Một số giải pháp nhằm phát triển thị trường trái phiếu ở Việt Nam

tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng khãa luËn tèt nghiÖp ®Ò tµi : mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ë viÖt nam G.V h­íng dÉn : T.S nguyÔn ®øc dþ S.V thùc hiÖn : NguyÔn viÖt dòng líp : a2 – cn9 hµ néi – 2003 môc lôc Lêi më ®Çu Ch­¬ng I : Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ thÞ tr­êng tr¸i phiÕu 1 I Tr¸i phiÕu 1 1. Kh¸i niÖm tr¸i phiÕu 1 2. Ph©n lo¹i tr¸i phiÕu 2 2.1 Ph©n lo¹i theo h×nh thøc ph¸t hµnh 2 2.2 Ph©n lo¹i theo chñ thÓ ph¸t hµnh 3 3. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n cña tr¸i phiÕu 6 3.1 VÊn ®Ò chuyÓn ®æi cña tr¸i phiÕu doanh nghiÖp 6 3.2 QuyÒn hoµn tr¶ 9 4. §Þnh gi¸ tr¸i phiÕu 11 4.1 Nguån thu nhËp b»ng tiÒn ( Cash flow ) 11 4.2 Lîi suÊt ( Yield ) 12 4.3 X¸c ®Þnh gi¸ c¶ tr¸i phiÕu 13 4.4 Mèi quan hÖ gi÷a lîi suÊt yªu cÇu vµ gi¸ c¶ tr¸i phiÕu 15 4.5 Mèi quan hÖ gi÷a lîi suÊt vµ thêi gian ®¸o h¹n 16 II ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu 16 1. Kh¸i niÖm thÞ tr­êng tr¸i phiÕu 16 2. Vai trß thÞ tr­êng tr¸i phiÕu 17 3. Chøc n¨ng thÞ tr­êng tr¸i phiÕu 19 4. C¸c tæ chøc tham gia trªn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu 19 4.1 Chñ thÓ ph¸t hµnh 19 4.2 Chñ thÓ ®Çu t­ 21 4.3 C¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian 21 5. C¬ së h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu 25 5.1 æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ tµi chÝnh vÜ m« 25 5.2 Khung khæ ph¸p lý cho viÖc x©y dùng thÞ tr­êng tr¸i phiÕu 26 5.3 G©y dùng lßng tin cña c«ng chóng ®Çu t­ 26 5.4 Thóc ®Èy sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng s¬ cÊp 27 5.5 X©y dùng hÖ thèng ®¨ng ký l­u ký vµ thanh to¸n bï trõ 27 Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ViÖt Nam hiÖn nay 29 I Khung ph¸p lý ®iÒu chØnh thÞ tr­êng tr¸i phiÕu 29 1.Khung ph¸p lý ®iÒu chØnh häat ®éng ph¸t hµnh tr¸i phiÕuChÝnh phñ 29 2. Khung ph¸p lý ®iÒu chØnh häat ®éng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu doanh nghiÖp nhµ n­íc 31 3. Khung ph¸p lý ®iÒu chØnh ho¹t ®éng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu doanh nghiÖp cæ phÇn vµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n 33 II Thùc tr¹ng thÞ tr­êng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam 33 1. Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ 33 1.1 TÝn phiÕu kho b¹c ( thêi h¹n d­íi 1 n¨m ) 33 1.2 Tr¸i phiÕu kho b¹c 35 1.3 Tr¸i phiÕu c«ng tr×nh 41 2. Tr¸i phiÕu doanh nghiÖp 44 2.1 Tr¸i phiÕu doanh nghiÖp nhµ n­íc 44 2.2 Tr¸i phiÕu c«ng ty cæ phÇn , c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n 46 3. KÕt qu¶ ,tån t¹i , h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n 46 3.1 KÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc 46 3.2 Nh÷ng tån t¹i vµ h¹n chÕ 49 3.3 Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ 54 4. Thùc tr¹ng niªm yÕt , giao dÞch tr¸i phiÕu t¹i trung t©m giao dÞch Chøng kho¸n 55 4.1 T×nh h×nh niªm yÕt , giao dÞch tr¸i phiÕu ChÝnh phñ t¹i TTGDCK 55 4.2 T×nh h×nh niªm yÕt , giao dÞch tr¸i phiÕu doanh nghiÖp t¹i TTGDCK 56 4.3 Nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu 57 4.4Nh÷ng tån t¹i vµ nguyªn nh©n 58 Ch­¬ng III C¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam 61 I Nhu cÇu vµ triÓn väng ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ViÖt Nam 61 1. Nhu cÇu ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ViÖt nam 63 2. TriÓn väng ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ViÖt Nam 64 II §Ò xuÊt m« h×nh ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ViÖt Nam 64 1. M« h×nh ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ChÝnh phñ 64 1.1 ThÞ tr­êng ph¸t hµnh 64 1.2 ThÞ tr­êng giao dÞch 67 2. M« h×nh ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu doanh nghiÖp 69 2.1 ThÞ tr­êng ph¸t hµnh 70 2.2 ThÞ tr­êng giao dÞch 71 III . C¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam 72 1. C¸c gi¶i ph¸p chung 72 1.1 X©y dùng m«i tr­êng vÜ m« æn ®Þnh , trong ®ã x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu dµi h¹n 72 1.2 T¹o ra l·i xuÊt chuÈn trªn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ChÝnh phñ 73 1.3 Hoµn chØnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng ph¸t hµnh , niªm yÕt giao dÞch tr¸i phiÕu 74 1.4 X©y dùng kÕ ho¹ch theo h­íng gi¶m bít tèi ®a cho vay ­u ®·i cña ChÝnh phñ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp , ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc 75 1.5X©y dùng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu Doanh nghiÖp 76 1.6 X©y dùng ®Ò ¸n giao dÞch tr¸i phiÕu t¹i thÞ tr­êng OTC 77 2. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ 78 2.1 C¶i tiÕn ph­¬ng thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ 78 2.2 C¸c gi¶i ph¸p nh»m t¨ng tÝnh thanh kho¶n cña tr¸i phiÕu 81 2.3 Ph¸t triÓn c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian , phô trî 83 2.4 Thµnh lËp c¸c tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm t¹i ViÖt Nam 84 2.5 N©ng cÊp hÖ thèng giao dÞch : C«ng bè th«ng tin , l­u ký,thanh to¸n bï trõ ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng 84 2.6 TiÕp tôc tuyªn truyÒn phæ biÕn kiÕn thøc chøng kho¸n cho c«ng chóng ®Çu t­ , ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc tiÒm n¨ng 85 2.7 N©ng cao vai trß cña c¸c c¬ quan qu¶n lý : Bé Tµi chÝnh , Ng©n hµng nhµ n­íc , ñy ban chøng kho¸n nhµ n­íc ... 86 IV C¸c kiÕn nghÞ 88 KÕt luËn Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Lêi më ®Çu Trong chiÕn l­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam ®Õn 2003 , môc tiªu ®Ò ra lµ phÊn ®Êu ®­a n­íc ta vÒ c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp , tiÕp tôc duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP hµng n¨m b×nh qu©n ë møc 7 - 8 % . §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy , mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng lµ nguån vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn . Theo ­íc tÝnh cña c¸c chuyªn gia , trong giai ®o¹n tõ n¨m 2001 - 2020 ViÖt Nam cÇn huy ®éng kho¶ng 500-550 tû USD . VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó chóng ta cã thÓ huy ®éng mét l­îng vèn lín trong khi c¸c nguån vèn cßn nhiÒu h¹n chÕ , nguån vèn tÝn cña ng©n hµng chñ yÕu lµ nguån vèn ng¾n h¹n , kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vèn ®Çu t­ dµi h¹n , nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi FDI ®ang cã xu h­íng gi¶m sót , viÖc ®µm ph¸n vay n­íc ngoµi ( ODA vµ vay th­¬ng m¹i ) cµng trë nªn khã kh¨n ... ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®i vµo ho¹t ®éng h¬n hai n¨m qua ®· kh¼ng ®Þnh sù cÇn thiÕt vµ tÝnh tÊt yÕu ph¶i t¹o ra kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n míi cho nÒn kinh tÕ ®Ó ®¸p øng yªu cÇu vÒ vèn ®Çu t­ ph¸t ngµy cµng t¨ng cña ChÝnh phñ cµ c¸c doanh nghiÖp . Mét bé phËn cÊu thµnh cña thÞ tr­êng vèn lµ thÞ tr­êng tr¸i phiÕu còng ®· kh¼ng ®Þnh vai trß vµ tÇm quan träng cña nã trong chiÕn l­îc huy ®éng vèn cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa , hiÖn ®¹i hãa §Êt n­íc . Trong nh÷ng n¨m qua , thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ë n­íc ta ®· tõng b­íc ®­îc h×nh thµnh vµ hoµn thiÖn dÇn , ®Æc biÖt lµ tõ khi thÞ tr­êng chøng kho¸n ®i vµo ho¹t ®éng , c¸c tr¸i phiÕu ChÝnh phñ , tr¸i phiÕu doanh nghiÖp ®· cã thÞ tr­êng thø cÊp ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ thùc hiÖn giao dÞch mua b¸n tr¸i phiÕu cña m×nh , tÝnh thanh kho¶n cña tr¸i phiÕu ®­îc c¶i thiÖn , tr¸i phiÕu trë nªn hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ h¬n tõ ®ã më réng vµ thóc ®Èy thÞ tr­êng s¬ cÊp ph¸t triÓn , ChÝnh phñ vµ c¸c Doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó huy ®éng vèn mét c¸ch thuËn lîi h¬n . Bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®¹t ®­îc , thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ë n­íc ta cßn béc lé nhiÒu khiÕm khuyÕt vµ ®­îc ph¶n ¸nh râ nÐt c¶ ë thÞ tr­êng ph¸t hµnh vµ thÞ tr­êng giao dÞch , mét sè ®ît ®Êu thÇu tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®· kh«ng thµnh c«ng , ch­a cã nhiÒu c¸c doanh nghiÖp lùa chon viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu nh­ mét ph­¬ng tiÖn t¨ng nguån vèn dµi h¹n , tÝnh thanh kho¶n cña tr¸i phiÕu trªn thÞ tr­êng giao dÞch rÊt h¹n chÕ Víi thùc tr¹ng nh­ vËy . khãa luËn “ Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam ” nh»m c¸c môc tiªu lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn cña thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ; nªu lªn vÞ trÝ , vai trß cña thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ; ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ ®Ò ra gi¶i ph¸p thóc ®Èy ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam , gãp phÇn tõng b­íc ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn vµ ®¸p øng nhu cÇu vèn ®Çu t­ cho nÒn kinh tÕ trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn tiÕp theo . Ngoµi lêi nãi ®Çu , kÕt luËn vµ danh s¸ch tµi liÖu tham kh¶o , khãa luËn nµy ®­îc chia thµnh 3 ch­¬ng , víi c¸c néi dung chÝnh nh­ sau : Ch­¬ng1 : Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ thÞ tr­êng tr¸i phiÕu Ch­¬ng 2 : Thùc tr¹ng thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam hiÖn nay . Ch­¬ng 3 : C¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam . Do néi dung nghiªn cøu kh¸ réng , liªn quan ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò míi vµ phøc t¹p , nªn ch¾c ch¾n néi dung khãa luËn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt . Em rÊt mong nhËn ®­îc sù nhËn xÐt , gãp ý cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n trong tr­êng còng nh­ nh÷ng ng­êi cã quan t©m ®Ó khãa luËn ®­îc hoµn thiÖn h¬n . Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o TiÕn sÜ NguyÔn §øc Dþ vµ c¸c thÇy c« gi¸o trong bé m«n Thanh To¸n Quèc TÕ ®· tËn t×nh h­íng dÉn vµ gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh lµm khãa luËn tèt nghiÖp nµy . Hµ Néi, ngµy 25 th¸ng 4 n¨m 2003 . ch­¬ng I Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ thÞ tr­êng tr¸i phiÕu I . Tr¸i phiÕu 1. Kh¸i niÖm tr¸i phiÕu . Cho ®Õn nay tµi liÖu cña quèc tÕ còng nh­ cña ViÖt Nam ®­a ra kh¸ nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ tr¸i phiÕu . Tuy nhiªn , kh¸i niÖm vÒ tr¸i phiÕu th­êng ®­îc ®Ò cËp lµ sù thÓ hiÖn cam kÕt cña ng­êi ph¸t hµnh sÏ thanh to¸n mét sè tiÒn x¸c ®Þnh vµo mét ngµy x¸c ®Þnh trong t­¬ng lai víi mét møc l·i nµo ®ã , c¸c tr¸i phiÕu th­êng cã mÖnh gi¸, ngµy ®¸o h¹n vµ l·i suÊt . Khi mua tr¸i phiÕu , ng­êi mua tr¸i phiÕu cho tæ chøc ph¸t hµnh vay mét kho¶n tiÒn . Tr¸i phiÕu thÓ hiÖn b»ng chøng liªn hÖ gi÷a ng­êi cho vay ( chñ nî ) vµ ng­êi ®i vay (con nî ) §©y lµ mét lo¹i chøng kho¸n bëi v× nã cã thÓ ®­îc giao dÞch , mua b¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n . Th«ng th­êng thêi gian ph¸t hµnh tr¸i phiÕu tèi thiÓu lµ mét n¨m . C¸c lo¹i chøng kho¸n nî kh¸c víi thêi h¹n thanh to¸n d­íi mét n¨m gäi lµ tÝn phiÕu . Tr¸i phiÕu cã thÓ ®­îc ph¸t hµnh d­íi d¹ng chøng chØ vËt chÊt hay phi vËt chÊt ( bót to¸n ghi sæ hay ®iÖn tö ) vµ cho dï theo h×nh thøc nµo th× tr¸i phiÕu ®Òu bao gåm c¸c th«ng tin sau : MÖnh gi¸ ( Face of value , Par value , maturity value ) : MÖnh gi¸ lµ gi¸ trÞ ghi trªn tr¸i phiÕu mµ tæ chøc ph¸t hµnh cam kÕt tr¶ cho tr¸i chñ khi ®¸o h¹n . Tr¸i suÊt : Lµ l·i suÊt mµ tæ chøc ph¸t hµnh cam kÕt sÏ thanh to¸n cho chñ së h÷u tr¸i phiÕu mét sè tiÒn l·i vµo mét ngµy x¸c ®Þnh vµ cã thÓ theo ®Þnh kú . Tr¸i suÊt th­êng ®­îc c«ng bè theo tû lÖ phÇn tr¨m (%) so víi mÖnh gi¸ cña tr¸i phiÕu . Tr¸i suÊt cã thÓ ®­îc quy ®Þnh tr¶ hµng n¨m , hay thanh to¸n nöa n¨m mét lÇn . C«ng thøc tÝnh sè tiÒn l·i tr¸i phiÕu ( tr¸i tøc ) nh­ sau : Sè tiÒn l·i tr¸i phiÕu = MÖnh gi¸ tr¸i phiÕu x Tr¸i suÊt VÝ dô : Mét tr¸i phiÕu cã mÖnh gi¸ 1500 USD vµ tr¸i suÊt lµ 5% / n¨m th× tr¸i tøc hµng n¨m lµ 1500 USD x 0,05 = 75 USD * Gi¸ mua : Gi¸ mua tr¸i phiÕu lµ kho¶n tiÒn thùc tÕ mµ ng­êi mua bá ra ®Ó cã ®­îc quyÒn së h÷u tr¸i phiÕu . Gi¸ mua cã thÓ lµ “ngang gi¸” ( Tøc lµ tr¶ b»ng mÖnh gi¸ ) , cã thÓ lµ “ gi¸ gia t¨ng ” ( Cao h¬n mÖnh gi¸ ) hoÆc “ Gi¸ chiÕt khÊu ” ( ThÊp h¬n mÖnh gi¸ ) . * Kú h¹n : Lµ kho¶ng thêi gian tõ ngµy ph¸t hµnh ®Õn ngµy ng­êi ph¸t hµnh hoµn tr¶ tiÒn vèn lÇn cuèi cho tr¸i chñ , ngµy ®ã gäi lµ ngµy ®¸o h¹n . Kú h¹n cña tr¸i phiÕu th­êng ®­îc ph©n thµnh ba lo¹i : ng¾n h¹n , trung h¹n vµ dµi h¹n . Tr¸i phiÕu ng¾n h¹n th«ng h­êng cã kú h¹n mét n¨m trë xuèng , tr¸i phiÕu trung h¹n cã cã kú h¹n tõ trªn mét n¨m ®Õn m­êi n¨m , tr¸i phiÕu dµi h¹n cã kú h¹n tõ m­êi n¨m trë lªn . Kú h¹n cña bÊt kú lo¹i tr¸i phiÕu nµo còng ®­îc x¸c ®Þnh trong trong hîp ®ång ph¸t hµnh tr¸i phiÕu . 2. Ph©n lo¹i tr¸i phiÕu . 