Một số giải pháp tài chính nâng cao hiệu quả Xuất khẩu hàng hoá tại Công ty Sản xuất dịch vụ & Xuất nhập khẩu Nam Hà Nội

kinh tế đối ngoại và thực hiện chủ chương khuyến khích xuất khẩu của Đảng và Nhà nước, hoạt động xuất khẩu của nước ta đã có những bước tiến vượt bậc. Xuất khẩu đã đóng góp một vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế liên tục trong nhiều năm qua. Để khuyến khích xuất khẩu, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chính sách và biện pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu của đất nước. Tuy nhiên trong quá trình toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới, một số chính sách và giải pháp đã tỏ ra lỗi thời hoặc mất tác dụng không phù hợp với thông lệ quốc tế, với những cam kết đã và sẽ phải thực hiện của Việt Nam trong tiến trình hội nhập. Một số giải pháp thì chưa đủ liều “lượng” cần thiết hoặc còn khoảng cách quá xa với chính sách và triển khai thực tiễn. Các chính sách và giải pháp của Đảng và Nhà nước có tác động trực tiếp đến khả năng xuất khẩu hàng hoá của nước ta nói chung và các doanh nghiệp xuất khẩu nói riêng. Vì vậy tại mỗi doanh nghiệp xuất khẩu để nâng cao hiệu quả xuất khẩu không chỉ đòi hỏi ở sự nỗ lực của từng doanh nghiệp mà cần phải có một hệ thống chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước. Chính vì vậy việc nghiên cứu hoàn thiện các giải pháp tài chính nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu của nền kinh tế Việt Nam có ý nghĩa đặc biệt quan trọng cả về thực tiễn và lý luận. Nhận thức được tầm quan trọng của các giải pháp tài chính đối với hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu, sau một thời gian nghiên cứu thực tế tại Công ty SX- DV & XNK Nam Hà Nội, em đã quyết định chọn đề tài: “Một số giải pháp tài chính nâng cao hiệu quả xuất khẩu hàng hoá tại Công ty SX- DV & XNK Nam Hà Nội” Luận văn ngoài phần mở đầu và kết luận gồm ba chương: Chương I : Xuất khẩu trong định hướng phát triển kinh tế của đất nước Chương II : Thực trạng sử dụng các công cụ tài chính trong xuất khẩu hàng hoá tại Công ty SX- DV & XNK Nam Hà Nội Chương III : Một số giải pháp tài chính nâng cao hiệu quả xuất khẩu hàng hoá tại Công ty SX- DV & XNK Nam Hà Nội” Chương I Xuất khẩu trong định hướng phát triển kinh tế của đất nước 1.1. Khái niệm xuất khẩu và các hình thức xuất khẩu 1.1.1. Khái niệm xuất khẩu Ngày nay hoạt động mua bán, trao đổi hàng hoá không chỉ bó hẹp trong phạm vi một quốc gia mà đã mở rộng trên phạm vi quốc tế hình thành lĩnh vực kinh doanh xuất nhập khẩu. Xuất khẩu hàng hoá là việc bán hàng sản xuất, gia công trong nước hoặc hàng nhập khẩu để tái xuất khẩu cho tổ chức, cá nhân, nước ngoài thông qua hợp đồng ngoại thương được ký kết giữa các đơn vị kinh doanh trong nước với các tổ chức, cá nhân nước ngoài hoặc giữa chính phủ Việt Nam với chính phủ các nước khác. Kinh doanh xuất nhập khẩu là một bộ phận của lưu thông hàng hoá, nối liền sản xuất với tiêu dùng trên phạm vi quốc tế, với chức năng lưu thông hàng hoá trong nước với nước ngoài. Hoạt động xuất khẩu hiện nay diễn ra trên phạm vi toàn cầu trên tất cả các lĩnh vực, các ngành của nền kinh tế, từ vật phẩm tiêu dùng đến tư liệu sản xuất, từ những vật phẩm nhỏ bé đến máy móc khổng lồ, các loại công nghệ kỹ thuật cao, không chỉ là hàng hoá hữu hình mà còn là hàng hoá vô hình với tỷ trọng ngày càng lớn. Các hình thức xuất khẩu Căn cứ theo quan hệ buôn bán: xuất khẩu được chia ra làm 2 hình thức: xuất khẩu trực tiếp và xuất khẩu uỷ thác Xuất khẩu trực tiếp : Theo hình thức này thì các doanh nghiệp (DN) có đủ điều kiện về cơ sở vật chất cũng như trình độ năng lực chuyên môn được nhà nước cho phép trực tiếp thực hiện các quan hệ giao dịch ký kết hợp đồng, tổ chức xuất khẩu hàng hoá và thu tiền về Xuất khẩu uỷ thác (xuất khẩu gián tiếp): Là phương thức áp dụng đối với các DN có hàng hoá và giấy phép xuất khẩu nhưng chưa có đủ điều kiện trực tiếp đàm phán, ký kết đồng với nước ngoài nên phải uỷ thác cho các DN có điều kiện xuất khẩu trực tiếp làm hộ. Hiện nay, để tận dụng hết khả năng của mình, các DN kinh doanh xuất nhập khẩu thường thực hiện cả hai hình thức trên. Căn cứ theo tính chất và phạm vi của hoạt động Xuất khẩu theo phương thức thanh toán tiền hàng Theo phương thức này, người xuất khẩu sau khi giao hàng cho người nhập khẩu theo đúng như các điều kiện đã ký kết trong hợp đồng sẽ nhận được một khoản tiền tương đương với số hàng hoá đó, tức là bên xuất khẩu sẽ thu được một khoản ngoại tệ Xuất khẩu theo phương thức hàng đổi hàng: Là phương thức giao dịch trong đó xuất khẩu kết hợp chặt chẽ với nhập khẩu, người bán đồng thời là người mua, và lượng hàng hoá mang trao đổi có giá trị tương đương nhau. Như vậy mục đích của xuất khẩu ở đây không phải là thu về một khoản ngoại tệ mà nhằm mục đích có được một lượng hàng hoá có giá trị tương đương với giá trị của lô hàng xuất khẩu Xuất khẩu tại chỗ Là hình thức xuất khẩu mà DN sản xuất thu mua các sản phẩm được sản xuất trong nước và bán khách hàng nước ngoài ngay trong nước mình. Đây là hình thức xuất khẩu mới nhưng được phát triển và có xu hướng phổ biến rộng rãi vì nó gắn liền với du lịch, một lĩnh vực đang ngày càng phát triển trong nền kinh tế toàn cầu. Xuất khẩu tại chỗ còn bao gồm cả việc bán hàng hoá cho các DN trong các khu kinh tế mở. Khi các DN này mua hàng hoá làm đầu vào thì các hàng hoá này khi đi qua biên giới khu công nghiệp thì được coi như hàng hoá xuất khẩu qua biên giới. Vai trò của xuất khẩu trong nền kinh tế thị trường. Ngay từ thời kỳ đầu của chủ nghĩa tư bản, các nhà kinh tế học theo trường phái trọng thương đã đánh giá cao vai trò của ngoại thương, đặc biệt là hoạt động xuất khẩu. Một trong những quan điểm chủ yếu của học thuyết kinh tế trọng thương cho rằng: để có tích luỹ tiền tệ phải qua hoạt động thương mại trước hết là ngoại thương. Trong ngoại thương phải thực hiện xuất siêu, để có xuất siêu chỉ có thể xuất khẩu thành phẩm chứ không phải xuất khẩu nguyên vật liệu, thực hiện thương mại trung gian, mang tiền ra nước ngoài để mua rẻ ở nước này, bán đắt ở nước khác, thực hiện chính sách thuế quan bảo hộ nhằm kiểm soát nhập khẩu, khuyến khích hàng xuất khẩu. Ngày nay, hoạt động xuất khẩu được thừa nhận là một hoạt động rất cơ bản của hoạt động kinh tế đối ngoại. Tuỳ thuộc vào từng giai đoạn phát triển, và mục tiêu của từng thời kỳ mà các quốc gia thực hiện các chính sách ngoại thương khác nhau. Nếu như trong những năm 60 – 70, phần lớn các quốc gia đều coi xuất khẩu hàng hoá là nhằm để thu ngoại tệ trang trải cho các khoản nhập khẩu thì ngày nay quan điểm đó đã có sự biến chuyển. Các quốc gia tạo nhiều điều kiện thuận lợi để xuất khẩu hàng hoá ra ngoài không chỉ nhằm mục đích thu được một lượng ngoại tệ cho hoạt động nhập khẩu mà khuyến khích xuất khẩu còn nhằm phát triển kinh tế đất nước. Chiến lược sản xuất hướng về xuất khẩu được coi là giải pháp “mở cửa” nền kinh tế để thu hút vốn và kỹ thuật vào khai thác tiềm năng lao động và tài nguyên của đất nước. Xuất khẩu đóng vai trò ngày càng quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế quốc gia. 1.2.1. Xuất khẩu tạo ra nguồn thu ngoại tệ lớn cho đất nước Hoạt động xuất khẩu hàng hoá sẽ đem về cho quốc gia một khoản ngoại tệ lớn đáp ứng được nhiều nhu cầu cho phát triển kinh tế. Trước hết với nguồn ngoại tệ này, các quốc đang trong quá trình CNH- HĐH sẽ mua được những máy móc thiết bị, công nghệ hiện đại thực hiện “đi tắt, đón đầu” rút ngắn quá trình CNH- HĐH, các quốc gia phát triển sẽ có cơ hội tăng các khoản đầu tư ra nước ngoài. Lượng ngoại tệ chảy vào quốc gia sẽ hình thành nên “khoản có” trên tài khoản vãng