Môt số giải pháp tăng cường khả năng thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tới EU tại TP.HCM

- 1 - MUÏC LUÏC Trang MUÏC LUÏC MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN VEÀ ÑAÀU TÖ, ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TÖØ EU 1.1 KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑAÀU TÖ, ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI ………… 1 1.1.1 Khaùi nieäm veà ñaàu tö…………………………………………………………………………………………………… 1 1.1.2 Khaùi nieäm ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi…………………………………………………… 1 1.1.3 Caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi………………………………………………………. 2 1.1.4 Nhöõng taùc ñoäng tích cöïc cuûa ÑTTTNN……………………………………………………………… 4 1.2 GIÔÙI THIEÄU VEÀ EU VAØ CAÙC MNC EU…………………………………………………………….. 12 1.2.1 Giôùi thieäu veà EU vaø quan heä Vieät Nam vaø EU……………………………………………….. 12 1.2.2 Giôùi thieäu veà MNC EU………………………………………………………………………………………………. 13 1.4 MOÄT SOÁ KINH NGHIEÄM THU HUÙT VOÁN ÑTTTNN…………………………………… 15 1.4.1 Kinh nghieäm cuûa Trung quoác…………………………………………………………………………………. 15 1.4.2 Kinh nghieäm cuûa moät vaøi nöôùc ASEAN……………………………………………………………. 16 1.4.3 Nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra töø nghieân cöùu caùc nöôùc ñoái vôùi Vieät Nam……………………………………………………………………………………………………………………………………. 18 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1 19 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG CUÛA COÂNG TAÙC THU HUÙT ÑTTTNN TÖØ EU TRONG THÔØI GIAN QUA TAÏI TP.HCM 2.1 TÌNH HÌNH KINH TEÁ – XAÕ HOÄI CUÛA TP.HCM…………………………………………… 20 2.1.1 Tình hình xaõ hoäi Tp.HCM ………………………………………………………………………………………. 20 2.1.2 Tình hình kinh teá Tp.HCM vaø vai troø cuûa kinh teá thaønh phoá trong neàn kinh teá Vieät Nam ………………………………………………………………………………………………………….. 21 - 2 - 2.2 THÖÏC TRAÏNG COÂNG TAÙC THU HUÙT VOÁN ÑTTTNN TÖØ EU TAÏI TP.HCM TRONG THÔØI GIAN QUA……………………………………………………………………………. 23 2.2.1 Toång quan veà ÑTTTNN taïi Tp.HCM…………………………………………………………………. 23 2.2.2 Thöïc traïng coâng taùc thu huùt ñaàu tö cuûa EU taïi Tp.HCM trong thôøi gian qua………………………………………………………………………………………………………………………………………. 26 2.3 NHÖÕNG KEÁT QUAÛ ÑAÏT ÑÖÔÏC TÖØ ÑTTTNN CUÛA EU TAÏI TP.HCM……………………………………………………………………………………………………………………………………… 36 2.3.1 Xeùt veà khía caïnh xaõ hoäi…………………………………………………………………………………………….. 36 2.3.2 Xeùt veà khía caïnh kinh teá…………………………………………………………………………………………… 37 2.4 MOÄT SOÁ NHAÄN XEÙT VEÀ VAÁN ÑEÀ THU HUÙT VOÁN ÑTTTNN TÖØ EU VAØO TP.HCM………………………………………………………………………………………………………………………….. 42 2.4.1 Caùc döï aùn ñaàu tö töø EU vaøo Tp.HCM phaàn lôùn laø caùc döï aùn vöøa vaø nhoû………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 42 2.4.2 Thaønh phoá ñaõ thu huùt ÑTTTNN töø EU vaøo haàu heát caùc lónh vöïc kinh teá xaõ hoäi……………………………………………………………………………………………………………………………. 43 2.4.3 Thaønh phoá ñaõ taïo döïng moâi tröôøng ñaàu tö baèng vieäc thu huùt ñaàu tö vaø môû roäng maïnh meõ caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát vaø khu coâng ngheä cao…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 44 2.5 MOÄT SOÁ NHAÂN TOÁ TAÙC ÑOÄNG LAØM CAÛN TRÔÛ HOAÏT ÑOÄNG THU HUÙT VOÁN ÑTTNN TÖØ EU VAØO TP.HCM…………………………………………………….. 44 2.5.1 Kinh teá thò tröôøng ôû Tp.HCM coøn ôû trình ñoä thaáp………………………………………. 44 2.5.2 Caùc ñoái taùc Vieät Nam coøn ôû trình ñoä thaáp……………………………………………………….. 45 2.5.3 Keát caáu kyõ thuaät haï taàng chöa thöïc söï phaùt trieån……………………………………….. 46 2.5.4 Söï caïnh tranh giöõa caùc ñòa phöông trong nöôùc vaø giöõa Vieät Nam so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc………………………………………………………………………………………………… 46 2.5.5 Cô cheá quaûn lyù coøn baát caäp……………………………………………………………………………………… 47 - 3 - 2.5.6 Chi phí kinh doanh coøn cao vaø thieáu caùc ngaønh coâng nghieäp phuï trôï………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 48 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 2 49 CHÖÔNG 3: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP TAÊNG CÖÔØNG THU HUÙT VOÁN ÑTTTNN TÖØ EU TREÂN ÑÒA BAØN TP.HCM 3.1 QUAN ÑIEÅM ÑEÀ XUAÁT VAØ CÔ SÔÛ ÑEÀ XUAÁT……………………………………………….. 50 3.1.1 Quan ñieåm ñeà xuaát …………………………………………………………………………………………………….. 50 3.1.2 Cô sôû ñeà xuaát…………………………………………………………………………………………………………………. 51 3.3 KIEÁN NGHÒ ÑOÁI VÔÙI NHAØ NÖÔÙC……………………………………………………………………….. 54 3.3.1 Tieáp tuïc hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät, cô cheá chính saùch veà ÑTTTNN…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 54 3.3.2 Naâng cao hieäu quaû quaûn lyù Nhaø nöôùc………………………………………………………………….. 55 3.3.3 Ñaåy maïnh vaän ñoäng xuùc tieán ñaàu tö caáp Nhaø nöôùc………………………………………. 56 3.3.4 Xaây döïng chieán löôïc thu huùt ñaàu tö…………………………………………………………………….. 57 3.3.5 Moät soá kieán nghò khaùc……………………………………………………………………………………………….. 58 3.4 KIEÁN NGHÒ ÑOÁI VÔÙI TP.HCM………………………………………………………………………………. 58 3.4.1 Taïo laäp ñoái taùc ñaàu tö cuûa thaønh phoá…………………………………………………………………. 58 3.4.2 Hoaøn thieän, ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù, toå chöùc boä maùy, naâng cao naêng löïc quaûn lyù cuûa thaønh phoá…………………………………………………………………………………………………… 60 3.4.3 Ñaåy maïnh vaän ñoäng, xuùc tieán ñaàu tö caáp thaønh phoá……………………………………. 64 3.4.4 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc……………………………………………………………………………………….. 66 3.4.5 Ñaåy maïnh xaây döïng keát caáu haï taàng vaät chaát kyõ thuaät………………………………. 67 3.4.6 Moät soá giaûi phaùp khaùc………………………………………………………………………………………………… 69 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 70 KEÁT LUAÄN TAØI LIEÄU THAM KHAÛO - 4 - MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi. Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (ÑTTTNN) laø con ñöôøng taét ñeå caùc nöôùc ñang phaùt trieån, trong ñoù Vieät Nam ñaõ vaø ñang löïa choïn ñeå ñi trong thôøi gian qua vaø raát nhieàu naêm tôùi trong töông lai. Vì ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø moät trong nhöõng keânh huy ñoäng voán boå xung cho neàn kinh teá raát ñang “khaùt voán”, khai thaùc caùc nguoàn löïc taïi ñòa phöông vaø quoác gia sôû taïi, môû roäng hôïp taùc kinh teá quoác teá, taêng kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu, ñoùng goùp vaøo GDP cuûa ñòa phöông vaø ñaát nöôùc, taïo neân söùc maïnh toång hôïp phuïc vuï söï nghieäp coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc. Chính vì vaäy maø Nghò Quyeát Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù IX cuûa Ñaûng ñaõ khaúng ñònh: Kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø moät boä phaän caáu thaønh quan troïng cuûa neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ôû nöôùc ta, ñöôïc khuyeán khích phaùt trieån laâu daøi, bình ñaúng vôùi caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc. Cuï theå hoaù Nghò quyeát treân, Chính phuû ñaõ ñöa ra ñònh höôùng “thu huùt ÑTTTNN vaøo nhöõng ñòa baøn coù lôïi theá ñeå phaùt huy vai troø cuûa caùc vuøng ñoäng löïc, taïo ñieàu kieän lieân keát phaùt trieån caùc vuøng khaùc treân cô sôû phaùt huy lôïi theá so saùnh. Khuyeán khích caùc nhaø ÑTTTNN, nhaát laø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù tieàm naêng lôùn veà taøi chính vaø naém coâng ngheä nguoàn töø caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån.” (Nghò quyeát 09/2001/NQ/CP ngaøy 28/8/2001) Thaønh phoá Hoà Chí Minh (Tp.HCM) chieám 0,6% dieän tích vaø 6,6% daân soá so vôùi caû nöôùc, moät trung taâm taøi chính, ngaân haøng, khoa hoïc coâng ngheä vaø vaên hoaù cuûa caû nöôùc. Trong 15 naêm qua, Thaønh phoá ñöôïc coi laø vuøng kinh teá naêng ñoäng nhaát vaø laø ñòa phöông luoân daãn ñaàu trong caû nöôùc veà thu huùt voán ÑTTTNN vôùi 1.708 döï aùn vaø voán ñaàu tö laø 11.799.672.593 USD (tính tôùi ngaøy 20/6/2005). - 5 - Lieân minh Chaâu AÂu (EU) laø moät khoái lieân minh kinh teá, tieàn teä, chính trò huøng maïnh treân theá giôùi. Vôùi tieàm löïc maïnh veà taøi chính, khoa hoïc coâng ngheä vaø neàn vaên hoaù laâu ñôøi, EU laø ñoái taùc quan troïng vôùi baát kyø moät quoác gia naøo. Vieät Nam ñaõ coù quan heä vôùi EU töø nhöõng naêm 1975-1978 vaø ñeán nay EU laø moät trong nhöõng ñoái taùc quan troïng haøng ñaàu cuûa Vieät nam veà kinh teá, thöông maïi. Tuy nhieân ñeán cuoái naêm 1998, ñaàu tö cuûa EU vaøo Vieät nam môùi chieám khoaûng 12% toång soá voán nöôùc ngoaøi, neáu tính caû caùc coâng ty, chi nhaùnh hôïp taùc vôùi EU thì ñaàu tö cuûa EU vaøo Vieät nam chieám treân 22% vaø ñeán naêm 2003 toång soá voán ñaàu tö cuûa EU vaøo Vieät nam laø 6.022.439.164 USD vôùi 365 döï aùn (chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc), trong ñoù Tp.HCM coù 138 döï aùn vôùi 1.883.909.859 USD. Nhö vaäy, ÑTTTNN töø EU vaøo Tp.HCM coøn khieâm toán so vôùi tieàm löïc vaø khaû naêng cuûa caû hai beân. Thieát nghó ñaåy maïnh thu huùt ÑTTTNN noùi chung, ñaëc bieät töø EU laø bieän phaùp quan troïng trong quaù trình phaùt trieån cuûa Tp.HCM. Vì vaäy Luaän vaên “Moät soá giaûi phaùp taêng cöôøng khaû naêng thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi töø EU taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh” ñöôïc ra ñôøi treân cô sôû treân. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu ñeà taøi - Ñaùnh giaù thöïc traïng coâng taùc thu huùt voán ñaàu töø EU cuûa Thaønh phoá. Phaân tích caùc nhaân toá taùc ñoäng vaø tìm hieåu caùc nguyeân nhaân caûn trôû thu huùt ÑTTTNN cuûa EU treân ñòa baøn Tp.HCM. - Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp cô baûn nhaát nhaèm ñaåy maïnh khaû naêng thu huùt voán ÑTTTNN töø EU cuûa Tp.HCM. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu ñeà taøi. - Ñeà taøi nghieân cöùu caùc lónh vöïc lieân quan ñeán ÑTTTNN, coâng taùc thu huùt ÑTTTNN töø EU cuûa Tp.HCM. Trong caùc lónh vöïc lieân quan nhö kinh teá, chính trò, vaên hoaù, xaõ hoäi…, ñeà taøi taäp trung phaân tích lónh vöïc kinh teá laø chuû yeáu. - 6 - - 4. Phöông phaùp nghieân cöùu. - Ngöôøi vieát söû duïng keát hôïp caùc phöông phaùp nghieân cöùu sau: + Thoáng keâ – Phaân tích – Toång hôïp + Dieãn dòch, Quy naïp + So saùnh, ñoái chieáu 5. Noäi dung cuûa ñeà taøi. Ñeà taøi ñöôïc chia thaønh 3 chöông vôùi noäi dung sau: Chöông 1: Moät soá vaán ñeà lyù luaän veà ñaàu tö, ÑTTTNN töø EU. Chöông 2: Thöïc traïng cuûa coâng taùc thu huùt ÑTTTNN töø EU trong thôøi gian qua taïi Tp.HCM. Chöông 3: Moät soá giaûi phaùp taêng cöôøng khaû naêng thu huùt voán ÑTTTNN taïi Tp.HCM. - 7 - CHÖÔNG 1 MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN VEÀ ÑAÀU TÖ, ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TÖØ EU 1.1 KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑAÀU TÖ, ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI. 1.1.1 Khaùi nieäm veà ñaàu tö. Coù nhieàu quan ñieåm khaùc nhau veà ñaàu tö tuyø caùch tieáp caän theo hình thöùc naøo. Nhöng coù theå khaùi quaùt raèng: Ñaàu tö laø hoaït ñoäng boû voán ôû hieän taïi vaøo moät hoaït ñoäng kinh teá nhaèm muïc ñích sinh lôïi trong töông lai cuûa chuû ñaàu tö. Thôøi gian ñaàu tö coù theå ngaén (ñaàu tö ngaén haïn) hoaëc coù theå laø daøi haïn (ñaàu tö daøi haïn). Muïc ñích cuûa caùc nhaø ñaàu tö laø hieäu quaû ñaàu tö. Hieäu quaû ñaàu tö thöôøng ñöôïc xem xeùt ôû lónh vöïc kinh teá vaø lónh vöïc xaõ hoäi. Trong ñoù lónh vöïc kinh teá laø muïc ñính chính tröø ñaàu tö phi lôïi nhuaän (soá naøy ít). Hieäu quaû kinh teá laø khaû naêng sinh lôøi cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö ñoù mang laïi. Hieäu quaû xaõ hoäi nhö taïo coâng aên vieäc laøm, xaây döïng haï taàng côû sôû… 1.1.2 Khaùi nieäm ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (ÑTTTNN) – FDI (Foreign Direct Investment) laø moät hình thöùc cuûa ñaàu tö. Ñoù laø hieän töôïng di chuyeån voán töø nöôùc naøy sang nöôùc khaùc nhaèm muïc ñích kieám lôøi. ÑTTTNN khoâng chæ ñöa voán vaøo nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö maø beân caïnh ñoù coøn coù caû kyõ thuaät, coâng ngheä, bí quyeát coâng ngheä, kinh nghieäm quaûn lyù… Theo Luaät ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam thì “ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø vieäc caùc toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi tröïc tieáp ñöa vaøo Vieät Nam voán baèng tieàn nöôùc ngoaøi hoaëc baát kyø taøi saûn naøo ñöôïc Chính phuû Vieät Nam chaáp - 8 - thuaän ñeå hôïp taùc kinh doanh treân cô sôû hôïp ñoàng hoaëc thaønh laäp xí nghieäp lieân doanh hoaëc xí nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi theo qui ñònh cuûa Luaät naøy.” Caùc nhaø ÑTTTNN phaàn lôùn laø caùc coâng ty ña quoác gia - MNC (Multi Nation Company), chieám 90% khoái löôïng cuûa ÑTTTNN treân toaøn theá giôùi. 