Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý & sử dụng Vốn lưu động tại Công ty Xăng dầu Quân đội

nghiệp. Vốn kinh doanh được chia làm hai bộ phận gồm: vốn cố định và vốn lưu động. Trong các doanh nghiệp thương mại, vốn lưu động đóng vai trò rất quan trọng, phục vụ trực tiếp cho quá trình kinh doanh, lưu chuyển hàng hoá và thường xuyên chiếm tỷ trọng lớn (70% - 80%) trong tổng số vốn kinh doanh của doanh nghiệp. Vì vậy, quản lý và sử dụng vốn lưu động sao cho hiệu quả có ý nghĩa vô cùng quan trọng và quyết định đến sự thành công hay thất bại trên thương trường của các doanh nghiệp. Trải qua các năm hoạt động, Công ty Xăng dầu Quân đội đã có nhiều cố gắng trong việc tìm hướng khai thác, huy động vốn để phát triển quy mô kinh doanh. Tuy nhiên, trong thời gian tới, để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động đối với hoạt động sản xuất kinh doanh đòi hỏi Công ty cần tìm ra những phương thức quản lý và sử dụng vốn lưu động khoa học hơn, hợp lý hơn, phù hợp với sự vận động của đồng vốn trong cơ chế thị trường. Nhận thức được vai trò của vốn lưu động và tầm quan trọng của hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong hoạt động kinh doanh trong các DNTM và qua thức tế tìm hiểu tại Công ty Xăng dầu Quân đội em chọn đề tài “Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng vốn lưu động tại Công ty Xăng dầu Quân đội ” làm Luận văn tốt nghiệp. Trong phạm vi đề tài, em xin đề cập đến nội dung cơ bản của công tác quản lý và sử dụng vốn lưu động và áp dụng nó vào thực tiễn tại Công ty Xăng dầu Quân đội, sau cùng em xin mạnh dạn đưa ra một vài kiến nghị. Ngoài Lời mở đầu và phần Kết luận, nội dung của Luận văn được kết cấu như sau: Chương I: Cơ sở lý luận về vốn lưu động và hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong các DNTM Chương II: Thực trạng công tác quản lý và sử dụng vốn lưu động tại Công ty Xăng dầu Quân đội Chương III: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng vốn lưu động tại Công ty Xăng dầu Quân đội Do hạn chế về hiểu biết cũng như kinh nghiệm thực tiễn nên trong quá trình viết đề tài này, em đã gặp rất nhiều khó khăn. Nhưng sau những cố gắng nỗ lực của bản thân và sự hướng dẫn tận tình của thầy cô, các cô chú, anh chị ở phòng thực tập, em đã hoàn thành đề tài này. Em rất mong nhận được sự góp ý của thầy cô và các bạn để bài viết được hoàn thiện hơn. Cuối cùng em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới thầy giáo - TS. Phạm Thanh Bình, các cán bộ ở các phòng ban Công ty Xăng dầu Quân đội, các thầy cô trong bộ môn tài chính trường Đại học Quản lý kinh doanh cùng bạn bè, người thân - những người đã góp phần giúp em hoàn thành đề tài này. CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VỐN LƯU ĐỘNG VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƯU ĐỘNG TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI I. BẢN CHẤT VỐN LƯU ĐỘNG TRONG CÁC DNTM 1. Khái niệm và đặc điểm của vốn lưu động 1.1. Khái niệm vốn lưu động Ngày nay, mọi quan hệ kinh tế và hoạt động kinh tế đều được tiền tệ hoá và gắn chặt với thị trường, do thị trường quyết định từ khâu sản xuất, lưu thông, phân phối đến tiêu dùng. Quan hệ hàng hoá - tiền tệ trở thành quan hệ nền tảng trong mọi hoạt động sản xuất kinh doanh. Vì vậy, mỗi doanh nghiệp hoặc cá nhân nào muốn tham gia kinh doanh thì điều kiện trước tiên là phải có vốn. Lượng tiền ứng ra ban đầu ấy không những phải được bảo tồn mà còn phải tăng thêm do hoạt động kinh doanh đem lại. Như vậy, vốn là biểu hiện bằng tiền của vật tư - tài sản được đầu tư vào sản xuất kinh doanh. Để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp cần phải có: đối tượng lao động, tư liệu lao động và sức lao động. Trong đó, đối tượng lao động thay đổi hình thái biểu hiện ban đầu, giá trị của nó được chuyển dịch toàn bộ một lần vào giá trị sản phẩm hàng hoá. Biểu