Một số giải pháp phát triển khu công nghiệp tại Đồng Nai đến năm 2010

PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi : Tænh Ñoàng Nai naèm trong vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, coù nhieàu thuaän lôïi ñeå phaùt trieån coâng nghieäp. Caùc khu coâng nghieäp Ñoàng Nai ñaõ vaø ñang khaúng ñònh vai troø quan troïng cuûa mình trong söï nghieäp phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa tænh Ñoàng Nai noùi rieâng vaø caû nöôùc noùi chung, goùp phaàn ñaåy maïnh quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc khu coâng nghieäp taïi tænh Ñoàng Nai nhìn chung qua töøng naêm ñeàu coù söï gia taêng vaø oån ñònh, goùp phaàn quan troïng vaøo taêng tröôûng kinh teá cao cuûa tænh. Trong giai ñoaïn 1991 - 2000, Ñoàng Nai vaãn lieân tuïc giöõ ñöôïc toác ñoä phaùt trieån kinh teá bình quaân 12,9%/naêm. Ñeán giai ñoaïn 2001 – 2004, toác ñoä taêng tröôûng kinh teá luoân ñaït vaø vöôït muïc tieâu Nghò quyeát Ñaïi hoäi tænh Ñaûng boä ñeà ra : naêm 2001 taêng 11,2%, naêm 2002 taêng 12,2%, naêm 2003 taêng 12,9%, naêm 2004 taêng 13,56% (muïc tieâu bình quaân 5 naêm 2001 – 2005 taêng töø 10 – 12%), GDP bình quaân ñaàu ngöôøi ñeán naêm 2004 ñaït 699 USD/ngöôøi/naêm. Phaùt trieån khu coâng nghieäp ñöôïc xaùc ñònh laø nhieäm vuï troïng ñieåm cuûa kinh teá ñòa phöông, laø chieán löôïc muõi nhoïn ñeå thöïc hieän coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù cuûa tænh. Neáu so saùnh vôùi heä thoáng khu coâng nghieäp caû nöôùc (naêm 2004) thì soá löôïng khu coâng nghieäp cuûa tænh Ñoàng Nai chieám 15%, dieän tích chieám 24%, soá döï aùn chieám 21%, voán ñaàu tö chieám ñeán 31% vaø lao ñoäng chieám khoaûng 30%. So vôùi caùc tænh, thaønh coù khu coâng nghieäp, Ñoàng Nai coù soá löôïng, dieän tích khu coâng nghieäp nhieàu nhaát, toác ñoä phaùt trieån nhanh nhaát, thu huùt voán ñaàu tö, soá döï aùn vaø soá lao ñoäng lôùn nhaát. - 1 - Beân caïnh nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc laø khaù toát, vaãn coøn nhieàu haïn cheá toàn taïi naûy sinh trong coâng taùc quy hoaïch, ñaàu tö xaây döïng, quaûn lyù vaø khai thaùc caùc khu coâng nghieäp, coøn tieàm aån nguy cô maát oån ñònh vì phaùt trieån nhanh seõ keøm theo nhöõng haäu quaû veà moâi tröôøng, veà xaõ hoäi khoâng chæ cho tænh Ñoàng Nai maø coøn aûnh höôûng ñeán caùc ñòa phöông laân caän trong vuøng kinh teá vaø caû nöôùc. Do ñoù caàn caûi tieán, khaéc phuïc ñeå thu huùt ñaàu tö vaø phaùt trieån oån ñònh, taän duïng ñöôïc lôïi theá saün coù moät caùch trieät ñeå hôn. Töø nhaän xeùt taàm quan troïng cuûa vaán ñeà phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp tænh Ñoàng Nai, toâi choïn ñeà taøi “Moät soá giaûi phaùp phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp taïi tænh Ñoàng Nai ñeán naêm 2010” ñeå nghieân cöùu. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu : Vaán ñeà cô baûn maø luaän vaên muoán giaûi quyeát laø treân cô sôû nhöõng lyù luaän, phaân tích ñaùnh giaù hieän traïng hoaït ñoäng cuûa caùc khu coâng nghieäp tænh Ñoàng Nai trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ruùt ra nhöõng thaønh töïu vaø caùc toàn taïi, haïn cheá trong quaù trình phaùt trieån, tìm ra caùc nguyeân nhaân ñeå ñöa ra caùc giaûi phaùp khaû thi nhaèm phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp taïi tænh Ñoàng Nai ñeán naêm 2010. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu : - Ñeà taøi taäp trung nghieân cöùu thöïc traïng xaây döïng vaø phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp taïi tænh Ñoàng Nai töø 1991 ñeán nay, trong ñoù chuû yeáu taäp trung vaøo nhöõng naêm gaàn ñaây. - Luaän vaên nghieân cöùu giôùi haïn trong phaïm vi 23 khu coâng nghieäp ôû tænh Ñoàng Nai ñöôïc quy hoaïch ñeán naêm 2010 vaø coù xem xeùt so saùnh vôùi caû nöôùc. - 2 - 4. Ñieåm môùi cuûa ñeà taøi : - Xem xeùt moät caùch toång hôïp nhöõng vaán ñeà trong vaø ngoaøi khu coâng nghieäp tænh Ñoàng Nai trong moái töông quan vôùi caùc khu coâng nghieäp caû nöôùc. - Xaây döïng ñöôïc nhöõng giaûi phaùp cuï theå ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp Ñoàng Nai trong thôøi kyø töø nay ñeán naêm 2010. 5. Phöông phaùp nghieân cöùu ñeà taøi : Luaän vaên döïa treân cô sôû nhöõng phöông phaùp luaän cuûa chuû nghóa duy vaät bieän chöùng, duy vaät lòch söû vaø söû duïng caùc phöông phaùp nghieân cöùu nhö moâ taû, thoáng keâ, söû duïng lyù thuyeát heä thoáng, phaân tích, so saùnh vaø toång hôïp. 6. Keát caáu cuûa Luaän vaên : Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, taøi lieäu tham khaûo, caùc phuï luïc, noäi dung cuûa Luaän vaên ñöôïc trình baøy trong 03 chöông: Chöông 1 : Cô sôû lyù luaän veà khu coâng nghieäp Chöông 2 : Thöïc traïng phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp tænh Ñoàng Nai Chöông 3 : Moät soá giaûi phaùp phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp taïi tænh Ñoàng Nai ñeán naêm 2010 Vaán ñeà phaùt trieån khu coâng nghieäp ôû nöôùc ta noùi chung vaø taïi tænh Ñoàng Nai noùi rieâng coøn môùi meû, do vaäy luaän vaên khoâng theå traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt. Kính mong nhaän ñöôïc söï caûm thoâng vaø ñoùng goùp yù kieán cuûa quùy Thaày, Coâ trong hoäi ñoàng ñaùnh giaù, cuûa caùc chuyeân gia, baïn beø vaø ñoàng nghieäp ñeå luaän vaên ñöôïc hoaøn thieän hôn. - 3 - Chöông 1 : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ KHU COÂNG NGHIEÄP 1.1. Nhöõng lyù luaän chung veà khu coâng nghieäp 1.1.1. Khaùi nieäm veà khu coâng nghieäp Nghò ñònh 36/CP cuûa Chính phuû ban haønh ngaøy 24 thaùng 04 naêm 1997 veà Quy cheá khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, khu coâng ngheä cao ñaõ neâu leân moät soá khaùi nieäm sau: Khu coâng nghieäp (KCN): Khu coâng nghieäp laø khu taäp trung caùc doanh nghieäp chuyeân saûn xuaát haøng coâng nghieäp vaø thöïc hieän caùc dòch vuï saûn xuaát coâng nghieäp, coù ranh giôùi ñòa lyù xaùc ñònh, khoâng coù daân cö sinh soáng, do Chính phuû hoaëc Thuû töôùng Chính phuû quyeát ñònh thaønh laäp. Trong KCN coù theå coù doanh nghieäp cheá xuaát. Khu cheá xuaát (KCX): Khu cheá xuaát laø khu taäp trung caùc doanh nghieäp cheá xuaát, chuyeân saûn xuaát haøng xuaát khaåu, thöïc hieän caùc dòch vuï cho saûn xuaát haøng xuaát khaåu vaø hoaït ñoäng xuaát khaåu, coù ranh giôùi ñòa lyù xaùc ñònh, khoâng coù daân cö sinh soáng, do Chính phuû hoaëc Thuû töôùng Chính phuû quyeát ñònh thaønh laäp. Khu coâng ngheä cao (KCNC): Laø khu taäp trung caùc doanh nghieäp coâng nghieäp kyõ thuaät cao vaø caùc ñôn vò hoaït ñoäng phuïc vuï cho phaùt trieån coâng ngheä cao goàm nghieân cöùu trieån khai khoa hoïc coâng ngheä, ñaøo taïo vaø caùc dòch vuï lieân quan, coù ranh giôùi ñòa lyù xaùc ñònh, do Chính phuû hoaëc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät thaønh laäp. Trong khu coâng ngheä cao coù theå coù khu cheá xuaát, kho ngoaïi quan, khu baûo thueá vaø khu nhaø ôû. 1.1.2. Nhöõng nguyeân taéc cuûa vieäc quy hoaïch, ñaàu tö xaây döïng, quaûn lyù vaø khai thaùc caùc khu coâng nghieäp 1.1.2.1. Nguyeân taéc veà quy hoaïch - Vieäc quy hoaïch KCN phaûi mang tính toång theå, thoáng nhaát trong phaïm vi caû nöôùc, traùnh tình traïng giöõa hai tænh giaùp ranh nhau coù nhöõng KCN taäp trung gaàn keà nhau, laïi boá trí nhöõng doanh nghieäp khoâng töông thích nhau. Ví duï : beân naøy laø khu coâng ngheä cao, coâng nghieäp saïch thì beân kia laø nhöõng doanh nghieäp gaây oâ nhieãm. - 4 - - Quy hoaïch KCN phaûi ñoàng thôøi quy hoaïch caû beân trong vaø beân ngoaøi KCN, phaûi gaén vôùi vieäc ñoâ thò hoaù noâng thoân vaø phuø hôïp vôùi tieán trình chuyeån dòch cô caáu kinh teá chung cuûa moãi ñòa phöông vaø caû nöôùc. - Tieát kieäm toái ña ñaát noâng nghieäp, ñaëc bieät laø ñaát troàng troït maøu môõ ñeå xaây döïng khu coâng nghieäp. 1.1.2.2. Nguyeân taéc bình ñaúng trong thu huùt voán ñaàu tö Vieäc thu huùt voán ñaàu tö ñeå phaùt trieån caùc KCN caàn phaûi bình ñaúng giöõa caùc thaønh phaàn kinh teá, ñaûm baûo tính ña daïng cuûa caùc thaønh phaàn tham gia ñaàu tö, coù nhö vaäy môùi phaùt huy ñöôïc noäi löïc vaø tranh thuû ñöôïc ngoaïi löïc. 1.1.2.3. Nguyeân taéc veà coâng taùc quaûn lyù khu coâng nghieäp Caàn phaân ñònh roõ chöùc naêng, nhieäm vuï trong coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc: - Nhaø nöôùc chòu traùch nhieäm veà maët phaùp lyù, xaây döïng haønh lang phaùp lyù, caáp pheùp, duyeät quy hoaïch beân trong, beân ngoaøi KCN; chòu traùch nhieäm ñaàu tö beân ngoaøi KCN veà cô sôû haï taàng xaõ hoäi nhö cung caáp ñieän, nöôùc, ñöôøng giao thoâng, heä thoáng thoâng tin lieân laïc, caùc coâng trình phuùc lôïi xaõ hoäi, vaên hoaù, an ninh quoác phoøng, quaûn lyù moâi tröôøng, ñeàn buø giaûi toûa. - Doanh nghieäp ñaàu tö haï taàng KCN chòu traùch nhieäm veà quy hoaïch toång theå beân trong caùc KCN, toå chöùc vieäc kinh doanh cô sôû haï taàng trong KCN, thu huùt ñaàu tö vaø ñaûm baûo moâi tröôøng beân trong KCN. - Doanh nghieäp KCN : Ñaàu tö vaøo vieäc saûn xuaát kinh doanh vaø tieâu thuï saûn phaåm, ñaûm baûo moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp trong KCN, thöïc hieän nghieâm tuùc phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc vaø caùc chính saùch xaõ hoäi khaùc. 1.1.2.4. Nguyeân taéc tính töông thích trong boá trí caùc doanh nghieäp Vieäc boá trí caùc doanh nghieäp trong KCN phaûi ñaûm baûo tính töông thích, taïo neân söï haøi hoøa ñeå traùnh gaây khoù khaên cho vieäc xöû lyù moâi tröôøng, lieân doanh, lieân keát, daãn ñeán keùm hieäu quaû veà maët kinh teá – xaõ hoäi. Quy moâ KCN vaø quy moâ doanh nghieäp ñaàu tö vaøo KCN phaûi phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm coâng ngheä vaø phaûi phuø hôïp vôùi keát caáu haï taàng chung cuûa KCN. - 5 - 1.1.2.5. Nguyeân taéc ñaûm baûo caùc tieän ích coâng coäng Bao goàm caùc tieän ích beân trong KCN nhö cung caáp cô sôû haï taàng KCN ñuùng tieán ñoä, ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu cuûa nhaø ñaàu tö vaø caùc tieän ích beân ngoaøi KCN nhö heä thoáng thoâng tin lieân laïc, ñöôøng giao thoâng, nhaø ôû cho coâng nhaân, vaán ñeà giaùo duïc y teá, vaên hoaù xaõ hoäi, theå thao, caùc tieän ích baûo ñaûm ñôøi soáng, sinh hoaït cho ngöôøi nöôùc ngoaøi laøm vieäc trong caùc doanh nghieäp KCN. 1.1.2.6. Nguyeân taéc hieäu quaû kinh teá xaõ hoäi Hieäu quaû laø tieâu chuaån cao nhaát, ñoù laø hieäu quaû cuûa toaøn boä xaõ hoäi maø noù theå hieän ôû hieäu quaû kinh teá, hieäu quaû trong vieäc phaùt trieån xaõ hoäi vaø hieäu quaû cuûa moâi tröôøng sinh thaùi. Ñeå ñaûm baûo tính hieäu quaû kinh teá, ôû moãi ñòa phöông caàn xem xeùt ñeán dieän tích ñaát cho thueâ trong caùc KCN, khaû naêng cung caáp nguyeân lieäu trong nöôùc hoaëc nhaäp khaåu nguyeân lieäu sao cho töông ñoái thuaän lôïi, coù cöï ly vaän taûi thích hôïp caû veà nguyeân lieäu vaø saûn phaåm, ñoàng thôøi coù thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm trong vaø ngoaøi nöôùc. 1.1.2.7. Nguyeân taéc keát hôïp chuyeân moân hoaù vaø hôïp taùc hoaù Coi troïng yeâu caàu chuyeân moân hoaù, hôïp taùc hoaù nhaèm traùnh ñöôïc söï laõng phí veà thieát bò, ñaát xaây döïng, taïo ñieàu kieän ñeå caùc doanh nghieäp taän duïng toái ña cô sôû haï taàng, khai thaùc trieät ñeå nguoàn lao ñoäng, coâng trình phuùc lôïi coâng coäng. Trong quaù trình saûn xuaát caùc doanh nghieäp coù theå hoã trôï laãn nhau, taän duïng ñöôïc saûn phaåm phuï cuûa nhau. Ví duï : ræ ñöôøng cuûa nhaø maùy ñöôøng coù theå laøm nguyeân lieäu cho nhaø maùy röôïu, baõ mía coù theå laøm nguyeân lieäu giaáy. 