vụ như dưới đây: - Xem xét các khiếu nại của người tiêu dùng khi họ gặp phải khó khăn hay thiệt hại do hành vi doanh của doanh nghiệp; - Khởi kiện đối với hàng hóa gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng theo Điều 36 – Luật Bảo vệ người tiêu dùng ; - Công khai các thông tin về hàng hoá và dịch vụ có thể gây tổn hại đến quyền lợi của người tiêu dùng , và cũng vì mục đích đó thì tên của hàng hóa và dịch vụ hay tên của chủ thể kinh doanh có thể được chỉ rõ; - Đưa ra kiến nghị và lời khuyên cho các Ủy ban vụ việc, xem xét và quyết định kháng nghị đối với lệnh của Ủy ban vụ việc; - Ban hành các quy định liên quan đến việc thực hiện trách nhiệm của Ủy ban vụ việc và tiểu ủy viên; - Giám sát và thúc đẩy việc việc thực hiện chức năng và nhiệm vụ của các cán bộ có thẩm quyền, các quan chức chính phủ hay các cơ quan nhà nước khác theo quy định của luật cũng như tiến hành khởi kiện của các cán bộ có thẩm quyền đối với vi phạm đến quyền của người tiêu dùng - Xây dựng thủ tục khởi kiện đối với hành vi vi phạm quyền lợi hợp pháp của người tiêu dùng khi Ban thấy cần thiết hoặc khi có yêu cầu. - Đề xuất ý kiến lên Hội đồng Bộ trưởng về chính sách và các biện pháp bảo vệ người tiêu dùng , xem xét và đưa ra ý kiến cho bất kỳ vấn đề nào liên quan đến bảo vệ người tiêu dùng khi được Hội đồng Bộ trưởng hoặc Bộ trưởng giao. - Tiến hành các hoạt động khác theo quy định của luật về chức năng của Ban. Khi thực hiện các nhiệm vụ nêu trên, Uỷ ban có thể giao cho Văn phòng Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng thực hiện hoặc chuẩn bị các đề xuất để trình lên Uỷ ban xem xét. Bên cạnh Văn phòng Uỷ ban Bảo vệ người tiêu dùng còn một số cơ quan nhà nước có liên quan đến bảo vệ người tiêu dùng khác: - Cục Quản lý lương thực và thuốc, Bộ Y tế Trách nhiệm: Quản lý và thực thi Luật về dược phẩm A.D. 1958, Luật về thực phẩm A.D. 1979 - Vụ Thương mại nội địa, Bộ Thương mại Trách nhiệm: Quản lý và thực thi Luật Cạnh tranh thương mại A.D. 1999 - Vụ Bảo hiểm, Bộ Thương mại Trách nhiệm: Quản lý và thực thi Luật Bảo hiểm nhân thọ 1992 và Luật bảo hiểm phi nhân thọ 1992 - Trung tâm điện tử và công nghệ máy tính quốc gia, Bộ Khoa học Công nghệ và Môi trường Trách nhiệm: Quản lý và thực thi Luật giao dịch điện tử A.D.2001 - Viện Tiêu chuẩn Công nghiệp Thái lan, Bộ Công nghiệp - Vụ Quy hoạch đô thị và việc công, Bộ Nội vụ - Vụ Đất đai, Bộ Nội vụ Trách nhiệm: Quản lý và thực thi Luật Xây dựng 1979 và Luật phân bổ đất đai 2000 3.3 Hoa Kỳ Để đảm bảo thực thi hệ thống luật bảo vệ người tiêu dùng, Chính phủ Hoa Kỳ đã thông qua hàng loạt các biện pháp về mặt tổ chức và pháp luật. Thiết lập hệ thống đa tổ chức nhà nước và phi chính phủ để bảo về người tiêu dùng trên toàn bộ các đơn vị hành chính, lãnh thổ khác nhau (bao gồm: liên bang, bang). Trong các tổ chức đó, đứng vai trò chủ đạo là Uỷ ban thương mại liên bang Hoa Kỳ - USFTC (Federal Trade Commission). Đây là cơ quan bảo vệ người tiêu dùng nòng cốt của Hoa Kỳ, thực hiện các chức năng sau: - Xác định các hành vi kinh doanh gian dối, không lành mạnh gây thiệt hại tới lợi ích người tiêu dùng. - Ngăn chặn các hành vi kinh doanh gian dối, không lành mạnh thông qua việc thực thi pháp luật. - Hạn chế thiệt hại cho người tiêu dùng thông qua việc giáo dục người tiêu dùng. Cục Bảo vệ người tiêu dùng nằm trong Uỷ ban và Cục chịu trách nhiệm thực thi rất nhiều luật và quy định của Ủy ban và cũng có chức năng xây dựng chính sách bảo vệ người tiêu dùng. Nhằm thuận tiện cho người tiêu dùng sử dụng quyền lợi của mình, cơ quan này đã xây dựng một trang web về bảo vệ người tiêu dùng nhằm mục đích công khai hoá vấn đề bảo vệ người tiêu dùng và nâng cao nhận thức cho công dân về quyền lợi ích của mình khi sử dụng hàng hoá