Một số giải pháp nhằm đẩy mạnh tiến trình Cổ phần hóa ở Việt Nam

lêi nãi ®Çu Trong c«ng cuéc ®æi míi ®i lªn cña ®Êt n­íc, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· chuyÓn tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc.Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi ®ã kh«ng nh÷ng ®· lµm thay ®æi mét c¸ch s©u s¾c nÒn kinh tÕ n­íc ta vÒ mÆt c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ chÕ vËn hµnh, quan hÖ së h÷u mµ cßn lµm xuÊt hiÖn nh÷ng h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ míi, trong ®ã cã h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn (CTCP). ë n­íc ta, luËt c«ng ty ®· ®­îc Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam th«ng qua ngµy 21/12/1990. Tuy nhiªn,®èi víi chóng ta ®©y vÉn lµ mét vÊn ®Ò míi mÎ, ch¼ng nh÷ng ®èi víi hÇu hÕt c¸c tÇng líp nh©n d©n, mµ ngay c¶ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp (DN) vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý cña nhµ n­íc. ChÝnh v× vËy mµ cho ®Õn nay c«ng t¸c chØ ®¹o vµ triÓn khai thùc hiÖn Cæ phÇn ho¸ (CPH) vÉn cßn diÔn ra rÊt chËm so víi nhu cÇu ®ßi hái trªn thùc tÕ. Do ®ã, c¸c vÊn ®Ò xung quanh viÖc thµnh lËp c¸c CTCP cïng víi viÖc t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy tiÕn tr×nh CPH vµ t¸c ®éng cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ ®ang ®ßi hái ph¶i cã sù nghiªn cøu mét c¸ch ®óng ®¾n ®Ó ®­a c¸c Doanh nghiÖp Nhµ n­íc (DNNN) tho¸t khái t×nh tr¹ng bÕ t¾c, lµm ¨n thua lç, ®Ó DNNN thùc sù gi÷ vai trß chñ ®¹o, gãp phÇn lµm cho nÒn kinh tÕ n­íc ta æn ®Þnh vµ ngµy cµng ph¸t triÓn. H¬n n÷a, tr­íc xu thÕ toµn cÇu ho¸ ngµy cµng diÔn ra m¹nh mÏ nh­ hiÖn nay ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i cã nh÷ng chuyÓn biÕn m¹nh mÏ nÒn kinh tÕ nh»m héi nhËp víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §æi míi vµ CPH DNNN lµ chñ tr­¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®Ó n©ng cao tÝnh n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶ cña c¸c DNNN, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ thÝch øng víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, thóc ®Èy ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. §æi míi vµ CPH DNNN nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DN ph¸t triÓn vÒ quy m« vµ chÊt l­îng ho¹t ®éng nhê huy ®éng ®­îc vèn x· héi ph©n t¸n ë nh÷ng tè chøc vµ c¸ nh©n, lµ c¬ së ®Ó tËp trung sö dông vèn thèng nhÊt. CPH DNNN nh»m ®¸p øng ®ßi hái cña sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt n­íc, h×nh thµnh hÖ thèng DN hiÖn ®¹i thÝch øng víi nÒn s¶n xuÊt x· héi ho¸ ngµy cµng cao ë n­íc ta. Nghiªn cøu ®Ò tµi: “Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh CPH ë ViÖt Nam ” lµ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi DNNN nãi riªng vµ víi c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung ë n­íc ta hiÖn nay. §©y lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa bøc thiÕt c¶ vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn, lµ mét nhiÖm vô quan träng ®Æt ra cho c¸c DNNN trong xu thÕ ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ. §Ò tµi nµy rÊt hay vµ bæ Ých nh­ng do thêi gian vµ khu«n khæ cã h¹n, víi mét ®Ò tµi cã nhiÒu vÊn ®Ò bµn tíi nh­ vËy l¹i chØ ®­îc nghiªn cøu víi tr×nh ®é cã h¹n cña mét sinh viªn nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt trong bµi viÕt. Em rÊt mong nhËn ®­îc ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« ®Ó bµi viÕt cña em hoµn thiÖn h¬n. Em còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì vµ h­íng dÉn nhiÖt t×nh cña TiÕn sÜ §oµn Thu Hµ vµ c¸c thÇy c« trong Khoa Khoa häc Qu¶n lý trong qóa tr×nh em nghiªn cøu vµ viÕt ®Ò tµi nµy. Ch­¬ng I : Mét sè nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ CPH c¸c DN. I. Kh¸i qu¸t chung vÒ c«ng ty cæ phÇn. 1. Kh¸i niÖm vÒ c«ng ty cæ phÇn . CTCP lµ c«ng ty cña mét tËp thÓ ( 2 ng­êi trë lªn ) cã t­ c¸ch ph¸p nh©n trªn c¬ së gãp vèn. Nh­ng tÝnh tËp thÓ cña c¸c CTCP trªn c¬ së vèn tËp trung cña c¸c cæ ®«ng cã b¶n chÊt kh¸c biÖt víi c¸c xÝ nghiÖp tËp thÓ, hîp t¸c x· ®· tån t¹i l©u nay ë n­íc ta. CTCP vÒ c¨n b¶n lµ mét d¹ng cña c«ng ty nÆc danh ( c«ng ty hîp vèn ). Do ®ã, tr­íc khi thµnh lËp nhÊt thiÕt ph¶i cã ®iÒu lÖ, trªn c¬ së ®ã mµ huy ®éng vèn. Sè vèn ho¹t ®éng cña c«ng ty khi thµnh lËp ®­îc chia thµnh c¸c phÇn b»ng nhau gäi lµ cæ phÇn. GiÊy chøng nhËn viÖc gãp vèn cæ phÇn ®Ó gãp vèn cho c«ng ty ®ång thêi lµ giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u mét phÇn vµ quyÒn thu nhËp tõ lîi nhuËn cña c«ng ty ( quyÒn nhËn lîi tøc cæ phÇn gäi t¾t lµ cæ tøc ) lµ cæ phiÕu. C¸c héi viªn gãp vèn theo cæ phÇn ( mua cæ phiÕu ) gäi lµ c¸c cæ ®«ng. Cæ ®«ng cã thÓ lµ tæ chøc hoÆc c¸ nh©n vµ th­êng c¸c cæ ®«ng chØ chÞu tr¸ch nhiÖm giíi h¹n trong phÇn vèn gãp cña hä ®ång thêi cã quyÒn chuyÓn nh­îng cæ phÇn cña m×nh cho ng­êi kh¸c. Tuú theo luËt ®Þnh cña mçi quèc gia, nh÷ng quy ®Þnh vÒ CTCP cã thÓ kh¸c nhau nh­ng th«ng th­êng sè héi viªn së h÷u cæ phÇn tèi thiÓu vµ sè vèn tèi thiÓu cña mét c«ng ty th­êng ®­îc quy ®Þnh râ (kÓ c¶ gi¸ trÞ danh nghÜa tèi thiÓu cña mét cæ phÇn ). ë n­íc ta, LuËt C«ng ty x¸c ®Þnh CTCP lµ c«ng ty trong ®ã: - Sè thµnh viªn ( gäi lµ cæ ®«ng ) ph¶i cã trong suèt thêi gian ho¹t ®éng Ýt nhÊt lµ 7. - Vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty ®­îc chia thµnh nhiÒu phÇn b»ng nhau gäi lµ cæ phÇn. Gi¸ trÞ cña mçi cæ phÇn ®­îc gäi lµ mÖnh gi¸ cæ phiÕu. Mçi cæ ®«ng cã thÓ mua mét hoÆc nhiÒu cæ phiÕu. - Cæ phiÕu ®­îc ph¸t hµnh cã thÓ ghi tªn hoÆc kh«ng ghi tªn. Cæ phiÕu cña s¸ng lËp viªn, cña thµnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ (H§QT) ph¶i lµ nh÷ng cæ phiÕu cã ghi tªn. - Cæ phiÕu kh«ng ghi tªn ®­îc tù do chuyÓn nh­îng nÕu ®­îc sù ®ång ý cña H§QT, trõ tr­êng hîp ®­îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 39 cña LuËt nµy: “ Sè cæ phiÕu nµy ( cæ phiÕu cña H§QT) – t¸c gi¶ ph¶i ghi tªn, kh«ng ®­îc chuyÓn nh­îng trong suèt thêi gian t¹i chøc vµ trong thêi h¹n 2 n¨m, kÓ tõ ngµy th«i gi÷ chøc thµnh viªn H§QT”. Tãm l¹i, CTCP lµ mét tæ chøc kinh tÕ do nhiÒu thµnh viªn tho¶ thuËn lËp nªn mét c¸ch tù nguyÖn vµ gãp vèn tuú theo kh¶ n¨ng cña m×nh ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh theo khu«n khæ ph¸p luËt. 2. Sù ra ®êi cña c«ng ty cæ phÇn lµ tÊt yÕu kh¸ch quan. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña CTCP lµ mét tÊt yÕu kinh tÕ do nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan quy ®Þnh: Quá trình xã hội hóa tư bản, tăng cường tích tụ và tập trung tư bản ngày càng cao là nguyên nhân hàng đầu thúc đẩy CTCP ra đời. Trong nền sản xuất hàng hóa, quy luật giá trị tác động mạnh, tạo ra sự cạnh tranh khốc liệt giữa các nhà tư bản. Để tránh những kết cục bi thảm có thể xảy ra trong cạnh tranh, các nhà tư bản vừa và nhỏ phải tự tích tụ vốn để mở rộng quy mô sản xuất và hiện đại hóa các trang thiết bị, tạo điều kiện nâng cao năng suất lao động, hạ giá thành sản phẩm.. Một giải pháp nhanh hơn và có hiệu quả hơn là các nhà tư bản vừa và nhỏ có thể thỏa hiệp và liên minh với nhau, tập trung các tư bản cá biệt của họ lại thành một tư bản lớn để đủ sức cạnh tranh và dành ưu thế với các nhà tư bản khác. Từ hình thức tập trung vốn như vậy các CTCP dần dần hình thành và phát triển ngày càng mạnh mẽ. Hai lµ, ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc l­îng s¶n xuÊt nãi chung, cña kü thuËt nãi riªng. Sự ra đời và phát triển của nền đại công nghiệp cơ khí, của tiến bộ kỹ thuật đòi hỏi tư bản cố định tăng lên. Vì vậy, quy mô tối thiểu mà một nhà tư bản phải có để có thể kinh doanh dù trong điều kiện bình thường cũng lớn hơn. Một nhà tư bản cá biệt không thể đáp ứng được số vốn đó mà phải có sự liên minh, tập trung nhiều tư bản cá biệt còn đang phân tán trong nền kinh tế bằng cách góp vốn để cùng kinh doanh. Với sự tập trung vốn như vậy đã hình thành các CTCP. Mặt khác, do kỹ thuật ngày càng phát triển, làm xuất hiện ngày càng nhiều ngành, lĩnh vực kinh doanh và những mặt hàng mới có hiệu quả hơn đã thu hút các nhà tư bản đổ xô vào đó. Điều này càng gây ra nhiều khó khăn cho các nhà tư bản khi thực hiện di chuyển vốn. Mâu thuẫn này chỉ được giải quyết bằng cách các nhà tư bản cá biệt liên minh với nhau, cùng nhau góp vốn để xây dựng các doanh nghiệp lớn. Ba lµ, ®Çu t­ ph©n t¸n t­ b¶n vµo nhiÒu ngµnh, lÜnh vùc, DN kh¸c nhau ®Ó h¹n chÕ rñi ro trong kinh doanh. Sản xuất càng phát triển, trình độ kỹ thuật càng cao, cạnh tranh càng khốc liệt thì sự rủi ro trong kinh doanh càng lớn. Do đó, các nhà tư bản đã phải phân tán tư bản của mình bằng cách tham gia đầu tư kinh doanh ở nhiều ngành, nhiều lĩnh vực và công ty khác nhau để tránh gặp phải tình trạng phá sản. Mặt khác khi nhiều người cùng tham gia sẽ tập hợp được nhiều người cùng tham gia quản lý, phát hiện được nhân tài nên CTCP sẽ hạn chế được rủi ro trong kinh doanh. Bèn lµ, ph¸t triÓn réng r·i cña c¸c h×nh thøc tÝn dông. Sự phát triển của kinh tế hàng hóa tất yếu ra đời và làm phát triển các loại thị trường trong đó có thị trường vốn. Đối với DN và dân cư có tiền nhàn rỗi, với tư cách là người chủ sở hữu tiền tệ, họ muốn tiền của mình sẽ sinh lời. Ngược lại, đối với doanh nghiệp và dân cư cần sử dụng số tiền trong một thời gian nhất định, họ cũng sẵn sàng chấp nhận trả những món tiền lời nhất định. Mâu thuẫn này được giải quyết thông qua hình thức tín dụng. Tín dụng có vai trò to lớn trong phát triển nền kinh tế thị trường, góp phần tích cực giảm chi phí xã hội, thúc đẩy sự hình thành và phát triển của các CTCP. CTCP là quá trình kinh tế khách quan do đòi hỏi của sự hình thành và phát triển kinh tế thị trường, nó là kết quả tất yếu của quá trình tập trung tư bản. Nó diễn ra một cách mạnh mẽ cùng với sự phát triển của nền đại công nghiệp cơ khí và sự tự do cạnh tranh dưới CNTB. Mác khẳng định: “Ngày nay sự thu hút lẫn nhau giữa các nhà tư bản riêng lẻ và xu hướng tập trung tỏ ra mạnh hơn bao giờ hết”. Từ đây đánh dấu một thời kỳ phát triển rộng khắp của các CTCP, đồng thời nó trở thành một mô hình tổ chức sản xuất phổ biến ở hầu hết các nước trên thế giới. 3. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c«ng ty cæ phÇn trªn thÕ giíi. Trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi, c¸c CTCP ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së nÒn s¶n xuÊt ®­îc x· héi ho¸ ë tr×nh ®é cao, nhÊt lµ x· héi ho¸ vÒ vèn. Trong giai ®o¹n ®Çu cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN (cuèi thÕ kû XVI ), song song víi ph¸t triÓn cña chÕ ®é tÝn dông, c¸c nhµ t­ b¶n ®· liªn kÕt víi nhau dùa trªn quan hÖ ng­êi th©n vµ ch÷ tÝn, gãp vèn kinh doanh nh»m môc ®Ých sinh lêi, tõ DN nhãm b¹n tõng b­íc ph¸t triÓn thµnh DN gãp vèn.CTCP trong giai ®o¹n nµy ®­îc thµnh lËp vèn cæ phÇn cña th­¬ng nh©n ®øng ra thµnh lËp. Môc ®Ých cña nã lµ lîi dông nh÷ng ph¸t kiÕn lín vÒ ®Þa lý cña thÕ kû XV, XVI ®Ó ®i t×m kiÕm thÞ tr­êng míi cã suÊt lîi nhuËn cao vµ thu vÒ cho th­¬ng nh©n nh÷ng nguån lîi kÕch sï. Thực tế lịch sử đã xác định vai trò nổỉ bật của thương nghiệp với khả năng làm giàu một cách nhanh chóng trong thời kỳ tích lũy nguyên thủy tư bản. Thương nghiệp đã trở thành hình thức đầu tiên nảy sinh CTCP. C¸c CTCP chÝnh thøc lÇn l­ît ra ®êi tõ gi÷a thÕ kû XVIII ®Õn nöa ®Çu thÕ kû XIX, tr­íc hÕt trong ngµnh ®­êng s¾t. N¨m 1837 toµn thÕ giíi ®· cã 46 CTCP ®­êng s¾t. ë thêi kú ®Çu sè cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty nµy chñ yÕu ®­îc b¸n th«ng qua c«ng ty chøng kho¸n ®Þa ph­¬ng vµ ng©n hµng ®Çu t­ b¸n cho nhµ bu«n. Lóc bÊy giê x©y dùng ®­êng s¾t vµ c¸c c«ng tr×nh t¹i phÇn lín c¸c quèc gia ®Òu ph¶i huy ®éng vèn b»ng ph¸t hµnh cæ phiÕu, cæ phiÕu ®­êng s¾t ®­îc C.M¸c gäi lµ “giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u” cã thÓ mua b¸n trao tay. Cùng với sự phát triển của CTCP, các sở giao dịch chứng khoán cũng mọc lên một cách phổ biến tại các nước phương Tây. Tuy nhiên, trước những năm 70 của thế kỷ XIX, CTCP còn ít và hình thức cũng chưa đa dạng như sau này, quy mô còn nhỏ. Vµo cuèi thÕ kû XIX ®Çu thÕ kû XX, c¸c CTCP ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ nhanh chãng, réng kh¾p ë tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña hÇu hÕt c¸c quèc gia, quy m« s¶n xuÊt më réng kh«ng ngõng, tËp trung t­ b¶n diÔn ra víi tèc ®é cao, c¸c tæ chøc ®éc quyÒn lÇn l­ît ra ®êi vµ ®Õn gi÷a thÕ kû XX th× chuyÓn sang giai ®o¹n tr­ëng thµnh với những đặc điểm mới: - Dùng hình thức cổ phần để lập ra các công ty xuyên quốc gia và công ty đa quốc gia để liên minh kinh tế và quốc tế hóa cổ phần, hình thành các tập đoàn doanh nghiệp quốc tế. - Thu hút công nhân viên chức mua cổ phần, thực hiện cái gọi là “CNTB nhân dân”, vừa để làm dịu mâu thuẫn giữa lao động và tư bản, vừa để thu hút vốn một cách thuận lợi. - Cơ cấu tổ chức của CTCP tại các nước ngày càng hoàn thiện, pháp luật ngày càng kiện toàn và mỗi nước đều có đặc điểm riêng. Trải qua vài trăm năm, CTCP đã phát triển ở hầu hết các nước tư bản theo xu hướng từ đơn giản đến phức tạp, từ quy mô nhỏ đến quy mô lớn, từ một lĩnh vực đến nhiều lĩnh vực, từ một ngành đến đa ngành, từ một quốc gia đến công ty đa quốc gia. 4. §Æc ®iÓm cña c«ng ty cæ phÇn. Mặc dù có những tên gọi và những thể thức cụ thể về quá trình thành lập, tổ chức và hoạt động …khác nhau, nhưng loại hình CTCP vẫn có những đặc điểm cơ bản khác với loại hình công ty khác. 3.1.§Æc ®iÓm vÒ mÆt ph¸p lý. CTCP có tư cách pháp nhân độc lập, được hưởng quy chế pháp lý độc lập, tách rời với các thành viên, có tư cách bên nguyên để kiện các pháp nhân khác đồng thời cũng có thể bị các pháp nhân khác kiện. Chế độ trách nhiệm của CTCP là chế độ chịu trách nhiệm hữu hạn. Các cổ đông chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công ty theo tỷ lệ phần vốn góp của họ. Công ty chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của công ty. 3.2.§Æc ®iÓm vÒ tµi chÝnh (vèn). Vốn của công ty được chia thành các cổ phần là đặc trưng có tính chất quyết định để phân biệt giữa CTCP với các loại hình tổ chức kinh tế khác. Cổ phần là phần vốn cơ bản của công ty thể hiện một khoản giá trị thực tế tính bằng tiền gọi là mệnh giá cổ phần. Cổ phần chứng minh tư cách thành viên của cổ đông. Cổ phần được biểu hiện về hình thức bằng cổ phiếu. Tùy theo tính chất của các loại cổ phiếu mà người ta có thể phân biệt: cổ phiếu có ghi tên và cổ phiếu không ghi tên, cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi…Những loại cổ phiếu này khác nhau về điều kiện chuyển đổi hay lợi tức được hưởng. - Cổ phiếu không ghi tên được tự do mua bán một cách dễ dàng không bị ràng buộc bởi một điều kiện hạn chế nào. - Cổ phiếu có ghi tên thì việc chuyển nhượng được tiến hành có điều kiện. Chẳng hạn cổ phiếu của các sáng lập viên và các thành viên của H§QT là những cổ phiếu có ghi tên. Việc chuyển nhượng loại cổ phiếu này là có điều kiện để ràng buộc trách nhiệm của họ đối với công ty. Các loại cổ phiếu có ghi tên không mua bán trao tay mà phải ghi vào sổ. - Cổ phiếu thông thường gắn lợi ích vào mạo hiểm trong kinh doanh của công ty, người nắm cổ phiếu thông thường thể hiện đầy đủ hơn quyền của chủ sở hữu. - Cổ phiếu ưu đãi thể hiện sự ưu tiên nhất định cho những loại cổ phiếu đó. Các loại cổ phiếu ưu đãi khác nhau được phân biệt tuy theo tính chất và mức độ ưu tiên. Thông thường, các cổ phiếu ưu đãi có lợi tức cổ phần cố định và được ưu tiên trước trong phân phối lợi nhuận, ưu tiên phân chia tài sản còn lại của công ty trong trường hợp bị phá sản. Ngoài ra, cũng có thể sử dụng cả những quy định đặc biệt khác như quyền biểu quyết, ưu đãi “hiếm có” hay khoản chuộc lại… Đặc điểm tài chính của CTCP còn thể hiện ở việc huy động để tăng vốn của công ty. Ngoài cách huy động vốn mà DN khác vẫn tiến hành CTCP còn có thể thực hiện tăng vốn bằng cách phát hành các cổ phiếu mới và trái phiếu. Cách tăng vốn này tạo khả năng cho CTCP huy động được nguồn vốn lớn và nhanh hơn nhiều so với việc tích tụ vốn từ lợi nhuận không chia. Về thời gian, có thể là dài hạn đối với trái phiếu và vô hạn đối với hình thực phát hành cổ phiếu mới (trong khi đó vay ngân hàng thường mang tính chất ngắn hạn, phức tạp về mặt thủ tục và khi đến hạn phải trả cả gốc lẫn lãi ). Với cách huy động vốn này sẽ tạo điều kiện cho CTCP có thể thay đổi kết cấu các nguồn vốn. Hơn nữa, đó cũng là cách đa dạng hóa các loại công cụ tài chính với những đặc điểm khác nhau để phân bố rủi ro và chuyển đổi linh hoạt trong hoạt động kinh doanh. Chính sách lợi tức cổ phần cũng là một nét đặc trưng trong hoạt động tài chính của CTCP. Lợi tức cổ phần ( cổ tức ) là lợi nhuận của CTCP trả cho mỗi cổ phần. Cổ tức không những là mối quan tâm thiết thực của các cổ đông mà còn tác động lớn đến giá giao dịch cổ phiếu của công ty trên thị trường chứng khoán (TTCK). Bởi vì, các chủ sở hữu góp vốn cổ phần với mục tiêu thu được lợi tức cổ phần cao hơn lãi suất vốn trên thị trường vốn. Mặt khác, là một tổ chức kinh doanh hạch toán độc lập, tự chủ tài chính và chịu sự cạnh tranh trên thị trường, CTCP luôn luôn được đặt trước vấn đề tồn tại và tiếp tục phát triển hay phá sản. Cả hai điều đó đã tạo ra sức ép khách quan buộc các CTCP phải kinh doanh có lãi và phải cân nhắc trong việc quyết định chính sách lợi tức cổ phần của mình. 3.3.§Æc ®iÓm vÒ mÆt së h÷u. CTCP có nhiều chủ sở hữu. Chủ sở hữu của CTCP là các cổ đông, song phần lớn cổ đông không tham gia quản lý mà giao cho bộ máy quản lý của công ty điều hành mọi hoạt động sản xuất kinh doanh và quan hệ với bạn hàng. Chủ sở hữu chỉ thực hiện quyền sở hữu của mình trên các phương diên sau: - Thu lợi tức cổ phần trên cơ sở kết quả hoạt động của công ty. - Tham gia Đại hội đồng cổ đông, quyết định những vấn đề có tính chiến lược của công ty như thông qua điều lệ, phương án xây dựng công ty, quyết toán tài chính, giải thể, bầu và ứng cử vào các cơ quan lãnh đạo của công ty… - Tuy không trực tiếp rút vốn từ công ty song các cổ đông có thể chuyển nhượng quyền sở hữu của mình thông qua mua bán cổ phiếu. Với cơ chế này, CTCP có thể chuyển từ những sở hữu này sang những sở hữu khác một cách mau lẹ mà guồng máy của công ty vẫn hoạt động bình thường. 3.4.§Æc ®iÓm vÒ c¬ cÊu tæ chøc. Do tính chất nhiều chủ sở hữu của CTCP nên các cổ đông không thể thực hiện trực tiếp vai trò chủ sở hữu của mình mà phải thông qua tổ chức đại diện làm nhiệm vụ trực tiếp quản lý công ty bao gồm: Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị, Giám đốc điều hành và các kiểm soát viên. Đại hội đồng cổ đông là cơ quan quyết định cao nhất của công ty. Đại hội đồng thành lập được triệu tập để tiến hành các thủ tục thành lập, thảo luận và thông qua điều lệ công ty. Đại hội thành lập phải có nhóm cổ đông đại diện cho ít nhất 3/4 số vốn điều lệ của công ty và biểu quyết theo đa số. Đại hội đồng bất thường được triệu tập để sửa đổi điều lệ. Đại hội đồng thường kỳ thường triệu tập vào cuối năm để giải quyết các công việc thuộc hoạt động kinh doanh của công ty trong khuôn khổ điều lệ như: quyết định phương hướng thông qua tổng kết năm tài chính, quyết định việc phân chia lợi nhuận, bầu hoặc bãi miễn thành viên HĐQT và kiểm soát viên. HĐQT là cơ quan quản lý công ty gồm 3 - 12 thành viên. HĐQT có toàn quyền nhân danh công ty quyết định mọi vấn đề liên quan đến mục đích, quyền lợi của công ty. HĐQT bầu ra một thành viên làm Chủ tịch. Chủ tịch HĐQT có thể kiêm Giám đốc hoặc Tổng giám đốc. Giám đốc ( Tổng giám đốc ) là người điều hành hoạt động kinh doanh hàng ngày của công ty và chịu trách nhiệm trước HĐQT về việc thực hiện các nhiệm vụ và quyền hạn được giao. Công ty có hai kiểm soát viên do Đại hội đồng bầu ra, trong đó phải có ít nhất một kiểm soát viên có chuyên môn kế toán và không phải là thành viên trong HĐQT, không phải là vợ hoặc chồng hoặc người thân trực hệ ba đời của các thành viên HĐQT hoặc Giám đốc ( Tổng giám đốc ). S¬ ®å vÒ m« h×nh tæ chøc c«ng ty cæ phÇn Ban kiÓm so¸t §¹i héi ®ång cæ ®«ng C¸c viªn chøc Nh÷ng ng­êi lµm c«ng Ng­êi ®iÒu hµnh Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ Héi ®ång qu¶n trÞ 3.5.§Æc ®iÓm vÒ tÝnh chÊt d©n chñ trong qu¶n lý. CTCP là một hình thức tổ chức kinh doanh có tính dân chủ cao. Trong CTCP, số lượng các cổ đông là những chủ sở hữu trực tiếp của công ty theo phần vốn góp thường rất đông. Vì thế, cơ cấu tổ chức và từng chức năng của từng bộ phận phải vừa đảm bảo được vai trò của chủ sở hữu vừa đảm bảo cho CTCP hoạt động có hiệu quả. Bằng việc quy định mệnh giá cổ phiếu tương đối thấp có thể thu hút được sự tham gia đông đảo dân chúng, kể cả những người lao động trong các CTCP. CTCP trở thành tổ chức mang tính xã hội hóa cao và thể hiện tính dân chủ trong quản lý. Xét về phương diện cá nhân, sự góp vốn của người lao động có thể không đáng kể song xét trên phương diện chung, sự góp vốn của toàn thể những người lao động trong CTCP có thể tạo cho họ có tiếng nói nhất định trong hoạt động của công ty. Hoạt động của CTCP có tính công khai cao, đặc biệt công khai trước toàn thể cổ đông với tư cách là những chủ sở hữu, do đó tạo điều kiện cho các cổ đông có sự hiểu biết để kiÓm tra hoạt động của công ty cũng như quyết định chiến lược kinh doanh và những vấn đề cơ bản trong hoạt động của công ty. Tính công khai được thể hiện trên nhiều phương diện như thuế đối với Nhà nước, tín dụng đối với các tổ chức tín dụng, ngân hàng, huy động vốn thông qua phát hành cổ phiếu và trái phiểu trên TTCK. Công khai trở thành một trong những nội dung quan trọng thể hiện tính dân chủ trong quản lý ( mặc dù nó cũng có những nhược điểm nhất là trong điều kiện cạnh tranh ). 