2.1. Ph©n lo¹i tr¸i phiÕu theo h×nh thøc ph¸t hµnh . Tr¸i phiÕu ®­îc ph©n thµnh hai lo¹i lµ tr¸i phiÕu v« danh ( Bearer Bond ) vµ tr¸i phiÕu ghi danh ( Name Bond , Registered Bond ) : Tr¸i phiÕu v« danh ( Bearer Bond ) : Lµ lo¹i tr¸i phiÕu kh«ng ghi tªn ng­êi chñ së h÷u tr¸i phiÕu trªn bÒ mÆt tr¸i phiÕu còng nh­ trªn sæ cña tæ chøc ph¸t hµnh , mµ thay vµo ®ã lµ sè sª ri cña tr¸i phiÕu . Lo¹i tr¸i phiÕu nµy cã phiÕu lÜnh l·i ( Coupon ) ®Ýnh kÌm theo . Tíi kú h¹n thanh to¸n tr¸i tøc , ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu c¾t phÇn cuèng phiÕu tr¶ l·i t­¬ng øng ®em tíi tæ chøc ph¸t hµnh hoÆc ng©n hµng ®­îc tæ chøc ph¸t hµnh ñy quyÒn ®Ó nhËn tr¸i tøc . Tíi thêi ®iÓm ®¸o h¹n , ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu tr×nh giÊy chøng nhËn së h÷u tr¸i phiÕu ®Ó nhËn l¹i tiÒn gèc t­¬ng ®­¬ng víi mÖnh gi¸ . §Æc ®iÓm cña tr¸i phiÕu v« danh lµ dÔ dµng chuyÓn nh­îng , bÊt kú ng­êi nµo cã tr¸i phiÕu trong tay ®Òu cã quyÒn h­ëng l·i vµ quyÒn ®­îc thanh to¸n tr¸i phiÕu . Ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu cã thÓ n¾m gi÷ tr¸i phiÕu ®Õn ngµy ®¸o h¹n hoÆc cã thÓ b¸n nã trªn thÞ tr­êng thø cÊp tr­íc ngµy ®¸o h¹n . Tr¸i phiÕu ghi danh ( Name Bond , Registered ) :Lµ lo¹i tr¸i phiÕu ghi râ hä tªn , ®Þa chØ cña ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu trªn bÒ mÆt tr¸i phiÕu vµ hoÆc trong sæ s¸ch hay phßng ®¨ng ký cña tæ chøc ph¸t hµnh . §Æc ®iÓm cña tr¸i phiÕu ghi danh lµ khã chuyÓn nh­îng , trõ tr­êng hîp bÞ mÊt cã thÓ xin cÊp l¹i . §Õn ngµy nhËn l·i sÏ ®­îc ®¹i lý c«ng ty ph¸t hµnh göi sÐc tr¶ l·i . 2.2 Ph©n lo¹i theo chñ thÓ ph¸t hµnh Tr¸i phiÕu ®­îc ph©n thµnh hai lo¹i lµ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vµ tr¸i phiÕu C«ng ty . - Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ( Goverment Bond ) : Tr¸i phiÕu do ChÝnh phñ ph¸t hµnh nh»m môc ®Ých c©n ®èi ng©n s¸ch , thùc hiÖn c¸c dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng , vµ ®­îc ®¶m b¶o b»ng ng©n s¸ch quèc gia . Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ lµ lo¹i tr¸i phiÕu an toµn nhÊt , hÇu nh­ kh«ng cã rñi ro v× cã nguån vèn ng©n s¸ch b¶o ®¶m cuèi cïng . Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®­îc chia thµnh : TÝn phiÕu kho b¹c , tr¸i phiÕu kho b¹c trung vµ dµi h¹n . + TÝn phiÕu kho b¹c ( Treasury Bill ) : TÝn phiÕu kho b¹c lµ nh÷ng c«ng cô ng¾n h¹n tõ mét n¨m trë xuèng , phæ biÕn nhÊt lµ c¸c lo¹i 3 th¸ng vµ 6 th¸ng . C¸c tÝn phiÕu ng¾n h¹n lµ c«ng cô chiÕt khÊu ( Discount Instrument ) . + Tr¸i phiÕu kho b¹c trung vµ dµi h¹n ( Treasury Notes , Treasury Bond ) : Tr¸i phiÕu trung h¹n ®­îc ph¸t hµnh tõ trªn mét n¨m ®Õn m­êi n¨m . Tr¸i phiÕu dµi h¹n ®­îc ph¸t hµnh víi kú h¹n tõ m­êi ®Õn ba m­¬i n¨m . C¸c tr¸i phiÕu trung vµ dµi h¹n th­êng cã møc l·i suÊt cè ®Þnh vµ ®­îc tr¶ l·i trªn c¬ së mét n¨m hoÆc nöa n¨m . Tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng lµ nh÷ng c«ng cô nî do chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ c¸c c¬ quan cña hä ph¸t hµnh ®Ó tµi trî cho c¸c dù ¸n vµ c¸c nhu cÇu chi tiªu cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng . - Tr¸i phiÕu c«ng ty (Doanh nghiÖp )- Corporate Bond : Tr¸i phiÕu c«ng ty lµ lo¹i tr¸i phiÕu ®­îc ph¸t hµnh bëi c¸c c«ng ty nh»m huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn . C¸c c«ng ty ph¸t hµnh tr¸i phiÕu khi cã nhu cÇu huy ®éng vèn lín ®Ó tµi trî cho viÖc më réng , ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn hoÆc kh«ng muèn ph¸t hµnh cæ phiÕu , hoÆc do chiÕn l­îc qu¶n lý vèn cña C«ng ty . Tr¸i phiÕu c«ng ty cã thÓ lµ tr¸i phiÕu ng¾n h¹n , trung h¹n vµ dµi h¹n . Nh­ng th«ng th­êng , khi cã nhu cÇu vèn ng¾n h¹n c«ng ty ¸p dông c¸c h×nh thøc vay vèn qua c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i , h¬n lµ ph¸t hµnh kú phiÕu . C¸c lo¹i tr¸i phiÕu c«ng ty ®Æc tr­ng bao gåm : + Tr¸i phiÕu cã thÓ mua l¹i tr­íc h¹n : Lµ lo¹i tr¸i phiÕu cã ®iÒu kho¶n cho phÐp c«ng ty ph¸t hµnh mua l¹i tr¸i phiÕu tr­íc khi ®Õn h¹n . Th«ng th­êng , c«ng ty chÊp nhËn tr¶ cho tr¸i chñ theo gi¸ gia t¨ng khi c«ng ty muèn mua l¹i tr¸i phiÕu ®ã . VÒ phÝa ng­êi mua tr¸i phiÕu th× ®©y lµ mét bÊt lîi , do vËy lo¹i tr¸i phiÕu nµy th­êng ph¶i b¸n gi¸ rÎ h¬n tr¸i phiÕu kh«ng cã ®Æc tÝnh nµy . + Tr¸i phiÕu cã thÓ chuyÓn ®æi ( Convertible Bond ) : Lµ lo¹i tr¸i phiÕu cho phÐp ng­êi së h÷u nã ®­îc quyÒn chuyÓn ®æi sang mét lo¹i chøng kho¸n nhÊt ®Þnh . Chøng kho¸n nµy cã thÓ lµ cæ phiÕu ­u ®·i hay cæ phiÕu th­êng cña c«ng ty ph¸t hµnh ( th«ng th­êng lµ cæ phiÕu th­êng ).§Æc tÝnh chuyÓn ®æi ®­îc quy ®Þnh ngay lóc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ chØ thay ®æi trong tr­êng hîp t¸ch cæ phiÕu hoÆc tr¶ cæ tøc b»ng phiÕu . + Tr¸i phiÕu kÌm chøng quyÒn : Theo xu h­íng hiÖn nay th× ®©y chñ yÕu lµ lo¹i tr¸i phiÕu cho phÐp ng­êi mua nã ®­îc mua kÌm theo quyÒn mua mét sè l­îng cæ phiÕu nhÊt ®Þnh ( øng víi sè l­îng tr¸i phiÕu mµ m×nh n¾m gi÷ ) víi møc gi¸ nhÊt ®Þnh trong kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh . Còng nh­ tr­êng hîp tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi , ®Æc quyÒn mua nµy ®­îc x¸c ®Þnh ngay tõ ®Çu khi ph¸t hµnh tr¸i phiÕu . Tr­êng hîp t¸ch cæ phiÕu hoÆc tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu th× gi¸ cæ phiÕu vµ sè l­îng quyÒn ®­îc ®iÒu chØnh l¹i t­¬ng tù nh­ trªn . Trong tr­êng hîp nµy , gi¸ trÞ tr¸i phiÕu ph¸t hµnh ®­îc tÝnh vµo vèn nî cña c«ng ty , cßn gi¸ trÞ chøng quyÒn ®­îc tÝnh vµo vèn cæ ®«ng . + Tr¸i phiÕu ®¶m b¶o ( Secured Bond ) : Lµ lo¹i tr¸i phiÕu mµ c«ng ty ph¸t hµnh th­êng ®­a ra c¸c tµi s¶n lµm vËt b¶o ®¶m cho c¸c kho¶n vay . Tr¸i chñ ®­îc b¶o ®¶m víi møc ®é cao trong tr­êng hîp tæ chøc ph¸t hµnh kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî ( tiÒn l·i vay vèn vay khi ®¸o h¹n ) bëi v× hä cã mét tr¸i quyÒn trªn tµi s¶n thÕ chÊp . NÕu c«ng ty kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô tr¶ nî th× ng­êi thô th¸c tµi s¶n sÏ cã quyÒn së h÷u tµi s¶n nh©n danh cho nh÷ng ng­êi chñ tr¸i phiÕu nµy .Sau ®ã ng­êi thô th¸c cã thÓ thanh lý tµi s¶n vµ ph©n ph¸t tiÒn thu ®­îc cho nh÷ng tr¸i chñ . Tïy theo h×nh thøc tr¸i phiÕu ®­îc b¶o ®¶m , ng­êi ta chia ra lµm ba lo¹i tr¸i phiÕu ®¶m b¶o chñ yÕu lµ : + Tr¸i phiÕu cã tµi s¶n cÇm cè (Mortgage Bond ) : Lµ lo¹i tr¸i phiÕu b¶o ®¶m b»ng viÖc c«ng ty ph¸t hµnh cÇm cè bÊt ®éng s¶n ®Ó ®¶m b¶o viÖc thanh to¸n cho tr¸i chñ . Mét nguyªn t¾c c¬ b¶n ®èi víi tµi s¶n cÇm cè ®Ó b¶o vÖ cho nh÷ng tr¸i chñ lµ tæng mÖnh gi¸ cña c¸c tr¸i phiÕu ®ang l­u hµnh ph¶i nhá h¬n gi¸ trÞ cña bÊt ®éng s¶n cÇm cè . + Tr¸i phiÕu cã tµi s¶n thÕ chÊp ( Collateral Trust Bond ) : NÕu cã mét c«ng ty së h÷u chøng kho¸n ( th­êng lµ cæ phiÕu ) cña c«ng ty kh¸c , c«ng ty ®ã cã thÓ sö dông nh÷ng chøng kho¸n nµy lµm tµi s¶n thÕ chÊp cho viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu . C«ng ty ph¸t hµnh tr¸i phiÕu th­êng dïng sè chøng kho¸n nµy ký th¸c t¹i mét bªn thø ba ( th­êng lµ c«ng ty ñy th¸c ) nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n tr¸i phiÕu. + Tr¸i phiÕu kh«ng ®¶m b¶o : Th­êng ®­îc ¸p dông ë c¸c c«ng ty lín , cã danh tiÕng dùa vµo uy tÝn cña m×nh ®Ó ph¸t hµnh , kh«ng ®­a ra mét tµi s¶n g× lµm vËt b¶o ®¶m . Trong tr­êng hîp tæ chøc ph¸t hµnh kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî vµ tuyªn bè ph¸ s¶n th× tr¸i chñ cña c¸c tr¸i phiÕu kh«ng ®¶m b¶o nµy sÏ ®­îc thanh to¸n sau tr¸i chñ c¸c tr¸i phiÕu b¶o ®¶m nh­ng tr­íc cæ ®«ng khi thanh lý c«ng ty . Ngoµi c¸c lo¹i tr¸i phiÕu nªu trªn , chóng ta cã thÓ liÖt kª ra mét sè lo¹i tr¸i phiÕu c«ng ty kh¸c nh­ : - Tr¸i phiÕu thu nhËp ( Income Bond ) : Lµ lo¹i tr¸i phiÕu mµ lîi tøc ®­îc tr¶ tïy thuéc vµo lîi nhuËn c«ng ty vµ kh«ng cao h¬n tr¸i suÊt . Do kh«ng cam kÕt tr¶ l·i , tr¸i phiÕu thu nhËp giao dÞch víi nguyªn gi¸ , b¸n víi møc triªt khÊu lín , vµ ®­îc xem nh­ mét d¹ng ®Çu c¬ . Tr¸i phiÕu thu nhËp cã phÇn gièng cæ phiÕu ­u ®·I kh«ng tÝch lòy . - Tr¸i phiÕu kh«ng cã phiÕu tr¶ l·i ( Zezo Counpon Bond ) : Tr¸i phiÕu kh«ng cã phiÕu tr¶ l·i lµ lo¹i tr¸i phiÕu kh«ng tr¶ l·i ®Þnh kú . Nhµ ®Çu t­ th­êng mua tr¸i phiÕu nµy víi mét gi¸ triÕt khÊu nhÊt ®Þnh . Sù t¨ng gi¸ cña tr¸i phiÕu b»ng mÖnh gi¸ khi ®¸o h¹n biÓu hiÖn cho tæng sè tiÒn thu nhËp cña nhµ ®Çu t­ - Tr¸i phiÕu Seri : Lµ lo¹i tr¸i phiÕu ®­îc ph¸t hµnh mét ®ît nh­ng mçi seri cã ngµy ®¸o h¹n kh¸c nhau , theo ®Þnh kú ®Òu ®Æn cho ®Õn khi toµn bé ®ît ph¸t hµnh ®­îc hoµn tr¶ . - Tr¸i phiÕu ®Çu c¬ ( Speculative Bond hay Junk Bond ) : Lµ lo¹i tr¸i phiÕu do c¸c doanh nghiÖp cã uy tÝn thÊp ph¸t hµnh , v× vËy lo¹i tr¸i phiÕu nµy cã rÊt nhiÒu rñi ro vµ th­êng ph¶i b¸n víi gi¸ thÊp . Th«ng th­êng , tr¸i phiÕu ®Çu c¬ sÏ ®­a ra lîi tøc cao h¬n c¸c tr¸i phiÕu th«ng th­êng kh¸c . Nh÷ng nhµ ®Çu t­ sÏ yªu cÇu cã thu nhËp cao h¬n khi mua tr¸i phiÕu ®Çu c¬ bëi v× hä ph¶i miÔn chÞu nhiÒu h¬n rñi ro h¬n . 3. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n cña tr¸i phiÕu 3.1 VÊn ®Ò chuyÓn ®æi cña tr¸i phiÕu doanh nghiÖp §Ó t¨ng tÝnh hÊp dÉn cña viÖc huy ®éng vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu , tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi ( Convertible Bond ) lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc phæ biÕn ®­îc sö dông . Khi chuyÓn ®æi tr¸i phiÕu cÇn chó ý : Tr­êng hîp chuyÓn ®æi : Lµ sù quy ®Þnh nh÷ng tr­êng hîp tr¸i phiÕu ®­îc chuyÓn ®æi sang cæ phiÕu . Khi ph¸t hµnh nhu cÇu chuyÓn ®æi , tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi cã thÓ sang cæ phiÕu víi ®iÒu kiÖn tr­íc khi ®¸o h¹n . C¸c nhu cÇu chuyÓn ®æi cã thÓ ph¸t sinh do chuyÓn ®æi sang cæ phiÕu cã thÓ cã lîi vÒ mÆt tµi chÝnh , hoÆc tr¸nh rñi ro hµm chøa trong tr¸i phiÕu mµ m×nh ®ang n¾m gi÷ , hoÆc muèn trë thµnh cæ ®«ng cña doanh nghiÖp hoÆc muèn t¨ng tû träng chiÕm h÷u tµi s¶n doanh nghiÖp . Gi¸ chuyÓn ®æi : Lµ gi¸ c¶ quy ®Þnh trªn tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi khi ph¸t hµnh . Gi¸ chuyÓn ®æi cã thÓ cè ®Þnh trong suèt thêi h¹n cña tr¸i phiÕu hoÆc thay ®æi trong trong tõng mèc thêi gian cña tr¸i phiÕu tïy theo tháa ­íc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu . Gi¸ chuyÓn ®æi ®­îc tÝnh theo c«ng thøc : CPS Trong ®ã : CPS ( Convertible price of stock ) lµ gi¸ chuyÓn ®æi cæ phiÕu FVB ( Face value of bond ) lµ mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu . CR ( Convertible rate ) lµ tØ lÖ chuyÓn ®æi . TØ lÖ chuyÓn ®æi cã thÓ ®­îc quy ®Þnh t­¬ng øng víi møc gÝa chuyÓn ®æi cña tr¸i phiÕu . Ngang gi¸ chuyÓn ®æi : NÕu gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña tr¸i phiÕu ngang víi gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña cæ phiÕu ®­îc chuyÓn ®æi th× gäi lµ ngang gi¸ chuyÓn ®æi . Ta cã c«ng thøc ngang gi¸ chyÓn ®æi : CPa = CR x MPS Trong ®ã : CPa : ( Convertible price ) ngang gi¸ chuyÓn ®æi CR : ( Convertible rate ) lµ tØ lÖ chuyÓn ®æi . MPS : ( Market price of stock ) lµ thÞ gi¸ cæ phiÕu Th«ng th­êng tr¸i phiÕu cã hµm l­îng rñi ro Ýt h¬n cæ phiÕu nªn thÞ gi¸ tr¸i phiÕu ( MPB : Market price of Bond ) th­êng lín h¬n ngang gi¸ chuyÓn ®æi tr¸i phiÕu lµ 10 % Ta cã c«ng thøc : MPB = CPa x 110 % hay MPB = CRx MPS x 110 % Tõ c¸c c«ng thøc trªn cã sù liªn hÖ nh­ sau : NÕu nh­ cã sù chªnh lÖch t­¬ng ®èi t­¬ng quan gi÷a c¸c yÕu tè nµy , ng­êi ta cã thÓ lîi dông chóng ®Ó kiÕm lêi th«ng qua viÖc tiÕn hµnh nghiÖp vô Ac-bit chuyÓn ®æi VÝ dô : Mét tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi cã gi¸ 1350 USD , mÖnh gi¸ lµ 1000 USD , tØ lÖ chuyÓn ®æi lµ 40 tøc lµ gi¸ chuyÓn ®æi lµ 25 USD , thÞ gi¸ cæ phiÕu lµ 35USD .Theo c«ng thøc trªn ta thÊy cã sù chªnh lÖch : , nh­ vËy víi gi¶ sö kh«ng tÝnh thuÕ vµ hoa hång ta cã thÓ tiÕn hµnh Ac-bit chuyÓn ®æi nh­ sau : - Mua tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi 1350 USD trªn thÞ tr­êng , ®æi lÊy 40 cæ phiÕu th­êng ,b¸n sè cæ phiÕu nµy víi gi¸ 35 USD/1 cæ phiÕu th× thu ®­îc 1400USD l·i 50 USD,l·i suÊt lµ . Tuy nhiªn ,nÕu ngang gi¸ chuyÓn ®æi nhá h¬n gi¸ tr¸i phiÕu th× gi¸ tr¸i phiÕu nµy lµ ®¾t , kh«ng nªn tiÕn hµnh nghiÖo vô Ac-bit . PhÝ chuyÓn ®æi : Lµ tØ lÖ phÇn tr¨m gi÷a thÞ gi¸ cæ phiÕu vµ gi¸ chuyÓn ®æi so víi thÞ gi¸ cæ phiÕu . ChØ khi phÝ chuyÓn ®æi lín h¬n 0 th× chuyÓn ®æi míi cã lîi . VÝ dô nh­ trong tr­êng hîp trªn th× phÝ chuyÓn ®æi lµ : 35 - Nh÷ng thuËn lîi vµ bÊt lîi khi ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi : ViÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi cho phÐp c«ng ty vay vèn víi tØ lÖ l·i suÊt thÊp h¬n so víi ph¸t hµnh tr¸i phiÕu kh«ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi . Tr¸i chñ cã thÓ chÊp nhËn mét l·i suÊt thÊp h¬n ®Ó cã c¬ héi chuyÓn ®æi sang cæ phiÕu th«ng th­êng nÕu gi¸ trÞ cæ phiÕu t¨ng lªn vµ b»ng c¸ch ®ã hä sÏ thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn h¬n nhê vµo sù chuyÓn ®æi . Tr¸i chñ còng cã lîi h¬n cæ ®«ng th«ng th­êng trong tr­êng hîp c«ng ty cæ phÇn nµy bÞ ph¸ s¶n . Tr¸i quyÒn cña ng­êi n¾m gi÷ tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi sÏ ®­îc ­u tiªn tr­íc ng­êi chñ cæ phiÕu th­êng vµ cæ phiÕu ­u ®·i . Tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi còng cã mét sè bÊt lîi . NÕu tÊt c¶ tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi ®­îc chuyÓn ®æi th× tæng sè cæ phiÕu th­êng ®­îc l­u hµnh sÏ t¨ng lªn mét c¸ch ®ét ngét . Vèn cæ phÇn sau ®ã bÞ “ pha lo·ng ” vµ thu nhËp chia cho c¸ nh©n n¾m gi÷ cæ phiÕu sÏ gi¶m xuèng . §ã chÝnh lµ bÊt lîi chÝnh cña tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi cho c¶ nhµ ph¸t hµnh vµ nhµ ®Çu t­ . Mét sè bÊt lîi kh¸c ®èi víi nhµ ph¸t hµnh liªn quan ®Õn hËu qu¶ cña chÝnh s¸ch thuÕ . TiÒn tr¸i tøc trªn tr¸i phiÕu nµy ®­îc tr¶ trong sè thu nhËp tr­íc thuÕ , tr¸i l¹i cæ tøc cña cæ phiÕu ph¶i tr¶ trong sè thu nhËp sau thuÕ . VÊn ®Ò nµy cã chiÒu h­íng ®Èy m¹nh sù pha lo·ng thu nhËp vµ v× thÕ còng trë lªn bÊt lîi ®èi víi nh÷ng nhµ ®Çu t­ . PhÇn lín tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi ®­îc ph¸t hµnh víi ®iÒu kho¶n cã thÓ thu l¹i . §iÒu nµy t¨ng møc ®é linh ho¹t cña c«ng ty ph¸t hµnh . Gièng nh­ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu kh«ng chuyÓn ®æi , c«ng ty ph¸t hµnh cã thÓ hoµn tr¶ tõng phÇn nh»m gi¶m mãn nî hay sè tiÒn vay ph¶i chi tr¶ . NÕu gi¸ tr¶ cho viÖc mua l¹i tr¸i phiÕu nhá h¬n gi¸ thÞ tr­êng cña cæ phiÕu th«ng th­êng mµ ng­êi chñ tr¸i phiÕu lÏ ra sÏ ®­îc nhËn tõ sù chuyÓn ®æi , th× chñ tr¸i phiÕu b¾t buéc ph¶i chuyÓn ®æi . Sù chuyÓn ®æi b¾t buéc nµy lµ gi¶i ph¸p cã thÓ lùa chon ®èi víi c«ng ty ph¸t hµnh nh­ng cã thÓ lµ bÊt lîi cho chñ tr¸i phiÕu . 