lai trong cán cân thanh toán quốc gia, góp phần cải thiện cán cân thương mại và cán cân thanh toán, giảm các khoản vay nợ nước ngoài. Với một lượng ngoại tệ đủ lớn, chính phủ các nước sẽ có thể chủ động hơn trong việc điều hành chính sách tỷ giá trên thị trường khi có những biến động lớn, hạn chế tối đa những thiệt hại cho nền kinh tế từ rủi ro tỷ giá. Xuất khẩu đóng góp vào chuyển dịch cơ cẩu kinh tế, thúc đẩy sản xuất phát triển. Xuất khẩu tạo điều kiện cho các ngành có cơ hội phát triển thuận lợi, chẳng hạn khi phát triển xuất khẩu các mặt hàng thủ công mỹ nghệ sẽ tạo cơ hội cho việc khôi phục lại các làng nghề thủ công, phát triển kinh tế ngành, kinh tế vùng. Xuất khẩu tạo điều kiện mở rộng khả năng cung cấp đầu vào cho sản xuất, nâng cao hiêu quả sử dụng các nguồn lực. Với nguồn ngoại tệ thu được từ xuất khẩu, các quốc gia sẽ nâng cao được hiệu quả sản xuất thông qua việc nhập khẩu công nghệ cao, kinh nghiệm quản lý hiện đại, các dây chuyền sản xuất tiên tiến góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực, chống lãng phí, bảo vệ môi trường thiên nhiên. Vì vậy người ta thường coi xuất khẩu là phương tiện quan trọng tạo ra vốn và kỹ thuật công nghệ từ bên ngoài vào nhằm hiện đại hoá nền kinh tế đất nước tạo ta một năng lực sản xuất mới. Xuất khẩu tạo ra khả năng mở rộng thị trường tiêu thụ, góp phần cho sản xuất phát triển và ổn định. Thị trường tiêu thụ không chỉ là thị trường trong nước mà là thị trường nước ngoài rộng lớn đầy tiềm năng với nhiều nhu cầu và đòi hỏi đa dạng của người tiêu dùng trong và ngoài nước. Thông qua hoạt động xuất khẩu môi trường kinh doanh được mở rộng, cạnh tranh diễn ra ngày càng gay gắt, dẫn tới việc xoá bỏ các DN kinh doanh các sản phẩm lạc hậu, chất lượng kém, không đáp ứng được nhu cầu của ngày càng cao của thị trường. Cuộc cạnh tranh này đòi hỏi chúng ta phải tổ chức lại sản xuất hình thành cơ cấu sản xuất luôn thích nghi được với thị trường. Xuất khẩu đòi hỏi các DN luôn đổi mới sản xuất và hoàn thiện công việc quản trị sản xuất – kinh doanh, thúc đẩy sản xuất mở rộng thị trường. 1.2.3. Xuất khẩu có tác động tích cực đến giải quyết công ăn việc làm và cải thiện đời sống nhân dân Hiện nay với chính sách khuyến khích đẩy mạnh xuất khẩu, sản xuất hàng xuất khẩu là nơi thu hút hàng triệu lao động vào làm việc và có thu nhập không thấp, góp phầm giải quyết công ăn việc làm cho lao động ở địa phương, chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành.Thu nhập ổn định làm cho đời sống của nhân dân nhân được cải thiện, người lao động sẽ làm việc hăng say hơn, hiệu quả lao động được nâng cao. Xuất khẩu còn tạo ra nguồn vốn để nhập khẩu vật liệu tiêu dùng thiết yếu phhục vụ đời sống và đáp ứng ngày một phong phú thêm nhu cầu tiêu dùng của nhân dân Xuất khẩu là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy các quan hệ kinh tế đối ngoại của quốc gia. Xuất khẩu và các quan hệ kinh tế đối ngoại có mối quan hệ tác động qua lại lẫn nhau, thúc đẩy nhau cùng phát triển. Các quan hệ kinh tế đối ngoại tạo tiền đề cho hoạt động xuất khẩu phát triển. Khi quan hệ kinh tế đối ngoại được mở rộng, các DN hai nước sẽ có thêm nhiều cơ hội để hiểu biết về nhau và về thị trường mỗi nước. Với những ưu đãi mà chính phủ hai nước đã ký kết, các DN hai nước sẽ được tạo điều kiện thuận lợi hơn khi xuất khẩu hàng hoá như: hàng hoá xuất khẩu vào các nước chỉ phải chịu thuế thấp, hoặc miễn thuế, không phải chịu những rào cản phi thuế quan. Các DN sẽ có cơ hội hiểu biết nhiều hơn về môi trường kinh doanh, mức độ cạnh tranh, người tiêu dùng… góp phần nâng cao hiệu quả hàng hoá xuất khẩu. Khi hoạt động xuất khẩu giữa hai nước phát triển nó sẽ củng cố các mối quan hệ kinh tế đối ngoại ngày thêm vững chắc. 1.2.5. Xuất khẩu đối với các DN Xu thế toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới, sự mở cửa của nhiều thị trường mới, các hiệp định thương mại song phương và đa phương, sự hình thành các tổ chức kinh tế & thương mại khu vực và sự hình thành các tổ chức thương mại thế giới đã tạo ra các cơ hội chưa từng có cho các DN muốn xuất khẩu. Những lợi ích mà xuất khẩu mang lại cho DN là: Tăng doanh số và lợi nhuận Giành được thị phần ở nước ngoài: nhờ việc xuất khẩu, công ty sẽ học hỏi được từ đối thủ cạnh tranh, từ chiến lược của họ và những việc mà đối thủ canh tranh đã thực hiện để giành được thị phần ở nước ngoài. Giảm sự phụ thuộc vào thị trường nội địa hiện có: nhờ mở rộng thị trường hoạt động ra nước ngoài, công ty sẽ phát triển các cơ sở bán hàng và giảm sự phụ thuộc vào khách hàng trong nước ổn định DN trước sự biến động của thị trường trong nước bằng cách khai thác thị trường thế giới, công ty sẽ không bị bó tay trước những thay đổi về kinh tế, về nhu cầu của khách hàng và những biến động theo thời vụ của rủi ro trong nước. Tạo cơ hội cho việc đổi mới cơ cấu và thiết bị máy móc hiện đại từ đó góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của DN trên thị trường. Vai trò của các công cụ tài chính trong thúc đẩy xuất khẩu hàng hoá. 1.3.1. Tín dụng xuất khẩu Nhà nước bảo lãnh tín dụng xuất khẩu Để chiếm lĩnh thị trường nước ngoài nhiều DN thực hiện việc bán chịu và trả chậm, hoặc thực hiện việc tín dụng ưu đãi đối với người mua hàng nước ngoài. Việc bán hàng như vậy thường có những rủi ro (nguyên nhân kinh tế hoặc chính trị) dẫn đến sự mất mát vốn. Trong trường hợp đó để khuyến khích các DN mạnh dạn xuất khẩu hàng hoá bằng cách bán chịu, Nhà nước đứng ra bảo lãnh đền bù nếu bị mất vốn. Nhà nước sẽ đứng ra thành lập các quỹ bảo hiểm xuất khẩu, quỹ này thực hiện việc bảo đảm chia sẻ mọi rủi ro mà các nhà xuất khẩu bán hàng hoá cho nước ngoài với phương thức trả chậm hoặc tín dụng dài hạn. Bảo lãnh tín dụng xuất khẩu có tác dụng: Việc bán chịu, bán trả chậm với lãi suất thấp cho phép tăng khả năng cạnh tranh cho hàng hoá xuất khẩu. Nhà nước lập các quỹ bảo lãnh xuất khẩu cho phép thương nhân mạnh dạn bán chịu, nhờ vậy tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu Nâng được giá bán hàng hoá xuất khẩu vì giá bán chịu bao gồm cả giá bán trả tiền ngay và phí tổn đảm bảo lợi tức. Hiện nay, hình thức Nhà nước bảo lãnh tín dụng xuất khẩu được thực hiện khá phổ biến ở nhiều nước trên thế giới để mở rộng xuất khẩu và thâm nhập thị trường mới. Nhà nước thực hiện cấp tín dụng xuất khẩu. Cấp tín dụng xuất khẩu là Nhà nước trực tiếp cho nước ngoài vay tiền với lãi suất ưu đãi để nước vay sử dụng số tiền đó mua hàng hoá của nước cho vay. Nguồn vốn cho vay thường lấy từ Ngân sách Nhà nước. Việc cho vay thường kèm theo nước điều kiện về kinh tế, chính trị lợi cho nước cho vay. Thực hiện cấp tín dụng xuất khẩu có tác dụng: Giúp cho DN đẩy mạnh được xuất khẩu vì có sẵn thị trường Các nước cho vay thường là những nước có tiềm lực kinh tế. Hình thức nhà nước cấp tín dụng cho nước ngoài trên khía cạnh nào đó giúp các nước này giải quyết tình trạng dư thừa hàng hoá ở trong nước. Nhà nước cấp tín dụng cho các DN xuất khẩu trong nước Để thực hiện hợp đồng xuất khẩu hàng hoá, người xuất khẩu cần có một lượng vốn lớn cả trước khi giao hàng vào sau khi giao hàng. Nhiều khi người xuất khẩu cũng cần có thêm vốn để kéo dài các khoản tín dụng ngắn hạn mà họ dành cho người mua nước ngoài. Đặc biệt là khi bán hàng theo phương thức bán chịu thu tiền hàng xuất khẩu thì việc cấp tín dụng xuất trước khi giao hàng là hết sức quan trọng. Nhiều chương trình xuất khẩu không thể thiếu được việc cấp tín dụng của Chính phủ theo những điều kiện ưu đãi. Điều đó càng giảm được các chi phí xuất khẩu. Các ngân hàng thường hỗ trợ cho các chương trình xuất khẩu bằng cách cung cấp tín dụng ngắn hạn trong giai đoạn