Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thẩm định dự án đầu tư hiện nay

lực trong nước và nước ngoài, thuộc mọi thành phần kinh tế đã và đang góp phần to lớn vào sự tăng trưởng của nền kinh tế nước ta trong quá trình đổi mới. Dự án đầu tư có vai trò quyết định trong thực hiện hoạt động đầu tư. Sự thành bại trong hoạt đọng đâut tư phụ thuộc trực tiếp vào việc ra quyết định đầu tư hợp lý. Do đó một trong những công việc cần thực hiện để nâng cao chất lượng các quyết định đầu tư là trước khi ra quyết định cần phải thẩm định dự án đầu tư , trên tất cả các phương diện có liên quan tới tính khả thi của dự án. Đây là khâu quan trọng và là cơ sở để ra quyết định đầu tư. Công tác thẩm định càng chuẩn bị tốt bao nhiêu thì các quyết định đầu tư càng đúng đắn bấy nhiêu. Tuy nhiên thực tế chúng ta còn có một số vấn đề chưa đáp ứng được tốt yêu cầu của công tác này, đặc biệt là xem xét đánh giá về mặt kinh tế xã hội điều này làm hạn chế một phần việc xem xét đánh giá dự án trong khi qyuết định đầu tư. Từ thực tế đó, kết hợp với những kiến thức đã học em xin đi vào nghiên cứu đề tài “Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thẩm định dự án đầu tư hiện nay”. Với những kết quả bước đầu đạt được trong đề án này em rất mong có điều kiện để hoàn thiện tiếp, để có điều kiện áp dụng tốt trong thực tế. Em xin chân thành cảm ơn cô giáo Trần Thị Thuý Sửu đã hướng dẫn em hoàn thiện đề án này. Chương I: Tổng quan dự án đầu tư và thẩm định dự án đầu tư I. Đầu tư và dự án đầu tư. 1. Những khái niệm và cơ sở lý luận về đầu tư. Khái niệm đầu tư Đầu tư là một phạm trù quan trọng đối với quá trình phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Có nhiều cách hiểu về khái niệm này tuỳ theo chính kiến của mỗi người. Có người cho đầu tư là tiền là những tiềm năng về tài chính. Có những người khác lại khẳng định đó là những chi phí tư bản, lại có người khác hiểu đầu tư chính là phần vật lực, của cải dôi ra, tiết kiệm được trong quá trình tiêu dùng dành cho sản xuất kinh doanh và đó chính là tư bản hay biểu hiện của nó. Nhìn chung các quan niệm về đầu tư mà các nhà kinh tế và quản lý đưa ra đều đúng nhưng chư phản ánh đầy đủ bản chất và đặc trưng của đầu tư, chưa đưa ra được một khái niệm phù hợp khẳng định quá trình tái sản xuất đang diễn ra hàng ngày, hàng giờ của nền kinh tế. Bản chất đầu tư được nhận định một cách tổng quan với các đặc tính sau đây: Như chúng ta biết kinh tế là tổng thể (hoặc một phần) các yếu tố sản xuất các điều kiện vậy chất của đời sống con người và mối quan hệ vật chất giữa con người với con người trong quá trình sản xuất và tái sản xuất xã hội ở giai đoạn lịch sử nhất định mà mấu chốt là vấn đề sở hữu và lợi ích. Mặt khác nói đầu tư là hoạt động kinh doanh bởi nói đến đầu tư là nói tới sự hy sinh tiêu dùng hiện tại cả về tiềm lực vật chất, phi vật chất, con người, tài nguyên và tiềm năng tài chính, phi tái chính, hữu hình, vô hình...với mục đích tạo mới hoặc tái tạo tư bản, nhằm hướng tới sự tiêu dùng tốt hơn trong tương lai. Như vậy nghiên cứu kỹ quá trình chu chuyển đầu tư ta thấy đầu tư chính là cơ sở để hình thành tư bản trong đó có tài sản cố định, vốn sản xuất kinh doanh, nguồn nhân lực. Đầu tư có hai đặc trưng cơ bản là tái sinh lời theo thời gian kéo dài.Tính sinh lời là đặc trưng hàng đầu của đầu tư. Không thể được coi là đầu tư nếu việc sử dụng tiền không nhằm mục đích thu lại một khoản tiền có giá trị lớn hơn khoản tiền đã bỏ ra. Đầu tư khác hẳn với việc mua sắm để tích trữ, để dành hay mua sắm nhằm mục đích tiêu dùng hoặc với việc chi tiêu vì lý do nhân đạo hay tình cảm... Đặc trưng thứ hai của đầu tư là kéo dài về thời gian, thường là 2 đến 70 năm hoặc có thể lâu hơn. Những hoạt động kinh tế ngắn hạn thường trong vòng một năm thì không được gọi là đầu