tiêu dùng và dịch vụ. Hiện nay, Luật chính bảo vệ người tiêu dùng là Luật Ủy ban thương mại liên bang quy định về những hành vi gian dối, không lành mạnh là bất hợp pháp”. Những hành vi không lành mạnh là những hành vi gây thiệt hại cho người tiêu dùng mà bản thân người tiêu dùng không thể tránh được và thiệt hại đó lớn hơn những lợi ích khác cho người tiêu dùng hoặc đối với cạnh tranh. Ủy ban thương mại liên bang Hoa Kỳ cũng thực thi một số văn bản pháp luật bảo vệ người tiêu dùng khác như Luật nhận dạng sản phẩm dệt, Luật đóng gói và dán nhãn và Luật Trung thực trong vay mượn. Ủy ban cũng có quyền đưa ra các quy định chi tiết hơn để bảo vệ người tiêu dùng ví dụ như các quy định về bán hàng qua điện thoại, bán hàng tại nhà… Ủy ban này đã đưa ra nhiều quy định hướng dẫn chi tiết, ví dụ như: - Hướng dẫn đối với ngành kim hoàn, kim loại quý - Hướng dẫn chống lại hành vi định giá gian dối - Hướng dẫn chống lại hành vi quảng cáo sai sự thật - Hướng dẫn về việc sử dụng từ “miễn phí” và những cách diễn đạt tương tự… Một số cơ quan liên bang khác cũng có quyền hạn đối với các hoạt động liên quan đến vấn đề người tiêu dùng, ví dụ như: Ủy ban An toàn sản phẩm tiêu dùng có chức năng làm giảm những rủi ro gây thiệt hại cho người tiêu dùng khi sử dụng hàng hóa. Tuy nhiên, Ủy ban này không có thẩm quyền xử lý đối với tất cả các loại hàng hóa mà chỉ có thẩm quyền đối với khoảng 15000 loại hàng hóa khác nhau. Các loại hàng hóa khác ví dụ như xe hơi, xe tải, xe máy thuộc về thẩm quyền của Bộ Giao thông; dược phẩm và mỹ phẩm thuộc thẩm quyền của Cơ quan thực phẩm và dược phẩm… Các văn phòng đo lường của các bang chịu trách nhiệm thực thi pháp luật về dán nhãn, đo lường… Hoa Kỳ cũng có nhiều tổ chức người tiêu dùng hoạt động tích cực và hiệu quả. Một số tổ chức có thể kể đến như Liên minh người tiêu dùng, liên đoàn người tiêu dùng quốc gia, Liên đoàn người tiêu dùng Hoa Kỳ. Chương II:Thực trạng quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tại Việt Nam Trong những năm gần đây, mỗi năm tổ chức IC ( tổ chức Quốc tế người tiêu dùng) đều lựa chọn các chủ đề hành động khác nhau, chẳng hạn, chủ đề của năm 2004 là người tiêu dùng và nước sạch, năm 2005: về thực phẩm biến đổi gen. Xuất phát từ thực tế, trên thế giới vẫn còn gần 2 tỉ người tiêu dùng chưa được tiếp cận với nguồn điện và tình trạng sử dụng, khai thác năng lượng bừa bãi, không đảm bảo tính bền vững; từ sự lo ngại đối với những tác động tiêu cực đối với cả hành tinh trong tương lai, IC đã đưa ra chủ đề cho ngày tiêu dùng thế giới năm 2006 là tiếp cận bền vững nguồn năng lượng cho tất cả mọi người. Bảo vệ quyền của người tiêu dùng cũng là một nội dung quan tâm của Liên hợp quốc. Ý tưởng về việc xây dựng một hướng dẫn quốc tế về bảo vệ người tiêu dùng được bắt đầu từ cuối những năm 1970, khi Hội đồng kinh tế xã hội nhận thấy: việc bảo vệ người tiêu dùng có mối quan hệ đặc biệt đến sự phát triển kinh tế, xã hội. Sau nhiều cuộc thảo luận và đàm phán giữa các chính phủ về phạm vi và nội dung, ngày 9-4-1985, Đại hội đồng đã bỏ phiếu thông qua nghị quyết 39/248 về các Hướng dẫn bảo vệ người tiêu dùng. Bản Hướng dẫn này đã đưa ra một khuôn khổ quốc tế chung về thúc đẩy và bảo vệ người tiêu dùng nhằm hỗ trợ các quốc gia, đặc biệt là quốc gia đang phát triển trong việc xây dựng và thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng nhằm khuyến khích hoạt động hợp tác quốc tế trên lĩnh vực này. Cụ thể, bản Hướng dẫn đã đưa ra các nguyên tắc chỉ đạo để bảo vệ người tiêu dùng trên các lĩnh vực: An toàn về thể chất; Bảo vệ và thúc đẩy lợi ích kinh tế của người tiêu dùng; Tiêu chuẩn về an toàn và chất lượng hàng hoá và dịch vụ của người tiêu dùng; Các điều kiện để phân phối hàng hoá và dịch vụ tiêu dùng