trước và sau khi mua hàng. Tín dụng trước khi giao hàng. Loại tín dụng ngân hàng này cần cho người xuất khẩu để đảm bảo các khoản chi phí cho việc sản xuất hoặc thu mua hàng hoá xuất khẩu như: mua nguyên vật liệu, sản xuất hàng xuất khẩu, sản xuất bao bì cho xuất khẩu, chi phí vận chuyển hàng đến cảng, sân bay… để xuất khẩu, trả tiền cước bảo hiểm, thuế… Lãi suất tín dụng xuất khẩu là một yếu tố ảnh hưởng lớn đến sức cạnh tranh của người xuất khẩu. Vì vậy, nhiều nước đã cấp tín dụng theo lãi suất ưu đãi thấp hơn lãi suất thương mại để người xuất khẩu có thể bán được giá thấp có sức cạnh tranh ở thị trường nước ngoài. Lãi suất càng thấp thì chi phí xuất khẩu càng giảm và khả năng cạnh tranh của người xuất khẩu càng mạnh. Tín dụng xuất khẩu sau khi giao hàng Đây là loại tín dụng do ngân hàng cấp dưới hình thức mua hoặc chiết khấu hối phiếu xuất khẩu hoặc bằng cách tạm ứng theo bộ chứng từ hàng hoá. Số tiền vay bằng cách chiết khấu hối phiếu thường nhỏ hơn số tiền ghi trên hối phiếu, số tiền chênh lệch là lợi tức chiết khấu. Các DN xuất khẩu thường sử dụng loại tín dụng này để trả các khoản tín dụng trước khi nhận được tiền. Nó cũng có thể được vay để trả các khoản thuế sẽ được hoàn lại trong tương lai cho người xuất khẩu. Để đảm bảo mọi lô hàng xuất khẩu đều có thể được cấp tín dụng cả trước và sau khi giao hàng thì người xuất khẩu cần phải có được các đảm bảo về tài chính của phía ngân hàng bằng các loại trái phiếu, hoặc sự bảo lãnh của ngân hàng điều này phụ thuộc vào khả năng và uy tín của người xuất khẩu. Tại Việt Nam ngày 10/9/2001 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quy chế tín dụng hỗ trợ xuất khẩu nhằm hỗ trợ cho các DN, các tổ chức kinh tế và cá nhân phát triển sản xuất kinh doanh hàng xuất khẩu theo chính sách khuyến khích xuất khẩu của Nhà nước. Nguồn vốn để thực hiện tín dụng hỗ trợ xuất khẩu được cân đối trong kế hoạch tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước do Thủ tướng Chính phủ giao hàng năm cho Quỹ hỗ trợ phát triển. Theo quy định này Việt Nam có 2 hình thức tín dụng hỗ trợ xuất khẩu là: tín dụng hỗ trợ trung & dài hạn và tín dụng hỗ trợ ngắn hạn. Tín dụng hỗ trợ trung và dài hạn bao gồm: Cho vay đầu tư trung và dài hạn Hỗ trợ lãi suất sau đầu tư Bảo lãnh tín dụng đầu tư Hình thức hỗ trợ tín dụng trung và dài hạn được áp dụng cho các đơn vị có dự án sản xuất, chế biến, gia công hàng xuất khẩu mà phương án tiêu thụ sản phẩm của dự án đạt kim ngạch xuất khẩu ít nhất bằng 30% doanh thu hàng năm hoặc những đơn vị có nhu cầu vay vốn để đầu tư vào các dự án liên doanh sản xuất, chế biến, gia công hàng xuất khẩu của DN Việt Nam mà phương án tiêu thụ sản phẩm của dự án liên doanh đạt kim ngạch xuất khẩu ít nhất bằng 80% doanh thu hàng năm. Tín dụng hỗ trợ ngắn hạn gồm: Cho vay ngắn hạn Bảo lãnh dự thầu và bảo lãnh thực hiện hợp đồng Các đối tượng được vay vốn ngắn hạn là các đơn vị thực hiện xuất khẩu hàng hoá gồm: Các đơn vị sản xuất, chế biến, kinh doanh các mặt hàng thuộc chương trình ưu tiên khuyến khích xuất khẩu do Thủ tướng Chính phủ quy định hàng năm hoặc trong từng thời kỳ. Các hợp đồng xuất khẩu vào thị trường mới hoặc để duy trì thị trường truyền thống theo quy định của Thủ tướng Chính phủ Chính sách tỷ giá và quản lý ngoại hối. Chính sách tỷ giá Khái niệm tỷ giá hối đoái: tỷ giá hối đoái là giá cả của một đồng tiền được biểu hiện bằng một đồng tiền khác ở một thời điểm nhất định và tại một thị trường nhất định Ví dụ : Ngân hàng nhà nước Việt Nam công bố tỷ giá chính thức của đồng Việt Nam với USD áp dụng cho ngày 29-3-2004 như sau: Giá USD : Mua vào : 15.720đ/ USD Bán ra : 15.745 đ/USD Tỷ giá hối đoái biến động tăng hoặc giảm sẽ có ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực đối với hoạt động thương mại quốc tế nói chung và hoạt động xuất khẩu nói riêng. Phân tích các vấn đề liên quan đến chính sách xuất khẩu không thể tách rời việc xem xét chế độ tỷ giá mà nước đó áp dụng. Tỷ giá hối đoái và chính sách tỷ giá hối đoái là nhân tố quan trọng thực hiện chiến lược hướng ngoại, đẩy mạnh xuất khẩu. Khi tỷ giá hối đoái tăng có nghĩa là đồng nội tệ bị giảm giá so với đồng ngoại tệ thì sẽ có tác động khuyến khích hoạt động xuất khẩu. Bởi vì khi tỷ giá hối đoái tăng các DN xuất khẩu sẽ thu được một lượng ngoại tệ quy đổi ra nội tệ được nhiều hơn so với lượng nội tệ bỏ ra ban đầu để sản xuất hay thu mua hàng hoá xuất khẩu. Mặt khác, khi đó so với giá cả trên thị trường thế giới thì hàng hoá của ta sẽ rẻ hơn so với trước, khả năng cạnh tranh của hàng hoá được nâng cao. Nhiều hợp đồng xuất khẩu có thể được ký kết khi hàng hoá của ta rẻ hơn so với hàng hoá cùng loại của các nước khác. Tuy nhiên, cũng cần lưu rằng nếu tỷ giá hối đoái tăng lên quá nhanh thì sẽ lại không có tác động tích cực cho xuất khẩu. Khi tỷ giá tăng quá cao sẽ kéo theo sự tăng giá của các yếu tố đầu vào, từ đó dẫn đến chi phí sản xuất tăng, giá cả hàng xuất khẩu cũng tăng theo kết quả là nền kinh tế sẽ rơi vào tình trạng giá tăng giả tạo, gây lạm phát cao, ảnh hưởng xấu đến kinh tế. Ngược lại, khi tỷ giá hối đoái giảm nghĩa là đồng nội tệ tăng giá so với đồng ngoại tệ thì hoạt động xuất khẩu sẽ gặp nhiều khó khăn. Hàng hoá xuất khẩu của nước ta sẽ trở nên đắt hơn so với trước và đắt hơn so với hàng hoá cùng loại của nước khác, dẫn tới giảm khả năng cạnh tranh của hàng xuất khẩu. Các hợp đồng xuất khẩu sẽ ít đi. Thêm vào đó thì các nhà xuất khẩu cũng sẽ bị thiệt thòi do ngoại tệ họ thu được từ các hợp đồng xuất khẩu chỉ đổi được một lượng nội tệ ít hơn so với lượng nội tệ bỏ ra ban đầu. Với số nội tệ đó họ sẽ không đủ để trang trải cho các chi phí sản xuất, thu mua hàng hoá xuất khẩu đã bỏ ra ban đầu. Nếu tình trạng này kéo dài rất có thể dẫn tới tình trạng thua lỗ rồi dẫn tới phá sản của các DN xuất khẩu. Như vậy đối với các DN sự biến động của tỷ giá làm cho các hợp đồng xuất khẩu trở nên không chắc chắc, họ khó có thể đảm bảo được giá trị của hợp đồng khi ngoại tệ mất giá. Để hạn chế thấp nhất những ảnh hưởng của biến động tỷ giá, các DN xuất khẩu có thể sử dụng một số công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá hối đoái như: - Hợp đồng có kỳ hạn: là một thoả thuận trong đó hai bên sẽ cam kết mua hoặc bán với nhau một số lượng ngoại tệ nhất định theo tỷ giá xác định sau một thời gian thoả thuận kể từ ngày ký kết giao dịch. Trong giao dịch này mọi điều kiện được cố định tại thời điểm thoả thuận, việc giao dịch chỉ được thực hiện vào ngày giá trị đã được thoả thuận trước trên cơ sở kỳ hạn mua bán. Tỷ giá được sử dụng trong giao dịch này là tỷ giá kỳ hạn được xác định dựa trên tỷ giá trao ngay và chênh lệch lãi suất giữa hai đồng tiền. Khi các DN xuất khẩu dự đoán trong tương lai đồng ngoại tệ sẽ xuống giá thì họ sẽ mua hợp đồng có kỳ hạn với ngân hàng để tránh rủi ro do ngoại tệ xuống giá. - Hợp đồng tương lai: là một thoả thuận mua bán một số lượng ngoại tệ nhất định theo một tỷ giá được ấn định vào thời điểm ký kết hợp đồng và ngày giao hàng được ấn định sẵn trong tương lai. Để ký được hợp đồng tương lai, điều bắt buộc đối với người mua và người bán là phải có một khoản tiền ký quỹ (thường bằng 4% giá trị hợp đồng) để đảm bảo khả năng thanh toán cho mỗi bên. Lãi hay lỗ mà các bên tham gia được hưởng hay chịu được trích từ tài khoản ký quỹ này. Như vậy giao dịch tương lai không những phòng ngừa được rủi ro tỷ giá mà còn hạn chế được rủi ro mất khả năng thanh toán của các bên. - Hợp đồng quyền chọn: hợp đồng quyền chọn cho phép người mua nó có quyền (nhưng không bắt buộc) mua hoặc bán một số lượng ngoại tệ với tỷ giá ấn định (tỷ giá thực hiện vào thời hạnh quy định). Một hợp