5. Vai trß cña c«ng ty cæ phÇn. CTCP t¹o kh¶ n¨ng huy ®éng vèn réng r·i, nhanh chãng, kÞp thêi víi quy m« lín cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Bằng cách phát hành cổ phiếu và trái phiếu, CTCP có thể huy động thu hút được những khoản tiền nhỏ bé, tản mạn nhàn rỗi trong xã hội, tập trung lại thành nguồn vốn lớn đủ sức đáp ứng nhu cầu đầu tư vào những công trình đòi hỏi lượng vốn lớn và dài hạn. CTCP t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh. Nguồn vốn được tập trung với số lượng lớn không chỉ tạo điều kiện thuận lợi và nhanh chóng sử dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ mới mà còn thúc đẩy doanh nghiệp ra sức hoàn thiện tổ chức quản lý cho phù hợp với mô hình sản xuất kinh doanh kiểu mới, tạo được uy tín thực sự, gây được lòng tin đối với người góp vốn. Xét về cơ cấu nền kinh tế, CTCP phát triển sẽ làm biến đổi cơ cấu kinh tế trên cơ sở sử dụng hiệu quả đồng vốn, khai thác các tiềm năng, sức lao động mang lại hiệu quả kinh tế xã hội tốt nhất, phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế xã hội một cách năng động nhất. CTCP t¹o ra c¬ chÕ ph©n t¸n rñi ro, nh»m h¹n chÕ t¸c ®«ng tiªu cùc vÒ kinh tÕ x· héi khi DN l©m vµo t×nh tr¹ng ®×nh ®èn , ph¸ s¶n. CTCP chịu trách nhiệm hữu hạn cho nên công ty và cổ đông chỉ chịu trách nhiệm trong phần tài sản của công ty và theo tỷ lệ phần vốn góp. Điều đó đã hạn chế đến mức thấp nhất những thiệt hại của sự rủi ro, thua lỗ. Dưới hình thức CTCP, người có nhiều vốn đầu tư có thể mua cổ phiếu, trái phiếu của nhiều công ty khác nhau làm giảm bớt thiệt hại cho nhà đầu tư hơn là khi họ chỉ tập trung vào một công ty trong trường hợp công ty bị phá sản. Cơ chế phân bố rủi ro này sẽ tạo điều kiện cho những người có vốn mạnh dạn tư do đầu tư theo sự tính toán, cân nhắc lựa chọn vào những công ty mà họ tín nhiệm, làm cho nền kinh tế phát triển có xu thế ổn định. CTCP thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph©n c«ng, chuyªn m«n hóa. Với khả năng tập trung vốn tương đối lớn, các CTCP có thể mở rộng kinh doanh sang các lĩnh vực, ngành nghề mới, làm biến đổi cơ cấu nền kinh tế, từ đó tác động đến phân công lao động xã hội. Cơ cấu đội ngũ công nhân cũng biến đổi không chØ tăng về lượng mà còn tăng về trình độ lành nghề, không chỉ tăng chuyên sâu mà còn phát triển nhiều loại chuyên môn nghiệp vụ khác nhau, các chức năng của đội ngũ quản lý điều hành cũng chuyên sâu và đa dạng hơn. CTCP t¹o ®iÒu kiÖn ra ®êi cña TTCK, thóc ®Èy hoµn thiÖn c¬ chÕ thÞ tr­êng. Hàng hóa chủ yếu là cổ phiếu của các CTCP. Cổ phiếu được giao dịch trên TTCK thông qua giá cả do cung cầu quyết định. Do đó, CTCP càng phát triển, số lượng cổ phiếu phát hành càng nhiều, tạo điều kiện để TTCK phát triển. Tãm l¹i, CTCP lµ h×nh thøc tæ chøc mang tÝnh chÊt x· héi ho¸ cao, kh«ng nh÷ng ®­îc thÓ hiÖn ë ph­¬ng diÖn së h÷u mµ cßn thÓ hiÖn tËp trung ë viÖc sö dông vèn. II. Cæ phÇn ho¸ c¸c Doanh nghiÖp Nhµ n­íc lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan vµ lµ nhiÖm vô chiÕn l­îc trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. Kh¸i niÖm thùc chÊt CPH. ë n­íc ta hiÖn nay, CPH mét sè DNNN kh«ng ph¶i lµ t­ nh©n ho¸ nÒn kinh tÕ mµ lµ qóa tr×nh gi¶m bít së h÷u Nhµ n­íc trong c¸c DNNN vµ ®a d¹ng ho¸ së h÷u. Nã t¹o c¬ së cho viÖc ®æi míi c¸c quan hÖ tæ chøc qu¶n lý vµ ph©n phèi s¶n phÈm, thóc ®Èy qóa tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ, t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn trong DN, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh. CPH mét sè DNNN kh«ng cã nghÜa lµ lµm suy yÕu khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc mµ lµ mét trong c¸c gi¶i ph¸p quan träng ®Ó th¸o gì nh÷ng v­íng m¾c, khã kh¨n trong s¶n xuÊt - kinh doanh cña c¸c DNNN hiÖn nay nh»m ph¸t huy vai trß chñ ®¹o thùc sù cña chóng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. VÒ h×nh thøc, CPH tøc lµ Nhµ n­íc b¸n mét phÇn hoÆc toµn bé gi¸ trÞ cæ phÇn cña m×nh trong DN cho c¸c ®èi t­îng, tæ chøc hoÆc t­ nh©n trong vµ ngoµi n­íc hay cho c¸c c¸n bé qu¶n lý vµ c«ng nh©n viªn chøc cña DN b»ng ®Êu gi¸ c«ng khai hoÆc th«ng qua TTCK ®Ó h×nh thµnh c¸c c«ng ty TNHH hoÆc CTCP VÒ thùc chÊt, CPH lµ ph­¬ng thøc thùc hiÖn x· héi ho¸ së h÷u, chuyÓn h×nh thøc kinh doanh mét chñ víi së h÷u Nhµ n­íc duy nhÊt trong DN thµnh CTCP víi nhiÒu chñ së h÷u nh»m t¹o ra mét DN hiÖn ®¹i, thÝch øng víi yªu cÇu cña kinh doanh hiÖn ®¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i . 2. Vai trß cña DNNN vµ tÝnh tÊt yÕu cña viÖc CPH DNNN. 2.1. DNNN vµ vai trß cña DNNN. a)Kh¸i niÖm DNNN. DNNN lµ tæ chøc kinh tÕ do Nhµ n­íc ®Çu t­ vèn, thµnh lËp, tæ chøc ho¹t ®éng qu¶n lý, ho¹t ®éng kinh doanh hoÆc ho¹t ®éng c«ng Ých nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi do Nhµ n­íc giao. DNNN có tư cách pháp nhân, có các quyền và nghĩa vụ dân sự, chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động kinh doanh trong phạm vi vốn do Nhà nước quy định. DNNN được xác định trên những tiêu chí chung là quyền sở hữu, quyền kiểm soát, khả năng tồn tại trên thị trường, mục tiêu và mức độ tự chủ tài chính, quan hệ giá cả chi phí do Nhà nước chi phối. Theo cách phân loại của Liên hiệp quốc, DNNN gồm ba loại: - Doanh nghiệp hành chính sự nghiệp. - Doanh nghiệp công cộng. - Doanh nghiệp sở hữu Nhà nước. Đối với Việt Nam, Luật DNNN chia DNNN thành hai loại theo mục tiêu hoạt động: - DNNN hoạt động nhằm mục tiêu lợi nhuận. - DNNN hoạt động công ích. Theo góc độ sở hữu, DNNN có bốn loại: - Loại DNNN có chủ sở hữu duy nhất là Nhà nước. - Loại DNNN có nhiều chủ sở hữu vốn trong đó Nhà nước nắm giữ không dướI 50%. - Loại DNNN có hai chủ sở hữu vốn trong đó phần sở hữu của Nhà nước ít nhất gấp hai lần cổ đông lớn nhất khác trong DN. - Loại DNNN không có cổ phần chi phối nhưng có quyền quyết định một số vấn đề quan trọng của DN theo thỏa thuận trong điều lệ DN. b)Vai trß cña DNNN. Trong nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần ở nước ta hiện nay, DNNN thực hiện chức năng là một công cụ quản lý vĩ mô của Nhà nước và giữ vai trò chủ đạo, thể hiện ở các mặt sau: - DNNN là lực lượng vật chất quan trọng, là công cụ quản lý để Nhà nước định hướng và điều tiết vĩ mô nền kinh tế quốc dân. - DNNN lµ n¬i gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò bøc b¸ch cña Nhµ n­íc cho x· héi nh­ : s¶n xuÊt vµ cung øng nh÷ng s¶n phÈm c«ng céng h¹n chÕ thÕ lùc ®éc quyÒn cña c¸c doanh nghiÖp phi quèc doanh. - DNNN lµ nh÷ng doanh nghiÖp ®i ®Çu trong viÖc ¸p dông c«ng nghÖ míi, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i vµ thùc thi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. - DNNN trùc tiÕp t¹o ra cña c¶i vµ tÝch luü cho x· héi, là một trong số các nguồn chủ yếu cung cấp tài chính cho ngân sách Nhà nước, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho nh©n d©n. - DNNN là một kênh trọng yếu thu hút viện trợ và vốn đầu tư nước ngoài cho phát triển kinh tế xã hội đất nước. - DNNN gánh vác trách nhiệm nặng nề trong quá trình phát triển kinh tế xã hội, gãp phÇn ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ, ®« thÞ ho¸ n«ng th«n, ®Þnh h­íng vµ hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn. - DNNN lµ n¬i rÌn luyÖn, båi d­ìng, ®µo t¹o nh©n tµi qu¶n lý kinh tÕ cho ®Êt n­íc. 2.2.TÝnh tÊt yÕu cña viÖc CPH DNNN ë ViÖt Nam. CPH DNNN lµ do sù ®iÒu tiÕt cña quy luËt. Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, cña ph©n c«ng lao ®éng trong x· héi lµ mét xu h­íng tÊt yÕu, lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tù nhiªn vµ lµ mét quy luËt ph¸t triÓn cña x· héi. §ã còng lµ qu¸ tr×nh x· héi hãa s¶n xuÊt c¶ vÒ lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ x· héi. Qu¸ tr×nh x· héi ho¸ c¶ vÒ mÆt lùc l­îng s¶n xuÊt chÝnh lµ qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi ngµy cµng s©u s¾c trong ph¹m vi mçi quèc gia nãi riªng vµ trªn ph¹m vi quèc tÕ nãi chung. X· héi ho¸ vÒ quan hÖ s¶n xuÊt hoÆc nãi c¸ch kh¸c lµ quan hÖ së h÷u chÝnh lµ qu¸ tr×nh ngµy cµng ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u. CPH DNNN lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi së h÷u tõ DN mét chñ do Nhµ n­íc së h÷u thµnh DN nhiÒu chñ së h÷u nh»m huy ®éng c¸c nguån vèn trong x· héi cã ®iÒu kiÖn ®Ó thay ®æi c«ng nghÖ, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, më réng thÞ tr­êng. CPH còng chÝnh lµ t¹o ®éng lùc m¹nh mÏ cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc cã c¬ héi ®Çu t­, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn quyÒn lµm chñ thùc sù cña ng­êi lao ®éng trong DN, khuyÕn khÝch c¹nh tranh vµ ®Æc biÖt lµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ cña DN… ®· trë nªn phæ biÕn ë nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi kh¸c nhau vÒ thÓ chÕ chÝnh trÞ. b) CPH DNNN lµ do phÇn lín c¸c DNNN ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kÐm hiÖu qu¶. Thø nhÊt lµ do hoµn c¶nh lÞch sö ®Ó l¹i. Còng nh­ nhiÒu DNNN trªn thÕ giíi, c¸c DNNN ë ViÖt Nam ®Òu chung mét ®Æc ®iÓm c¬ b¶n lµ thiÕu vèn, ®Æc biÖt lµ vèn chung vµ dµi h¹n ®Ó ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ, kh«ng cã ®iÒu kiÖn n¾m b¾t c«ng nghÖ ®Çu t­ trong m«i tr­êng c¹nh tranh cao. Nguån vèn ®Çu t­ cña c¸c DN cã ®é chªnh lÖch nhau rÊt lín. Do thiÕu vèn nªn dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nî chiÕm dông lÉn nhau kÐo dµi lµm cho DN thiÕu vèn cµng khã kh¨n h¬n trong s¶n xuÊt kinh doanh. Thø hai, quy m« cña c¸c DNNN phÇn lín lµ trung b×nh vµ nhá l¹i ph©n t¸n trªn nhiÒu ngµnh vµ lÜnh vùc kh¸c nhau thÓ hiÖn sù dµn tr¶i vµ chång chÐo. DN rÊt khã cã c¬ héi thay ®æi c«ng nghÖ, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ l¹c hËu ®ang lµ mét thùc tÕ vµ lµ mét c¶n trë lín nhÊt ®èi víi kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ héi nhËp. Thø ba lµ do hiÖu qu¶ sö dông vèn thÊp, møc ®é tiªu hao vµ thÊt tho¸t vËt t­ lín, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp dÉn ®Õn thua lç lµm cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc chÞu g¸nh nÆng qu¸ lín. Thø t­ lµ do tuyÓn dông lao ®éng trµn lan, kh«ng tÝnh ®Õn hiÖu qu¶. CPH DNNN lµ do nh÷ng lîi Ých thiÕt thùc cña CPH ®èi víi nÒn kinh tÕ lµ: - TËn dông cã hiÖu qu¶ nhÊt nguån vèn nhµn rçi, ph©n t¸n trong nh©n d©n. - §¸p øng nhu cÇu vèn ®Çu t­ cho c¸c DNNN. - N©ng cao tÝnh d©n chñ trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®¶m b¶o quyÒn lµm chñ thùc sù cña c¸n bé viªn chøc, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn. - T¹o hµng ho¸ cho TTCK, thóc ®Èy qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c bé phËn cña thÞ tr­êng nµy nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a thÞ tr­êng vèn. - Hoµn thiÖn m«i tr­êng kinh doanh, t¹o m«i tr­êng ho¹t ®éng b×nh ®¼ng cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®­a mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµo khu«n khæ ph¸p luËt vµ chÞu sù chi phèi cña thÞ tr­êng. - N©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý Nhµ n­íc trªn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi, qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n­íc. 3.