thiết yếu; Đánh giá việc hỗ trợ người tiêu dùng được bồi thường; Chương trình giáo dục và thông tin cho người tiêu dùng; Các biện pháp liên quan đến từng lĩnh vực cụ thể. Đến đầu những năm 1990, đứng trước nguy cơ mang tính toàn cầu do sự gia tăng nhanh chóng về mức độ tiêu dùng, yêu cầu thay đổi nhận thức về tiêu dùng được cộng đồng quốc tế quan tâm nhiều hơn. Năm 1992, Hội nghị về môi trường và phát triển của Liên hợp quốc đã đưa ra chương trình hành động 21 về phát triển bền vững thông qua xoá đói nghèo và xoá bỏ những mối đe doạ nghiêm trọng đến môi trường. Chương 4 của Chương trình hành động này đề cập đến sự thay đổi "khuôn mẫu tiêu dùng" nhằm nhấn mạnh đến sự cần thiết phải thay đổi khuôn mẫu tiêu dùng theo hướng đảm bảo tính bền vững để giảm thiểu việc lạm dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên, sử dụng các vật liệu độc hại gây ô nhiễm môi trường làm ảnh hưởng đến sự phát triển của các thế hệ tương lai. Tuy nhiên, tiêu dùng bền vững không có nghĩa là giảm mức tiêu dùng mà là tạo ra thay đổi trong cách tiêu dùng theo hướng hiệu quả, cải thiện chất lượng cuộc sống, đồng thời có sự chia sẻ để giảm bớt khoảng cách giàu nghèo. Đến năm 1999, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã thông qua nghị quyết bổ sung thêm nội dung về thúc đẩy tiêu dùng mang tính bền vững vào Hướng dẫn bảo vệ người tiêu dùng năm 1985. Sự mở rộng này đã tạo ra cơ hội quan trọng để đưa vấn đề bảo vệ môi trường, phát triển bền vững vào chính sách bảo vệ người tiêu dùng và thúc đẩy mối liên hệ giữa lợi ích người tiêu dùng và hoạt động tiêu dùng, nhờ đó có thể giúp cho các quốc gia xây dựng chính sách, pháp luật theo hướng đảm bảo tiêu dùng bền vững . Mặc dù không phải là văn kiện có giá trị pháp lý nhưng tập hợp các Hướng dẫn của Liên hợp quốc đã đưa ra những mục tiêu chung được ghi nhận ở cấp độ quốc tế để các chính phủ, đặc biệt là chính phủ các nước đang phát triển có thể xây dựng và thúc đẩy chính sách, pháp luật cho người tiêu dùng. Nội dung quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Theo điều 18 của pháp lệnh bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng số 13/1999/PL-UBTVQH 10 ngày 27/4/1999 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nội dung quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng bao gồm: +) Ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng. +) Xây dựng và tổ chức thực hiện các chính sách về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, về tiêu dùng hợp lý, tiết kiệm. +) Chỉ đạo và phối hợp các hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng của các Bộ, cơ quan trực thuộc chính phủ, hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân các cấp. +) Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. +) Tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật và những hiểu biết liên quan đến việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. +) Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. +) Kiểm tra, thanh tra việc chấp hành pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, giải quyết khiếu nại, tố cáo của người tiêu dùng, xử ký vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Các văn bản pháp lý về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng +) Pháp lệnh Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 1999 +) Nghị định số 69/2001/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Pháp lệnh Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Các văn bản pháp lý có liên quan +) Bộ luật dân sự +) Bộ luật Hình sự +) Luật Thương mại +) Luật cạnh tranh +) Luật tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật +) Luật Bảo vệ môi trường +) Pháp lệnh Chất lượng sản phẩm +) Pháp lệnh Vệ sinh an toàn thực phẩm… Đánh