đồng quyền chọn cho phép người mua nó có quyền mua một số lượng ngoại tệ theo những điều kiện của quyền chọn gọi là quyền chọn mua. Một hợp đồng quyền chọn cho phép người mua nó có quyền bán một số lượng ngoại tệ với những điều kiện quy định trước được gọi là quyền chọn bán. Trong giao dịch quyền chọn, người mua quyền chọn thực hiện quyền chọn mua hay bán phụ thuộc vào sự biến động của tỷ giá hiện hành so với tỷ giá thực hiện hợp đồng. Như vậy, có thể thấy ảnh hưởng rất quan trọng của tỷ giá đối với hoạt động xuất khẩu. Nhiều quốc gia coi tỷ giá hối đoái như là một công cụ hữu hiệu, nhanh nhạy, và khá hiệu quả để tăng cường xuất khẩu và cải thiện cán cân thương mại. Tuy nhiên, tỷ giá hối đoái rất nhạy cảm và thay đổi nó sẽ gây những tác động rất phức tạp, ảnh hưởng tới toàn bộ nền kinh tế quốc dân theo những động hướng khác nhau, thậm chí trái ngược nhau, đưa đến những kết quả khó lường trước, đụng chạm không chỉ tới xuất nhập khẩu, cán cân thương mại, mà còn tới mặt bằng giá cả, lạm phát, tiền lương thực tế, đầu tư và vay nợ nước ngoài, NSNN, cán cân thanh toán quốc tế cũng như sự ổn định kinh tế vĩ mô nói chung. Chính vì vậy, điều chỉnh tỷ giá hối đoái là một việc làm đòi hỏi phải rất thận trọng, phải cân nhắc tới mọi mặt cơ chế tác động của việc thay dổi tỷ giá để đạt hiệu quả tổng thể. Chính sách quản lý ngoại hối. Chính sách quản lý ngoại hối của mỗi quốc gia cũng có những ảnh hưởng nhất định đến việc khuyến khích sản xuất hàng xuất khẩu cũng như hoạt động xuất khẩu. Một cơ chế quản lý ngoại hối luôn đảm bảo đủ một lượng ngoại tệ cần thiết cho nhập khẩu máy móc, thiết bị, công nghệ hiện đại để đổi mới sản xuất hàng hoá xuất khẩu thì hoạt động xuất khẩu của quốc gia đó sẽ được đẩy mạnh và phát triển. Ngược lại, nếu ngoại tệ không đủ hay quốc gia đó không sử dụng đủ một lượng ngoại tệ cần thiết cho việc đổi mới sản xuất thì hoạt động xuất khẩu của quốc gia đó sớm muộn sẽ bị thu hẹp lại, bởi lẽ trong xu thế quốc tế hoá hiện nay, canh tranh diễn ra trên mọi khía cạnh, nó đòi hỏi sản phẩm muốn đứng vững phải luôn đổi mới về chất lượng, mẫu mã và giá cả. Vì vậy phải đổi mới các yếu tố đầu vào. Hiện nay, đổi mới máy móc, dây chuyền, thiết bị là một trong những bước ngắn nhất và hiệu quả nhất để nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm. Như vậy đối với các DN xuất khẩu nói chung và các DN sản xuất hàng xuất khẩu họ luôn cần có một lượng ngoại tệ để đổi mới sản xuất, để tự chủ hơn trong hoạt động kinh doanh của mình. Điều này đòi hỏi sự đúng đắn và hợp lý của mỗi quốc gia trong chính sách quản lý ngoại tệ đối với các DN xuất khẩu. Thông thường các quốc gia kiểm soát lượng ngoại tệ của các DN xuất khẩu thông qua việc quy định một tỷ lệ ngoại tệ phải được chuyển sang nội tệ khi DN xuất khẩu bán hàng thu ngoại tệ về. Tỷ lệ này phụ thuộc vào chính sách phát triển kinh tế của mỗi quốc gia trong từng thời kỳ. Nếu quốc gia muốn đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu thì tỷ lệ này thường được quy định thấp (thường nhỏ hơn 30%). Ngày nay đa số các quốc gia đều duy trì chính sách kinh tế mở hướng về xuất khẩu vì vậy tỷ lệ này thường rất thấp, thậm chí là 0%. Tại Việt Nam hiện nay, Nhà nước cho phép các DN kinh doanh xuất khẩu có quyền sử dụng 100% lượng ngoại tệ họ thu về từ các hợp đồng. Các DN có thể bán cho ngân hàng một số lượng ngoại tệ nhất định tuỳ theo thoả thuận giữa họ và ngân hàng sao cho có lợi nhất. Với chính sách này của Nhà nước đã tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều DN nhất là đối với các DN kinh doanh trên cả hai lĩnh vực xuất khẩu và nhập khẩu. Trợ cấp xuất khẩu Trợ cấp xuất khẩu là những khoản chi của Chính phủ hoặc sự ưu đãi về tài chính của Chính phủ cho các nhà sản xuất hay xuất khẩu trong nước để họ xuất khẩu hàng hoá hay dịch vụ Trợ cấp xuất khẩu bao gồm phạm vi rất rộng như: Chính phủ trực tiếp cấp vốn, cho vay, góp cổ phần, đảm bảo cho vay; Chính phủ bỏ qua hoặc không thu các khoản DN phải nộp; Chính phủ cung cấp hàng hoá hay dịch vụ không phải là hạ tầng cơ sở nói chung hoặc mua hàng vào; Chính phủ đóng góp tiền vào một cơ chế tài trợ, hay giao cho một hay nhiều cơ quan tư nhân thực hiện một hay nhiều việc trên đây; hỗ trợ thu nhập hoặc trợ giá khi xuất khẩu. Mục đích của trợ cấp xuất khẩu là giúp người xuất khẩu tăng thu nhập, nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng hoá, do đó đẩy mạnh được xuất khẩu. Có hai hình thức trợ cấp xuất khẩu: trực tiếp và gián tiếp. Trợ cấp xuất khẩu trực tiếp là những bù đắp trực tiếp thiệt hại cho DN khi xuất khẩu hàng hoá như áp dụng thuế suất ưu đãi đối với hàng xuất khẩu, miễn hoặc giảm thuế đối với nhà xuất khẩu để sản xuất hàng xuất khẩu cho các nhà xuất khẩu được hưởng các mức giá ưu đãi cho các đầu vào sản xuất hàng hoá xuất khẩu như: điện, nước, vận tải, thông tin liên lạc, trợ giá xuất khẩu. Trợ cấp xuất khẩu gián tiếp là nhà nước dùng ngân sách Nhà nước để giới thiệu triển lãm, quảng cáo, tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch xuất khẩu hoặc Nhà nước giúp đỡ kỹ thuật và đào tạo chuyên gia. Nhà nước thông tin kịp thời đến các DN xuất khẩu về tình hình thị trường, hàng hoá và giá cả của các nước, hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho các DN tiến hành khảo sát thị trường Do trợ cấp xuất khẩu có tính hợp lý về mặt kinh tế nên Điều XVI:1 của GATT và Hiệp định về trợ cấp và các biện pháp đối kháng của WTO cho phép các nước thành viên duy trì các hình thức trợ cấp không gây bóp méo thương mại hoặc gây tổn hại tới lợi ích của các nước thành viên khác. Tại điều 27 của Hiệp định trên thừa nhận “trợ cấp là một công cụ phát triển hợp pháp và quan trọng của các nước đang phát triển” và quy định dành đãi ngộ đặc biệt và khác biệt có liên quan đến trợ cấp cho các nước thành viên đang phát triển. Hiện nay trợ cấp xuất khẩu vẫn được sử dụng rộng rãi, nhất là trợ cấp cho những sản phẩm nông nghiệp, hình thức trợ cấp xuất khẩu trực tiếp có xu hướng bị thu hẹp do sự đấu tranh giữa Chính phủ có quan hệ buôn bán với nhau. Ngược lại, trợ cấp gián tiếp ngày càng tăng lên. Tại Việt Nam ngày 27-9-1999 theo Quyết định 195/1999/QĐ - TTg, Chính phủ đã thành lập Quỹ hỗ trợ xuất khẩu. Quỹ này được lập ra để khuyến khích và hỗ trợ xuất khẩu dưới hình thức: Hỗ trợ lãi suất vay ngân hàng cho DN xuất nhập khẩu thu mua hàng nông sản sản xuất theo giá sàn hoặc giá đảm bảo kinh doanh cho người sản xuất được Thủ tướng Chính phủ quy định. Hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ phần chênh lệch lãi suất giữa lãi suất cho vay ngắn hạn của ngân hàng thương mại và lãi suất ưu đãi cho DN xuất nhập khẩu thu mua hàng nông sản chờ xuất khẩu theo chỉ thị cuả Thủ tướng Chính phủ. Hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ lãi suất vay ngân hàng cho các DN làm nhiệm vụ dự trữ lưu thông theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ phần chênh lệch lãi suất giữa lãi suất cho vay ngắn hạn của ngân hàng thương mại và lãi suất ưu đãi cho DN thu mua chế biến và trực tiếp xuất khẩu đối với hàng nông sản xuất khẩu theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Hỗ trợ một phần tài chính có thời hạn đối với một số mặt hàng xuất khẩu bị lỗ do thiếu sức cạnh tranh, hoặc gặp rủi ro do nguyên nhân khách quan, gây ra cho DN xuất nhập khẩu bị lỗ tạm thời, hoặc gặp khó khăn về tài chính trong các trường hợp: + Hàng hoá lần đầu tiên xuất khẩu + Hàng hoá xuất khẩu đối với thị trường mới lần đầu tiên tìm kiếm và chưa ổn định. + Hàng hoá đã thu mua nhưng chưa xuất khẩu được do giá tỷ giá giảm đột biến. + Hàng hoá xuất khẩu trực tiếp bị lỗ tạm thời vì thiếu sức cạnh tranh do huy