tư. Đặc trưng này chophép phân biệt giữa đầu tư và hoạt động kinh doanh. Kinh doanh thường được coi là một giai đoạn của đầu tư. Như vậy đầu tư và kinh doanh thống nhất với nhau ở tính sinh lời nhưng khác nahu về thời gian thực hiện, kinh doanh là một trong những nhân tố quan trọng để nâng cao hiệu quả đầu tư. Chính vì vậyđầu tư là hoạt động kinh tế gắn với việc sử dụng vốn dài hạn nhằm mục đích sinh lời. Đầu tư là một khái niệm trừu tượng. Nếu giá cả là biểu hiện của giá trị trong những điều kiện kinh tế cụ thể khi vốn đầu tư chính là biểu hiện lượng hoá của đầu tư. Vốn đầu tư bao gồm các dạng: Tiền tệ các loại hiện vật hữu hình (tư liệu sản xuất, tài nguyên), tài nguyên vô hình (sức lao động, công nghệ, thông tin, nhãn hiệu, bằng phát minh...) các phương tiện đặc biệt khác (cổ phiếu, trái phiếu). Nguồn gốc hình thành vốn đầu tư chính là tài lực dùng để đảm bảo quá trình tái sản xuất ( giản đơn và mở rộng). Tuy nhiên, tất cả những nguồn đó được gọi là vốn đầu tư nếu chúng chưa được chuẩn bị dùng để cải thiện quá trình tái sản xuất. Tức là, tất cả những nguồn lực này lúc đó chỉ đơn thuầnlà nguồn tích luỹ. Những nguồn lực này dưới tác động của biện pháp kinh tế (như các chính sách thu hút vốn đầu tư, khuyến khích, tạo động lực thu hút nguồn tích luỹ) tham gia vào quá trình tái sản xuất với kỳ vọng nhận được kết quả tốt hơn trong tương lai. Lúc này những tiềm năng đó mới thực sự được gọi là vốn đầu tư. Vốn đầu tư sau khi đã trải qua quá trình thực hiện đầu tư sẽ được chuyển dạng thành những năng lực sản xuất nhất định và cứ như vậy quá trình chu chuyển vốn đầu tư bao giờ cũng đi trước một bước, cùng pha với quá trình tái sản xuất. Sự nhộn nhịp, năng độnglớn mạnh và hiệu quả của quá trình đầu tư báo trước một thời kỳ tăng trưởng kinh tế năng động, sự bành trướng của nền sản xuất . Phân loại đầu tư. Đầu tư có thể phân ra thành nhiều loại tuỳ theo giác độ nghiên cứu. Theo mức dộ tham gia quản lý của chủ đầu tư vào đối tượng mà mình bỏ vốn, đầu tư được phân thành 3 loại : - Đầu tư gián tiếp : Là đầu tư mà người bỏ vốn và sử dụng vốn không phải là một. Loại đầu tư này còn được gọi là đầu tư tài chính vì đầu tư này thực hiện bằng cách mua những chứng chỉ có giá trị nhhư cổ phiếu,chứng khoán, trái phiếu...để đựơc hưởng lợi tức. Với phương thức đầu tư này, người bỏ vốn không trực tiếp tham gia vào công viẹc kinh doanh. - Cho vay(tín dụng) : Đây là hình thức đầu tư dưới dạng cho vay kiếm lời qua lãi suất tiền cho vay . - Đầu tư trựuc tiếp: Là hình thức đầu tư mà người bỏ vốn và người sử dụng vốn là một chủ thể. Người đầu tư có thể là nhà nước thông qua các cơ quan doanh nghiệp nhà nước, cũng có thể là tư nhân hoặc tập thể thông qua các công ty tư nhân, công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn.. Nếu đầu tư trực tiếp vốn của nước ngoài thì phải tuân theo luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, theo luật này đầu tư trực tiếp của nước ngoài tại Việt Nam có thể tiến hành theo 3 hình thức : Hợp tác kinh doanh trên cơ sở hợp đồng hợp tác kinh doanh; Xí nghiệp hoặc công ty liên doanh có tư cách pháp nhân theo pháp luật Việt Nam ;Công ty 100% vốn nước ngoài. Nếu đầu tư trực tiếp bằng vốn trong nước ( vốn của nhà nước, vốn cuẩ các tổ chức kinh tế xã hội có tư cách pháp nhân, thể nhân Việt Nam, được thực hiện theo luật khuyến khích đầu tư trong nước) thì phải tuân theo luật lệ hiện hành cuả nước ta trong đó đáng chú ý nhất là các luật lệ về đầu tư xây dựng ( điều lệ quản lý đầu tư và xay dựng các văn bản kèm theo). Vốn đầu tư trong nước bao gồm: vốn đầu tư phát triển từ ngân sách nhà nước, vốn đầu tư phát triển của các doanh nghiệp, của các tổ chức kinh tế ngoài quốc doanh, vốn tín dụng ( bao gồm cả tín dụng ưu đãi và vốn ODA ) 1.3. Mối liên hệ giữa đầu tư , tiết kiệm và