§Èy nhanh tiÕn tr×nh Cæ phÇn ho¸ lµ gi¶i ph¸p quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c DNNN. Chóng ta nhËn thÊy r»ng CPH DNNN lµ lèi ra phï hîp víi khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc, lµ gi¶i ph¸p cã ­u thÕ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n cßn tån t¹i vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c DNNN thÓ hiÖn trªn nhiÒu ._.mÆt sau ®©y: Thø nhÊt: CPH gi¶i to¶ ®­îc bÕ t¾c khñng ho¶ng vÒ vèn cho DN CPH ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho nã më réng s¶n xuÊt kinh doanh. Chøc n¨ng cña chÕ ®é CPH lµ thóc ®Èy qóa tr×nh x· héi ho¸ t­ b¶n (vèn), thu hót vµ tËp trung vèn nhµn rçi trong x· héi ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. CPH DNNN kh«ng cã nghÜa lµ t­ nh©n ho¸ hoµn toµn tµi s¶n trong x· héi mµ lµ x· héi ho¸ vèn. Nã cã ­u ®iÓm lµ gi¶m nhÑ g¸nh nÆng tµi chÝnh cho Nhµ n­íc, Nhµ n­íc cã thÓ thu håi bít vèn ®Çu t­ ë DN ®Ó chuyÓn sang ®Çu t­ cho c¸c ho¹t ®éng cÇn ­u tiªn h¬n nh¨m t¹o ®ßn bÈy thóc ®Èy ph¸t triÓn cña toµn bé x· héi, nh­ ®Çu t­ cho kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt, c«ng tr×nh phóc lîi x· héi, gi¸o dôc khoa häc kü thuËt. Thø hai: CPH th«ng qua ®a d¹ng ho¸ së h÷u ®Ó t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng. CPH b¶o ®¶m së h÷u ho¸ cho ng­êi lao ®éng t¹i c«ng ty, xÝ nghiÖp b»ng c¸ch cho hä tham gia ®Çu t­ mua cæ phiÕu, thùc hiÖn quyÒn lµm chñ thùc sù, cã tÝnh vËt chÊt, trªn phÇn vèn gãp cña hä vµ thùc sù phÊn ®Êu h¨ng h¸i cho n©ng cao hiÖu qu¶ ®ång vèn ®ã. §éng lùc kinh tÕ nµy gãp phÇn kh¾c phôc t­ t­ëng c«ng chøc t¸c phong hµnh chÝnh, bÞ ®éng, sî sÖt, kh«ng d¸m m¹nh d¹n trong s¶n xuÊt kinh doanh, vèn lµ nh­îc ®iÓm qu¸n tÝnh cña mét sè c¸n bé l·nh ®¹o DNNN, biÕn hä tõ vÞ trÝ c«ng chøc Nhµ n­íc thµnh nhµ kinh doanh thùc sù, sèng chÕt v× tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty, xÝ nghiÖp. §ång thêi ®©y cßn lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó x©y dùng giai cÊp c«ng nh©n v÷ng m¹nh trong t×nh h×nh míi. Thø ba: CPH cßn cho phÐp døt bá ®­îc chÕ ®é bao cÊp ng©n s¸ch cña Nhµ n­íc, g¹t bá ®­îc chØ ®¹o nhiÒu khi phi kinh tÕ cña c¸c c¬ quan chñ qu¶n bªn trªn. §ång thêi lµm cho DN thùc sù trë thµnh chñ thÓ kinh doanh, chØ ho¹t ®éng v× môc tiªu cña DN mµ tËp thÓ cæ ®«ng giao phã vµ ho¹t ®éng b×nh ®¼ng theo ph¸p luËt, luËt c«ng ty, kh«ng bÞ chi phèi, rµng buéc phi kinh tÕ, phi lîi Ých, g©y t¸c h¹i vµ lµm gi¶m hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DN . Tõ ®ã, thùc hiÖn ®­îc quyÒn lµm chñ vµ chñ ®éng thùc sù cho CTCP, kh¾c phôc ®­îc nh­îc ®iÓm lµm chñ trõu t­îng chung chung trong c¸c DNNN, thùc hiÖn thèng nhÊt hµi hoµ vÒ lîi Ých gi÷a Nhµ n­íc, doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng. Thø t­: CPH t¹o ®iÒu kiÖn c¶i tiÕn, ®æi míi c«ng t¸c l·nh ®¹o, qu¶n lý DN, tËp trung vµ ®ång bé thèng nhÊt thùc sù v× lîi Ých chung vµ lîi Ých riªng trong DN. Th«ng qua bé m¸y ®iÒu hµnh cña CTCP: §¹i héi ®ång cæ ®«ng-H§QT-Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh, ®Ó kÕt hîp ph©n phèi theo lao ®éng víi ph©n phèi lîi nhuËn rßng theo cæ phÇn, gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng cïng mét lóc quyÒn lîi cña ng­êi cæ ®«ng cã vèn víi ng­êi lao ®éng tham gia søc lao ®éng trong qóa tr×nh s¶n xuÊt -kinh doanh. Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh cã thÓ ®­îc lùa chän vµ thuª tõ c¸c nh©n tµi cã t­ duy khoa häc vµ kinh nghiÖm xuÊt s¾c trong s¶n xuÊt - kinh doanh, c¸c doanh nh©n chuyªn nghiÖp. §©y lµ tiÒn ®Ò b¶o ®¶m thµnh c«ng cho c¶i tiÕn, ®æi míi qu¶n lý CTCP, më ra cho nã triÓn väng réng lín. Thø n¨m: CPH t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ®­îc tù chñ, chñ ®éng trong quan hÖ tù nguyÖn liªn doanh, liªn kÕt kinh tÕ víi c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n trong vµ ngoµi n­íc, më ra kh¶ n¨ng tù nguyÖn hîp t¸c kinh doanh. Tãm l¹i, ®Èy nhanh tiÕn tr×nh CPH ®­îc coi lµ gi¶i ph¸p lín ®Ó kh¾c phôc c¸c khã kh¨n cña DNNN, nh»m t¹o ra m«i tr­êng huy ®éng vèn dµi h¹n cho DNNN ®Çu t­ chiÒu s©u, ®æi míi c«ng nghÖ vµ s¶n phÈm, n©ng cao søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ, t¹o ra søc bËt míi trong s¶n xuÊt kinh doanh , n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng. ch­¬ng II : thùc tr¹ng cph c¸c dnnn ë n­íc ta hiÖn nay. I. Thùc tr¹ng DNNN tr­íc khi tiÕn hµnh CPH.. 1.§¸nh gi¸ t×nh h×nh DNNN tr­íc khi CPH. C¸c DNNN ë ViÖt Nam ®­îc h×nh thµnh tõ n¨m 1954 ë miÒn B¾c vµ n¨m 1975 ë miÒn Nam. Do h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån gèc kh¸c nhau vµ ®­îc x©y dùng trªn c¬ së cña nhiÒu quan ®iÓm nªn c¸c DNNN ë ViÖt Nam cßn tån t¹i nhiÒu mÆt yÕu kÐm . BiÓu hiÖn: - Quy m« DN phÇn lín nhá bÐ, c¬ cÊu ph©n t¸n, biÓu hiÖn ë sè l­îng lao ®éng vµ møc ®é tÝch luü vèn. Theo b¸o c¸o cña Bé Tµi chÝnh vÒ c¸c chØ tiªu chñ yÕu n¨m 1992 th× c¶ n­íc cã trªn 2/3 tæng sè DNNN cã sè l­îng lao ®éng d­íi 200 ng­êi, chØ cã 4% so víi DN cã sè lao ®éng trªn 100 ng­êi. Sè lao ®éng trong khu vùc DNNN chiÕm mét tû träng kh¸ nhá trong tæng sè lao ®éng x· héi – kho¶ng 5 ®Õn 6%. - Tr×nh ®é kü thuËt, c«ng nghÖ l¹c hËu. Trõ mét sè rÊt Ýt ( 18% ) sè DNNN ®­îc ®Çu t­ míi ®©y ( sau 1986 ), phÇn lín c¸c DNNN ®­îc thµnh lËp kh¸ l©u, cã tr×nh ®é kü thuËt thÊp. Theo b¸o c¸o ®iÒu tra cña Bé Khoa häc – C«ng nghÖ vµ m«i tr­êng th× tr×nh ®é c«ng nghÖ trong c¸c DNNN cña ViÖt Nam kÐm c¸c n­íc tõ 3 ®Õn 4 thÕ hÖ. C¸c DN cßn sö dông trang bÞ kü thuËt tõ 1939 vµ tr­íc ®ã. MÆt kh¸c, ®¹i bé phËn DNNN ®­îc x©y dùng b»ng kü thuËt cña nhiÒu n­íc kh¸c nhau nªn tÝnh ®ång bé cña c¸c doanh nghiÖp thÊp. V× vËy khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c DNNN khã cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh c¶ trong n­íc vµ quèc tÕ. - ViÖc ph©n bè cßn bÊt hîp lý vÒ ngµnh vµ vïng. Khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c DNNN kh«ng cßn ®­îc bao cÊp mäi mÆt nh­ tr­íc n÷a. §· thÕ l¹i bÞ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c c¹nh tranh quyÕt liÖt nªn nhiÒu DNNN kh«ng trô næi, buéc ph¶i ph¸ s¶n, gi¶i thÓ, ®Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y chóng ta ®· tiÕn hµnh c¶i c¸ch DNNN. ChuyÓn ®æi c¬ chÕ ®· lµm cho DNNN n¨ng ®éng h¬n, hiÖu qu¶ h¬n. Sè l­îng DNNN tr­íc 1989 lµ 12.084 ®Õn ngµy 1/4/1994 cßn 6.264 DNNN nh­ng tû träng GDP cña khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n l¹i t¨ng lªn, tõ 37,6% n¨m 1986 t¨ng lªn 43,3% n¨m 1995, n¨m 2000 kho¶ng 39%; ®ång thêi møc GDP cña khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc còng t¨ng tr­ëng víi nhÞp ®é cao, trong 5 n¨m 1991-1995, tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP hµng n¨m cña khu vùc DNNN ®¹t 11,7%, trong ®ã cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n chØ lµ 8,2%. Mét sè chØ tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ . Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ 1976-1980 1981-1985 1986-1990 1991-1997 b×nh qu©n hµng n¨m (%) 0,4 6,4 3 7,8-8,5 Tû träng kinh tÕ quèc doanh 1986 1990 1995 2000 Trong GDP (%) 37,6 34,1 43,3 39 ( Theo sè liÖu cña Côc thèng kª ) Sau 10 n¨m ®æi míi, c¸c DNNN ®· vµ ®ang chuyÓn biÕn kh¸ c¨n b¶n. Nh­ng nh×n chung c¸c DNNN vÉn rÊt khã kh¨n, hiÖu qu¶ kinh doanh cßn thÊp, nhiÒu DN vÉn lµm ¨n thua lç triÒn miªn, ho¹t ®éng cÇm chõng; sù ®ãng gãp cña DNNN cho ng©n s¸ch ch­a t­¬ng xøng víi phÇn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc cho nã còng nh­ víi tiÒm lùc cña DNNN; t×nh tr¹ng mÊt vµ thÊt tho¸t lín vÒ vèn ®ang diÔn ra hÕt søc nghiªm träng, viÖc qu¶n lý ®èi víi DNNN cßn qu¸ yÕu kÐm, ®Æc biÖt nghiªm träng lµ t×nh h×nh bu«ng láng qu¶n lý tµi chÝnh lµm Nhµ n­íc mÊt vai trß thùc sù lµ ng­êi chñ së h÷u, t×nh tr¹ng ph©n ho¸, chªnh lÖch trong thu nhËp ngµy cµng t¨ng ( cã nhiÒu DN thu nhËp b×nh qu©n trªn 1 triÖu ®ång /ng­êi/th¸ng,trong khi ®ã nhiÒu DN c«ng nh©n kh«ng ®­îc ®¶m b¶o møc l­¬ng tèi thiÓu ). 2. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng. Do sù ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cao ®é trong ®iÒu kiÖn chiÕn tranh kÐo dµi, cña t­ t­ëng kh«ng ®óng cña m« h×nh CNXH tr­íc ®©y. Trong t­ duy còng nh­ trong thùc tiÔn x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña CNXH tr­íc ®©y, ng­êi ta th­êng xem nhÑ c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan cña thÞ tr­êng, coi kinh tÕ thÞ tr­êng lµ riªng cã cña CNTB. Tõ ®ã dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ viÖc h¹ch to¸n kinh tÕ ë c¸c DN mang tÝnh h×nh thøc, c¸c DN thùc chÊt chØ lµ ng­êi s¶n xuÊt, “gia c«ng” cho Nhµ n­íc chø kh«ng ph¶i lµ mét c¬ së kinh doanh, kh«ng cã quyÒn tù chñ kinh doanh. Trong ®iÒu kiÖn nh­ vËy râ rµng DNNN rÊt xa l¹ víi m« h×nh DN theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Do sù yÕu kÐm cña nÒn kinh tÕ, chñ yÕu lµ LLSX. Sù yÕu kÐm cña LLSX ë n­íc ta hiÖn nay biÓu hiÖn râ nhÊt lµ sù thÊp kÐm l¹c hËu cña kÕt cÊu h¹ tÇng cña toµn bé nÒn kinh tÕ còng nh­ cña mçi DN. §©y lµ lùc c¶n hµng ®Çu ®èi víi sù cÊt c¸nh mçi DN còng nh­ cña c¶ nÒn kinh tÕ. Tr×nh ®é kÕt cÊu h¹ tÇng vµ dÞch vô cña n­íc ta chØ ë d­íi møc trung b×nh so víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Sù yÕu kÐm cña nÕn kinh tÕ cßn thÓ hiÖn ë chç ch­a cã tÝch luü néi bé, ch­a cã kh¶ n¨ng chi tr¶ sè nî ®Õn h¹n vµ qu¸ h¹n. Kh¶ n¨ng vay vèn n­íc ngoµi còng kh«ng ph¶i lµ thuËn lîi bëi lÏ ta cßn nî lín, khã cã kh¶ n¨ng tr¶ trong thêi gian nhÊt ®Þnh. MÆt kh¸c, hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c DN cßn qu¸ thÊp, l·i suÊt kinh doanh cßn qu¸ cao trong khi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm vµ kinh nghiÖm kinh doanh cña DN ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cßn yÕu kÐm. Tr×nh ®é qu¶n lý vÜ m« ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung, ®èi víi DN nãi riªng nh×n chung cßn nhiÒu yÕu kÐm. HÖ thèng ph¸p luËt , chÝnh s¸ch qu¶n lý ch­a hoµn chØnh, phÇn lín vÉn lµ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy d­íi luËt, cã nhiÒu quy ®Þnh m©u thuÉn nhau. Ch­a tæ chøc kÞp thêi hÖ thèng toµ ¸n kinh tÕ nh»m ®¶m b¶o nghiªm chØnh ph¸p luËt kinh tÕ . Trong ho¹t ®éng qu¶n lý Nhµ n­íc, tÖ cöa quyÒn, thñ tôc qu¶n lý hµnh chÝnh qu¸ phiÒn hµ ®èi víi DN vµ c«ng d©n cßn phæ biÕn. Trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn hµnh ch­a ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc víi ho¹t ®éng qu¶n lý kinh doanh cña DN. Ch­a x¸c ®Þnh danh môc ngµnh nghÒ, quy m« kinh tÕ Nhµ n­íc trong c¬ cÊu hîp lý cña nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn hiÖn nay. §èi víi DNNN, ch­a x¸c ®Þnh râ ®¹i diÖn chñ së h÷u Nhµ n­íc, ch­a cã quy chÕ phï hîp vÒ gi¸m ®èc, tËp thÓ c«ng nh©n, viªn chøc, vÒ sù l·nh ®¹o cña tæ chøc §¶ng trong DN. ViÖc lµm thÝ ®iÓm H§QT ch­a tæng kÕt, nghiªn cøu ®Ó cã kÕt luËn râ sù cÇn thiÕt, ph¹m vi øng dông, quy chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña H§QT ®èi víi DNNN. Trong qóa tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý , nhiÒu v¨n b¶n qu¶n lý cò ®· lçi thêi song ch­a ®­îc huû bá, nh÷ng v¨n b¶n míi cã nhiÒu s¬ hë nh­ng kh«ng kÞp thêi söa ®æi nªn ®· bÞ lîi dông phôc vô lîi Ých tr­íc m¾t, côc bé, ngµnh, g©y nhiÒu tiªu cùc, v« hiÖu ho¸ nh÷ng quy ®Þnh míi ®óng ®¾n cña Nhµ n­íc. Mét sè c«ng t¸c ®Æc biÖt quan träng vÒ qu¶n lý ®èi víi DN nh­ qu¶n lý tµi chÝnh , kÕ to¸n, kiÓm to¸n, thanh tra, gi¸m s¸t thi hµnh ph¸p luËt ch­a chuyÓn biÕn kÞp trong m«i tr­êng kinh doanh míi cã lóc bu«ng láng nªn Nhµ n­íc kh«ng n¾m ®­îc thùc tr¹ng tµi chÝnh , hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp . Ng­îc l¹i, cã n¬i cã lóc l¹i cã qu¸ nhiÒu c¬ quan thanh tra, kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp mét c¸ch tuú tiÖn. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, §¶ng vµ Nhµ n­íc chËm vµ kh«ng c­¬ng quyÕt trong viÖc c¶i c¸ch chÕ ®é së h÷u trong c¸c DNNN. VÒ mÆt ph¸p lý, tµi s¶n , tiÒn vèn trong c¸c DNNN thuéc së h÷u toµn d©n nh­ng trªn thùc tÕ , tÝnh chÊt toµn d©n cña së h÷u trong c¸c DNNN bÞ hao mßn mét c¸ch nghiªm träng. Do c¸c h×nh thøc cô thÓ cña së h÷u toµn d©n vÒ mÆt kinh tÕ kh«ng ®­îc x¸c ®Þnh nªn hÇu hÕt nh÷ng ng­êi lao ®éng trong c¸c DNNN thê ¬ vµ xa c¸ch ®èi víi së h÷u toµn d©n. Quan niÖm së h÷u nµy kh«ng ph¶i lµ cña ai c¶ ®· b¸m rÔ ngµy cµng s©u trong suy nghÜ vµ hµnh ®éng cña hä.T×nh h×nh kh«ng râ ai lµ chñ së h÷u ®Ých thùc lµ nguyªn nh©n tham nhòng cña nh÷ng kÎ cã chøc quyÒn vµ sù l·nh ®¹m, thiÕu tr¸ch nhiÖm, thiÕu kû c­¬ng vµ kû luËt cña ng­êi lao ®éng, cña sù gi¶m sót vÒ n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶, thiÕu minh b¹ch trong ph©n phèi thu nhËp… trong c¸c DNNN. Thªm vµo ®ã, mét bé phËn c¸n bé qu¶n lý,®Æc biÖt lµ gi¸m ®èc trong c¸c DNNN kh«ng th¹o kinh doanh , kh«ng cã ®ñ kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm cÇn thiÕt vÒ qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, thiÕu n¨ng ®éng vµ kh«ng d¸m m¹o hiÓm trong kinh doanh. Bëi v× hä ch­a bao giê ®­îc ®µo t¹o mét c¸ch cã hÖ thèng . ViÖc trao cho gi¸m ®èc nhiÒu quyÒn lùc , ®Æc biÖt lµ quyÒn lùc cña chñ së h÷u trong khi kh«ng cã c¬ chÕ kiÓm tra, gi¸m s¸t h÷u hiÖu nh÷ng ho¹t ®éng cña hä ®· lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n cña t×nh h×nh l·ng phÝ, tham nhòng nghiªm träng tµi s¶n , tiÒn vèn cña Nhµ n­íc. Tãm l¹i, c¸c DNNN ë n­íc ta do yÕu tè lÞch sö ®Ó l¹i ®· vµ ®ang ®ãng gãp vai trß to lín gÇn nh­ tuyÖt ®èi trong nhiÒu lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n nh­ng l¹i ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ vµ ph¸t sinh nhiÒu tiªu cùc. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®Êt n­íc sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc tÊt yÕu ph¶i ®æi míi c¨n b¶n DNNN. §©y lµ mét m©u thuÉn lín song b¾t buéc ph¶i kiªn quyÕt ®æi míi, ph¶i cã gi¶i ph¸p vµ b­íc ®i phï hîp víi tr×nh ®é thùc tÕ c¬ së. Do ®ã víi môc tiªu vµ quan ®iÓm ®æi míi DNNN, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· chñ tr­¬ng chuyÓn mét sè DNNN sang CTCP vµ coi gi¶i ph¸p ®Èy nhanh tiÕn tr×nh CPH lµ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c DNNN. II. T×nh h×nh CPH c¸c DNNN tõ 1991 ®Õn nay. 1. Môc tiªu cæ phÇn ho¸. Môc tiªu CPH DNNN lµ mét vÊn ®Ò lu«n lu«n ®­îc §¶ng vµ ChÝnh phñ quan t©m nghiªn cøu x¸c ®Þnh. §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII chñ tr­¬ng “TriÓn khai tÝch cùc vµ v÷ng ch¾c viÖc CPH DNNN ®Ó huy ®éng thªm vèn, t¹o thªm ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶, lµm cho tµi s¶n Nhµ n­íc ngµy cµng t¨ng lªn, kh«ng ph¶i ®Ó t­ nh©n ho¸”. NghÞ ®Þnh 28/ CP ngµy 7/5/1996 cña ChÝnh phñ vÒ “ChuyÓn mét sè DNNN thµnh CTCP” kh¼ng ®Þnh: “CPH DNNN lµ huy ®éng vèn cña c«ng nh©n viªn chøc trong DN , c¸ nh©n, c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ®æi míi ®Çu t­ c«ng nghÖ, ph¸t triÓn doanh nghiÖp vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ng­êi gãp vèn vµ c«ng nh©n viªn chøc trong doanh nghiÖp cã cæ phÇn ®­îc n©ng cao vai trß lµm chñ thùc sù, t¹o thªm ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶”. Theo “§Ò ¸n thÝ ®iÓm chuyÓn mét sè DNNN sang CTCP” ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh 202-H§BT cña Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng (nay lµ Thñ t­íng ChÝnh phñ) th× môc tiªu cña CPH bao gåm: - ChuyÓn mét phÇn quyÒn së h÷u tµi s¶n cña Nhµ n­íc thµnh së h÷u cña c¸c cæ ®«ng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . - Huy ®éng mét khèi l­îng vèn nhÊt ®Þnh ë trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ®Çu t­ cho s¶n xuÊt kinh doanh. - T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi lao ®éng thùc sù lµm chñ doanh nghiÖp . Víi ba môc tiªu trªn cã thÓ thÊy r»ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c DNNN cÇn ®­îc gi¶i quyÕt mét c¸ch c¬ b¶n. CPH lµ mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n nµy, ®ång thêi t¹o ra mét m« h×nh doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ®¸p øng yªu cÇu cña kinh doanh hiÖn ®¹i. So víi môc tiªu CPH cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, môc tiªu ®Æt ra ë n­íc ta ®­îc lùa chän c¬ b¶n vµ khiªm tèn h¬n, kh«ng ®Æt ra qu¸ nhiÒu vµ qu¸ cao nh­ ë mét sè n­íc. Tuy nhiªn, nÕu thùc hiÖn ®­îc môc tiªu nªu trªn th× sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu kh¸c nh­: gi¶m g¸nh nÆng trî cÊp tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc, thu hót ®­îc c¸c nguån vèn ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, h×nh thµnh TTCK vµ së giao dÞch chøng kho¸n. §Ó ®Èy m¹nh CPH c¸c DNNN nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña chóng, ngµy 29/6/1998 ChÝnh phñ ®· ra quyÕt ®Þnh sè 44/1998/N§-CP “VÒ chuyÓn mét sè DNNN thµnh CTCP” nh»m hai môc tiªu sau: - Huy ®éng vèn cña toµn x· héi, bao gåm c¸ nh©n, c¸c tæ chøc kinh tÕ, tæ chøc x· héi trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, t¹o thªm viÖc lµm, ph¸t triÓn doanh nghiÖp, n©ng cao søc c¹nh tranh, thay ®æi c¬ cÊu DNNN. - T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp cã cæ phÇn vµ nh÷ng ng­êi ®· gãp vèn ®­îc lµm chñ thùc sù ; thay ®æi ph­¬ng thøc qu¶n lý , t¹o ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶, t¨ng tµi s¶n Nhµ n­íc, n©ng cao thu nhËp cña ng­êi lao ®éng, gãp phÇn t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Qua nh÷ng v¨n b¶n c¬ b¶n trªn cã thÓ kh¼ng ®Þnh c¸c môc tiªu cña CPH ®· ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng vµ nhÊt qu¸n. Song ph¶i ch¨ng coi huy ®éng vèn ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp lµ môc tiªu hµng ®Çu, n©ng cao vai trß lµm chñ thùc sù, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶ lµ môc tiªu hµng thø, hay hai môc tiªu ë vÞ trÝ ngang b»ng nhau. Huy ®éng vèn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng hµng ®Çu ®Ó ®Èy nhanh c«ng cuéc CNH- H§H ®Êt n­íc. §ã còng lµ ®iÒu kiÖn tèi quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ c¹nh tranh, më réng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c DN. HiÖn nay vèn kinh doanh ®ang lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò nan gi¶i cña c¸c DN. §Ó huy ®éng vèn, doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o nhiÒu ®iÒu kiÖn, trong ®ã kh¶ n¨ng kinh doanh cã hiÖu qu¶ ®­îc coi lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt. §Æt viÖc huy ®éng vèn cho ph¸t triÓn DN nh­ mét môc tiªu hµng ®Çu sÏ g©y c¶m nhËn viÖc CPH xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu gi¶i quyÕt khã kh¨n cña Nhµ n­íc trong viÖc ®¶m b¶o vèn DN. §iÒu ®ã ®Õn l­ît m×nh, cã thÓ l¹i g©y trë ng¹i cho viÖc thùc hiÖn chÝnh môc tiªu Êy, ng­êi lao ®éng kh«ng thÊy ®­îc ®éng lùc kinh tÕ trùc tiÕp trong viÖc gãp vèn cña m×nh. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®Ó thóc ®Èy n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña DN n»m ë sù g¾n bã mËt thiÕt gi÷a quyÒn së h÷u víi quyÒn qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n cña DN, x¸c ®Þnh râ ng­êi chñ ®Ých thùc cña c¸c tµi s¶n ®ã. ViÖc huy ®éng thªm vèn tõ CPH lµ ®iÒu kiÖn x¸c lËp ng­êi chñ mét bé phËn tµi s¶n cña DN, ng­êi chñ Êy cïng víi ng­êi ®¹i diÖn Nhµ n­íc ë DN qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. H¬n n÷a, viÖc huy ®éng thªm vèn chØ lµ ph­¬ng tiÖn thiÕt yÕu ®Ó ®¹t tíi môc tiªu n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ th«i. NÕu kh«ng ®­îc qu¶n lý sö dông tèt sè vèn ®­îc huy ®éng ®ã mµ còng kh«ng thÓ mang l¹i hiÖu qu¶ mong muèn. Theo nh÷ng lËp luËn trªn, môc tiªu hµng ®Çu CPH lµ thóc ®Èy n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trªn c¬ së ®¶m b¶o vai trß lµm chñ thùc sù cña nh÷ng ng­êi chñ së h÷u tµi s¶n . Huy ®éng thªm vèn b»ng b¸n cæ phÇn vµ ph¸t hµnh cæ phiÕu lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó t¹o thµnh nh÷ng ng­êi chñ ®Ých thùc cña doanh nghiÖp , n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp phô thuéc chñ yÕu vµo sö dông vèn hiÖn cã vµ vèn huy ®éng thªm. 2. TiÕn tr×nh CPH ë ViÖt Nam. 2.1. Giai ®o¹n 1: ThÝ ®iÓm CPH tõ 1992 ®Õn th¸ng 5 /1996. a) Chñ tr­¬ng thùc hiÖn CPH cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Mét trong nh÷ng néi dung cña ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ , thùc hiÖn quyÒn tù chñ kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ viÖc thÝ ®iÓm chuyÓn mét sè DNNN thµnh CTCP theo QuyÕt ®Þnh 143/H§BT ngµy 10/5/1992. Ngµy 8/6/1992, ChÝnh phñ ®· cã QuyÕt ®Þnh 202/H§BT vÒ viÖc " TiÕp tôc thÝ ®iÓm chuyÓn mét sè DNNN thµnh CTCP " vµ ChØ thÞ 84/TTg ngµy 4/3/1993 nh»m xóc tiÕn thùc hiÖn thÝ ®iÓm, CPH DNNN vµ c¸c biÖn ph¸p ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u ®èi víi DNNN. T¹i §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú kho¸ VII th¸ng 11/1994, §¶ng chØ ®¹o “§Ó thu hót thªm vèn, t¹o thªm ®éng lùc, ng¨n chÆn tiªu cùc, thóc ®Èy DNNN lµm ¨n cã hiÖu qu¶ cÇn thùc hiÖn c¸c h×nh thøc CPH cã møc ®é thÝch hîp víi tÝnh chÊt vµ lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh , trong ®ã së h÷u Nhµ n­íc chiÕm tû lÖ cæ phiÕu chi phèi”. NghÞ quyÕt Bé chÝnh trÞ vÒ tiÕp tôc ®æi míi ®Ó ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña DNNN (sè 10/NQ-TW ngµy 17/3/1995 ) ghi: “Thùc hiÖn tõng b­íc v÷ng ch¾c viÖc CPH mét bé phËn DNNN kh«ng cÇn Nhµ n­íc ®Çu t­ 100% vèn. Tuú tÝnh chÊt, lo¹i h×nh doanh nghiÖp mµ tiÕn hµnh b¸n mét tû lÖ cæ phÇn cho c«ng nh©n viªn chøc lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp ®Ó t¹o thªm ®éng lùc bªn trong trùc tiÕp thóc ®Èy vµ ph¸t triÓn vµ b¸n cæ phiÕu cho tæ chøc hay c¸ nh©n ngoµi doanh nghiÖp ®Ó thu hót thªm vèn, më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh”. Néi dung cña c¸c chñ tr­¬ng. Thø nhÊt, ph¶i ph©n biÖt CPH vµ t­ nh©n ho¸: - CPH lµ mét qu¸ tr×nh chuyÓn DNNN thµnh CTCP, tõ doanh nghiÖp mét chñ së h÷u duy nhÊt lµ Nhµ n­íc sang doanh nghiÖp nhiÒu së h÷u lµ c¸c cæ ®«ng trong ®ã Nhµ n­íc lµ cæ ®«ng n¾m gi÷ cæ phÇn chi phèi. - T­ nh©n hãa lµ chuyÓn së h÷u Nhµ n­íc vµo tay t­ nh©n. Thø hai, môc tiªu cña viÖc CPH trong giai ®o¹n thÝ ®iÓm lµ: - ChuyÓn mét phÇn së h÷u Nhµ n­íc thµnh së h÷u c¸c cæ ®«ng nhÇm n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh . - Ph¶i huy ®éng ®­îc khèi l­îng vèn lín nhÊt ®Þnh ë trong vµ ngoµi n­íc. - T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi lao ®éng thùc sù lµm chñ doanh nghiÖp . Thø ba, DN ®­îc chän lµm thÝ ®iÓm CPH lµ nh÷ng doanh nghiÖp: - Cã quy m« võa. - §ang kinh doanh cã l·i hoÆc tr­íc m¾t ®ang gÆp khã kh¨n nh­ng cã triÓn väng sÏ ho¹t ®éng tèt. - Kh«ng thuéc diÖn nh÷ng DNNN cÇn ph¶i gi÷ 100% vèn. Thø t­, ®èi t­îng b¸n cæ phÇn theo thø tù ­u tiªn nh­ sau: - C¸n bé c«ng nh©n viªn chøc trong doanh nghiÖp . - C¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi trong n­íc. - C¸c c¸ nh©n trong n­íc. Thø n¨m, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp ®­îc tiÕn hµnh trªn c¬ së sè liÖu cña v¨n b¶n giao vèn vµ hÖ sè b¶o toµn vèn qua c¸c n¨m vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm do c¸c yÕu tè lîi thÕ mang l¹i. C¸c kho¶n thua lç, nî nÇn, hµng ho¸ tån kho kÐm, mÊt phÈm chÊt…kh«ng ®­îc ®­a vµo gi¸ trÞ doanh nghiÖp b¸n cæ phÇn vµ giao cho doanh nghiÖp tù xö lý tr­íc khi tiÕn hµnh thÝ ®iÓm CPH. Thø s¸u, doanh nghiÖp thÝ ®iÓm CPH ®­îc ­u ®·i gi¶m 50% thuÕ lîi tøc trong hai n¨m kÓ tõ khi thùc hiÖn CPH. Thø b¶y, ng­êi lao ®éng trong DNNN chuyÓn sang CTCP ®­îc ­u ®·i trong viÖc mua cæ phÇn tr¶ chËm kh«ng qu¸ 12 th¸ng vµ ®­îc chia phóc lîi, khen th­ëng ( nÕu cßn d­ t¹i thêi ®iÓm CPH ) ®Ó mua cæ phÇn trªn nguyªn t¾c c«ng b»ng vµ t­¬ng xøng víi møc ®é ®ãng gãp. c) Qu¸ tr×nh thùc hiÖn CPH. Thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh sè 