1.1.3 Caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ÑTTTNN taïi Vieät Nam coù ba hình thöùc vaø caùc daïng ñaëc thuø sau: 1.1.3.1 Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh. Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh laø moät vaên baûn ñöôïc kyù keát giöõa beân Vieät Nam vaø beân nöôùc ngoaøi ñeå cuøng nhau tieán haønh moät hoaëc nhieàu hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh ôû Vieät Nam treân cô sôû quy ñònh traùch nhieäm vaø phaân phoái keát quaû saûn xuaát kinh doanh cho moãi beân maø khoâng thaønh laäp moät xí nghieäp lieân doanh hoaëc baát kyø moät phaùp nhaân naøo môùi. 1.1.3.2 Doanh nghieäp lieân doanh. Laø doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp giöõa moät beân laø Vieät Nam vaø beân kia laø caùc beân nöôùc ngoaøi tham gia ñaàu tö lieân doanh (coù theå coù hai hoaëc nhieàu beân tham gia lieân doanh). 1.1.3.3 Doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi. Laø doanh nghieäp do nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö 100% voán taïi Vieät Nam thaønh laäp, töï quaûn lyù vaø töï chòu traùch nhieäm veà keát quaû kinh doanh. Nhö vaäy, caùc doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi. Doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi ñöôïc thaønh laäp döôùi hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn vaø laø moät phaùp nhaân Vieät Nam do Phaùp luaät Vieät Nam chi phoái vaø ñieàu chænh. 1.1.3.4 Hôïp ñoàng xaây döïng - kinh doanh - chuyeån giao (BOT), Hôïp ñoàng xaây döïng - chuyeån giao - kinh doanh (BTO), Hôïp ñoàng xaây döïng - chuyeån giao (BT). - 9 - Hôïp ñoàng BOT laø vaên baûn kyù keát giöõa cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa Vieät Nam vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå xaây döïng, kinh doanh coâng trình keát caáu haï taàng trong moät thôøi gian nhaát ñònh. Caùc chuû ñaàu tö toå chöùc xaây döïng, kinh doanh coâng trình trong moät thôøi gian ñuû ñeå thu hoài voán ñaàu tö vaø lôïi nhuaän hôïp lyù. Sau ñoù, chuyeån giao toaøn boä coâng trình cho Chính phuû Vieät Nam maø khoâng thu baát kyø moät khoaûn tieàn naøo. Hôïp ñoàng BTO laø vaên baûn kyù keát giöõa cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa Vieät Nam vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå xaây döïng coâng trình keát caáu haï taàng. Sau khi xaây döïng xong, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi chuyeån giao coâng trình ñoù cho Nhaø nöôùc Vieät Nam. Chính phuû Vieät Nam daønh cho nhaø ñaàu tö quyeàn kinh doanh coâng trình ñoù trong moät thôøi gian nhaát ñònh ñeå thu hoài voán ñaàu tö vaø lôïi nhuaän hôïp lyù. Hôïp ñoàng BT laø vaên baûn kyù keát giöõa cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa Vieät Nam vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå xaây döïng coâng trình keát caáu haï taàng. Sau khi xaây döïng xong, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi chuyeån giao coâng trình ñoù cho Nhaø nöôùc Vieät Nam. Chính phuû Vieät Nam taïo ñieàu kieän cho nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöïc hieän döï aùn khaùc ñeå thu hoài voán ñaàu tö vaø lôïi nhuaän hôïp lyù. Beân caïnh nhöõng hình thöùc ÑTTTNN neâu treân, löôïng voán ÑTTTNN vaøo Vieät Nam coøn taäp trung vaøo caùc khu coâng nghieäp (KCN), khu cheá xuaát (KCX) thoâng qua nhieàu hoaït ñoäng khaùc nhau. 1.1.3.5 Hình thöùc Khu coâng nghieäp, Khu cheá xuaát. Khu coâng nghieäp laø khu do Chính phuû Vieät Nam quyeát ñònh thaønh laäp, coù ranh giôùi ñòa lyù xaùc ñònh, chuyeân saûn xuaát coâng nghieäp vaø thöïc hieän caùc dòch vuï hoã trôï saûn xuaát coâng nghieäp, khoâng coù daân cö sinh soáng. Ñaëc ñieåm khu coâng nghieäp: - Ñaây laø khu vöïc ñöôïc qui hoaïch rieâng thu huùt caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc vaøo hoaït ñoäng ñeå saûn xuaát, cheá bieán haøng coâng nghieäp. - 10 - - Haøng hoaù cuûa khu coâng nghieäp khoâng nhöõng phuïc vuï cho xuaát khaåu maø coøn phuïc vuï cho nhu caàu cuûa noäi ñòa. Hoaït ñoäng cuûa caùc khu cheá xuaát ñöôïc quy ñònh trong “Quy cheá veà khu Cheá xuaát” ban haønh keøm theo Nghò ñònh 322 HÑBT ngaøy 18/10/1991 vaø thoâng tö 1126 HTÑT-PC ngaøy 20/8/1992 cuûa Uyû ban Nhaø nöôùc veà hôïp taùc vaø ñaàu tö. Theo ñoù Khu cheá xuaát laø moät hình thöùc KCN chuyeân saûn xuaát haøng xuaát khaåu vaø thöïc hieän caùc dòch vuï cho saûn xuaát xuaát khaåu, bao goàm moät hoaëc nhieàu doanh nghieäp coù ranh giôùi ñòa lyù xaùc ñònh. Ñaëc ñieåm cuûa KCX: - Ñôn vò toå chöùc khai thaùc KCX laø moät doanh nghieäp boû voán kinh doanh haï taàng cô sôû vaø caùc dòch vuï phuïc vuï cho caùc nhaø maùy xí nghieäp hoaït ñoäng trong khu cheá xuaát. - KCX ñöôïc qui hoaïch taùch khoûi moät phaàn noäi ñòa bôûi moät töôøng raøo bao boïc. - Haøng hoaù nhaäp khaåu phuïc vuï cho saûn xuaát kinh doanh cuûa KCX hoaëc haøng hoaù cuûa KCX xuaát khaåu ra nöôùc ngoaøi ñöôïc mieãn thueá xuaát nhaäp khaåu. - Haøng hoaù ra vaøo KCX keå caû löu thoâng vôùi noäi ñòa phaûi chòu söï kieåm soaùt cuûa Haûi Quan. -Trong KCX khoâng coù hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp vaø khoâng coù daân cö sinh soáng. 1.1.4 Nhöõng taùc ñoäng tích cöïc cuûa ÑTTTNN Quaù trình ÑTTTNN lieân quan ñeán hai beân: Beân xuaát khaåu voán ñaàu tö vaø beân nhaäp khaåu voán ñaàu tö. ÑTTTNN ñeàu coù vai troø to lôùn ñoái vôùi caû hai beân. Trong luaän vaên naøy, ngöôøi vieát nhaán maïnh tôùi vai troø cuûa ÑTTTNN ñoái vôùi nöôùc nhaäp khaåu voán, cuï theå laø Vieät Nam. 1.1.4.1 Ñoái vôùi nöôùc xuaát khaåu ñaàu tö - 11 - - ÑTTTNN coù vai troø to lôùn trong vieäc goùp phaàn naâng cao hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö. Khi neàn kinh teá trong nöôùc ñaõ phaùt trieån ôû möùc ñoä cao, caùc thò phaàn ñaàu tö trôû neân baõo hoaø, caùc hoaït ñoäng ñaàu tö do aûnh höôõng cuûa söï caïnh tranh ñaàu tö gay gaét mang laïi moät tyû suaát lôïi nhuaän treân voán ñaàu tö ngaøy caøng thaáp ñi. Ñieàu naøy thoâi thuùc caùc nhaø ñaàu tö chuyeån höôùng sang caùc nöôùc khaùc ñeå gia taêng hieäu quaû ñoàng voán mang laïi maø hôn theá nöõa hoï coøn thu ñöôïc nhöõng khoaûn lôïi nhuaän khoång loà töø moâi tröôøng ñaàu tö ôû nöôùc ngoaøi. Ví duï, thoâng qua ñaàu tö quoác teá, soá lôïi nhuaän maø caùc coâng ty Myõ thu ñöôïc töø ASEAN naêm 1995 laø 1.600 trieäu USD, naêm 1986 laø 1.379 trieäu USD, naêm 1989 laø 2.745 trieäu USD. Hoaït ñoäng xuaát khaåu ñaàu tö xaây döïng neân moät thò tröôøng cung caáp nguyeân lieäu oån ñònh vôùi giaù reû khi nguoàn nguyeân lieäu trong nöôùc coù haïn, nhaân coâng ngaøy caøng ñaét ñoû. Ví duï ôû Anh, trong lónh vöïc cheá taïo, chæ soá tieàn coâng theo tuaàn töø naêm 1971 ñeán naêm 1981 taêng gaàn 5 laàn. -Nhôø ÑTTTNN maø caùc nöôùc ñaåy maïnh xuaát khaåu, baønh tröôùng söùc maïnh veà kinh teá cuûa mình, töø ñoù naâng cao uy tín chính trò treân bình dieän quoác teá. Thoâng qua hình thöùc vieän trôï vaø cho vay, caùc nöôùc tö baûn giaøu coù söû duïng caùc ñieàu kieän veà chính trò vaø kinh teá troùi buoäc caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaøo quyõ ñaïo ñieàu khieån cuûa hoï. Chaúng haïn, tröôùc ñaây Nhaät Baûn öu tieân ñaàu tö vaøo Taây AÂu vaø Baéc Myõ, nôi hoaït ñoäng saûn xuaát gaén lieàn vôùi thò tröôøng tieâu thuï roäng lôùn vaø coù cô sôû haï taàng toát nhaát theá giôùi. Tuy nhieân, töø cuoái thaäp nieân 80 trôû laïi ñaây, Nhaät Baûn ñaõ chuù yù nhieàu hôn khu vöïc Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông vaøo trong chieán löôïc ñoái ngoaïi cuûa Nhaät. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän qua noã löïc öu tieân caáp nguoàn vieän trôï phaùt trieån chính thöùc (ODA) cho caùc nöôùc trong khu vöïc. ODA cuûa Nhaät Baûn chieám 43,2% nguoàn cung caáp voán ODA cho caùc nöôùc Chaâu AÙ, rieâng naêm 1990 nguoàn voán ODA cuûa Nhaät cung caáp cho caùc nöôùc Chaâu AÙ laø 8,9 tyû USD, chieám 62,9% toång soá voán ODA cuûa Nhaät Baûn ra nöôùc ngoaøi. Trong khi ñoù tyû leä ñaàu tö - 12 - tröïc tieáp cuûa Nhaät vaøo khu vöïc naøy ñaõ taêng töø 12,2% vaøo naêm 1990 leân 14,3% vaøo naêm 1992. 1.1.4.2 Ñoái vôùi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Ñoái vôùi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö, ÑTTTNN coù vai troø quan troïng vôùi caû nhöõng nöôùc coù neàn kinh teá phaùt trieån nhö Myõ, Anh vaø caû nhöõng nöôùc chaäm vaø ñang phaùt trieån. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän caùc nöôùc tham gia môøi goïi ñaàu tö ngaøy caøng nhieàu, hoï coá gaéng “traûi thaûm ñoû” toát nhaát ñeå môøi goïi ñaàu tö. Cuï theå, ÑTTTNN coù caùc taùc duïng sau: - Laø moät keânh huy ñoäng voán ñaàu tö quan troïng cho neàn kinh teá. Caùc nöôùc ñang phaùt trieån thöôøng coù xuaát phaùt ñieåm thaáp, ngheøo naøn vaø laïc haäu toaøn dieän neàn kinh teá – xaõ hoäi. Ñeå traùnh tuït haäu so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån, caùc nöôùc naøy haàu nhö khoâng coøn con ñöôøng naøo khaùc laø phaûi taêng tröôûng nhanh. Muoán taêng tröôûng nhanh caàn coù voán ñaàu tö lôùn, ñaây laø vaán ñeà caáp baùch vaø nan giaûi vì caùc nöôùc ñang phaùt trieån haàu heát ñeàu rôi vaøo “voøng luaån quaån”. Ñeå thoaùt khoûi “voøng luaån quaån” thì caùc nöôùc ñang phaùt trieån caàn ñeán “cuù hích” töø beân ngoaøi ñoù laø söû duïng nguoàn voán töø beân ngoaøi, voán ÑTTTNN laø nguoàn voán quan troïng vì noù khaéc phuïc tình traïng thieáu voán maø khoâng gaây nôï cho caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Caùc nhaø ÑTTTNN chæ nhaän phaàn lôïi nhuaän thích ñaùng khi coâng trình ñaàu tö hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Hôn nöõa, nguoàn voán naøy coù lôïi theá hôn nguoàn voán vay ôû choã: thôøi haïn traû voán vay thöôøng coá ñònh vaø ñoâi khi quaù ngaén so vôùi moät döï aùn ñaàu tö, coøn thôøi haïn cuûa voán ÑTTTNN thì linh hoaït hôn. Vôùi keânh voán boå sung töø caùc döï aùn ÑTTTNN ñaõ boå sung nguoàn voán quan troïng cho ñaàu tö phaùt trieån, goùp phaàn khai thaùc vaø naâng cao hieäu quaû söû duïng caùc nguoàn löïc trong nöôùc, taïo ra theá vaø löïc phaùt trieån môùi cho neàn kinh teá. Taïi Vieät Nam, tính ñeán ngaøy 20/6/2005, chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc caû nöôùc ñaõ caáp pheùp ñöôïc 5.468 döï aùn ÑTTTNN vôùi toång voán ñaàu tö laø - 13 - 48.688.186.052 USD, voán phaùp ñònh laø 21.740.973.781 USD vaø voán ñaàu tö thöïc hieän laø 26.007.404.274 USD. Nguoàn voán naøy tham gia vaøo taát caû caùc ngaønh nhö coâng nghieäp, noâng laâm ngö nghieäp vaø dòch vuï. Baûng 1.1 Tyû troïng voán ÑTTTNN, voán vay trong toång voán ñaàu tö phaùt trieån taïi Vieät Nam Chæ tieâu 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 1. % voán ÑTTTNN 26,0 28,0 20,8 17,3 18,7 18,4 18,0 17,5 2. %Voán vay 19,3 23,7 28,3 32,1 32,2 29,5 31,3 36,6 3. % Voán ÑTTTNN + Voán vay 45,3 51,7 49,1 49,9 50,9 47,9 49,3 54,1 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ 2003 – NXB thoáng keâ. Tính chung töø naêm 1996 tôùi nay voán ÑTTTNN chieám khoaûng 20% toång soá voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi. - ÑTTTNN naâng cao trình ñoä khoa hoïc coâng ngheä vaø kinh nghieäm quaûn lyù. Khoa hoïc coâng ngheä laø löïc löôïng saûn xuaát tröïc tieáp, cho pheùp söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn löïc cuûa neàn kinh teá: tieát kieäm lao ñoäng soáng vaø lao ñoäng vaät hoaù ñoàng thôøi toái ña hoaù lôïi ích treân moãi ñôn vò taøi nguyeân, laø nhaân toá cô baûn thuùc ñaåy chuyeån dòch cô caáu ngaøy caøng taêng tyû troïng caùc ngaønh coâng nghieäp döïa treân kyõ thuaät cao. Coâng ngheä keát tinh trong saûn phaåm laøm taêng giaù trò trao ñoåi cuûa noù treân thò tröôøng, ñaây laø vaán ñeà coù yù nghóa ñaëc bieät ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, vì trình ñoä khoa hoïc coâng ngheä kyõ thuaät laïc haäu, thöôøng phaûi chòu nhieàu thua thieät khi phaûi xuaát khaåu saûn phaåm döôùi daïng thoâ hoaëc sô cheá. Ñoåi môùi coâng ngheä, öùng duïng coâng ngheä môùi laø con ñöôøng toái öu nhaát ñeå caùc doanh nghieäp toàn taïi vaø phaùt trieån tröôùc söùc eùp caïnh tranh ngaøy caøng khoác lieät treân thò tröôøng. Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån tuy coù theá maïnh veà caùc yeáu toá saûn xuaát coå ñieån (taøi nguyeân, lao ñoäng) nhöng laïi raát thieáu coâng ngheä taùc ñoâng phoái hôïp giöõa caùc yeáu toá naøy hieäu quaû. Neáu hoï töï maøy moø nghieân cöùu thì maát raát nhieàu thôøi - 14 - gian vaø seõ ngaøy caøng tuït haäu xa vì caùc nöôùc phaùt trieån cuõng nghieân cöùu vaø toác ñoä phaùt trieån cuûa hoï raát nhanh. Hôn nöõa ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån, thieáu caùc chuyeân gia vaø caùc nhaø khoa hoïc ñuû söùc thöïc hieän nhöõng phaùt trieån khoa hoïc môùi vaø thieáu kinh phí ñeå taøi trôï cho caùc döï aùn nghieân cöùu cô baûn vaø öùng duïng (thieáu voán). Vì vaäy tieáp thu coâng ngheä chuyeån giao töø beân ngoaøi laø caùch thöùc mang tính khaû thi vaø coù nhieàu trieån voïng nhaát, ñaëc bieät tieáp thu qua con ñöôøng ÑTTTNN vì qua con ñöôøng naøy caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö khoâng caàn ñònh giaù coâng ngheä quaù kyõ caøng, con ngöôøi ñeå söû duïng coâng ngheä ñoù vaø söû duïng chuùng nhö theá naøo? Trong ÑTTTNN vì muïc tieâu lôïi nhuaän caùc coâng ty MNC ñeàu phaûi chuyeån giao toaøn boä coâng ngheä goàm: maùy moùc, thieát bò, kyõ naêng quaûn lyù, ñaøo taïo tay ngheà… cho caùc coâng ty con. Nhôø vaäy caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö coù theå tieáp caän coâng ngheä hieän ñaïi, kinh nghieäm quaûn lyù vaø trình ñoä kinh doanh vöøa traùnh ñöôïc nhieàu theá kyû noã löïc vaø “ñau khoå” maø caùc nöôùc coâng nghieäp hieän ñaïi ñaõ traûi qua. - ÑTTTNN laøm taêng ngaân saùch, caûi thieän caùn caân thanh toaùn vaø caùn caân vaõng lai cuûa quoác gia. Taïi Vieät Nam, tyû leä ñoùng goùp cuûa khu vöïc ÑTTTNN trong GDP taêng daàn qua caùc naêm: naêm 1993 laø 3,6%, naêm 1995 laø 6,3% naêm 1998 laø 10,1% naêm 2000 laø 13,3%, naêm 2001 laø 13,1%, naêm 2002 laø 13,9% vaø naêm 2003 taêng leân 14,3%. Roõ raøng ÑTTTNN ñaõ ñoùng goùp moät phaàn ñaùng keå trong GDP vaø phaàn ñoùng goùp naøy ngaøy caøng taêng theo thôøi gian. Khoâng keå daàu thoâ, kim ngaïch xuaát khaåu cuûa khu vöïc ÑTTTNN giai ñoaïn 1991-1995 ñaït treân 1,2 tyû USD; giai ñoaïn 1996-2000 ñaït treân 10,6 tyû USD taêng hôn 8 laàn so vôùi 5 naêm tröôùc ñoù; trong 3 naêm 2001-2003, xuaát khaåu cuûa ÑTTTNN ñaït 14,6 tyû USD, rieâng naêm 2003 ñaït 6,34 tyû USD chieám 31,4% toång kim ngaïch xuaát khaåu cuûa caû nöôùc. Xuaát khaåu cuûa khu vöïc ÑTTTNN chieám tôùi 84% giaù trò - 15 - xuaát khaåu haøng ñieän töû, 42% ñoái vôùi haøng giaøy deùp vaø 25% ñoái vôùi haøng may maëc. Tyû troïng xuaát khaåu so vôùi doanh thu cuûa doanh ngieäp ÑTTTNN cuõng taêng nhanh: bình quaân thôøi kyø 1991 – 1995 ñaït 30%; thôøi kyø 1996-2000 ñaït 48,7%; trong 3 naêm 2001-2003 ñaït khoaûng 50%. Nhö vaäy, hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa caùc döï aùn ÑTTTNN ñem veà ngoaïi teä goùp phaàn quan troïng caûi thieän caùn caân thöông maïi vaø caùn caân thanh toaùn quoác teá cuûa Vieät Nam. Ñaùp öùng nhu caàu nhaäp khaåu haøng hoaù, maùy moùc thieát bò nhaèm oån ñònh vaø thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá. - Chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo yù muoán cuûa nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Muïc ñích cuûa caùc nhaø ñaàu tö laø lôïi nhuaän, caùc nhaø ÑTTTNN cuõng khoâng phaûi laø ngoaïi leä. Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, tuyø theo lôïi theá so saùnh hay chính saùch cuûa moãi quoác gia maø hoï ñaët ra caùc öu ñaõi ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nhaèm khuyeán khích nhaø ñaàu tö ñaàu tö vaøo nhöõng ngaønh, nhöõng ñòa phöông maø hoï caàn. Vieät Nam ñang ñaåy maïnh coâng taùc thu huùt ÑTTTNN nhaèm phuïc vuï coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc. Vieäc thu huùt ñaõ chuù troïng nhieàu hôn ñeán chaát löôïng phuïc vuï chuyeån dòch cô caáu ñeå ñeán naêm 2020 veà cô baûn chuùng ta trôû thaønh nöôùc coâng nghieäp. Taïi Vieät Nam, vôùi toác ñoä taêng tröôûng treân 20%, ÑTTTNN hieän chieám 36,2% giaù trò saûn löôïng coâng nghieäp (naêm 2003), goùp phaàn naâng cao toác ñoä taêng tröôûng coâng nghieäp cuûa caû nöôùc. Hieän nay, khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi chieám 100% veà khai thaùc daàu thoâ, saûn xuaát oâ toâ, maùy giaët, tuû laïnh, ñieàu hoaø nhieät ñoä, thieát bò vaên phoøng, maùy tính, khoaûng 60% saûn löôïng veà theùp caùn, 28% veà xi maêng, 33% veà saûn xuaát maùy moùc thieát bò ñieän, ñieän töû, 76% duïng cuï y teá chính xaùc, 55% veà saûn löôïng sôïi caùc loaïi, 30% vaûi caùc loaïi, 49% veà da giaøy deùp, 18% saûn phaåm may, 25% veà thöïc phaåm vaø ñoà uoáng… - 16 - Baûng 1.2 ÑTTTNN theo ngaønh 1988-2005 tính tôùi ngaøy 20/6/2005 stt Chuyeân ngaønh Soá döï aùn Toång voán ñaàu tö (USD) Voán phaùp ñònh (USD) Ñaàu tö thöïc hieän (USD) Coâng nghieäp 3.685 28.540.164.638 12.410.666.699 18.007.404.274 CN daàu khí 28 1.913.191.815 1.406.191.815 4.581.772.313 CN nheï 1.521 7.819.552.698 3.505.543.287 3.033.050.881 CN naëng 1.591 11.859.844.271 4.729.238.870 6.517.399.890 CN thöïc phaåm 248 2.978.606.935 1.335.493.022 1.844.664.964 1 Xaây döïng 297 3.968.968.919 1.434.199.705 2.030.516.226 2 Noâng, laâm nghieäp 726 3.532.899.614 1.542.735.953 1.709.603.704 3 Dòch vuï 1.057 16.615.121.800 7.787.571.129 6.579.493.307 Toång soá 5.468 48.688.186.052 21.740.973.781 26.296.501.285 Nguoàn: Boä keá hoaïch vaø ñaàu tö – Chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc. Nhö vaäy, ngaønh coâng nghieäp ñang daãn ñaàu caùc döï aùn ÑTTTNN vaøo Vieät Nam vôùi 3.685 döï aùn, chieám 67,39% toång soá döï aùn vaø 28.540.164.638 USD chieám 58,62% toång soá voán ñaàu tö. Trong coâng nghieäp thì coâng nghieäp naëng ñang daãn ñaàu vôùi 1.591 döï aùn chieám 11.859.844.271 USD voán ñaàu tö. Ngaønh dòch vuï ñöùng thöù hai vôùi 1.057 döï aùn chieám 19,33% toång soá döï aùn vaø 16.615.121.800 USD toång voán ñaàu tö chieám 13,59% toång voán ñaàu tö. Caùc tyû leä naøy phaûn aùnh ñuùng mong muoán cuûa caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch cuûa Vieät Nam, ñoù laø cô caáu Coâng nghieäp – Dòch vuï – Noâng nghieäp. Maët khaùc ÑTTTNN vaøo moät ngaønh naøo ñoù khoâng chæ coù taùc duïng laøm cho ngaønh ñoù phaùt trieån maø coøn kích thích caùc ngaønh lieân quan ñeán noù phaùt trieån theo. Cuï theå laø nhöõng ngaønh cung caáp caùc yeáu toá ñaàu vaøo vaø tieâu thuï nhöõng saûn phaåm ñaàu ra cuûa ngaønh ñoù phaùt trieån. Vaø theo daây chuyeàn seõ keùo theo caû neàn kinh teá phaùt trieån. - 17 - - Giaûi quyeát vieäc laøm, naâng cao trình ñoä vaø taêng thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng. ÑTTTNN khoâng chæ taïo ra vieäc laøm taïi doanh nghieäp ÑTTTNN maø coøn giaùn tieáp taïo ra vieäc laøm bôûi kích thích caùc ngaønh lieân quan phaùt trieån. Ngöôïc laïi ÑTTTNN cuõng giaùn tieáp laøm giaûm vieäc laøm cuûa moät soá doanh nghieäp khaùc do söï caïnh tranh neân caùc doanh nghieäp trong nöôùc buoäc phaûi giaûm qui moâ hay phaù saûn bôûi caùc doanh nghieäp coù voán ÑTTTNN. Tuy nhieân taùc ñoäng naøy khoâng lôùn vaø ñaây laø söï caïnh tranh caàn thieát vaø laønh maïnh raát caàn cho neàn kinh teá cuûa nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Ví duï moät coâng ty maùy tính cuûa Myõ saûn xuaát ñóa ñaõ laøm taêng coâng aên vieäc laøm ôû khu vöïc Bangkok töø 5.000 leân 20.000 ngöôøi trong naêm 1998. Hoaëc ôû Singapore trong naêm 1989, caùc ._.coâng ty coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi chieám 70% lao ñoäng coù vieäc laøm trong khu vöïc cheá bieán. Baûng 1.3 Soá löôïng lao ñoäng trong khu vöïc ÑTTTNN ôû Vieät Nam DN ÑTTTNN 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Lao ñoäng (1.000 ngöôøi) 250 270 296 379 439 472 Nguoàn: Beân caïnh ñoù, caùc doanh nghieäp coù voán ÑTTTNN ñaõ ñaøo taïo lao ñoäng Vieät Nam phong caùch laøm vieäc chuyeân nghieäp vôùi moâi tröôøng laøm vieäc hieän ñaïi vaø hieäu quaû. Trình ñoä veà chuyeân moân, nghieäp vuï cuûa lao ñoäng Vieät Nam cuõng ñöôïc naâng leân ñaùng keå do tieáp xuùc, laøm vieäc chung vôùi caùc chuyeân vieân nöôùc ngoaøi. Caùc doanh nghieäp ÑTTTNN thöôøng coù chöông trình ñaøo taïo nhaân vieân ñeå laøm vieäc cho coâng ty cuûa mình. Vôùi chieán löôïc kinh doanh khoân kheùo, caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöôøng coù xu höôùng traû löông cao hôn caùc doanh nghieäp noäi ñòa nhaèm thu huùt lao ñoäng gioûi, lao ñoäng coù tay ngheà. Theo soá lieäu cuûa Boä keá hoaïch vaø ñaàu - 18 - tö naêm 2003: löông bình quaân cuûa coâng nhaân Vieät Nam trong caùc döï aùn nöôùc ngoaøi khoaûng 80 USD/thaùng, kyõ sö khoaûng 250 USD/thaùng vaø caùn boä quaûn lyù vaøo khoaûng 500 USD/thaùng, toång thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng trong caùc döï aùn ÑTTTNN haøng naêm leân ñeán 500 trieäu USD. 1.2 GIÔÙI THIEÄU VEÀ EU VAØ CAÙC MNC EU. 1.2.1 Giôùi thieäu veà EU vaø quan heä Vieät Nam vôùiø EU Ra ñôøi töø naêm 1951 vôùi khôûi ñaàu töø Hieäp öôùc Paris ñöa ñeán thaønh laäp Coäng ñoàng Than – Theùp chaâu AÂu (ECSC), Lieân hieäp chaâu AÂu (EC) khoâng ngöøng phaùt trieån, ñeán nay ñaõ trôû thaønh moät trong 3 trung taâm kinh teá lôùn nhaát treân theá giôùi vôùi 25 quoác gia thaønh vieân, dieän tích treân 4 trieäu km2, daân soá khoaûng 455 trieäu ngöôøi; GDP ñaït 9.200 tiû euro (khoaûng 9,712 tæ USD), chieám 27% toång GDP treân toaøn theá giôùi, saûn xuaát chieám tôùi 41% toång saûn phaåm theá giôùi, chieám 46% toång ñaàu tö tröïc tieáp FDI haøng naêm cuûa theá giôùi. EU coù truï sôû chính ñaët taïi Bruxelles (Thuû ñoâ Bæ). Vieät nam vaø EU ñaõ chính thöùc thieát laäp quan heä ngoaïi giao töø thaùng 11- 1990. Cuøng vôùi phaùt trieån chính trò, quan heä hôïp taùc phaùt trieån, ñaàu tö vaø thöông maïi giöõa Vieät nam vôùi EU vaø caùc nöôùc thaønh vieân EU cuõng khoâng ngöøng phaùt trieån. Hieän nay, EU laø ñoái taùc thöông maïi quan troïng haøng ñaàu cuûa Vieät Nam, hai beân ñaõ daønh cho nhau quy cheá toái hueä quoác vaø EU daønh cho nöôùc ta cô cheá GSP (öu ñaõi thöông maïi daønh cho nöôùc ñang phaùt trieån). Uyû ban chaâu AÂu (EC) vaø caùc nöôùc thaønh vieân laø nhaø cung caáp ODA lôùn thöù ba cho Vieät Nam (sau Nhaät vaø Ngaân haøng theá giôùi) vaø laø nhaø cung caáp vieän trôï khoâng hoaøn laïi lôùn nhaát. Taïi hoäi nghò tö vaán caùc nhaø taøi trôï naêm 2004, toång voán cam keát cuûa EU daønh cho Vieät Nam trong naêm 2005 leân tôùi 722,35 trieäu euro, taêng 37% so vôùi naêm 