tăng trưởng kinh tế. Đầu tư, tiết kiện và tăng trưởng kinh tế có mối quan hệ mật thiết quy định qua lại lẫn nhau . Mỗi sự biến động trong quá trình đầu tư sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tiết kiệm và ngược lại . Khi quá trình đầu tư diẽn ra sôi động, tổng cầu và tổng cung xã hội tăng lên đưa nền kinh tế đất nước chuyển dịch đến điểm cân bằng mới cao hơn kéo theo gia tăng của tổng sản phẩm quốc nội ( GDP) . Sự nhộn nhịp, năng đông,lớn mạnh và hiệu quả của quá trình đầu tư boá trước một thời kỳ tăng trưởng kinh tế năng động , sự bành trướng của quá trình sản xuất .Song song với quá trình tăng trưởng kinh tế năng động là việc tăng GDP ,tăng thu nhập dân cư tăng khả năng tiết kiệm của dân cư và nền kinh tế nói chung (tăng khả năng cung ứng vốn đầu tư ) .Nhu cầu vốn đầu tư lớn vớ nền kinh tế tăng trưởng năng động trong điều kiện giới hạn khả năng vốn đầu tư là ,tăng lãi suất tiền gưỉ tiết kiệm .Việc tăng tiền gửi tiết kiệm (tăng giá tiền gửi tiết kiệm )là động lực mạnh mẽ thu hút các khoản nhàn rỗi trong xã hội .Quá trình đầu tư không những làm tăng động lực thúc đẩy quá trình tiết kiệm (nhu cầu tiết kiệm )mà còn qóp phần tăng khả năng cung ứng tiết kiệm . Ngược lại ,sự kém sôi động trong quá trình đầu tư ,sự giảm sút nguồn vốn đầu tư phát triển là nguyên nhân trực tiếp và gián tiếp dự báo một thời kỳ giảm nhu cầu vốn đầu tư , kéo theo sự suy giảm lãi suất tiền gửi .Viêc giảm lãi suất tiền gửi làm cho những khoản lợi thu từ tiền gửi tiết kiệm sẽ kém đi , khả năng cung ứng tiết kiệm cũng thấp hơn do thu nhập thấp hơn từ tiền gửi tiết kiệm và cuối cũng sẽ không khuyến khích quá trình tiết kiệm . Như vậy , quá trình đầu tư ,tăng trưởng kinh tế và quá trình tiết kiệm có mối quan hệ tương hỗ ,cùng chiều .Mỗi sự thay đổi trong quá trình đầu tư sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tăng trưởng kinh tế và quá trình tiết kiệm .Chính sách đầu tư đúng đắn sẽ thúc đẩy quá trình tiết kiệm , tạo cơ sở vững chắc cho quá trình tăng trưởng kinh tế năng động trong tương lai . Những sai lầm thiếu sót trong quá trình đầu tư sẻ được thể hiện thông qua quá trình tăng trưởng trì trệ của nền kinh tế đất nước . 1.4. vai trò của vốn đầu tư trong phát triển kinh tế . Vốn đầu tư phát triển là một bộ phận quan trọng của vốn đầu tư toàn xã hội .Quy mô vốn đầu tư và quy mô nền kinh tế phụ thuộc voà khối lượng và chất lượng của vốn đầu tư phát triển . Mức vốn đầu tư quy định tốc độ tăng trưởng GDP của đất nước thông qua hệ số ICOR Hệ số ICOR là đại lượng phản ánh hiệu quả của việc sử dụng vốn đầu tư phát triển , đánh giá nhu cầu về tỷ trọng (%) vốn đầu tư phát triển trong GDP để đảm bảo cho GDP tăng 1%. Hay nói cách khác , cần tỷ trọng ( %) vốn đầu tư phát triển trong GDP là bao nhiêu để có được 1% tăng trưởng GDP trong điều kiện sản xuất kinh doanh bình thường : ICOR =(VĐT*100/GDP)/TĐTGDP VĐT – vốn đầu tư phát triển toàn xã hội trong chu kỳ tính toán (1năm ) GDP – tổng thu nhập quốc nội trong chu kỳ tính toán (1năm) TĐTGDP –tốc độ tăng (%) trong chu kỳ tính toán (1năm) Trong cùng một trình độ công nghệ , kỹ thuật , năng xuất lao động (hệ số ICOR không đổi ) tổng mức vốn đầu tư phát triển càng lớn sẽ đem lại GDP càng lớn. Do vậy việc huy động tối đa các nguồn lực cho đầu tư phát triển,định hướng đầu tư và quản lý hiệu quả nguồn vốn đầu tư phát triển đóng vai trò cực kỳ quan trọng,mang tính quyết định đối với quá trình tăng trưởng kinh tế. 2. Dự án đầu tư (DAĐT) 2.1. Khái niệm dự án đầu tư . Dự án được hiểu như một công việc khác thường ,có các hoạt động liên quan đến nhau , có mục tiêu và hạn chót là cụ thể , kết quả thường nhận được xác định rõ. Tầm quan trọng của dự án đầu tư ,đặc điểm và sự phức tạp về mặt kỹ thuật , hậu quả và hiệu quả về mặt kinh tế xã hội của hoạt động đầu tư đòi