3.2 QuyÒn hoµn tr¶ - QuyÒn hoµn tr¶ : HÇu hÕt c¸c chøng kho¸n cã thu nhËp cè ®Þnh cã c¸c ®iÒu kho¶n cho phÐp ng­êi ph¸t hµnh mua l¹i tr¸i phiÕu tr­íc thêi gian ®¸o h¹n ®· ®­îc c«ng bè .C¸c ®iÒu kho¶n nµy ®­îc gäi lµ quyÒn mua l¹i . QuyÒn mua l¹i cã lîi cho tæ chøc ph¸t hµnh khi nã b¶o ®¶m cho tæ chøc ph¸t hµnh mua l¹i tr¸i phiÕu theo quyÒn lùa chän . Tæ chøc ph¸t hµnh cã thÓ mua l¹i tr¸i phiÕu nÕu cã thÓ vay ®­îc tiÒn víi l·i suÊt thÊp h¬n l·i suÊt tr¸i phiÕu ®ang l­u hµnh hoÆc nÕu ng­êi ph¸t hµnh ®· tÝch lòy ®­îc tiÒn ®Ó mua l¹i mét phÇn hay toµn bé sè nî . Chñ së h÷u tr¸i phiÕu nh×n chung kh«ng muèn tr¸i phiÕu cña hä bÞ mua l¹i tr­íc kú ®¸o h¹n do l·i suÊt tr¸i phiÕu cña hä th­êng cao h¬n l·i suÊt cña tr¸i phiÕu ph¸t hµnh míi . C¸c ®iÒu kho¶n vÒ quyÒn mua l¹i cã thÓ g©y ra khã kh¨n cho viÖc b¸n c¸c tr¸i phiÕu . §Ó b¶o vÖ cho chñ së h÷u tr¸i phiÕu khái bÞ mua l¹i qu¸ sím sau khi ph¸t hµnh , hÇu hÕt c¸c tr¸i phiÕu ®Òu kh«ng cã ®Æc tÝnh mua l¹i trong vßng 5 hoÆc 10 n¨m ®Çu tÝnh tõ ngµy ph¸t hµnh . §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn nh­ lµ sù ng¨n chÆn quyÒn mua l¹i . QuyÒn mua l¹i th­êng ®¶m b¶o r»ng nÕu tr¸i phiÕu thuéc lo¹i cã quyÒn mua l¹i , chñ tr¸i phiÕu sÏ nhËn ®­îc mét kho¶n tiÒn lín h¬n mÖnh gi¸ cña tr¸i phiÕu . Sè tiÒn lín h¬n mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu ®­îc hiÓu nh­ lµ gi¸ cao ®Ó ®¶m b¶o cho quyÒn mua l¹i . QuyÒn mua l¹i th«ng th­êng cho phÐp ng­êi ph¸t hµnh mua tr¸i phiÕu b¾t ®Çu tõ n¨m thø 10 sau khi ph¸t hµnh víi gi¸ cao h¬n mÖnh gi¸ vµo bÊt cø ngµy nµo sau ®ã víi gi¸ h¹ dÇn tíi b»ng mÖnh gi¸ . Tæ chøc ph¸t hµnh th­êng th«ng b¸o cho chñ tr¸i phiÕu vÒ viÖc mua l¹i Ýt nhÊt 30 ngµy tr­íc ngµy mua l¹i . Ng­êi ta cã thÓ mua l¹i toµn bé hay mét phÇn cña tr¸i phiÕu . ViÖc mua l¹i toµn bé cho phÐp tæ chøc ph¸t hµnh thu l¹i toµn bé ®ît ph¸t hµnh vµo ngµy mua l¹i . Sau ngµy mua l¹i nµy , l·i suÊt sÏ kh«ng ®­îc tÝnh tiÕp . B»ng c¸ch nµy , nî cña ng­êi ph¸t hµnh ®­îc thu l¹i vµ t×nh tr¹ng tµi chÝnh cña tæ chøc ph¸t hµnh v÷ng m¹nh h¬n v× kho¶n tr¸i tøc cè ®Þnh ph¶i tr¶ vµ tiÒn gèc cña tr¸i phiÕu ®· ®­îc gi¶m xuèng - Mua l¹i b»ng quü ch×m ( Sinking Fund Call ) : NhiÒu nhµ ph¸t hµnh lËp mét quü ®Æc biÖt gäi lµ quü ch×m . Hµng n¨m , tiÒn ®­îc ký th¸c vµo quü nµy nh»m môc ®Ých ®Ó mua l¹i c¸c tr¸i phiÕu hiÖn hµnh . HÇu hÕt c¸c quü ch×m ®­îc sö ®Ó mua l¹i mét phÇn tr¸i phiÕu tr­íc thêi gian ®¸o h¹n mét vµi n¨m . Quü ch×m dïng ®Ó mua l¹i tr¸i phiÕu th­êng ®­îc sö dông sau ngµy quyÒn mua l¹i cã hiÖu lùc . Quü ch×m ®Ó mua l¹i tr¸i phiÕu cã thÓ ®­îc quy ®Þnh b¾t buéc hoÆc tïy ý . Tr­êng hîp b¾t buéc , mçi n¨m cÇn ph¶i ký th¸c mét cè tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó thùc hiÖn viÖc mua l¹i vµo nh÷ng ngµy nhÊt ®Þnh . Tr­êng hîp tïy ý cã nghÜa lµ chØ khi cã tiÒn d­ ng­êi ta ng­êi ta míi ký th¸c vµo quü vµ viÖc mua l¹i tr¸i phiÕu chØ ®­îc thùc hiÖn khi cã ®ñ tiÒn . - QuyÒn b¸n l¹i hoÆc quyÒn ®­îc tr¶ l¹i : Mét sè lo¹i tr¸i phiÕu ®« thÞ cã quyÒn mua l¹i ®Æc biÖt gäi lµ quyÒn b¸n l¹i hay quyÒn ®­îc tr¶ l¹i . QuyÒn nµy cho phÐp chñ tr¸i phiÕu yªu cÇu tæ chøc ph¸t hµnh mua l¹i c¸c tr¸i phiÕu tr­íc thêi gian ®¸o h¹n , th­êng lµ víi gi¸ b»ng mÖnh gi¸ . Mét sè quyÒn b¸n cho phÐp chñ tr¸i phiÕu thùc hiÖn quyÒn nµy chØ vµo mét ngµy nhÊt ®Þnh hoÆc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh . - Hoµn vèn : Tæ chøc ph¸t hµnh ®«i khi b¸n tr¸i phiÕu víi môc ®Ých lo¹i bá mét sè tr¸i phiÕu cò hay nî kh¸c . §iÒu nµy ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch sö dông sè tiÒn thu ®­îc tõ ®ît ph¸t hµnh míi , nh»m t¹o ra mét tµi kho¶n chØ dïng ®Ó tr¶ l·i vµ vèn cña tr¸i phiÕu ®ang l­u hµnh . Tr¸i phiÕu míi gäi lµ tr¸i phiÕu ph¸t hµnh cho viÖc hoµn vèn vµ tr¸i phiÕu ph¸t hµnh ban ®Çu ®­îc coi lµ tr¸i phiÕu hoµn vèn . Ng­êi ta th­êng ®Çu t­ sè tiÒn thu ®­îc nµy vµo c¸c tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vµ ký th¸c chóng vµo mét ng©n hµng . Khi hîp ®ång ñy th¸c víi ng©n hµnh ®­îc ký kÕt sÏ ®¶m b¶o r»ng c¸c tr¸i phiÕu ký th¸c gåm c¶ tiÒn l·i ®­îc sö dông ®Ó tr¶ l·i vµ vèn gèc cña c¸c chøng kho¸n ®ang l­u hµnh . - Hoµn vèn tr­íc : ViÖc hoµn vèn cã thÓ ®­îc tæ chøc theo hai c¸ch . NÕu tr¸i phiÕu ®­îc hoµn vèn ®ang l­u hµnh ®­îc thanh to¸n khi ®¸o h¹n , chóng ®­îc coi lµ ñy th¸c cho ®Õn kú ®¸o h¹n . NÕu tr¸i phiÕu ®­îc hoµn vèn ®ang l­u hµnh ®­îc thanh to¸n tr­íc khi ®¸o h¹n , chóng ®­îc xem lµ hoµn vèn tr­íc viÖc mua l¹i . - §iÒu kho¶n hñy bá hîp ®ång trªn tr¸i phiÕu : Do ph¸t hµnh ban ®Çu ®­îc ®¶m b¶o b»ng c¸c tr¸i phiÕu ®· ñy th¸c vµo ng©n hµng nªn c«ng ty ph¸t hµnh kh«ng ph¶i chÞ tr¸ch nhiÖm thanh to¸n tiÒn l·i vµ vèn n÷a . Ngoµi ra c¸c quyÒn vµ viÖc n¾m gi÷ tr¸i phiÕu ban ®Çu cña c¸c chñ tr¸i phiÕu ®­îc ghi trong cam kÕt cña tæ chøc ph¸t hµnh vµ chñ së h÷u tr¸i phiÕu sÏ bÞ hñy bá . Nh×n chung , sù tÝn nhiÖm ®èi víi tr¸i phiÕu ph¸t hµnh ®­îc hoµn vèn sÏ t¨ng lªn khi nã ®­îc b¶o ®¶m b»ng c¸c tr¸i phiÕu ChÝnh phñ . §iÒu nµy dÉn tíi viÖc t¨ng gi¸ thÞ tr­êng cña tr¸i phiÕu nhê cã chÊt l­îng ( ®é uy tÝn ) cña chøng kho¸n ®· t¨ng lªn 4. §Þnh gi¸ tr¸i phiÕu Gi¸ c¶ cña bÊt cø lo¹i chøng kho¸n nµo còng t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c nguån thu nhËp b»ng tiÒn trong t­¬ng lai cña chøng kho¸n ®ã . Muèn ®Þnh gi¸ tr¸i phiÕu , chóng ta cÇn nghiªn cøu nguån thu nhËp tiÒn tÖ vµ lîi suÊt 4.1 Nguån thu nhËp b»ng tiÒn ( Cash flow ) cña tr¸i phiÕu gåm cã tiÒn l·i cña tr¸i phiÕu vµ hoµn vèn theo mÖnh gi¸ cña tr¸i phiÕu . TiÒn l·i cña tr¸i phiÕu cã thÓ lµ cè ®Þnh hoÆc biÕn ®éng tïy thuéc vµo lo¹i tr¸i phiÕu . §èi víi tr¸i phiÕu kh«ng hoµn vèn , nguån tiÒn l·i lµ cè ®Þnh ; ®èi víi tr¸i phiÕu hoµn vèn , tiÒn l·i sÏ thay ®æi khi hoµn vèn . TiÒn l·i cña tr¸i phiÕu cã thÓ tr¶ tr­íc 1 lÇn ®èi víi tr¸i phiÕu kh«ng cã phiÕu l·i vµ còng cã thÓ tr¶ sau theo thêi h¹n cña tr¸i phiÕu . ViÖc x¸c ®Þnh nguån tiÒn l·i mong ®îi cña tr¸i phiÕu rÊt phøc t¹p . V× vËy trong c¸c néi dung tiÕp theo cña phÇn nµy chóng ta chØ xem xÐt ®èi víi tr¸i phiÕu kh«ng hoµn vèn vµ cuèng cã l·i . VÝ dô : Mét tr¸i phiÕu cã thêi h¹n 15 n¨m , l·i suÊt 5% n¨m , mÖnh gi¸ 1000 USD th× cã nguån thu nhËp tiÒn tÖ mong ®îi lµ tiÒn l·i 50 USD vµ mÖnh gi¸ lµ 1000 USD . Nh­ vËy , tr¸i phiÕu cã 15 nguån thu nhËp tiÒn tÖ 50USD mong ®îi trong vßng 15 n¨m vµ mét nguån thu nhËp tiÒn tÖ 1000 USD mong ®îi khi ®¸o h¹n 15 n¨m . 4.2 Lîi suÊt ( Yield ) TØ suÊt lîi tøc mµ nhµ ®Çu t­ dùa vµo ®ã ®Ó ho¹ch ®Çu t­ vµo tr¸i phiÕu ®­îc gäi lµ lîi suÊt . §Ó hiÓu râ ®iÒu nµy , chóng ta cÇn ph©n biÖt ®­îc ba lo¹i lîi suÊt kh¸c nhau : Lîi suÊt danh nghÜa hay l·i suÊt coupon( Nominal Yield ) : Lµ tØ lÖ phÇn tr¨m cña tr¸i tøc so víi mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu , tøc lµ tr¸i suÊt vµ lîi suÊt danh nghÜa lµ b»ng nhau . Ta cã : Trong ®ã : NY ( Norminal Yield ._.) lµ lîi suÊt danh nghÜa Dt lµ tr¸i tøc thêi h¹n t FV ( Face value ) lµ mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu . VÝ dô : mét tr¸i phiÕu cã mÖnh gi¸ lµ 1200USD , tr¸i tøc 60 USD / n¨m . Cã NY = 0.05 hay 5% 1 n¨m . Lîi suÊt hiÖn hµnh (Current Yield ) : Lµ lîi suÊt cña tr¸i phiÕu cã tÝnh ®Õn thÞ gi¸ cña tr¸i phiÕu . Cã : Trong ®ã : CY (Current Yield ) lµ lîi suÊt hiÖn hµnh Dt lµ tr¸i tøc thêi h¹n t MP ( Market price ) lµ thÞ gi¸ cña tr¸i phiÕu . Lîi suÊt ®¸o h¹n ( Yield to maturity ) : Lîi suÊt hiÖn hµnh kh«ng ph©n biÖt râ sù kh¸c nhau gi÷a gi¸ mua vµ sè tiÒn nhËn thùc tÕ khi ®¸o h¹n . VÝ dô : Mét tr¸i phiÕu cã mÖnh gi¸ lµ 1000USD , l·i suÊt 8%/ n¨m ,vµ cã thêi gian ®¸o h¹n lµ 5 n¨m .Khi b¹n mua tr¸i phiÕu nµy víi gi¸ lµ 800 USD . NÕu mua víi gi¸ rÎ ( gäi lµ gi¸ triÕt khÊu - Discount price ) , c«ng thøc tÝnh lîi suÊt ®¸o h¹n lµ : Víi vÝ dô trªn ta cã : - L·i suÊt Counpon lµ 8% - Lîi suÊt hiÖn hµnh lµ 10% - Lîi suÊt ®¸o h¹n lµ 13.3 % NÕu mua víi gi¸ cao ( Gäi lµ gi¸ t¨ng tr­ëng -Preminum price ) , c«ng thøc tÝnh lîi suÊt ®¸o h¹n lµ : Gi¶ sö mét tr¸i phiÕu kh¸c cã l·i suÊt 8%/n¨m , mÖnh gi¸ 1000 USD, kú h¹n 5 n¨m ®­îc b¸n víi gi¸ lµ 1100USD . Tr¸i phiÕu nµy cã : - Lîi suÊt counpon : 80USD/1000USD = 8% n¨m . - Lîi suÊt hiÖn hµnh : 80 USD /1000 USD =7,3 % / n¨m - Lîi suÊt ®¸o h¹n : 5,7 % / n¨m TiÕn hµnh kh¶o s¸t ba lo¹i lîi suÊt trªn , chóng ta rót ra nhËn xÐt quan träng sau ®©y : Mua víi gi¸ chiÕt khÊu , chóng ta cã : YTM > CY> NY Mua víi gi¸ t¨ng tr­ëng , chóng ta cã : YTM < CY< NY Ngoµi ba lo¹i lîi suÊt trªn ra cßn cã lîi suÊt hoµn vèn ( Yield to call ) ®­îc sö dông ®Ó tÝnh lîi suÊt ®èi víi tr¸i phiÕu hoµn vèn tr­íc h¹n ( Callable Bond ) 4.3 X¸c ®Þnh gi¸ c¶ tr¸i phiÕu . Gi¸ c¶ cña tr¸i phiÕu t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c nguån thu nhËp tiÒn tÖ trong t­¬ng lai tøc lµ gi¸ trÞ nµy b»ng tæng gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña nguån tiÒn thu nhËp hµng n¨m cña tr¸i phiÕu vµ gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu vµo lóc ®¸o h¹n . Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña nguån thu nhËp tiÒn l·i hµng n¨m cña tr¸i phiÕu tÝnh b»ng c«ng thøc : Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu lóc ®¸o h¹n tÝnh b»ng c«ng thøc : Trong ®ã : - M lµ mÖnh gi¸ lóc ®¸o h¹n - i lµ lîi suÊt yªu cÇu - N lµ thêi h¹n tr¸i phiÕu - A lµ tiÒn l·i cña tr¸i phiÕu VÝ dô : Mét tr¸i phiÕu 9% tr¶ l·i 2 lÇn / n¨m , thêi h¹n 20 n¨m , mÖnh gi¸ 1000USD , nÕu lîi suÊt yªu cÇu lµ 12 % / n¨m cã c¸c nguån thu nhËp tiÒn tÖ nh­ sau : - 40 nguån thu nhËp tiÒn l·i 45 USD ®­îc nhËn trong 20 n¨m . - MÖnh gi¸ 1000 USD vµo lóc ®¸o h¹n vµo n¨m thø 20 - Lîi suÊt yªu cÇu lµ 6% trªn 6 th¸ng Thay vµo c«ng thøc cã gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña 40 nguån thu nhËp tiÒn l·i 45 USD sÏ t­¬ng ®­¬ng víi P1 = 677,08 USD Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu 1000USD víi 40 kú h¹n tr¶ l·i 6% khi ®¸o h¹n t­¬ng ®­¬ng víi P2 = 99,72 USD Nh­ vËy gi¸ trÞ tr¸i phiÕu t­¬ng ®­¬ng víi tæng hai gi¸ trÞ hiÖn t¹i nªu trªn : P= P1+P2 = 677,08 USD + 97,22 USD = 774,30 USD Trong mét vÝ dô kh¸c , víi lîi suÊt yªu cÇu lµ 7% n¨m vµ c¸c gi÷ kiÖn kh¸c vÉn gièng nh­ vÝ dô trªn . Chóng ta cã : P1= 960,98 USD ; P2 = 252,57 USD Vµ P1+P2 = 1213,55 USD 4.4 Mèi quan hÖ gi÷a lîi suÊt yªu cÇu vµ gi¸ c¶ tr¸i phiÕu . Qua hai vÝ dô trªn cho thÊy r»ng gi¸ c¶ tr¸i phiÕu vµ lîi suÊt yªu cÇu cã quan hÖ tØ lÖ nghÞch . NÕu lîi suÊt yªu cÇu gi¶m tõ 12% xuèng cßn 7%/n¨m th× gi¸ c¶ tr¸i phiÕu t¨ng tõ 774,30 USD lªn 1213,55USD vµ ng­îc l¹i . §èi víi tr¸i phiÕu cã tr¸i suÊt vµ thêi h¹n cè ®Þnh , gi¸ c¶ tr¸i phiÕu sÏ cã biÕn ®éng khi lîi suÊt yªu cÇu thay ®æi .Sau ®©y lµ kh¶o s¸t mèi quan hÖ cña mét tr¸i phiÕu 1000USD , thêi h¹n 20 n¨m , tr¸i suÊt 9% n¨m vµ thêi kú tr¶ l·i lµ 6 th¸ng . - NÕu lîi suÊt yªu cÇu nhá h¬n tr¸i suÊt th× gi¸ c¶ cña tr¸i phiÕu lín h¬n mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu . - NÕu lîi suÊt yªu cÇu b»ng tr¸i suÊt th× gi¸ c¶ cña tr¸i phiÕu b»ng mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu . - NÕu lîi suÊt yªu cÇu lín h¬n tr¸i suÊt th× gi¸ c¶ tr¸i phiÕu bÐ h¬n mÖnh gi¸ cña tr¸i phiÕu . Lîi suÊt yªu cÇu Gi¸ tr¸i phiÕu 5% 1502,05USD 6% 1346,72USD 7% 1213,55USD 8% 1098,96USD 9% 1000,00USD 10 % 914,21USD 11% 839,54USD 12% 774,30USD 13% 717,09USD 14% 661,71USD 4.5 Mèi quan hÖ gi÷a sù thay ®æi gi¸ vµ thêi gian ®¸o h¹n Gi¸ tr¸i phiÕu cã thêi gian ®¸o h¹n dµi sÏ biÕn ®éng nhiÒu h¬n gi¸ tr¸i phiÕu cã thêi gian ®¸o h¹n ng¾n . Khi l·i suÊt t¨ng , gi¸ tr¸i phiÕu hiÖn hµnh gi¶m . §iÒu nµy ®¶m b¶o cho lîi suÊt ®¸o h¹n cña tr¸i phiÕu ®ang l­u hµnh b»ng víi lîi suÊt ®¸o h¹n cña tr¸i phiÕu ph¸t hµnh míi . Tû lÖ lîi suÊt ®¸o h¹n cña tr¸i phiÕu chiÕt khÊu ph¶n ¸nh sè tiÒn t¨ng lªn tíi khi ®¸o h¹n ( tõ gi¸ chiÕt khÊu t¨ng tíi mÖnh gi¸ ) . Thêi gian chê ®îi thùc hiÖn phÇn nµy cµng dµi , nhµ ®Çu t­ nhËn ®­îc kho¶n tiÒn t¨ng lªn cµng lín ( víi møc chiÕt khÊu nhiÒu h¬n ) . V× vËy ,l·i suÊt t¨ng lªn cã thÓ lµm cho tr¸i phiÕu dµi h¹n gi¶m nhiÒu h¬n gi¸ tr¸i phiÕu ng¾n h¹n . Khi l·i suÊt gi¶m , gi¸ tr¸i phiÕu hiÖn hµnh t¨ng v× thÕ lîi suÊt ®¸o h¹n tr¸i phiÕu hiÖn hµnh sÏ gi¶m tíi khi b»ng víi lîi suÊt cña tr¸i phiÕu ph¸t hµnh míi . Tû lÖ lîi suÊt ®¸o h¹n cña tr¸i phiÕu b¸n víi gi¸ cao h¬n mÖnh gi¸ ph¶n ¸nh phÇn gi¶m tíi khi ®¸o h¹n ( tõ gi¸ b¸n gi¶m xuèng mÖnh gi¸ ) . Thêi gian ®Ó cho gi¸ cao gi¶m xuèng mÖnh gi¸ cµng dµi th× nhµ ®Çu t­ cµng ph¶i tr¶ sè tiÒn lín h¬n . V× vËy , khi lîi suÊt gi¶m , tr¸i phiÕu dµi h¹n t¨ng nhiÒu h¬n tr¸i phiÕu ng¾n h¹n . II . ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu 1. Kh¸i niÖm thÞ tr­êng tr¸i phiÕu . ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu lµ thÞ tr­êng ph¸t hµnh vµ giao dÞch c¸c lo¹i tr¸i phiÕu ChÝnh phñ , c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt Tr¸i phiÕu sÏ ®­îc ph¸t hµnh trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp qua nhiÒu ph­¬ng thøc kh¸c nhau nh­ b¶o l·nh ph¸t hµnh , ®Êu thÇu ,... sau ®ã c¸c tr¸i phiÕu nµy sÏ tiÕn hµnh giao dÞch trªn thÞ tr­êng thø cÊp . Trªn thÞ tr­êng thø cÊp , c¸c nhµ b¶o l·nh ph¸t hµnh vµ c¸c nhµ giao dÞch trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp kh«ng cßn ®ãng vai trß ch¸o b¸n chøng kho¸n . Thay vµo ®ã , c¸c tr¸i phiÕu ®­îc mua b¸n gi÷a c¸c nhµ ®Çu t­ vµ c¸c tæ chøc ®Çu t­ th«ng qua c¸c nhµ m«i giíi , kinh doanh chøng kho¸n . Sù tån t¹i cña mét thÞ tr­êng thø cÊp n¨ng ®éng sÏ cã t¸c dông lµm cho tr¸i phiÕu cã tÝnh thanh kho¶n . Nh­ vËy tr¸i phiÕu sÏ trë nªn hÊp dÉn h¬n ®èi víi nhµ ®Çu t­ vµ gi¶m chi phÝ vèn cho ChÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp . ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu thø cÊp ®­îc chia ra lµm hai lo¹i : ThÞ tr­êng së giao dÞch vµ thÞ r­êng OTC . T¹i ®©y , c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ dÔ dµng mua vµ b¸n tr¸i phiÕu tr­íc khi tíi h¹n thanh to¸n . ThÞ tr­êng së giao dÞch : Tr¸i phiÕu ®­îc giao dÞch trªn mét thÞ tr­êng cã tæ chøc vµ cã thÓ chuyÓn sang tiÒn mÆt mét c¸ch dÔ dµng . Trªn Së giao dÞch , kÕt qu¶ yÕt gi¸ vµ giao dÞch ®­îc c«ng bè trªn hÖ thèng m¸y tÝnh . HÖ thèng nµy ®­îc kÕt nèi víi c¸c thµnh viªn cña së giao dÞch vµ c¸c tæ chøc ®Çu t­ , ®ång thêi ®­îc c«ng bè ra c«ng chóng . ThÞ tr­êng OTC : C¸c lo¹i tr¸i phiÕu kh«ng ®­îc giao dÞch trªn Së giao dÞch th× sÏ giao dÞch trªn thÞ tr­êng OTC . ThÞ tr­êng OTC bao gåm sè l­îng ®«ng ®¶o c¸c nhµ m«i giíi vµ kinh doanh chøng kho¸n . Nh÷ng nhµ m«i giíi vµ kinh doanh chøng kho¸n kh«ng ë cïng mét n¬i mµ sö dông m¸y vi tÝnh còng nh­ ®iÖn tho¹i ®Ó tiÕn hµnh giao dÞch . C¸c nhµ m«i giíi giao dÞch khi nhËn ®­îc lÖnh cña kh¸ch hµng sÏ trë thµnh nhµ t¹o lËp thÞ tr­êng vµ ®Æt møc gi¸ hiÖn t¹i cña tÊt c¶ c¸c chøng kho¸n OTC d­íi h×nh thøc cña nhiÒu nguån th«ng tin ;vÝ dô nh­ h×nh thøc truyÒn th«ng tin ®iÖn tö vµ th«ng b¸o ra c«ng chóng hµng ngµy . 2. Vai trß cña thÞ tr­êng tr¸i phiÕu . ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu lµ mét kªnh chñ yÕu huy ®éng c¸c nguån vèn trung vµ dµi h¹n cho ChÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp . Do vËy sù t¹o lËp vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh còng nh­ ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng .ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu thùc hiÖn c¸c vai trß chñ yÕu sau ®©y : - §èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n : Do kh¶ n¨ng cã thÓ cho phÐp c¸c chñ thÓ kinh tÕ tù do vµ trùc tiÕp huy ®éng vèn tiÕt kiÖm cña c«ng chóng ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn , thÞ tr­êng tr¸i phiÕu trë thµnh c«ng cô tù do hãa nÒn kinh tÕ . Nã t¹o ®iÒu kiÖn cung cÊp cho nÒn kinh tÕ nguån vèn cã thêi h¹n sö dông ®¸p øng víi thêi gian cÇn thiÕt cña kho¶n ®Çu t­ , ®ång thêi ®Þnh h­íng ®óng nguån vèn s½n cã víi gi¸ phï hîp víi nhu cÇu sö dông cÇn thiÕt cho nÒn kinh tÕ , nhê vËy gãp phÇn ®iÒu hßa , ph©n phèi nguån vèn trong nÒn kinh tÕ gi¶m søc Ðp ®èi víi hÖ thèng ng©n hµng . - §èi víi ChÝnh phñ : Do thu hót ®­îc nguån vèn khæng lå cña toµn bé nÒn kinh tÕ vµ nguån vèn tõ n­íc ngoµi qua viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu , thÞ tr­êng tr¸i phiÕu gióp ChÝnh phñ gi¶i quyÕt ®­îc c¸c vÊn ®Ò thiÕu hôt ng©n s¸ch , cã thªm vèn ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng mµ kh«ng ph¶i ph¸t hµnh thªm tiÒn t¹o ra søc Ðp vÒ l¹m ph¸t . ChÝnh v× vËy ngµy nay ë hÇu hÕt c¸c quèc gia , viÖc ChÝnh phñ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó vay tiÒn cña c«ng chóng ®Çu t­ lµ ho¹t ®éng diÔn ra rÊt th­êng xuyªn , theo mét kÕ ho¹ch x¸c ®Þnh n»m trong kÕ ho¹ch tæng thÓ cña chiÕn l­îc huy ®éng vèn cña quèc gia . Ngoµi ra , ph¸t hµnh tr¸i phiÕu còng lµ mét ho¹t ®éng th­êng thÊy trong nghiÖp vô thÞ tr­êng më , gãp phÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña ChÝnh phñ . - §èi víi c¸c doanh nghiÖp : Ngµy nay sù ra ®êi cña thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp tiÕp cËn víi mét kªnh huy ®éng vèn míi linh ho¹t vµ cã hiÖu qu¶ h¬n . Khi mét doanh nghiÖp cã nhu cÇu vÒ vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh th× doanh nghiÖp ®ã cã thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó huy ®éng vèn . §©y lµ nh÷ng nguån vèn ®­îc ®¶m b¶o vµ cã kh¶ n¨ng sö dông l©u dµi . C¸c doanh nghiÖp kh«ng ph¶i qu¸ lo l¾ng vÒ thêi gian hoµn tr¶ nh­ khi ®i vay vèn ng©n hµng bëi v× kh¸c víi kho¶n vay vèn ng©n hµng lµ nh÷ng kho¶n vay ng¾n h¹n th× c¸c kho¶n huy ®éng trªn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ®Òu lµ nh÷ng kho¶n huy ®éng dµi h¹n ( th­êng lµ tõ 5 n¨m trë lªn ) Ng­îc l¹i khi c¸c doanh nghiÖp cã vèn nh­ng ch­a cã c¬ héi s¶n xuÊt kinh doanh , c¸c doanh nghiÖp cã thÓ mua tr¸i phiÕu nh­ lµ mét tµi s¶n kinh doanh vµ c¸c tr¸i phiÕu ®ã sÏ ®­îc chuyÓn ®æi thµnh tiÒn mÆt khi cÇn thiÕt trªn thÞ tr­êng . - §èi víi c«ng chóng ®Çu t­ : ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu cã chøc n¨ng chuyÓn c¸c kho¶n tiÕt kiÖm thµnh vèn ®Çu t­ , mét mÆt huy ®éng nguån vèn nhµn rçi tµi trî cho nÒn kinh tÕ , mÆt kh¸c gióp cho nh÷ng ng­êi cã tiÒn tiÕt kiÖm kh«ng cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh cã thÓ thùc hiÖn ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó cho kho¶n tiÒn ®ã sinh s«i n¶y në . Do ®ã víi nh÷ng c«ng cô ®Çu t­ ®a d¹ng phong phó míi cña m×nh , thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ®· gãp phÇn n©ng cao møc sèng cña c¸c tÇng líp d©n c­ vµ cña toµn x· héi nãi chung 3. Chøc n¨ng cña thÞ tr­êng tr¸i phiÕu 3.1 Huy ®éng vèn , ph©n bæ nguån vèn Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ , c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th­êng thiÕu vèn dµi h¹n . Vèn dµi h¹n th­êng ®­îc cung cÊp bëi hÖ thèng ng©n hµng , hÖ thèng thuÕ vµ nguån vèn n­íc ngoµi nh­ng nguån vèn nµy rÊt h¹n chÕ vµ kh«ng ®ñ ®Ó tháa m·n nhu cÇu ®Çu t­ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh . V× lý do nãi trªn , c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Æt môc tiªu hµng ®Çu lµ huy ®éng vèn trong n­íc vµ ngoµi n­íc ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t­ cña kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ 3.2 Ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu trong thÞ tr­êng chøng kho¸n . §Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n cÇn thiÕt lËp mét m« h×nh ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu n¨ng ®éng , hiÖu qu¶ cã kh¶ n¨ng t¹o ra mét l·i suÊt chuÈn cho thÞ tr­êng chóng kho¸n nãi riªng vµ cho nÒn kinh tÕ nãi chung . ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu ho¹t ®éng hiÖu qu¶ còng ®ång nghÜa víi viÖc duy tr× æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« , thóc ®Èy ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n , gãp phÇn huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn . 4. C¸c tæ chøc tham gia trªn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu . 4.1 Chñ thÓ ph¸t hµnh Chñ thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu lµ tæ chøc huy ®éng vèn b»ng c¸ch b¸n tr¸i phiÕu cho ng­êi ®Çu t­ . Chñ thÓ ph¸t hµnh bao gåm ChÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp , hay c¸c tæ chøc kh¸c theo quy ®inh cña ph¸p luËt . ChÝnh phñ : ChÝnh phñ vµ c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng lµ mét trong nh÷ng chñ thÓ ph¸t hµnh nhiÒu nhÊt cña thÞ tr­êng . §iÒu nµy lµ dÔ hiÓu v× kh«ng ph¶i lóc nµo ChÝnh phñ còng cã thÓ bï ®¾p sù thiÕu hôt vèn x¶y ra kh¸ th­êng xuyªn trong chi tiªu cña m×nh b»ng c¸ch yªu cÇu Ng©n hµng Trung ­¬ng in thªm tiÒn mÆt . Cho nªn viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó huy ®éng vèn lµ c¸ch lµm phæ biÕn nhÊt . Do vËy vÒ ph­¬ng diÖn nµy cã thÓ nãi ChÝnh phñ tham gia thÞ tr­êng tr¸i phiÕu nh­ mét doanh nghiÖp b×nh th­êng , cung cÊp hµng hãa ra thÞ tr­êng th«ng qua viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ( tr¸i phiÕu ChÝnh phñ , tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng , tr¸i phiÕu c«ng tr×nh ) nh»m huy ®éng vèn tõ c¸c tÇng líp d©n c­ phôc vô cho c¸c nhu cÇu chi tiªu cña nhµ n­íc . C¸c doanh nhiÖp : ViÖc thiÕu vèn trong kinh doanh , s¶n xuÊt , tr¶ l­¬ng c«ng nh©n , mua nguyªn vËt liÖu ®Ó tiÕp tôc s¶n xuÊt ...lµ ®iÒu th­êng thÊy trong ho¹t ®éng kinh doanh cña mét doanh nghiÖp . Kh«ng ph¶i lóc nµo doanh nghiÖp còng dÔ dµng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thiÕu vèn b»ng c¸ch vay ng©n hµng . Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó vay vèn lµ mét trong nh÷ng c¸ch phæ biÕn vµ hiÖu qu¶ mµ c¸c doanh nghiÖp th­êng sö dông ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu cña m×nh . H¬n n÷a khi muèn më réng s¶n xuÊt , ®Çu t­ vµo trang thiÕt bÞ , m¸y mãc c¬ së vËt chÊt th× doanh nghiÖp th­êng cÇn nh÷ng kho¶n vèn lín vµ th­êng ph¶i mÊt rÊt nhiÒu n¨m ®Ó thu håi vèn . Trong nh÷ng tr­êng hîp nh­ vËy , ng©n hµng th­êng Ýt mÆn mµ trong viÖc cho vay . Do vËy vay dµi h¹n b»ng c¸ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu lµ mét trong nh÷ng lùa chän tèt nhÊt . Trong nÒ kinh tÕ thÞ tr­êng , ngoµi doanh nghiÖp Nhµ n­íc , cã ba h×nh thøc tæ chøc doanh nghiÖp c¬ b¶n ®ã lµ : + Doanh nghiÖp t­ nh©n + C«ng ty hîp danh + C«ng ty cæ phÇn Ngoµi ra ë c¸c nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cßn cã c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c nh­ doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ hîp t¸c x· . Trong c¸c h×nh thøc doanh nghiÖp nªu trªn , c«ng ty cæ phÇn lµ chñ thÓ chiÕm vÞ trÝ quan träng nhÊt , nã t¹o ra mét khèi l­îng hµng hãa lín trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n th«ng qua viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu c«ng ty . §èi víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c , trõ doanh nghiÖp t­ nh©n , cã thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ra thÞ tr­êng ®Ó bæ xung vèn phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh . 4.2 Chñ thÓ ®Çu t­ . NÕu nh­ chñ thÓ ph¸t hµnh lµ ng­êi t¹o ra søc cung hµng hãa th× chñ thÓ ®Çu t­ chÝnh lµ nh÷ng ng­êi t¹o ra søc cÇu cña hµng hãa . §iÒu ®ã cã nghÜa lµ chñ thÓ ®Çu t­ lµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp mua c¸c chøng kho¸n do c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh cung cÊp . Cã hai lo¹i chñ thÓ ®Çu t­ , ®ã lµ c¸c nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n vµ c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc . C¸c nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n th­êng lµ nh÷ng hé gia ®×nh , nh÷ng ng­êi cã vèn tiÕt kiÖm hay tÝch lòy ®­îc , thay v× viÖc göi tiÒn nhµn rçi nµy vµo ng©n hµng , hä ®em ®i mua tr¸i phiÕu ®Ó hy väng nhËn ®­îc tiÒn l·i vµ c¸c kho¶n chªnh lÖch gi¸ khi b¸n tr¸i phiÕu ®i . Cßn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc , bao gåm c¸c quü ®Çu t­ , quü h­u trÝ , c«ng ty b¶o hiÓm , ng©n hµng ... lµ nh÷ng tæ chøc chuyªn s©u vÒ chøng kho¸n . Hä sö dông sè tiÒn huy ®éng ®­îc tõ d©n chóng ®Ó ®Çu t­ vµo tr¸i phiÕu nh»m thu ®­îc lîi nhuËn . 4.3 C¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian . Kh«ng gièng nh­ thÞ tr­êng hµng hãa th«ng th­êng , n¬i ho¹t ®éng mua b¸n th­êng diÔn ra mét c¸ch trùc tiÕp , thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng tæ chøc tµi chÝnh trung gian , nh÷ng tæ chøc ®øng ë gi÷a ng­êi ng­êi mua vµ ng­êi b¸n tr¸i phiÕu . 