1.1.2.8. Nguyeân taéc taïo theâm vieäc laøm cho xaõ hoäi Khi xaây döïng caùc KCN, caàn xem xeùt khaû naêng thu huùt lao ñoäng, ñieàu ñoù phaûn aûnh hieäu quaû veà maët xaõ hoäi. Vì khi giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng seõ goùp phaàn giaûi quyeát caùc teä naïn vaø tieâu cöïc xaõ hoäi, taêng thu nhaäp cho daân cö vaø töø ñoù laøm taêng hieäu quaû kinh teá xaõ hoäi. Trong ñieàu kieän neàn kinh teá coøn keùm phaùt trieån nhö ôû nöôùc ta, vieäc quy hoaïch vaø xaây döïng caùc KCN coù khaû naêng giaûi quyeát ñöôïc nhieàu vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng caøng coù yù nghóa to lôùn. - 6 - 1.1.2.9. Nguyeân taéc baûo veä moâi tröôøng vaø caân baèng sinh thaùi Khi boá trí caùc doanh nghieäp saûn xuaát coâng nghieäp phaûi tính ñeán vieäc xöû lyù chaát thaûi, veä sinh coâng nghieäp ñeå haïn cheá gaây oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh. Caùc vaán ñeà veà moâi tröôøng caàn quan taâm nhö chaát thaûi khí, nöôùc thaûi, chaát thaûi raén phaûi ñöôïc kieåm soaùt chaët cheõ. 1.1.2.10. Nguyeân taéc ñaûm baûo an ninh quoác phoøng vaø traät töï xaõ hoäi cuûa quoác gia vaø töøng ñòa phöông Moät KCN phaùt trieån seõ taäp trung voán, thieát bò, coâng ngheä, lao ñoäng… hình thaønh moät trung taâm saûn xuaát, ñoâ thò neân taùc ñoäng cuûa noù laø raát lôùn ñoái vôùi vaán ñeà an ninh quoác phoøng, an ninh traät töï. Phaûi giaûi quyeát toát hai vaán ñeà naøy thì môùi ñaûm baûo nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi cho KCN phaùt trieån oån ñònh. 1.1.3. Nhöõng caên cöù ñeå löïa choïn khu coâng nghieäp 1.1.3.1. Nhöõng caên cöù ñeå löïa choïn khu coâng nghieäp treân theá giôùi Thoâng thöôøng vuøng laõnh thoå duøng ñeå xaây döïng KCN coù öu ñieåm veà ñieàu kieän töï nhieân, ñòa chaát coâng trình, thuaän tieän veà caáp thoaùt nöôùc, coù khaû naêng cung caáp coâng nhaân laønh ngheà,… caùc nhaø kinh doanh thueâ ñaát trong khu vöïc naøy ñeå hình thaønh caùc doanh nghieäp treân cô sôû ñaõ xem xeùt caùc ñieàu kieän thuaän lôïi cho quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp vaø tieâu thuï saûn phaåm. 1.1.3.2. Nhöõng caên cöù ñeå löïa choïn khu coâng nghieäp ôû Vieät Nam Vò trí ñòa lyù : Nöôùc ta ñang hình thaønh caùc loaïi hình KCN coù vò trí nhö sau: - KCN xaây döïng hoaøn toaøn môùi: Vò trí thöôøng taäp trung taïi caùc thaønh phoá, caùc khu vöïc ñang phaùt trieån, thuaän lôïi veà giao thoâng, ñieän nöôùc, thoâng tin lieân laïc, nguoàn nhaân coâng… - KCN ñöôïc xaây döïng treân khuoân vieân saün coù moät soá doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng: Do nhu caàu môû roäng maët baèng, ñoåi môùi coâng ngheä, … nhöõng doanh nghieäp naøy chaáp nhaän thöïc traïng hieän coù ñeå caûi taïo, naâng caáp. - KCN ôû nhöõng vuøng saûn xuaát nguyeân lieäu : Nhöõng KCN naøy coù vò trí ôû caùc vuøng noâng thoân, mieàn nuùi vôùi muïc ñích chuû yeáu laø söû duïng nguyeân lieäu taïi choã vaø phaùt trieån kinh teá ñòa phöông. - 7 - Dieän tích : Dieän tích moät KCN lôùn hay nhoû cuõng aûnh höôûng ñeán vieäc thu huùt ñaàu tö, neáu nhoû thì chi phí ñaàu tö cô sôû haï taàng vaø quaûn lyù toán keùm, coøn dieän tích quaù lôùn thì seõ khoù quaûn lyù, thôøi gian laáp ñaày KCN keùo daøi, aûnh höôûng tôùi chi phí phaùt trieån cô sôû haï taàng. Hieän nay caùc KCN ôû nöôùc ta thöôøng coù dieän tích trung bình töø 50 – 500 ha. Ñaát xaây döïng : Phaûi coù quyõ ñaát duøng cho phaùt trieån coâng nghieäp, ñaát phaûi coù khaû naêng xaây döïng keát caáu haï taàng thuaän lôïi, ñaûm baûo hieäu quaû, phaùt trieån beàn vöõng laâu daøi, coù ñuû ñaát môû roäng vaø lieân keát thaønh toå hôïp coâng nghieäp lôùn, haïn cheá toái ña vieäc söû duïng ñaát noâng nghieäp phì nhieâu ñeå phaùt trieån caùc KCN. Khaû naêng cung caáp ñieän, nöôùc : Vieäc cung caáp ñieän nöôùc phaûi ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cho hoaït ñoäng coâng nghieäp. Chi phí cho vieäc xaây döïng heä thoáng ñieän, nöôùc khoâng quaù cao, neáu khoâng seõ ñaåy giaù thaønh cho thueâ cô sôû haï taàng leân cao, khoù caïnh tranh vôùi caùc nöôùc trong cuøng khu vöïc. Giao thoâng vaän taûi : Caùc khu coâng nghieäp phaûi xaây döïng taïi nhöõng khu vöïc coù theå phaùt trieån heä thoáng giao thoâng ñeán taän KCN, khoâng nhaát thieát heä thoáng giao thoâng phaûi coù saün vaø khoâng quaù xa caùc truïc loä giao thoâng chính ñeå ñaûm baûo cho vieäc vaän chuyeån nguyeân lieäu vaø saûn phaåm khi tieâu thuï… Khaû naêng cung caáp lao ñoäng : Khi quy hoaïch caùc KCN phaûi chuù yù ñeán vieäc ñaùp öùng nguoàn nhaân löïc cho caùc KCN, lao ñoäng phaûi ñaûm baûo caû veà chaát löôïng laãn soá löôïng vôùi chi phí tieàn löông thích hôïp. 1.1.4. Caùc toå chöùc lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa khu coâng nghieäp 1.1.4.1. Vuï quaûn lyù khu coâng nghieäp vaø khu cheá xuaát Theo Nghò ñònh 36/CP cuûa Chính phuû, ban haønh ngaøy 24/4/1997, quy ñònh roõ caùc KCN – KCX Vieät Nam do Ban quaûn lyù caùc KCN Vieät Nam chòu traùch nhieäm ñieàu haønh, laø cô quan ñaët döôùi söï chæ ñaïo tröïc tieáp cuûa Thuû töôùng Chính phuû ñeå giuùp Thuû töôùng Chính phuû chæ ñaïo vieäc quy hoaïch, ñaàu tö xaây döïng, phaùt trieån vaø quaûn lyù caùc KCN ñaõ ñöôïc quy hoaïch vaø pheâ duyeät. Sau moät thôøi gian hoaït ñoäng do xuaát hieän nhieàu nhöôïc ñieåm cuûa cô quan naøy nhö : coù söï laàm laãn hoaëc ñoàng nhaát giöõa chöùc naêng, thaåm quyeàn cuûa caùc cô quan do Quoác hoäi vaø Chính phuû thaønh laäp vôùi Ban quaûn lyù caùc KCN Vieät Nam. - 8 - Do nhöõng nhöôïc ñieåm neâu treân, töø naêm 2000, Ban quaûn lyù caùc KCN Vieät Nam ñaõ ñöôïc chuyeån giao veà Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, saép xeáp ñaàu moái naøy vaøo Vuï quaûn lyù KCN vaø KCX. Ngoaøi vieäc chuyeån giao treân, nhieäm vuï cuûa caùc Boä, ngaønh Trung öông vaãn thöïc hieän nhö Nghò ñònh 36/CP cuûa Chính phuû. 1.1.4.2. Ban quaûn lyù khu coâng nghieäp caáp tænh, thaønh phoá Theo Nghò ñònh 36/CP, Ban quaûn lyù KCN caáp tænh, thaønh phoá laø cô quan tröïc tieáp quaûn lyù caùc KCN, laø ñôn vò döï toaùn ngaân saùch nhaø nöôùc, coù caùc nhieäm vuï, quyeàn haïn sau : - Xaây döïng ñieàu leä quaûn lyù KCN trình UÛy ban nhaân daân tænh pheâ duyeät, quy hoaïch phaùt trieån coâng trình keát caáu haï taàng, quy hoaïch boá trí ngaønh ngheà, tham gia phaùt trieån coâng trình keát caáu haï taàng ngoaøi KCN coù lieân quan vaø khu daân cö phuïc vuï cho coâng nhaân lao ñoäng taïi KCN, hoã trôï vaän ñoäng ñaàu tö vaøo KCN, toå chöùc thaåm ñònh vaø caáp giaáy pheùp ñaàu tö cho caùc döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi theo thaåm quyeàn, thoûa thuaän vôùi caùc doanh nghieäp phaùt trieån haï taàng KCN trong vieäc thaåm ñònh giaù cho thueâ ñaát gaén lieàn vôùi coâng trình keát caáu haï taàng ñaõ xaây döïng, phoái hôïp vôùi caùc cô quan coù thaåm quyeàn ñeå kieåm tra, thanh tra vieäc thöïc hieän caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät veà lao ñoäng. - Caùc boä, ngaønh uûy quyeàn cho Ban quaûn lyù KCN caáp tænh thöïc hieän moät soá nhieäm vuï quaûn lyù nhaø nöôùc nhö : Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö uûy quyeàn caáp, ñieàu chænh, thu hoài giaáy pheùp ñaàu tö ñoái vôùi caùc döï aùn ñeán 40 trieäu USD. Boä Thöông maïi uûy quyeàn pheâ duyeät keá hoaïch xuaát nhaäp khaåu vaø quaûn lyù hoaït ñoäng thöông maïi, Boä Lao ñoäng Thöông binh Xaõ hoäi uûy quyeàn caáp pheùp cho ngöôøi lao ñoäng nöôùc ngoaøi, Boä Taøi chính uûy quyeàn höôùng daãn thöïc hieän cheá ñoä keá toaùn, Boä Xaây döïng uûy quyeàn thaåm ñònh thieát keá kyõ thuaät, phoøng Thöông maïi vaø Coâng nghieäp Vieät Nam uûy quyeàn caáp chöùng chæ xuaát xöù haøng hoùa, UBND caáp tænh uûy quyeàn pheâ duyeät caùc döï aùn ñaàu tö trong nöôùc. 1.1.4.3. Doanh nghieäp kinh doanh haï taàng khu coâng nghieäp Laø doanh nghieäp thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá trong nöôùc hoaëc caùc coâng ty lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi, coù chöùc naêng ñaàu tö, xaây döïng vaø kinh doanh cô sôû - 9 - haï taàng KCN. Tuøy theo quy moâ, moät KCN coù theå coù moät hay nhieàu coâng ty phaùt trieån haï taàng KCN tham gia, caùc doanh nghieäp naøy quaûn lyù khai thaùc haï taàng beân trong KCN trong suoát thôøi gian caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo KCN thueâ ñaát. 1.1.4.4. Caùc doanh nghieäp trong khu coâng nghieäp a) Doanh nghieäp saûn xuaát kinh doanh thoâng thöôøng Laø doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng trong KCN, bao goàm doanh nghieäp saûn xuaát vaø doanh nghieäp dòch vuï, vôùi caùc thaønh phaàn nhö sau : - Doanh nghieäp Vieät Nam thuoäc moïi thaønh phaàn kinh teá; - Doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi; - Caùc beân tham gia hôïp ñoàng, hôïp taùc kinh doanh theo luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam. b) Doanh nghieäp chuyeân saûn xuaát haøng xuaát khaåu (doanh nghieäp cheá xuaát) Doanh nghieäp cheá xuaát laø doanh nghieäp chuyeân saûn xuaát haøng xuaát khaåu, thöïc hieän caùc dòch vuï chuyeân cho saûn xuaát haøng xuaát khaåu vaø hoaït ñoäng xuaát khaåu. 1.2. Vai troø cuûa khu coâng nghieäp 1.2.1 Coâng cuï thu huùt voán ñaàu tö cho phaùt trieån kinh teá Coâng taùc thu huùt ñaàu tö ñeàu giôùi thieäu KCN ñaõ quy hoaïch vôùi nhöõng thuaän lôïi vaø ñieàu kieän öu ñaõi ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö vaøo KCN, nhö : Haï taàng saün coù, ñöôïc caáp quyeàn söû duïng ñaát laâu daøi, coù saün nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi, cô cheá quaûn lyù moät cöûa moät ñaàu moái, ñaát ñai ñaõ ñöôïc ñeàn buø giaûi toûa, öu ñaõi veà thueá… Ñieàu naøy ñaõ thöïc söï haáp daãn vaø thu huùt caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi voán dó raát lo ngaïi veà cô sôû haï taàng khoâng ñaày ñuû, ñoàng boä vaø caùc thuû tuïc haønh chính cuûa nöôùc chuû nhaø. Cuøng vôùi chính saùch khuyeán khích ñaàu tö vaøo KCN, hieän nay nhaø nöôùc cuõng ñang tieán haønh di dôøi haøng loaït caùc doanh nghieäp trong noäi thaønh gaây oâ nhieãm moâi tröôøng vaøo caùc KCN, do ñoù KCN khoâng chæ laø ñòa chæ haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi maø caû caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc, thuùc ñaåy quaù trình huy ñoäng voán ñaàu tö cho coâng cuoäc coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc. - 10 - 1.2.2 Naâng cao hieäu quaû söû duïng caùc nguoàn löïc Ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö, muïc tieâu cao nhaát laø thu ñöôïc lôïi nhuaän toái ña, chi phí ñaàu tö thaáp, do ñoù vôùi heä thoáng cô sôû haï taàng kyõ thuaät saün coù cuûa KCN nhaø ñaàu tö coù theå xaây döïng ngay nhaø maùy, tieát kieäm thôøi gian vaø tieàn baïc, khoâng boû lôõ cô hoäi ñaàu tö. Söï thuaän lôïi veà nguoàn lao ñoäng, ñieän, nöôùc, giao thoâng, thoâng tin lieân laïc vaø boá trí caùc cô sôû vaät chaát ñoàng boä, hôïp lyù, giuùp cho quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh ñöôïc nhanh choùng, haïn cheá thaáp nhaát söï giaùn ñoaïn trong saûn xuaát do nhöõng ñieàu kieän khaùch quan gaây ra. Coâng suaát thieát bò ñöôïc söû duïng cao nhaát, haøng hoaù saûn xuaát ra cuõng nhanh choùng ñöôïc ñöa vaøo löu thoâng, giaûm thieåu chi phí vaän chuyeån vaø baûo quaûn. Caùc KCN ñöôïc quy hoaïch phaùt trieån theo töøng ngaønh, ngheà neân vieäc khai thaùc taøi nguyeân trôû neân coù khoa hoïc vaø coù hieäu quaû, traùnh ñöôïc söï laïm duïng, khai thaùc trieät ñeå, daãn ñeán laøm kieät queä caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân. 1.2.3 Ñaàu moái taïo vieäc laøm, hình thaønh caùc thò traán vaø khu daân cö ñeå thöïc hieän ñoâ thò hoaù noâng thoân Caùc KCN söû duïng moät löïc löôïng lao ñoäng khaù lôùn. Treân cô sôû caïnh tranh ñeå thu huùt lao ñoäng, ngöôøi lao ñoäng coù cô hoäi ñöôïc caûi thieän cheá ñoä tieàn löông, ñieàu kieän laøm vieäc, chính saùch thoûa ñaùng hôn trong tuyeån duïng, söû duïng vaø ñaøo taïo. Caùc KCN ra ñôøi laøm phong phuù theâm hoaït ñoäng dòch vuï giao thoâng vaän taûi, thöông maïi, giaùo duïc… taïo nhieàu loaïi nhu caàu cho xaõ hoäi vaø nhöõng nhu caàu naøy ñaõ kích thích hoaït ñoäng cuûa caùc ngaønh khaùc. Theo keát quaû nghieân cöùu cuûa caùc chuyeân gia lao ñoäng, cöù moät lao ñoäng tröïc tieáp seõ caàn khoaûng 2 lao ñoäng giaùn tieáp [17]. Do ñoù, chæ vôùi moät KCN khaù lôùn seõ hình thaønh caùc khu daân cö, khu thò traán, goùp phaàn laøm cho toaøn boä hoaït ñoäng ñôøi soáng vaên hoaù cuûa daân cö ôû caùc vuøng naøy phaùt trieån. - 11 - 1.2.4 Taïo ñieàu kieän cho vieäc aùp duïng caùc tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät, coâng ngheä cao vaø kinh nghieäm quaûn lyù KCN ñöôïc xem nhö laø yeáu toá thuùc ñaåy quaù trình chuyeån giao coâng ngheä töø caùc nöôùc phaùt trieån sang caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Thöïc vaäy, ñeå ñaûm baûo hieäu quaû hoaït ñoäng, nhaø ñaàu tö thöôøng trang bò coâng ngheä töông ñoái hieän ñaïi, ñoàng boä, baèng hoaëc cao hôn so vôùi caùc thieát bò tieân tieán ñaõ coù trong nöôùc chuû nhaø vaø thuoäc loaïi phoå bieán ôû caùc nöôùc coâng nghieäp trong khu vöïc, laøm cho maët baèng chung veà coâng ngheä cuûa neàn saûn xuaát trong nöôùc ñöôïc naâng leân. Hoaït ñoäng chuyeån giao coâng ngheä ñaõ giuùp ngöôøi lao ñoäng naém baét ñöôïc nhöõng tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät tieân tieán treân theá giôùi vaø hoïc taäp ñöôïc kinh nghieäm quaûn lyù kinh teá cuûa caùc coâng ty nöôùc ngoaøi. 