hiện dưới dạng hiện vật của đối tượng lao động là tài sản lưu động sản xuất và tài sản lưu thông. Tài sản lưu động sản xuất là mặt hiện vật của những đối tượng lao động nằm trong khâu dự trữ để đảm bảo cho quá trình kinh doanh sản xuất như nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu, phụ tùng thay thế…và những đối tượng nằm trong khâu sản xuất của doanh nghiệp, như sản phẩm dở dang đang chế tạo, bán thành phẩm, chi phí sản xuất chính chưa hoàn thành, chi phí sản xuất phụ dở dang. Quá trình lưu thông sản phẩm là tiếp tục của quá trình sản xuất. Để đảm bảo cho hoạt động tiêu thụ sản phẩm cần thiết phải hình thành một số khoản đầu tư tiền tệ khác (như thành phẩm, vốn bằng tiền, vốn trong thanh toán…) Những sản phẩm và tiền tệ phát sinh trong quá trình này gọi là tài sản lưu thông của doanh nghiệp. Để đảm bảo cho quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh được diễn ra thường xuyên liên tục cần thiết phải có đủ và đảm bảo đồng bộ, hợp lý các yếu tố nói trên. Như vậy, biểu hiện dưới dạng hình thái vật chất của đối tượng lao động gọi là tài sản lưu động và biểu hiện bằng tiền của tài sản lưu động được gọi là vốn lưu động. Nói cách khác, vốn lưu động của doanh nghiệp thương mại là biểu hiện bằng tiền của những tài sản có thời hạn sử dụng, thu hồi, luân chuyển trong một chu kỳ kinh doanh. 1.2. Đặc điểm của vốn lưu động trong các DNTM Trong quá trình sản xuất, vốn lưu động được chuyển hoá qua nhiều hình thái khác nhau qua từng giai đoạn. Các giai đoạn của vòng tuần hoàn luôn đan xen với nhau và không tách biệt riêng rẽ. Từ khâu dự trữ nhằm xác định mức dự trữ hợp lý đến khâu sản xuất nhằm rút ngắn chu kỳ sản xuất, giảm thiểu sản phẩm dở dang, tránh ứ đọng vốn trong sản xuất, sử dụng tiết kiệm các định mức tiêu dùng vật tư, đến quản lý thành phẩm tồn kho, đẩy nhanh tốc độ tiêu thụ, quản lý các khoản phải thu, chuyển hoá nhanh chóng vốn lưu động thành tiền mặt nhằm tái đầu tư và phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh tiếp theo, làm sao cho đồng vốn lưu động được luân chuyển liên tục, giảm bớt thời gian vận động của vốn ở mỗi khâu từ đó giảm được chu kỳ vận động của vốn. Từ đó ta có thể nói, đặc điểm của vốn lưu động là thường xuyên vận động, luôn thay đổi hình thái biểu hiện qua các khâu của quá trình kinh doanh. Vốn lưu động chuyển dịch toàn bộ giá trị của nó ngay trong một lần, luân chuyển liên tục qua các khâu với tốc độ cao hơn vốn cố định và hoàn thành một vòng luân chuyển sau một chu kỳ sản xuất kinh doanh. 2. Vai trò của vốn lưu động trong các DNTM - Vốn lưu động là yếu tố vật chất không thể thiếu được trong hoạt động sản xuất kinh doanh của mỗi doanh nghiệp, là điều kiện để doanh nghiệp mở rộng quy mô cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, nó quyết định sự thành công hay thất bại của doanh nghiệp. - Vốn lưu động chính là công cụ phản ánh sự vận động của vật tư, hàng hoá. Nó cũng là công cụ kiểm tra quá trình mua sắm, dự trữ và tiêu thụ vật tư hàng hoá trong từng thời điểm, từng thời kỳ của doanh nghiệp. - Vốn lưu động trong doanh nghiệp bảo đảm cho doanh nghiệp có được hai yếu tố cần thiết cho quá trình kinh doanh đó là đối tượng lao động và sức lao động. - Vốn lưu động trong doanh nghiệp là bộ phận vốn quan trọng đảm bảo khả năng sẵn sàng thanh toán của doanh nghiệp khi các khoản nợ đến hạn và các chi trả thường xuyên hàng ngày. 3. Kết cấu vốn lưu động Việc tạo ra một kết cấu vốn lưu động hợp lý, khoa học có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng vốn lưu động nói riêng và hiệu quả sản xuất kinh doanh nói chung. Có nhiều cách phân loại vốn lưu động khác nhau tuỳ theo góc độ tiếp cận. 3.1. Căn cứ vào quá trình tuần hoàn luân chuyển vốn lưu động Vốn lưu động được chia ra ba loại: Vốn dự trữ Vốn trong sản xuất Vốn lưu thông Phân loại vốn lưu động như trên nhằm giúp doanh nghiệp xem