4.3.1 Tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh Tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh lµ tæ chøc ®øng ra gióp tæ chøc ph¸t hµnh thùc hiÖn c¸c thñ tôc tr­íc vµ sau khi chµo b¸n tr¸i phiÕu nh­ chuÈn bÞ hå s¬ xin phÐp ph¸t hµnh , ph©n phèi tr¸i phiÕu ... B¶o l·nh ph¸t hµnh gåm hai kh©u c¬ b¶n , ®ã lµ t­ vÊn tµi chÝnh vµ ph©n phèi chøng kho¸n . Th«ng th­êng ®Ó ph¸t hµnh tr¸i phiÕu tæ chøc ph¸t hµnh cÇn ph¶i cã ®­îc sù b¶o l·nh cña mét hoÆc mét sè tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh . NÕu tæ chøc ph¸t hµnh lµ mét c«ng ty nhá vµ sè l­îng ph¸t hµnh kh«ng lín , th× chØ cÇn cã mét tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh . NÕu ®ã lµ mét c«ng ty lín , vµ sè l­îng chøng kho¸n ph¸t hµnh v­ît qu¸ kh¶ n¨ng cña mét tæ chøc b¶o l·nh th× cÇn ph¶i cã mét tæ hîp b¶o l·nh ph¸t hµnh , bao gåm mét hoÆc mét sè tæ chøc b¶o l·nh chÝnh vµ mét sè tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh thµnh viªn . C¸c tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh ®­îc h­ëng phÝ b¶o l·nh hoÆc mét tû lÖ hoa hång nhÊt ®Þnh trªn sè tiÒn thu ®­îc tõ ®ît ph¸t hµnh . PhÝ b¶o l·nh ph¸t hµnh chÝnh lµ møc chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n chøng kho¸n cho ng­êi ®Çu t­ vµ sè tiÒn tæ chøc ph¸t hµnh nhËn ®­îc . PhÝ b¶o l·nh hoÆc hoa hång b¶o l·nh cao hay thÊp lµ tïy thuéc vµo h×nh thøc b¶o l·nh , møc ®é rñi ro vµ tÝnh chÊt cña ®ît ph¸t hµnh ( lín hay nhá thuËn lîi hay khã kh¨n ) . Nãi chung nÕu ®ît ph¸t hµnh ®ã lµ ®ît ph¸t hµnh chøng kho¸n lÇn ®Çu ra c«ng chóng th× møc phÝ hoÆc hoa hång ph¶i cao h¬n lÇn ph©n phèi s¬ cÊp . phÝ b¶o l·nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu th­êng thÊp h¬n phÝ b¶o l·nh ph¸t hµnh cæ phiÕu , ngoµi ra phÝ b¶o l·nh hoÆc hoa hång cßn phô thuéc vµo l·i suÊt tr¸i phiÕu ( l·i suÊt tr¸i phiÕu thÊp th× phÝ b¶o l·nh ph¸t hµnh ph¶i cao vµ ng­îc l¹i ) ViÖc b¶o l·nh ph¸t hµnh th­êng ®­îc thùc hiÖn theo mét trong c¸c ph­¬ng thøc sau : B¶o l·nh víi cam kÕt ch¾c ch¾n Lµ th­¬ng thøc b¶o l·nh mµ theo ®ã tæ chøc b¶o l·nh cam kÕt sÏ mua toµn bé chøng kho¸n ph¸t hµnh cho dï cã ph©n phèi hÕt hay kh«ng . Mét biÕn t­êng phæ biÕn nhÊt cña ph­¬ng thøc nµy lµ “ cam kÕt dù phßng ” theo ®ã tæ chøc b¶o l·nh sÏ ®øng ra ph©n phèi chøng kho¸n , nÕu kh«ng hÕt sÏ mua nèt sè chøng kho¸n cßn l¹i . B¶o l·nh víi cè g¾ng cao nhÊt Lµ ph­¬ng thøc b¶o l·nh mµ theo ®ã tæ chøc b¶o l·nh tháa thuËn lµm ®¹i lý cho tæ chøc ph¸t hµnh . Tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh kh«ng cam kÕt b¸n toµn bé sè chøng kho¸n mµ cam kÕt sÏ cè g¾ng hÕt møc ®Ó b¸n chøng kho¸n ra thÞ tr­êng nh­ng phÇn kh«ng ph©n phèi hÕt sÏ ®­îc tr¶ l¹i cho tæ chøc ph¸t hµnh . B¶o l·nh theo ph­¬ng thøc b¸n tÊt c¶ hoÆc kh«ng . Lµ ph­¬ng thøc mµ b¶o l·nh theo ®ã tæ chøc ph¸t hµnh chØ thÞ cho tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh nÕu kh«ng b¸n hÕt sè chøng kho¸n th× hñy bá toµn bé ®ît ph¸t hµnh . Nh­ vËy , ph­¬ng thøc b¶o l·nh ph¸t hµnh nµy hoµn toµn kh¸c víi ph­¬ng thøc b¶o l·nh ph¸t hµnh víi cè g¾ng cao nhÊt . ë ph­¬ng ph¸p b¶o l·nh ph¸t hµnh tr­íc cã thÓ chØ cã mét phÇn chøng kho¸n ®­îc b¸n , cßn ë ph­¬ng thøc b¶o l·nh ph¸t hµnh nµy th× hoÆc lµ tÊt c¶ chøng kho¸n ®­îc b¸n hÕt hoÆc lµ hñy bá toµn bé ®ît ph¸t hµnh vµ tiÒn ®· b¸n chøng kho¸n ®­îc tr¶ l¹i cho ng­êi mua . B¶o l·nh theo ph­¬ng thøc tèi thiÕu – tèi ®a §©y lµ phu¬ng thøc b¶o l·nh trung gian gi÷a ph­¬ng thøc b¶o l·nh víi cè g¾ng cao nhÊt vµ ph­¬ng thøc b¶o l·nh b¸n tÊt c¶ hoÆc kh«ng . Theo ph­¬ng thøc nµy tæ chøc ph¸t hµnh chØ thÞ cho tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh ph¶i b¸n tèi thiÓu tû lÖ nhÊt ®Þnh chøng kho¸n ph¸t hµnh . NÕu l­îng chøng kho¸n b¸n ®­îc ®¹t tØ lÖ thÊp h¬n tØ lÖ yªu cÇu th× toµn bé ®ît ph¸t hµnh sÏ bÞ hñy bá 4.3.2 Tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm §©y lµ tæ chøc ®­îc h×nh thµnh nh»m môc ®Ých ®¸nh gi¸ møc ®é tÝn nhiÖm cña c¸c tæ chøc ph¸t hµnh vµ xÕp h¹ng chóng theo møc ®é rñi ro mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ cã ®­îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt , trªn c¬ së ®ã ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t­ cÇn thiÕt chñ yÕu lµ trong tr­êng hîp ®Çu t­ vµo tr¸i phiÕu . HiÖn nay trªn thÕ giíi cã hai tæ chøc ®¸nh gi¸ tÝn nhiÖm næi tiÕng lµ Moody’s Invester Service vµ Standard & Poor’s Corp. Møc ®é “tÝn nhiÖm” cña c¸c c«ng ty ®­îc ghi b»ng c¸c ch÷ c¸i A,B,a,b ... theo thø tù xÕp lo¹i . VÝ dô : Theo xÕp h¹ng cña Standard & Poor’s Corp. C«ng ty ®­îc xÕp h¹ng AAA lµ c«ng ty lµm ¨n cã hiÖu qu¶ , cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cao , víi h¹ng AA th× n¨ng lùc chØ kÐm mét chót so víi AAA , tiÕp ®ã lµ c¸c h¹ng A, BBB , CCC, CC, C,... vµ thÊp nhÊt lµ D . NÕu mét tæ chøc ph¸t hµnh ®­îc ®¸nh gi¸ møc ®é tÝn nhiÖm cao th× phô phÝ ph¸t hµnh thÊp vµ do vËy l·i suÊt tr¸i phiÕu ph¸t hµnh sÏ thÊp . Ng­îc l¹i , mét tæ chøc ph¸t hµnh ®­îc ®¸nh gi¸ møc ®é tÝn nhiÖm thÊp th× phô phÝ ph¸t hµnh cao vµ l·i suÊt ph¸t hµnh tr¸i phiÕu sÏ cao . VÝ dô : C«ng ty M ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cã tÝn nhiÖm ®­îc ®¸nh gi¸ lo¹i A , kú h¹n 6 n¨m , l·i suÊt tr¸i phiÕu kho b¹c lµ 10% , phô phÝ 1% . L·i suÊt ph¸t hµnh tr¸i phiÕu sÏ ®­îc tÝnh nh­ sau : Xtp = 10%+1% = 11% 4.3.3 §¹i diÖn ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu §¹i diÖn ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu lµ tæ chøc rÊt quan träng khi ph¸t hµnh tr¸i phiÕu . Tæ chøc nµy thay mÆt nh÷ng ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu cña mét tæ chøc ph¸t hµnh tiÕn hµnh ®µm ph¸n c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn quyÒn lîi cña tr¸i chñ víi tæ chøc ph¸t hµnh . Nh÷ng quyÒn lîi nµy bao gåm quyÒn h­ëng l·i , quyÒn ®­îc thanh to¸n vèn gèc khi c«ng ty bÞ ph¸ s¶n , gi¸m s¸t c¸c cam kÕt vay nî cña tæ chøc ph¸t hµnh ... Th«ng th­êng tr­íc khi ph¸t hµnh mét ®ît ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ra c«ng chóng , tæ chøc ph¸t hµnh ph¶i t×m ®­îc mét tæ chøc ®øng ra lµm ®¹i diÖn ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu vµ ký hîp ®ång víi tæ chøc nµy . §¹i diÖn ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu sÏ ®­îc h­ëng phÝ do tæ chøc ph¸t hµnh tr¶ tïy theo khèi l­îng tr¸i phiÕu ph¸t hµnh . ë Mü c¸c ®ît ph¸t hµnh tr¸i phiÕu b¾t buéc ph¶i cã ®¹i diÖn ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu khi ®· cã c¸c c«ng ty ®Þnh møc tÝn nhiÖm vµ viÖc chØ ®Þnh ®¹i diÖn ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu chØ ph¶i thùc hiÖn trong tr­êng hîp ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cã b¶o ®¶m . 4.3.4 C¸c tæ chøc kinh doanh tr¸i phiÕu . C¸c tæ chøc kinh doanh tr¸i phiÕu bao gåm c¸c c«ng ty chøng kho¸n , c¸c tæ chøc , c¸c tæ chøc kh¸c ®­îc phÐp kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt . C¸c tæ chøc nµy chñ yÕu ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng thø cÊp , cã chøc n¨ng lµm trung gian m«i giíi cho c¸c tæ chøc c¸ nh©n cã nhu cÇu mua b¸n tr¸i phiÕu ®Ó h­ëng phÝ m«i giíi vµ thùc hiÖn c¸c giao dÞch mua b¸n tr¸i phiÕu cho chÝnh m×nh ®Ó kiÕm lîi , c¸c tæ chøc kinh doanh tr¸i phiÕu nµy cßn cßn cung cÊp cho kh¸ch hµng c¸c dÞch vô kh¸c cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng giao dÞch tr¸i phiÕu . C¸c tæ chøc kinh doanh tr¸i phiÕu cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc ®¶m b¶o tÝnh thanh kho¶n cña tr¸i phiÕu trªn thÞ tr­êng . 5 C¬ së ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu . ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu lµ mét thÞ tr­êng ®Æc biÖt quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ . Khi t×m hiÓu kinh nghiÖm ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu cña c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi nhËn thÊy c¸c c¬ së ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu lµ: 5.1 æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ tµi chÝnh vÜ m« Cã thÓ nãi m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« cã ¶nh h­ëng s©u réng ®Õn mäi ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ , ®Æc biÖt lµ ®èi víi thÞ tr­êng tµi chÝnh . Nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« nh­ tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP , chØ sè l¹m ph¸t , tû gi¸ hèi ®o¸i ... lµ nh÷ng yÕu tè mang ý nghÜa quyÕt ®Þnh khi ho¹ch ®Þnh nh÷ng chiÕn l­îc còng nh­ c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn hÖ thèng tµi chÝnh nãi chung hay thÞ tr­êng tr¸i phiÕu nãi riªng . Ng­îc l¹i nh÷ng chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ cô thÓ sÏ cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ ®èi víi qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ . Nh­ vËy ë ®©y cã sù quan hÖ t¸c ®éng g¾n bã h÷u c¬ gi÷a m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng tµi chÝnh nãi chung , trong ®ã cã thÞ tr­êng tr¸i phiÕu . NÒn kinh tÕ cã tèc ®é ph¸t triÓn cao , ®ång nghÜa víi viÖc ChÝnh phñ vµ Doanh nghiÖp cã nhiÒu dù ¸n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn . Do vËy ChÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp sÏ cÇn mét khèi l­îng t­¬ng øng cho c¸c dù ¸n . Song song víi viÖc t¹o lËp mét m«i tr­êng kinh tÕ , ph¸t luËt æn ®Þnh vµ v÷ng ch¾c , cÇn ph¶i cã mét chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc gia lµnh m¹nh vµ hîp lý , thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý tµi chÝnh vµ qu¶n lý nî chÆt chÏ , hiÖu qu¶ , ®¶m b¶o c©n ®èi thu chi ng©n s¸ch , chó ý ®Õn c¸c c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ nh­ tÝch lòy vµ tiªu dïng , tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ ... Bªn c¹nh ®ã cÇn cã chÝnh s¸ch gi÷ v÷ng søc mua ®ång tiÒn ®Ó t¹o lßng tin cho c«ng chóng yªn t©m mua kú phiÕu , tr¸i phiÕu vµ c¸c c«ng cô ®Çu t­ kh¸c trªn thÞ tr­êng vèn . Ngoµi ra cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch nh»m æn ®Þnh l·i suÊt thÞ tr­êng , nÕu cã sù biÕn ®éng trong chÝnh s¸ch l·i suÊt cña Ng©n hµng Nhµ n­íc tÊt yÕu sÏ ¶nh h­ëng lín ®Õn viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu , tõ ®ã t¸c ®éng d©y chuyÒn ®Õn gi¸ c¶ cæ phiÕu vµ cã thÓ víi c¶ thÞ tr­êng . L·i suÊt ph¶i thÓ hiÖn ®­îc ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè rñi ro . Theo ®ã møc l·i suÊt cÇn ®­îc ®iÒu chØnh phï hîp víi tû lÖ l¹m ph¸t cña nÒn kinh tÕ vµ l·i suÊt ph¶i ®­îc h×nh thµnh c¨n cø vµo quan hÖ cung – cÇu cã nh­ vËy th× gi¸ c¶ tr¸i phiÕu còng nh­ l·i suÊt tr¸i phiÕu míi ®­îc quyÕt ®Þnh theo tÝn hiÖu cña thÞ tr­êng trong mèi quan hÖ víi c¸c lùa chän cña chñ ®Çu t­ kh¸c . 5.2 Khung khæ ph¸p lý cho viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu §Ó cho thÞ tr­êng tr¸i phiÕu cã thÓ ho¹t ®éng æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn th× ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cña nã lµ mét khung khæ ph¸p lý phï hîp víi c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn . §Ó cho m«i tr­êng ph¸p lý ph¸t huy ®­îc hiÖu lùc cho ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng cÇn ph¶i cã sù phèi hîp nhÞp nhµng gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc , ®¶m b¶o cã mét khung ph¸p lý ®Çy ®ñ , ®ång bé vµ thèng nhÊt , cã t¸c dông khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ nãi chung . C¸c c¬ quan nµy cã tr¸ch nhiÖm tr×nh c¸c c¬ c¬ quan cã thÈm quyÒn c¸c söa ®æi , bæ xung c¸c v¨n b¶n ph¸p lý ban hµnh c¸c v¨n b¶n míi ®Ó kh«ng ngõng hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt , lo¹i bá nh÷ng quy ®Þnh bÊt hîp lý ®èi víi ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng . 5.3 G©y dùng lßng tin cña c«ng chóng ®Çu t­ . §èi víi c¸c n­íc ®ang trong giai ®o¹n ®Çu t­ x©y dùng thÞ tr­êng vèn nh­ ViÖt nam , Trung quèc c¸c nhµ ®Çu t­ cã rÊt Ýt h×nh thøc ®Çu t­ ®Ó lùa chän , chñ yÕu lµ göi tiÒn tiÕt kiÖm hoÆc tham gia thÞ tr­êng vèn kh«ng chÝnh thøc chøa ®ùng nhiÒu rñi ro. V× vËy viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn sÏ gióp cho c¸c nhµ ®Çu t­ cã thªm nhiÒu ®Þa chØ ®Çu t­ hiÖu qu¶ , trong ®ã c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ tham gia vµo thÞ tr­êng tr¸i phiÕu . Tuy nhiªn ®Ó cã ®­îc mét thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ho¹t ®éng tr«i ch¶y , minh b¹ch vµ hiÖu qu¶ th× ­u tiªn sè mét lµ cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch g©y dùng ®­îc lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t­ ®èi víi ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng tr¸i phiÕu , gi¶m thiÓu rñi ro mµ nh÷ng nhµ ®Çu t­ cã thÓ gÆp ph¶i nh­ sù bÊt æn ®Þnh hay nh÷ng biÕn ®éng xÊu cña thÞ tr­êng . §Ó thu hót ®­îc sù quan t©m vµ duy tr× ®­îc lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t­ th× c¸c tr¸i phiÕu ph¸t hµnh ph¶i ®¶m b¶o chÊt l­îng , do c¸c doanh nghiÖp cã uy tÝn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c cam kÕt víi c¸c nhµ ®Çu t­ tr¸i phiÕu . 