1.2.5 Goùp phaàn giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng Vieäc taäp trung phaàn lôùn doanh nghieäp, nhaát laø caùc doanh nghieäp gaây oâ nhieãm vaøo caùc KCN coù nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung, coù heä thoáng thu gom vaø xöû lyù chaát thaûi ñaõ goùp phaàn laøm giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng. Nhaø nöôùc chæ caàn kieåm soaùt moâi tröôøng qua heä thoáng coáng thoaùt chung cuûa KCN. 1.2.6 Goùp phaàn chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù Trong xu theá toaøn caàu hoùa ñang dieãn ra nhö hieän nay, caùc quoác gia, ñaëc bieät laø caùc quoác gia ñang phaùt trieån phaûi chaáp nhaän moät cuoäc caïnh tranh gay gaét maø tröôùc heát laø taïi thò tröôøng trong nöôùc vôùi caùc coâng ty nöôùc ngoaøi. Trong boái caûnh ñoù, KCN ñaõ ñoùng goùp to lôùn vaøo vieäc taêng tröôûng kinh teá cuûa ñaát nöôùc, laøm chuyeån dòch cô caáu ngaønh coâng nghieäp vaø cô caáu kinh teá, goùp phaàn thöïc hieän chieán löôïc saûn xuaát thay theá nhaäp khaåu vaø höôùng veà xuaát khaåu maø moät soá nöôùc ñaõ thöïc hieän. Vieäc phaùt trieån thaønh coâng caùc KCN seõ goùp phaàn ñaåy maïnh xuaát khaåu, taïo tích luõy ñeå trang bò kyõ thuaät hieän ñaïi cho neàn kinh teá. - 12 - 1.3. Kinh nghieäm phaùt trieån khu coâng nghieäp treân theá giôùi vaø baøi hoïc ñoái vôùi Vieät Nam 1.3.1. Kinh nghieäm phaùt trieån khu coâng nghieäp cuûa theá giôùi 1.3.1.1. Trung Quoác [12] Nhaø nöôùc thaønh laäp caùc “Ñaëc khu kinh teá” vôùi quy cheá hoaït ñoäng töï do, linh hoaït, ñöôïc kinh doanh toång hôïp caùc loaïi hình saûn xuaát – dòch vuï, ñöôïc tieâu thuï moät phaàn saûn phaåm trong noäi ñòa, ñöôïc khuyeán khích söû duïng nguyeân vaät lieäu trong nöôùc. Ban laõnh ñaïo ñaëc khu ñöôïc caáp quyeàn haønh roäng raõi, ñoäc laäp, quyeàn haønh khoâng chæ lieân quan ñeán saûn xuaát maø coøn lieân quan ñeán haûi quan, caáp visa ñi laïi, löu truù cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ñieåm noåi baät taïi caùc “Ñaëc khu kinh teá” laø söû duïng chính saùch öu ñaõi hôn so vôùi chính saùch ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø ñöôïc aùp duïng trong toaøn quoác. Caùc chính saùch naøy bao goàm nhöõng öu ñaõi veà thueá, ñaát ñai, quaûn lyù ngoaïi hoái, quaûn lyù xuaát nhaäp khaåu, lao ñoäng tieàn löông, caùc chính saùch tieâu thuï saûn phaåm… Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ñeå ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån cao vaø beàn vöõng, Trung Quoác lieân tuïc ban haønh nhieàu chính saùch, bieän phaùp quan troïng nhaèm caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö, coù theå keå ra nhö: - Coi troïng ñaàu tö cuûa caùc coâng ty xuyeân quoác gia trong caùc döï aùn söû duïng coâng ngheä kyõ thuaät cao thoâng qua vieäc nôùi loûng kieåm soaùt vieäc thaønh laäp caùc xí nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi vaø caùc xí nghieäp do ngöôøi nöôùc ngoaøi ñieàu phoái. - Caûi caùch haønh chính vaø heä thoáng ngoaïi thöông, khuyeán khích nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo khu vöïc mieàn Trung vaø mieàn Taây. Cho pheùp caùc tænh trong caùc vuøng saâu, vuøng xa, caùc khu töï trò ñöôïc pheâ chuaån caùc döï aùn duøng voán nöôùc ngoaøi vôùi toång voán ñaàu tö leân ñeán 30 trieäu USD (möùc cuõ laø 10 trieäu USD). Coù theå toùm löôïc caùc nguyeân nhaân daãn ñeán thaønh coâng nhö sau: - Moâi tröôøng ñaàu tö toát ôû caû caáp ñoä vi moâ vaø vó moâ; - Cô sôû haï taàng thuaän lôïi caû veà kyõ thuaät laãn ñòa theá; - Heä thoáng caùc thuû tuïc haønh chính thoâng thoaùng; - Toå chöùc khaù chaët cheõ moái lieân keát giöõa caùc doanh nghieäp beân trong vaø ngoaøi ñaëc khu; - 13 - - Khai thaùc toát caùc nguoàn voán trong coâng chuùng ñeå thu huùt ñaàu tö; - Giaù cho thueâ ñaát hôïp lyù. 1.3.1.2. Ñaøi Loan [13] Caùch thöùc quy hoaïch xaây döïng vaø phaùt trieån KCN ñöôïc toå chöùc khaù chaët cheõ. Chính quyeàn Trung öông caên cöù vaøo ñieàu kieän taøi nguyeân, ñaëc ñieåm kinh teá xaõ hoäi cuûa töøng vuøng keát hôïp vôùi vieäc döï ñoaùn, ñaùnh giaù xu höôùng phaùt trieån khoa hoïc kyõ thuaät, trieån voïng thò tröôøng quoác teá trong khoaûng thôøi gian daøi töø 10 ñeán 20 naêm ñeå xaây döïng quy hoaïch toång theå phaùt trieån ngaønh ngheà. Treân cô sôû quy hoaïch toång theå ñònh höôùng phaùt trieån vuøng, caùc nhaø ñaàu tö seõ xaùc ñònh khaû naêng xaây döïng KCN vôùi quy moâ thích hôïp trong töøng vuøng vaø quy hoaïch chi tieát trình cô quan coù thaåm quyeàn xin pheùp ñaàu tö xaây döïng KCN. Nhaø nöôùc khuyeán khích ñaàu tö vaøo KCN baèng caùch cho nhaø ñaàu tö vay voán daøi haïn vôùi laõi suaát coá ñònh khoaûng 6,2%/naêm; mieãn giaûm thueá lôïi töùc caùc ngaønh ngheà khuyeán khích, mieãn thueá lôïi töùc 5 naêm cho taát caû caùc doanh nghieäp ñaàu tö môùi; doanh nghieäp töø beân ngoaøi chuyeån vaøo KCN ñöôïc Chính phuû cho vay öu ñaõi vaø khi ñi vaøo hoaït ñoäng ñöôïc giaûm 20% möùc thueá phaûi noäp trong moät vaøi naêm. Cô cheá moät cöûa ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi vieäc caáp pheùp ñaàu tö, haûi quan. Caùc doanh nghieäp ñaêng kyù hoaït ñoäng xuaát khaåu taïi Cuïc maäu dòch tröïc thuoäc Boä Kinh teá. Quaûn lyù Nhaø nöôùc ñoái vôùi KCN ñöôïc giao cho Cuïc Coâng nghieäp tröïc thuoäc Boä Coâng nghieäp, trong ñoù chính quyeàn Trung öông tröïc tieáp quaûn lyù 12 KCN troïng ñieåm, caùc KCN coøn laïi do chính quyeàn ñòa phöông hoaëc tö nhaân quaûn lyù thoâng qua ban ñieàu haønh KCN do caùc doanh nghieäp KCN cöû ñaïi dieän tham gia. Nhaø nöôùc khoâng thaønh laäp cô quan quaûn lyù rieâng cho töøng KCN. Ñoàng thôøi Ñaøi Loan coøn taùch cô quan hoaïch ñònh chieán löôïc phaùt trieån, chính saùch phaùt trieån, quy hoaïch ra khoûi cô quan quaûn lyù ñieàu haønh nhaèm ñaûm baûo tính khaùch quan trong ñieàu haønh kinh teá. Trong quaù trình trieån khai, caùc cô quan naøy coù theå kieåm tra coâng vieäc cuûa nhau ñeå kòp trình Chính phuû nhöõng giaûi phaùp thích hôïp khaéc phuïc nhöõng khieám khuyeát hoaëc sai laàm trong quy hoaïch, keá hoaïch, chính saùch, hay trong coâng taùc chæ ñaïo, toå chöùc thöïc hieän. - 14 - Coù theå toùm taét nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán thaønh coâng cuûa caùc KCN Ñaøi Loan nhö sau: - Vieäc quy hoaïch caùc KCN theo moät toång theå thoáng nhaát; - Phöông thöùc quaûn lyù caùc KCN cuûa Chính phuû linh hoaït vaø coù hieäu quaû; - Toå chöùc caùc dòch vuï toát ñeå taïo thuaän lôïi cho nhaø ñaàu tö; - Vò trí ñòa lyù thuaän lôïi, giaù cho thueâ ñaát thaáp. 1.3.1.3. Thaùi Lan [13] Caùc khu quy hoaïch xaây döïng KCN ñeàu ñöôïc Nhaø nöôùc baûo trôï. Nhaø nöôùc ñöùng ra baûo laõnh cho caùc coâng ty ._.nhaø nöôùc vay maø khoâng theá chaáp, ñoàng thôøi khuyeán khích caùc doanh nghieäp tö nhaân, keå caû caùc coâng ty nöôùc ngoaøi tham gia xaây döïng caùc KCN. Naêm 1996 trong soá 56 KCN taïi Thaùi Lan, coù 11 KCN do Chính phuû laäp vaø 45 KCN do caùc xí nghieäp tö nhaân ñaàu tö. Ñoái vôùi coâng taùc thu huùt ñaàu tö, ngoaøi giaù ñaát cho thueâ thaáp, dòch vuï haønh chính moät cöûa, nhaø nöôùc phaân ba vuøng phaùt trieån KCN vôùi nhöõng öu ñaõi khaùc nhau ñeå khuyeán khích ñaàu tö vaøo nhöõng vuøng khoù khaên, cuï theå : - Thueá thu nhaäp coâng ty : 11 KCN ôû vuøng 1 (bao goàm Baêng coác vaø 5 tænh phuï caän) ñöôïc mieãn trong voøng ba naêm, 19 KCN ôû vuøng 2 (bao goàm 9 tænh xung quanh khu vöïc 1) ñöôïc mieãn baûy naêm vaø 54 KCN ôû vuøng 3 (goàm 62 tænh coøn laïi) ñöôïc mieãn trong taùm naêm vaø giaûm 50% trong naêm naêm tieáp theo. - Thueá nhaäp khaåu nguyeân lieäu cho saûn xuaát : Tröôøng hôïp caû ba vuøng xuaát khaåu ít nhaát 30% thì vuøng 1 vaø 2 ñöôïc mieãn trong moät naêm, vuøng 3 ñöôïc mieãn trong naêm naêm. Thueá nhaäp khaåu maùy moùc thieát bò : vuøng 1 vaø 2 giaûm 50%, vuøng 3 mieãn hoaøn toaøn. Vieäc quaûn lyù caùc KCN do Cuïc quaûn lyù KCN Thaùi Lan (IEAT) ñaûm nhieäm, moïi nhaø ñaàu tö khi ñaàu tö vaøo KCN chæ caàn ñeán IEAT laø coù ñuû thoâng tin veà maïng löôùi caùc KCN vaø caùc yeâu caàu thuû tuïc lieân quan veà ngaønh ngheà ñaàu tö. Ñeå ñaûm baûo moâi tröôøng trong saïch, nhaø nöôùc ban haønh luaät KCN vaø caùc quy cheá baét buoäc ñeå baûo veä moâi tröôøng. Khi thaønh laäp KCN phaûi coù döï aùn thieát keá xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi vaø ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn veà moâi - 15 - tröôøng pheâ duyeät. Nöôùc thaûi qua heä thoáng xöû lyù lieân hoaøn vaø ñöôïc söû duïng laøm laïnh nhaø maùy ñieän vaø töôùi caây trong KCN. Ñònh kyø laáy maãu chaát thaûi kieåm tra ñeå xöû lyù kòp thôøi caùc vi phaïm. Toùm laïi, ñieåm noåi baät cuûa caùc KCN taïi Thaùi Lan laø giaù cho thueâ ñaát thaáp, quaûn lyù moät cöûa, chuù yù quy hoaïch caùc maïng löôùi ñoâ thò ngoaïi vi thaønh phoá vaø quan taâm vieäc baûo veä moâi tröôøng. 