động đầu tư mới. Hỗ trợ một phần cho các DN xuất nhập khẩu đã đóng góp vào Quỹ hỗ trợ xuất khẩu nay gặp khó khăn về tài chính do giá cả thị trường biến động. Thưởng tìm kiếm và mở rộng thị trường xuất khẩu mặt; hàng mới sản xuất lần đầu tiên tham gia xuất khẩ._.u; xuất khẩu sản phẩm đạt chất lượng cao được tổ chức quốc tế công nhận bằng văn bản; xuất khẩu sản phẩm sử dụng nhiều nguyên liệu lao động trong nước; đạt kim ngạch xuất khẩu lớn và hiệu quả cao. Hỗ trợ khác theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Thuế xuất khẩu và các ưu đãi về thuế Thuế xuất khẩu rất ít được sử dụng một cách rộng rãi đặc biệt là tại nước công nghiệp phát triển. Cơ cấu thuế các nước rất khác nhau, ở Việt Nam thuế xuất khẩu được áp dụng với rất ít mặt hàng, việc đánh thuế xuất khẩu ở ta không nhằm tăng thu cho ngân sách mà nhằm vào mục tiêu khác như nâng cao mức độ chế biến nguyên liệu thô của các nhà xuất khẩu. Về nguyên tắc, hình thức đánh thuế như vậy có thể tăng thêm giá trị gia tăng đối với nguyên liệu xuất khẩu, từ đó tạo ra công ăn việc làm và thu nhập của nền kinh tế. Không phải ngẫu nhiên mà Chính phủ Việt Nam cũng như Chính phủ các quốc gia khác đã giảm số thu thuế xuất khẩu thậm chí giảm đến mức số giảm đó đôi khi còn lớn hơn cả giá trị gia tăng mà nền kinh tế nhận được, đặc biệt khi nguyên liệu chế biến được hoàn toàn miễn thuế và khi xuất khẩu chẳng những được hưởng thuế suất thuế xuất khẩu bằng 0% mà người xuất khẩu còn được hoàn lại toàn bộ thuế giá trị gia tăng đã nộp trước đó. Ngoài chính sách về thuế đối với xuất khẩu, Việt Nam cũng như nhiều nước đang phát triển khác có chính sách ưu tiên về thuế đối với các đầu vào nhập khẩu để sản xuất hàng xuất khẩu. Các biện pháp khuyến khích xuất khẩu thông qua thuế thường được thực hiện dưới hai hình thức: trực tiếp và gián tiếp. Các chế độ ưu đãi thuế trực tiếp cho xuất khẩu bao gồm: thuế xuất khẩu và các loại phí, lệ phí liên quan đến xuất khẩu. Các biện pháp thuế gián tiếp khuyến khích xuất khẩu gồm thuế nhập khẩu, các biện pháp về thuế trong quá trình thực hiện WTO, CEPT thuế TNDN, thuế tiêu thụ đặc biệt. Riêng thuế GTGT vừa trực tiếp vừa gián tiếp khuyến khích xuất khẩu. Hầu hết các nguyên liệu và bán thành phẩm phục vụ cho xuất khẩu đều không đánh thuế nhập khẩu hoặc đánh thuế rất thấp. Đồng thời để khuyến khích xuất khẩu nhà nước quy định việc miễn giảm thuế và hoàn lại thuế cho các DN xuất khẩu hàng xuất khẩu. Theo luật thuế đã được Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam thông qua ngày 26/12/1991 và Luật bổ sung sửa đổi ngày 5/7/1993, và Nghị định số 54/CP ngày 28/8/1993 hướng dẫn thi hành luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu thì các hàng hoá sau đây được miễn, giảm và hoàn lại thuế: Hàng xuất khẩu được miễn thuế: Hàng xuất khẩu trả nợ nước ngoài của Chính phủ Hàng xuất khẩu, nhập khẩu được xét miễn thuế để khuyến khích xuất khẩu. Hàng là vật tư, nguyên liệu nhập khẩu để gia công cho nước ngoài và xuất khẩu theo các hợp đồng gia công cho nước ngoài. Hàng xuất khẩu của các xí nghiệp có vốn đầu tư của nước ngoài và của bên nước ngoài hợp tác kinh doanh. Hàng được xét hoàn thuế: Hàng được kê khai và nộp thuế nhưng thực tế không xuất khẩu nữa hoặc thực tế xuất khẩu ít hơn. Hàng là vật tư, nguyên liệu nhập để sản xuất hàng được hoàn thuế tương ứng với tỷ lệ xuất khẩu thành phẩm Hàng nhập khẩu để tái xuất, tạm xuất để tái nhập. Theo luật thuế GTGT được thông qua tại kỳ họp thứ 11 khoá IX thì khi xuất khẩu, hàng hoá không phải nộp thuế GTGT (thuế suất 0%), bao gồm cả hàng hoá chịu thuế tiêu thụ đặc biệt xuất khẩu, phần mềm máy tính xuất khẩu, sửa chữa máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải nước ngoài, và dịch vụ xuất khẩu lao động. Các loại thuế gián thu khác cũng đều dành những ưu tiên nhất định cho xuất khẩu Phương thức thanh toán và điều kiện giao hàng. Phương thức thanh toán Phương thức thanh toán là cách thức mà người bán và người mua cùng thoả thuận để trả tiền cho việc thực hiện hợp đồng. Trong thương mại quốc tế thì phương thức thanh toán là một trong những điều kiện quan trong bậc nhất trong các điều kiện thanh toán quốc tế. Các phương thức thanh toán khác nhau sẽ quyết định đến khả năng thu hồi vốn nhanh hay chậm, chi phí thanh toán nhiều hay ít. Trong một số trường hợp nó còn trở thành một trong những nhân tố thúc đẩy hay kìm hãm hoạt động xuất khẩu nếu các DN xuất khẩu không lựa chọn được phương thức thanh toán thích hợp cho từng đối tượng khách hàng, từng mặt hàng xuất khẩu. Hiện nay trong thanh toán quốc tế thường sử dụng một số phương thức thanh toán sau: Phương thức thanh toán tín dụng chứng từ (Letter of credit - L/C) Là một sự thoả thuận trong đó một ngân hàng (ngân hàng mở L/C) cam kết sẽ trả một số tiền nhất định cho người thứ ba (người hưởng lợi số tiền của L/C) hoặc chấp nhận hối phiếu do người thứ ba ký phát trong phạm vi số tiền đó khi người thứ ba này xuất trình cho ngân hàng đầy đủ bộ chứng từ thanh toán phù hợp với những quy định đề ra trong L/C. Có nhiều loại L/C khác nhau nhưng thường được sử dụng phổ biến là loại thư tín dụng không thể huỷ ngang (irrevocable letter of credit): là loại L/C mà sau khi đã được mở và người xuất khẩu thừa nhận thì ngân hàng mở L/C không được sửa đổi, bổ sung hoặc huỷ bỏ trong thời hạn hiệu lực của nó, trừ phi có sự thoả thuận khác nhau của các bên tham gia thư tín dụng. Phương thức chuyển tiền (Transfer/ Remettance) Thanh toán bằng chuyển tiền là một phương thức thanh toán trong đó khách hàng (người có yêu cầu chuyển tiền) yêu cầu ngân hàng phục vụ mình, chuyển một số tiền nhất định cho một người khác (người thụ hưởng) ở một địa điểm nhất định. Có hai hình thức chuyển tiền chủ yếu là: - Chuyển tiền bằng thư (Mail transfer- MT): là hình thức chuyển tiền trong đó lệnh thanh toán của ngân hàng được thể hiện trong nội dung bức thư mà ngân hàng này gửi cho ngân hàng thanh toán qua bưu điện. - Chuyển tiền bằng điện (Telegraphic transfer- T/T): là một hình thức trong đó lệnh thanh toán của ngân hàng chuyển tiền được thể hiện trong một bức điện gửi tới ngân hàng thanh toán thông qua fax hoặc telex hoặc qua mạng liên lạc viễn thông SWIFT. Phương thức nhờ thu ( Collection of payment): Là phương thức mà người bán sau khi hoàn thành nghĩa vụ giao hàng hoặc cung ứng dịch vụ cho khách hàng sẽ uỷ thác cho ngân hàng của mình thu hộ số tiền ở người mua trên cơ sở hối phiếu của người bán lập ra. Có hai loại nhờ thu: nhờ thu trơn và nhờ thu kèm chứng từ. - Nhờ thu trơn: (Clean collection): là phương thức trong đó người bán uỷ thác cho ngân hàng thu hộ tiền ở người mua căn cứ vào hối phiếu do mình lập ra, còn chứng từ gửi hàng thì gửi thẳng cho người mua không qua ngân hàng. - Nhờ thu kèm chứng (Documentary collection): là phương thức thanh toán trong đó người bán uỷ thác cho ngân hàng thu hộ tiền ở người mua không chỉ căn cứ vào hối phiếu mà còn căn cứ vào bộ chứng từ hàng hoá. Chỉ khi người mua trả tiền hoặc chấp nhận hối phiếu thì ngân hàng mới trao toàn bộ chứng từ để người mua nhận hàng. Tuỳ theo thời hạn trả tiền, phương thức này chia làm hai loại: + Nhờ thu trả tiền đổi chứng (Documents against payment- DP) + Nhờ thu chấp nhận đổi chứng (Documents against acceptance- DA) Phương thức ghi sổ: Đây là phương thức thanh toán trong đó người bán hàng mở một tài khoản để ghi nợ người mua sau khi người bán hoàn thành giao hàng, định kỳ người mua trả tiền cho người bán. Phương thức này không có sự tham gia của ngân hàng với chức năng của người mở tài khoản và thực thi thanh toán mà chỉ mở tài khoản đơn biên, nếu người mua mở tài khoản đơn biên thì tài khoản đó chỉ là tài