5.4 Thóc ®Èy sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng s¬ cÊp . §Ó cã thÓ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu , cÇn ph¶i t¹o cho thÞ tr­êng nµy mét nguån hµng ho¸ ®ñ c¶ vÒ sè l­îng còng nh­ chÊt l­îng ®Ó tõ ®ã hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ . C¸c chñ thÓ ph¸t hµnh trong ®ã cã ChÝnh phñ , c¸c Doanh nghiÖp c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc kh¸c ®­îc phÐp ph¸t hµnh tr¸i phiÕu theo quy ®inh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh ®ãng vai trß quan träng . Tuy nhiªn , sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña tõng thÞ tr­êng tr¸i phiÕu sÏ phô thuéc nhiÒu vµo t×nh h×nh cô thÓ cña mçi nÒn kinh tÕ vµ møc ®é ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh . §èi víi c¸c n­íc trong giai ®o¹n ®Çu x©y dùng thÞ tr­êng vèn , c¸c nguån vèn phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ chñ yÕu ®­îc cung cÊp bëi hÖ thèng ng©n hµng vµ trong ®iÒu kiÖn c¸c nhµ ®Çu t­ cßn thiÕu sù hiÓu biÕt còng nh­ sù thiÕu tin cËy ®èi víi thÞ tr­êng vèn . Nh­ vËy thÞ tr­êng tr¸i phiÕu sÏ ®­îc ­u tiªn ph¸t triÓn sím h¬n mµ tr­íc hÕt lµ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vèn ®· g©y dùng ®­îc ®é tin cËy nhÊt ®Þnh tõ phi¸ ng­êi ®Çu t­ sau ®ã lµ tr¸i phiÕu Doanh nghiÖp vµ tr¸i phiÕu cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i Nh­ vËy , cÇn thiÕt ph¶i khuyÕn khÝch c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ph¸t hµnh cho phÐp c¸c Doanh nghiÖp ph¸t hµnh ph¸t nhiÒu lo¹i tr¸i phiÕu kh¸c nhau nh­ tr¸i phiÕu cã l·i suÊt th¶ næi , tr¸i phiÕu ®­îc quyÒn mua l¹i tr­íc h¹n , tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi ph¸t hµnh ra Quèc tÕ vµ tiÕn tíi tõng b­íc ®Õn ph¸t hµnh cæ phiÕu ra thÞ tr­êng Quèc tÕ . Nhµ n­íc thùc hiÖn viÖc b¶o l·nh cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®ñ ®iÒu kiÖn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ra quèc tÕ ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn trªn thÞ tr­êng . §ång thêi cÇn khuyÕn vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh ®­a tr¸i phiÕu vµ cæ phiÕu doanh nghiÖp ra ph¸t hµnh niªm yÕt vµ giao dÞch ë n­íc ngoµi ... Mét sè n­íc ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã nhu cÇu vèn khæng lå vÝ dô nh­ Trung Quèc rÊt chó träng viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra thÞ tr­êng vèn quèc tÕ vµ nã cã vai trß kh«ng kÐm phÇn quan träng so víi c¸c nguån vèn huy ®éng tõ bªn ngoµi nh­ ®Çu t­ trùc tiÕp FDI, tµi trî ODA ... 5.5 X©y dùng hÖ thèng ®¨ng ký l­u ký vµ thanh to¸n bï trõ . §èi víi c¸c thµnh viªn giao dÞch tr¸i phiÕu trªn Së giao dÞch chøng kho¸n cÇn thiÕt ph¶i cã sù kÕt nèi víi nhau thµnh mét hÖ thèng ®Ó cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu giao dÞch , thanh to¸n nhanh , chÝnh x¸c vµ linh ho¹t . Víi quy m« thÞ tr­êng ngµy cµng ph¸t triÓn hay khèi l­îng giao dÞch ngµy cµng lín th× cµng ®ßi hái hÖ thèng ®¨ng ký l­u ký vµ thanh to¸n bï trõ ph¶i ®­îc tæ chøc tèt , cã ®iÒu kiÖn kü thuËt tiªn tiÕn míi cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu thanh to¸n , bï trõ c¸c giao dÞch tr¸i phiÕu . §Ó gi¶i quyÕt ®­îc yªu cÇu nµy ®ßi hái ph¶i thµnh lËp mét bé phËn l­u ký , thanh to¸n bï trõ riªng cã chøc n¨ng tæng hîp gåm qu¶n lý vµ thanh to¸n c¶ chøng kho¸n lÉn tiÒn mÆt , tõ ®ã viÖc theo dâi , gi¸m s¸t c¸c giao dÞch tr¸i phiÕu còng dÒ dµng h¬n do tËp trung ®­îc tÊt c¶ c¸c kh©u thanh to¸n bï trõ vµo mét ®Çu mèi . Ch­¬ng II Thùc tr¹ng thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ë viÖt nam hiÖn nay I. Khung ph¸p lý ®iÒu chØnh thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam . 1. Khung ph¸p lý ®iÒu chØnh thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ChÝnh phñ . NghÞ ®Þnh sè 72 /CP ngµy 26/7/1994 cña ChÝnh phñ lµ v¨n b¶n ph¸p lý ®Çu tiªn ®iÒu chØnh ho¹t ®éng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ë ViÖt Nam . NghÞ ®Þnh nµy cïng víi hÖ thèng c¸c th«ng t­ h­íng dÉn cña bé tµi chÝnh vµ Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· h×nh thµnh nªn mét khung ph¸p lý t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ cho viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ trong nh÷ng n¨m võa qua . Tuy vËy nghÞ ®Þnh 72/CP míi thÓ hiÖn ®­îc b­íc ®Çu qu¸ tr×nh “ luËt ph¸p hãa ” c¬ chÕ ph¸t hµnh c¸c lo¹i tr¸i phiÕu ChÝnh phñ , ®¸p øng yªu cÇu huy ®éng vèn trong n­íc._. thêi ®iÓm , thêi h¹n ph¸t hµnh hay mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu ... Trong thêi gian ®Çu x©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn chóng ta cÇn miÔn , gi¶m c¸c lo¹i thuÕ , phÝ vµ lÖ phÝ ph¸t hµnh ( nh­ miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp , phÝ l­u ký , phÝ niªm yÕt ... ) ®èi víi c¸c tæ chøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ra c«ng chóng . Sau khi gióp c¸c doanh nghiÖp ®iÓm ph¸t hµnh thµnh c«ng tr¸i phiÕu cã thÓ lÊy ®ã lµm kinh nghiÖm nh©n réng ra cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c muèn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu trªn thÞ tr­êng häc tËp . §èi víi c¸c ng©n hµng th­êng lµ nh÷ng tæ chøc ®· tõng ph¸t hµnh nhiÒu lo¹i tr¸i phiÕu víi khèi l­îng lín trong thêi gian qua ®Ó huy ®éng vèn tõ c¸c tæ chøc ®Çu t­ , c¸ tÇng líp d©n c­ , cÇn ph¶i tiÕp tôc khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc nµy ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ra c«ng chóng , v× tr¸i phiªu ng©n hµng lµ c«ng cô ®· trë nªn kh¸ quen thuéc víi ng­êi ®Çu t­ ViÖt Nam . Tuy nhiªn , c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¸t hµnh tr¸i phiÕu víi khèi l­îng lín chñ yÕu míi chØ lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh , thêi gian tíi cÇn thiÕt ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho mét sè ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn ®ñ ®iÒu kiÖn ®­îc ®¨ng ký l¹i ®Ó niªm yÕt . Theo ®ã chóng ta cÇn x©y dùng vµ chØnh söa mét sè v¨n b¶n ph¸p lý liªn quan ®Õn viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cña c¸c ng©n hµng nh­ QuyÕt ®Þnh 212/Q§- NH1 ngµy 22/9/1991 cña Thèng ®èc ng©n hµng nhµ n­íc vÒ thÓ lÖ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu Ng©n hµng th­¬ng m¹i , Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn , ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn cho tr¸i phiÕu ng©n hµng ®­îc chuÈn hãa ®Ó cã thÓ ®­a vµo giao dÞch t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n còng nh­ cho phÐp söa ®æi ®iÒu lÖ cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn vÒ nh÷ng néi dung liªn quan ®Õn viÖc huy ®éng vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ niªm yÕt trªn trung t©m giao dÞch chøng kho¸n phï hîp víi quy ®Þnh cña LuËt ph¸p hiÖn hµnh . 1.6 X©y dùng ®Ò ¸n ®­a tr¸i phiÕu giao dÞch t¹i thÞ tr­êng phi tËp trung ( ThÞ tr­êng OTC ) Do b¶n chÊt néi t¹i cña thÞ tr­êng thø cÊp , giao dÞch trªn thÞ tr­êng OTC quan träng h¬n giao dÞch trªn thÞ tr­êng giao dÞch tËp trung rÊt nhiÒu .C¸c lý do chÝnh ®Ó cã thÓ giao dÞch trªn thÞ tr­êng OTC lµ : Thø nhÊt : Cã qu¸ nhiÒu tr¸i phiÕu ®­îc ph¸t hµnh nªn vÒ mÆt kü thuËt kh«ng thÓ niªm yÕt tÊt c¶ c¸c lo¹i tr¸i phiÕu trªn thÞ tr­êng giao dÞch tËp trung . Thø hai : Ph­¬ng ph¸p giao dÞch tr¸i phiÕu rÊt phøc t¹p , kh«ng phï hîp víi thÞ tr­êng giao dÞch tËp trung th«ng th­êng . V× vËy giao dÞch tháa thuËn phæ biÕn h¬n giao dÞch c¹nh tranh . C¸c nhµ m«i giíi / giao dÞch cã thÓ mua hoÆc b¸n chøng kho¸n víi t­ c¸ch lµ nhµ m«i giíi cña kh¸ch hµng , hay ®¹i lý hoÆc nhµ giao dÞch cho chÝnh m×nh . Nhµ m«i giíi /giao dÞch khi nhËn ®­îc lÖnh tõ kh¸ch hµng hoÆc khi giao dÞch cho kh¸ch hµng cña c«ng ty m«i giíi , trë thµnh nhµ t¹o lËp thÞ tr­êng vµ ®Æt møc gi¸ hiÖn t¹i cña tÊt c¶ c¸c chøng kho¸n OTC d­íi h×nh thøc cña nhiÒu nguån th«ng tin , vÝ dô nh­ hÖ thèng truyÒn th«ng ®iÖn tö vµ th«ng b¸o ra c«ng chóng hµng ngµy . Tuy vËy , ®èi víi tÊt c¶ c¸c giao dÞch tr¸i phiÕu nguån th«ng tin tèt nhÊt bao gåm c¸c mèi quan hÖ cña hä trong ho¹t ®éng kinh doanh . 2. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ 2.1 C¶i tiÕn ph­¬ng thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ . Tr­íc ®©y khi thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 72/CP , ViÖt nam ¸p dông ph­¬ng ph¸p b¸n lÎ vµ ®Êu thÇu khi ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ . KÕt qu¶ cña c¸c ®ît ®Êu thÇu kh¸ thµnh c«ng . CÇu vÒ tr¸i phiÕu ®ñ lín ®Ó ChÝnh phñ cã thÓ b¸n hÕt c¸c tr¸i phiÕu míi ph¸t hµnh vµ tû lÖ l·i suÊt khi ph¸t hµnh æn ®Þnh ë møc 12 % , thÊp h¬n tû lÖ l·i suÊt tiÒn göi cã cïng kú h¹n . §a sè c¸c tr¸i phiÕu ®­îc c¸c tæ chøc c¸ nh©n ®Çu t­ n¾m gi÷ cho tíi khi ®¸o h¹n . Tuy nhiªn , thµnh c«ng nµy ®¹t ®­îc mét phÇn do thiÕu thÞ tr­êng thø cÊp . Sau khi thÊy thÕ NghÞ ®Þnh 72 / CP b»ng NghÞ ®Þnh 01 , thêi ®iÓm nµy còng ®­îc xem lµ ®iÓm mèc h×nh thµnh thÞ tr­êng thø cÊp ( khi TTGDCK thµnh phè HCM ®i vµo ho¹t ®éng ) , khi ®ã tû lÖ l·i suÊt thÞ tr­êng ph¶n ¸nh sù nhÊt trÝ gi÷a c¸c nhµ ®Çu t­ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ , tû lÖ l·i suÊt khi ph¸t hµnh sÏ cao h¬n møc hiÖn nay .H¬n n÷a nhu cÇu cña c¸c nhµ ®Çu t­ ®èi víi tr¸i phiÕu ChÝnh phñ kh«ng ®ñ ®Ó ChÝnh phñ cã thÓ b¸n hÕt c¸c tr¸i phiÕu ph¸t hµnh do thiÕu nguån vèn vµ nhu cÇu v­ît qu¸ møc cho vay theo chÝnh s¸ch vµ th­¬ng m¹i v­ît møc . V× vËy thay v× chØ ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p b¸n lÎ vµ ®Êu thÇu NghÞ ®Þnh 01 ®· bæ xung thªm h×nh thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu th«ng qua b¶o l·nh ph¸t hµnh , trong thêi gian tíi ChÝnh phñ cÇn ¸p dông mét qu¸ tr×nh ®· ®­îc ®a d¹ng hãa ®Ó duy tr× tÝnh lµnh m¹nh trong ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng s¬ cÊp . C¸c ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông ®Ó ph¸t hµnh c¸c c«ng cô nî cña ChÝnh phñ th­êng ®­îc n¶y sinh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn , ph¶n ¸nh nç lùc h­íngvÒ c¸c ph­¬ng ph¸p thÞ tr­êng . KÕt hîp vµ ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p mét c¸ch linh ho¹t vµ phï hîp víi t×nh h×nh thÞ tr­êng ®Ó cã thÓ ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt . Ph¸t hµnh theo h×nh thøc b¸n lÎ kÕt hîp víi ph­¬ng thøc hµnh chÝnh : Ph¸t hµnh theo ph­¬ng thøc hµnh chÝnh lµ ph­¬ng thøc b¸n tr¸i phiÕu cho c«ng chóng ®Çu t­ theo h×nh thøc b¾t buéc , c¸c ®ît b¸n c«ng tr¸i Nhµ n­íc x©y dùng Tæ quèc còng ¸p dông theo ph­¬ng thøc nµy . Bªn c¹nh ®ã , tr¸i phiÕu nµy th­êng ®­îc ChÝnh phñ b¸n cho c¸c ®èi t­îng muèn mua bÊt ®éng s¶n , nhµ ë , xin cÊp giÊy phÐp kinh doanh , ký kÕt c¸c hîp ®ång kinh tÕ liªn quan ®Õn mét sè ngµnh nghÒ c¬ b¶n nh­ giao th«ng vËn t¶i , x©y dùng , mÆc dï mang tÝnh b¾t buéc nh­ng ph­¬ng thøc nµy vÉn cã lîi thÕ nhÊt ®Þnh bëi c¸c ®èi t­îng tham gia c¸c hîp ®ång kinh tÕ vµ dù ¸n th­êng thu lîi tõ c¸c hîp ®ång kinh tÕ hay dù ¸n nãi trªn , c¸c tæ chøc , c¸ nh©n nµy hoµn toµn cã thÓ chÊp nhËn viÖc mua tr¸i phiÕu nh­ mét tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc . Tû lÖ tr¸i phiÕu ph¸t hµnh theo ph­¬ng thøc nµy chØ nªn chiÕm tõ10% ®Õn 15% tæng sè tr¸i phiÕu vµ ¸p dông cho thêi kú tr­íc m¾t . Ph¸t hµnh theo h×nh thøc b¶o l·nh ph¸t hµnh hay tæ hîp b¶o l·nh ph¸t hµnh : Mét tæ hîp b¶o l·nh ph¸t hµnh cã thÓ bao gåm nhiÒu thµnh viªn nh­ c¸c ng©n hµng , c«ng ty chøng kho¸n , c«ng ty b¶o hiÓm , quü ®Çu t­ ... ChÝnh phñ ph¶i ®Æt ra c¸c quy ®Þnh hîp lý vÒ viÖc thµnh lËp mét tæ hîp b¶o l·nh ph¸t hµnh , trong ®ã chó träng kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c¸c thµnh viªn b¶o l·nh ph¸t hµnh . ChÝnh phñ th«ng qua Bé Tµi ChÝnh sÏ chØ ®Þnh mét nhµ b¶o l·nh ph¸t hµnh vµ trùc tiÕp th¶o luËn víi c¸c tæ chøc gi÷ vai trß lµ nhµ b¶o l·nh ph¸t hµnh chÝnh vÒ c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång b¶o l·nh nh­ : sè l­îng tr¸i phiÕu ph¸t hµnh , thêi h¹n , l·i suÊt tr¸i phiÕu ... L·i suÊt tr¸i phiÕu ®ãng vai trß rÊt quan träng trong ph­¬ng thøc nµy , bëi v× nÕu l·i suÊt qu¸ thÊp cã thÓ g©y khã kh¨n cho c¸c nhµ b¶o l·nh ph¸t hµnh . Kinh nghiÖm ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cña ChÝnh phñ Trung quèc cho thÊy , khi ChÝnh phñ Ên ®Þnh tr­íc sè l­îng , thêi h¹n vµ l·i suÊt råi giao cho c¸c nhµ b¶o l·nh ph¸t hµnh ph©n phèi ®Ó h­ëng hoa hång th× ®­îc mét thêi gian , cßn sau ®ã khi thÞ tr­êng thø cÊp ®· ph¸t triÓn , c¸c nhµ ®Çu t­ vµ c¸c c¸ nh©n chuyÓn tõ ®Çu t­ cæ phiÕu sang ®Çu t­ tr¸i phiÕu bëi tr¸i phiÕu ChÝnh phñ cã l·i suÊt vµ kh¶ n¨ng thanh kho¶n thÊp . KÕt qu¶ lµ ChÝnh phñ kh«ng thÓ huy ®éng ®­îc vèn th«ng qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu theo kÕ ho¹ch vµ ®· quay l¹i ph¸t hµnh theo ph­¬ng thøc hµnh chÝnh . Ph­¬ng thøc ph¸t hµnh nµy cã nh­îc ®iÓm lµ dÔ cã t×nh tr¹ng th«ng tin néi gi¸ , kh«ng ®¶m b¶o tÝnh trung thùc vµ c©n b»ng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n . Tuy nhiªn , nÕu sö dông ph­¬ng thøc nµy th× ChÝnh phñ cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc l·i suÊt , kú h¹n còng nh­ sè l­îng tr¸i phiÕu . H×nh thøc ph¸t hµnh nµy chØ nªn chiÕm tõ 70 – 80 % tæng sè tr¸i phiÕu . Ph¸t hµnh theo h×nh thøc ®Êu thÇu : HiÖn nay cã hai h×nh thøc ®Êu thÇu ®­îc c¸c n­íc ¸p dông ®ã lµ ®Êu thÇu kiÓu Hµ lan vµ ®Êu thÇu kiÓu Anh §Êu thÇu kiÓu Anh : Lµ ph­¬ng thøc cho phÐp nhµ kinh doanh tham gia ®Êu thÇu nµo cã gi¸ ®Æt mua cao nhÊt sÏ lµ ng­êi tróng thÇu . Ph­¬ng thøc nµy cã ®Æc ®iÓm lµ lu«n cã lîi cho ng­êi ph¸t hµnh vµ bÊt lîi cho nhµ kinh doanh . Bëi gi¸ tróng thÇu cµng cao th× kh¶ n¨ng thua lç cµng lín . §èi víi ph­¬ng thøc nµy dÔ x¶y ra t×nh tr¹ng c¸c nhµ kinh doanh cÊu kÕt víi nhau ®Ó ®Æt thÇu theo mét gi¸ nhÊt ®Þnh g©y ra t×nh tr¹ng sai lÖch gi¸ chøng kho¸n . Ph­¬ng thøc ®Êu thÇu kiÓu Hµ Lan : Lµ ph­¬ng thøc mµ nhµ kinh doanh tham gia ®Êu thÇu cã thÓ ®Æt nhiÒu møc gi¸ kh¸c nhau t­¬ng ®­¬ng víi nhiÒu khèi l­îng chøng kho¸n ®Æt mua . §èi víi ph­¬ng thøc nµy lîi thÕ thuéc vÒ nhµ kinh doanh , kh¶ n¨ng thua lç cña c¸c nhµ kinh doanh sau khi tróng thÇu thÊp nªn tr¸nh ®­îc hiÖn t­îng kÕt cÊu ®Ó ®Æt gi¸ . Víi ph­¬ng thøc ®Êu thÇu kiÓu Hµ Lan , cho dï thÞ tr­êng thø cÊp ch­a ph¸t triÓn th× viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vÉn thµnh c«ng . §èi víi ViÖt Nam chóng ta nªn sö dông ph­¬ng thøc ®Êu thÇu kiÓu Hµ Lan cho c¸c tr¸i phiÕu ng¾n h¹n vµ ®Êu thÇu kiÓu Anh cho c¸c tr¸i phiÕu dµi h¹n . Trong tr­êng hîp cã sù biÕn ®éng gi¸ c¶ ®ét biÕn trªn thÞ tr­êng th× cã thÓ hñy bá ®Êu thÇu sau khi cã th«ng b¸o ®Êu thÇu nh­ mét sè n­íc ®· ¸p dông . Ph¸t hµnh th«ng qua chµo gi¸ riªng ®èi víi mét sè c¸c tr¸i phiÕu dµi h¹n : §©y lµ ph­¬ng thøc b¸n tr¸i phiÕu trùc tiÕp cho c¸c tæ chøc ®Çu t­ . Mét sè c¸c n­íc ®· ¸p dông h×nh thøc nµy ®èi víi c¸c tr¸i phiÕu dµi h¹n “ siªu dµi h¹n ”( Trªn 20 n¨m ) vµ lËp ra mét tæ chøc ChÝnh phñ ®Ó thùc hiÖn ph­¬ng thøc chµo b¸n riªng nµy . 