giá chung về thành tựu và hạn chế trong hoạt động của cơ quan nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng ở Việt Nam 3.1 Thành tựu đạt được * Bổ sung hoàn chỉnh luật pháp bảo vệ người tiêu dùng và quyền lợi người tiêu dùng Cũng như nhiều nước trên thế giới, luật pháp Việt Nam là một trong những công cụ, phương tiện chủ yếu bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (tháng 12-1986) đến nay, Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản pháp quy liên quan đến việc bảo vệ người tiêu dùng, đặc biệt “Pháp lệnh bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng” đã được ban hành (số 13/1999/PL-UBTVQH10, ngày 27-4-1999). Ngoài ra, liên quan đến chất lượng sản phẩm, Nhà nước quản lý bằng “Pháp lệnh chất lượng hàng hoá” (số 18/1999/PL-UBTVQH10). Các cơ quan quản lý nhà nước và bảo vệ pháp luật như Bộ Thương mại, Bộ Công an, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính đã phối hợp ra Thông tư liên tịch số 10/2000/TTLT, ngày 27-04-2000 nhằm chống lại các hoạt động làm, buôn bán, vận chuyển, tiêu thụ hàng giả, góp phần quan trọng bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng nước ta. Với sự ra đời của Luật Doanh nghiệp, môi trường cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trở nên bình đẳng hơn. Từ đó, chất lượng hàng hoá, dịch vụ cung cấp cho người tiêu dùng được nâng lên, giá thành hạ xuống đáng kể. Chẳng hạn, trong lĩnh vực bưu chính viễn thông, do đảm bảo tính cạnh tranh khách quan hơn giữa các nhà đầu tư, cung cấp dịch vụ mà trong thời gian gần đây, giá cước điện thoại đã giảm đáng kể, chất lượng dịch vụ được nâng lên rõ rệt. Trong lĩnh vực bảo hiểm, Nhà nước cũng đã ban hành một số văn bản pháp quy về một số loại hình bảo hiểm (như bảo hiểm y tế) đối với một bộ phận người nghèo, trẻ em …Trong lĩnh vực Ngân hàng, Nhà nước cũng có chính sách thành lập các ngân hàng cho người nghèo vay vốn, đã hình thành hệ thống các quỹ hỗ trợ người nghèo. * Xây dựng và vận hành mạng lưới giám sát thực thi pháp luật bảo vệ người tiêu dùng và quyền lợi người tiêu dùng Để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Đảng, Nhà nước ta đã xây dựng và vận hành khá hiệu quả mạng lưới giám sát thực thi pháp luật trực tiếp hoặc gián tiếp bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. - Xây dựng mạng lưới giám sát hành chính. Các ngành quản lý chức năng như Y tế, Hải quan, Quản lý thị trường, Giám sát kỹ thuật, Tiêu chuẩn đo lường chất lượng, Vệ sinh phòng dịch, Bảo vệ môi trường… đã phát huy tác dụng góp phần hạn chế những tiêu cực trong việc đảm bảo chất lượng hàng hoá, hạn chế sự ép buộc mua hàng, chống việc độc quyền tăng giá, chống hàng giả, hàng nhái v.v.. đã góp phần tích cực trong việc bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng Việt Nam trong thời gian vừa qua. Đặc biệt, các cơ quan bảo vệ pháp luật của Bộ Công an đã tích cực triển khai các biện pháp giám sát, kiểm soát, điều tra phá án nhằm chống lại tệ nạn làm và buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của người tiêu dùng nước ta. - Xây dựng mạng lưới giám sát xã hội. Hiệp hội người tiêu dùng các cấp từ trung ương xuống địa phương đã được thành lập. Ở cấp trung ương, tháng 5-1988, đã thành lập Hội khoa học kỹ thuật về tiêu chuẩn hoá, đo lường, chất lượng và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Việt Nam, gọi tắt là Hội tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam (VINASTAS), là thành viên của Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) đồng thời là thành viên của Tổ chức quốc tế người tiêu dùng (CI). Ở các cấp địa phương, đến nay trên cả nước đã có 14 tỉnh và thành phố có tổ chức người tiêu dùng. Đây là các tổ chức phi chính phủ, mang tính xã hội hoá cao. Các