khoản theo dõi, không có giá trị thanh toán giữa các bên. Điều kiện giao hàng Trong các điều kiện thương mại quốc tế Incoterm 2000 chia ra làm 4 nhóm với 13 điều kiện có quy định rõ trách nhiệm của bên và phù hợp với phương tiện vận chuyển khác nhau, và tuỳ thuộc vào khả năng và sự thoả thuận các bên sẽ chọn một điều kiện thực hiện việc giao nhận hàng hoá. Bảng 1.1 Nguồn: Giáo trình Kinh tế ngoại thương- ĐH Ngoại thương HN Các điều kiện giao hàng theo Incoterm Nhóm E EW - ex works Giao tại xưởng Nhóm F (cước chính chưa trả) FAC - free carrier Giao cho người vận tải FAS - free alongside ship Giao dọc mạng tàu FOB - free on board Giao trên tàu Nhóm C (cước chính người bán phải trả) CFR - Cost and Frieght Tiền hàng, cước phí CIF - Cost, insurance and frieght Tiền hàng, phí BH & cước phí CPT - Carriage paid to Cước phí trả tới đích CIP - Carriage and insurance paid to Cước phí & phí BH trả trả tới đích Nhóm D (người bán phải mang hàng đến nơi đến) DAF - Delevered at frontier Giao hàng tại biên giới DES - Delevered ex ship Giao tại tàu DEQ - Delevered ex quay Giao tại cảng DDU - Delevered duty unpaid Giao tại đích, chưa nộp thuế DDP - Delevered duty paid Giao tại đích, đã nộp thuế ở Việt Nam do địa hình nước ta nên chủ yếu phương tiện vận chuyển hàng bằng đường biển, vì vậy thường áp dụng các điều FOB, CIF, FAS, C&F. Mỗi hình thức giao hàng có những ưu nhược điểm riêng và có những ảnh hưởng nhất định đến hiệu quả xuất khẩu của DN. Cụ thể ví dụ nếu nhà xuất khẩu bán hàng theo giá FOB thì hiệu quả xuất khẩu cho nền kinh tế nói chung và nhà xuất khẩu nói riêng thường không cao bằng việc bán theo giá CIF. Đặc điểm của xuất khẩu hàng hoá trong nền kinh tế chuyển đổi ở Việt Nam Trước Đại hội Đảng VI (1986) nền kinh tế nước ta còn là nền kinh tế bao cấp thì hoạt động xuất khẩu không được chú ý. Sản xuất chủ yếu theo kiểu tự cung tự cấp chỉ nhằm đáp ứng nhu cầu nội địa, vì vậy sản xuất ngày càng trở nên lạc hậu trì trệ. Hàng hoá sản xuất ra chưa đáp ứng được nhu cầu trong nước thì nói gì đến xuất khẩu. Các hàng hoá xuất khẩu chủ yếu là các sản phẩm thô, chưa qua chế biến vì vậy giá trị xuất khẩu thấp, lượng ngoại tệ thu về thường không đủ để nhập khẩu các hàng hoá tiêu dùng thiết yếu thì nói chi đến việc nhập khẩu máy móc thiết bị hiện đại cho đổi mới sản xuất. Thị trường xuất khẩu chủ yếu trong thời gian này là thị trường các nước Đông Âu với các bạn hàng quen thuộc phe XHCN (chiếm khoảng 60% kim ngạch xuất khẩu của nước ta) Đại hội Đảng VI đã tạo ta một bước ngoặt lịch sử, nền kinh tế nước ta đã chuyển từ bao cấp sang nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN. Tại ĐH này, Việt Nam đã khẳng định muốn làm bạn với tất cả các nước trên thế giới, duy trì một chính sách kinh tế mở, hội nhập với khu vực và thế giới. Hoạt động xuất khẩu được khuyến khích nhằm tăng thu ngoại tệ phục vụ cho quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Với chính sách và đường lối đúng đắn của Đảng và Nhà nước, sau hơn 15 năm đổi mới nước ta đã thu được nhiều thành tựu đáng kể, hoạt động xuất khẩu đã có những bước chuyển biến lớn. Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam đã dần dần được thay đổi theo hướng phát huy lợi thế so sánh trong quan hệ kinh tế quốc tế tỷ trọng các sản phẩm thô giảm dần, các sản phẩm đã qua chế biến được khuyến khích xuất khẩu nhằm nâng cao giá trị hàng hoá xuất khẩu. Bảng 1.2 Nguồn; tính toán theo số liệu Tổng cục Thống Kê Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu 1996- 2000 Đơn vị tính: triệu USD Chỉ tiêu 1996 1997 1998 1999 2000 tổng tỷ trọng Nông,lâm,thuỷ sản 8.276 3.067 3.239 3.790 4.356 17.921 34.6% Công nghiệp và thủ CN 3.671 2.103 3.372 4.170 5.537 18.433 35.6% Nhiên liệu, khoáng sản 5.209 2.085 2.650 3.580 4.553 15.442 29.8% Chất lượng gia công các mặt hàng may mặc, giày dép, lắp ráp hàng điện tử, máy tính đang tiến gần tới trình độ chung của quốc tế thể hiện qua khối lượng xuất khẩu ngày càng tăng. Nhiều mặt hàng đã đang và sẽ xuất khẩu đạt tiêu chuẩn quốc tế ISO 9000, ISO 9001, ISO14000 và ISO 18000. Hàng hoá của chúng ta đã dần khẳng định được năng lực cạnh tranh của mình trên thị trường thế giới. Nếu như năm 1991 mới có 4 mặt hàng xuất khẩu có giá trị trên 100 triệu USD là: dầu thô, thuỷ hải sản, gạo và hàng dệt may thì nay đã có thêm 8 mặt hàng nữa là cà phê, cao su, diều, giày dép, than đá, hàng điện tử, thủ công mỹ nghệ, rau quả, trong đó có 4 mặt hàng có giá trị trên 1 tỷ USD là gạo, giày dép, may mặc và dầu thô, 3 mặt hàng có giá trị trên 500 triệu là cà phê, điện tử và thuỷ hải sản. Năm 2002 sản phẩm, hàng hoá và dịch vụ của Việt Nam đã có mặt ở trên 200 nước thuộc khắp các châu lục mang về cho đất nước 16.7 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu, tăng 11.2% so với năm 2001. Thị trường xuất khẩu cũng có những thay đổi, 10 năm sau đổi mới thị trường xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam là Châu á (chiếm 70%) với thị trường chính là thị trường Nhật Bản (thường chiếm 30% tổng kim ngạch xuất khẩu), tiếp theo là thị trường Châu Âu (15%), Châu Mỹ (5%), Châu úc. Trong khoảng 5 năm gần đây cơ cấu thị trường đã có sự thay đổi đáng kể phù hợp với sự phát triển của kinh tế thế giới. Sau khủng hoảng Châu á (1997-1998) kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường này đã giảm dần hiện chỉ còn khoảng 50- 55%, thị trường Nhật cũng chỉ chiếm 15-20% tổng kim ngạch xuất khẩu. Ngược lại thị trường Châu âu, đặc biệt là các nước Đông Âu lại đanglà nước thị trường tiềm năng của Việt Nam với kim ngạch xuất khẩu liên tục tăng từ 18% năm 1996 đến 35% năm 2002. Thực tế này cho thấy hoạt động xuất khẩu của nước ta đã trở nên linh hoạt hơn và đây chính là yếu tố thuận lợi để nước ta đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường trong các năm tiếp theo. Chương II Thực trạng sử dụng các công cụ tài chính trong xuất khẩu hàng hoá tại công ty sx – DV & XNK Nam Hà nội ( Hapro) 2.1. Khái quát chung về Công ty SX - DV & XNK Nam Hà Nội 2.1.1. Sự hình thành và phát triển Cty SX-DV & XNK Nam Hà Nội là doanh nghiệp nhà nước hạng I hoạt động sản xuất kinh doanh đa dạng trên nhiều lĩnh vực, hạch toán kinh tế độc lập, có tư cách pháp nhân, tự chủ về tài chính và hoạt động theo luật doanh nghiệp nhà nước. Trụ sở chính tại 38-40 Lê Thái Tổ, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội Công ty được thành lập từ năm 1991. Tháng 8/1991 thành lập "Ban đại diện phía Nam" (chính là tiền thân của công ty Cty SX-DV & XNK Nam Hà Nội ngày nay). Tháng 4/1992 "Ban đại diện được đổi tên thành Chi nhánh SX- DV& XNK tiểu thủ công nghiệp" trực thuộc liên hiệp SX-DV & XNK thủ công mỹ nghệ Hà Nội. Tháng 1/1999 thành lập Cty SX-DV & XNK Nam Hà Nội trên cơ sở sát nhập Xí nghiệp phụ tùng xe đạp- xe máy Lê Ngọc Hân- Hà Nội Tháng 12/2000 sát nhập Công ty ăn uống, dịch vụ Bốn mùa và đổi tên thành Công ty SX-DV & XNK Nam Hà Nội trực thuộc Sở Thương mại Hà Nội, theo quyết định số 6908/QĐ-UB ngày 12/12/2000 của UBND Thành phố Hà Nội Ngày 20/03/2002 sát nhập thêm Xí nghiệp giống cây Toàn Thắng theo Quyết định số 1757/QĐ-UBND thành phố Hà Nội. Hiện nay tổ chức và bộ máy của công ty bao gồm: - Ban lãnh đạo công ty: Giám đốc và 4 phó Giám đốc, 6 trợ lý giám đốc theo khu vực - Khối văn phòng gồm: văn phòng Hà Nội, Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh các phòng quản lý, phòng đối ngoại, phòng khu vực thị trường, Trung tâm xuất nhập khẩu và dịch vụ thương mại. Trong đó số phòng và trung tâm trực tiếp làm xuất nhập khẩu là 11 - Khối sản xuất gồm 5 Xí nghiệp: Xí nghiệp gốm Chu Đậu - Nam Sách- Hải Dương, Xí nghiệp Sắt mỹ nghệ- Bình Dương, Xí nghiệp Liên