2004. Ñaëc bieät, Phaùp taêng gaáp hôn 3 laàn vieän trôï ODA. Trong 10 naêm qua, quan heä thöông maïi giöõa Vieät Nam vaø caùc nöôùc thaønh vieân EU taêng trung bình 15-20%/naêm; EU laø ñoái taùc thöông maïi lôùn nhaát cuûa Vieät Nam, chieám 17% toång giao dòch thöông - 19 - maïi. Naêm 2002, kim ngaïch hai chieàu taêng gaáp 20 laàn so vôùi naêm 1990; naêm 2004 ñaït treân 6,2 tæ euro, taêng 20% so vôùi naêm 2003. Xuaát khaåu cuûa Vieät Nam vaøo thò tröôøng EU taêng maïnh, nhaát laø vaøo Anh, Phaùp, Ñöùc, Thuî Ñieån, Haø Lan; trong ñoù haøng coâng nghieäp nheï, haøng noâng saûn vaø thuyû saûn chieám tyû troïng treân 85% kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Vieät Nam. Vieät Nam nhaäp khaåu töø thò tröôøng EU chuû yeáu laø maùy moùc thieát bò, hoaù chaát, nguyeân phuï lieäu deät may, da, saét theùp, thuoác, phaân boùn. Caùc nöôùc EU ñaàu tö vaøo Vieät nam ngay töø nhöõng ngaøy ñaàu nöôùc ta ban haønh Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi (thaùng 12 naêm 1987). Ñeán heát naêm 2004 toång voán ñaàu tö ñaêng kyù cuûa caùc nöôùc EU vaøo Vieät Nam ñaõ ñaït 6,9 tæ USD vôùi 473 döï aùn, chieám 9,04 % toång voán FDI ñöôïc caáp pheùp, ñöùng ñaàu danh saùch caùc nöôùc vaø vuøng laõnh thoå coù voán ñaàu tö tröïc tieáp taïi Vieät Nam. Rieâng 5 thaùng ñaàu naêm 2005, FDI töø EU vaøo Vieät Nam chieám 16,67% veà soá döï aùn vaø 64,8% toång voán ñaêng kyù, trò giaù treân 293 trieäu USD, taêng gaáp 5 laàn so vôùi cuøng kyø naêm 2004. Ñaàu tö cuûa caùc nöôùc EU coù maët ôû 33 ñòa phöông, raát nhieàu coâng ty lôùn cuûa Chaâu Aâu trong nhieàu lónh vöïc chuû choát ñaõ coù maët taïi vieät Nam nhö BP cuûa Anh, Shell Group cuûa Haø Lan vaø Anh, Total ElfFina vaø France Telecom cuûa Phaùp, Siemens cuûa Ñöùc… 1.2.2 Giôùi thieäu veà MNC EU Coù theå noùi Chaâu AÂu laø nôi ra ñôøi sôùm nhaát cuûa caùc MNC, vôùi caùc coâng ty thöïc hieän vieäc buoân baùn quoác teá. Song quaù trình lòch söû laïi coù böôùc thaêng traàm bôûi nhöõng söï kieän chính trò, vaên hoaù xaõ hoäi cuûa Chaâu AÂu bò giaùn ñoaïn. Thöù nhaát, tröôùc chieán tranh theá giôùi thöù hai, vaøo theá kyû XV ñeán theá kyû XVI, vôùi söï phaùt trieån maïnh cuûa ngaønh haøng haûi vaø vieäc tìm ra caùc vuøng ñaát môùi, caùc coâng ty Taây Ban Nha, Boà Ñaøo Nha, Anh, Haø Lan ñaõ thöïc hieän quaù trình vöôït bieân giôùi quoác gia ñeå kinh doanh quoác teá döôùi hình thöùc caùc coâng ty thöông maïi, khai thaùc ñoàn ñieàn. Ñieån hình laø coâng ty Ñoâng AÁn cuûa Haø Lan vaø Anh ñaõ thöïc - 20 - hieän khai thaùc, buoân baùn vôùi caùc nöôùc nhö AÁn Ñoä, Inñoâneâxia, Malaixia, Philippin. Trong ngaønh khai thaùc daàu moû, Royal Dutch Shell, BP cuõng laø caùc coâng ty tham gia caùcten daàu moû sôùm nhaát. Trong ngaønh saûn xuaát oâ toâ, Daimler (Ñöùc) ngay töø naêm 1880 ñaõ laäp ñieåm baùn haøng ôû Anh roài tieán ñeán vieäc xaây döïng xí nghieäp laép raùp ôû Vieân (1889) vaø trôû thaønh coâng ty quoác teá ñaàu tieân veà ngaønh naøy. Thöù hai, thôøi kyø 1945 –1960, ñaây laø thôøi kyø Chaâu AÂu, trong ñoù coù EU phuïc hoài neàn kinh teá cuûa mình sau khi chieán tranh ñaõ taøn phaù naëng neà. Vôùi söï giuùp ñôõ cuûa Myõ caùc MNC cuûa EU môùi thöïc söï ra ñôøi nhöng chöa phaûi laø ñoái thuû caïnh tranh cuûa MNC Myõ. Thöù ba, thôøi kyø 1960 tôùi nay. Ñaây laø thôøi kyø maø caùc MNC EU phuïc hoài vaø phaùt trieån maïnh meõ nhaát. Vôùi khuoân khoå “thò tröôøng chung Chaâu AÂu” caùc MNC EU ñaõ doàn eùp caùc MNC Myõ vaøo theá baát lôïi, bò phaân bieät ñoái xöû. Töø ñoù caùc MNC EU nhö Philips, Fiat, Mercedes – Benz… ñaõ laán saân caùc MNC Myõ baèng caû trình ñoä vaø chaát löôïng saûn phaåm. Ñeán thaäp nieân 90, EU vôùi quyeát ñònh tieán tôùi ñoàng tieàn chung, caùc MNC EU ñaõ coù ñöôïc söùc maïnh caïnh tranh lôùn buoäc caùc MNC Myõ vaø Nhaät phaûi thöïc hieän söï lieân minh, lieân doanh, trao ñoåi coå phaàn vôùi caùc MNC EU ôû raát nhieàu lónh vöïc khaùc nhau, hình thaønh neân theá ñan xen xaâm nhaäp laãn nhau, hôïp taùc vaø caïnh tranh treân thò tröôøng cuûa nhau vaø tranh giaønh aûnh höôûng ñoái vôùi caùc nöôùc vaø khu vöïc khaùc. Theo baùo caùo ñaàu tö theá giôùi 1998 cuûa Lieân Hôïp Quoác, döïa vaøo caùc soá lieäu thoáng keâ coù ñöôïc cho thaáy, trong soá 53.607 MNC meï treân theá giôùi, caùc neàn kinh teá phaùt trieån coù 43.442 MNC meï. Trong ñoù Taây AÂu coù 33.302 MNC meï (EU coù 27.846 MNC meï), Myõ coù 3.379 coâng ty (1995) Nhaät Baûn coù 4.231 MNC (1996), caùc nöôùc phaùt trieån coøn laïi coù 2.530 MNC. Caùc nöôùc ñang phaùt trieån sôû höõu 10.165 MNC. - 21 - Nhö vaäy, coù theå thaáy phaàn lôùn caùc coâng ty meï laø thuoäc caùc nöôùc phaùt trieån (chieám 4/5), caùc nöôùc EU chieám hôn 1/2 soá MNC meï cuûa theá giôùi vaø 64% MNC caùc nöôùc phaùt trieån. Myõ vaø Nhaät khoâng phaûi laø nhöõng nöôùc coù soá löôïng coâng ty meï nhieàu nhaát theá giôùi. Theo baùo caùo thì Ñöùc laïi laø nöôùc coù nhieàu MNC meï nhaát, vôùi 7.659 coâng ty (1996), Ñan Maïch ñöùng thöù hai vôùi 5.000 coâng ty, Haøn Quoác ñöùng thöù ba, Thuî Syõ ñöùng thöù tö vôùi 4.506 coâng ty (1995), Nhaät baûn ñöùng thöù naêm, Thuî Ñieån ñöùng thöù saùu vôùi 4.148 coâng ty (1997) vaø Myõ ñöùng thöù baåy. Tuy nhieân EU laïi khoâng phaûi nôi sôû höõu nhöõng MNC lôùn nhaát veà thu nhaäp hay giaù trò taøi saûn maø laø Myõ vaø Nhaät Baûn. 1.4 MOÄT SOÁ KINH NGHIEÄM THU HUÙT VOÁN ÑTTTNN. Thu huùt ÑTTTNN tuy coøn laø vaán ñeà môùi cuûa Vieät Nam, nhöng ñaõ coù töø raát laâu treân theá giôùi. Do vaäy ñeå thu huùt maïnh meõ voán ÑTTTNN vaøo Vieät Nam, naâng cao hieäu quaû söû duïng caùc nguoàn voán ñoù, chuùng ta caàn thieát hoïc hoûi kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc ñi tröôùc, ñaëc bieät laø caùc nöôùc Chaâu AÙ, nôi coù nhieàu ñieåm töông ñoàng vôùi Vieät Nam. 1.4.1 Kinh nghieäm cuûa Trung quoác Trung Quoác laø quoác gia coù caùc ñieàu kieän kinh teá, chính trò vaø vaên hoaù töông ñoàng vôùi Vieät Nam. Sau moät thôøi gian daøi duy trì neàn kinh teá ñoùng cöûa, Trung Quoác ñaõ trôû thaønh nöôùc ñang phaùt trieån thu huùt ñöôïc nhieàu FDI nhaát. Vôùi chính saùch “caûi caùch vaø môû cöûa” baét ñaàu töø nhöõng naêm 1979, Trung Quoác ñaõ daønh cho nhaø ñaàu tö nhieàu öu ñaõi veà thueá: - Thueá lôïi töùc: Duø möùc thueá suaát chuaån laø 30% nhöng thueá suaát naøy giaûm ñeán möùc coøn 15% ôû caùc ñaëc khu kinh teá vaø moät soá khu vöïc khaùc. Trong thôøi kyø öu ñaõi veà thueá caùc doanh ngieäp FDI ñöïôc höôûng möùc phoå bieán laø “mieãn hai giaûm ba”, coù nghóa laø ñöôïc mieãn 100% trong hai naêm ñaàu tieân keå töø khi hoaït ñoäng coù laõi vaø ñöôïc giaûm 50% trong ba naêm tieáp theo. Ñoái vôùi nhöõng ngaønh ngheà caàn - 22 - khuyeán khích möùc öu ñaõi coøn nhieàu hôn nhö: caùc döï aùn xaây döïng caûng, coâng trình haï taàng taïi caùc ñaëc khu kinh teá ñöôïc höôûng öu ñaõi cao nhaát laø mieãn 5 naêm ñaàu vaø 50% cho 5 naêm tieáp theo. Caùc döï aùn trong lónh vöïc noâng nghieäp, troàng röøng, chaên nuoâi ñöôïc giaûm töø 15-30% trong thôøi gian 10 naêm tieáp theo thôøi gian mieãn thueá bình thöôøng. - Thueá nhaäp khaåu: Caùc doanh nghieäp FDI saûn xuaát haøng hoaù xuaát khaåu ñöôïc mieãn giaûm thueá nhaäp khaåu ñaàu vaøo. Beân caïnh ñoù, vieäc giaûm thueá thu nhaäp theo tyû leä xuaát khaåu saûn phaåm cuõng ñöôïc thöïc hieän vôùi yù nghóa ñeå buø ñaép cho caùc bieán ñoäng veà tyû giaù hoái ñoaùi nhaèm muïc ñích khuyeán khích xuaát khaåu. - Thueá chuyeån lôïi töùc ra nöôùc ngoaøi: Töø naêm 1991 Trung Quoác ñaõ xoaù boû loaïi thueá naøy. Tuy nhieân, keát quaû nghieân cöùu cuûa Toå chöùc hôïp taùc vaø phaùt trieån kinh teá (OECD) veà tính caïnh tranh trong vieäc thu huùt FDI taïi Trung Quoác cho thaáy bieän phaùp khuyeán khích ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö öa chuoäng nhaát khoâng phaûi laø öu ñaõi veà thueá maø laø cô sôû haï taàng toát, boä maùy haønh chính ít quan lieâu, cô hoäi tieáp caän thò tröôøng noäi ñòa lôùn. Maëc duø vaäy, caùc öu ñaõi veà thueá daønh cho doanh nghieäp FDI naèm trong caùc ñaëc khu kinh teá ñöôïc duy trì ñeán cuoái thaäp nieân 1990 ñaõ gaây ra phaûn öùng maïnh meõ töø caùc doanh nghieäp noäi ñòa. Bôûi leõ caùc öu ñaõi daønh rieâng doanh nghieäp FDI ñaõ ñaët caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc vaøo theá baát lôïi hôn trong cuoäc caïnh tranh ngay treân thò tröôøng trong nöôùc, laøm suy yeáu söùc caïnh tranh vaø thu heïp thò phaàn cuûa doanh nghieäp trong nöôùc. 1.4.2 Kinh nghieäm cuûa moät vaøi nöôùc ASEAN 1.4.2.1 Kinh nghieäm cuûa Thaùi Lan Thaùi Lan ban haønh chính saùch khuyeán khích ñaàu tö nöôùc ngoaøi töø naêm 1954 vaø ñeán naêm 1972 thì ban haønh Luaät ñaàu tö. Neáu döï aùn ñaàu tö naèm ôû khu vöïc I (Thuû ñoâ Bankok vaø caùc tænh laân caän) ñoàng thôøi xuaát khaåu treân 80% thì ñöôïc mieãn - 23 - thueá thu nhaäp doanh nghieäp trong 3 naêm; neáu döï aùn ñaàu tö naèm ôû khu vöïc II (caùc tænh caàn khuyeán khích) thì mieãn thueá thu nhaäp doanh nghieäp töø 3 ñeán 7 naêm; neáu döï aùn ñaàu tö naèm ôû khu vöïc III (caùc tænh thaønh ñaëc bieät caàn khuyeán khích) thì ñöôïc mieãn thueá thu nhaäp doanh nghieäp 8 naêm. Chính saùch thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Thaùi Lan luoân ñöôïc söûa ñoåi, phuø hôïp vôùi caùc keá hoaïch phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. Tuy nhieân ÑTTTNN taïi Thaùi Lan vaãn coøn nhöõng haïn cheá nhö: - Thuû tuïc caáp pheùp ñaêng kyù coøn phieàn haø, nhieâu kheâ. - Phaùp luaät veà thueá chöa hoaøn thieän, chöa roõ raøng.. - Haï taàng cô sôû tuy ñaõ phaùt trieån nhöng chöa ñaùp öùng nhu caàu. - Söû duïng dòch vuï coâng coäng khoù khaên (ñieän, nöôùc, ñieän thoaïi, internet…) 1.4.2.2 Kinh nghieäm cuûa Malaysia - Xaây döïng moät heä thoáng chính trò oån ñònh ñoaøn keát daân toäc. - Thöïc hieän giaûm chi phí ñaàu vaøo trong taàm kieåm soaùt cuûa chính phuû nhö phí haï taàng cô sôû, ñieän nöôùc, phí ñieän thoaïi, internet… nhaèm taêng lôïi nhuaän thu ñöôïc cho caùc doanh nghieäp FDI. Giaûm thueá thu nhaäp doanh nghieäp töø 30% xuoáng coøn 28% vaøo naêm 1998. Caùc döï aùn ñaàu tö vaøo caùc ngaønh caàn khuyeán khích hoaëc saûn xuaát nhöõng saûn phaåm caàn khuyeán khích thì ñöôïc giaûm 30% thueá thu nhaäp doanh nghieäp vaø mieãn thueá trong voøng 5 naêm keå töø ngaøy baét ñaàu saûn xuaát. Neáu ñaàu tö vaøo caùc döï aùn coâng ngheä cao coù theå ñöôïc xem xeùt mieãn thueá hoaëc giaûm thueá thôøi haïn töø 5 ñeán 10 naêm. - Xaây döïng heä thoáng giaùo duïc vöõng maïnh. 1.4.2.3 Kinh nghieäm cuûa Inñoâneâsia - Khuyeán khích hình thöùc lieân doanh ñaàu tö, phaàn goùp voán cuûa chuû ñaàu tö toái thieåu laø 20% voán phaùp ñònh vaøo thôøi ñieåm thaønh laäp vaø taêng ít nhaát laø 51% trong voøng 15 naêm sau khi hoaït ñoäng. - 24 - - Mieãn thueá nhaäp khaåu vaø thueá doanh thu ñoái vôùi haøng nhaäp khaåu ñem vaøo voán goùp ñaàu tö. Chính phuû ban haønh caùc bieän phaùp, chính saùch veà thöông maïi vaø ñaàu tö, baõi boû thueá quan ñoái vôùi raát nhieàu maët haøng, duøng chính saùch giaûm thueá ñeå khuyeán khích ñaàu tö vaøo caùc khu vöïc keùm phaùt trieån, chaúng haïn nhöõng coâng ty môùi thaønh laäp trong moät soá ngaønh coâng nghieäp coù thôøi haïn mieãn thueá thu nhaäp doanh nghieäp keùo daøi tôùi 10 naêm. - Nôùi loûng caùc lónh vöïc ñaàu tö vaø phaïm vi kinh doanh, ñoàng thôøi naâng ñôõ caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc ñeå hoï ñuû söùc caïnh tranh vôùi nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. - Cho pheùp khaáu hao nhanh ñeå giaûm thu nhaäp chòu thueá. 