hỏi . Để tiến hành một hoạt động đầu tư phải có sự chuẩn bị cẩn thận Cẩn thận và nghiêm túc . Sự chuẩn bị này được thể hiện bằng sự nghiên cứu,soạn thảo các luận chứng kinh tế kỹ thuật để tiến hành hoạt động đầu tư.Kết quả của công tác nghiên cứu ,chuẩu bị như vậy là các DAĐT DAĐT có thể được xem xét ừ nhiều góc độ : Về mặt hình thức ,DAĐT là một tập hồ sơ tài liệu trình bày một cách chi tiết và hệ thống các hoạt động sẽ được thực hiện với nguồn lực và chi phí ,được bố trí theo một kế hoạch chặt chẽ nhằm đạt được những kết quả cụ thể để thực hiện những mục tiêu kinh tế xã hội nhất định . Trên góc độ quản lý ,DAĐT là một công cụ quản lý việc sử dụng vốn ,vật tư, lao động để tạo ra các kết quả kinh tế ,tài chính trong một thời gian dài . Trên góc độ kế hoạch hoá ,DAĐT là công cụ thể hiện kế hoạch chi tiết của một công việc đầu tư sản xuất kinh doanh ,phát tiển kinh tế xã hội ,làm tiền đề cho quyết định đầu tư và tài trợ .DAĐT là một hoạt động kinh tế riêng biệt nhỏ nhất trong các công tác kế hoach hoá nền kinh tế nói chung . Về mặt nội dung ,DAĐT là tổng thể các hoạt động dự kiến đối với nguồn lực và chi phí cần thiết ,được bố trí theo một kế hoach chặt chẽ với lịch thời gian và địa điểm xác định để tạo mới ,mở rộng hoặc cải toạ những cơ sở ,năng lực nhằm thực hiện mục tiêu kinh tế . Vậy DAĐT là tập hợp nhưng đề xuất về việc bỏ vốn hoặc tạo mới ,mở rông hoặc cải tạo những đối tượng nhất định nhằm đạt được sự tăng trưởng về số lượng ,cải tiến hoặc nâng cao chất lượng sản phẩm hay dịch vụ nào đó trong khoảng thời gian xác định . Một dự án đầu tư bao gồm các yếu tố cơ bản sau . - Các mục tiêu của dự án :đó là những kết quả và lợi ích mà dự án đem lại cho nhà đầu tư và xã hội . - Các hoạt động (Các giải phấp về tổ chức ,kinh tế ,kỹ thuật ) Để thực hiện mục tiêu của dự án . - Các nguồn lực cần thiết để thực hiện các hoạt động của dự án và các chi phí về nguồn lực đó . - Thời gian và địa điển thực hiện các hoạt động của dự án . - Các sẩn phẩm và dịch vụ được tạo ra bởi dự án . 2.2. Yêu cầu của DAĐT . Một DAĐT để đảm bảo tính khả thi phải đáp ứng những yêu cầu cơ bản sau : - Tính khoa học : Tính khoa học của DAĐT đò hỏi người soạn thảo phải có một quá trình nghiên cứu tỉ mỉ ,kỹ càng và tính toán thận trọng chính xác từng nôi dung của dự án . Cần có sự tư vấn của cơ quan chuyên môn về dịch vụ đầu tư trong quá trình soạn thảo dự án . - Dự án phải được nghiên cứu và xác định trên cơ sở xem xét ,phân tích ,đánh giá đúng mức các điều kiện và hoàn cảnh cụ thể liên quan trực tiếp và gián tiếp các hoạt động đâù tư . - Tính pháp lý :Dự án cần có tính pháp lý vững chắc, phù hợp với chính sách và luật lệ của nhà nước . Điều này đòi hỏi người soạn thảo phải nghiên cứu chủ trương chính sách của nhà nước và các văn bản có liên quan đến hoạt động đầu tư . -Tính đồng nhất : Để đảm bảo tính thống nhất của dự án các dự án phải tuân thủ chung của các cơ quan chức năng về hoạt độg đầu tư ,kể cả quy định về thủ tục đầu tư . Đối với các dự án quốc tế còn phải tuân thủ những quy định chung mang tính quốc tế. 2.3. Phân loại DAĐT . Dự án trong thực tế có nhiều dạng tuỳ theo tiêu chuẩn ta có các loại sau : - Xét theo người khởi xướng : Có dự án cá nhân ,tập thể ,quốc gia hay liên quốc gia . -Xét theo quy mô của dự án có dự án lớn và dự án nhỏ . - Xét theo thời gian ấn định có dự án ngắn hạn, trung hạn, dài hạn. - Xét theo mức độ chi tiết của nội dung ,dự án gồm hai loại là dự án tiền khả thi và dự án khả thi . - Xét theo sự phân cấp quản lý dự án , trong điều kiện quản lý đầu tư và xây dựng chia các DAĐT (không kể các DAĐT trực tiếp nước ngoài) thành ba nhóm A,B,C 2.4. Chu trình dư án . Chu trình dự án là các thời kỳ và các giai đoạn mà một dự án cần phải trải qua , bắt đầu từ thời điểm có ý định đầu tư cho đến thời điểm