xét, đánh giá được tình hình vốn lưu động trong các khâu của quá trình chu chuyển vốn và từ đó đề ra các biện pháp tổ chức quản lý để tăng được tốc độ chu chuyển của vốn lưu động cho phù hợp với yêu cầu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 3.2. Căn cứ vào nguồn hình thành Vốn lưu động có thể chia thành: Vốn ngân sách cấp Vốn tự bổ sung Vốn liên doanh - liên kết Vốn chiếm dụng hợp pháp của các tổ chức, cá nhân Vốn tín dụng Việc phân chia này giúp doanh nghiệp xem xét và quyết định huy động tối ưu các nguồn vốn đảm bảo nhu cầu vốn lưu động thường xuyên ổn định, không gây lãng phí vốn và không để doanh nghiệp thiếu vốn kinh doanh. Đồng thời, doanh nghiệp có thể chủ động xây dựng kế hoạch huy động và sử dụng vốn trong năm đạt hiệu quả cao. 3. 3. Dựa vào hình thái biểu hiện và theo chức năng của các thành phần vốn lưu động Vốn lưu động có thể chia thành: Vốn hàng hoá Vốn phi hàng hoá Vốn trong thanh toán Cách phân loại này giúp doanh nghiệp kiểm tra và xác định cơ cấu tối ưu của vốn lưu động nhằm sử dụng có hiệu quả số vốn lưu động đã bỏ ra. 3. 4. Dựa vào đặc điểm chu chuyển vốn lưu động Trong quá trình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp thương mại, vốn lưu động thường tồn tại dưới hình thức: Vốn bằng tiền Các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn Các khoản phải thu Vốn hàng hóa dự trữ Vốn lưu động khác II. HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƯU ĐỘNG VÀ SỰ CẦN THIẾT PHẢI NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƯU ĐỘNG TRONG CÁC DNTM 1 Khái niệm về hiệu quả sử dụng vốn lưu động Đối với các DNTM, vốn lưu động thường chiếm khoảng 80% tổng số vốn kinh doanh. Do vậy, hiệu quả hoạt động kinh doanh được thể hiện bằng hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh mà trước hết là hiệu quả sử dụng vốn lưu động. Hiệu quả sử dụng vốn lưu động liên quan đến việc sử dụng tiết kiệm định mức tiêu dùng đầu tư làm sao chỉ cần đầu tư một lượng vốn lưu động ít nhất mà vẫn đáp ứng được nhu cầu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, nhờ đó tăng tốc độ vòng quay vốn lưu động, giảm được chi phí sử dụng vốn, làm cho đồng vốn của doanh nghiệp được vận động liên tục, được sử dụng tái đầu tư hợp lý, tránh tình trạng vốn bị ứ đọng hoặc chiếm dụng. Hiệu quả sử dụng vốn lưu động của doanh nghiệp được biểu hiện bằng mối quan hệ giữa kết quả của hoạt động sản xuất kinh doanh với số vốn lưu động đầu tư cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong một kỳ kinh doanh. Kết quả kinh doanh Hiệu quả sử dụng vốn lưu động = Vốn lưu động Trong các DNTM, tư bản thực hiện một vòng chu chuyển: T - H - T’, việc thực hiện này phải đảm bảo mục tiêu sinh lời, nghĩa là phải tạo ra được giá trị thặng dư - lợi nhuận (T’ > T). Lợi nhuận là một chỉ tiêu hiệu quả tổng hợp, nó là kết quả tạo ra do kết hợp nhiều bộ phận trong đó có sự đóng góp của hiệu quả trong sử dụng vốn lưu động. Do vậy, hiệu quả sử dụng vốn lưu động nghĩa là phải tạo ra lợi nhuận cao nhất trong mỗi vòng chu chuyển vốn lưu động và tăng tốc độ chu chuyển hay là tăng vòng quay của vốn trong mỗi kỳ sao cho tổng lợi nhuận đạt được là lớn nhất. 2. Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sử dụng vốn lưu động 2.1. Hệ số phục vụ vốn lưu động Hệ số phục vụ vốn lưu động là một trong các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động. Nó được biểu hiện bằng mối quan hệ giữa doanh thu đạt được trong kỳ với số vốn lưu động bình quân đầu tư vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong kỳ. Doanh thu đạt được trong kỳ Hệ số phục vụ vốn lưu động = Vốn lưu động sử dụng bình quân trong kỳ Hệ số phục vụ vốn lưu động cho biết một đồng vốn lưu động sử dụng trong hoạt động kinh doanh sẽ đem lại cho doanh nghiệp bao nhiêu đồng doanh thu. 2.2. Hệ số sinh lời của vốn lưu động Để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong một doanh nghiệp ở một mức độ cao hơn người ta thường phải sử dụng chỉ tiêu sinh lợi vốn lưu động. Tức là xét mối quan hệ giữa lợi nhuận mà doanh nghiệp đạt được trong kỳ với vốn lưu động bình quân trong kỳ của doanh nghiệp. Lợi nhuận trước thuế Hệ số sinh lời của vốn lưu động = Vốn lưu động sử dụng bình quân trong kỳ Đây là chỉ tiêu quan trọng nhất bởi vì nó là chỉ tiêu chất lượng phản ánh rõ kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Chỉ tiêu này cho biết một đồng vốn sử dụng trong kỳ sẽ tạo được bao nhiêu đồng lợi nhuận. 