1.4.3 Nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra töø nghieân cöùu caùc nöôùc ñoái vôùi Vieät Nam. - ÑTTTNN caàn coù nhöõng böôùc ñi phuø hôïp vôùi tình hình thöïc teá cuûa Vieät Nam, khoâng neân daäp khuoân moät caùch maùy moùc caùc kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc ñaõ laøm. - OÅn ñònh chính trò, xaây döïng chính saùch ñoaøn keát daân toäc. - Hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät, taïo haønh lang phaùp lyù oån ñònh, bình ñaúng giöõa caùc loaïi hình doanh nghieäp. Ñaëc bieät laø xaây döïng vaø hoaøn thieän caùc vaên baûn veà luaät ÑTTTNN theo höôùng ña daïng hoaù caùc hình thöùc ÑTTTNN ñeå khai thaùc theâm caùc keânh ñaàu tö môùi, thieát laäp moät maët baèng chung aùp duïng cho caû ñaàu tö trong nöôùc vaø ÑTTTNN nhaèm taïo moâi tröôøng kinh doanh oån ñònh. - Caûi caùch heä thoáng thueá theo höôùng ñôn giaûn caùc saéc thueá, töøng böôùc aùp duïng thueá chung cho caû ñaàu tö trong nöôùc vaø ÑTTTNN. - Ñaåy nhanh phaùt trieån cô sôû haï taàng theo qui hoaïch vaø baøi baûn. Trong ñieàu kieän phaùt trieån cuûa saûn xuaát vaø thò tröôøng hieän nay, söï phaùt trieån cuûa cô sôû haï taàng laø ñieàu kieän quan troïng ñeå phaùt trieån coâng ngheä cao, ñaùp öùng nhanh yeâu caàu ñoøi - 25 - hoûi cuûa thò tröôøng. Caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöôøng öu tieân hôn khi löïa choïn ñaàu tö vaøo nöôùc coù cô sôû haï taàng ñoàng boä vaø hieän ñaïi. - Caûi caùch maïnh veà thuû tuïc haønh chính. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1 Caùc nhaø ñaàu tö nöôùc nöôùc ngoaøi, ñaëc bieät laø caùc nhaø ñaàu tö EU vôùi tieàm löïc kinh teá to lôùn ñang coù taùc ñoäng maïnh meõ ñeán söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá cuûa caùc nöôùc ñaëc bieät laø ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, cuõng nhö toaøn boä kinh teá theá giôùi trong ñieàu kieän quoác teá hoaù, toaøn caàu hoaù kinh teá hieän nay. Ñoái vôùi Vieät Nam cuõng nhö Tp.HCM, ÑTTTNN coù vai troø quan troïng trong coâng cuoäc phaùt trieån kinh teá. Vai troø ñoù theå hieän döôùi caùc goùc ñoä nhö laø keânh huy ñoäng voán ñaàu tö quan troïng, naâng cao trình ñoä khoa hoïc coâng ngheä vaø kinh nghieäm quaûn lyù, taêng ngaân saùch, caûi thieän caùn caân thanh toaùn, chuyeån dòch cô caáu, giaûi quyeát vieäc laøm ... Nhöõng nghieân cöùu lyù luaän, kinh nghieäm thu huùt ÑTTTNN cuûa moät soá nöôùc ñaõ ñöôïc trình baøy ôû chöông 1 laø cô sôû nghieân cöùu thöïc traïng ÑTTTNN töø EU taïi Tp.HCM vaø treân cô sôû ñoù thaáy ñöôïc hieäu quaû thöïc söï do ÑTTTNN mang laïi cho neàn kinh teá. Töø ñoù coù theå ñeà ra nhöõng giaûi phaùp ñeå thu huùt ÑTTTNN töø EU. - 26 - CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG CUÛA COÂNG TAÙC THU HUÙT ÑTTTNN TÖØ EU TRONG THÔØI GIAN QUA TAÏI TP.HCM 2.1 TÌNH HÌNH KINH TEÁ – XAÕ HOÄI CUÛA TP.HCM. 2.1.1 Tình hình xaõ hoäi Tp.HCM Thaønh phoá Hoà Chí Minh (Tp.HCM) coù dieän tích 2.095,01 km2 chieám 0,6% dieän tích cuûa caû nöôùc vaø 5.630.192 ngöôøi (naêm 2003) 6,6% daân soá caû nöôùc. Thaønh phoá laø moät trong naêm thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông, coù 23 quaän huyeän, 303 phöôøng xaõ. Trong ñoù coù 18 quaän noäi thaønh (442,13 km2) chieám 21,1% dieän tích thaønh phoá vaø 5 huyeän ngoaïi thaønh (1.652,88 km2) chieám 78,9% dieän tích thaønh phoá. Veà vò trí ñòa lyù, Tp.HCM giaùp vôùi caùc tænh Ñoàng Nai, Bình Döông, Long An. Caùc tænh Nam Boä chuû yeáu laø ñoàng baèng neân ñöôøng xaù ñi laïi deã daøng (ñöôøng boä hoaëc ñöôøng soâng) neân Tp.HCM khoâng chæ laø trung taâm cuûa vuøng kinh teá troïng ñieåm phía nam maø coøn laø trung taâm cuûa Nam boä. Tp.HCM laø nôi coù qui moâ daân soá lôùn nhaát nöôùc, maät ñoä daân soá cuõng cao nhaát nöôùc nhöng phaân boá khoâng ñeàu, taäp trung taïi caùc quaän noäi thaønh. Naêm 2003 bình quaân 2.687 ngöôøi/km2, trong ñoù noäi thaønh laø 10.338 ngöôøi/km2 vaø ngoaïi thaønh laø 641 ngöôøi/km2. Daân soá Tp.HCM laø daân soá treû (2,4 trieäu daân soá trong ñoä tuoåi lao ñoäng – naêm 2003), vaø laø nôi tieáp nhaän löïc löôïng di daân cô hoïc lôùn töø caùc tænh ñoå veà, muïc ñích chính cuûa löïc löôïng di cö laø tìm vieäc laøm. Naêm 2003 coù 79.187 ngöôøi ñeán thaønh phoá sinh soáng, tuy nhieân ñaây chæ laø con soá coù ñaêng kyù taïm truù, coøn thöïc teá raát nhieàu ngöôøi ñeán thaønh phoá sinh soáng maø khoâng ñaêng kyù taïm truù. Ñaây laø nguoàn nhaân löïc quan troïng ñoái vôùi söï nghieäp phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi cuûa thaønh phoá, vì thaønh phoá khoâng chæ laø nôi taäp trung lao ñoäng phoå thoâng maø caû - 27 - taàng lôùp trí thöùc. Naêm 2004 thaønh phoá ñaõ taïo ñöôïc 82.000 vieäc laøm vaø tyû leä thaát nghieäp laø 6,13%. 2.1.2 Tình hình kinh teá Tp.HCM vaø vai troø cuûa kinh teá thaønh phoá trong neàn kinh teá Vieät Nam. Tp.HCM laø trung taâm cuûa Vuøng Phaùt trieån Kinh teá Troïng ñieåm Phía Nam (goàm Tp.HCM, Ñoàng Nai, Bình Döông, Baø Ròa Vuõng Taøu, Bình Phöôùc, Taây Ninh, Long An), ñaây laø moät cöïc phaùt trieån kinh teá cuûa caû nöôùc, coù taùc ñoäng loâi keùo caû khu vöïc phía Nam cuøng phaùt trieån. Tp.HCM laø nôi hoaït ñoäng kinh teá naêng ñoäng nhaát, ñi ñaàu caû nöôùc veà toác ñoä taêng tröôûng. Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá naêm 2000 laø 10,34%, naêm 2001 laø 11,85%, naêm 2002 laø 13,61%, naêm 2003 laø 15,5%, naêm 2004 laø 11,6%. Toång saûn phaåm treân ñòa baøn thaønh phoá luoân daãn ñaàu caû nöôùc vaø möùc ñoùng goùp cuûa thaønh phoá trong GDP cuûa caû nöôùc nhö sau: Baûng 2.1 Ñoùng goùp GDP cuûa Tp.HCM so vôùi caû nöôùc. Chæ tieâu Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 GDP 13,66% 16,67% 19,3% 18,39% Nguoàn: Xeùt veà giaù trò tuyeät ñoái, GDP cuûa thaønh phoá cuõng taêng khaù, naêm 2001 laø 84.852 tyû ñoàng thì ñeán naêm 2004 laø 131.523 tyû ñoàng. Baûng 2.2 GDP cuûa Tp.HCM giai ñoaïn 2001-2004 Ñôn vò tính: tyû ñoàng GDP Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Theo giaù thöïc teá 84.852 96.403 113.291 131.523 Giaù so saùnh naêm 1994 57.787 63.670 70.914 79.121 Nguoàn: Trong cô caáu kinh teá cuûa thaønh phoá theo khu kinh teá, tyû troïng cuûa khu vöïc noâng, laâm ngö nghieäp ngaøy caøng giaûm (naêm 2004 noâng nghieäp taêng tröôûng - - 28 - 2,9%). Ñieàu naøy naèm trong quy hoaïch phaùt trieån cuûa thaønh phoá. Ngöôïc laïi ngaønh dòch vuï ñöôïc thaønh phoá chuù troïng phaùt trieån ñaõ phuïc hoài vaø phaùt trieån toát (naêm 2004 chieám 50,1%). Toác ñoä phaùt trieån cuûa caùc khu vöïc khu vöïc coâng nghieäp vaø xaây döïng taêng tröôûng töông ñoái ñeàu trong suoát thôøi kyø 2001-2004. Ngaønh dòch vuï ñang phaùt trieån toát caøng ngaøy caøng nhanh, toác ñoä taêng naêm 2004 ñaõ xaáp xæ coâng nghieäp vaø xaây döïng. Coøn noâng, laâm nghieäp thuyû saûn coù toác ñoä giaûm daàn. Baûng 2.3 Thaønh phaàn kinh teá Tp.HCM giai ñoaïn 2001-2004 Ñôn vò tính: % Toác ñoä taêng tröôûng Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Noâng, Laâm nghieäp vaø thuyû saûn 105,5 104,0 109,2 97,8 Coâng nghieäp vaø Xaây döïng 112,4 111,5 113,5 112,7 Dòch vuï 107,4 109,3 109,5 111,1 Nguoàn: Xeùt theo thaønh phaàn kinh teá thì khu vöïc nhaø nöôùc vaãn chieám tyû troïng lôùn nhaát. Naêm 2001 laø 42,3%, naêm 2001 laø 41,6%, naêm 2003 laø 39,6% vaø naêm 42,4%. Vaø khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù xu höôùng giaûm. Naêm 2001 laø 20,6%, naêm 2002 laø 21,1% vaø naêm 2004 laø 18, 7%. Hình 2.1: Cô caáu kinh teá thaønh phoá naêm 2004 42,4% 38,9% 18,7% Kinh teá Nhaø nöôùc Kinh teá ngoaøi quoác doanh Kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi 1,4% 48,5%50,1% Noâng, Laâm nghieäp vaø thuyû saûn Coâng nghieäp vaø Xaây döïng Dòch vuï Nguoàn: Sôû keá hoaïch ñaàu tö Tp.HCM Laø moät trung taâm vaên hoaù – khoa hoïc kyõ thuaät, thaønh phoá Hoà Chí Minh luoân ñi ñaàu caû nöôùc trong vieäc öùng duïng khoa hoïc kyõ thuaät, coâng ngheä tieân tieán - 29 - vaøo saûn xuaát, naâng cao naêng suaát lao ñoäng vaø chaát löôïng saûn phaåm. Taäp trung nhieàu tröôøng ñaïi hoïc, vieän nghieân cöùu ñaøo taïo nguoàn nguoàn nhaân löïc cho caùc caùc Nam trung boä vaø Nam boä. Thaønh phoá laø moät ñaàu moái giao thöông quoác teá, caùc luoàng haøng hoaù giao dòch qua laïi vuøng kinh teá Ñoâng Nam boä vôùi caùc nöôùc haàu heát thoâng qua thaønh phoá Hoà Chí Minh. Kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu cuûa thaønh phoá laø 15,461 trieäu USD. Maët khaùc saân bay quoác teá Taân Sôn Nhaát laø nôi tieáp ñoùn ñaàu tieân caùc khaùch du lòch quoác teá, caùc doanh nhaân tôùi tìm cô hoäi kinh doanh… Vôùi heä thoáng caûng bieån khaù phaùt trieån, vieäc hình thaønh heä thoáng giao thoâng quan troïng nhö tuyeán ñöôøng Ñoâng - Taây, ñöôøng xuyeân AÙ… ñaõ môû ra cô hoäi gia taêng hoaït ñoäng thöông maïi vaø dòch vuï cuûa thaønh phoá vôùi caùc tænh Nam boä. Thaønh phoá luoân ñi ñaàu trong vieäc thöïc hieän caùc chính saùch ñoåi môùi nhö caûi caùch thuû tuïc haønh chính, ñöùng ñaàu caû nöôùc trong thu huùt voán ÑTTTNN. Nhö vaäy, thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ, ñang vaø seõ laø vai troø trung taâm cuûa vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam ñoàng thôøi laø trung taâm lôùn cuûa caû nöôùc. 2.2 THÖÏC TRAÏNG COÂNG TAÙC THU HUÙT VOÁN ÑTTTNN TÖØ EU TAÏI TP.HCM TRONG THÔØI GIAN QUA 2.2.1 Toång quan veà ÑTTTNN taïi Tp.HCM Tính ñeán ngaøy 20/6/2005 Tp.HCM ñang daãn ñaàu caû nöôùc veà thu huùt ÑTTTNN vôùi 1.708 döï aùn vaø 11.799.672.593 USD (chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc). Trong naêm 2004, soá döï aùn ÑTTTNN ruùt giaáy pheùp laø 20 vôùi toång soá voán laø 98,734 trieäu USD. - 30 - Hình 2.2: Soá giaáy pheùp FDI ñöôïc caáp taïi Tp.HCM 1998-2004 Coù theå thaáy soá döï aùn ÑTTTNN cuûa Tp.HCM taêng trong nhöng naêm gaàn ñaây. Ñaây laø daáu hieäu toát cuûa thaønh phoá, tuy nhieân caùi thaønh phoá quan taâm hôn chính laø soá voán ñaàu tö cuûa döï aùn laø cao hay thaáp. Hình 2.3: Toång voán ÑTTTNN taïi Tp.HCM 1998-2004 Ñôn vò tính: Trieäu USD Xeùt veà toång voán ñaàu tö thì trong nhöõng naêm gaàn ñaây laïi giaûm moät caùch ñaùng baùo ñoäng. Thôøi kyø 1993-1997 thu huùt ñöôïc nhieàu voán nhaát 8,646 tyû USD, thôøi kyø 2000 – 2004 chæ thu huùt ñöôïc 1,8866 tyû USD chöa baèng naêm 1995 hay 1996. - 31 - Coù raát nhieàu nguyeân nhaân daãn ñeán voán ÑTTTNN giaûm töø naêm 1997. Ñaàu tieân phaûi keå ñeán cuoäc khuûng hoaûng taøi chính ôû Ñoâng Nam AÙ vaøo naêm 1997 laøm caùc nhaø ñaàu tö lo ngaïi, sau cuoäc khuûng hoaûng caùc nöôùc Chaâu AÙ ñaõ aùp duïng nhöõng bieän phaùp khuyeán khích vaø thöïc hieän caùc chöông trình xuùc tieán ñaàu tö maïnh meõ. Neàn kinh teá theá giôùi trong nhöõng naêm qua phaùt trieån chaäm, ñieån hình laø hai neàn kinh teá haøng ñaàu laø Myõ vaø Nhaät Baûn aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán tình hình ñaàu tö. ÔÛ trong nöôùc, caùc ñòa phöông cuõng caïnh tranh quyeát lieät trong thu huùt ÑTTTNN, ñaëc bieät laø Ñoàng Nai vaø Bình Döông. Maët khaùc, nhöõng toàn taïi veà cô sôû haï taàng, thuû tuïc haønh chính röôøm raø, chi phí ñaàu vaøo cao, söùc mua thò tröôøng thaáp laøm giaûm söï haáp daãn ñaàu tö cuûa Vieät nam vaø Tp.HCM noùi rieâng. Baûng 2.4 Ñaàu tö nöôùc ngoaøi phaân theo ngaønh 1998-2004 Ngaønh Soá döï aùn Toång voán (Trieäu USD) Coâng nghieäp 1.032 5.204,9 Kinh doanh taøi saûn 307 2.325,9 Thöông maïi, Khaùch saïn, Nhaø haøng 49 1.656,5 Vaän taûi kho baõi 80 1.415,7 Xaây döïng 46 432,1 Khaùc 107 1.166,1 Toång coäng 1.621 12.210,2 Nguoàn: ÑTTTNN taïi Tp.HCM chuû yeáu vaøo lónh vöïc coâng nghieäp, kinh doanh taøi saûn (chieám 61,68% toång voán ñaàu tö). Lónh vöïc taøi chính, ngaân haøng, xaây döïng coøn khaù khieâm toán. - 32 - Baûng 2.5 Caùc nhaø ñaàu tö haøng ñaàu taïi Tp.HCM, 1998-2004 Quoác gia Soá döï aùn Toång voán (Trieäu USD) Ñaøi Loan 347 2.265,8 Hoàng Koâng 134 2.270,6 Singapore 80 1.415,7 Nhaät 163 900,6 Haøn Quoác 278 891,8 Nguoàn: 2.2.2 Thöïc traïng coâng taùc thu huùt ñaàu tö cuûa EU taïi Tp.HCM trong thôøi