hiệp chế biến Thực phẩm, Xí nghiệp cà phê Sinh Thái, Xí nghiệp Toàn Thắng - Gia Lâm - Hà nội - Khối các công ty đa sở hữu gồm 7 Công ty: Công ty cổ phần mành trúc Hapro, Công ty cổ phần thực phẩm truyền thống Hapro, Công ty cổ phần nước uống tinh khiết Hapro, Công ty cổ phần rượu vang thảo mộc Hapro, Công ty cổ phần Sứ Bát Tràng Hapro, Công ty cổ phần Simex, Công ty cổ phần Thăng Long. Chức năng và nhiệm vụ của công ty Công ty HAPRO hoạt động sản xuất kinh doanh trên cả 3 lĩnh vực: sản xuất, dịch vụ và xuất nhập khẩu, trong đó xuất khẩu là hoạt động chủ đạo. Chức năng chính và nhiệm vụ chính của Công ty hiện nay là: Tổ chức sản xuất, thu mua chế biến và xuất khẩu trực tiếp các mặt hàng nông lâm hải sản, thủ công mỹ nghệ Nhập khẩu máy móc thiết bị, nguyên vật liệu phục vụ cho nhu cầu sản xuất và tiêu dùng trong nước. Sản xuất–kinh doanh các mặt hàng thực phẩm, rượu, chè, nước giải khát Kinh doanh dịch vụ thương mại, du lịch, khách sạn, ăn uống… Xây dựng và thực hiện các kế hoạch ngắn hạn và dài hạn về sản xuất kinh doanh theo đúng pháp luật và quy định của Sở Thương mại Hà nội, đồng thời xây dựng các phương án vàa triển khai theo đúng kế hoạch, mục tiêu đặt ra của Công ty. Tổ chức nghiên cứu, áp dụng tiến bộ kỹ thuật, cải tiến công nghệ nhằm nâng cao năng suất lao động và chất lượng sản phẩm. Hiện nay Công ty có hệ thống cơ sở sản xuất và mạng lưới bán hàng nội địa ở 16 Tỉnh, Thành phố trong cả nước, thiết lập được quan hệ thương mại với khách hàng quốc tế ở 53 quốc gia, giao dịch với khách hàng thuộc 70 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Các sản phẩm của HAPRO không chỉ được người tiêu dùng trong nước tín nhiệm mà thương hiệu HAPRO đã và đang được các doanh nhân, thương nhân trên khắp thế giới biết đến và tin cậy. Trong 5 năm gần đây Công ty đã liên tục đạt được nhiều danh hiệu thi đua do Đảng và Nhà nước khen tặng như: năm 2002 được tặng cờ thi đua của Chính phủ, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ (2001), Bằng khen về thành tích xuất khẩu 4 năm liền (2001-2002) của hội đồng xét thưởng Nhà nước… 2.1.3. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý tại Công ty HAPRO Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý. 2.1.3.2. Chức năng nhiệm vụ các bộ phận Ban Giám đốc: Giám đốc: là người đứng đầu Công ty do Sở Thương mại bổ nhiệm và chịu trách nhiệm trước pháp luật về mọi hoạt động của Công ty. Phó Giám đốc: là người giúp việc cho Giám đốc, thay mặt Giám đốc giải quyết các vụ việc theo nguyên tắc và đảm nhiệm các công việc được Các phòng chức năng: Phòng tổ chức hành chính: Có nhiệm vụ tổ chức và thực hiện chế độ lương thưởng, công tác tuyển dụng, bố trí cán bộ. Ngoài ra phòng còn có trách nhiệm quản lý, sửa chữa cơ sở vật chất kỹ thuật, thực hiện công tác tiếp tân. Phòng kế toán tài chính: Có nhiệm vụ ghi chép, tính toán và phản ánh chính xác, trung thực, kịp thời, đầy đủ toàn bộ tài sản, nguồn vốn và phân tích kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty. Đồng thời kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh, kế hoạch thu chi, việc sử dụng tài sản., tiền vốn,.. . Phòng tổng hợp: Có nhiệm vụ nghiên cứu và đề xuất với giám đốc xây dựng các chương trình phát triển ngắn hạn, dài hạn và chuyên đề đột xuất nhằm phát triển thị trường, ngành hàng, mặt hàng, thương hiệu, .. . Phòng khu vực thị trường: Có nhiệm vụ nghiên cứu, khảo sát, tiếp cận thị trường, duy trì và tìm ra nguồn hàng mới, tìm kiếm khách hàng, chào bán hàng, theo dõi quá trình thực hiện hợp đồng xuất khẩu, tổ chức giao hàng, lập chứng từ thanh toán, giải quyết tranh chấp. Phòng quảng cáo: Có nhiệm vụ xây dựng chiến lược, trực tiếp thực hiện công tác quảng cáo, tiếp thị nhằm xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu hàng hoá, thúc đẩy thị trường trong và ngoài nước. Phòng đầu tư: Có nhiệm vụ nghiên cứu, đề xuất xây dựng dự án theo định hướng sản xuất kinh doanh của công ty. Bộ phận kinh doanh: Phòng XNK I: Thực hiện kinh doanh xuất nhập khẩu trực tiếp đồ nhựa, hàng công nghiệp nhẹ, nông sản, dược liệu và dịch vụ xuất nhập khẩu uỷ thác Phòng XNK II: Thực hiện xuất khẩu trực tiếp hàng thủ công mỹ nghệ và dịch vụ xuất nhập khẩu uỷ thác. Phòng XNK III: Thực hiện xuất khẩu hàng thuê ren, may mặc, đan móc và có thể là hàng nông sản khi vào vụ. Phòng XNK IV: Thực hiện xuất khẩu hàng nông sản và dịch vụ uỷ thácr Trung tâm máy và thiết bị: Xây dựng quản lý phòng trưng bầy, quảng cáo, giới thiệu quy trình công nghệ, dịch vụ và chức năng tư vấn thị trường. Tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty trong thời gian qua. Công ty SX –DV & XNK Nam Hà Nội là doanh nghiệp trực thuộc Bộ Thương mại đã có hoạt động lâu năm trên lĩnh vực kinh doanh xuất nhập khẩu hàng hoá, làm ăn tạo được uy tín lớn trên thị trường trong nước và quốc tế. Trong thời gian qua Công ty đã không ngừng phấn đấu vươn lên trở thành một trong nước DN Nhà nước hạng I, dẫn đầu trong khối DN của Thành phố Hà nội. Có thể thấy được tình hình phát triển sản xuất của Công ty thông qua bảng số liệu sau: Bảng 2.1 Nguồn: tính toán theo số liệu phòng Kế toán tài chính Kết quả sản xuất kinh doanh năm 2002-2003 Đơn vị tính: đồng Chỉ tiêu Năm 2002 Năm 2003 Năm 2003/2002 ± % Tổng Doanh Thu 268.168.522.389 565.797.957.732 297.629.435.343 110% Các khoản giảm trừ 0 0 Doanh Thu thuần 268.168.522.389 565.797.957.732 297.629.435.343 110% Giá vốn hàng bán 229.903.999.331 515.109.579.579 285.205.508.248 124% Lợi nhuận gộp 38.264.523.058 50.688.378.153 12.423.855.095 32% Doanh thu hoạt động tài chính 828.261.438 2.637.845.813 1.845.584.375 222% Chi phí hoạt động tài chính 2.627.578.680 6.968.021.006 4.340.433.326 165% Chi phí bán hàng 27.222.970.978 31.484.089.112 4.261.118.134 15.6% Chi phí quản lý DN 7.545.457.550 13.711.065.168 6.165.607.618 81% Lợi nhuận từ HĐSXKD 1.696.768.288 1.199.048.680 - 497.719.608 - 29% Lợi nhuận khác 141.673.731 816.336.630 674.662.899 476% Tổng thu nhập trước thuế 1.838.442.019 2.015.385.310 176.943.291 9.6% Thuế TNDN 588.301.446 644.923.290 56.621.844 9.6% Lợi nhuận sau thuế 1.250.140.573 1.370.462.020 120.321.447 9.6% Như vậy, thông qua số liệu trên, có thể thấy kết quả kinh doanh của toàn công ty: doanh thu năm 2003 tăng hơn 110% so với năm 2002; lợi nhuận trước thuế tăng 120.321.447 đồng so với năm 2002. Công ty cần tiếp tục duy trì và phát triển tốc độ này trong các năm tiếp theo Năm 2003 mặc dù hoạt động sản xuất kinh doanh còn gặp khó khăn do chiến tranh I rắc và bệnh dịch SAR làm ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh song với ý chí quyết tâm, linh hoạt, năng động trong chuyển hướng thị trường, mặt hàng cùng với các giải phải pháp đẩy mạnh xuất khẩu theo ba hướngxc tiến thương mại- phát triển thị trường; nghiên cứu phát triển mặt hàng mới, sản phẩm mới; tạo nguồn hàng. Vì vậy, kết quả sản xuất kinh doanh XNK của công ty đạt được kết quả đáng khích lệ như trên. 2.1.5. Tình hình hoạt động xuất nhập khẩu của công ty trong thời gian qua Cơ cấu mặt hàng xuất nhập khẩu Mặt hàng xuất khẩu của Công ty rất đa dạng và phong phú, được chia ra làm các nhóm mặt hàng như: - Nhóm nông sản thực phẩm: lạc, nghệ, tiêu đen, chè, gạo, tinh bột sắn, hoa hồi, hành củ tỏi, tùng hương, sắn lát, dừa sấy, da trăn, chè, tiêu, đậu xanh… Nhóm thủ công mỹ nghệ: đồ gốm, đồ sứ: bình hoa, đồ lưu niệm, hàng mây tre, lá: giỏ, lẵng, khay mây, thảm đay Nhóm hàng thực phẩm: rượu và thức ăn truyền thống khác… Nhóm mặt hàng khác: nhựa Các mặt hàng nông sản được Công ty thu mua từ nhiều nguồn khác nhau trên cả nước. Để tránh rủi ro trong bảo quản hàng hoá, sự thay đổi giá cả của thị trường sau khi phương án kinh