1.3.2. Baøi hoïc kinh nghieäm phaùt trieån khu coâng nghieäp: - Nhaø nöôùc phaûi baûo ñaûm tình hình chính trò, xaõ hoäi vaø kinh teá vó moâ oån ñònh, cheá ñoä thöông maïi thích hôïp. - KCN ñöôïc toå chöùc theo khoâng gian laõnh thoå moät caùch hôïp lyù treân cô sôû quy hoaïch cuûa khu vöïc vaø cuûa caû nöôùc. Vieäc phaùt trieån khoâng chæ tính trong phaïm vi töøng ñòa phöông maø coøn tính ñeán vieäc lieân keát giöõa caùc tænh, thaønh laân caän vôùi nhau nhaèm phaùt huy tieàm naêng cuûa moãi vuøng. - Quy hoaïch, xaây döïng ñoàng boä KCN giöõa keát caáu haï taàng kyõ thuaät, xaõ hoäi beân trong vaø beân ngoaøi KCN, chuù yù phaùt trieån caùc khu veä tinh beân ngoaøi KCN nhö khu daân cö, khu ñoâ thò, vuøng nguyeân lieäu… ñeå ñaûm baûo cho söï phaùt trieån ngaøy caøng beàn vöõng. - Nguoàn voán ñaàu tö treân cô sôû phaùt huy noäi löïc beân trong ñaát nöôùc, khoâng quaù chuù troïng nguoàn voán töø beân ngoaøi. Coù chính saùch nhaát quaùn trong vieäc thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. Nhaø nöôùc huy ñoäng moïi nguoàn voán trong xaõ hoäi vaø khuyeán khích caùc thaønh phaàn kinh teá tham gia phaùt trieån KCN. - Giaù cho thueâ ñaát vaø nhaø xöôõng hôïp lyù, haï taàng kyõ thuaät KCN toát. - Chuû tröông phaùt trieån caùc KCN phaûi ñöôïc söï quan taâm cuûa taát caû caùc ban ngaønh trong caû nöôùc töø trung öông ñeán ñòa phöông chöù khoâng phaûi chæ rieâng ngaønh coâng nghieäp. - 16 - - Nhaø nöôùc coù chính saùch ñaàu tö nhaát quaùn treân cô sôû khuyeán khích öu ñaõi cao, nhaát laø thueá. Beân caïnh nhöõng can thieäp baèng cô cheá, chính saùch, Chính phuû coøn hoã trôï veà kinh teá cho caùc KCN ôû ñòa baøn khoù khaên nhaèm thuùc ñaåy phaùt trieån caû heä thoáng KCN trong caû nöôùc. - Cô cheá quaûn lyù linh hoaït, coù hieäu quaû cao, moâ hình quaûn lyù KCN phaûi thaät söï thoâng thoaùng, thöïc hieän toát cô cheá moät cöûa, ñôn giaûn thuû tuïc haønh chính, boä maùy haønh chính goïn nheï, traùnh möùc ñoä thaáp nhaát teä quan lieâu, haønh chính gaây phieàn haø cho caùc nhaø ñaàu tö. Ban quaûn lyù KCN ñöôïc chuû ñoäng veà taøi chính nhaèm taïo ñieàu kieän thöïc hieän toát caùc chöùc naêng ñöôïc giao. - Vieäc phaùt trieån caùc KCN theo hai giai ñoaïn: Giai ñoaïn ñaàu thu huùt caùc doanh nghieäp, caùc ngaønh coù haøm löôïng lao ñoäng cao, öu tieân nhöõng döï aùn xuaát khaåu, nhöõng döï aùn ñaàu tö vaøo nhöõng khu vöïc xa ñoâ thò, choïn nhöõng ngaønh coù lôïi theá so saùnh vaø taïo moïi ñieàu kieän cho ngaønh ñoù phaùt trieån laøm tieàn ñeà cho caùc ngaønh khaùc. Keát hôïp xaây döïng nhöõng nhaø maùy lôùn – hieän ñaïi, vöøa vaø nhoû. Giai ñoaïn sau chuù yù ñeán nhöõng döï aùn coù coâng ngheä cao. - Nguoàn nhaân löïc : Lao ñoäng doài daøo, coù kyõ naêng, coù nhöõng chính saùch phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ñeå ñaûm baûo cung caáp ñuû nguoàn nhaân löïc ngay töø khi coù ñònh höôùng phaùt trieån caùc KCN. - Caùc KCN thöôøng ñöôïc xaây döïng ôû nhöõng ñòa ñieåm coù lôïi theá veà kinh teá, xaõ hoäi, töï nhieân nhö gaàn saân bay, beán caûng, ñaàu moái giao thoâng; cô sôû haï taàng, ñieän, nöôùc ñaày ñuû; caùc tieän ích coâng coäng toát, nguoàn lao ñoäng doài daøo vaø coù kyõ thuaät; coù khaû naêng cung caáp nguoàn nguyeân lieäu noäi ñòa. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1: - 17 - Ñeå xaây döïng moät quoác gia trôû thaønh moät nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån, nhieàu nöôùc ñaõ baét ñaàu baèng vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp – khu cheá xuaát. Quaù trình hình thaønh, xaây döïng vaø phaùt trieån caùc KCN laø moät quaù trình phöùc taïp, ña daïng vaø phong phuù. Moãi nöôùc coù phöông höôùng vaø caùch thöùc khaùc nhau, song ñeàu coù ñieåm chung laø laøm sao phaùt huy ñöôïc lôïi theá so saùnh, maïnh daïn ñi vaøo caùc ngaønh kinh teá muõi nhoïn, caùc vuøng kinh teá troïng ñieåm, thöïc hieän söï môû cöûa roäng raõi theo höôùng ñaåy maïnh xuaát khaåu ñoàng thôøi quan taâm ñeán thò tröôøng trong nöôùc. ÔÛ nöôùc ta töø naêm 1991 ñeán nay, Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta baét ñaàu söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc baèng vieäc quy hoaïch, xaây döïng vaø phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp. Luaän vaên ñaõ heä thoáng hoaù nhöõng vaán ñeà mang tính cô sôû lyù luaän chung veà khu coâng nghieäp nhö: - Khaùi nieäm veà khu coâng nghieäp - Nhöõng nguyeân taéc cuûa vieäc quy hoaïch, ñaàu tö xaây döïng vaø quaûn lyù caùc khu coâng nghieäp. - Vai troø cuûa caùc khu coâng nghieäp. - Nhöõng caên cöù ñeå löïa choïn khu coâng nghieäp. - Caùc toå chöùc lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc khu coâng nghieäp Beân caïnh ñoù luaän vaên cuõng trình baøy nhöõng kinh nghieäm phaùt trieån khu coâng nghieäp cuûa moät soá quoác gia Chaâu AÙ nhö Trung Quoác, Ñaøi Loan, Thaùi Lan. Töø ñoù ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm ñeå xaây döïng vaø phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp tænh Ñoàng Nai noùi rieâng vaø caû nöôùc noùi chung. - 18 - Chöông 2 : THÖÏC TRAÏNG PHAÙT TRIEÅN CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH ÑOÀNG NAI 2.1. Nhöõng neùt chung veà tình hình phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp Vieät Nam trong thôøi gian qua Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån caùc KCN tænh Ñoàng Nai naèm trong boái caûnh phaùt trieån KCN ôû Vieät Nam, vì vaäy thoâng qua phaân tích khaùi quaùt thöïc ftraïng phaùt trieån caùc KCN caû nöôùc, coù theå nhaän dieän ñöôïc thöïc traïng vaø vò trí phaùt trieån cuûa caùc KCN tænh Ñoàng Nai moät caùch toaøn dieän. 2.1.1. Tình hình quy hoaïch vaø phaùt trieån caùc KCN ôû Vieät Nam Sau 14 naêm phaùt trieån, ñeán thaùng 12/2004, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ duyeät quy hoaïch 152 KCN (khoâng tính ñeán khu kinh teá Dung Quaát 14.000 ha vaø khu kinh teá môû Chu Lai 4.000 ha), vôùi dieän tích 25.400ha. Thaønh laäp 112 KCN (trong ñoù coù 107 KCN vaø 5 KCX) vôùi toång dieän tích 21.829ha, trong ñoù coù 68 KCN ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng vôùi toång dieän tích töï nhieân laø 14.012ha vaø 44 khu (toång dieän tích töï nhieân laø 7.817ha) ñang trong giai ñoaïn ñeàn buø giaûi phoùng maët baèng vaø xaây döïng keát caáu haï taàng KCN. Baûng 2.1 : Quy hoaïch caùc khu coâng nghieäp Vieät Nam ñeán 2010 Soá KCN quy hoaïch ñaõ duyeät ñeán 2010Stt Vuøng Soá löôïng Quy moâ (ha) 1 Trung du mieàn nuùi phía baéc 5 553 2 Taây Nguyeân 5 681 3 Ñoàng baèng soâng Cöûu Long 23 4.573 4 Ñoàng baèng soâng Hoàng 35 5.645 5 Duyeân haûi mieàn Trung 29 3.206 6 Ñoâng Nam Boä 55 13.271 Toång coäng 152 25.400 Nguoàn : Vuï quaûn lyù KCN vaø KCX, Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Rieâng trong naêm 2004, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ cho pheùp thaønh laäp môùi 13 KCN ôû 11 tænh vaø thaønh phoá vôùi toång dieän tích töï nhieân laø 3.433ha (taêng 7% so vôùi naêm 2003) - 19 - Tröôùc tình hình thu huùt ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc taêng cao vaø muïc tieâu chuyeån dòch cô caáu kinh teá ñòa phöông, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ giao Boä Keá hoaïch vaø ñaàu tö phoái hôïp vôùi caùc Boä, ngaønh vaø ñòa phöông xaây döïng ñeà aùn “Ñieàu chænh Quy hoaïch phaùt trieån KCN thôøi kyø 2005 – 2020”. Hieän ñeà aùn naøy ñaõ ñöôïc trình Thuû töôùng Chính phuû xem xeùt pheâ duyeät vôùi nhu caàu tieáp tuïc ñaàu tö ñoàng boä, môû roäng caùc KCN ñaõ ñöôïc thaønh laäp vaø thaønh laäp môùi coù choïn loïc theâm khoaûng 20.000ha ñaát daønh cho KCN vôùi 130 KCN (coù 25 khu ñöôïc môû roäng dieän tích). Tuy nhieân quy hoaïch phaân boá khoâng ñeàu theo laõnh thoå, caùc KCN taäp trung chuû yeáu taïi 03 vuøng : ñoàng baèng Soâng Hoàng, duyeân haûi mieàn Trung vaø Ñoâng Nam Boä caû veà soá löôïng 119/152 (chieám 78%) vaø dieän tích 19.593/25.400 ha (chieám 77% ñaát KCN). Coù 3 hình thöùc hình thaønh KCN : (1) thaønh laäp môùi hoaøn toaøn; (2) ñaõ coù moät soá doanh nghieäp; (3) ñeå di dôøi doanh nghieäp theo quy hoaïch. 2.1.2. Vaán ñeà xaây döïng cô sôû haï taàng kyõ thuaät caùc khu coâng nghieäp 2.1.2.1. Cô sôû haï taàng kyõ thuaät trong khu coâng nghieäp Trong 107 KCN ñaõ trieån khai ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng, coù 19 döï aùn haï taàng KCN laø coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vôùi toång soá voán ñaêng kyù 969 trieäu USD vaø 88 döï aùn haï taàng KCN coù voán ñaàu tö trong nöôùc ñaêng kyù 22,6 ngaøn tyû ñoàng. Voán thöïc hieän ñaàu tö haï taàng ñeán thaùng12/2004 ñaït treân 600 trieäu USD vaø 5.376 tyû ñoàng, chieám treân 40% voán ñaêng kyù. Moät soá KCN ñaõ xaây döïng haï taàng hoaøn chænh nhö khu cheá xuaát Taân Thuaän, khu cheá xuaát Linh Trung (TP. Hoà Chí Minh); KCN Vieät Nam – Singapore (Bình Döông); KCN Amata, Bieân Hoøa II (Ñoàng Nai)… Caùc KCN coøn laïi haàu heát ñang tieán haønh ñeàn buø giaûi toaû, giaûi phoùng maët baèng, tieáp tuïc hoaøn thieän cô sôû haï taàng. Tình hình xaây döïng cô sôû haï taàng phuï thuoäc phaàn lôùn vaøo tieàm löïc taøi chính cuûa caùc coâng ty kinh doanh phaùt trieån KCN. Moät soá KCN do chuû ñaàu tö haï taàng maïnh veà taøi chính neân tieán ñoä xaây döïng nhanh vaø ñaûm baûo ñaày ñuû cô sôû haï taàng - 20 - cho KCN. Coøn nhieàu KCN thieáu cô sôû haï taàng do ñôn vò ñaàu tö thieáu voán, thieáu naêng löïc. 2.1.2.2. Cô sôû haï taàng ngoaøi khu coâng nghieäp Haï taàng ngoaøi KCN do Nhaø nöôùc ñaàu tö, tuy nhieân trong thôøi gian qua coâng taùc thu huùt voán ñaàu tö vaøo lónh vöïc naøy coøn yeáu vaø chöa ñaûm baûo. Moät phaàn do thieáu voán töø ngaân saùch, thieáu söï phaân coâng traùch nhieäm roõ raøng, quaù trình quy hoaïch vaø trieån khai chöa ñoàng boä, chöa coù chính saùch öu ñaõi trong vieäc huy ñoäng voán, toác ñoä phaùt trieån KCN moät soá vuøng khaù cao ñaõ vöôït khaû naêng ñoái öùng cuûa haï taàng chung cuûa ñòa phöông, nhaát laø ñöôøng vaøo caùc KCN, traïm tieáp nhaän nöôùc thaûi KCN, nhaø ôû coâng nhaân, caùc dòch vuï khaùc phuïc vuï KCN vaø ngöôøi lao ñoäng… 2.1.3. Tình hình thu huùt ñaàu tö Ñeán thaùng 12/2004 caùc KCN caû nöôùc thu huùt ñöôïc 232 döï aùn ñaàu tö môùi (taêng 10% so vôùi naêm 2003) coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo KCN vôùi voán ñaàu tö ñaêng kyù 1.016 trieäu USD (taêng 33% so vôùi naêm 2002). Caùc KCN ôû caùc ñòa phöông Ñoàng Nai, Bình Döông, Tp. Hoà Chí Minh thu huùt ñöôïc nhieàu döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo KCN, KCX nhaát trong caû nöôùc, chieám khoaûng 75% veà soá döï aùn vaø voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi môùi vaøo caùc KCN cuûa caû nöôùc. Beân caïnh caùc döï aùn ñaàu tö caáp môùi trong naêm 2004 coù 358 döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi vôùi toång voán ñaàu tö taêng theâm 789 trieäu USD, naâng toång voán ñaàu tö môùi vaø ñaàu tö taêng voán vaøo caùc KCN ñeán giöõa thaùng 12/2004 laø 1,8 tyû USD (taêng 36% so vôùi naêm 2003). Nhö vaäy, vieäc thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi caáp môùi vaø taêng voán vaøo caùc KCN, KCX trong naêm 2004 ñaït gaàn 50% cuûa caû nöôùc. Trong naêm 2004 khu vöïc ñaàu tö cuûa doanh nghieäp trong nöôùc caùc KCN ñaõ thu huùt ñöôïc 213 döï aùn ñaàu tö trong nöôùc vôùi toång voán ñaàu tö ñaêng kyù laø 15,8 ngaøn tyû ñoàng (taêng 159% so vôùi naêm 2003). Tính ñeán heát naêm 2004, caùc KCN caû nöôùc ñaõ thu huùt ñöôïc 1.564 döï aùn coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vôùi toång voán ñaêng kyù laø 78,5 ngaøn tyû ñoàng, neáu tính caû 969 trieäu USD vaø 22,6 ngaøn tyû ñoàng ñaàu tö phaùt trieån haï taàng caùc KCN, vaø quy ñoåi thì toång voán ñaàu tö vaøo caùc KCN, KCX cuûa caû nöôùc ñaït treân 20 tyû USD, trong ñoù coù 1.700 döï aùn ñi vaøo saûn xuaát kinh doanh vaø 500 döï aùn ñang trieån khai xaây döïng nhaø xöôõng. - 21 - Tuy nhieân quy moâ voán ñaàu tö vaø hieäu quaû söû duïng ñaát ngaøy caøng thaáp, naêm 1999 bình quaân laø 1,61ha/döï aùn vaø 3,86 trieäu USD/ha; naêm 2000 laø 0,92 ha/döï aùn vaø 3,31 trieäu USD/ha; naêm 2001 laø 1,86 ha/döï aùn vaø 1,13 trieäu USD/ha; naêm 2003 laø 1,34 ha/döï aùn vaø 2,37 trieäu USD/ha; naêm 2004 laø 2,97ha/döï aùn vaø 1,84 trieäu USD/ha. Caùc KCN ñaõ thu huùt ñöôïc moät nguoàn voán töông ñoái khaù, ñaëc bieät laø nguoàn voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi thoâng qua vieäc ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp lieân doanh hoaëc 100% voán nöôùc ngoaøi. Ñoái töôïng caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo KCN chuû yeáu thuoäc nhoùm nöôùc coâng nghieäp môùi NICs, Nhaät Baûn, ít caùc nhaø ñaàu tö töø Myõ, EU (ñoái vôùi ñaàu tö nöôùc ngoaøi) vaø caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû (ñoái vôùi ñaàu tö trong nöôùc), lónh vöïc ñaàu tö chuû yeáu laø coâng nghieäp