202/CT, c¸c bé, ngµnh ®· h­íng dÉn DNNN ®¨ng ký thùc hiÖn thÝ ®iÓm chuyÓn sang CTCP. Trªn c¬ së sè l­îng DNNN ®· ®¨ng ký, Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng ( nay lµ Thñ t­íng ChÝnh phñ ) ®· ra QuyÕt ®Þnh sè 203/C T ngµy 8/6/1992 chän 7 DNNN do ChÝnh phñ chØ ®¹o thÝ ®iÓm chuyÓn thµnh CTCP lµ : - Nhµ m¸y Xµ b«ng miÒn Nam ( thuéc Liªn hiÖp C«ng ty bét giÆt miÒn Nam, Tæng c«ng ty ho¸ chÊt II, Bé C«ng nghiÖp nÆng ). - Nhµ m¸y diªm Thèng nhÊt ( thuéc Liªn hiÖp s¶n xuÊt - xuÊt nhËp khÈu giÊy gç diªm, Bé C«ng nghiÖp nhÑ). - XÝ nghiÖp nguyªn liÖu chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc ( thuéc C«ng ty ch¨n nu«i vµ thøc ¨n gia sóc I , Bé N«ng nghiÖp vµ C«ng nghiÖp thùc phÈm ). - XÝ nghiÖp chÕ biÕn gç Long B×nh ( thuéc Tæng c«ng ty dÞch vô, s¶n xuÊt vµ xuÊt nhËp khÈu l©m s¶n III, Bé L©m nghiÖp ). - C«ng ty vËt t­ tæng hîp H¶i H­ng ( Bé Th­¬ng m¹i vµ du lÞch ). - XÝ nghiÖp s¶n xuÊt bao b× ( thuéc C«ng ty kinh doanh vµ chÕ biÕn l­¬ng thùc Hµ Néi, UBND thµnh phè Hµ Néi ). - XÝ nghiÖp may mÆc ( thuéc C«ng ty dÖt da may Legamex, UBND thµnh phè Hå ChÝ Minh ). Sau mét thêi gian lµm thö , 7 DNNN ®­îc ChÝnh phñ chän thÝ ®iÓm ®Òu xin rót lui hoÆc kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh CPH . Trong h¬n 30 DNNN ®· ®¨ng ký víi Bé Tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn CPH theo ChØ thÞ sè 84/Tgg ngµy 4/3/1993, th× sau 4 n¨m thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh sè 202/CT , cã 5 DNNN chuyÓn thµnh CTCP lµ : - C«ng ty cæ phÇn ®¹i lý liªn hiÖp vËn chuyÓn ( Bé Giao th«ng vËn t¶i ). - C«ng ty cæ phÇn c¬ ®iÖn l¹nh ( Thµnh phè Hå ChÝ Minh ). - C«ng ty cæ phÇn giÊy HiÖp An ( Bé C«ng NghiÖp ). - C«ng ty cæ phÇn chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu Long An ( TØnh Long An ). - C«ng ty cæ phÇn vµ chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc ( Bé N«ng NghiÖp ). 2.2. Giai ®o¹n 2: Më réng CPH ( tõ 5/1996 ®Õn 6/1998 ). Chñ tr­¬ng thùc hiÖn CPH cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. - Trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 5 n¨m 1996-2000 vµ n¨m 1996, §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh CPH ph¶i gi÷ v÷ng ®Þnh h­íng XHCN vµ ph¶i ph©n lo¹i DNNN ®Ó CPH. - NghÞ quyÕt §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng th¸ng 6/1996 nªu ph­¬ng h­íng chØ ®¹o : “Tæng kÕt kinh nghiÖm hoµn chØnh khu«n khæ ph¸p lý ®Î triÓn khai tÝch cùc, v÷ng ch¾c viÖc CPH DNNN nh»m t¹o thªm ®éng lùc míi trong qu¶n lý , huy ®éng thªm vèn theo yªu cÇu ph¸t triÓn vµ ®iÒu chØnh c¬ cÊu DNNN”. - Theo th«ng b¸o sè 63-TB/TW ngµy 4/4/1997 cña Bé ChÝnh trÞ lµ: “CPH ph¶i xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ph¸t triÓn cña DNNN, nh»m huy ®éng thªm vèn, cña c¶i bªn trong vµ bªn ngoµi ®Ó DN ®Çu t­ më réng ngµnh nghÒ, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ, t¹o thªm viÖc lµm, ph©n c«ng l¹i lao ®éng ph¸t triÓn s¶n xuÊt , t¨ng thªm kh¶ n¨ng c¹nh tranh, tÝch luü cho DN, ®ãng gãp cho ng©n s¸ch vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng. CPH ph¶i lµm cho tiÒm lùc kinh tÕ cña Nhµ n­íc ngµy cµng t¨ng lªn, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DN ngµy cµng cao, gãp phÇn ®Èy m¹nh CNH-H§H ®Êt n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN. CPH DNNN ph¶i g¾n liÒn víi c¬ chÕ qu¶n lý ®Ó t¹o ®éng lùc, ph¸t huy m¹nh h¬n vai trß lµm chñ vµ tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng trong qu¶n lý DN, ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc trªn c¬ së gi÷ sè cæ phÇn cÇn thiÕt chi phèi cña Nhµ n­íc t¹i DN”. NghÞ ®Þnh 28/CP ngµy 7/5/1996 vÒ viÖc chuyÓn mét sè DNNN thµnh CTCP thay cho QuyÕt ®Þnh 202/CT ( n¨m 1992 ) víi c¸c quy ®Þnh cô thÓ, râ rµng, ®Çy ®ñ h¬n. NghÞ ®Þnh 25/CP ngµy 26/3/1997 söa ®æi mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh 28/CT vµ ChØ thÞ 658/TTg ngµy 20/8/1997 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ thóc ®Èy triÓn khai v÷ng ch¾c c«ng t¸c CPH. Néi dung cña c¸c chñ tr­¬ng. Thùc hiÖn CPH ®èi víi DNNN cã quy m« võa vµ nhá, ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ vµ kh«ng thuéc ®èi t­îng Nhµ n­íc cÇn gi÷ 100% vèn. §èi t­îng b¸n cæ phÇn nh­ tr­íc song xo¸ bá tr×nh tù ­u tiªn b¾t buéc. CPH ®­îc tiÕn hµnh theo 3 h×nh thøc: - Gi÷ nguyªn gi¸ trÞ hiÖn cã cña doanh nghiÖp vµ ph¸t hµnh cæ phiÕu theo quy ®Þnh nh»m thu hót thªm vèn ®Ó ph¸t triÓn. - B¸n mét phÇn gi¸ trÞ hiÖn cã cña doanh nghiÖp . - TrÝch mét bé phËn cña doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó CPH. Gi¸ trÞ doanh nghiÖp CPH ®­îc x¸c ®Þnh theo nguyªn t¾c gi¸ thùc tÕ mµ ng­êi mua, ng­êi b¸n cã thÓ chÊp nhËn ®­îc. Cho phÐp lo¹i trõ c¸c kho¶n lç ra khái gi¸ trÞ DN CPH vµ tÝnh ®Õn c¸c chi phÝ cÇn thiÕt cho triÓn khai CPH. Nh÷ng ­u ®·i cho doanh nghiÖp thùc hiÖn CPH: - §­îc gi¶m 50% thuÕ lîi tøc trong 2 n¨m liªn tiÕp kÓ tõ sau khi chuyÓn sang ho¹t ®éng theo LuËt C«ng ty. - §­îc miÔn , gi¶m thuÕ tr­íc b¹ ®èi víi viÖc chuyÓn nh÷ng tµi s¶n cña DNNN CPH thµnh së h÷u cña CTCP. - §­îc tiÕp tôc vay vèn t¹i ng©n hµng th­¬ng m¹i cña Nhµ n­íc theo c¬ chÕ vµ l·i suÊt ®· ¸p dông cho DNNN. - §­îc tiÕp tôc xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ theo c¸c chÕ ®é quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. - §­îc chñ ®éng sö dông sè d­ b»ng tiÒn cña quü khen th­ëng vµ quü phóc lîi chia cho c«ng nh©n viªn chøc ®ang lµm viÖc ®Ó mua cæ phiÕu. Nh÷ng ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng trong c¸c DN thùc hiÖn CPH lµ: - §­îc Nhµ n­íc cÊp mét sè cæ phÇn®Ó h­ëng cæ tøc. - §­îc mua chÞu trong 5 n¨m mét sè cæ phÇn lín víi l·i suÊt 4% / n¨m ( tæng møc mua chÞu kh«ng qu¸ 15-20% gi¸ trÞ doanh nghiÖp ). - §­îc h­ëng trî cÊp th«i viÖc, mÊt viÖc nÕu kh«ng bè trÝ ®­îc viÖc lµm. c) Qu¸ tr×nh thùc hiÖn CPH. H¬n 200 DN ®· ®¨ng ký thùc hiÖn CPH, chiÕm trªn 3% sè DNNN. Trong sè nµy, mét sè DN ®ang tiÕn hµnh ë c¸c b­íc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ DN, kiÓm to¸n…ë giai ®o¹n nµy, diÖn DN ®­îc CPH ®· më réng víi 3 Bé, Tæng c«ng ty vµ 11 tØnh thµnh phè. Quy m« DN CPH còng lín h¬n giai ®o¹n thÝ ®iÓm. HÇu hÕt ë c¸c DN, Nhµ n­íc n¾m gi÷ cæ phÇn vµ cæ ®«ng lµ ng­êi lao ®éng trong c«ng ty së h÷u tõ 10-70% sè cæ phiÕu. Thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 28/CP, c«ng t¸c CPH DNNN ®· ®­îc quan t©m h¬n, c¸c ngµnh , c¸c cÊp ®· thùc hiÖn ®­îc mét sè viÖc nh­ sau: - Cñng cè tæ chøc, bæ sung thµnh viªn vµo Ban chØ ®¹o CPH ë ®Þa ph­¬ng. TÝnh ®Õn th¸ng 3/1998 ®· cã: + Ban chØ ®¹o Trung ­¬ng vÒ CPH do Bé tr­ëng Bé Tµi chÝnh lµm tr­ëng ban vµ mét sè ngµnh lµm thµnh viªn: Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, Bé Lao ®éng-Th­¬ng binh vµ X· héi, Ban chØ ®¹o Trung ­¬ng ®æi míi doanh nghiÖp , Ban Kinh tÕ Trung ­¬ng §¶ng, Ban Tæ chøc Trung ­¬ng §¶ng vµ Tæng Liªn ®oµn Lao ®éng ViÖt Nam. + Cã 16 Bé, ngµnh, tæng c«ng ty Nhµ n­íc thµnh lËp Ban chØ ®¹o CPH, chiÕm 50%, c¸c ®Þa ph­¬ng do Ban ®æi míi doanh nghiÖp kiªm nhiÖm hoÆc giao cho mét sè tæ chuyªn viªn gióp ®ì. + Mét sè Bé, ®Þa ph­¬ng ®· tæ chøc Héi nghÞ truyÒn ®¹t chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch vÒ CPH DNNN cho ®éi ngò c¸n bé chñ chèt nh­ Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Bé Thuû s¶n, Bé X©y dùng vµ c¸c tØnh : L©m §ång, B×nh §Þnh, Qu¶ng Ninh… - Cã 31 tØnh, thµnh phè, bé, ngµnh vµ c¸c Tæng c«ng ty ®· ®¨ng ký thùc hiÖn CPH. Nh­ng ®Õn ®Çu n¨m 1998, chØ míi cã 18 DNNN thùc hiÖn CPH, chuyÓn sang ho¹t ®éng theo LuËt C«ng ty bao gåm: Ph©n theo ngµnh: Ngµnh Giao th«ng vËn t¶i 4 doanh nghiÖp Ngµnh C«ng nghiÖp 7 doanh nghiÖp Ngµnh X©y dùng 1 doanh nghiÖp Ngµnh ChÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n 3 doanh nghiÖp Ngµnh dÞch vô 3 doanh nghiÖp Ph©n theo l·nh thæ: Thµnh phè Hå ChÝ Minh 10 doanh nghiÖp Thµnh phè Hµ Néi 1 doanh nghiÖp Thµnh phè H¶i Phßng 1 doanh nghiÖp TØnh Long An 1 doanh nghiÖp TØnh Ninh B×nh 1 doanh nghiÖp TØnh B×nh §Þnh 1 doanh nghiÖp TØnh Cµ Mau 1 doanh nghiÖp Thµnh phè §µ N½ng 1 doanh nghiÖp TØnh An Giang 1 doanh nghiÖp Trong sè 18 doanh nghiÖp nãi trªn cã 1 DNNN b¸n toµn bé cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp mµ kh«ng gi÷ l¹i cæ phÇn nµo; sè cßn l¹i Nhµ n­íc n¾m gi÷ Ýt nhÊt lµ 18%, cao nhÊt lµ 51% cæ phÇn cña c«ng ty (b×nh qu©n cña 18 doanh nghiÖp lµ 34,2%), cßn l¹i do c¸n bé c«ng nh©n viªn trong c«ng ty vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ngoµi x· héi n¾m gi÷. Trong sè 18 DNNN ®· chuyÕn thµnh CTCP cã 11 DN ho¹t ®éng tõ 1 n¨m trë lªn, trong ®ã cã 2 DN tr­íc khi chän lµm thÝ ®iÓm CPH cã nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi, ho¹t ®éng cã l·i cao lµ CTCP C¬ ®iÖn l¹nh, CTCP §¹i lý liªn hiÖp vËn chuyÓn. NhiÒu DN tr­íc khi CPH kinh doanh kÐm hiÖu qu¶ , lîi nhuËn thÊp, vèn gi¶m dÇn nh­ XÝ nghiÖp VIFOCO, XÝ nghiÖp söa ch÷a vµ ®ãng míi tµu thuyÒn B×nh §Þnh…Tõ khi chuyÓn sang ho¹t ®éng d­íi h×nh thøc CTCP th× s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn, cã tiÕn bé vÒ mäi mÆt, Nhµ n­íc vµ DN, ng­êi lao ®éng ®Òu cã lîi. 2.3. Giai ®o¹n 3: Chñ ®éng CPH ( tõ 6/1998 ®Õn nay ). Chñ tr­¬ng thùc hiÖn CPH cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Ngµy 29/6/1998, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 44/1998/N§-CP thay cho NghÞ ®Þnh 28/CP ngµy 7/5/1996. C¸c bé, ngµnh chøc n¨ng còng ®· ban hµnh c¸c th«ng t­ h­íng dÉn. Néi dung cña c¸c chñ tr­¬ng. VÒ ®èi t­îng CPH: ChÝnh phñ quy ®Þnh râ lo¹i DN ch­a CPH gåm: c¸c DN ho¹t ®éng c«ng Ých; c¸c DN s¶n xuÊt s¶n phÈm, cung øng dÞch vô Nhµ n­íc ®éc quyÒn kinh doanh nh­ vËt liÖu næ, ho¸ chÊt ®éc, chÊt phãng x¹, in b¹c vµ c¸c chøng chØ cã gi¸, m¹ng trôc th«ng tin quèc gia vµ quèc tÕ. Sè DNNN cßn l¹i thuéc diÖn CPH hoÆc c¸c h×nh thøc chuyÓn ®æi së h÷u kh¸c.