2.2 C¸c gi¶i ph¸p lµm t¨ng tÝnh thanh kho¶n cña tr¸i phiÕu nµy . T¹i c¸c thÞ tr­êng míi ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam , thÞ tr­êng thø cÊp cña tr¸i phiÕu hÇu nh­ ch­a ph¸t triÓn . RÊt nhiÒu vÊn ®Ò n¶y sinh trªn thÞ tr­êng thø cÊp lµ hËu qu¶ cña thÞ tr­êng s¬ cÊp . Ng­êi ta ®· chøng minh r»ng chÝnh do c¸c c¸c nh­îc ®iÓm trong qu¸ tr×nh ph¸t hµnh mµ tr¸i phiÕu thiÕu ®i tÝnh thanh kho¶n cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ giao dÞch trªn thÞ tr­êng thø cÊp . Do vËy , ®Ó cã thÓ t¨ng tÝnh thanh kho¶n cña tr¸i phiÕu nãi chung vµ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ nãi riªng , c¸c gi¶i ph¸p sau cÇn ®­îc tiÕn hµnh : Tiªu chuÈn hãa c¸c tr¸i phiÕu ChÝnh phñ : Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ lµ tµi s¶n cã Ýt rñi ro vµ ®­îc ph¸t hµnh víi khèi l­îng lín nÕu so s¸nh víi tr¸i phiÕu c«ng ty . §Ó hÊp dÉn c¸c c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc ®Çu t­ mua tr¸i phiÕu ChÝnh phñ , c¸c tr¸i phiÕu ChÝnh phñ nªn cã tiªu chuÈn hãa tªn cña c¸c tr¸i phiÕu vµ ph­¬ng ph¸p thanh to¸n l·i suÊt . ThiÕu tÝnh ®ång nhÊt sÏ lµm gi¶m tÝnh thÞ tr­êng vµ tÝnh thanh kho¶n cña tr¸i phiÕu ChÝnh phñ , kÕt qu¶ lµ lµm t¨ng chi phÝ qu¶n lý tr¸i phiÕu ChÝnh phñ . Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ theo lÞch biÓu th­êng kú : Dùa trªn nhu cÇu tµi chÝnh cña ChÝnh phñ , Bé tµi chÝnh th«ng b¸o lÞch biÓu ph¸t hµnh tr¸i phiÕu dµi h¹n cña n¨m tµi khãa , song song víi viÖc ®ã lµ ph¸t hµnh c¸c c«ng cô nî ng¾n h¹n ®Ó ®¸p øng yªu cÇu thanh kho¶n ng¾n h¹n . Cung chøng kho¸n míi cã thÓ dù ®o¸n tr­íc khuyÕn khÝch giao dÞch víi chªnh lÖch gi÷a gi¸ chµo mua vµ gi¸ chµo b¸n thÊp , n©ng cao tÝnh thanh kho¶n cña thÞ tr­êng . §Êu gi¸ ®Þnh kú theo lÞch biÓu còng t¹o ­u thÕ cho Bé Tµi chÝnh gióp Bé tµi chÝnh chñ ®éng trong kÕ ho¹ch huy ®éng vèn , thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi khãa vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã hiÖu qu¶ h¬n . §èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ , viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu theo lÞch biÓu gióp hä cã thêi gian tÝnh to¸n , xem xÐt t×nh h×nh biÕn ®éng thÞ tr­êng chÝnh x¸c h¬n theo ®ã sÏ m¹nh d¹n tham gia c¸c phiªn giao dÞch h¬n . Mét ­u ®iÓm n÷a cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ gióp c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ ®¶m b¶o hä cã ®Çy ®ñ vèn ®Ó mua c¸c chøng khãan míi khi ®Õn thêi ®iÓm ph¸t hµnh nh­ ®· quy ®Þnh trong lÞch biÓu . §a d¹ng hãa kú h¹n tr¸i phiÕu trªn c¬ së chó träng ph¸t triÓn tr¸i phiÕu dµi h¹n : Kú h¹n tr¸i phiÕu ®a d¹ng sÏ t¹o cho c¸c nhµ ®Çu t­ cã thªm c¬ héi lùa chän . C¸c nhµ ®Çu t­ sÏ cã c¬ héi lùa chän lo¹i tr¸i phiÕu cã kú h¹n phï hîp víi t×nh h×nh tµi chÝnh , môc tiªu ®Çu t­ cña m×nh . §a d¹nh hãa kú h¹n tr¸i phiÕu còng lµm thay ®æi ®é dµi danh môc cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµ c¸ch nh×n nhËn rñi ro trong t­¬ng lai cña hä thay ®æi . Tuy nhiªn , ®Ó ph¸t triÓn ®­êng cong l·i suÊt cã ý nghÜa , t¹o c¬ së cho ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ vµ viÖc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­ , nhÊt thiÕt ph¶i ph¸t triÓn thêi gian ®¸o h¹n trªn c¬ së dµi h¹n . Tr¸i phiÕu cã thêi gian ®¸o h¹n dµi h¬n cho phÐp c¸c c«ng ty vµ ChÝnh phñ huy ®éng vèn ®­îc l©u h¬n còng nh­ gióp cho c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ h¬n . §a d¹ng hãa h×nh thøc tr¸i phiÕu : HiÖn nay h×nh thøc tr¸i phiÕu trªn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ViÖt Nam kh¸ ®¬n ®iÖu , c¸c lo¹i tr¸i phiÕu hiÖn ®¹i nh­ tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi hay cã ®iÒu kho¶n mua l¹i tr­íc h¹n cßn rÊt h¹n chÕ . ChÝnh v× thÕ mµ tÝnh thanh kho¶n cña c¸c lo¹i tr¸i phiÕu , ®Æc biÖt lµ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ cßn thÊp . ChÝnh v× vËy , ®Ó t¨ng tÝnh thanh kho¶n cña tr¸i phiÕu , viÖc ph¸t hµnh c¸c tr¸i phiÕu ®a d¹ng lµ ®iÒu cÇn thiÕt . Nªn cã quy ®Þnh cho phÐp sö dông chøng chØ hay tµi kho¶n tr¸i phiÕu lµm thÕ chÊp hay cÇm cè . NÕu chñ ®Çu t­ cã nhu cÇu hoµn vèn tr­íc h¹n , tæ chøc ph¸t hµnh còng nªn cã chÝnh s¸ch mua l¹i nh÷ng tr¸i phiÕu ®ã víi mét møc tr¸i suÊt hîp lý tÊt nhiªn lµ ph¶i sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh Më réng kh¶ n¨ng tham gia ®Çu t­ cña c¸c tæ chøc : DiÖn ®Çu t­ ph¶i ®­îc më réng ®Ó khuyÕn khÝch thÞ tr­êng tr¸i phiÕu c¹nh tranh vµ c«ng khai . HiÖn nay , v× mét phÇn lín tr¸i phiÕu ChÝnh phñ do mét sè Ýt c¸c tæ chøc ®Çu t­ vµ tæ chøc tµi chÝnh n¾m gi÷ ngay trong giai ®o¹n ®Çu nªn c¸c tæ chøc ®Çu t­ nµy th­êng ®Þnh gi¸ tr¸i phiÕu , ®iÒu nµy g©y ra tr¸i phiÕu cã tÝnh thanh kho¶n thÊp . TÝnh thanh kho¶n thÊp cã nghÜa lµ chªnh lÖch gi÷a gi¸ chµo mua vµ gi¸ chµo b¸n cao lµm t¨ng chi phÝ giao dÞch vµ c¸ nh©n ®Çu t­ kh«ng thÓ tham gia vµo giao dÞch tr¸i phiÕu . Bëi vËy chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ nh»m thóc ®Èy thÞ tr­êng tr¸i phiÕu t¹o nªn tËp trung vµo viÖc më réng diÖn ®Çu t­ , nghÜa lµ t¨ng sè l­îng vµ quy m« c¸c tæ chøc tµi chÝnh , thµnh lËp nhiÒu quü ®Çu t­ , quü l­¬ng h­u , n©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n lý vèn hiÖu qu¶ vµ më réng nguån vèn . 2.3 Ph¸t triÓn c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian phô trî Cã thÓ nãi , chóng ta kh«ng thÓ ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn mµ kh«ng cã c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian , víi c¸c chøc n¨ng chñ yÕu lµ m«i giíi chøng kho¸n , qu¶n lý ®Çu t­ , mua b¸n chøng kho¸n cho chÝnh m×nh , b¶o l·nh ph¸t hµnh , t­ vÊn ®Çu t­ ...Sù cã mÆt cña c¸c tæ chøc nµy gãp phÇn quan träng t¹o ra cung chøng kho¸n th«ng qua ho¹t ®éng t­ vÊn , hç trî hoÆc b¶o l·nh cho nhµ ph¸t hµnh , mÆt kh¸c c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian cßn thóc ®Èy cÇu chøng kho¸n th«ng qua chøc n¨ng qu¶n lý vèn vµ t­ vÊn ®Çu t­ cho c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n , nhÊt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ nhá Ýt hiÓu biÕt . Qua h¬n hai n¨m ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn , ë ViÖt Nam ®· cã 9 c«ng ty chøng kho¸n víi c¸c lo¹i h×nh kinh doanh t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ . Nh­ng trªn thùc tÕ , c¸c nghiÖp vô nµy ch­a ®­îc tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶ víi tiÒm lùc tµi chÝnh cßn h¹n chÕ . §Ó c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian nµy ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ , ®¸p øng ®­îc vai trß cÇu nèi cña m×nh . CÇn ph¶i tiÕn hµnh c¸c gi¶i ph¸p nh­ sau : Më réng ph¹m vi ho¹t ®éng cho phÐp thµnh lËp thªm c¸c c«ng ty chøng kho¸n míi , më thªm c¸c chi nh¸nh ë c¸c tØnh , thµnh phè lín . Chuyªn m«n hãa tõng nghiÖp vô cô thÓ nh­ tù doanh , m«i giíi , t­ vÊn ®Çu t­ , b¶o l·nh ph¸t hµnh , qu¶n lý c¸c danh môc ®Çu t­ , tr¸nh t×nh tr¹ng nh­ hiÖn nay lµ kh«ng cã sù ph©n ®Þnh râ rµng gi÷a c¸c nghiÖp vô dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khi tiÕn hµnh nghiÖp vô cô thÓ th× lóng tóng kÐm hiÖu qu¶ . N©ng cao chÊt l­îng phôc vô cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n , tËp trung chñ yÕu vµo chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn hµnh nghÒ chøng kho¸n . §éi ngò nµy cÇn cã tr×nh ®é chuyªn m«n giái , cã ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cao . TiÕp tôc thùc hiÖn chÕ ®é ­u ®·i vÒ thuÕ , phÝ cho c¸c tæ chøc nµy . 2.4 Thµnh lËp c¸c tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm ë ViÖt Nam . Do ®Æc thï cña thÞ tr­êng tr¸i phiÕu lµ mét phÇn thÞ tr­êng c¸c c«ng cô nî , hÖ thèng ®Þnh møc tÝn nhiÖm víi chøc n¨ng cung cÊp cho c¸c nhµ ®Çu t­ th«ng tin vÒ møc ®é tÝn nhiÖm cña c¸c c«ng cô nî nãi chung vµ tr¸i phiÕu nãi riªng ®ang l­u hµnh trªn thÞ tr­êng , lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh qu¶n lý ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu . XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cÊp thiÕt ®ã , ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph¸t hµnh réng r·i c¸c lo¹i tr¸i phiÕu c«ng ty nãi chung vµ nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá còng cã thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®­îc thÞ tr­êng chÊp thuËn , tr­íc m¾t cÇn x©y dùng tõ 1 ®Õn 2 c«ng ty ®Þnh møc tÝn nhiÖm . HiÖn nay , ®· cã nhiÒu m« h×nh c«ng ty ®Þnh møc tÝn nhiÖm trªn ThÕ giíi , mçi m« h×nh cã nh÷ng ­u ®iÓm nh­îc ®iÓm riªng . Nh­ng trong bèi c¶nh ®Æc thï cña thÞ tr­êng tµi chÝnh nãi chung vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n nãi riªng cña chóng ta hiÖn nay , chóng ta nªn x©y dùng c«ng ty ®Þnh møc tÝn nhiÖm theo m« h×nh liªn doanh . Trong ®ã phÝa ViÖt Nam sÏ lµ sù tham gia cña c¸c ®Þnh chÕ ng©n hµng tµi chÝnh lín cã uy tÝn nh­ Tæng c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam , C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam . PhÝa n­íc ngoµi sÏ lµ mét c«ng ty ®Þnh møc tÝn nhiÖm hµng ®Çu thÕ giíi hoÆc IMF nh­ m« h×nh cña Philippines . M« h×nh nµy rÊt kh¶ thi khi nã tËn dông ®­îc kinh nghiÖm , kiÕn thøc còng nh­ sù tµi trî vÒ kü thuËt vµ tµi chÝnh cña phÝa ®èi t¸c n­íc ngoµi trong khi vÉn tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ ®µo t¹o c¬ b¶n , sö dông ®­îc nguån nh©n lùc cã chuyªn m«n nghÒ nghiÖp cao , c¬ së vËt chÊt kü thuËt t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i trong lÜnh vùc ng©n hµng tµi chÝnh tõ phÝa ViÖt Nam . Tuy nhiªn c¸c c«ng ty ®Þnh møc tÝn nhiÖm nµy cÇn ®­îc ®Æt d­íi sù qu¶n lý trùc tiÕp cña UBCKNN thÓ hiÖn qua viÖc UBCKNN lµ c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn trong viÖc thÈm ®Þnh , cÊp phÐp ho¹t ®éng còng nh­ thanh tra gi¸m s¸t vµ sö lý vi ph¹m ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty ®Þnh møc tÝn nhiÖm nµy . 2.5 N©ng cÊp hÖ thèng giao dÞch : C«ng bè th«ng tin , ®¨ng ký , thanh to¸n bï trõ vµ l­u ký chøng kho¸n ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng . HÖ thèng giao dÞch b¸n tù ®éng hiÖn nay ®· béc lé nh÷ng khiÕm khuyÕt . ViÖc hiÓn thÞ c¸c th«ng sè giao dÞch nh­ khèi l­îng ®Æt lÖnh , møc gi¸ ®Æt lÖnh trªn b¶ng ®iÖn tö lµ bÊt hîp lý . §iÒu nµy g©y ra t×nh tr¹ng ®Æt lÖnh å ¹t tr­íc khi hÕt phiªn giao dÞch trong khi c¶ phiªn giao dÞch th× t×nh h×nh im l×m . C¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng ®­îc phÐp ®Æt lÖnh tõ xa hay viÖc khíp lÖnh kh«ng liªn tôc do c¬ së vËt chÊt cña TTGDCK kh«ng ®ñ ®¸p øng ®· ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn t×nh h×nh giao dÞch chøng kho¸n nãi chung vµ t×nh h×nh giao dÞch tr¸i phiÕu nãi riªng t¹i TTGDCK . Nhu cÇu cÇn ph¶i n©ng cÊp hÖ thèng giao dÞch t¹i TTGDCK thµnh phè HCM lµ rÊt cÊp thiÕt . HÖ thèng nµy cÇn ®­îc m¸y tÝnh hãa toµn bé , kÕt nèi víi c¸c thµnh viªn ®¶m b¶o cã thÓ khíp lÖnh liªn tôc , cung cÊp cho c¸c nhµ ®Çu t­ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt nh­ng vÉn bÝ mËt c¸c th«ng tin giao dÞch mét c¸ch hîp lý , hay cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ ®Æt lÖnh tõ xa ...Trong t­¬ng lai viÖc t¸ch riªng ho¹t ®éng thanh to¸n bï trõ vµ l­u ký chøng kho¸n ra khái TTGDCK ®Ó thµnh lËp mét trung t©m ®éc lËp còng lµ ®iÒu cÇn thiÕt . 2.6 TiÕp tôc tuyªn truyÒn phæ biÕn kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n nãi chung vµ tr¸i phiÕu nãi riªng cho c«ng chóng ®Çu t­ , ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc tiÒm n¨ng . Qua h¬n hai n¨m ho¹t ®éng , TTGDCK vµ UBCKNN ®· cã nh÷ng cè g¾ng trong viÖc tuyªn truyÒn phæ biÕn kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n cho c«ng chóng ®Çu t­ th«ng qua c¸c t¹p chÝ , b¶n tin thÞ tr­êng hay c¸c trang Web . C¸c ch­¬ng tr×nh gi¶ng dËy vÒ chøng kho¸n nãi chung vµ tr¸i phiÕu nãi riªng còng ®· ®­îc phæ cËp trªn c¸c ch­¬ng tr×nh truyÒn h×nh hay ®­îc c¸c chuyªn gia cña UBCKNN gi¶ng dËy th«ng qua c¸c khãa häc ng¾n ngµy . MÆc dï vËy hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tuyªn truyÒn nµy cßn ch­a cao . §iÒu nµy ®­îc biÓu hiÖn trªn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu v¾ng bãng c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc . TÊt nhiªn ngoµi c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan , chñ quan kh¸c nh­ng râ rµng lµ ®Ó thay ®æi thãi quen cña c¸c nhµ ®Çu t­ cÇn ph¶i cã thêi gian nhÊt ®Þnh . thÞ tr­êng tr¸i phiÕu muèn cã thªm c¸c nhµ ®Çu t­ , ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc th× bªn c¹nh viÖc chÝnh thÞ tr­êng nµy ph¶i béc lé sù hÊp dÉn cña b¶n th©n nã , c¸c biÖn ph¸p tuyªn truyÒn phæ cËp kiÕn thøc , cung cÊp th«ng tin qua c¸c Ên phÈm vÉn lµ rÊt cÇn thiÕt . C¸c b¶n tin thÞ tr­êng , ph©n tÝch thÞ tr­êng cÇn ®­îc ph¸t hµnh réng r·i h¬n , cËp nhËt h¬n . C¸c Website nghÌo nµn hiÖn nay cña UBCKNN vµ TTGDCK cÇn ®uîc n©ng cÊp , cËp nhËt , ®¶m b¶o cã thÓ cung cÊp cho c¸c nhµ ®Çu t­ t×nh h×nh míi nhÊt còng nh­ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ViÖt Nam . UBCKNN cÇn tiÕp tôc phèi hîp chÆt chÏ víi Bé Tµi chÝnh , Kho b¹c Nhµ n­íc trong viÖc tuyªn truyÒn , vËn ®éng , tËp huÊn th«ng qua c¸c khãa häc t¹i TTGDCK hoÆc t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng vÒ lîi Ých cña viÖc ®Çu t­ vµo chøng kho¸n nãi chung vµ tr¸i phiÕu nãi riªng ®Ó t¨ng thªm sè thµnh viªn tham gia ®Êu thÇu tr¸i phiÕu ChÝnh phñ qua TTGDCK , t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c tæng c«ng ty 90 , 91 , c¸c quü ®Çu t­ , c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi cã chi nh¸nh t¹i ViÖt Nam tham gia thÞ tr­êng nµy . C¸c buæi täa ®µm trao ®æi gi÷a UBCKNN, TTGDCK vµ c¸c nhµ ®Çu t­ cÇn ®­îc tæ chøc th­êng xuyªn , ®Ó cã thÓ kÞp thêi tiÕp thu c¸c ý kiÕn ph¶n ¸nh cña c¸c nhµ ®Çu t­ . 2.7 N©ng cao vai trß hiÖu qu¶ trong ph©n phèi cña c¸c c¬ quan qu¶n lý thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ( Bé tµi chÝnh , Ng©n hµng nhµ n­íc , ñy ban chøng kho¸n Nhµ n­íc , Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n . ) Râ rµng lµ cho ®Õn nay , c¬ chÕ phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý thÞ tr­êng tr¸i phiÕu cßn cã bÊt cËp , chång chÐo nhÊt ®Þnh g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp muèn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu trªn thÞ tr­êng . C¸c thñ tôc cÊp phÐp ph¸t hµnh cßn r­êm rµ , mÊt thêi gian vµ ph¶i qua sù xÐt duyÖt cña nhiÒu c¬ quan . Khi cã vÊn ®Ò ph¸t sinh trªn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu , c¸c c¬ quan ®ïn ®Èy tr¸ch nhiÖm , xem xÐt th¶o luËn rÊt l©u . Do vËy , thiÕt lËp mét c¬ chÕ phèi hîp nhÞp nhµng gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý thÞ tr­êng tr¸i phiÕu lµ mét biÖn ph¸p thóc ®Èy thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ph¸t triÓn . Chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan nµy cã thÓ ph©n cÊp nh­ sau : Bé Tµi chÝnh : Lµ c¬ quan ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch , ®­a ra m« h×nh thÞ tr­êng tr¸i phiÕu vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn ViÖt Nam . Quèc héi quy ®Þnh tæng nî mµ Bé Tµi chÝnh cã thÓ ph¸t hµnh vµ Bé Tµi chÝnh qu¶n lý c¸c lo¹i c«ng cô nî mµ Bé Tµi chÝnh ph¸t hµnh . Bé Tµi chÝnh cè g¾ng duy tr× l­îng cung tr¸i phiÕu ë c¸c thêi gian ®¸o h¹n kh¸c nhau ë møc t­¬ng ®èi æn ®Þnh thay v× ph©n bæ l­îng cung theo dù ®o¸n thÞ tr­êng . Bé Tµi chÝnh th­êng xuyªn tæ chøc c¸c cuéc häp víi c¸c nhµ giao dÞch ®Ó cã thÓ cËp nhËt bÊt cø vÊn ®Ò g× cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn ®Êu thÇu . Ng©n hµng nhµ n­íc : Qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh nh­ lµ qu¶n lý ho¹t ®éng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ , cÊp phÐp vµ qu¶n lý c¸c tæ chøc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng trong lÜnh vùc ng©n hµng , ho¹t ®éng m«i giíi tiÒn tÖ ..., qu¶n lý c¸c kho¶n nî cña t­ nh©n vµ c«ng chóng trong chÝnh s¸ch qu¶n lý tÝnh thanh kho¶n vµ l¹m ph¸t ; Gi¸m s¸t vµ qu¶n lý giao dÞch tr¸i phiÕu ChÝnh phñ , chÊp thuËn c¸c tr¸i phiÕu do c¸c tæ chøc tµi chÝnh ph¸t hµnh vµ c¸c chøng kho¸n cña c¸c quü ®Çu t­ , vµ nÕu cÇn thiÕt quy ®Þnh tû lÖ l·i suÊt tèi ®a cña tr¸i phiÕu tµi chÝnh . ñy ban chøng kho¸n Nhµ n­íc : Ph¶i lµ mét c¬ quan cña ChÝnh phñ víi ®Çy ®ñ t­ c¸ch ph¸p nh©n , gi¸m s¸t vµ qu¶n lý tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp trong thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam . UBCKNN chÞu tr¸ch nhiÖm ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« liªn quan ®Õn thÞ tr­êng chøng kho¸n . Vai trß chÝnh cña UBCKNN trong thÞ tr­êng tr¸i phiÕu lµ : i) Qu¶n lý ph¸t hµnh vµ giao dÞch chøng kho¸n ; ii) gi¸m s¸t vµ qu¶n lý ph¸t hµnh ra c«ng chóng ; iii)Qu¶n lý khèi l­îng tr¸i phiÕu c«ng ty ph¸t hµnh vµ c¸c ®iÒu kho¶n ph¸t hµnh b»ng c¸c quy ®Þnh giíi h¹n sè l­îng tr¸i phiÕu ph¸t hµnh hµng n¨m ; iiii) Gi¸m s¸t vµ qu¶n lý c«ng ty chøng kho¸n , c¸c tæ chøc l­u ký vµ c¸c tæ chøc thanh to¸n vµ chuyÓn giao c¸c chuyªn gia trong lÜnh vùc chøng kho¸n , c¸c tæ chøc nµy lµ c¸c tæ chøc mµ UBCKNN cã thÓ qu¶n lý dÔ dµng mµ kh«ng xung ®ét víi ng©n hµng nhµ n­íc ; v) ThiÕt lËp c¸c tiªu chuÈn niªm yÕt vµ cÊp phÐp ph¸t hµnh chøng kho¸n ; vi) Gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng giao dÞch tËp trung chøng kho¸n vµ hÖ thèng yÕt gi¸ tù ®éng . Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n : KiÓm so¸t c¸c c«ng ty thµnh viªn vµ c¸c c«ng ty niªm yÕt ®Ó duy tr× thÞ tr­êng c«ng b»ng vµ cã trËt tù . §ång thêi thÞ tr­êng giao dÞch tËp trung còng qu¶n lý c¸c giao dÞch tr¸i phiÕu cã niªm yÕt vµ kh«ng niªm yÕt trªn thÞ tr­êng OTC , thiÕt lËp tiªu chuÈn niªm yÕt vµ qu¶n lý c¸c biÕn ®éng gi¸ , c«ng bè th«ng tin vÒ c¸c th«ng tin niªm yÕt ®Ó b¶o vÖ c¸c nhµ ®Çu t­ . H¬n n÷a , thÞ tr­êng giao dÞch tËp trung cßn cã chøc n¨ng kiÓm so¸t c¸c mèi quan hÖ cã liªn quan ®Õn ®Çu t­ vµo tr¸i phiÕu , gi¶i quyÕt c¸c xung ®ét gi÷a c¸c thµnh viªn vµ c¸c nhµ ®Çu t­ , thanh tra thÞ tr­êng ®Ó h¹n chÕ c¸c ho¹t ®éng giao dÞch kh«ng c«ng b»ng , kh«ng hîp ph¸p . IV . kiÕn nghÞ Trªn c¬ së c¸c gi¶i ph¸p ®· tr×nh bÇy ë trªn , ë mét tÇm häc viªn líp schuyªn ngµnh , em xin m¹nh d¹n cã mét sè kiÕn nghÞ ®Ó gãp phÇn ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ë n­íc ta nh­ sau : §èi víi trung t©m giao dÞch chøng kho¸n : Nªn tiÕn hµnh h×nh thøc ghi sæ lµ chñ yÕu ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ lín , cã tæ chøc trong khi ¸p dông h×nh thøc chøng chØ cho c¸c nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n . KiÕn nghÞ nµy dùa trªn ®Æc ®iÓm lµ c¸c giao dÞch l« lín t¹i TTGDCK ®Òu lµ giao dÞch tháa thuËn ®Òu lµ cña c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc trong khi ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ nhá th× chØ coi tr¸i phiÕu nh­ mét h×nh thøc tiÕt kiÖm nªn h×nh thøc chøng chØ céng víi c¸c quy ®Þnh cho phÐp cÇm cè thÕ chÊp hay mua b¸n gióp hä nhanh chãng thu håi vèn ®Çu t­ khi cã nhu cÇu cÊp thiÕt . §èi víi ChÝnh phñ : Nªn chän mét vµi c«ng ty lín , cã t×nh h×nh kinh doanh kh¶ quan , nhu cÇu vèn lín ®Ó lµm ®iÓm ph¸t hµnh tr¸i phiÕu doanh nghiÖp . theo ý kiÕn chñ quan cña em ®ã cã thÓ lµ Tæng c«ng ty x©y dùng Hµ néi , Vinaconex , May 10 hay ngay c¶ c¸c c«ng ty ®· cã cæ phiÕu niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó cã thÓ tËn dông kinh nghiÖm khi ph¸t hµnh cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty nµy , vµ víi c¸c c«ng ty nµy nªn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi nh­ REE . Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu b»ng ®ång USD . HiÖn nay nguån ngo¹i tÖ nhµn rçi trong d©n cßn rÊt nhiÒu ( tõ nguån kiÒu hèi hoÆc lao ®éng n­íc ngoµi ... ) trong khi ssnhu cÇu ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ cña n­íc ta lµ rÊt lín nªn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu b»ng ®ång USD ch¾c ch¾n sÏ thu hót c«ng chóng ®Çu t­ . §èi víi UBCKNN : ViÖc dù th¶o cña c¸c NghÞ ®Þnh , v¨n b¶n ph¸p quy míi thay thÕ cho c¸c v¨n b¶n cò cÇn cã sù tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c gi¸o s­ cã nhiÒu kinh nghiÖm cña c¸c tr­êng ®¹i häc trong c¶ n­íc chø kh«ng nªn chØ trong tËp thÓ UBCKNN . §èi víi c¸c tr­êng §¹i häc : ( §Æc biÖt lµ khèi kinh tÕ ) Nªn më c¸c c©u l¹c bé chøng kho¸n nh­ tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng , thùc tËp c¸c nghiÖp vô chøng kho¸n th«ng qua trß ch¬i “ Chøng kho¸n ¶o ” , trao ®æi th«ng tin vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n . Vµ chÝnh c¸c sinh viªn ®ã sÏ lµ nh÷ng nhµ ®Çu t­ cã b¶n lÜnh trong t­¬ng lai . KÕt luËn ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu lµ mét bé phËn quan träng trong hÖ thèng tµi chÝnh quèc gia . ViÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ë n­íc ta lµ mét yªu cÇu bøc xóc ®èi víi nÒn kinh tÕ , nã cã t¸c ®éng qua l¹i tíi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n . Khi thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ho¹t ®éng hiÖu qu¶ , hµng hãa cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc ®a d¹ng hãa vµ n©ng cao chÊt l­îng , t¹o ®iÒu kiÖn cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn . Ng­îc l¹i , khi thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn sÏ t¹o ra m«i tr­êng thuËn lîi c¶ vÒ mÆt ph¸p lý còng nh­ kinh tÕ cho thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ph¸t triÓn . Tuy nhiªn nghiªn cøu thùc tr¹ng thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ë n­íc ta cho thÊy cßn nhiÒu bÊt cËp . C¸c v¨n b¶n quy ®Þnh ®· cã nh­ng ch­a ®ång bé , ch­a phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ . C¸c nhµ ®Çu t­ còng nh­ c¸c tæ chøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vÉn ch­a cã mét c¸i nh×n ®óng ®¾n vÒ tr¸i phiÕu ; thÞ tr­êng thø cÊp ch­a ®­îc tæ chøc phï hîp ®Ó thóc ®Èy thÞ tr­êng s¬ cÊp ph¸t triÓn ... Thùc tr¹ng nµy ®ßi hái ph¶i cã gi¶i ph¸p c¶ tæng thÓ , c¶ cô thÓ vµ ®­îc ®Æt trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn . thÞ tr­êng tµi chÝnh cña n­íc ta . Khãa luËn nµy do ®ã ®· ®i s©u t×m hiÓu vµ nghiªn cøu c¬ së lý luËn vÒ thÞ tr­êng tr¸i phiÕu , ®Æc biÖt lµ chøc n¨ng , vai trß cña thÞ tr­êng tr¸i phiÕu trong nÒn kinh tÕ , c¸c ®iÒu kiÖn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu . Khãa luËn còng t×m hiÓu thùc tr¹ng thÞ tr­êng tr¸i phiÕu n­íc ta , tËp trung ph©n tÝch nh÷ng h¹n chÕ tån t¹i hiÖn nay do ®ã ®¸nh gi¸ nhu cÇu , triÓn väng ph¸t triÓn còng nh­ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p , m« h×nh ph¸t triÓn trong t­¬ng lai cho thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ViÖt Nam . X©y dùng mét thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ lµ yªu cÇu cÊp thiÕt cña nÒn kinh tÕ . C¸c gi¶i ph¸p trªn ®©y chØ mang ý nghÜa thùc tiÔn khi cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c c¬ quan h÷u quan khi tiÕn hµnh vµ cã sù ®iÒu chØnh cÇn thiÕt khi ¸p dông vµo thùc tÕ . Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh ThÞ tr­êng chøng kho¸n - Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng 2. V¨n kiÖn §¹i héi IX cña §¶ng _ NXB ChÝnh trÞ Quèc gia . 3. HÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n - UB Chøng kho¸n Nhµ n­íc . 4. Gi¸o tr×nh ThÞ tr­êng chøng kho¸n - Tr­êng §¹i häc Tµi chÝnh kÕ to¸n -NXB Tµi chÝnh Hµ néi -2002 5. Gi¸o tr×nh C«ng ty Cæ phÇn vµ thÞ tr­êng Tµi chÝnh - NXB Lao ®éng - Hµ néi 2001 6. Gi¸o tr×nh ThÞ tr­êng tµi chÝnh vµ ThÞ tr­êng Chøng kho¸n - NXB Mòi Cµ Mau 7. Gi¸o tr×nh Chøng kho¸n vµ Ph©n tÝch §Çu t­ chøng kho¸n – NXB Thèng kª 8. Gi¸o tr×nh C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ ph¸t hµnh Cæ phiÕu , Tr¸i phiÕu t¹i ViÖt Nam ( Song ng÷ ViÖt - Anh ) Legal documents on issuing stocks and bonds in Viet Nam ( Vietnamese- English ) NXB ChÝnh trÞ Quèc gia 9. Bond markets , Alalysis & Stratergies - Frank J Fabozzi , CFA 10. The emerging Asian bonds markets - KSRI , Korea 11. ThÞ tr­êng chøng kho¸n vµ c«ng ty cæ phÇn - NXB ChÝnh trÞ Quèc gia Hµ néi - 2001 12. Hái ®¸p vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh - NXB Thèng kª 13. H×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam trong bèi c¶nh t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ë Ch©u ¸ - Trung t©m Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng (VAPEC ) - TËp thÓ t¸c gi¶ - NXB Thèng kª 14. §Ò tµi “ ChiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ViÖt Nam “ UBCKNN 15. B¸o ®Çu t­ chøng kho¸n c¸c sè 16. B¸o chøng kho¸n ViÖt nam c¸c sè 17. C¸c t¹p chÝ thÞ tr­êng Tµi chÝnh TiÒn TÖ 18. C¸c th«ng tin cËp nhËt tõ c¸c Website www.hcmstc.org.vn ; www.bsc.com www.ckvietnam.net ; www.vir.co..vn ; www.stockmarketvn.com ._.