nheï (cheá bieán noâng laâm saûn, deät da, may maëc…), ít döï aùn coâng ngheä kyõ thuaät cao. Ñòa baøn ñaàu tö taäp trung chuû yeáu ôû caùc ñòa baøn thuaän lôïi veà ñaàu tö nhö ôû caùc thaønh phoá lôùn, gaàn caûng bieån vaø saân bay quoác teá. 2.1.4. Tình hình cho thueâ ñaát trong caùc khu coâng nghieäp Caùc ñôn vò kinh doanh haï taàng KCN thueâ ñaát cuûa Nhaø nöôùc ñeå ñaàu tö roài cho thueâ laïi ñaát vaø thu phí haï taàng. Ñeán 12/2004 ñaõ cho thueâ ñöôïc 5.772 ha ñaát, chieám gaàn 42% dieän tích ñaát daønh cho thueâ (13.809 ha). Neáu khoâng tính 38 KCN thaønh laäp môùi naêm 2003, naêm 2004 vaø moät soá KCN ñaõ thaønh laäp töø naêm 1997 nhöng chöa trieån khai thì tyû leä laáp ñaày cuûa caùc KCN trong caû nöôùc ñaït 59,8% dieän tích ñaát coâng nghieäp. Coù 50 KCN ñaõ cho thueâ töø 50% dieän tích ñaát trôû leân (chieám 47%). Moät soá KCN ñaõ ñöôïc laáp ñaày nhö KCN Bieân Hoøa II, KCN Linh Trung (giai ñoaïn 1), KCN Taân Taïo (giai ñoaïn 1). Caùc KCN môùi thaønh laäp hoaëc chöa phaùt huy thu huùt ñaàu tö cao neân tyû leä cho thueâ ñaát coøn töông ñoái thaáp, nhaát laø nhöõng khu vöïc coù ñieàu kieän khoù khaên, haï taàng yeáu keùm. Giaù thueâ ñaát trong KCN khaù cao, giaù thueâ ñaát ôû TP. Hoà Chí Minh dao ñoäng ôû möùc 30 -108 USD/m2 trong khi khung giaù - 22 - chaøo cuûa Baéc Kinh laø 54 -73 USD/m2, Bangkok laø 57 USD/m2. Giaù ñaát cao cuõng laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân khieán caùc KCN ôû nöôùc ta maát haáp daãn thu huùt ñaàu tö. Baûng 2.2 : Tình hình thueâ ñaát taïi caùc KCN Vieät Nam ñeán 2004 Stt Tyû leä ñaát cho thueâ/ ñaát coâng nghieäp (%) Soá KCN Tyû leä (%) 1 Ñaõ cho thueâ treân 80% 25 23,4 2 Ñaõ cho thueâ töø 50% ñeán 80% 25 23,4 3 Ñaõ cho thueâ töø 30 ñeán 50% 17 15,9 4 Ñaõ cho thueâ ñeán 30% 18 16,8 5 Chöa cho thueâ 22 20,5 Toång coäng 107 100 Nguoàn : Vuï quaûn lyù KCN vaø KCX, Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö 2.1.5. Tình hình saûn xuaát kinh doanh Giaù trò saûn xuaát haøng hoaù vaø xuaát khaåu cuûa caùc doanh nghieäp trong KCN ngaøy caøng chieám tyû troïng cao trong toång saûn löôïng vaø kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Vieät Nam. Ñeán 12/2004 caùc doanh nghieäp trong KCN ñaõ taïo ra giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp treân 10.200 trieäu USD (taêng 40% so vôùi 2003), trong ñoù xuaát khaåu ñaït treân 4.600 trieäu USD (taêng 43% so vôùi cuøng kyø 2003). Baûng 2.3 : Tình hình saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc KCN Vieät Nam ñeán 2004 KCN Ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa caû nöôùc Saûn xuaát Xuaát khaåu Saûn xuaát Xuaát khaåu Stt Naêm Saûn löôïng Taêng (%) Saûn löôïng Taêng (%) Saûn löôïng Taêng (%) Saûn Löôïng Taêng (%) 1 1999 1.950 100 1.500 100 4.800 100 2.590 100 2 2000 3.555 182 2.170 145 6.500 135 3.320 128 3 2001 4.500 128 3.000 138 7.400 114 3.600 108 4 2002 5.000 111 3.200 107 9.000 121 4.500 125 5 2003 7.300 146 3.210 100 11.470 131 6.225 138 6 2004 10.200 140 4.600 143 15.000 130 7.780 125 Nguoàn : Vuï quaûn lyù KCN vaø KCX, Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Noäp ngaân saùch nhaø nöôùc taêng nhanh, neáu trong naêm 2003 caùc KCN ñaõ noäp ngaân saùch 421 trieäu USD (taêng gaáp 2,3 laàn so vôùi naêm 2001 vaø 1,8 laàn so vôùi - 23 - naêm 2002) thì trong naêm 2004 caùc KCN ñaõ noäp ngaân saùch khoaûng 437 trieäu USD (taêng 12% so vôùi cuøng kyø naêm 2003). 2.1.6. Tình hình phaùt trieån nguoàn nhaân löïc Nhö ñaõ ñeà caäp ôû treân, haàu heát caùc lónh vöïc saûn xuaát trong caùc KCN ñeàu laø coâng nghieäp nheï, söû duïng nhieàu lao ñoäng nhö : deät, may maëc, giaøy da, laép raùp ñieän töû,… Tính ñeán 12/2004, caùc KCN trong caû nöôùc ñaõ thu huùt khoaûng 600.000 ngöôøi lao ñoäng tröïc tieáp (coù ñeán 62% laø lao ñoäng nöõ), vaø khoaûng hôn 1 trieäu lao ñoäng giaùn tieáp. Trong ñoù löïc löôïng chuû yeáu laø töø caùc vuøng noâng thoân ñoå veà, haàu heát coù trình ñoä vaên hoaù thaáp vaø khoâng coù tay ngheà, chæ môùi qua moät soá lôùp daïy ngheà ngaén ngaøy taïi caùc trung taâm ñaøo taïo ngheà. Moät soá doanh nghieäp nöôùc ngoaøi (ñaëc bieät laø Nhaät Baûn) khi tuyeån duïng thöôøng coù cheá ñoä ñaøo taïo naâng cao tay ngheà cho moät soá lao ñoäng taïi caùc khaâu quan troïng trong daây chuyeàn saûn xuaát. Nhìn chung, löïc löôïng lao ñoäng sau moät thôøi gian saûn xuaát cuõng ñaõ thích nghi daàn vôùi taùc phong coâng nghieäp, tuy nhieân ña soá lao ñoäng coù thu nhaäp thaáp, nhaø ôû vaø caùc dòch vuï phuïc vuï thieáu thoán, aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa ngöôøi lao ñoäng. Baûng 2.4 : Tình hình lao ñoäng trong caùc KCN Vieät Nam ñeán 2004 Stt Ñòa phöông Lao ñoäng Tyû leä (%) 1 Ñoàng Nai 180.000 30,0 2 Thaønh phoá Hoà Chí Minh 130.000 21,67 3 Bình Döông 100.000 16,67 4 Quaûng Nam 20.000 3,33 5 Ñaø Naüng 14.000 2,33 6 Haø Noäi 13.000 2,17 7 Caàn Thô 13.000 2,17 8 Bình Ñònh 12.000 2,0 9 Khaùc 118.000 19,67 Toång coäng 600.000 100 Nguoàn : Vuï quaûn lyù KCN vaø KCX, Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Toùm laïi : Quaù trình phaùt trieån caùc KCN Vieät Nam ñaõ ñaït nhieàu thaønh töïu to lôùn caû veà giaù trò saûn löôïng vaø giaù trò xuaát khaåu, caùc KCN khoâng ngöøng lôùn maïnh. - 24 - Khoâng chæ ñoùng goùp vaøo giaù trò saûn löôïng coâng nghieäp chung cuûa caû nöôùc, caùc KCN coøn mang laïi saéc thaùi môùi cho hoaït ñoäng kinh teá coâng nghieäp, goùp phaàn vaøo vieäc ñoâ thò hoùa, hình thaønh nhieàu khu daân cö môùi, taïo nhieàu vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng… Beân caïnh nhöõng thaønh töïu coøn coù nhöõng haïn cheá veà coâng taùc quy hoaïch, veà cô cheá chính saùch, söï phaùt trieån khoâng ñoàng ñeàu giöõa caùc vuøng, böùc tranh KCN Vieät Nam chöa hoaøn chænh veà chi tieát cuõng nhö toång theå, chæ taäp trung ôû moät soá vuøng coù ñieàu kieän thuaän lôïi. Chöa coù söï hoã trôï, hôïp taùc giöõa caùc ñòa phöông, vai troø ñieàu tieát cuûa trung öông chöa cao, oâ nhieãm moâi tröôøng trong KCN ngaøy caøng gia taêng vaø nghieâm troïng. Vì vaäy caàn ñöôïc ruùt kinh nghieäm ñeå phaùt trieån caùc KCN theo höôùng beàn vöõng ngay töø khi hình thaønh KCN. 2.2. Tình hình phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp tænh Ñoàng Nai Tænh Ñoàng Nai naèm ôû vuøng Ñoâng Nam Boä, phía ñoâng vaø ñoâng baéc giaùp caùc tænh Bình Thuaän vaø Laâm Ñoàng, phía taây baéc giaùp Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø tænh Bình Döông, phía nam giaùp tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu. Thuaän lôïi veà giao thoâng caû ñöôøng haøng khoâng, ñöôøng boä vaø ñöôøng thuûy, gaàn caùc nuùt giao thoâng quan troïng nhö caûng thaønh phoá Hoà Chí Minh, saân bay Taân Sôn Nhaát, quoác loä 1 vaø quoác loä 51, heä thoáng caûng Baø Ròa – Vuõng Taøu, ñöôøng cao toác Tp. Hoà Chí Minh – Long Thaønh, Long Thaønh – Daàu Giaây, heä thoáng ñöôøng saét Daàu Giaây – Vuõng Taøu, heä thoáng caûng treân soâng Loøng Taøu, Thò Vaûi. Ñaát ñai töông ñoái baèng phaúng vaø neàn ñaát cöùng, khí haäu thuaän lôïi. Ñeán nay, Ñoàng Nai trôû thaønh moät trong nhöõng ñòa phöông phaùt trieån KCN lôùn nhaát vaø nhanh nhaát trong caû nöôùc. Coù theå noùi ñoùng goùp cuûa KCN vaøo söï phaùt trieån cuûa ñòa phöông vaø quoác gia laø raát lôùn, song hieän nay vieäc phaùt trieån KCN vaãn coøn nhieàu khoù khaên, toàn taïi. 2.2.1. Coâng taùc quy hoaïch caùc khu coâng nghieäp Tính ñeán 31/12/2004, tænh ñaõ quy hoaïch 23 KCN (chieám 15,1% so vôùi caû nöôùc) vôùi toång dieän tích quy hoaïch ban ñaàu laø 8.119ha, chuû yeáu doïc theo haønh lang quoác loä 1A vaø quoác loä 51 noái tænh Ñoàng Nai vôùi caùc tænh thaønh phoá naèm trong khu vöïc kinh teá troïng ñieåm phía nam, thuaän lôïi trong vieäc xaây döïng heä thoáng cung caáp ñieän, nöôùc, thoâng tin lieân laïc, giao thoâng vaän taûi, cung öùng nhaân coâng,… Ngoaøi ra tænh cuõng ñaõ quy hoaïch boå sung 09 KCN khaùc (ñeán 2010) vôùi - 25 - toång dieän tích ban ñaàu laø 3.070ha, doïc theo caùc tuyeán ñöôøng cao toác thaønh phoá Hoà Chí Minh – Long Thaønh, Long Thaønh – Daàu Giaây, Daàu Giaây – Vuõng Taøu (Xem phuï luïc 1&2). Baûng 2.5 : Toång hôïp tình hình quy hoaïch caùc KCN taïi Ñoàng Nai ñeán 2004 Stt KCN Soá KCN Dieän tích (ha) 1 Thaønh phoá Bieân Hoøa 4 1.560 2 Huyeän Nhôn Traïch 7 3.820 3 Huyeän Long Thaønh 4 1.364 4 Caùc huyeän coøn laïi vaø thò xaõ Long Khaùnh 8 1.345 Toång coäng 23 8.119 Nguoàn : Ban quaûn lyù caùc khu coâng nghieäp Ñoàng Nai Ñeán cuoái naêm 2004 Ñoàng Nai ñaõ thaønh laäp 16 KCN (chieám 14,95% soá KCN caû nöôùc), vôùi toång dieän tích 4.805ha. Dieän tích daønh cho thueâ laø 3.363ha, 04 KCN ñang laäp thuû tuïc môû roäng 846ha. Ngoaøi ra coøn coù 3 doanh nghieäp ngoaøi KCN nhöng ñang hoaït ñoäng theo quy cheá KCN vôùi dieän tích 150ha. Tænh ñang trieån khai 03 KCN ôû caùc huyeän mieàn nuùi nhö Taân Phuù, Ñònh Quaùn, Xuaân Loäc do ngaân saùch tænh ñaàu tö, trong ñoù coù 1 KCN hôïp taùc vôùi Tp. Hoà Chí Minh ñeå di dôøi caùc doanh nghieäp trong noäi thaønh thaønh phoá. Beân caïnh heä thoáng caùc KCN, tænh Ñoàng Nai coøn quy hoaïch 28 cuïm coâng nghieäp vôùi dieän tích töï nhieân 1.488 ha. Nhìn chung coâng taùc quy hoaïch ñaõ khai thaùc toát caùc tuyeán giao thoâng chính, quyõ ñaát roäng. Tuy nhieân caùc KCN chuû yeáu taäp trung taïi moät soá ñòa phöông nhö thaønh phoá Bieân Hoøa, Nhôn Traïch, Long Thaønh. 2.2.2. Tình hình ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng khu coâng nghieäp 2.2.2.1. Ñaàu tö cô sôû haï taàng ngoaøi khu coâng nghieäp a) Heä thoáng giao thoâng : - Giao thoâng ñöôøng boä : Hieän nay treân ñòa baøn tænh ñaõ coù 3.302 tuyeán giao thoâng vôùi toång chieàu daøi laø 6.156km. Ñaëc ñieåm noåi baät cuûa giao thoâng ñöôøng boä tænh Ñoàng Nai laø tính lieân hoaøn, lieân tuyeán töø cô sôû ñeán heä thoáng quoác loä, do ñoù veà phöông dieän vaän taûi ñöôøng boä töø tænh Ñoàng Nai ñi caùc tænh thaønh trong caû nöôùc heát söùc thuaän lôïi. Döïa vaøo ñaëc ñieåm naøy, nhìn chung caùc KCN treân ñòa baøn - 26 - ñöôïc xaây döïng vaø quy hoaïch naèm doïc theo caùc tuyeán truïc chính vaø doïc theo caùc tuyeán ñöôøng tænh lieân thoâng ñaáu noái vaøo quoác loä vaø maïng löôùi ñöôøng ñòa phöông. - Giao thoâng ñöôøng thuûy : Goàm 08 caûng hieän ñang khai thaùc vaø söû duïng (khu caûng treân soâng Ñoàng Nai : 03 caûng; khu caûng treân soâng Thò Vaûi : 05 caûng), ngoaøi ra coøn coù moät soá caûng chuyeân duøng cuûa caùc doanh nghieäp trong caùc KCN cuõng ñaõ ñöôïc ñaàu tö nhaèm ñaùp öùng nhu caàu vaän chuyeån haøng hoaù cuûa caùc doanh nghieäp. - Giao thoâng ñöôøng saét : Beân caïnh heä thoáng ñöôøng saét quoác gia hieän nay, tuyeán ñöôøng saét Bieân Hoøa – Vuõng Taøu vaø tuyeán Traûng Bom – haï löu caàu Ñoàng Nai – Hoaø Höng (traùnh Tp. Bieân Hoøa) ñaõ ñöôïc laäp döï aùn nghieân cöùu khaû thi. - Ñöôøng haøng khoâng : Chính phuû ñaõ thoáng nhaát chuû tröông quy hoaïch ñaàu tö xaây döïng saân bay quoác teá taïi huyeän Long Thaønh vôùi dieän tích 5.000 ha vôùi naêng löïc thieát keá 80 trieäu haønh khaùch/naêm vaø 2 trieäu taán haøng hoaù/naêm. b) Heä thoáng löôùi ñieän : Ñeán cuoái naêm 2004, saûn löôïng ñieän toaøn tænh ñaït 2.300 trieäu Kwh, trong ñoù ngaønh coâng nghieäp tieâu thuï 1.650 trieäu Kwh. Ngaønh ñieän ñang tieáp tuïc ñaàu tö cho löôùi ñieän vaø caùc traïm bieán ñieän vôùi soá voán laø 350 tyû ñoàng. Nhìn chung söï phaùt trieån cuûa caùc KCN vaø caùc cô sôû coâng nghieäp khaùc ñaõ goùp phaàn phaùt trieån heä thoáng löôùi ñieän treân ñòa baøn tænh. Ngöôïc laïi, vieäc phaùt trieån heä thoáng löôùi ñieän laø moät trong caùc yeáu toá laøm taêng theâm khaû naêng thu huùt caùc döï aùn ñaàu tö vaøo caùc KCN. Tuy nhieân