2.3. Tốc độ chu chuyển vốn lưu động Tốc độ chu chuyển vốn lưu động ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Trong một thời kỳ nhất định vốn lưu động quay càng được nhiều vòng thì hiệu quả kinh doanh càng cao, tức là hiệu quả sử dụng vốn lưu động của doanh nghiệp là cao. Tốc độ chu chuyển vốn lưu động thể hiện ở hai chỉ tiêu: Số vòng chu chuyển vốn lưu động và kỳ chu chuyển vốn lưu động. 2.3.1. Số vòng chu chuyển vốn lưu động trong một kỳ Doanh thu bán hàng (theo giá vốn) Số vòng chu chuyển vốn lưu động = Vốn lưu động sử dụng bình quân trong kỳ Ở đây, vòng chu chuyển của vốn lưu động được tính từ lúc bắt đầu bỏ tiền ra mua nguyên vật liệu, hàng hoá cho đến khi toàn bộ số tiền đó được thu hồi lại nhờ tiêu thụ sản phẩm. Chỉ tiêu này phản ánh vốn lưu động của doanh nghiệp quay được bao nhiêu vòng trong kỳ để tạo ra một khoản doanh thu nhất định. Tuy nhiên, từ vòng quay thứ hai trở đi, số vòng chu chuyển vốn lưu động được xác định bằng công thức: Doanh thu thuần Số vòng chu chuyển vốn lưu động = Vốn lưu động sử dụng BQ trong kỳ Trong một kỳ kinh doanh, vốn lưu động của doanh nghiệp quay càng nhiều vòng càng tốt. Thông qua việc tăng số vòng quay của vốn, doanh nghiệp có thể giảm bớt được số vốn lưu động chiếm dụng nhưng vẫn đảm bảo được nhiệm vụ kinh doanh như kế hoạch, hoặc với lượng vốn lưu động không đổi doanh nghiệp có thể mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh. Tăng số vòng quay vốn lưu động còn ảnh hưởng tích cực tới việc hạ thấp chi phí sản xuất của doanh nghiệp, tăng khả năng cạnh tranh, do đó doanh nghiệp tiêu thụ được hàng hoá nhanh chóng. 2.3.2. Kỳ chu chuyển vốn lưu động Kỳ chu chuyển vốn lưu động phản ánh độ dài một vòng quay của vốn lưu động, tức là số ngày cần thiết để thực hiện một vòng quay của vốn lưu động. Chỉ tiêu này được biểu hiện bằng công thức sau: Số ngày quy ước trong kỳ phân tích (360) Kỳ chu chuyển vốn lưu động = Số vòng quay vốn lưu động trong kỳ 2.4. Số vòng quay hàng tồn kho Hàng dự trữ (hay tồn kho) là một bộ phận của vốn lưu động trong doanh nghiệp thương mại nên tốc độ chu chuyển hàng tồn kho có ảnh hưởng lớn đến tốc độ chu chuyển của toàn bộ vốn lưu động, do đó cũng ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn lưu động. Số vòng quay vốn hàng hoá dự trữ còn gọi là số vòng quay hàng tồn kho được xác định bằng tỷ lệ giữa doanh thu thuần và số hàng tồn kho bình quân trong kỳ Doanh thu thuần Số vòng quay hàng tồn kho = Số hàng tồn kho bình quân trong kỳ Số vòng quay hàng tồn kho cao cho thấy, việc tổ chức và quản lý dự trữ của doanh nghiệp là tốt, vốn bỏ vào hàng tồn kho giảm. Nếu số vòng quay hàng tồn kho thấp, thể hiện doanh nghiệp dự trữ vật tư quá mức dẫn đến tình trạng bị ứ đọng hoặc sản phẩm bị tiêu thụ chậm. Từ đó, có thể dẫn đến dòng tiền vào của doanh nghiệp bị giảm đi và có thể đặt doanh nghiệp vào tình thế khó khăn về tài chính trong tương lai. 2. 5. Kỳ thu tiền bình quân Chỉ tiêu này cho thấy, độ dài thời gian để thu các khoản tiền bán hàng phải thu kể từ khi bán hàng đến khi thu được tiền. Kỳ thu tiền bình quân của doanh nghiệp phụ thuộc chủ yếu vào chính sách tiêu thụ và việc tổ chức thanh toán của doanh nghiệp. Tuy nhiên, khi kỳ thu tiền bình quân quá dài so với các doanh nghiệp trong ngành thì phải chú ý xem xét, vì dễ dẫn đến tình trạng nợ khó đòi. Chỉ tiêu này được xác định bằng công thức sau: Số dư bình quân các khoản phải thu Kỳ thu tiền bình quân = Doanh thu thuần bình quân 1 ngày trong kỳ 2. 