doanh được duyệt, hợp đồng ngoại được ký kết, Công ty mới tiến hành ký hợp đồng nội với các DN trong nước để mua hàng xuất khẩu. Mặt hàng xuất khẩu thuộc phạm vi kinh doanh của phòng nghiệp vụ nào, phòng đó sẽ tiến hành công tác thu mua. Hàng hoá được thu mua chủ yếu bằng phương thức thu mua trực tiếp, hàng mua thường không nhập kho mà được vận chuyển thẳng tới cảng xuất theo hợp đồng ngoại. Các DN trong nước thường là những bạn hàng quen thuộc của công ty như: Công ty chè Mộc Châu, Công ty TNHH Ngọc Sơn… vì vậy hàng hoá xuất khẩu được đảm bảo về chất lượng, ít xảy ra tình trạng hàng mua bị trả lại. Nhóm mặt hàng thủ công mỹ nghệ và thực phẩm truyền thống, phần lớn do các xí nghiệp của Công ty sản xuất ra như: Xí nghiêp gốm Chu Đậu, Xí nghiệp liên hiệp chế biến thực phẩm truyền thống HAPRO Các mặt hàng này được xuất khẩu chủ yếu vào thị trường Châu á, với mặt hàng thủ công mỹ nghệ thì thị trường Nhật được coi là thị trường chính của Công ty. Các mặt hàng nông sản được xuất khẩu chủ yếu vào các thị trường như: Indonesia, Malaysia, India, Philipine, Pakistan, Germany, Turkey … Đây đều là những thị trường quen thuộc của Công ty trong thời gian qua. Bảng 2.2 Nguồn: tính toán theo số liệu phòng Kê toán tài chính Kim ngạch xuất khẩu theo mặt hàng Đơn vị tính : USD STT Mặt hàng KNXK 2002 KNXK 2003 2003/2002 ± % 1 Lạc nhân 3.622.244,94 4.371.176,27 748.951,33 21.6% 2 Gạo 827.386,76 1.821.887,94 994.501,18 120% 3 Hàng TCMN 4.016.353,74 5.874.070,60 1.857.716,86 46% 4 Chè 942.924,77 431.488,00 - 529.436,77 - 56% 5 Mây tre lá 1.265.224,19 837.741,40 - 427.502,79 - 33% 6 Hạt tiêu 3.255.084,45 2.620.756,00 - 634.328,45 - 20% 7 Dừa sấy khô 102.000,00 187.632,25 85.632,25 71% 8 Các mặt hàng khác 1.335.842,15 8.282.017,54 3.635.319,39 272% Tổng 15.385.081,00 24.224.770,00 8.389.689 57% Qua số liệu trên có thể thấy tỷ trọng kinh doanh xuất khẩu của hàng thủ công mỹ nghệ và nông sản chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu của Công ty. Từ đó có thể khẳng định mặt hàng xuất khẩu chủ lực của công ty là thủ công mỹ nghệ và nông sản. Năm 2003, hàng thủ công mỹ nghệ chiếm 24% trong tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu, hàng nông sản chiếm 42% tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu. Đây cũng là những mặt hàng chủ lực của Công ty trong thời gian tới. Cơ cấu mặt hàng nhập khẩu Mặt hàng nhập khẩu của Công ty gồm: Nguyên liệu sản xuất: phôi thép, thép lá cán nguội, thép lá cán nóng… Máy móc phụ tùng, dây chuyền sản xuất. Hàng tiêu dùng, hương liệu… Các mặt hàng này được nhập khẩu từ nhiều nước khác nhau như: Nhật, Thái lan, Indonesia, Malaysia… Cũng giống như hàng xuất, hợp đồng nhập khẩu chỉ được thực hiện khi hợp đồng nội đã được ký kết giữa Công ty và bạn hàng trong nước. Như vậy thông qua bảng kim ngạch xuất khẩu theo mặt hàng có thể thấy rằng Công ty có kim ngạch xuất khẩu cao và ổn định, thị trường xuất khẩu đa dạng. Đây là một trong những thuận lợi của Công ty vì với thị trường đa dạng Công ty có thể tránh được rủi ro do những biến động từ một thị trường Tuy nhiên cũng có thể thấy là giá trị xuất khẩu của Công ty ở một số thị trường còn thấp so với tiềm năng như thị trường Mỹ. Mặc dù hiệp định thương mại Việt – Mỹ đã được ký kết từ 2000 tạo ra nhiều cơ hội cho các DN Việt Nam xuất khẩu sang thị trường Mỹ nhưng kim ngạch xuất khẩu của Công ty vào thị trường này không tăng đáng kể. Trong năm 2003 mới chỉ xuất khẩu sang Mỹ 10 lô hàng với tổng giá trị là 147.202,38 USD chiếm 6% tổng kim ngạch xuất khẩu của Công ty. Khả năng thích ứng với một số biến động của thị trường đối với một số mặt hàng còn thấp, điển hình là mặt hàng: chè, tiêu đen,..trong năm 2003 đã giảm từ 20-50% so với năm 2002. 2.2. Tình hình sử dụng các công cụ tài chính trong xuất khẩu hàng hoá tại Công ty HAPRO 2.2.1. Tín dụng xuất khẩu Với chính sách khuyến khích xuất khẩu của Đảng và Nhà nước trong hoạt động kinh doanh của mình nói chung và hoạt động xuất khẩu nói riêng Công ty HAPRO đã nhận được sự quan tâm hỗ trợ của các Bộ, Ban, Ngành, giúp Công ty thực hiện tốt những mục tiêu đã đề ra. Cụ thể là: Được hỗ trợ lãi suất tiền vay đầu tư theo dự án của UBND Thành phố Hà nội. Thực hiện tín dụng hỗ trợ xuất khẩu trước và sau khi giao hàng Vay ngắn hạn từ Quỹ hỗ trợ phát ttiển 2.2.1.1. Hỗ trợ lãi suất tiền vay đầu tư Thực hiện chủ chương của Thành uỷ và Hội đồng nhân dân Thành phố Hà nội về việc hỗ trợ lãi suất tiền vay năm 2003 cho các DN Nhà nước trực thuộc UBND Thành phố Hà nội. Ngày 21/11/2003 UBND Thành phố Hà nội đã có quyết định số 7046/QĐ-UB về việc hỗ trợ lãi suất tiền đầu tư từ ngân sách Thành phố cho các DN thuộc Thành phố Hà nội. Theo Quyết định này các DN được hỗ trợ lãi suất với mức hỗ trợ lãi suất chênh lệch giữa lãi suất vay vốn của tổ chức tín dụng trong từng thời kỳ với lãi suất đầu tư phát triển của nhà nước tại thời điểm rút vốn vay Trong năm 2003 Công ty HAPRO đã thực hiện rút vốn vay từ 7 hợp đồng tín dụng Hợp đồng tín dụng số 01 ngày 16/01/2002- Dự án Xí nghiệp gốm Chu Đậu Hợp đồng tín dụng số 01/00/NHNT ngày 11/12/2000 của Trung tâm dịch vụ Bốn Mùa. Hợp đồng tín dụng số 01/NHNT ngày 26/10/2001 của Trung tâm dịch vụ Bốn Mùa. Hợp đồng tín dụng số 0038/12 đầu tư mua kho hàng tại Bình Dương Hợp đồng tín dụng số 01/2002/HĐTD cho Xí nghiệp dịch vụ kho vận tải hàng hoá xuất nhập khẩu Hợp đồng tín dụng số H.0516/1 của Xí nghiệp rượu để thu mua máy móc thiết bị Hợp đồng tín dụng số 01/2003/HĐTD để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp thực phẩm HAPRO Vì vậy Công ty đã được UBND Thành phố Hà nội hỗ trợ lãi suất tiền vay cho số vốn mà Công ty vay trong năm 2003 từ các hợp đồng tín dụng trên. Số tiền hỗ trợ được tính theo số dư nợ thực tế phát sinh của từng hợp đồng tín dụng phát sinh trong năm 2003. Ví dụ: Bảng 2.3 Nguồn: tính toán theo số liệu phòng Ké toán Tài chính : Bảng tính hỗ trợ lãi suất tiền vay cho hợp đồng tín dụng số 01/2003/HĐTD - năm 2003 Đơn vị tính: đồng Tháng Tổng dư nợ Lãi suất thực tế Lãi suất cố định Lãi suất được hỗ trợ % tiền % tiền % tiền 01/01 – 30/01 0 0 0 0 0 0 0 02/02 - 28/02 0 0 0 0 0 0 0 01/03 – 30/04 0 0 0 0 0 0 0 01/04 - 31/05 0 0 0 0 0 0 0 01/06 - 30/06 1.000.000.000 0 0 0 0 0 0 01/07 - 30/07 1.000.000.000 0.77 5.390.000 0.4 2.800.000 0.37 2.590.000 01/08 - 31/08 1.000.000.000 0.77 7.956.667 0.4 4.133.334 0.37 3.823.333 01/09 – 30/09 1.800.000.000 0.77 9.804.667 0.4 5.093.334 0.37 4.711.333 01/10 – 31/10 1.800.000.000 0.77 13.860.000 0.4 7.200.000 0.37 6.660.000 01/11 – 30/11 5.300.000.000 0.77 25.102.000 0.4 13.040.000 0.37 12.062.000 01/12 – 21/12 7.150.000.000 0.77 45.994.666 0.4 23.893.333 0.37 22.101.333 Tổng 108.108.000 56.160.001 51.947.999 Như vậy, với hợp đồng tín dụng trên Công ty sẽ nhận được mức hỗ trợ từ phía UBND Thành phố Hà nội là: 51.947.999 đồng trong tổng số 108.108.000 đồng tiền lãi mà Công ty phải trả trong năm 2003 cho hợp đồng tín dụng trên. Ngày 16/03/2004 Công ty HAPRO đã có công văn gửi Chi cục tài chính DN Hà nội báo cáo số liệu quyết toán hỗ trợ lãi suất tiền vay đầu tư năm 2003, kèm theo bảng tính hỗ trợ lãi suất tiền vay năm 2003 cho các hợp đồng tín dụng như sau: bảng 2.4 Nguồn: như trên Bảng tính hỗ trợ lãi suất tiền vay năm 2003 Đơn vị tính: đồng Số hợp đồng Tiền lãi thực tế Tiền lãi cố định Tiền lãi được hỗ trợ HĐ số 01 ngày 16/01/2002 200.603.882 101.637.615 98.966.268 HĐ 01/00/ NHNT 227.880.579 115.500.588 112.379.994 HĐ 01/NHNT ngày 26/10/02 587.464.666 297.754.667 289.892.001 HĐ 0035/12 40.749.900 19.176.422 21.573.478 HĐ 01/2002/HĐtín dụng 147.059.136 79.491.426 67.567.710 HĐ H.0516/1 246.261.100 89.549.491 156.711.609 HĐ 0._.