kết thúc dự án Dự án đầu tư Thời kỳ 1 Thời kỳ 2 Thời kỳ 3 Chuẩn bị dự án Thực hiện dự án Kết thúc dự án Giai đoạn 1 Giai đoạn 2 Giai đoạn 3 Giai đoạn 4 Giai đoạn 5 Giai đoạn 6 Giai đoạn 7 Nghiên cứu cơ hội đầu tư Nghiên cứu tiền khả thi Nghiên cứu khả thi Xây dựng dự án Dự án hoạt động Đánh giá dự án sau hoạt động Thanh lý phát triển dự án mới Quá trình nghiên cứu ,soạn thảo một DAĐT được thực hiện theo từng giai đoạn rất cẩn thận nhưng vẫn không tránh khỏi những sai sót .Do đó, chúng ta cần phải có một quy trình thẩm địnhcác dự án nhằm phất hiện và sửa chữa những sai sót ,đồng thời bổ sung thêm các biện pháp để đẩm bảo tính khả thi cao cho dự án . 2.5. Vai trò của dự án đầu tư trong việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội . a.DAĐT đối với sự tăng trưởng kinh tế của đất nước . Các DAĐT được thực hiện nhiều làm tăng mức vốn đầu tư toàn xã hội góp phần sử dụng có hiệu quả nguồn vốn tích luỹ trong xã hội, khuyến khích quá trình tiết kiệm ,khuyến khích việc thực hiện tốt pháp lệnh thực hành tiết kiệm .việc gia tăng DAĐT dẫn đến tăng nguồn vốn đầu tư làm tăng nhu cầu đối với sản phẩm phục vụ cho quá trình thực hiện vốn (Nguyên,nhiên vật liêu,máy móc,thiết bị ,nhân công …) , Làm tăng tổng cầu của xã hội . Tổng cầu của xã hội tăng lên tạo động lực kích thích sản xuất phát triển , mở rộng quy mô sản xuất dẫn đến tăng sản phẩm quốc hôi GDP. Như vậy ,quá trình đầu tư quy định mức tăng trưởng trong tổng sản phẩm quốc nội và giải quyết các nhiệm vụ tăng trưởng kinh tế . Mức tăng trưởng vốn đầu tư cao , về nguyên tắc sẽ đem lại mức tăng trưởng kinh tế cao và ngược lại . Tuy nhiên ,để đảm bảo cho sự tăng trưởng kinh tế cao phải có chính sách đầu tư hiệu quả . b. DAĐT và vấn đề chuyển dich cơ cấu kinh tế . Chuyển cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá ,hiện đại hoá . Đẩy mạnh xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế – xã hội , ưu tiên cho các công trình trọng điểm phục vụ chung cho nền kinh tế , mở rộng kinh tế đối ngoại , xây dựng một số cơ sở hạ tẩng thiết yếu của miền núi ,vùng khó khăn ,khuyến khích phát triển mạnh một số loại dịch vụ biêu chính viễn thông ,du lịch, vận tải ,thương mai ,dịch vụ khoa học công nghệ ,tài chính, ngân hàng,bảo hiểm ,tư vấn … theo chiều hướng vừa phát triển thị trường nội địa ,vừa nhanh chóng vươn ra thị trường quốc tế . Việc ưu tên phát triển một số ngành ,lĩnh vực cụ thể nhằm dịch chuyển cơ cấu kinh tế theo mục tiêu đã định thực chất là sắp xếp ,bố trí nguồn tài lực, vốn đầu tư theo cơ cấu thích ứng trong từng giai đoạn cụ thể việc tăng nhanh các DAĐT (Đặc biệt là dự án đầu tư phát triển ) và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư trong các ngành ,lĩnh vực khác nhau sẽ góp phần thúc đẩy những ngành này phát triển với tốc độ nhanh hơn, chiến tỷ trọng lớn trong GDP. Như vậy có thể khẳng định rằng cốt lõi của vấn đề chuyển dich kinh tế là chuyển dich cơ cấu vốn đâu tư mà cụ thể hơn là việc chuyển dich sắp xếp các DAĐT . C. DAĐT và vấn đề giải quyết công ăn việc làm . DAĐT có vai trò hết sức quan trọng không những trong việc cải thiện thu nhập của các tầng lớp dân cư ,mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình toạ thêm công ăn việc làm cho số loa động tăng thêm trong xã hội . nếu DAĐT là ít và việc thực hiện các dự án này là không hiệu quả sẽ không giải quyết được số lao động dư dôi trong xã hội hàng năm , tạo áp lực gây căng thẳng trong nền kinh tế . ở nước ta hiện nay số người thất nghiệp là khá lớn , vì vậy chúng ta phải sữ dụng một cách hiệu quả đòng vốn đầu tư phát triển , tạo điều kiện tăng số lao động sử dụng ,giảm tỷ lệ thất nghiệp , tăng năng suất lao động trong nền kinh tế quốc dân . d. DAĐT và vấn đề lạm phát . Một trong những vấn đề kinh tế vĩ mô quan trọng trong nền kinh tế nước