coâng ngheä ngaønh ñieän hieän ñang coøn ôû möùc thaáp, do ñoù chöa ñaùp öùng yeâu caàu ngaøy caøng cao cuûa caùc KCN, vaãn coù tình traïng thieáu ñieän veà muøa khoâ, aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp. c) Heä thoáng caáp nöôùc : Hieän nay khaû naêng caáp nöôùc ñaït 290.000m3/ngaøy, ñeán naêm 2010 ñaït khoaûng 485.000m3/ngaøy. Heä thoáng caáp nöôùc treân ñòa baøn tænh trong nhöõng naêm qua khoâng ngöøng ñöôïc ñaàu tö phaùt trieån ñaùp öùng cho nhu caàu hoaït ñoäng vaø phaùt trieån cuûa caùc KCN vaø ñoâ thò. Hieän moät soá coâng trình caûi taïo heä thoáng caáp nöôùc - 27 - xaây döïng ñöôøng oáng vaø ñaàu tö nhaø maùy ñeå cung caáp nöôùc cho caùc KCN ñang ñöôïc tieán haønh vaø saép ñöa vaøo söû duïng (KCN Nhôn Traïch III, Long Thaønh)… d) Maïng löôùi böu chính vieãn thoâng : Maïng löôùi böu chính vieãn thoâng taïi Ñoàng Nai trong nhöõng naêm qua khoâng ngöøng ñöôïc phaùt trieån, naâng caáp, hoaøn thieän nhaèm phuïc vuï hoaït ñoäng cho caùc KCN. Ñeán cuoái naêm 2004, treân ñòa baøn tænh ñaõ coù 70/78 traïm vieãn thoâng söû duïng ñöôøng truyeàn caùp quang thay cho ñöôøng truyeàn viba vaø muïc tieâu ñeán heát naêm 2005 seõ söû duïng hoaøn toaøn ñöôøng truyeàn caùp quang ñeå naâng cao chaát löôïng treân maïng vaø khaùch haøng coù theå söû duïng nhieàu dòch vuï vieãn thoâng tieän ích hôn. 2.2.2.2. Ñaàu tö cô sôû haï taàng beân trong khu coâng nghieäp Duø ñaõ coù nhieàu coá gaéng, tieán ñoä hoaøn thaønh cô sôû haï taàng cuûa caùc KCN vaãn chöa ñaùp öùng yeâu caàu ñaët ra. Moät soá KCN vaãn ñang coøn trong giai ñoaïn ñeàn buø, giaûi toaû maët baèng. Hieän nay chæ coù 3/16 KCN laø cô baûn hoaøn thaønh cô sôû haï taàng beân trong KCN (trong ñoù coù 2 coâng ty lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng trong KCN laø Amata vaø Loteco daãn tôùi nhöõng KCN naøy hoaøn chænh haï taàng töông ñoái nhanh). Coøn caùc KCN khaùc ñeán nay chöa hoaøn thaønh cô sôû haï taàng do thieáu voán daãn tôùi thu huùt ñaàu tö keùm, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, ranh giôùi KCN khoâng roõ raøng gaây tranh chaáp, laõng phí söû duïng nguoàn ñaát, quaûn lyù nhaø nöôùc gaëp nhieàu khoù khaên. 2.2.3. Thöïc traïng coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi khu coâng nghieäp 2.2.3.1. Phaân coâng, phaân caáp quaûn lyù khu coâng nghieäp - Söï phoái hôïp giöõa caùc ngaønh, caùc caáp trong quaûn lyù hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp sau khi ñaõ ñöôïc caáp giaáy pheùp coøn thieáu chaët cheõ. Nhaø nöôùc giao nhieäm vuï quaûn lyù KCN cho tænh nhöng quyeàn haïn ñöôïc giao coøn raát haïn cheá. - Hieän taïi Ban quaûn lyù KCN tænh khoâng thaønh laäp Ban quaûn lyù hoaëc vaên phoøng ñaïi dieän Ban quaûn lyù KCN taïi caùc KCN. Caùc doanh nghieäp kinh doanh cô sôû haï taàng thaønh laäp moät xí nghieäp taïi KCN ñeå khai thaùc kinh doanh cô sôû haï taàng, trong khi ñoù moïi vieäc lieân quan ñeán hoaït ñoäng veà haûi quan, thueá, quaûn lyù lao ñoäng… caùc doanh nghieäp phaûi lieân heä tröïc tieáp vôùi Ban quaûn lyù KCN caáp tænh raát toán thôøi gian, nhaát laø ñoái vôùi caùc KCN xa trung taâm thaønh phoá. - 28 - - Moät soá ngaønh nhö haûi quan, thueá vuï… chòu söï chæ ñaïo cuûa ngaønh doïc caáp treân maø chöa coi troïng vai troø quaûn lyù toång hôïp cuûa Ban quaûn lyù KCN tænh ñoái vôùi caùc doanh nghieäp KCN, neân vaãn coøn tình traïng giaûi quyeát coâng vieäc khoâng ñoàng boä, gaây ra nhöõng baát hôïp lyù khoâng caàn thieát. 2.2.3.2. Coâng taùc thaåm ñònh döï aùn vaø caáp giaáy pheùp ñaàu tö Quaù trình thaåm ñònh caùc döï aùn ñaàu tö taïi tænh Ñoàng Nai trong nhöõng naêm gaàn ñaây ñaõ coù nhieàu tieán boä, nguyeân taéc laøm vieäc moät ñaàu moái, thuû tuïc moät cöûa, thôøi gian vaø thuû tuïc roõ raøng… ñaõ taïo ñöôïc söï phaán khôûi cho caùc nhaø ñaàu tö vaø goùp phaàn laøm taêng khaû naêng thu huùt ñaàu tö vaøo caùc KCN. Tuy nhieân trong quaù trình thöïc hieän vaãn khoâng traùnh khoûi moät soá thieáu xoùt: - Veà maët thôøi gian : moät soá döï._.ung öông. Keát hôïp vôùi giaûi phaùp öùng duïng coâng ngheä thoâng tin vaø quaûn lyù sau döï aùn ñeå ñaåy maïnh xuùc tieán xuaát khaåu moät caùch coù toå chöùc vaø toång löïc. Phaùt huy maïnh vai troø “Trung taâm dòch vuï vaø giôùi thieäu saûn phaåm KCN” cuûa Ban quaûn lyù KCN, gaén keát caùc doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo caùc hieäp hoäi ngaønh ngheà cuûa Vieät Nam. - Phaûi ñaët ra muïc tieâu haøng naêm cho coâng taùc xuaát khaåu, muïc tieâu naøy coù theå do tænh ñeà ra vaø ñöôïc caùc doanh nghieäp höôûng öùng, hoaëc khuyeán khích doanh nghieäp töï ñaët ra muïc tieâu xuaát khaåu cuûa doanh nghieäp mình vaø ñöôïc tænh chaáp thuaän. Trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp caàn coù söï hoã trôï cuûa nhaø nöôùc ñeå thaùo gôõ nhöõng khoù khaên, vöôùng maéc. Nhöõng doanh nghieäp xuaát khaåu vöôït chæ tieâu ñaët ra, ngoaøi vieäc thöôûng theo quy ñònh cuûa nhaø nöôùc, tænh caàn coù chính saùch thöôûng rieâng ñeå khuyeán khích. - Caûi caùch thuû tuïc xuaát nhaäp khaåu, taêng cöôøng öu ñaõi ñeå phaùt trieån KCX, DNCX. Taïo cô cheá taêng cöôøng trao ñoåi giöõa KCX vaø noäi ñòa, trong ñoù noäi ñòa coù vai troø veä tinh hoaëc cung caáp nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho caùc KCX, DNCX. - UBND tænh taïo ñieàu kieän ñeå caùc doanh nghieäp laäp caùc gian haøng, sieâu thò ôû nöôùc ngoaøi ñeå giôùi thieäu saûn phaåm do caùc doanh nghieäp ôû caùc KCN cuûa tænh saûn xuaát. 3.2.6.3. Chính saùch ñaát ñai Tieáp tuïc boå sung, hoaøn thieän nhöõng chính saùch coù lieân quan ñeán vaán ñeà chuyeån nhöôïng, cho thueâ, theá chaáp ñaát trong KCN. Maëc duø hieän nay luaät ñaát ñai ñaõ ñöôïc boå sung vaø söûa ñoåi ñaõ taïo ra moät heä thoáng phaùp luaät töông ñoái ñaày ñuû, trong thôøi gian qua taïo nhieàu thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån caùc KCN, môû roäng ñoâ - 61 - thò vaø phaùt trieån cô sôû haï taàng, song ñeå ñaùp öùng toát cho yeâu caàu coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù, luaät ñaát ñai caàn phaûi cuï theå, roõ raøng vaø mang tính oån ñònh cao hôn. Boå sung quõy ñaát cho taùi ñònh cö keát hôïp bieän phaùp naâng cao söï hoaøn thieän phaùp luaät veà ñaát ñai, trong ñoù nhaán maïnh quyeàn lôïi vaø nghóa vuï cuûa ngöôøi daân coù ñaát noâng nghieäp bò giaûi toûa ñeå hoï coù yù thöùc hôn veà chuû tröông phaùt trieån KCN. 3.2.7. Giaûi phaùp veà coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng Phaùt trieån KCN, thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi, thöïc hieän söï nghieäp coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù phaûi ñaûm baûo moâi tröôøng ñeå taêng tröôûng vaø phaùt trieån beàn vöõng. Tuy nhieân hieän nay caùc KCN phaùt trieån maïnh thì söï aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng soáng ngaøy caøng taêng. Vieäc xöû lyù moâi tröôøng caùc KCN laø traùch nhieäm cuûa caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo KCN, cuûa caùc doanh nghieäp kinh doanh haï taàng KCN. Nhaø nöôùc caùc caáp phaûi coù traùch nhieäm kieåm tra, xöû lyù vaø höôùng daãn caùc doanh nghieäp thöïc hieät toát luaät moâi tröôøng. Caùc bieän phaùp sau nhaèm thaùo gôõ tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng: - Quy hoaïch hoaøn chænh heä thoáng thoaùt vaø xöû lyù : nöôùc thaûi, khí thaûi, chaát thaûi coâng nghieäp ôû caùc KCN cuûa tænh, ñaûm baûo tieâu chuaån cho pheùp veà maët moâi tröôøng tröôùc khi thaûi ra ñaát, bieån, soâng, suoái trong khu vöïc. - Caùc nhaø maùy khi trieån khai xaây döïng caàn coù söï giaùm saùt, ñoân ñoác xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi, khí thaûi, raùc thaûi… töø caùc cô quan chöùc naêng sao cho phuø hôïp vôùi heä thoáng xöû lyù toaøn KCN. Caùc döï aùn ñaàu tö vaøo KCN phaûi ñaêng kyù ñaûm baûo veà moâi tröôøng tröôùc khi ñi vaøo hoaït ñoäng. - Ñieàu chænh quy ñònh cuï theå cho caùc nhaø ñaàu tö xaây döïng haï taàng KCN veà thôøi gian ñöa nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi ñi vaøo hoaït ñoäng. Ví duï: chaäm nhaát laø khi coù khoaûng 50% dieän tích KCN ñöôïc laáp ñaày (hieän nay laø 70%). Caàn coù bieän phaùp phoái hôïp giöõa caùc KCN vaø ñòa phöông trong baûo veä moâi tröôøng, traùnh gaây oâ nhieãm cho nhau, ñoàng thôøi phaûi xaùc ñònh nhöõng ngaønh coâng nghieäp naøo coù theå ñaët ôû thöôïng löu nguoàn nöôùc vaø nhöõng ngaønh coâng nghieäp naøo phaûi ñaët ôû haï löu, nhöõng ngaønh coâng nghieäp naøo phaûi döùt khoaùt boá trí xa nguoàn nöôùc. Tænh caàn coù - 62 - söï hoã trôï kyõ thuaät, taøi chính cho caùc doanh nghieäp vaø caùc chuû ñaàu tö phaùt trieån KCN thoâng qua caùc lôùp huaán luyeän veà moâi tröôøng. - Khuyeán khích caùc coâng ty, goàm caû coâng ty tö nhaân tham gia xöû lyù raùc thaûi coâng nghieäp. Khi KCN chöa coù nhaø maùy xöû lyù chaát thaûi thì söï xuaát hieän cuûa thaønh phaàn kinh teá tö nhaân laø caàn thieát. Nhöõng raùc thaûi khoâng söû duïng taùi cheá ñöôïc phaûi ñöôïc choân laáp theo quy ñònh, ñaûm baûo an toaøn veä sinh. - Caùc cô quan chöùc naêng trong tænh nhö Sôû Khoa hoïc coâng ngheä moâi tröôøng caàn thöôøng xuyeân kieåm tra, theo doõi vaø giaûi quyeát caùc vuï vieäc vi phaïm oâ nhieãm moâi tröôøng ñoàng thôøi xöû lyù nghieâm caùc doanh nghieäp vi phaïm keå caû doanh nghieäp nhaø nöôùc. - Chính phuû vaø UBND tænh caàn coù söï hoã trôï cho vay voán ñeå xaây döïng nhaø maùy xöû lyù caùc chaát thaûi. Coù theå xaây döïng nhaø maùy naøy theo hình thöùc BOT vôùi nhöõng öu ñaõi rieâng. 3.2.8. Giaûi phaùp vaän ñoäng vaø thu huùt ñaàu tö: Töø tröôùc ñeán nay, coâng taùc vaän ñoäng ñaàu tö chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc, vaãn ôû theá bò ñoäng, chôø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeán tìm cô hoäi ñaàu tö. Vai troø cuûa cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi vaán ñeà ñaàu tö, nhaát laø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, coøn môø nhaït, chuû yeáu ban haønh chính saùch, söûa ñoåi theo söï goùp yù, phaøn naøn cuûa caùc nhaø ñaàu tö. Vieäc xuùc tieán ñaàu tö chuû yeáu taäp trung vaøo giôùi thieäu luaät phaùp, chính saùch, chöa taäp trung vaøo chöông trình vaän ñoäng ñaàu tö theo töøng ñoái taùc, lónh vöïc hoaëc döï aùn cuï theå. - Nhaø nöôùc phaûi coù chính saùch ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø ñaàu tö trong nöôùc thoáng nhaát, oån ñònh, minh baïch. Caùc chính saùch ban haønh sau phaûi baûo ñaûm nguyeân taéc keá thöøa, khoâng hoài toá vaø haáp daãn hôn tröôùc. - Tænh caàn töøng böôùc thu huùt ñaàu tö coù choïn löïa döï aùn tuøy theo töøng giai ñoaïn phaùt trieån kinh teá cuûa ñòa phöông, xaùc laäp danh muïc ngaønh ngheà, saûn phaåm öu tieân goïi voán ñaàu tö, coù loä trình thích hôïp toå chöùc thöïc hieän döï aùn ñaàu tö khu coâng ngheä cao vaø KCN chuyeân ngaønh. Coâng boá roäng raõi treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, tuaân thuû trieät ñeå ñònh höôùng naøy vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå thöïc hieän ñuùng ñònh höôùng ñaàu tö. Danh muïc ngaønh ngheà, saûn phaåm caàn öu - 63 - tieân goïi voán ñaàu tö caàn döïa treân ñònh höôùng chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng giaûm daàn caùc döï aùn coù coâng ngheä gaây oâ nhieãm, caùc döï aùn söû duïng nhieàu lao ñoäng taïi caùc trung taâm ñoâ thò, phuø hôïp ñònh höôùng coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù vaø quan ñieåm phaùt trieån cuûa neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. - Thöôøng xuyeân raø soaùt phaân loaïi caùc döï aùn ñaàu tö ñaõ ñöôïc caáp giaáy pheùp ñaàu tö trong KCN ñeå coù nhöõng bieän phaùp thích hôïp, ñoái vôùi doanh nghieäp ñang