tổ chức này đã tích cực đẩy mạnh các hoạt động tiêu chuẩn hoá, đo lường chất lượng và bảo vệ người tiêu dùng trong cả nước. Bồi dưỡng nâng cao trình độ về tiêu dùng cho hội viên nhằm tạo ra những hàng hoá dịch vụ ngày càng có chất lượng tốt hơn. Tích cực thông tin tuyên truyền, giáo dục cho người tiêu dùng về những quyền của họ, tổ chức giúp đỡ họ tự bảo vệ quyền lợi của mình. Tham gia kiến nghị với các cơ quan quản lý nhà nước các chủ trương chính sách và các biện pháp nâng cao chất lượng hàng hoá và dịch vụ. Trong thời gian, qua các cơ quan báo chí, truyền thông cũng tích cực vào cuộc, đấu tranh không khoan nhượng với những hiện tượng, việc làm tiêu cực gây ảnh hưởng xấu đến quyền lợi của người tiêu dùng. Đây chính là sự giám sát dư luận mà các cơ quan thông tấn báo chí và truyền thông đã tạo ra. Mặc dù sự giám sát dư luận không mang tính luật pháp nhưng nó tạo ra sức ép dư luận xã hội rất lớn lên các biểu hiện, việc làm gây tổn hại cho người tiêu dùng. * Nâng cao khả năng tự bảo vệ của người tiêu dùng Trong thời gian qua, các cơ quan nhà nước về bảo vệ lợi ích người tiêu dùng kết hợp với các cơ quan phi chính phủ về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, báo chí tuyên truyền, đài phát thanh, truyền hình, các tổ chức hội chợ quảng cáo và phối hợp chặt chẽ với các cơ quan ban ngành khác của Nhà nước đã tích cực tiến hành các hoạt động thông tin, hướng dẫn, tuyên truyền, giáo dục, nhằm đem lại cho người tiêu dùng các kiến thức, nhận thức về quyền lợi của mình, về quyền được bảo vệ trong xã hội, từ đó tạo ra ý thức thường trực tự bảo vệ. Các hoạt động này được tiến hành dưới nhiều hình thức khác nhau: xuất bản các ấn phẩm như tờ bướm, bản tin, tạp chí nhằm phổ biến kiến thức, trao đổi thông tin về chất lượng sản phẩm, về quyền được bảo vệ của người tiêu dùng trước vấn nạn hàng giả, hàng nhái, trước các dịch vụ chất lượng thấp... Qua các hoạt động đó, cập nhật thông tin cần thiết cho người tiêu dùng.Các cơ quan quản lý nhà nước và hội bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam đã chủ dộng, thường xuyên tổ chức các hội thảo, các cuộc toạ đàm, hội nghị bàn tròn, các buổi gặp gỡ trao đổi ý kiến về những vấn đề cần quan tâm xung quanh quyền của người tiêu dùng và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Một số tồn tại, bất cập * Luật không đồng bộ, kém hiệu lực Chế định về quản lý nhà nước luôn là chế định rất quan trọng ở trong bất kỳ lĩnh vực nào, đóng vai trò quyết định trong việc thực thi các quy định của pháp luật trên thực tế. Pháp lệnh bảo vệ quyền và lợi ích người tiêu dùng cũng như Nghị định số 69 đã dành hẳn một chương để quy định các vấn đề về quản lý nhà nước về bảo vệ người tiêu dùng. Tuy nhiên, cho đến nay các quy định này đã thể hiện những bất cập làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động bảo vệ người tiêu dùng: Thứ nhất, thiếu công cụ pháp luật để cơ quan nhà nước về bảo vệ người tiêu dùng có thể thực thi vai trò của mình. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của mình, cơ quan nhà nước về bảo vệ người tiêu dùng không thể thực hiện những biện pháp xử lý nhằm đảm bảo các quy định của pháp luật được thực hiện nghiêm túc, ví dụ khi có vụ việc ảnh hưởng đến người tiêu dùng, cơ quan nhà nước có thẩm quyền không thể độc lập thực hiện việc xử lý các vụ việc này mà phải nhờ tới sự giúp đỡ của cơ quan có liên quan khác và việc các cơ quan này có thực hiện việc phối hợp hay không cũng không có quy định cụ thể. Thứ hai, còn mang nặng tính hình thức: Các quy định về nội dung quản lý nhà nước về bảo vệ người tiêu dùng thể hiện tính chung chung, khó thực hiện. Ví dụ, Khoản 7- Điều 18 Pháp lệnh bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cũng như Khoản 4- Điều 9._.