ta là vấn đề phải khống chế lạm phát . Lạm phát là một nhân tố có ảnh hưởng lớn , là một trong những nhân tố quyết định đến sự tăng trưởng kinh tế và giải quyết công bằng xã hội . Lạm phát cao là nguyên nhân của sự mất lòng tin trong giới đầu tư . Hơn nữa , với đặc tính không xác định của mình , lạm phát cao làm cho nhà đầu tư không thể xác định được khả năng sinh lời của đồng vốn đầu tư bỏ vào dự án . Tuy nhiên giảm lạm phát lạ cũng là nhân tố tiêu cực ảnh hưởng đến khả năng tăng trưởng của nền kinh tế quốc dân . Các DAĐT đóng vai trò rất quan trọng trong vấn đề khống chế lạm phát. Quá trình đầu tư sôi động với số vốn lượng các DAĐT lớn và vốn đầu tư cao là nguyên nhân dẫn đến tăng nhu cáàu hầng hoá , vật tư , sản phẩm lao động …phục vụ cho quá trình đầu tư .Tăng mức cầu dẫn đến tăng mức sản phẩm , dịch vụ .Trong những điều kiện kinh doanh bình thường khác , đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến mức lạm phát cao . Tóm lại DAĐT nhiều hay ít sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến nhiệm vụ khống chế lạm phát trong nền kinh tế . Để thực hiện một cách có hiệu quả nhiệm vụ khống chế lạm phát đòi hỏi phải có chính sách kinh tế –xã hội , trong đó giải pháp đầu tư phát triển đóng vai trò cực kỳ quam trọng . II. Thẩm định DAĐT 1. Quản lý hoạt động đầu tư 1.1 Khái niệm: Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý và khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của tổ chức để đạt được các mục tiêu của tổ chức đặt ra trong điều kiện biến động của môi trường. Đối với lĩnh vực đầu tư, quản lý hoạt động đầu tư là sự tác động liên tục, có tổ chức, có hướng đích quá trình đầu tư bằng một hệ thống đồng bộ các biện pháp kinh tế xã hội, tổ chức kỹ thuật và các biện pháp khác nhằm đạt được hiệu quả kinh tế - xã hội trong những điều kiện cụ thể xác định và trên cơ sở vận dụng các quy luật vận động đặc thù của đầu tư nói riêng. 1.2.Những vấn đề chung về quản lý đầu tư ở nước ta hiện nay. Cho đến nay, Việt Nam đã trải qua nhiều năm nền kinh tế thị trường với sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN. Trong thời gian đó, quy mô và tốc độ đầu tư đã tăng lên nhanh chóng, công tác quản lý đầu tư trở thành một nhiệm vụ quan trọng của Nhà nước. Để hoạt động đầu tư đạt hiệu quả cao thì Nhà nước phải quản lý tất cả các khâu trong quá trình đầu tư. Quản lý hoạt động đầu tư nhằm đáp ứng những nhu cầu cơ bản là đảm bảo cho hoạt động đầu tư được thực hiện đúng mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế đất nước và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Đồng thời quản lý hoạt động đầu tư là góp phần to lớn vào việc huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn đầu tư trong nước cũng như đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, khai thác tốt mọi tiềm năng của đất nước ( lao động, tài nguyên… ) bảo vệ môi trường sinh thái và chống mọi hành vi tham ô, lãng phí trong hoạt động đầu tư. Hiện nay nước ta đang thực hiện quản lý đầu tư theo nguyên tắc Nhà nước thống nhất quản lý đầu tư đối với tất cả các thành phần kinh tế về các mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế – xã hôi, quy hoạch và phát triển của ngành, vùng lãnh thổ, lựa chọn công nghệ, bảo vệ môi trường sinh thái và các khía cạnh khác của dự án. Đối với các DAĐT có sử dụng vốn Nhà nước thì Nhà nước còn quản lý về mặt thương mại, tài chính và hiệu quả kinh tế – xã hội của dự án. 1.3 Tổ chức quản lý hoạt động đầu tư . Việc phân cấp trách nhiệm quản lý nhà nước về đầu tư và xây dựng được quy định cụ thể tại Điều 6, Điều lệ quản lý đầu tư và xây dựng ban hành kèm theo Nghị định số 42/CP ngày 16-7-1996của chính phủ . 