gian qua. 2.2.2.1 Xeùt veà qui moâ voán Döï aùn ñaàu tieân cuûa EU vaøo Tp.HCM laø döï aùn veà saûn xuaát, gia coâng caùc saûn phaåm baèng vaûi vaø da xuaát khaåu. Döï aùn ñöôïc caáp pheùp vaøo ngaøy 28/9/1988, vôùi toång soá voán laø 16.125.593 USD. Nhö ôû phaàn treân ñaõ trình baøy do Tp.HCM thu huùt nhieàu veà soá löôïng döï aùn ÑTTTNN nhöng toång voán ñaàu tö thaáp, neân deã nhaän thaáy qui moâ voán bình quaân cuûa moät döï aùn seõ thaáp. Caùc döï aùn ñaàu tö chuû yeáu laø döï aùn vöøa vaø nhoû. Ñaây laø tình traïng chung cuûa nöôùc ta trong thôøi gian gaàn ñaây, vaø do vaäy caùc döï aùn ñaàu tö töø EU cuõng khoâng phaûi laø ngoaïi leä. Tröôùc naêm 2000, qui voán bình quaân döï aùn ñaït khaù, ñaëc bieät naêm 1997 ñaït 114,64 trieäu USD. Sôû dó naêm 1997 taêng ñoät bieán laø do döï aùn xaây döïng môùi, naâng caáp, cung caáp dòch vuï vieãn thoâng giöõa France Cable et Radio Vieät Nam cuûa Phaùp vaø Toång coâng ty böu chính Vieãn thoâng coù soá voán ñaêng kyù leân tôùi 615 trieäu USD vaø naêm 1997 chæ coù 7 döï aùn. Giai ñoaïn töø naêm 2000 ñeán nay, qui moâ döï aùn nhoû, thaäm chí raát nhoû. Coù theå noùi laø tröôït doác khoâng phanh ñeán döôùi 1 trieäu USD vaø naêm 2004 chæ coøn 350.000 USD. Thaáp nhaát laø döï aùn cuûa Ñan Maïch veà saûn xuaát, gia coâng phaàn meàn vi tính, thieát keá trang web coù 25.000 USD. - 33 - Baûng 2.6: Voán ñaàu tö bình quaân cuûa moät döï aùn ñaàu tö töø EU vaøo Tp.HCM. Ñôn vò tính: Trieäu USD Naêm 88-95 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Voán bq döï aùn 12,38 13,56 114,64 22,60 6,64 1,25 7,78 0,69 0,74 0,35 Nguoàn: Cuïc FDI – Boä keá hoaïch vaø ñaàu tö. So saùnh vôùi qui moâ bình quaân cuûa moät döï aùn FDI treân ñòa baøn Tp.HCM thì bình quaân voán FDI töø EU nhoû hôn vaø toác ñoä giaûm cuõng lôùn hôn. Baûng 2.7: Voán ñaàu tö bình quaân cuûa moät döï aùn FDI taïi Tp.HCM Ñôn vò tính: Trieäu USD Naêm 89-95 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Voán bq döï aùn 12,75 20,84 13,25 7,86 4,32 1,84 3,4 1,41 1,51 1,86 Nguoàn: Cuïc thoáng keâ Tp.HCM Tính ñeán cuoái naêm 2004, ñaàu tö cuûa EU vaøo Tp.HCM coù 183 döï aùn vôùi toång soá voán ñaêng kyù laø 1.969.198.669 USD chieám 28,54% toång voán ñaàu tö cuûa EU vaøo Vieät Nam daãn ñaàu caû nöôùc veà thu huùt voán ÑTTTNN töø EU. Tính ñeán heát naêm 2004, toång voán ñaàu tö ñaêng kyù cuûa caùc nöôùc EU vaøo Vieät Nam ñaõ ñaït 6,9 tæ USD vôùi 473 döï aùn. Qui moâ ñaàu tö bình quaân cuûa moät döïa aùn cuûa EU taïi Tp.HCM laø 10,76 trieäu USD vaø cuûa caû nöôùc laø 14,588 trieäu USD. Tuy nhieân voán ñaàu tö bình quaân cuûa EU vaøo Tp.HCM cao hôn APEC (6,013 trieäu USD tính ñeán ngaøy 24/6/2005 chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc), vaø xaáp xæ vôùi ASEAN (11,212 trieäu USD tính ñeán 15/9/2004 chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc). Coù theå nhaän thaáy ÑTTTNN noùi chung vaø töø EU noùi rieâng vaøo Tp.HCM vaãn chöa coù daáu hieäu toát ñeïp trong khi ÑTTTNN cuûa caû nöôùc ñaõ coù daáu hieäu phuïc hoài, Thaønh phoá tuy daãn ñaàu caû nöôùc nhöng caùc döï aùn ñaàu tö vaøo thaønh phoá chæ laø nhöõng döï aùn nhoû (döôùi 5 trieäu USD). Do quyõ ñaát cuûa thaønh phoá khoâng coøn nhieàu, giaù caû ñaét hôn caùc tænh laân caän, giaù thueâ ñaát taïi Tp.HCM taïi khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát dao ñoäng töø 0,18 – 1,8 USD/m2/naêm, giaù thueâ vaên phoøng töø 2,0-2,2 - 34 - USD/m2/naêm ñaõ khoâng khuyeán khích caùc döï aùn lôùn ñaàu tö vaøo thaønh phoá. Maët khaùc, caùc döï aùn ÑTTTNN vaøo Vieät Nam chuû yeáu vaøo caùc ngaønh thaâm duïng lao ñoäng trong khi thaønh phoá ñang thieáu lao ñoäng, giaù caû lao ñoäng cao (101 – 134 USD/thaùng ñoái vôùi lao ñoäng coù tay ngheà vaø 39-46USD/thaùng ñoái vôùi lao ñoäng khoâng coù tay ngheà). Nhöõng ñieàu naøy ñaõ haïn ch._.ao naêng löïc saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc doang nghieäp. Trong ñoù, vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån caùc taäp ñoaøn kinh doanh maïnh vöøa coù yù nghóa trong vieäc thu huùt, tieáp nhaän ñaàu tö nöôùc ngoaøi, vöøa laø caùch toát nhaát ñeå thöïc hieän ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi. - 67 - Tröôùc maét caàn tieáp tuïc cuûng coá vaø phaùt trieån caùc toång coâng ty 90 vaø 91 treân ñòa baøn thaønh phoá. Caùc toång coâng ty caàn thöïc hieän chieán löôïc ña daïng hoaù saûn xuaát kinh doanh theo höôùng ña lónh vöïc, ña ngaønh, ña saûn phaåm vaø phaïm vi hoaït ñoäng. Coù keá hoaïch kinh doanh, ñaàu tö phaùt trieån vaø ñoåi môùi coâng ngheä höôùng vaøo thò tröôøng nhaèm naâng cao söùc caïnh tranh, chieám lónh thò tröôøng oån ñònh laâu daøi, phaân taùn ruûi ro, ñaûm baûo phaùt trieån beàn vöõng. Ñaåy maïnh vieäc coå phaàn hoaù caùc doanh nghieäp thaønh vieân, tieán tôùi coå phaàn hoaù caû toång coâng ty, thöïc hieän ña daïng hoaù quyeàn sôû höõu trong moät soá lónh vöïc coù trình ñoä xaõ hoäi hoaù cao, hình thaønh caùc taäp ñoaøn kinh teá coù sôû höõu hoãn hôïp. Beân caïnh vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån caùc toång coâng ty theo moâ hình taäp ñoaøn kinh teá, thöïc teá ôû thaønh phoá nhieàu doanh nghieäp thuoäc khu vöïc kinh teá tö nhaân ñaõ nhanh choùng môû roäng saûn xuaát kinh doanh ña daïng hoaù saûn xuaát vaø vuøng laõnh thoå hoaït ñoäng. Xu höôùng hình thaønh moät nhoùm doanh nghieäp ñoäc laäp coù tö caùch phaùp nhaân, nhöng ñaët döôùi söï chæ ñaïo, quaûn lyù cuûa moät nhoùm chuû sôû höõu ñaõ trôû neân roõ neùt. Ñaây cuõng laø con ñöôøng hình thaønh taäp ñoaøn tuy chaäm nhöng chaéc, taïo thaønh moät söùc maïnh kinh teá treân thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc. Thaønh phoá caàn coù chính saùch khuyeán khích, hoã trôï, giuùp ñôõ ñeå hoï vöôn leân trôû thaønh nhöõng doanh nghieäp maïnh thöïc hieän lieân doanh, lieân keát vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Cuøng vôùi noã löïc cuûa thaønh phoá, caùc doanh nghieäp phaûi coù söï noã löïc cao, phaán ñaáu vöôn leân, khoâng troâng chôø yû laïi vaøo söï hoã trôï giuùp ñôõ cuûa Nhaø nöôùc. 3.4.2 Hoaøn thieän, ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù, toå chöùc boä maùy, naâng cao naêng löïc quaûn lyù cuûa thaønh phoá. Cô cheá quaûn lyù vaø naêng löïc quaûn lyù cuûa thaønh phoá giöõ vai troø quyeát ñònh trong vieäc taïo laäp moâi tröôøng ñaàu tö. Bôûûi vì moïi hoaït ñoäng ñaàu tö ñeàu coù lieân quan tröïc tieáp vôùi cô cheá ñieàu haønh vaø quaûn lyù cuûa thaønh phoá, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeàu phaûi laøm vieäc tröïc tieáp vôùi boä maùy quaûn lyù caùc caáp. Maêït khaùc caùc - 68 - MNC laø saûn phaåm cuûa neàn kinh teá thò tröôøng hieän ñaïi, hoaït ñoäng treân phaïm vi quoác teá theo nhöõng quy taéc, thoâng leä, theå cheá quoác teá, khi ñaàu tö vaøo baát cöù nôi naøo hoï raát caàn moät moâi tröôøng ñaàu tö ñoàng daïng ñeå deã hoaït ñoäng. Vì vaäy, caùc nôi muoán thu huùt ñaàu tö töø EU noùi rieâng vaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi noùi chung ñeàu coù söï quan taâm ñeán vieäc xaây döïng vaø hoaøn thieän cô cheá quaûn lyù vaø boä maùy quaûn lyù cuûa mình, vöøa ñeå taêng söùc haáp daãn ñaàu tö, vöøa thöïc hieän quaûn lyù hoaït ñoäng ñaàu tö nöôùc ngoaøi moät caùch hieäu quaû nhaát. Ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù laø taïo ra “saân chôi” haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Chuùng ta ñang chuyeån daàn töø kinh teá thò tröôøng sô khai leân kinh teá thò tröôøng hieän ñaïi vaø hoäi nhaäp quoác teá, do vaäy thaønh phoá caàn taïo ñieàu kieän ñeå phaùt huy hieäu quaû töï ñieàu tieát cuûa cô cheá thò tröôøng, phaùt trieån thò tröôøng ñoàng boä bao goàm caùc thò tröôøng haøng hoaù, dòch vuï, thò tröôøng söùc lao ñoäng, thò tröôøng veà taøi chính tieàn teä, thò tröôøng chöùng khoaùn, thò tröôøng khoa hoïc – coâng ngheä, chaát xaùm… baûo ñaûm cho söï vaän ñoäng moät caùch troâi chaûy cuûa caùc yeáu toá voán, kyõ thuaät coâng ngheä, lao ñoäng… cuûa thò tröôøng. Vai troø quaûn lyù cuûa thaønh phoá theå hieän thoâng qua hoaït ñoäng ñieàu tieát cuûa thaønh phoá ñoái vôùi thò tröôøng nhöng vaán ñeà laø lieàu löôïng vaø phöông thöùc ñieàu tieát. Ñoái vôùi thò tröôøng ñaàu tö cuõng vaäy, ñaëc bieät laø ñaàu tö töø EU, khoâng theå thieáu vai troø naøy, song ñaây laø thò tröôøng mang tính ñaëc thuø, nhieàu khi bieåu hieän tính ñoäc quyeàn. Vieäc ñieàu tieát naøy vöøa phaûi baûo ñaûm thu huùt ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö EU, ñaëc bieät laø caùc nhaø ñaàu tö lôùn, vöøa quaûn lyù ñöôïc hoaït ñoäng cuûa hoï neân caàn phaûi coù söï thoâng minh, meàm deûo trong ñieàu tieát. Ñieàu naøy chæ coù theå thöïc hieän ñöôïc khi thaønh phoá coù moät khung khoå phaùp lyù ñoàng boä, cô cheá chính saùch thích hôïp vaø boä maùy quaûn lyù coù naêng löïc. Thaønh phoá caàn nhanh choùng raø soaùt, loaïi boû cuõng nhö boå sung, söûa ñoåi caùc quy ñònh, theå cheá sao cho moâi tröôøng phaùp luaät thoâng thoaùng hôn. Nhöõng Luaät vaø - 69 - vaên baûn döôùi luaät ñöôïc thoâng qua caàn thöïc hieän trieät ñeå, traùnh tröôøng hôïp “treân baûo döôùi khoâng nghe” taïo moâi tröôøng phaùp lyù khoâng oån ñònh, gaây khoù khaên cho caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Neáu coù vöôùng maéc thì phaûi baùo caùo ngay vôùi Trung Öông. Caùc vaên baûn naøy phaûi ñöôïc phoå bieán roäng khaép, ñaëc bieät phaûi laøm sao caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi töø EU noùi rieâng vaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi noùi chung hieän ñang hoaït ñoäng cuõng nhö tieàm naêng coù theå tieáp nhaän nhanh choùng, deã daøng vaø ñaày ñuû. Ñaåy maïnh hoaït ñoäng cuûa heä thoáng toaø aùn, taêng cöôøng cô cheá haønh ngheà cuûa caùc luaät sö ñeå coâng taùc thöïc thi phaùp luaät ñöôïc nhanh choùng vaø tieát kieäm. Vieäc thöïc thi phaùp luaät laø moät nhöõng khaâu yeáu nhaát cuûa heä thoáng phaùp luaät Vieät Nam. Theo ñieàu tra veà caûm nhaän cuûa doanh nghieäp naêm 2004 do Dieãn ñaøn doanh nghieäp Vieät Nam thöïc hieän, caùc doanh nghieäp ñaõ baøy toû möùc ñoä haøi loøng vôùi vieäc thöïc thi phaùp luaät chæ ôû ñieåm trung bình laø 1,85 treân thang ñieåm 4. Ví duï, cheá taøi thöïc thi caùc quy ñònh baûo ñaûm thöïc hieän hôïp ñoàng cuûa Vieät Nam laø moät cheá taøi ñöôïc coi laø keùm hieäu quaû nhaát trong khu vöïc, thôøi gian trung bình ñeå giaûi quyeát tranh chaáp hôïp ñoàng ôû Vieät Nam laø 404 ngaøy vôùi 37 thuû tuïc vaø chi phí leân tôùi 30% GDP ñaàu ngöôøi – trong khi ñoù soá lieäu töông öùng ôû Thaùi Lan laø 390 ngaøy, 26 thuû tuïc vaø chi phí ôû möùc 13,4%. Trong khi caùc nhaø ñaàu tö Chaâu AÙ yeâu caàu veà luaät phaùp khoâng khaét khe thì caùc nhaø ñaàu tö EU laïi raát chuù troïng. Hoï ñoøi hoûi caùc phöông thöùc hôïp taùc phaûi phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm tính caùch vaø taùc phong laøm vieäc cuûa töøng quoác gia. Tính nghieâm tuùc chaáp haønh caùc kyû luaät hôïp ñoàng cuûa phaàn lôn caùc doanh nghieäp Vieät Nam noùi chung vaø Tp.HCM noùi rieâng thaáp (chuû yeáu laø chöa quen vôùi loái laøm aên baøi baûn) ñaõ khieán cho hoï nghi ngôø veà moâi tröôøng vaø tính khaû thi cuûa nhöõng döï aùn ñaàu tö ñaõ kyù keát. Do vaäy heä thoáng phaùp luaät vaø thöïc thi phaùp luaät laø yeáu toá raát quan troïng ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö EU. - 70 - Tieáp tuïc thöïc hieän phaân caáp vaø ñieàu chænh giaáy pheùp ñaàu tö treân ñòa baøn thaønh phoá. Song caàn coù cô cheá ñieàu phoái, kieåm soaùt höõu hieäu töø moät trung taâm laø Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö ñeå baûo ñaûm quaûn lyù thoáng nhaát, ñeå haïn cheá nhöõng tieâu cöïc vaø caïnh tranh khoâng laønh maïnh khoâng neân coù giöõa caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, caùc quaän huyeän ñeå giaûm thieät haïi cho thaønh phoá, traùnh bò caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaïi lôïi duïng. Ñoàng thôøi caàn toå chöùc quaûn lyù toát treân ñòa baøn, laõnh thoå ñoái vôùi moïi hoaït ñoäng ÑTTTNN, thöïc hieän nghieâm chænh cheá ñoä baùo caùo veà ÑTTTNN. Ñeå taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù sau khi caáp giaáy pheùp, caàn thöïc hieän nhöõng bieän phaùp: - Ban haønh chaët cheõ hôn nöõa quy ñònh phaân coâng trong noäi boä caùc cô quan thaønh phoá veà quy trình, thuû tuïc, thôøi gian, bieän phaùp, giaûi quyeát caùc yeâu caàu, khieáu naïi caùc doanh nghieäp ÑTTTNN noùi chung vaø töø EU noùi rieâng. - Duy trì caùc buoåi gaëp gôõ giöõa laõnh ñaïo thaønh phoá vaø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå tìm hieåu tình hình thöïc tieãn, thaùo gôõ nhöõng khoù khaên cho nhaø ñaàu tö. Sôû keá hoaïch Ñaàu tö caàn phaûi thöôøng xuyeân raø soaùt, phaân loaïi caùc döï aùn ÑTTTNN töø EU ñaõ ñöôïc caáp giaáy pheùp ñaàu tö ñeå coù nhöõng bieän phaùp thích hôïp, kòp thôøi thaùo gôõ khoù khaên cho caùc doanh nghieäp. Ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp ñaõ ñi vaøo saûn xuaát, kinh doanh, caùc ngaønh vaø Thaønh uyû caàn ñoäng vieân, khen thöôûng kòp thôøi ñeå khuyeán khích caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng toát tieáp tuïc phaùt trieån. Ñoái vôùi caùc döï aùn ñang trieån khai hoaëc chöa trieån khai, caùc Sôû, ngaønh tích cöïc hoã trôï doanh nghieäp thaùo gôõ khoù khaên, vöôùng maéc nhaát laø trong khaâu ñeàn buø, giaûi phoùng maët baèng, keå caû vieäc ñieàu chænh muïc tieâu vaø quy moâ hoaït ñoäng cuûa döï aùn. Coøn ñoái vôùi caùc döï aùn khoâng coù trieån voïng thöïc hieän, kieân quyeát thu hoài giaáy pheùp ñaàu tö, daønh ñòa ñieåm cho caùc nhaø ñaàu tö khaùc. - Caûi tieán caùc thuû tuïc haønh chính: - 71 - Caûi caùch thuû tuïc haønh chính phaûi thöïc hieän ñoàng boä ôû taát caû caùc khaâu coù lieân quan ñeán ÑTTTNN noùi rieâng vaø ñeán ñaàu tö phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi noùi chung. Neáu chæ thöïc hieän ôû moät khaâu, boä phaän thì khi ñeán nhöõng khaâu, boä phaän khaùc seõ bò “thaét nuùt chai”, vöôùng maéc ngay taïi ñoù. Coâng taùc caûi caùch haønh chính phaûi mang tính caên cô, coù chieán löôïc laâu daøi, traùnh tröôøng hôïp mang tính hình thöùc. Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñang aùp duïng moâ hình quaûn lyù chaát löôïng ISO 9001 trong quaûn lyù Nhaø nöôùc. Thoáng keâ töø Ban chæ ñaïo caûi caùch haønh chính thaønh phoá taïi buoåi hoïp toång keát thöïc hieän Chöông trình caûi caùch haønh chính giai ñoaïn 2001- 2005, toaøn thaønh phoá ñaõ coù 14/24 sôû ban ngaønh thaønh laäp ñöôïc boä phaän tieáp nhaän vaø traû keát quaû hoà sô, vôùi ñòa ñieåm vaø trang thieát bò töông ñoái ñoàng boä, ñeå thöïc hieän cô cheá haønh chính moät cöûa. 90-95% hoà sô noäp ôû ñôn vò sôû-ngaønh ñöôïc giaûi quyeát ñuùng heïn, thoaû maõn nhu caàu cuûa toå chöùc, coâng daân. 3.4.3 Ñaåy maïnh vaän ñoäng, xuùc tieán ñaàu tö caáp thaønh phoá. Ñoåi môùi veà noäi dung vaø phöông thöùc vaän ñoäng, xuùc tieán ñaàu tö. Trieån khai caùc chöông trình xuùc tieán ñaàu tö theo ngaønh, lónh vöïc, ñiïa baøn vôùi caùc döï aùn vaø ñoái taùc cuï theå, höôùng vaøo caùc ñoái taùc coù tieàm löïc veà taøi chính vaø coâng ngheä nhö Ñöùc, Anh, Phaùp. Caên cöù vaøo danh muïc döï aùn thaønh phoá keâu goïi ÑTTTNN, chuaån bò kyõ moät soá döï aùn ñaàu tö quan troïng, löïa choïn, môøi tröïc tieáp moät vaøi taäp ñoaøn lôùn trong ngaønh, lónh vöïc naøo ñoù ñeå ñaøm phaùn, tham gia ñaàu tö vaøo caùc döï aùn. Nhöôïc ñieåm chung cuûa caùc nhaø laäp döï aùn cuûa Vieät Nam noùi chung vaø Tp.HCM noùi rieâng laø chöa ñaït ñeán trình ñoä ñöa ra nhöõng döï aùn môøi chaøo vôùi ñaày ñuû caùc thoâng soá kyõ thuaät ñeå giuùp nhaø ñaàu tö nhanh choùng “gaät ñaàu”. Tp.HCM ñang coá gaéng khaéc phuïc vôùi vieäc môùi ñaây ñaõ thaønh laäp moät toå lieân ngaønh ñeå hình thaønh moät danh muïc döï aùn ñaàu tö vôùi nhöõng caûi thieän böôùc ñaàu. Ñaåy maïnh vieäc xaây döïng, tuyeân truyeàn hình aûnh Vieät Nam môû cöûa kinh doanh, hoäi nhaäp vôùi neàn kinh teá theá giôùi vaø laø ñieåm ñeán ñaàu tö an toaøn, oån ñònh - 72 - nhaèm naâng cao nhöõng hieåu bieát vaø caûi thieän caùc nhìn nhaän cuûa nhaø ñaàu tö EU veà Vieät Nam, Tp.HCM trong khuoân khoå caùc hoaït ñoäng xuùc tieán cuûa mình, ñaåy maïnh vaø ña daïng hoaù caùc hoaït ñoäng quaûng baù vôùi ñieåm nhaán veà hình aûnh cuûa thaønh phoá nhö moät trung taâm kinh teá, vaên hoaù, giaùo duïc vaø taøi chính cuûa caû nöôùc, ñaëc bieät laø khu vöïc troïng ñieåm phía Nam. Nhìn chung, hieän nay Vieät Nam chöa thu huùt ñöôïc caùc coâng ty coâng ngheä cao noåi tieáng töø EU vì trong theá giôùi coâng ngheä cao, Vieät Nam chæ laø caùi teân môùi chöa ai bieát ñeán, chöa ñöôïc tin caäy veà khaû naêng cung caáp caùc loaïi hình hoã trôï, ñaëc bieät laø nguoàn nhaân löïc. Taêng cöôøng coâng taùc nghieân cöùu tình hình kinh teá thò tröôøng ñaàu tö, chính saùch ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi cuûa caùc nöôùc EU, caùc taäp ñoaøn vaø coâng ty lôùn ñeå coù chính saùch thu huùt ñaàu tö phuø hôïp, nghieân cöùu luaät phaùp, chính saùch, bieän phaùp thu huùt ÑTTTNN cuûa ñòa phöông, caùc nöôùc trong khu vöïc ñeå kòp thôøi coù ñoái saùch thích hôïp. Hoaøn thieän heä thoáng thoâng tin veà ÑTTTNN baèng caùch taêng cöôøng, chuyeân nghieäp vaø ña daïng hoaù coâng taùc cung caáp thoâng tin xuùc tieán ñaàu tö qua nhieàu hình thöùc. Hieän taïi, thaønh phoá ñaõ xaây döïng caùc website cuûa Sôû Keá hoaïch Ñaàu tö, trung taâm xuùc tieán thöông maïi ñaàu tö, … Vôùi öu theá chi phí thaáp vaø hieäu quaû, caàn tieáp tuïc caäp nhaät vaø naâng cao chaát löôïng côû sôû döõ lieäu thoâng tin xuùc tieán ñaàu tö, lieân keát cuøng caùc trang thoâng tin cuûa maïng löôùi xuùc tieán ñaàu tö theá giôùi (nhö www.ipanet.com). Phoái hôïp vôùi caùc Laõnh söï quaùn nöôùc ngoaøi, caùc hieäp hoäi doanh nhaân nöôùc ngoaøi taïi Tp.HCM ñeå quaûng baù hình aûnh cuõng nhö keâu goïi ñaàu tö cuûa thaønh phoá. Tranh thuû trong caùc chuyeán ñi cuûa caùn boä cao caáp cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc coâng taùc nöôùc ngoaøi keát hôïp taïo moái quan heä quoác teá cho ñiaï phöông, quaûng baù hình aûnh, thöông hieäu thaønh phoá vôùi caùc nöôùc. Caùc phaùi ñoaøn nöôùc ngoaøi ñeán thaêm, laøm - 73 - vieäc taïi Vieät Nam, thaønh phoá coá gaéng môøi hoï ñeán thaêm, laøm vieäc taïi thaønh phoá nhö dòp toång thoáng Haøn Quoác ñeán thaêm Tp.HCM. 3.4.4 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø nhieäm vuï böùc xuùc ñeå naâng cao chaát löôïng lao ñoäng, ñaûm baûo tính beàn vöõng cuûa phaùt trieån kinh teá, ñoàng thôøi cuõng laø taïo ñieàu kieän ñeå taêng tính haáp daãn vôùi vieäc thu huùt ÑTTTNN. Ñeå phaùt trieån beàn vöõng coù söùc caïnh tranh cao thì phaûi döïa treân cô sôû chaát löôïng vaø kyõ ngheä cao chöù khoâng chæ ñôn thuaàn caïnh tranh treân cô sôû giaù cuûa caùc nguoàn taøi nguyeân hay giaù lao ñoäng thaáp. Vì vaäy, vieäc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc coù chaát löôïng cao laø vieäc laøm coù yù nghóa raát lôùn cho caû tröôùc maét vaø laâu daøi. Ñaây khoâng chæ laø yeâu caàu ñaët ra ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö nöôùc ta maø caû ñoái vôùi caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån. Trong ñieàu kieän theá giôùi hieän nay, nöôùc naøo ñaàu tö cho giaùo duïc ñaøo taïo nhieàu thì nöôùc ñoù coù söùc caïnh tranh cao. Singapore laø moät ví duï, haøng naêm nöôùc naøy ñaõ daønh moät phaàn khaù lôùn ngaân saùch (khoaûng 15-20%) ñeå ñaàu tö cho giaùo duïc ñaøo taïo. Keát quaû laø nhöõng naêm töø 1996-1999, Singapore luoân ñöôïc xeáp laø quoác gia coù söùc caïnh tranh soá moät treân theá giôùi. Ñoái vôùi nöôùc ta, moät trong nhöõng nguy cô chuùng ta phaûi ñöông ñaàu hieän nay laø nguy cô tuït haäu, trong ñoù söï tuït haäu veà giaùo duïc ñaøo taïo laø nguy hieåm nhaát vaø seõ phaûi traû giaù ñaét nhaát, neáu khoâng coù söï noã löïc ñeå vöôït qua. Trong hôïp taùc quoác teá, lôïi theá so saùnh seõ thuoäc veà nöôùc naøo coù ñöôïc löïc löôïng lao ñoäng coù hoïc vaán cao, coù khaû naêng naém vöõng coâng ngheä môùi vaø coù kyõ naêng ngheà nghieäp thích hôïp vôùi ñoøi hoûi cuûa caùc ngaønh ngheà môùi. Hieän nay nöôùc ta ñang thieáu moät ñoäi nguõ coâng nhaân laønh ngheà, coâng nhaân kyõ thuaät, ñoäi nguõ caùc nhaø doanh nghieäp thaïo kinh doanh trong cô cheá thò tröôøng vaø ñoäi nguõ chuyeân gia quaûn lyù coù trình ñoä chuyeân moân cao. Nhaát laø ñoái vôùi yeâu caàu môû roäng vaø taêng cöôøng hôïp taùc ñaàu tö vôùi nöôùc ngoaøi, thì söï thieáu huït caøng lôùn. Naêng suaát lao ñoäng cuûa nöôùc ta noùi - 74 - chung vaø Tp.HCM noùi rieâng thaáp chæ baèng 41% so vôùi Trung Quoác, baèng 32% so vôùi Haøn Quoác, baèng 1,2% so vôùi Nhaät vaø 0,95% so vôùi Myõ, nhìn chung chæ baèng 40-60% so vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Töø thöïc teá treân, ñeå phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cho caû tröôùc maét vaø laâu daøi, coâng taùc giaùo duïc ñaøo taïo thaønh phoá phaûi coù chieán löôïc, keá hoaïch cuï theå, saùt hôïp vôùi yeâu caàu cuï theå phaùt trieån cuûa thaønh phoá, coi giaùo duïc laø “quoác saùch haøng ñaàu” nhö Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñaõ ñeà ra. Ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö EU thì chaát löôïng lao ñoäng laïi quan troïng hôn so vôùi giaù caû lao ñoäng, do vaäy tröôùc maét thaønh phoá caàn naâng cao chaát löôïng lao ñoäng baèng nhöõng bieän phaùp sau: - Caàn quy hoaïch maïng löôùi ñaøo taïo ngheà, môû caùc tröôøng ñaøo taïo ngheà chaát löôïng cao. Gaén ñaøo taïo vaø daïy ngheà vôùi thöïc teá ñôøi soáng xaõ hoäi, ñaûm baûo cho lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo thích öùng vôùi yeâu caàu cuûa thò tröôøng lao ñoäng hieän nay. - Ña daïng hoaù hình thöùc giaùo duïc ñaøo taïo. Huy ñoäng caùc doanh nghieäp tham gia vaøo coâng taùc ñaøo taïo ngheà, taøi trôï cho coâng taùc giaùo duïc ñaøo taïo ñoäi nguõ lao ñoäng cuûa hoï. Taêng cöôøng hôïp taùc quoác teá trong lónh vöïc ñaøo taïo, nhaát laø ñaøo taïo ñoäi nguõ nhöõng nhaø quaûn lyù doanh nghieäp, caùc chuyeân gia baäc cao, nhöõng chuyeân vieân kyõ thuaät gioûi, ñaûm baûo maët baèng quoác teá veà naêng löïc vaø trình ñoä. - Môû roäng caùc trung taâm daïy ngheà, phoái hôïp vôùi nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaøo taïo ngheà cho ngöôøi lao ñoäng ngay taïi doanh nghieäp lieân doanh, doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi. - Lieân keát vôùi caùc ñiaï baøn khaùc ñeå thöïc hieän cung caáp nguoàn lao ñoäng cho caùc nhaø ÑTTTNN. Hieän nay Tp.HCM khoâng nhöõng thieáu lao ñoäng coù tay ngheà maø coøn thieáu caû lao ñoäng phoå thoâng. 