6. Chỉ tiêu đánh giá khả năng thanh toán Chỉ tiêu này phản ánh chất lượng của công tác quản lý vốn lưu động, phản ánh tình hính tài chính và vị thế tín dụng của doanh nghiệp đối với bạn hàng và các nhà cung cấp tín dụng như thế nào. Dưới đây là một số chỉ tiêu đánh giá khả năng thanh toán của doanh nghiệp. 2.6.1. Hệ số thanh toán nhanh Hệ số thanh toán nhanh biểu hiện việc để đáp ứng nhu cầu thanh toán các khoản nợ ngắn hạn doanh nghiệp phải sử dụng đến tiền mặt và các loại tài sản có khả năng nhanh chóng chuyển thành tiền như trái phiếu, tín phiếu, chứng khoán ngắn hạn để trả. Chỉ tiêu này càng cao, phản ánh năng lực thanh toán nhanh của doanh nghiệp càng được đảm bảo thực sự hơn. Vốn bằng tiền + Giá trị TSLĐ dễ chuyển thành tiền Hệ số thanh toán nhanh = Nợ ngắn hạn 2.6.2. Hệ số khả năng thanh toán nợ ngắn hạn Tổng vốn lưu động Hệ số thanh toán nợ ngắn hạn = Nợ ngắn hạn Chỉ tiêu này sử dụng để phản ánh khả năng sẵn sàng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn khi đến hạn thanh toán của doanh nghiệp. Nợ ngắn hạn bao gồm: Các khoản phải trả, phải nộp, các khoản vay ngắn hạn và các khoản nợ khác. Chỉ tiêu này càng cao thì tình hình tài chính của doanh nghiệp càng tốt. 2.6.3. Hệ số thanh toán tức thời. Vốn bằng tiền Hệ số thanh toán tức thời = Nợ đến hạn Hệ số này cho biết khả năng đáp ứng ngay các nhu cầu thanh toán đến hạn của doanh nghiệp . 2. 7. Mức tiết kiệm hay vượt chi VLĐ. Chỉ tiêu này phản ánh số VLĐ có thể tiết kiệm hay vượt chi do tăng hoặc giảm số ngày chu chuyển VLĐ ở kỳ này so với kỳ trước. Mức Doanh thu thuần Số ngày chu Số ngày tiết kiệm = X chuyển kỳ - chu chuyển VLĐ 360 phân tích kỳ gốc Kết quả tính được nếu mang dấu âm (-) thể hiện doanh nghiệp đã tiết kiệm tương đối VLĐ, số vốn tiết kiệm được này là do tăng tốc độ luân chuyển VLĐ và ngược lại. 2. 8. Mức đảm nhiệm vốn lưu động Vốn lưu động Hệ số đảm nhiệm VLĐ = Doanh thu thuần Chỉ tiêu này cho biết để tạo ra 1 đồng doanh thu thuần cần bao nhiêu đồng vốn lưu động. Chỉ tiêu này càng nhỏ càng tốt đối với doanh nghiệp, vì khi đó tỷ suất lợi nhuận của một đồng vốn lưu động sẽ tăng lên. 2. 9. Vòng quay các khoản phải thu. Doanh thu thuần Vòng quay các khoản phải thu = Các khoản phải thu bình quân Vòng quay các khoản phải thu phản ánh tốc độ chuyển đổi các khoản phải thu thành tiền mặt. Vòng quay càng lớn, chứng tỏ tốc độ thu hồi các khoản phải thu là tốt vì doanh nghiệp ít bị chiếm dụng vốn (ít phải cấp tín dụng cho khách hàng và nếu có cấp tín dụng cho khách hàng thì chất lượng tín dụng cao). 3. Những nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn lưu động Việc xác định các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn lưu động là cơ sở để tìm ra các biện pháp cụ thể nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả sử dụng vốn lưu động của doanh nghiệp. Trên cơ sở xác định các nhân tố ảnh hưởng, doanh nghiệp sẽ có các chính sách, các chiến lược để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong hoạt động kinh doanh. 3. 1. Xét về mặt khách quan Hiệu quả sử dụng vốn lưu động của doanh nghiệp chịu ảnh hưởng của một số nhân tố: Lạm phát, rủi ro, các yếu tố về sản xuất và tiêu dùng, yếu tố giá cả và nhu cầu tiêu dùng, môi trường chính trị - xã hội. Ngoài ra, do chính sách vĩ mô của Nhà nước có sự thay đổi về chính sách, chế độ, hệ thống luật pháp, thuế…Nhà nước điều tiết và quản lý vĩ mô bằng các chính sách, bằng pháp luật. Do đó, các chính sách này là nhân tố ảnh hưởng khá nhiều đến hiệu quả kinh doanh, hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. 3. 