§©y lµ ®Þnh h­íng l©u dµi ®Ó Nhµ n­íc c¬ cÊu l¹i DNNN. Tuy nhiªn trong giai ®o¹n tõ 1998 ®Õn 2000, mét sè DN ho¹t ®éng ë c¸c lÜnh vùc quan träng nh­: t¹o nguån thu lín cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc, ®¶m b¶o c©n ®èi lín cho Nhµ n­íc vµ cho nÒn kinh tÕ vÒ ngo¹i tÖ, vËt t­ chiÕn l­îc hoÆc lµ c«ng cô gióp cho Nhµ n­íc ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ th× Nhµ n­íc vÉn tiÕp tôc gi÷ 100% vèn, ch­a CPH. §èi víi c¸c DN ®­îc phÐp CPH mµ ®ãng vai trß lµm nßng cèt dÉn d¾t nÒn kinh tÕ trong qóa tr×nh CNH-H§H th× Nhµ n­íc ph¶i gi÷a cæ phÇn chi phèi, cæ phÇn ®Æc biÖt. Sè DN kinh doanh ngµnh nghÒ th«ng th­êng, d©n cã ®iÒu kiÖn lµm ¨n kinh doanh tèt h¬n Nhµ n­íc th× sÏ ®­îc C._.n b¶n ph¸p lý cao vÒ CPH (ph¸p lÖnh hay ph¸p luËt) ®Ó thÓ chÕ chñ tr­¬ng CPH víi c¸c quy ®Þnh râ rµng cô thÓ vÒ c¸c vÊn ®Ò: cæ phÇn khèng chÕ, tiÕn tr×nh ®Þnh gi¸, chÕ ®é hç trî DN ®­îc CPH, chÕ ®é chÝnh s¸ch ®èi víi ng­êi lao ®éng ®Ó DN yªn t©m triÓn khai CPH. Gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng ®èi víi sè lao ®éng d­ thõa trong qu¸ tr×nh CPH vµ s¾p xÕp DNNN, cã thÓ lËp quü ®Òn bï ( quü trî cÊp thÊt nghiÖp ) tõ c¸c nguån tµi chÝnh nh­ tiÒn b¸n cæ phÇn, ng©n s¸ch Nhµ n­íc , viÖn trî n­íc ngoµi. Sím tæng kÕt, rót kinh nghiÖm vÒ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó hoµn thiÖn c¬ chÕ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng nµy nh­ mét c«ng cô thóc ®Èy, khuyÕn khÝch qu¸ tr×nh CPH. CÇn hiÓu râ ®iÒu mµ c¸c doanh nghiÖp quan t©m hµng ®Çu khi ®­a ra ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh lµ lµm sao më réng vµ ®a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ, ®a d¹ng ho¸ c¸c ph­¬ng thøc tiÕp cËn thÞ tr­êng vµ cung øng hµng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c dÞch vô tr­íc vµ sau b¸n hµng, n©ng cao møc lîi nhuËn vµ møc l·i cæ ®«ng. NÕu ®iÒu ®ã kh«ng ®­îc quan t©m ®Õn mµ chØ chó träng c¸c kho¶n thuÕ vµ ®ãng gãp, ®Ò ra c¸c thñ tôc vµ c¬ chÕ cã thÓ r¾c rèi h¬n, gi¶i quyÕt yªu cÇu cã thÓ chËm h¬n vµ vßng vÌo h¬n... th× CPH sÏ kh«ng thÓ cã nhiÒu søc hÊp dÉn vµ còng ch¼ng cã c¬ së ®Ó t¨ng nguån thu. CÇn níi réng tû lÖ mua cæ phÇn ®èi víi ng­êi n­íc ngoµi vµ tæ chøc n­íc ngoµi ®· ®¨ng ký th­êng tró t¹i ViÖt Nam, bá khèng chÕ mua cæ phÇn ­u ®·i ®èi víi c¸n bé qu¶n lý DNNN ®Ó hä tÝch cùc tham gia vËn ®éng, thùc hiÖn CPH. Còng cÇn ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ vµ hîp lý h¬n vÒ viÖc b¸n cæ phiÕu cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Bëi v× nh÷ng quy ®Þnh riªng cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sau khi hä ®· hïn vèn vµo trong c«ng ty cæ phÇn cña ViÖt Nam nÕu kh«ng thùc hiÖn cho khÐo lÐo sÏ lµm cho hä c¶m thÊy ®Êy lµ mét sù ph©n biÖt ®èi xö vµ lµm ¶nh h­ëng ®Õn niÒm tin cña hä ®èi víi chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ta. Nh÷ng ®Ò nghÞ vÒ viÖc b¸n cæ phiÕu cho ng­êi n­íc ngoµi (®èi víi doanh nghiÖp ®· ®­îc xÐt duyÖt chñ tr­¬ng nµy ), ®Ò nghÞ ¸p dông c¬ chÕ tù chñ cao h¬n cho DN ®Ó øng phã kÞp thêi víi mäi sù xoay chuyÓn cña t×nh h×nh thÞ tr­êng, ®Ò nghÞ h¹ch to¸n phÇn l·i cæ ®«ng..., thiÕt t­ëng cã thÓ gi¶i quyÕt rÊt nhanh chãng nÕu chóng ta b¸m s¸t môc tiªu CPH vµ hiÓu râ ®iÒu c¸c DN ®ang cÇn. §èi víi c¸c chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn chñ tr­¬ng CPH còng cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ : a) ChÝnh s¸ch tµi chÝnh. Kinh tÕ thÞ tr­êng ®ßi hái ph¶i x©y dùng ng©n s¸ch theo tinh thÇn: béi chi ®Ó chèng suy tho¸i kinh tÕ ; béi thu ®Ó chèng l¹m ph¸t, khi cÇn sÏ huy ®éng nguån vèn trong n­íc b»ng nhiÒu h×nh thøc ( kú phiÕu , c«ng tr¸i…) hoÆc vay vèn n­íc ngoµi ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn, kh«ng ph¸t hµnh tiÒn bï béi chi ng©n s¸ch.VÒ chi ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÇn ­u tiªn cho c¸c kho¶n ®Çu t­ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, vËt chÊt x· héi. CÊp ph¸t cho ho¹t ®éng kinh tÕ , chi cho ho¹t ®éng th«ng tin, dù b¸o, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña c¸c DN, nhÊt lµ ho¹t ®éng CTCP v× ®©y lµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt tËp trung vèn cña nhiÒu ng­êi vµ môc ®Ých cña hä lµ lîi nhuËn. Ngoµi ra chÝnh s¸ch thuÕ cña Nhµ n­íc cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng cña CTCP. Th«ng qua thuÕ Nhµ n­íc ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ , kÝch thÝch hoÆc h¹n chÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng ngµnh, tõng lÜnh vùc.Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia, chÝnh s¸ch thuÕ cña ta hiÖn nay cßn nhiÒu bÊt hîp lý, võa thÊt thu võa l¹m ph¸t, ch­a thùc sù c«ng b»ng gi÷a c¸c DN, gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gi÷a hµng s¶n xuÊt trong n­íc vµ hµng nhËp khÈu…Cßn mét sè bÊt hîp lý trong thu thuÕ bÊt ®éng s¶n, thuÕ thu nhËp, thuÕ lîi tøc…Do ®ã viÖc söa ®æi bæ sung vµ hoµn chØnh chÝnh s¸ch thuÕ, t¹o lËp c«ng b»ng hîp lý trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ hiÖn nay lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch Nhµ n­íc cÇn quan t©m. §Ó ®Èy m¹nh viÖc h×nh thµnh CTCP, Nhµ n­íc nªn cã nh÷ng chÝnh s¸ch thuÕ ®Ó khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. b) T¨ng c­êng vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c kiÓm to¸n. Ph¶i lµm cho mäi ng­êi, mäi doanh nghiÖp , mäi doanh nghiÖp thÊy ®­îc kiÓm to¸n lµ c«ng cô hÕt søc quan träng trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng, nhÊt lµ khi c¸c CTCP ®· trë nªn phæ biÕn trong nÒn kinh tÕ ®Ó nh»m ®¸p øng lîi Ých cña Nhµ n­íc, cña doanh nghiÖp , cña c¸c nhµ ®Çu t­ : - §èi víi Nhµ n­íc lµ ®Ó qu¶n lý vµ kiÓm so¸t viÖc sö dông tµi nguyªn. - §èi víi DN, c¸c c«ng ty lµ ®Ó kiÓm so¸t vèn liÕng, doanh thu, chi phÝ, kÕt qu¶ kinh doanh vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña CTCP. §ång thêi nã thÓ hiÖn trÞ gi¸ cæ phiÕu trªn TTCK, do ®ã viÖc kiÓm so¸t vèn liÕng, doanh thu, hiÖu qu¶ sÏ t¸c ®éng cho nh÷ng nhµ ®Çu t­ , t¹o ®iÒu kiÖn huy ®éng nguån vèn trong s¶n xuÊt . - §èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ , cho vay liªn doanh, liªn kÕt, kh¸ch hµng ®Ó kiÓm so¸t viÖc b¶o toµn vµ hiÖu qu¶ sinh lîi cña c¸c kho¶n ®Çu t­ , cho vay cña c¸c ho¹t ®éng liªn doanh, liªn kÕt, c¸c quan hÖ mua b¸n. Qua kiÓm so¸t c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ biÕt tõng DN lµm ¨n nh­ thÕ nµo ®Ó ®Çu t­ vµ mua b¸n cæ phiÕu. Ph¶i t¨ng c­êng vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c kiÓm to¸n ®ång thêi h×nh thµnh c¸c h×nh thøc kiÓm to¸n: kiÓm to¸n Nhµ n­íc, kiÓm to¸n ®éc lËp, kiÓm to¸n theo chøc n¨ng qu¶n lý vµ kiÓm to¸n néi bé ®Ó phèi hîp vµ hç trî. c) §æi míi vµ hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n vµ hÖ thèng kÕ to¸n. Do tÝnh chÊt x· héi ho¸ ngµy cµng cao cña CTCP, h¹ch to¸n vµ kÕ toµn lµ ph­¬ng ph¸p vµ c«ng cô quan träng ®Ó qu¶n lý vèn, tµi s¶n vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña b¶n th©n c¸c CTCP, ®ång thêi lµ nguån th«ng tin sè liÖu tin cËy ®Ó Nhµ n­íc ®iÒu hµnh vÜ m« nÒn kinh tÕ , kiÓm tra , kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc. ChÝnh v× vËy viÖc hoµn thiÖn vµ ®æi míi kh«ng ngõng c«ng t¸c kÕ to¸n thÝch øng víi yªu cÇu qu¶n lý trong c¬ chÕ kinh tÕ míi trong c¸c CTCP. §æi míi vµ hoµn thiÖn mét c¸ch c¨n b¶n hÖ thèng c¸c chÕ ®é kiÓm to¸n hiÖn hµnh, tr­íc hÕt lµ: chÕ ®é chøng tõ ban ®Çu, hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n, chÕ ®é sæ s¸ch kÕ to¸n, chÕ ®é b¸o c¸o kÕ to¸n. 1.3. Cô thÓ ho¸ vµ ph©n ®Þnh râ rµng h¬n vÒ ph­¬ng thøc, lé tr×nh vµ tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn. §©y lµ mét yªu cÇu lín ®èi víi c¸c thÓ chÕ cña ta hiÖn nay. Còng nh­ viÖc c¸c cÊp trªn qu¶n lý DN cã ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµnh chÝnh vµ tr­íc ph¸p luËt ®èi víi c¸c quyÕt ®Þnh cña m×nh nÕu quyÕt ®Þnh ®ã sai hoÆc chËm trÔ, lµm thiÖt h¹i lîi Ých cña DN vµ còng lµ lîi Ých chung cña x· héi hay kh«ng ? Thùc tÕ lµ v× kh«ng cã quy ®Þnh ë ®iÒu luËt nµo c¶ nªn khi gÆp t×nh huèng khã kh¨n th× DN ph¶i mét m×nh høng chÞu, mÆc dï DN kh«ng tù quyÕt ®Þnh ®­îc c¸c t×nh huèng ®ã. Còng do thiÕu c¸c quy ®Þnh cô thÓ vÒ ph­¬ng thøc thùc hiÖn mµ viÖc qu¶n lý phÇn vèn cña Nhµ n­íc trong gÇn 2000 DN ngoµi quèc doanh, trong ®ã phÇn lín lµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, tá ra rÊt lóng tóng. KÕt qu¶ lµ trªn 60.000 tû ®ång vèn ®ã ( kÓ c¶ vèn tÝnh b»ng quyÒn sö dông ®Êt ) ®· gÇn nh­ hoµn toµn phô thuéc vµo quyÕt ®Þnh cña c¸c DN mµ chñ yÕu lµ c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi, ng­êi ®¹i diÖn qu¶n lý phÇn vèn Nhµ n­íc kh«ng kiÓm so¸t ®­îc. 1.4. §­a ra chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi DN vµ ng­êi lao ®éng khi tiÕn hµnh CPH. Tr­íc hÕt, ng­êi lao ®éng trong DN ®­îc b¸n cæ phÇn víi gi¸ ­u ®·i ( gi¶m 30% ) tuú theo n¨m lµm viÖc cho Nhµ n­íc ( 1 n¨m ®­îc mua tèi ®a 10 cæ phÇn, gi¸ 1 cæ phÇn lµ 100.000® ).Tæng gi¸ trÞ ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng kh«ng qu¸ 20% gi¸ trÞ vèn Nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp ( nÕu lµ vèn tù tÝch luü chiÕm tõ 40% gi¸ trÞ doanh nghiÖp trë lªn th× kh«ng qu¸ 30% ). Ng­êi lao ®éng së h÷u cæ phÇn cã quyÒn chuyÓn nh­îng, kÕ thõa vµ cã c¸c quyÒn kh¸c cña cæ ®«ng. Ng­êi lao ®éng nghÌo cßn ®­îc hoµn tr¶ tiÒn mua cæ phÇn trong 3 n¨m ®Çu ®Ó h­ëng cæ tøc vµ tr¶ dÇn tèi ®a kh«ng qu¸ 10 n¨m, kh«ng ph¶i chÞu l·i suÊt, sè cæ phÇn mua tr¶ dÇn kh«ng v­ît qu¸ 20% tæng sè cæ phÇn Nhµ n­íc b¸n theo gi¸ trÞ ­u ®·i. Nguêi së h÷u cæ phÇn kh«ng ®­îc chuyÓn nh­îng khi ch­a tr¶ hÕt tiÒn Nhµ n­íc. Ng­êi lao ®éng bÞ mÊt viÖc lµm sau 12 th¸ng tõ khi DN chuyÓn thµnh CTCP th× ®­îc gi¶i quyÕt theo chÕ ®é hiÖn hµnh cña ChÝnh phñ. Vµ theo quy ®Þnh vÒ sù ­u ®·i ®èi víi DN th× DN tr­íc khi tiÕn hµnh CPH sÏ chñ ®éng sö dông sè d­ quü khen th­ëng vµ quü phóc lîi (b»ng tiÒn) chia cho ng­êi lao ®éng ®ang lµm viÖc ®Ó mua cæ phÇn. §Ó DN cã thÓ tiÕn hµnh ®­îc sù ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng trong DN cña m×nh Nhµ n­íc còng cÇn ph¶i ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi DNNN CPH nh­ chÝnh s¸ch t¹o lËp m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Ó DN kh«ng sî bÞ thiÖt thßi, sî mÊt kh¶ n¨ng c¹nh tranh so víi c¸c DN kh¸c; c¸c chÝnh s¸ch thÓ hiÖn sù quan t©m cña Nhµ n­íc ®èi víi phÇn vèn tù tÝch luü cña DN. Bªn c¹nh viÖc ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch cÇn nghiªm chØnh thùc hiÖn c¸c chñ tr­¬ng ­u ®·i, ­u tiªn cho c¸c doanh nghiÖp CPH. Mét lo¹t vÊn ®Ò nh­ viÖc ®¨ng ký vµ c«ng nhÇn tµi s¶n cña CTCP, ­u ®·i theo LuËt KhuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, ­u ®·i trong viÖc cÊp ph¸t vèn tÝn dông vµ cho vay, thùc hiÖn quyÒn sö dông quü hç rî ®µo t¹o vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm ®­îc h×nh thµnh tõ viÖc b¸n cæ phÇn... nªn quy ®Þnh thùc hiÖn ngay trªn c¬ së ph­¬ng ¸n CPH ®· ®­îc duyÖt. Mét trong nh÷ng c¸ch tr¸nh phiÒn hµ cho DN lµ tËp trung ®Çu mèi gi¶i quyÕt nhanh chãng kh¸ng nghÞ cña DN nÕu gÆp tr­êng hîp mét c¬ quan Nhµ n­íc trùc tiÕp thùc hiÖn kh«ng ®óng tinh thÇn cña c¸c v¨n b¶n thÓ chÕ vµ quy chÕ cña Nhµ n­íc. LuËt doanh nghiÖp nªu bæ sung ®iÒu nµy vµ quy ®Þnh ng­êi g©y ra thiÖt h¹i cho DN ph¶i båi th­êng cho DN. 1.5. ThiÕt lËp m«i tr­êng kinh tÕ x· héi æn ®Þnh: æn ®Þnh tiÒn tÖ, gi¶m tèc ®é l¹m ph¸t. TiÒn tÖ æn ®Þnh lµ mét ®iÒu kiÖn quan träng cho sù ra ®êi cña CTCP, tiÒn tÖ lµ yÕu tè t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ . Khi nh÷ng DN míi ra ®êi cã nghÜa lµ mét khèi l­îng tiÒn tÖ trong x· héi ®­îc di chuyÓn vµo s¶n xuÊt kinh doanh tõ ®ã h¹n chÕ ®­îc nh÷ng c¬n sèt gi¸ c¶. Víi ý nghÜa ®ã, cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« t¹o ®iÒu kiÖn æn ®Þnh tiÒn tÖ , kÝch thÝch tiÕt kiÖm vµ chuyÓn tiÒn tiÕt kiÖm vµo ho¹t ®éng ®Çu t­ .VÒ thùc chÊt, ng­êi mua cæ phiÕu lµ ®Çu t­ tµi chÝnh víi môc ®Ých lîi nhuËn cao h¬n vµ ®Òu cã yªu cÇu chung lµ ph¶i an toµn trong kho¶n ®Çu t­ ®ã. NÕu l¹m ph¸t hä sÏ kh«ng muèn gi÷ c¸c kho¶n tiÕt kiÖm d­íi d¹ng tiÒn tÖ vµ do ®ã kh«ng s½n sµng mua cæ phiÕu cña CTCP. Nh­ vËy møc l¹m ph¸t lµ c¬ së tèi quan träng, lµ chØ tiªu quyÕt ®Þnh møc l·i suÊt cho vay. L¹m ph¸t cao cßn h¹n chÕ kh¶ n¨ng ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu cña DN v× trong tr­êng hîp nµy lîi tøc cæ phiÕu, tr¸i phiÕu cao, DN kh«ng chÞu næi, do ®ã l¹m ph¸t thÊp sÏ thóc ®Èy nhanh sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn trong n­íc. MÆt kh¸c, l¹m ph¸t t¨ng lµm gi¸ c¶ t¨ng vôt, ®ång tiÒn mÊt gi¸ lµm cho chi phÝ ®Çu vµo lu«n biÕn ®æi, chÝnh v× vËy l¹m ph¸t sÏ g©y khã kh¨n cho viÖc tÝnh to¸n vµ ho¹ch ®Þnh c¸c ph­¬ng ¸n kinh doanh thiÕu chÝnh x¸c, kh«ng tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. NÕu l¹m ph¸t gi¶m, gi¸ æn ®Þnh