thöïc hieän caàn chuù troïng vieäc thaùo gôõ nhöõng khoù khaên vöôùng maéc cuûa doanh nghieäp, xem ñaây laø bieän phaùp tieáp thò ñaàu tö tröïc tieáp, tieát kieäm vaø hieäu quaû nhaát. Vì qua thöïc teá, tieáng noùi cuûa caùc nhaø ñaàu tö ñang hoaït ñoäng taïi ñòa phöông coù yù nghóa raát lôùn ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö môùi. - Tieáp tuïc thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo nhöõng KCN ôû ñòa baøn coù nhieàu lôïi theá ñeå phaùt huy vai troø cuûa caùc KCN, goùp phaàn trong vieäc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ñòa phöông. Hoã trôï kinh phí cho caùc doanh nghieäp, ñôn vò, caù nhaân coù coâng thu huùt caùc döï aùn ñaàu tö vaøo KCN. - Daønh öu ñaõi toái ña cho ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo nhöõng KCN ôû nhöõng ñòa baøn noâng thoân, mieàn nuùi ñeå goùp phaàn vaøo quaù trình ñoâ thò hoaù vaø phaùt trieån coâng nghieäp ôû noâng thoân. Nhaø nöôùc caàn coù chính saùch giaûm giaù ñaàu vaøo nguyeân, nhieân vaät lieäu, thueá, cöôùc vieãn thoâng, chi phí löu thoâng haøng hoaù… maø hieän nay Vieät Nam cao hôn haún so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc (chính saùch thueá thu nhaäp cuûa ngöôøi nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam cao nhaát trong khu vöïc ASEAN). - Thöïc hieän toát luaät khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc, coù nhöõng öu ñaõi rieâng cuûa tænh cho nhöõng doanh nghieäp trong nöôùc ñaàu tö vaøo caùc KCN, caùc vuøng mieàn nuùi, vuøng saâu, vuøng xa nhö : cho vay öu ñaõi, chaäm noäp tieàn thueâ ñaát, giaûm phí haï taàng, mieãn thueá thu nhaäp doanh nghieäp, cho pheùp ñeå laïi nguoàn noäp ngaân saùch trong hai naêm ñaàu ñeå ñaàu tö cô sôû haï taàng… - Khuyeán khích thaønh laäp caùc coâng ty lôùn ñeå taäp trung nguoàn voán taïo söùc caïnh tranh treân thò tröôøng. Caàn coù chính saùch hoã trôï caùc doanh nghieäp trong vieäc caûi tieán coâng ngheä, nghieân cöùu khoa hoïc, ñaøo taïo lao ñoäng kyõ thuaät coù tay ngheà… - 64 - - In aán, phaùt haønh taøi lieäu, ñóa CDROM tieáp thò, tuyeân truyeàn vaän ñoäng ñaàu tö… xaây döïng Website danh muïc döï aùn keâu goïi ñaàu tö, coi ñaây nhö laø moät bieän phaùp tuyeân truyeàn, quaûng baù veà hình aûnh cuûa caùc KCN Ñoàng Nai nhö moät nôi haáp daãn ñaàu tö vaø thaân thieän coù lôïi cho caùc nhaø ñaàu tö. - Toå chöùc caùc cuoäc hoäi thaûo chuyeân ñeà, hoäi nghò veà ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp. Coâng taùc toå chöùc ñöôïc thöïc hieän caû trong vaø ngoaøi nöôùc. Uûy ban nhaân daân tænh caàn toå chöùc caùc cuoäc tieáp xuùc ñònh kyø haøng naêm (quùy) ñoái vôùi caùc doanh nghieäp ñaàu tö trong khu coâng nghieäp ñeå laéng nghe nhöõng yù kieán ñeà xuaát, taïo cô sôû cho vieäc caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö saùt thöïc, coù hieäu quaû cao, ñoàng thôøi coøn laø hình thöùc naâng cao uy tín cuûa Ñoàng Nai tröôùc caùc nhaø ñaàu tö. Ngoaøi ra Ban quaûn lyù KCN caàn coù traùch nhieäm tham döï caùc cuoäc hoïp cuûa caùc hieäp hoäi doanh nghieäp taïi ñòa baøn ñeå hoã trôï thaùo gôõ kòp thôøi nhöõng khoù khaên môùi phaùt sinh. 3.2.9. Giaûi phaùp veà ñaøo taïo vaø thu huùt nguoàn nhaân löïc cho caùc KCN Ñeå coù theå cung caáp nguoàn nhaân löïc ñaày ñuû veà soá löôïng vaø chaát löôïng cho caùc KCN trong thôøi gian tôùi thì nhieäm vuï ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc khoâng chæ laø nhieäm vuï cuûa rieâng ngaønh giaùo duïc vaø ñaøo taïo maø caàn phaûi ñöôïc söï quan taâm cuûa caùc caáp chính quyeàn, caùc doanh nghieäp trong KCN vaø xaõ hoäi. Ñeå ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc treân ñòa baøn caàn tieán haønh song song moät soá giaûi phaùp sau: - Tieán haønh khaûo saùt, döï baùo nhu caàu lao ñoäng cho caùc KCN treân ñòa baøn tænh töø nay ñeán naêm 2010, tình traïng veà trình ñoä vaên hoaù, tay ngheà cuûa caùc coâng nhaân, trình ñoä cuûa caùc caùn boä quaûn trò trong caùc nhaø maùy, xí nghieäp hieän nay, töø ñoù coù keá hoaïch ñaøo taïo vaø boài döôõng nhaèm ñaùp öùng nhu caàu saûn xuaát, kinh doanh. Nhaø nöôùc caàn sôùm quy hoaïch vaø naâng cao heä thoáng dòch vuï vieäc laøm, phaûi thöïc söï phaùt huy chöùc naêng höôùng nghieäp vaø ñaøo taïo ngheà phuø hôïp vôùi nhu caàu cuûa thò tröôøng lao ñoäng. - Cuøng vôùi phaùt trieån caùc cô sôû daïy ngheà coâng laäp, tænh Ñoàng Nai caàn thöïc hieän phaùt trieån maïng löôùi cô sôû daïy ngheà thoâng qua vieäc khuyeán khích caùc toå chöùc, caù nhaân coù ñieàu kieän môû ra cô sôû daïy ngheà, hoã trôï ñaøo taïo, boài döôõng ñoäi - 65 - nguõ caùn boä, giaùo vieân daïy ngheà cho caùc ñôn vò keå caû tö nhaân. Xaây döïng quõy hoã trôï hoïc ngheà baèng nguoàn voán goùp töø caùc doanh nghieäp söû duïng lao ñoäng, töø ngaân saùch nhaø nöôùc, vay tín duïng hoïc ngheà cuûa ngaân haøng… taïo cho ngöôøi lao ñoäng coù ñieàu kieän phaùt huy tay ngheà cuûa mình. - Thöïc hieän vieäc lieân keát giöõa 3 nhaø (nhaø nöôùc, nhaø doanh nghieäp vaø nhaø tröôøng) trong vieäc ñaøo taïo ngheà coù kyõ thuaät cao. Nhaø tröôøng coù thuaän lôïi laø coù cô sôû vaät chaát, giaûng vieân ñöôïc ñaøo taïo chính quy, kinh nghieäm giaûng daïy seõ taäp trung daïy lyù thuyeát, vaên hoaù vaø moät phaàn thöïc haønh. Caùc doanh nghieäp coù ñoäi nguõ caùn boä khoa hoïc kyõ thuaät am hieåu töôøng taän veà hoaït ñoäng, caùch thöùc vaän haønh maùy moùc thieát bò hieän ñaïi cuûa doanh nghieäp, coù theå ñoùng goùp giaùo trình giaûng daïy, phöông phaùp ñaøo taïo. Doanh nghieäp coøn coù theå ñoùng goùp quõy ñaøo taïo, hoã trôï maùy moùc thieát bò, caùn boä giaûng daïy thöïc haønh, choã thöïc taäp taïi chính doanh nghieäp. Nhaø nöôùc maø cuï theå laø Ban quaûn lyù KCN laøm ñaàu moái toång hôïp nhu caàu lao ñoäng chuyeån ñeán caùc tröôøng hoaëc caùc doanh nghieäp töï ñaët haøng caùc tröôøng, ñoùng goùp cuûa doanh nghieäp seõ ñöôïc tröø daàn vaøo chi phí ñaøo taïo. Nhö vaäy nhaø ñaàu tö cuõng coù lôïi laø ñaøo taïo nhaân löïc vôùi chi phí thaáp vaø ñöôïc tham gia vaøo quaù trình ñaøo taïo, ñöôïc quyeàn choïn nhöõng hoïc vieân ñaït keát quaû cao nhaát theo ñuùng yeâu caàu. - Ñoåi môùi muïc tieâu, noäi dung vaø phöông phaùp daïy ngheà theo höôùng taêng daàn tính chaát lao ñoäng trí tueä, môû roäng dieän ngheà nghieäp cuûa ngöôøi lao ñoäng, hoïc taäp gaén lieàn vôùi thöïc haønh, taêng cöôøng chaát löôïng coâng nhaân caû veà ñaïo ñöùc, taùc phong coâng nghieäp... Traùnh tình traïng ñaøo taïo ngheà ra khoâng coù vieäc laøm trong khi doanh nghieäp khoâng tuyeån ñöôïc lao ñoäng do tay ngheà hoïc sinh ra tröôøng khoâng ñaùp öùng ñuùng yeâu caàu. - Taän duïng vò trí gaàn trung taâm giaùo duïc laø Thaønh phoá Hoà Chí Minh, vöøa söû duïng nguoàn löïc saün coù cuûa thaønh phoá vaø ñaët haøng cho caùc tröôøng ñaøo taïo. Phaùt huy vai troø trung gian cuûa Ban quaûn lyù KCN trong moái lieân keát giöõa caùc tröôøng daïy ngheà cuûa tænh vôùi caùc tröôøng ñaïi hoïc, caùc cô quan nghieân cöùu öùng duïng khoa hoïc coâng ngheä. Gaén ñaøo taïo vôùi saûn xuaát vaø chuyeån giao coâng ngheä. - 66 - - Caàn coù caùc chöông trình hôïp taùc quoác teá, trong ñoù ñeà cao vai troø cuûa caùc toå chöùc, hieäp hoäi, caùc tröôøng ôû nöôùc ngoaøi laø nhöõng nôi ñaõ vaø ñang tieáp nhaän ñaët haøng lao ñoäng kyõ thuaät cao cuûa caùc doanh nghieäp ñaàu tö taïi Ñoàng Nai. Caùc toå chöùc quoác teá seõ hoã trôï chöông trình lieân keát ñaøo taïo, nhaát laø ñaøo taïo giaùo vieân, chöông trình giaûng daïy… Ñieàu naøy cuõng coù yù nghóa thay theá daàn lao ñoäng nöôùc ngoaøi baèng lao ñoäng Vieät Nam. - Neáu nguoàn lao ñoäng taïi choã khoâng ñuû ñaùp öùng, nhaø ñaàu tö ñöôïc tuyeån duïng lao ñoäng taïi caùc ñòa phöông khaùc trong caû nöôùc, keå caû moät boä phaän lao ñoäng laø ngöôøi nöôùc ngoaøi. - Coù chính saùch ñeå thu huùt nguoàn nhaân löïc laø caùn boä quaûn lyù, nhaân löïc kyõ thuaät cao nhö veà cheá ñoä ñaõi ngoä haáp daãn, hoã trôï veà nhaø ôû… Ngoaøi ra cuõng caàn ñeà cao traùch nhieäm cuûa caùc coâng ty kinh doanh haï taàng KCN (thuï höôûng döï aùn KCN) trong vieäc ñaøo taïo cho nhöõng ngöôøi lao ñoäng bò giaûi toaû ñaát, ñoàng thôøi vieäc ñaøo taïo lao ñoäng cho caùc KCN cuõng laø moät chæ tieâu nhaèm thu huùt ñaàu tö. 3.2.10. Giaûi phaùp veà coâng taùc toå chöùc heä thoáng chính trò trong caùc KCN Moãi KCN coù haøng vaïn lao ñoäng laøm vieäc trong caùc nhaø maùy. Haàu heát trong soá hoï laø löïc löôïng lao ñoäng treû môùi böôùc vaøo ñôøi. Khi vaøo laøm vieäc, nhaát laø cho caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi thì beân caïnh nhöõng öu ñieåm nhö : hoï ñöôïc ñaøo taïo ñöùc tính kyû luaät, taùc phong coâng nghieäp, coù yù thöùc taäp theå thì cuõng coù moät soá haïn cheá nhö trong caùc hình thöùc sinh hoaït coù tính giai caáp, giôùi tính khoâng ñöôïc khuyeán khích vaø tao ñieàu kieän toát. Nhöõng tieâu cöïc xaõy ra trong quaù trình giaûi quyeát vieäc laøm cuøng vôùi tình traïng baát oån trong saûn xuaát cuûa caùc doanh nghieäp ñaõ taùc ñoäng ñeán taâm lyù ngöôøi coâng nhaân, laøm hoï thieáu gaén boù vôùi doanh nghieäp, töï coi mình laø ngöôøi laøm thueâ. Maët khaùc nhöõng haïn cheá veà kieán thöùc chuyeân moân, veà naêng löïc tieáp thu coâng ngheä môùi, veà khaû naêng giao tieáp, hieåu bieát phaùp luaät… caøng laøm cho coâng nhaân trôû neân töï ti, soáng vaø laøm vieäc thuï ñoäng. Do ñoù, ñeå quaûn lyù coâng nhaân veà maët xaõ hoäi, baûo veä lôïi ích chính ñaùng cuûa coâng nhaân veà kinh teá, nhaân phaåm ñöôïc luaät phaùp quy ñònh thì trong caùc doanh - 67 - nghieäp phaûi coù caùc toå chöùc chính trò nhö : Coâng ñoaøn, Ñoaøn Thanh nieân, chi boä Ñaûng trong caùc doanh nghieäp KCN. Coâng ñoaøn coù traùch nhieäm giaùo duïc giaùc ngoä giai caáp cho coâng nhaân, giaùo duïc thöïc hieän nghóa vuï hôïp ñoàng lao ñoäng, toân troïng kyû luaät, thöïc hieän toát keá hoaïch saûn xuaát… Ñöùng veà phía coâng nhaân Coâng ñoaøn thay maët coâng nhaân yeâu caàu giôùi chuû doanh nghieäp phaûi thöïc hieän ñuùng caùc cam keát trong hôïp ñoàng lao ñoäng, caûi thieän ñieàu kieän lao ñoäng vaø baûo veä söùc khoeû cho ngöôøi lao ñoäng… Phaùt trieån toå chöùc Ñoaøn thanh nieân, chi boä Ñaûng trong caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi ñeå giaùo duïc yù thöùc chính trò cho giai caáp coâng nhaân, xaây döïng Ñaûng trong coâng nhaân vaø laõnh ñaïo giai caáp coâng nhaân. Caàn phoái keát hôïp giöõa cô sôû ñaûng, ñoaøn, coâng ñoaøn trong KCN vôùi ñòa phöông. Thieát nghó ñaây laø moät trong nhöõng caùch toát nhaát trong tình hình hieän nay ñeå phaùt trieån heä thoáng chính trò trong caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, taïo yeáu toá phaùt trieån vöõng chaéc cho caùc KCN. Caàn ban haønh caùc vaên baûn chæ ñaïo môû ñöôøng, vöøa keâu goïi chuû doanh nghieäp uûng hoä vöøa minh chöùng hoaït ñoäng tích cöïc töø thöïc teá cuûa caùc toå chöùc naøy. 3.2.11. Giaûi phaùp veà coâng taùc quaûn lyù caùc vaán ñeà vaên hoaù, y teá Vaên hoaù : Hieän nay ôû caùc KCN ñaõ xaây döïng, ñang hoaït ñoäng vaø ñaõ quy hoaïch ñeàu chöa ñeà caäp ñeán hoaëc chöa coù giaûi phaùp cuï theå veà vieäc toå chöùc ñôøi soáng vaên hoaù trong caùc KCN, ñieàu naøy phaûn aùnh moät söï thieáu ñoàng boä trong quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi KCN, xem naëng veà kinh teá maø queân ñi hoaëc chöa chuù yù ñeán vaán ñeà vaên hoaù – xaõ hoäi. Nhaø nöôùc phaûi tieán haønh quy hoaïch vaø khaån tröông xaây döïng caùc tuï ñieåm vaên hoaù nhö: xaây döïng coâng vieân, khu vui chôi theå thao, thö vieän, nhaø treû, cung caáp baùo chí taïi caùc khu nhaø coâng nhaân KCN… Haøng naêm ñònh kyø toå chöùc hoäi dieãn vaên ngheä, hoäi thi tay ngheà, thi lao ñoäng saùng taïo, giao löu vaên hoaù,… nhaèm thu huùt, loâi keùo ngöôøi lao ñoäng vaøo nhöõng hoaït ñoäng xaõ hoäi laønh maïnh, haïn cheá caùc teä naïn xaõ hoäi thaâm nhaäp vaøo coäng ñoàng ngöôøi lao ñoäng, ñoàng thôøi goùp phaàn - 68 - môû mang nhaän thöùc, kieán thöùc, taêng cöôøng söùc khoeû ñaûm baûo lao ñoäng laâu daøi vaø coù hieäu quaû. Vaán ñeà y teá : Hieän taïi coù khoaûng 180.000 coâng nhaân ñang lao ñoäng taïi caùc KCN treân ñòa baøn tænh, trong khi ñoù soá löôïng beänh vieän, trung taâm y teá cuûa tænh khoâng taêng maø coøn giaûm ñi so vôùi 5 naêm veà tröôùc. Ví duï: tröôùc ñaây coù beänh vieän KCN vôùi 200 giöôøng beänh nhaèm muïc ñích phuïc vuï coâng nhaân KCN Bieân Hoøa I, nay thu nhoû laïi vaø laáy teân laø Trung Taâm y teá KCN vôùi bieân cheá vaøi chuïc caùn boä coâng nhaân vieân vaø 20 giöôøng beänh. - Nhaø nöôùc neân caân ñoái nhu caàu khaùm chöõa beänh cuûa nhaân daân vaø ñoâng ñaûo löïc löôïng coâng nhaân ôû caùc KCN ñeå hoaïch ñònh moät chieán löôïc y teá vaø chaêm lo söùc khoûe cho ngöôøi lao ñoäng trong nhöõng naêm tieáp theo. Naâng caáp trung taâm y teá KCN thaønh beänh vieän KCN, trieån khai sôùm döï aùn xaây döïng beänh vieän tænh vôùi quy moâ 700 giöôøng beänh, trong moãi KCN neân toå chöùc moät traïm y teá ñeå sô caáp cöùu vaø chöõa beänh thoâng thöôøng cho coâng nhaân. - Ngaønh y teá keát hôïp vaø coäng ñoàng traùch nhieäm vôùi Sôû Khoa hoïc Coâng ngheä, Sôû Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng, Sôû Lao ñoäng Thöông binh Xaõ hoäi, Lieân ñoaøn lao ñoäng tænh thöôøng xuyeân kieåm tra veä sinh moâi tröôøng, veä sinh coâng nghieäp, nguoàn nöôùc sinh hoaït, phoøng choáng caùc ñaïi dòch, beänh ngheà nghieäp vaø caùc beänh xaõ hoäi khaùc. 