1.4 Quản lý giai đoạn chuẩn bị đầu tư . Một trong những nhiệm vị quan trọng của uản lý đầu tư là quẩn lý tốt công tác chuẩn bị đầu tư trong đó có việc lập, thẩm định và phê duyệt DAĐT. thẩm định dự án được tiến hành trong những giai đoạn hình thành dự án, nó được xem như một yêu cầu không thể thiếu là cơ sở để các cơ qquan Nhà nước có thẩm quyền quyết định đầu tư . Đối với công tác thẩm định dự án, tuỳ theo mục tiêu của chủ đầu tư mà mục đích của việc thẩm định DAĐT có khác nhau . Đối với các doanh nghiệp là nhà đầu tư, mục tiêu của họ là lợi nhuận, do đó để tiến hành thẩm định DAĐT để kiểm tra kả năng sinh lời về mặt tài chính của dự án, dự án có mức sinh lời càng cao thì càng hấp dẫn nhà đầu tư . Đối với cơ quan quản lý Nhà nước ở tầm vĩ mô thì việc thẩm định dự án nhằm đánh giá tác động của dự án đến các chương trình mục tiêu phát triễn kinh tế xã hội của đất nước để từ đó có quyết định cho phép đầu tư hay không và đưa ra các biện pháp để hỗ trợ như tài trợ vốn, cho vay ưu đãi, miễn giảm thuế … Theo quy định của Nhà nước hiện nay thì tất cả các DAĐT có xây dựng thuộc mọi nguồn vốn và các thành phần kinh tế đều phải thẩm định và quy hoạch xây dựng, các phương án kiến trúc, công nghệ , sử dụng đất đai, tài nguyên, bảo vệ môi trường sinh thái, phòng chống cháy nổ và các khía cạnh xã hội ; đối với các DAĐT sử dụng vốn của nhà nước còn phải được thẩm định về phương án tài chínhvà hiệu quả kinh tế của dự án ; Đối với các DAĐT sử dụng vốn ODA phải phù hợp với quy định của Nhà nước và thông lệ quốc tế . 2. Công tác thẩm định DAĐT 2.1. Khái niệm thẩm định DAĐT. Các DAĐT khi dược soạn thảo xong mặc dù nghiên cứu tính toán kỹ lưỡng thì cũng chỉ qua bước khởi đầu . Để đánh giá tính hợp lý, tính hiệu quả, tính khả thi của DAĐT và quyết định có thực thi hay không cần có một quá trình xem xét, kiểm tra, đánh giá độc lập, tách biệt với quá trình soạn thảo dự án. Quá trình đó gọi là thẩm dịnh dự án . Vậy: Thẩm định DAĐT là việc kiểm tra, so sánh, đánh giá một cách khách quan, khoa học toàn toàn diện nội dung của dự án, hoặc so sánh đánh giá các phương án của một hay nhiều đề án để đánh giá tính hợp lý, tính hiệu quả và tính khả thi của dự án . Từ đó có những quyết định đầu tư và cho phép đầu tư . 2.2.Mục đích của thẩm định DAĐT. - Đánh giá tính thích hợp của dự án : Tính thích hợp của dự án được biểu hiện một cách tổng hợp (biểu hiện trong tính hiệu quả và tính khả thi ) và được biểu hiện ở từng nội dung và cách thức tính toán của dự án( hợp lý trong xác định mục tiêu, trong xác dịnh nội dung của dự án . Khối lượng công việc cần tiến hành, các chi phí cần thiết và kết quả đạt được ). - Đánh giá tính hiệu quả của dự án . - Đánh giá tính khả thi của dự án : Đây là mục đích hết sức quan trọng trong thẩm định dự án . Một dự án hiệu quả và hợp lý cần phải có tính khả thi. Tính hợp lý và tính hiệu quả là hai điều kiện quan trọng để dự án có tính khả thi . Nhưngtính khả thi còn phải xem nội dung và phạm vi của dự án(xem xét các kế hoạch tổ chức thực hiện, môi trường pháp lý của dự án…) Ba mục tiêu trên đồng thời cũng là những nhu cầu chung đối với mọi DAĐT nếu các dự án muốn dược đầu tư và tài trợ . Tuy nhiên, mục đích cuối cùng của thẩm định DAĐT phụ thuộc vào chủ thể thẩm định DAĐT . - Các định chế tín dụng thẩm định dự án khả thi để quyết dịnh cho vay vốn . - Cơ quan quản lý nhà nước các dự ánthẩm định DAĐT để xét duyệt cấp giấy phép đầu tư. 2.3 Nguyên tắc thẩm định DAĐT : Trên giác độ quản lý Nhà nước các DAĐT, việc thẩm định cần tuân thủ các nguyên tắc sau : - Tất cả các DAĐT thuộc mọi nguồn vốn và mọi thành phần kinh tế tới khi ra quyết định và cấp giấy phép đầu tư phải qua khâu thẩm định về hậu quả kinh tế – xã hội và quy hoạch xây dựng các phương án kiến trúc, công nghệ sử dụng đất đai, tài nghuyên . Nghuyên tắc này đảm bảo hiệu quả kinh tế – xã hội cho các DAĐT . Tránh thực hiện những dự án chỉ đơn thuần có lợi về hiệu quả tầi chính . Các cơ quan nhà nước với tư cách là chủ thể quản lý nhà nước các DAĐT trước hết phải bảo đảm sự hài hoà giữa lợi ích và xã hội và lợi ích của cácchủ đầu tư . - Đối với các DAĐT sử dụng vốn của nhà nước cần phải được thẩm định về phương diện tài chính của dự án ngoài phương diện kinh tế – xã hội đã nêu ở nguyên tắc đầu . Nhà nước vớ tư cách vừa là chủ đầu tư và cơ quan quản lý chung các dự án, thực hiện cả hai chức năng quản lý dự án : Quản lý dự án với chức năng quản lý vĩ mô (quản lý nhà nước). 