2. Xét về mặt chủ quan Ngoài các nhân tố khách quan nêu trên còn rất nhiều nhân tố chủ quan của chính bản thân doanh nghiệp làm ảnh hưởng tới hiệu quả sử dụng vốn lưu động, cũng như tới toàn bộ quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp. Trong đó có các nhân tố như: Xác định nhu cầu vốn lưu động, việc lựa chọn phương án đầu tư, trình độ tổ chức quản lý và sử dụng vốn lưu động, cơ sở vật chất kỹ thuật. Để hạn chế những tiêu cực ảnh hưởng không tốt, các doanh nghiệp cần nghiên cứu, xem xét một cách kỹ lưỡng sự ảnh hưởng của từng nhân tố để tìm ra nguyên nhân nhằm đưa ra những biện pháp hữu hiệu đẩy mạnh việc quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động sao cho hiệu quả đồng vốn mang lại là cao nhất. 4. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong các DNTM Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động có ý nghĩa rất quan trọng đối với sự thành công hay thấy bại của doanh nghiệp. Nó thể hiện trình độ quản lý, sử dụng, khai thác vốn lưu động của doanh nghiệp trong việc đạt được các mục tiêu mà doanh nghiệp đã đề ra. Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động sẽ giảm được chi phí lao động, tiết kiệm được vốn cho doanh nghiệp. Đồng thời góp phần làm giảm chi phí sản xuất xã hội, tăng năng suất lao động do đó làm tăng sản phẩm và giá trị thăng dư cho xã hội. Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động bằng cách tăng doanh thu đồng thời giảm chi phí kinh doanh sẽ làm tăng lợi nhuận. Lợi nhuận càng cao chứng tỏ doanh nghiệp càng đứng vững trong kinh doanh, càng phát triển và lớn mạnh trên thương trường, từ đó góp phần tăng thu nhập cho người lao động trong doanh nghiệp và cho toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động góp phần vào quá trình đổi mới, thay thế TSCĐ của doanh nghiệp, từ đó cải thiện điều kiện kinh doanh, nâng cao năng suất lao động, năng suất phục vụ, giảm chi phí lao động sống trong lưu thông, nâng cao văn minh thương mại của doanh nghiệp, tạo điều kiện phục vụ khách hàng tốt hơn. Việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động giúp doanh nghiệp tăng tích luỹ tư bản để có thể tái đầu tư mở rộng sản xuất kinh doanh hoặc đầu tư vào một lĩnh vực mới để thu lợi nhuận lớn hơn, tăng khả năng sinh lời của vốn. Trong nền kinh tế thị trường, nhu cầu về vốn là rất lớn và doanh nghiệp có thể huy động từ nhiều nguồn vốn khác nhau như vay tín dụng, phát hành trái phiếu, vốn liên doanh liên kết. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải sử dụng vốn một cách có hiệu quả, có như vậy doanh nghiệp mới có khả năng hoàn trả được vốn gốc và lãi vay. Từ những vấn đề nêu trên cho thấy việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động của các doanh nghiệp trong điều kiện hiện nay có ý nghĩa hết sức quan trọng trong công tác quản lý tài chính doanh nghiệp, nó quyết định đến sự tăng trưởng và phát triển của mỗi doanh nghiệp trong cơ chế mới. CHƯƠNG II THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG VỐN LƯU ĐỘNG TẠI CÔNG TY XĂNG DẦU QUÂN ĐỘI I. TỔNG QUAN VỀ CÔNG TY XĂNG DẦU QUÂN ĐỘI 1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty Xăng dầu Quân đội Công ty khí tài Xăng dầu 165 (tiền thân là xí nghiệp khí tài xăng dầu 165) được thành lập theo quyết định 582/QĐ-QP ngày 6/8/1993 của Bộ Quốc Phòng và quyết định đổi tên số 569/QĐ-QP ngày 22/4/1996. Khi mới thành lập, trụ sở giao dịch của Công ty được đặt tại thị trấn Bần, Yên Nhân, huyện Mỹ Văn, tỉnh Hải Hưng. Tháng 4 năm 1997, Công ty khí tài xăng dầu 165 đã chuyển trụ sở về H3 đường Giải Phóng, phường Phương Mai, quận Đống Đa – Hà Nội. Tháng 5 năm 1999, Công ty khí tài xăng dầu đổi tên thành Công ty Xăng dầu Quân đội theo quyết định số 645/1999/QĐ-QP ngày 12/5/1999 của Bộ Quốc Phòng. Công ty Xăng dầu Quân đội là một doanh nghiệp Nhà nước, một đơn vị kinh tế hạch toán độc lập, tự chủ về tài chính, có tư cách pháp nhân, sản xuất kinh doanh theo pháp luật, có tài khoản riêng tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội và Ngân hàng ngoại thương Việt Nam. Công ty được phép sử dụng con dấu riêng, được phép phân cấp quản lý cán bộ và áp dụng các hình thức trả lương theo chế độ chính sách hiện hành. Ngoài nhiệm vụ đảm bảo xăng dầu cho Tổng cục hậu cần, Công ty Xăng dầu Quân đội còn cung ứng xăng dầu cho các đơn vị thành phần kinh tế với khối lượng đáng kể. Trong lĩnh vực xây dựng và lắp đặt kết cấu thép, Công ty Xăng dầu Quân đội đã và đang tiến hành xây dựng hầu hết các công trình trong toàn quân. Ngày 25/5/1998, Bộ trưởng Bộ Quốc Phòng có quyết định 635/QĐ-QP chỉ định Công ty Xăng dầu Quân đội xây dựng kho xăng dầu Nhà Bè do Quân khu 7 làm chủ đầu tư, tổng dự án công trình là 3980 triệu đồng, phần xây lắp và thiết bị Công ty Xăng dầu Quân đội thực hiện là 2760 triệu đồng. Ngoài ra, Công ty đang thực hiện xây dựng thi công các trạm xăng dầu cho mạng lưới bán lẻ của Công ty. Trong lĩnh vực sản xuất cơ khí, các sản phẩm truyền thống của Công ty chiếm thị phần lớn trong thị trường cả nước. Công ty luôn tìm kiếm thị trường, trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cải tiến chất lượng, mẫu mã hàng hoá phù hợp với thị hiếu và nhu cầu của khách hàng, tăng tính cạnh tranh trên thị trường. 2. Đặc điểm tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty. Công ty Xăng dầu Quân đội tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh với nội dung như sau: Sản xuất, sửa chữa sản phẩm của ngành xăng dầu như: sản xuất, sửa chữa, lắp đặt, trạng bị bồn chứa hệ thống xăng dầu. Sản xuất, kinh doanh trang thiết bị dụng cụ, phương tiện phòng hộ lao động, cung ứng xăng dầu cho Quốc phòng và kinh tế. Sản xuất, xây lắp kho bể chứa xăng dầu và kết cấu thép. Xuất nhập khẩu khí tài xăng dầu, máy móc, thiết bị dụng cụ, phụ tùng ngành xăng dầu, xuất nhập khẩu xăng, dầu, mỡ phục vụ cho Quốc phòng và kinh tế. 3. Cơ cấu tổ chức bộ máy của Công ty Bộ máy quản lý của Công ty Xăng dầu Quân đội được tổ chức theo chế độ một thủ trưởng. Người đứng đầu Công ty là Giám đốc. Giúp việc tham mưu cho Giám đốc là phó giám đốc kinh doanh và phó giám đốc chính trị. Tiếp đến là các bộ phận phòng ban chức năng: phòng kinh doanh xuất nhập khẩu, phòng kế hoạch tổng hợp, phòng kế toán tài chính, phòng kỹ thuật, phòng chính trị, phòng hành chính hậu cần, xí nghiệp 651, xí nghiệp 652, xí nghiệp 653. Sơ đồ bộ máy quản lý sản xuất kinh doanh ở Công ty Xăng dầu Quân đội (Xem phụ lục 01) 4. Tổ chức công tác kế toán tại Công ty 4.1. Tổ chức bộ máy kế toán tại Công ty Do đặc điểm tổ chức kinh doanh của Công ty có các xí nghiệp phụ thuộc tại tỉnh, thành phố khác nhau nên Công ty đã tổ chức bộ máy kế toán theo hình thức vừa tập trung vừa phân tán. Các xí nghiệp là các đơn vị hạch toán phụ thuộc, công tác hạch toán kế toán của các xí nghiệp là hạch toán báo sổ. Phòng kế toán của Công ty thực hiện hạch toán kế toán các hoạt động kinh tế tài chính phát sinh có tính chất chung toàn Công ty. Đồng thời hướng dẫn, kiểm tra toàn bộ công tác kế toán trong Công ty. Phòng kế toán của Công ty gồm 5 người: Trưởng phòng kế toán, phó phòng kế toán, kế toán Ngân hàng, kế toán tiền mặt, tiền lương, kế toán tổng hợp. Sơ đồ bộ máy của Công ty (Xem phụ lục 02) 4.2. Hình thức kế toán áp dụng tại Công ty Hình thức kế toán mà Công ty áp dụng là hình thức chứng từ ghi sổ. Hệ thống sổ kế toán của Công ty: Sổ kế toán tổng hợp: Nhật ký sổ cái Sổ kế toán chi tiết: Sổ chi tiết hàng hoá, sổ chi tiết theo dõi TSCĐ, sổ chi tiết theo dõi công nợ với khách hàng. Sơ đồ trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức chứng từ ghi sổ tại Công ty (Xem phụ lục 03) 5. Kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty qua hai năm 2003- 2004 Thông qua số liệu ở phụ lục 04 (Kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty năm 2003-2004) ta thấy, quy mô kinh doanh của Công ty ngày càng được mở rộng. Cụ thể, tổng doanh thu năm 2004 đạt 718.914.064 nghìn đồng, tăng 225.161.399 nghìn đồng so với năm 2003 với tỷ lệ tăng là 45,6%. Tổng doanh thu tăng làm cho doanh thu thuần của Công ty năm 2004 cũng tăng mạnh. Doanh thu thuần năm 2004 đạt 718.558.064 nghìn đồng tăng 225.759.399 nghìn đồng so với năm 2003 với tỷ lệ tăng là 45,8%. Tuy nhiên, để đánh giá chính xác hiệu quả kinh doanh ta phải xem xét các chỉ tiêu giá vốn, chi phí và lợi nhuận cụ thể. Năm 2004 do thực hiện các biện pháp tiết kiệm trong quản lý nên mức tăng chi phí QLDN chỉ là 1,43%. Nhưng qua phụ lục 04 ta lại thấy, giá vốn hàng bán tăng 189.830.675 nghìn đồng với tốc độ tăng là 46,5%, tỷ lệ tăng cao hơn so với tỷ lệ tăng của doanh thu. Điều này là do tình hình xăng dầu biến động trong thời gian qua trên thế giới. Bên cạnh đó, trong năm 2004, chi phí bán hàng cũng tăng 2.767.148 nghìn đồng với tốc độ tăng 18,03%. Đánh giá về hiệu quả kinh doanh ta thấy, lợi nhuận sau thuế của Công ty tăng từ 62.065.113 nghìn đồng năm 2003 lên 94.474.837 nghìn đồng năm 2004 tức là tăng 32.409.724 nghìn đồng với tỷ lệ tăng là 52,22. Và lợi nhuận trên một đồng doanh thu thuần tăng từ 0,12 lên 0,13 tức là tăng 0,01. Điều này chứng tỏ, hoạt động kinh doanh của Công ty đã có hiệu quả. Mặc dù vậy, tỷ lệ này còn thấp cho thấy hiệu quả kinh doanh chưa cao. II. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƯU ĐỘNG TẠI CÔNG TY XĂNG DẦU QUÂN ĐỘI 1.Tình hình quản lý và sử dụng vốn lưu động của Công ty 1.1. Kết cấu vốn kinh doanh của Công ty Thông qua phụ lục 05 ta thấy, tổng vốn kinh doanh năm 2004 là 186.137.203 nghìn đồng, tăng 120,21% so với năm 2003. Trong đó, vốn cố định sử dụng năm 2004 là 22.333.462 nghìn đồng, tăng 10.528.985 nghìn đồng, với tốc độ tăng 89,19% so với năm 2003. Nhưng nếu xét về tỷ trọng thì tỷ trọng vốn cố định trong tổng vốn kinh doanh của Công ty giảm 1,96%. Bên cạnh đó, vốn lưu động năm 2004 so với năm 2003 cũng tăng một cách đáng kể, 163.803.741 nghìn đồng, tức là tăng 91.080.150 nghìn đồng, với tốc độ là 125,24%, đồng thời tỷ trọng vốn lưu động trong tổng vốn kinh doanh năm 2004 cũng tăng 1,96%. Điều này cho thấy, cùng với việc mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh được minh chứng bằng việc tăng mạnh tổng vốn kinh doanh, Công ty cũng ngày càng chú trọng và quan tâm vào vấn đề làm sao để luôn gia tăng được vốn lưu động của mình. Tuy nhiên, dựa vào các số liệu ở phụ lục 04 và phụ lục 05 cho thấy, so với năm 2003 vốn kinh doanh của Công ty tăng 120,21%, vốn lưu động tăng 125,24%, tỷ lệ này lớn hơn nhiều so với tỷ lệ tăng của doanh thu thuần (45,8%) và tỷ lệ tăng của lợi nhuận (68,26%), chứng tỏ trình độ quản lý và sử dụng vốn lưu động năm 2004 có chiều hướng sa sút. 1.2. Kết cấu vốn lưu động của Công ty Qua phụ lục 06 (Kết cấu vốn lưu động) ta có thể nói, vốn hàng hoá dự trữ của Công ty chiếm tỷ trọng khá lớn và có xu hướng tăng. Từ 26.463.747 nghìn đồng chiếm tỷ trọng 36,39% năm 2003 tăng lên thành 69.061.073 nghìn đồng, chiếm tỷ trọng 42,16% tổng số vốn lưu động năm 2004. Trong đó, hàng hoá là xăng dầu tồn kho và các sản phẩm khí tài xăng dầu có giá trị tăng mạnh nhất, so với năm 2003 tăng 37.703.303 nghìn đồng với tốc độ tăng là 166,63%. Đây là điều dễ hiểu đối với một công ty kinh doanh trong lĩnh vực xăng dầu, một lĩnh vực luôn đầy rẫy những biến động, do đó, gia tăng dự trữ ở Công ty là một điều cần thiết. Bên cạnh đó là sự tăng mạnh ở mảng chi phí xây dựng công trình dở dang, tăng 4.878.327 nghìn đồng. Điều này là do Công ty đang trực tiếp thi công một số công trình trọng điểm do Bộ Quốc Phòng và Tổng cục hậu cần giao. Do trong năm 2004 Công ty dùng vốn lưu động để tăng dự trữ hàng hoá nên ảnh hưởng đến tỷ trọng vốn bằng tiền của Công ty. Lượng vốn bằng tiền của Công ty năm 2004 tăng hơn năm 2003 là 19.526.333 nghìn đồng nhưng tỷ trọng của lượng vốn bằng tiền tr._.