3.2.12. Toång keát ñaùnh giaù hoaït ñoäng khu coâng nghieäp Coâng taùc toång keát ñaùnh giaù tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc KCN treân ñòa baøn caàn ñöôïc thöïc hieän thöôøng xuyeân. Ñeå thöïc hieän coâng taùc toång keát ñaùnh giaù hoaït ñoäng KCN caàn thieát phaûi coù boä phaän thu thaäp döõ lieäu moät caùch thöôøng xuyeân vaø heä thoáng caên cöù vaøo caùc maãu bieåu thoáng keâ cuûa ngaønh vaø cuûa cô quan thoáng keâ Nhaø nöôùc. UÛy ban nhaân daân tænh giao cho Ban quaûn lyù KCN chuû trì nhöõng ñeà aùn nghieân cöùu phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù KCN ñoái vôùi caùc lónh vöïc vôùi söï tham gia cuûa caùc nhaø nghieân cöùu khoa hoïc vaø caùc toå chöùc chuyeân nghieäp. Vieäc ñaùnh giaù xaùc ñaùng nhöõng vaán ñeà noåi coäm hoaëc tieàm aån nguy cô baát oån, tìm ra nhöõng giaûi phaùp khoa hoïc ñeå haïn cheá hoaëc khai thaùc cô hoäi, keát hôïp giöõa khoa hoïc vaø thöïc - 69 - tieãn, giöõa nghieân cöùu vaø trieån khai, ñaûm baûo hieäu quaû quaûn lyù theo chieàu saâu vaø daøi haïn. Toùm laïi : Nhöõng keát quaû cuûa KCN treân caû nöôùc noùi chung vaø taïi Ñoàng Nai noùi rieâng ñaõ ñoùng goùp cho neàn kinh teá quoác daân trong thôøi gian qua chæ môùi laø nhöõng keát quaû böôùc ñaàu. Muoán duy trì vaø phaùt huy hôn nöõa hieäu quaû cuûa caùc KCN cuõng nhö phaùt trieån caùc KCN theo höôùng beàn vöõng phaûi tieán haønh ñoàng boä nhieàu giaûi phaùp. Nhöõng giaûi phaùp theo caùc noäi dung noùi treân coù moái quan heä höõu cô vôùi nhau, neáu moät trong caùc giaûi phaùp noùi treân coù khieám khuyeát hoaëc keùm hieäu quaû seõ daãn ñeán muïc tieâu xaây döïng vaø phaùt trieån caùc KCN keùm hieäu quaû. 3.3. Kieán nghò 3.3.1. Kieán nghò ñoái vôùi Chính Phuû - Hieän nay ôû Ñoàng Nai cuõng nhö nhieàu ñòa phöông khaùc trong caû nöôùc ñaõ phaùt trieån moâ hình cuïm coâng nghieäp, hình thöùc naøy raát phuø hôïp vôùi vieäc thu huùt caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, phuø hôïp vôùi khaû naêng taøi chính vaø quy moâ phaùt trieån kinh teá cuûa ñòa phöông, nhaát laø ôû caùc huyeän, thò traán, thò töù, nhöng hieän nay chöa coù moät vaên baûn chính thöùc naøo phaùp lyù hoaù moâ hình naøy. Do ñoù, ñeà nghò Chính phuû sôùm ban haønh nhöõng vaên baûn phaùp lyù cho moâ hình cuïm coâng nghieäp vaø nhöõng chính saùch öu ñaõi ñeå moâ hình naøy coù theå phaùt trieån hôïp phaùp, phuø hôïp vôùi yeâu caàu phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. - Caàn coù moät khung phaùp lyù vöõng chaéc vaø chính saùch linh hoaït ñeå xaây döïng vaø phaùt trieån caùc loaïi hình KCN. ÔÛ nöôùc ta, cho ñeán nay vaên baûn mang tính phaùp lyù cao nhaát veà KCN vaãn laø Nghò ñònh 36/CP cuûa Chính phuû nhöng ñaõ khoâng coøn thích hôïp vaø nhieàu ñieàu khoaûn ñaõ bò voâ hieäu hoaù bôûi nhieàu vaên baûn phaùp luaät khaùc. Do ñoù caàn gaáp ruùt boå sung, ñieàu chænh laïi Nghò ñònh naøy, vaø tieán tôùi xaây döïng luaät rieâng veà loaïi hình khu coâng nghieäp vaø khu kinh teá ñaëc bieät khaùc. - Nghieân cöùu boå sung vaø söûa ñoåi Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø Luaät khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc ngaøy caøng phuø hôïp vôùi nhöõng thay ñoåi cuûa neàn kinh teá thò tröôøng, ñeà nghò thoáng nhaát thaønh Luaät ñaàu tö, coù nhö vaäy môùi huy ñoäng ñöôïc nguoàn voán coøn raát lôùn trong nhaân daân. - 70 - - Ban haønh danh muïc caùc KCN döï kieán öu tieân thaønh laäp trong giai ñoaïn töø nay ñeán naêm 2010 vaø 2020, ñoàng thôøi coù cô cheá khuyeán khích caùc döï aùn ñaàu tö vaøo KCN ñeå haïn cheá vieäc ñaàu tö caùc nhaø maùy ngoaøi KCN xen laãn khu daân cö, seõ laøm phaù vôõ quy hoaïch vaø gaây nhieàu khoù khaên cho coâng taùc xöû lyù moâi tröôøng. - Chính phuû tieáp tuïc coù nhöõng döï aùn toång theå nhaèm phaùt trieån, caûi taïo cô sôû haï taàng, tröôùc heát taäp trung cho heä thoáng ñöôøng boä, ñöôøng thuûy, ñöôøng haøng khoâng. Neân taäp trung cho nhöõng vuøng troïng ñieåm tröôùc, sau khi nhöõng vuøng naøy phaùt trieån maïnh thì seõ thu hoài voán ñeå ñaàu tö cho nhöõng vuøng khaùc, traùnh tình traïng ñaàu tö daøn traûi vöøa khoâng hieäu quaû vöøa toán voán. - Vieäc thaåm ñònh döï aùn cho caùc döï aùn ñaàu tö phaàn lôùn laø traùch nhieäm cuûa Boä keá hoaïch vaø ñaàu tö, ñòa phöông chæ thaåm ñònh nhöõng döï aùn coù quy moâ nhoû, do ñoù vieäc thaåm ñònh chính xaùc caùc döï aùn ñaàu tö cho caùc ñòa phöông caàn phaûi ñöôïc tính toaùn kyõ, traùnh tình traïng caáp quaù nhieàu döï aùn truøng laép daãn tôùi caùc doanh nghieäp kinh doanh khoâng hieäu quaû, nguoàn nguyeân lieäu cung caáp khoâng ñuû, söû duïng khoâng heát coâng suaát cuûa maùy moùc, giaù thaønh cao, haøng hoaù tieâu thuï khoâng heát daãn tôùi thua loã, thieät haïi cho caû doanh nghieäp vaø caû nhaø nöôùc, nhaát laø nhöõng doanh nghieäp trong nöôùc vaø lieân doanh. - Hieän nay Ban quaûn lyù KCN laø ñôn vò söï nghieäp, nhöng thöïc teá laïi coù nhöõng hoaït ñoäng kinh teá, ñoái ngoaïi neân kinh phí hoaït ñoäng chæ theo chæ tieâu phaân boå nhö bình thöôøng treân ñaàu ngöôøi, maëc khaùc nhieäm vuï Ban quaûn lyù seõ ngaøy caøng môû roäng theo ñaø phaùt trieån cuûa caùc KCN. Ñeà nghò Chính phuû thöïc hieän cheá ñoä giao khoaùn kinh phí cho Ban quaûn lyù hoaëc thöïc hieän cheá ñoä khoaùn kinh phí vaø nhaân söï cuûa Ban quaU& lyù theo soá löôïng caùc doanh nghieäp KCN, nhö vaäy Ban quaûn lyù môùi coù ñuû thöïc löïc ñeå laøm vieäc. 3.3.2. Kieán nghò ñoái vôùi UÛy ban nhaân daân tænh Ñoàng Nai - Caàn ñaùnh giaù laïi quy hoaïch caùc KCN ñeå ñieàu chænh, boå sung cho phuø hôïp vôùi quy hoaïch chung cuûa caû nöôùc vaø cuûa vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam. - Ñaùnh giaù laïi tính phuø hôïp giöõa quy hoaïch vaø thöïc teá, töø ñoù coù nhöõng ñieàu chænh boå sung nhö : quy hoaïch nhaø ôû cho coâng nhaân, caùc dòch vuï phuïc vuï ñôøi - 71 - soáng coâng nhaân nhö y teá, giaùo duïc, haï taàng cô sôû ngoaøi KCN… ñeå phaùt trieån ñoàng boä kinh teá – xaõ hoäi. - Tænh caàn coù chính saùch khuyeán khích ñaàu tö xaây döïng nhaø ôû cho coâng nhaân KCN, coù nhöõng chính saùch öu ñaõi veà thueá, ñaát, thuû tuïc haønh chính nhanh goïn ñeå giuùp ngöôøi kinh doanh an taâm boû voán ra ñaàu tö. - Raø soaùt ñaùnh giaù laïi khaû naêng veà voán, tieán ñoä, chaát löôïng cuûa caùc doanh nghieäp kinh doanh haï taàng cô sôû KCN nhaèm ñaûm baûo coâng taùc xaây döïng haï taàng ñöôïc thöïc hieän toát hôn, ñaùp öùng yeâu caàu cuûa nhaø ñaàu tö. - Ngoaøi ra caàn coù nhöõng bieän phaùp giöõ gìn traät töï an toaøn ñoái vôùi caùc KCN, quy ñònh caùc doanh nghieäp KCN trong vaán ñeà ñöa röôùc coâng nhaân, traùnh aûnh höôûng ñeán an toaøn giao thoâng trong vaø ngoaøi KCN. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 Ñeå khaéc phuïc nhöõng haïn cheá, toàn taïi trong quaù trình phaùt trieån cuûa caùc khu coâng nghieäp taïi tænh Ñoàng Nai ñeán naêm 2010, nhaèm goùp phaàn vaøo quaù trình taêng tröôûng vaø chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp – dòch vuï – noâng nghieäp ñeå ñeán naêm 2010 Ñoàng Nai cô baûn trôû thaønh tænh coâng nghieäp (döï thaûo vaên kieän Ñaïi hoäi tænh Ñaûng boä laàn thöù VIII), luaän vaên ñaõ trình baøy nhöõng quan ñieåm, ñònh höôùng vaø muïc tieâu cuûa vieäc xaây döïng caùc khu coâng nghieäp taïi tænh Ñoàng Nai ñeán naêm 2010, ñoàng thôøi ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhö : giaûi phaùp veà quy hoaïch phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp; giaûi phaùp veà ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng; veà cô cheá quaûn lyù; ñaøo taïo caùn boä quaûn lyù vaø taêng cöôøng quaûn lyù tröôùc vaø sau döï aùn; giaûi phaùp veà coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng; giaûi phaùp veà coâng taùc vaän ñoäng thu huùt ñaàu tö; ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc cho caùc khu coâng nghieäp; coâng taùc toå chöùc heä thoáng chính trò trong caùc khu coâng nghieäp… vaø neâu ra caùc kieán nghò ñoái vôùi nhaø nöôùc caùc caáp ñeå phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp. Thöïc hieän toát nhöõng giaûi phaùp vaø kieán nghò noùi treân seõ mang laïi nhöõng keát quaû toát hôn trong quaù trình phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp taïi tænh Ñoàng Nai trong thôøi gian tôùi. - 72 - KEÁT LUAÄN Coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù laø moät con ñöôøng taát yeáu ñeå xaây döïng nöôùc ta thaønh moät nöôùc coâng nghieäp coù cô sôû vaät chaát kyõ thuaät hieän ñaïi, cô caáu kinh teá hôïp lyù, quan heä saûn xuaát tieán boä vaø phuø hôïp vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát… “taïo neàn taûng ñeå ñeán naêm 2020, nöôùc ta cô baûn trôû thaønh nöôùc coâng nghieäp theo höôùng hieän ñaïi”. Qua vieäc nghieân cöùu loaïi hình phaùt trieån khu coâng nghieäp taäp trung ôû moät soá quoác gia treân theá giôùi vaø caùc nöôùc trong khu vöïc cho chuùng ta thaáy raèng muoán thöïc hieän coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù nhanh choùng thì phaûi phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp – khu cheá xuaát – khu coâng ngheä cao. Cuøng vôùi caû nöôùc tænh Ñoàng Nai ñaõ xaây döïng vaø phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp vaø böôùc ñaàu ñaõ phaùt huy hieäu quaû, ñoùng goùp to lôùn cho quaù trình phaùt trieån kinh teá cuûa ñòa phöông vaø caû nöôùc. Tuy nhieân duø laø moät trong vaøi ñòa phöông daãn ñaàu veà phaùt trieån khu coâng nghieäp, nhöng caùc khu coâng nghieäp tænh Ñoàng Nai vaãn coøn boäc loä nhieàu haïn cheá, toàn taïi, laøm aûnh höôûng ñeán quaù trình phaùt trieån, nhaát laø yeâu caàu phaùt trieån beàn vöõng ñang ñaët ra ngaøy caøng quyeát lieät hôn. Giaûi quyeát toát caû ôû taàm vó moâ vaø vi moâ, töø luaät phaùp, cô cheá quaûn lyù, naâng cao soá löôïng vaø chaát löôïng dòch vuï cô sôû haï taàng trong vaø ngoaøi KCN, vaán ñeà nguoàn nhaân löïc, … seõ giuùp cho caùc KCN Ñoàng Nai phaùt trieån ngaøy caøng hieäu quaû tröôùc maét cuõng nhö laâu daøi. - 73 - ._.