3.4.5 Ñaåy maïnh xaây döïng keát caáu haï taàng vaät chaát kyõ thuaät. Vôùi moät keát caáu haï taàng töông ñoái hoaøn chænh vaø hieän ñaïi cuûa giao thoâng vaän taûi, thoâng tin lieân laïc, dòch vuï thöông maïi, vaên hoaù giaùo duïc vaø nhöõng theå cheá - 75 - vaän haønh kinh teá seõ ñaûm baûo cho caùc nhaø ñaàu tö thöïc hieän di chuyeån voán nhanh, öùng phoù kòp thôøi vôùi nhöõng bieán ñoäng nhanh cuûa caùc yeáu toá treân thò tröôøng, traùnh ñöôïc nhöõng thieät haïi veà nhöõng chi phí tröïc tieáp do keát caáu haï taàng haï taàng vaät chaát keùm gaây ra. Vì vaäy caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, ñaëc bieät töø EU thöôøng öu tieân hôn khi löïa choïn ñaàu tö vaøo nhöõng nôi coù keát caáu haï taàng vaät chaát kyõ thuaät ñoàng boä vaø hieän ñaïi. Keát caáu haï taàng vaät chaát cuûa thaønh phoá tuy ñaõ ñöôïc chuù yù ñaàu tö phaùt trieån nhöng ñeán nay vaãn coøn ôû tình traïng quaù taûi, thieáu ñoàng boä chöa thích hôïp cho caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi lôùn. Tuy nhieân ñaàu tö vaøo xaây döïng moät keát caáu haï taàng vaät chaát hieän ñaïi, ñoäng boä ñoøi hoûi nhöõng khoaûn voán, kyõ thuaät voâ cuøng to lôùn, voán laïi luaân chuyeån chaäm, lôïi nhuaän khoâng cao. Ngaân saùch thaønh phoá tuy lôùn nhöng khoâng theå doàn toaøn löïc vaøo ñeå xaây döïng keát caáu haï taàng ñoàng boä vaø toaøn dieän ñöôïc. Do vaäy ñoøi hoûi phaûi coù giaûi phaùp linh hoaït ñeå vöøa tieáp nhaän ñöôïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi, vöøa ñaûm baûo hoaït ñoäng taøi chính bình thöôøng cuûa mình. Töø baøi hoïc kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc vaø thöïc tieãn xaây döïng phaùt trieån keát caáu haï taàng vaät chaát kyõ thuaät ôû thaønh phoá, cho thaáy giaûi phaùp thích hôïp vaãn laø: - Coá gaéng giaûi quyeát moái quan heä veà kinh teá, chính trò vôùi caùc quoác gia, caùc toå chöùc phi chính phuû vaø caùc toå chöùc kinh teá quoác teá ñeå coù ñöôïc nhöõng khoaûn hoã trôï phaùt trieån chính thöùc (ODA) ñaàu tö vaøo caùc ñeà aùn xaây döïng haï taàng vaät chaát. - Ñaåy maïnh xaây döïng caùc khu coâng ngheä cao, khu cheá xuaát vôùi quy moâ thích hôïp ñeå tieáp nhaän caùc nguoàn voán vaø kyõ thuaät cao cuûa caùc nöôùc EU. Vì treân moät maët baèng khoâng lôùn, vieäc huy ñoäng taøi löïc taäp trung vaøo xaây döïng moät keát caáu haï taàng vaät chaát hoaøn chænh vaø hieän ñaïi laø khaû naêng phuø hôïp vaø hieän thöïc trong giai ñoaïn tröôùc maét. - Phaûi coù chieán löôïc keá hoaïch cuï theå cho caû tröôùc maét vaø laâu daøi, töøng böôùc phaùt trieån vöõng chaéc keát caáu haï taàng vaät chaát veà ñöôøng boä, ñöôøng soâng, haøng - 76 - khoâng theo höôùng hieän ñaïi, xaùc ñònh nhöõng coâng trình, döï aùn troïng ñieåm, caáp baùch cho töøng giai ñoaïn ñeå taäp trung ñaàu tö döùt ñieåm, traùnh laøm daøn traûi khoâng mang tính heä thoáng, ñoàng boä, thieáu tính khaû thi, keùm hieäu quaû. - Caàn coù chính saùch khuyeán khích ñeå caùc nhaø ñaàu tö boû voán xaây döïng caùc coâng trình keát caáu haï taàng ôû quy moâ vöøa vaø nhoû döôùi hình thöùc BOT, BTO,.. 3.4.6 Moät soá giaûi phaùp khaùc. - Kieåm soaùt chaët cheõ vieäc vieäc thaønh laäp môùi caùc khu coâng nghieäp vaø ñaùnh giaù tình hình trieån khai caùc khu coâng nghieäp ñaõ coù. Hieän nay caùc khu coâng nghieäp chöa laáp ñaày, khoâng neân môû theâm nhieàu daãn tôùi caïnh tranh khoâng laønh maïnh giöõa caùc khu coâng nghieäp. - Phaùt trieån hôn nöõa thò tröôøng chöùng khoaùn cuûa thaønh phoá. Caùc thoâng tin ñöa ra caàn minh baïch, chính xaùc vaø ñaùng tin caäy ñeå caùc nhaø ñaàu tö yeân taâm khi quyeát ñònh ñaàu tö. - Choáng tham nhuõng laø vieäc laøm caáp thieát cuûa thaønh phoá trong nhöõng naêm tôùi. Tham nhuõng laøm taêng chí phí kinh doanh vaø coù theå laøm meùo moù caùc chính saùch phaùt trieån kinh teá. - Heä thoáng öu ñaõi ñaàu tö caàn ñöôïc thieát keá laïi thay vì tieáp tuïc söûa ñoåi. Moät heä thoáng öu ñaõi hieäu quaû phaûi ñaït ñöôïc muïc tieâu taêng ñaàu tö vôùi chi phí thaáp. Ñieàu naøy ñoøi hoûi heä thoáng ñoù phaûi mang tính choïn loïc, quy ñònh roõ raøng, ñôn giaûn, bình ñaúng vaø minh baïch. Hieän nay caùc öu ñaõi ñaàu tö ñöôïc quy ñònh raûi raùc trong caùc luaät vaø caùc vaên baûn döôùi luaät khaùc nhau gaây khoù khaên cho caùc nhaø ñaàu tö nhaän bieát vaø tieáp caän vaø khoù khaên vôùi ngay caû nhöõng cô quan thaønh phoá trong coâng taùc quaûn lyù öu ñaõi ñaàu tö. Coâng taùc quaûn lyù haønh chính öu ñaõi ñaàu tö vaãn coøn nhieàu baát caäp, coøn mang naëng tính chuû quan do thieáu nhöõng quy ñònh roõ raøng, caùc doanh nghieäp raát khoù xaùc ñònh mình coù ñuû tieâu chuaån ñöôïc höôûng hay khoâng, caùc doanh nghieäp vaãn phaûi xin giaáy chöùng nhaän öu ñaõi ñaàu tö chöù khoâng phaûi cöù ñaùp - 77 - öùng ñieàu kieän laø nghieãm nhieân ñöôïc höôûng. Caùc chính saùch öu ñaõi ñaàu tö ñaït hieäu quaû thaáp, ví duï öu ñaõi veà thueá, öôùc tính haøng naêm chi phí cho öu ñaõi ñaàu tö khoaûng 0,7% GDP. Trong khi ñoù moãi doanh nghieäp Vieät Nam maát khoaûng 1.000 giôø ñeå coù theå ñaûm baûo tuaân thuû caùc thuû tuïc, quy ñònh thueá cuûa Nhaø nöôùc vaø ñòa phöông vôùi 44 khoaûn thueá khaùc nhau, ôû Hoàng Koâng chæ coù 8 laàn trong 1 naêm. Maët khaùc caùi giaù phaûi traû cho ñaêng kyù moät doanh nghieäp quaù toán keùm chieám tôùi ½ thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi neân nhieàu doanh nghieäp cho raèng hoï khoâng nhaát thieát phaûi “xuaát ñaàu loä dieän” laøm gì. - Vieäc xaây döïng keá hoaïch thu huùt ÑTTTNN töø EU phaûi döïa treân nhöõng ñaùnh giaù chính xaùc vaø khoa hoïc khaû naêng cuûa nhaø ñaàu tö, ñoäng cô ñeå hoï ñöa voán vaøo cuõng nhö caùc bieán ñoäng beân ngoaøi vaø theo töøng lónh vöïc cuï theå chöù khoâng theå döïa treân yù muoán chuû quan “naêm sau cao hôn naêm tröôùc”. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 Thaønh phoá Hoà Chí Minh vôùi öu theá laø trung taâm kinh teá, vaên hoaù, giaùo duïc cuûa caû nöôùc, naèm trong vuøng kinh teá troïng ñieåm phiùa Nam, nhöng ÑTTTNN trong nhöõng naêm gaàn ñaây coù söï giaûm suùt, ñaëc bieät laø ÑTTTNN töø EU taïi thaønh phoá coøn haïn cheá raát nhieàu so vôùi tieàm naêng cuûa caû hai phía. Ñeå taêng cöôøng thu huùt ÑTTTNN töø EU thaønh phoá caàn thieát phaûi thöïc hieän haøng loaït caùc giaûi phaùp ñoàng boä nhaèm toái öu hoaù caùc lôïi theá, taêng cöôøng caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö. Trong ñoù ñaëc bieät laø vieäc nhanh choùng taïo laäp ñoái taùc trong nöôùc “ngang taàm”, tích cöïc söûa ñoåi cô cheá quaûn lyù hôn nöõa, xaây döïng keát caáu haï taàng vaät chaát, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc nhaèm taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa caùc nhaø ñaàu tö töø EU. - 78 - TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Vaên kieän Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam, Caùc Ñaïi hoäi VI, VII, VIII, IX. NXB Chính trò Quoác gia, Haø noäi. 2. Quoác hoäi nöôùc Coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam (1996) “Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam”. NXB Chính trò Quoác gia, Haø noäi, 1996. 3. Quoác hoäi nöôùc Coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam (2000) “Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi 1996 vaø Luaät söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam naêm 2000”. NXB Chính trò Quoác gia. 4. Chính phuû nöôùc Coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam (2001) “Nghò Quyeát cuûa Chính Phuû soá 09/2001/NQ-CP ngaøy 28 thaùng 8 naêm 2001 veà taêng cöôøng thu huùt vaø naâng cao hieäu quaû ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi thôøi kyø 2001-2005”. 5. GS.TS. Voõ Thanh Thu (2005) “Hoaït ñoäng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi naêm 2004: thöïc traïng vaø kieán nghò giaûi phaùp”, Taïp chí ñieän töû: Phaùt trieån kinh teá, (soá thaùng 1/2005). 6. Thuyù Höông (1999), “Toång quan ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngaoøi taïi Vieät Nam”, Taïp chí thöông maïi, (soá 3+4 naêm 1999). 7. PGS.TS Leâ Theá Giôùi (2004), “ Caùc giaûi phaùp thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam”, Taïp chí kinh teá phaùt trieån, (soá 87 thaùng 9/2004), trang 8-10. 8. Haø Huy Hieäp (2005), “Ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi thaønh phoá Hoà Chi Minh: Moät trong nhöõng tónh maïch chuû cuûa neàn kinh teá”, Kinh teá Vieät Nam vaø Theá giôùi, (soá 308 ngaøy 20.2.2005), trang 15 vaø 24. - 79 - 9. Minh Chaâu (2005), “Moâi tröôøng haáp daãn keùo caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeán Vieät Nam”, Kinh teá Vieät Nam vaø Theá giôùi, (soá 308 ngaøy 20.2.2005), trang 14-15. 10. Ths. Ñaëng Ngoïc Söï (2004), “Thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam trong quaù trình hoäi nhaäp”, Taïp chí kinh teá phaùt trieån, (soá 81 thaùng 3/2004), trang 52-53 vaø 56. 11. Nguyeãn Thieát Sôn (2003), Caùc coâng ty xuyeân quoác gia: khaùi nieäm, ñaëc tröng vaø nhöõng bieåu hieän môùi, Nhaø xuaát baûn Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø noäi, 2003. 12. TS.Nguyeãn Ngoïc Ñònh (2003), “Caûi thieän cô sôû haï taàng nhaèm ñaåy maïnh thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam”, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, (soá 157 thaùng 11/2003), trang 8-10. 13. Nguyeãn Khaéc Thaân, Vai troø cuûa caùc coâng ty xuyeân quoác gia ñoái vôùi neàn kinh teá caùc nöôùc ASEAN, Nhaø xuaát baûn Phaùp lyù, Haø noäi, 1992. 14. PGS.TS Traàn Ngoïc Thô (2005), “Laøm theá naøo ñeå coù theå thu huùt doøng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi”, Taïp chí ñieän töû Phaùt trieån kinh te,á (soá thaùng 2/2005). 15. Ths. Thang Maïnh Hôïp (2005), “Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñeán quaù trình CNH vaø HÑH ñaát nöôùc”, Taïp chí kinh teá vaø phaùt trieån, (soá 92 thaùng 2/2005), trang 37-39 vaø 41. 16. Nguyeãn Vaên Trung (2005), “Caïnh tranh thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi: Ai lôïi, ai thieät?” Kinh teá vaø Döï baùo, (soá 1/2005), trang 27-28. 17. Hoaøng Xuaân Queá (1998), “Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam vaø chính saùch tieàn teä trong boái caûnh khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä Chaâu AÙ”, Taïp chí phaùt trieån kinh teá, (soá 7-8/1998). 18. PGS. TS Buøi Anh Tuaán, Ths. Phaïm Thaùi Höng (2004), “Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi: caàn coù moät caùch tieáp caän thaän troïng hôn”, Nghieân cöùu kinh teá, (soá 312 thaùng 5/2004), trang 50-64. - 80 - 19. GS.TS Voõ Thanh Thu (2000), Lieân doanh ñaàu tö vaø chuyeån giao coâng ngheä, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ, Haø noäi, 2000. 20. Nguyeãn Ñình Khuyeån (2002), “Tình hình vaø chính saùch thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam”, Toaøn caûnh kinh teá xaõ hoäi Vieät Nam nhöõng naêm ñaàu theá kyû 21, trang 202-205, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ, 2002. 21. TS. Voõ Phöôùc Taán-Ths. Ñoã Hoàng Hieäp (2002), “Giaûi phaùp chieán löôïc thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam giai ñaïon 2001-2005”, Toaøn caûnh kinh teá xaõ hoäi Vieät Nam nhöõng naêm ñaàu theá kyû 21, trang 206-213, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ, 2002. 22. Ñinh Tích (2002), “10 naêm quan heä Vieät Nam vaø Chaâu AÂu”, Toaøn caûnh kinh teá xaõ hoäi Vieät Nam nhöõng naêm ñaàu theá kyû 21, trang 822-225, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ, 2002. 23. Myõ Bình (2002), “Lieân minh Chaâu AÂu vaø quan heä hôïp taùc vôùi Vieät Nam”, Toaøn caûnh kinh teá xaõ hoäi Vieät Nam nhöõng naêm ñaàu theá kyû 21, trang 826-829, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ, 2002. 24. Nguyeãn Thieän Nhaân (2002), “Quy hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi Thaønh phoá Hoà Chí Minh thôøi kyø ñeán naêm 2010”, Toaøn caûnh kinh teá xaõ hoäi Vieät Nam nhöõng naêm ñaàu theá kyû 21, trang 545-547, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ, 2002. INTERNET 1. Boä Keá hoaïch vaø ñaàu tö 2. Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Tp.HCM 3. Trung taâm xuùc tieán thöông maïi vaø ñaàu tö Tp.HCM 4. Baùo Ñaàu tö - 81 - 5. Cuïc Thoáng keâ Tp.HCM 6. Taïp chí Phaùt trieån Kinh teá, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Tp.HCM 7. Phoøng Thöông maïi vaø Coâng nghieäp Vieät Nam 8. Thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam 9. Baùo Thanh Nieân 10. Baùo Tuoåi treû 11. Thôøi baùo Kinh teá Saøi Goøn 12. Thoâng taán xaõ Vieät Nam 13. Tin nhanh 14. Thaønh phoá Hoà Chí Minh 15. Tin töùc Vieät Nam 16. Cuïc xuùc tieán thöông maïi – Boä Thöông maïi ._.