2.4.Thời gian thẩm định DAĐT. Theo nghị định số 42/CP ngày 16-7-1996của chính phủ về việc ban hành điều lệ quản lý đầu tư và xây dựng, thời gian thẩm định DAĐT được quy định như sau: - Đối với các DAĐTthuộc nhóm A, thời gian thẩm định không quá 45 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ. - Đối với các DAĐT thuộc nhóm B, thời gian thẩm định không quá 30 ngày từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ. - Đối với các dự án thuộc nhóm C, thời gian thẩm định không quá 20 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ. 2.5. Phương pháp thẩm định DAĐT: Phương án thẩm địnhĐAĐT là cách thức thẩm định dự án nhằm được các yêu cầu đặt ra đối với công tác thẩm định dự án.Việc thẩm định dự án có thể sử dụng các phương án khác nhau: -Thẩm định theo trình tự . -Thẩm định theo phương pháp so sánh các chỉ tiêu. a.Thẩm định theo trình tự : Theo phương pháp này việc thẩm định được tiến hành theo một trình tự biện chứng từ tổng quát đến chi tiết, từ kết luận trước làm tiền đề cho kết luận sau. b.Thẩm định theo phương pháp so sánh các chỉ tiêu Phương pháp so sánh các chỉ tiêu là phương pháp cụ thể khi thẩm định tổng quát và thẩm định chi tiết. Do đó các chỉ tiêu nhằm đánh giá tính hợp lý và tính ưu việt của dự án để có sự dánh giá đúng khi thẩm định dự án so sánh các chỉ tiêu trong những trường hợp sau: - Các chỉ tiêu trong trường hợp có dự án và chưa có dự án. - Các chỉ tiêu của dự án tương tự (đã phê duyệt hay thực hiện ) - Các định mức, hạn mức, chuẩn mực được áp dụng. Trường hợp trong nước không có chỉ tiêu để đối chiếu thì phải tham khảo của nước ngoài. 2.6. Nội dung thẩm định DAĐT. a. Thẩm định các điều kiện pháp lý. Các điều kiện pháp lý để quyết định xét duyệt dự án bao gồm các văn bản và thủ tục sau: -Hồ sơ trình duyệt có đủ theo quy định và có hợp lệ hay không? -Tư cách pháp nhân và năng lực chủ đầu tư, gồm: + Quyết định thành lập, thành lập lại các doanh nghiệp hoặc giấy phép hoạt động đối với các thành phần kinh tế khác. + Người đại diện chính thức. + Năng lực kinh doanh: chủ yếu thẩm định các văn bản thể hiện năng lực tài chính (biểu hiện ổ khả năng về nguồn vốn tự có, điều kiện thế chấp khi vay vốn …) + Địa chỉ liên hệ, giao dịch . b. Thẩm định mục tiêu của dự án Thẩm định mục tiêu của dự án cần xem xét trên các khía cạnh và vấn đề sau: - Mục tiêu của dự án có phù hợp với chương trình kế hoặch phát triển kinh tế- xã hội của cả nước, vùng địa phương, nghành hay không ? - Nghành nghề trong dự án có thuộc nghành nghề Nhà nước cho phép hoạt động hay không? - Có nhóm ngành ưu tiên hay không ? Nếu thuộc nhóm ngành ưu tiên thì sẽ được hưởng các chế độ ưu đãi và khi xét duyệt sẽ thuận lợi hơn. c.Thẩm định về thi trường của dự án. Nội dung thẩm định thị trường dự án bao gồm : - Kiểm tra tính toán về nhu cầu hiện tại, tương lai và khả năng cạnh tranh sản phẩm của dự án. - Xem xét vùng thị trường của dự án. d.Thẩm định về công nghệ kỹ thuật của dự án. Nội dung thẩm định bao gồm : - Kiểm tra công cụ sử dụng trong tính toán. Trong đó lưu ý đặc biệt đến các định mức kinh tế- kỹ thuật. Đối với định mức kinh tế – kỹ thuật phải rà xoát cho phù hợp với điều kiện cụ thể của dự án. - Kiểm tra những sai sót trong tính toán:tính toán không đúng, không đủ và không phù hợp. ._.