nã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn tÝnh to¸n vµ ho¹ch ®Þnh c¸c ph­¬ng ¸n kinh doanh t­¬ng ®èi chÝnh x¸c ®ång thêi nã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu vµ cho c¶ nh÷ng nhµ ®Çu t­ lÜnh vùc nµy. 1.6. Sím æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. TTCK lµ thÞ tr­êng vèn dµi h¹n cho c¸c CTCP. Cã c¸c CTCP mµ kh«ng cã TTCK th× còng nh­ cã s¶n phÈm mµ kh«ng cã n¬i trao ®æi vµ ®Þnh gi¸, s¶n xuÊt mµ kh«ng biÕt nhu cÇu sÏ biÕn ®éng nh­ thÕ nµo, kh«ng biÕt cã nªn s¶n xuÊt n÷a hay kh«ng, rót cuéc s¶n phÈm còng kh«ng thµnh hµng ho¸ ®­îc, vµ l¹i cã nguy c¬ quay vÒ nÒn kinh tÕ tù cung tù cÊp. ë n­íc ta, Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh míi ho¹t ®éng ch­a ®­îc bao l©u, cßn ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu kinh nghiÖm, ®Æc biÖt lµ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay. 1.7. X©y dùng hÖ thèng c¸c chØ tiªu ph©n tÝch DNNN ®Ó CPH. §Ó tiÕn hµnh CPH ®¶m b¶o ®óng môc tiªu vµ chñ tr­¬ng cña §¶ng cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng chØ tiªu ph©n tÝch c¸c DNNN cã ®é chÝnh x¸c vµ møc ®é tin cËy cao. Qu¸ tr×nh ph©n lo¹i DNNN ®Ó ®­a ra ®­îc c¸c DNNN cã l·i, s¾p cã l·i, kh«ng cã l·i…ph¶i c¨n cø vµo c¸c chØ tiªu doanh thu, tû suÊt lîi nhuËn nép ng©n s¸ch cña c¸c doanh nghiÖp . Tuy nhiªn nh÷ng chØ tiªu ®ã ch­a h¼n ®· ph¶n ¸nh ®óng thùc chÊt kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . Bëi v× ®a sè c¸c DNNN ho¹t ®éng trong m«i tr­êng s¶n xuÊt kinh doanh cã nhiÒu lîi thÕ mµ Nhµ n­íc dµnh cho nh­: b¶o hé mËu dÞch, ®­îc vay vèn Nhµ n­íc b»ng tÝn chÊp, ®­îc khoanh nî, treo nî, gi·n nî, ®­îc miÔn gi¶m thuÕ dÔ dµng h¬n… ChÝnh v× vËy cÇn sö dông c¸c hÖ thèng chØ tiªu ph©n tÝch DNNN ®Ó chuyÓn ®æi së h÷u nh­ sau: Gi÷ nguyªn gi¸ trÞ cæ phiÕu B¸n theo c¸c cÊp ®é kh¸c nhau ChuyÓn sang C«ng ty TNHH mét thµnh viªn CPH b»ng liªn doanh liªn kÕt Giao, kho¸n, b¸n, cho thuª Doanh nghiÖp Hép ®en ThÞ tr­êng ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ChÝnh phñ 5 n¨m, 10 n¨m ¶nh h­ëng cña DN ®Õn nÒn kinh tÕ Nguån vèn ThiÕt bÞ Lao ®éng L·i suÊt tiÒn göi ChØ sè l¹m ph¸t Kh¶ n¨ng hoµ nhËp Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng HÖ thèng ph©n tÝch DNNN ®Ó chuyÓn ®æi së h÷u C¨n cø vµo ®ã lùa chän gi¶i ph¸p c¶i c¸ch DNNN ®Ó thay ®æi c¬ cÊu së h÷u toµn phÇn hay mét phÇn hoÆc ¸p dông c¸c h×nh thøc kh¸c. 1.8.TËp trung chØ ®¹o c¶i tiÕn c¸ch tæ chøc thùc hiÖn CPH . Ban ®æi míi DNNN cÇn ph¶i ®­îc giao c¸c thÈm quyÒn, chøc n¨ng lín h¬n ®Ó cã thÓ tæ chøc, ®iÒu hµnh phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c bé, ngµnh liªn quan, víi ®Þa ph­¬ng. CÇn sím ph©n lo¹i c¸c doanh nghiÖp, x¸c ®Þnh c¸c doanh nghiÖp ®­a vµo diÖn CPH trong ch­¬ng tr×nh c«ng t¸c cña c¸ bé, tæng côc, tæng c«ng ty víi nhiÖm vô vµ chØ tiªu cô thÓ lµm c¨n cø ®Ó c¸c c¬ quan qu¶n lý kiÓm tra, ®«n ®èc, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn. ChÝnh v× vËy, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· quyÕt ®Þnh hîp nhÊt Ban chØ ®¹o Trung ­¬ng §æi míi DN vµ Ban chØ ®¹o Trung ­¬ng CPH thµnh Ban §æi míi qu¶n lý DN trung ­¬ng do Phã Thñ t­íng lµm tr­ëng ban vµ t¨ng c­êng thªm c¸n bé cho bé phËn th­êng trùc Ban.§ång thêi quy ®Þnh râ chøc n¨ng nhiÖm vô ®Ó Ban ®ñ kh¶ n¨ng gióp Thñ t­íng ChÝnh phñ chØ ®¹o c«ng t¸c ®æi míi DN c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ CPH DNNN. VÒ tæ chøc ®æi míi DN cña c¸c Bé vµ ®Þa ph­¬ng còng theo ®Þnh h­íng nµy. §Ó triÓn khai CPH ®­îc thuËn ho¸, ChÝnh phñ ®· giao cho c¸c Bé vµ Ban ®æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp Trung ­¬ng ban hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ ®¸nh gi¸ tµi s¶n cña DNNN chuÈn bÞ CPH, mÉu ®iÒu lÖ, mÉu ph­¬ng ¸n CPH vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn nghiÖp vô liªn quan ®Ó c¸c DN cã ®iÒu kiÖn rót ng¾n thêi gian CPH. §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn gi¸o dôc ®Ó c¸c ngµnh, c¸c cÊp vµ nh©n d©n hiÓu ®­îc lîi Ých cña c«ng t¸c CPH; tæ chøc tËp huÊn kü thuËt cho bé m¸y c¸c cÊp, bé m¸y doanh nghiÖp n¾m ®­îc quy tr×nh vµ nhiÖm vô triÓn khai CPH. Tæ chøc héi nghÞ tæng kÕt CPH trong c¶ n­íc ®Ó c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng qu¸n triÖt chñ tr­¬ng cña §¶ng vÒ CPH mét bé phËn DNNN thêi gian tíi cã hiÖu qu¶; phæ biÕn c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch míi vµ bµn biÖn ph¸p thùc hiÖn môc tiªu CPH ®· ®Ò ra trong kÕ ho¹ch vµ ch­¬ng tr×nh CPH c¸c n¨m tiÕp theo trªn c¬ së ph­¬ng ¸n tæng thÓ s¾p xÕp DNNN cña tõng ngµnh, tõng ®Þa ph­¬ng vµ ch­¬ng tr×nh kÕ ho¹ch chung cña Nhµ n­íc. C¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn cã sù tËp trung chØ ®¹o, giao chØ tiªu cô thÓ cho mét sè bé, ngµnh lín nh­ Bé c«ng nghiÖp, Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, Bé th­¬ng m¹i, Tæng côc du lÞch vµ mét sè ®Þa ph­¬ng lín nh­ Hµ Néi, H¶i Phßng, Thµnh phè Hå ChÝ Minh, §µ N½ng, §ång Nai. CÇn t¨ng c­êng vai trß cña c¸c Tæng c«ng ty ®èi víi CPH, trao quyÒn quyÕt ®Þnh CPH ®èi víi c¸c DNNN cã gi¸ trÞ tõ 10 tû ®ång trë xuèng. §æi míi viÖc ph©n cÊp quyÕt ®Þnh chuyÓn DNNN thµnh CTCP hoÆc thùc hiÖn c¸c h×nh thøc kh¸c lµ ®Ó h¹n chÕ chång chÐo , phô thuéc lÉn nhau lµm chËm tiÕn ®é. H¬n n÷a cÇn ph¶i t¨ng c­êng vai trß cña c¸c ®Þa ph­¬ng vµ c¸c bé, ngµnh. Thµnh lËp mét sè trung t©m dÞch vô t­ vÊn vÒ CPH DNNN ®Ó trî gióp cho viÖc triÓn khai CPH. Trªn thùc tÕ, chóng ta ch­a cã mét ®éi qu©n thiÖn nghÖ trong viÖc thùc hiÖn CPH do ®ã cÇn tæ chøc tèt c«ng t¸c t­ vÊn CPH víi viÖc ®µo t¹o vµ tËp hîp ®éi ngò chuyªn viªn giái, ®ång bé, am hiÓu vµ s½n sµng thùc hiÖn c¸c thñ tôc, biÖn ph¸p nh»m CPH tõ nh÷ng b­íc ®Çu tiªn cho ®Õn khi hoµn thµnh, kÕt thóc c«ng viÖc ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c thñ tôc CPH, x©y dùng ph­¬ng ¸n kinh doanh sau CPH. Thµnh lËp c¸c c«ng ty ®Çu t­ tµi chÝnh, ®Çu t­ chøng kho¸n. ViÖc x©y dùng vµ ®­a vµo ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cña Së giao dÞch chøng kho¸n sÏ thóc ®Èy viÖc mua, b¸n cæ phiÕu doanh nghiÖp t¹i c¸c thµnh phè lín trong c¶ n­íc. Thµnh lËp mét sè tæ x©y dùng ®Ò ¸n CPH, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ DN vµ t­ vÊn ®Çu t­ ®Ó khuyÕn khÝch, gióp ®ì c¸c DN cã ®­îc c¸c ph­¬ng ¸n ®Çu t­ cã hiÖu qu¶, sö dông tèt h¬n nguån vèn cã ®­îc tõ CPH vµ cã kh¶ n¨ng huy ®éng thªm c¸c nguån vèn kh¸c tõ néi bé nÒn kinh tÕ còng nh­ tõ thÞ tr­êng vèn quèc tÕ. Yªu cÇu c¸c tØnh, thµnh ban hµnh quy ®Þnh vÒ gi¸ nhµ x­ëng, kho tµng bÕn b·i,ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó rót ng¾n qu¸ tr×nh ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp. Trong nh÷ng tr­ßng hîp cÇn thiÕt cã thÓ mêi chuyªn gia kiÓm to¸n quèc tÕ t­ vÊn, gióp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. 1.9.§Èy m¹nh tuyªn truyÒn, cæ ®éng cho CPH. Môc tiªu cña ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn lµ lµm cho c¸c cÊp, c¸c ngµnh, tõng DN vµ tõng ng­êi lao ®éng nhËn thøc s©u s¾c vÒ CPH nh­ mét xu thÕ tÊt yÕu vµ sÏ ®em l¹i lîi Ých l©u dµi cho c¶ Nhµ n­íc lÉn c¸ nh©n, tõ ®ã tÝch cùc, yªn t©m thùc hiÖn CPH, ®Èy m¹nh nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn chñ tru¬ng quan träng nµy cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Do ®ã, c¸c cÊp, c¸c ngµnh vµ ®oµn thÓ cÇn triÓn khai m¹nh mÏ viÖc tuyªn truyÒn, phæ biÕn mäi chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ CPH ®Õn tËn tõng ng­êi d©n trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó t¹o thµnh phong trµo quÇn chóng h­ëng øng phong trtµo CPH c¸c DNNN trªn ph¹m vi c¶ n­íc. 2. Gi¶i ph¸p ®èi víi DN. 2.1. Gi¶i ph¸p nh»m hç trî vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó n©ng cao søc hÊp dÉn cña DN tr­íc khi CPH. CTCP ho¹t ®éng lµ nhê vµo phÇn vèn gãp thu hót tõ c¸c cæ ®«ng trong vµ ngoµi n­íc. Do ®ã ®Ó thu hót ®­îc sù ®Çu t­ cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n th× b¶n th©n doanh nghiÖp ph¶i ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ , lµm ¨n cã l·i, c¬ së vËt chÊt ph¶i tèt vµ ®Æc biÖt lµ Gi¸m ®èc vµ H§QT ph¶i lµ nh÷ng ng­êi cã n¨ng lùc, cã ®Çu ãc kinh doanh s¸ng t¹o ®Ó ®iÒu hµnh c«ng ty ®i ®óng h­íng vµ ngµy cµng ph¸t triÓn th× míi thu hót ®­îc c¸c cæ ®«ng. Do ®ã bªn c¹nh c¸c biÖn ph¸p mµ Nhµ n­íc thùc hiÖn ®èi víi DN th× b¶n th©n mçi DNNN còng cÇn ph¶i cã gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña DN sau khi CPH vµ ®Ó n©ng cao søc hÊp dÉn, thu hót ®­îc nhiÒu cæ ®«ng tham gia gãp vèn. a) C¬ cÊu l¹i n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh . Tr­íc hÕt, c¸c doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn chÕ ®é hîp t¸c kinh doanh , chñ ®éng t×m nguån vèn, vËt t­, lao ®éng, kÓ c¶ lao ®éng kü thuËt vµ chuyªn gia theo yªu cÇu cña thÞ tr­êng, kh«ng tr«ng chê , û l¹i vµo cÊp trªn, vµo Nhµ n­íc. CÇn cã biÖn ph¸p tÝch cùc tæ chøc l¹i s¶n xuÊt kinh doanh , ®æi míi thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, nhËp nh÷ng d©y chuyÒn c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Tuy nhiªn c¸c doanh nghiÖp còng cÇn tØnh t¸o , lùa chän kü l­ìng ®Î tr¸nh nhËp nh÷ng c«ng nghÖ ®· cò vµ l¹c hËu. Doanh nghiÖp cÇn bè trÝ l¹i bé m¸y qu¶n lý theo h­íng gän nhÑ, cã hiÖu qu¶, thÝch nghi tèt víi c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ chÊp nhËn c¹nh tranh. Tr¸nh tr­êng hîp trong c«ng ty cã qu¸ nhiÒu phßng ban mµ trªn thùc tÕ l¹i kh«ng cÇn mµ doanh nghiÖp vÉn cã thÓ ho¹t ®éng tèt .§Æc biÖt doanh nghiÖp cÇn t×m kiÕm vµ ®Ò b¹t nh÷ng gi¸m ®èc cã tµi thùc sù ®Ó ®iÒu hµnh doanh nghiÖp . b) Lµnh m¹nh hãa t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp vµ xö lý c¸c kho¶n nî cßn tån ®äng. Tr­íc ®©y, do thiÕu vèn ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nªn c¸c doanh nghiÖp ph¶i vay vèn nªn dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nhiÒu DNNN ®Òu cã nî tån ®äng. Ngµy nay, CPH c¸c DNNN lµ mét yÕu tè quan träng ®Ó huy ®éng nguån vèn cho nªn cÇn ph¶i tiÕn hµnh xö lý vÊn ®Ò tån t¹i vÒ tµi s¶n vµ nî tån ®äng cña c¸c doanh nghiÖp, chñ yÕu ë nh÷ng ®iÓm sau: §èi víi tµi s¶n, vËt t­ cßn tån t¹i, nÕu kh«ng cÇn dïng hoÆc ch­a dïng ®Õn cÇn tiÕn hµnh thanh lý, nh­îng b¸n theo h×nh thøc b¸n ®Êu gi¸ c«ng khai, cã héi ®oong gi¸m s¸t theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. Héi ®ång còng cÇn ph¶i cã c¬ quan vËt gi¸, c¬ quan qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n Nhµ n­íc ë ®Þa ph­¬ng, c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh vµ c¸c c¬ quan cã liªn quan. Lµm râ nh÷ng kho¶n vèn hay gi¸ trÞ tµi s¶n cña c¸c doanh nghiÖp nhËn liªn doanh, liªn kÕt hoÆc thuª m­ín ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp. Nép ngay c¸c kho¶n ph¶i nép vµo ng©n s¸ch vµ c¸c kho¶n nî kh¸c cña c¸c tæ chøc x· héi nh­ b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ... C¸c kho¶n chªnh lÖch gi¸ vËt t­, chªnh lÖch tû gi¸, tuú tõng tr­êng hîp cô thÓ ®Ó xö lý t¨ng vèn hoÆc l·i theo chÕ ®é hiÖn hµnh. §èi víi c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t­, tiÒn vèn bÞ mÊt m¸t thiÕu hôt cÇn t×m râ nguyªn nh©n ®Ó t×m c¸ch thu håi, bï ®¾p. NÕu kh«ng ®ñ, sè tiÒn ®ã cã thÓ ®­îc chuyÓn vµo thiÖt h¹i cña Nhµ n­íc cïng víi thiÖt h¹i khi ®¸nh gi¸ l¹i gi¸ trÞ tµi s¶n ®Ó CPH. §èi víi c¸c kho¶n nî cßn tån ®äng, doanh nghiÖp cÇn ph©n lo¹i: - Lo¹i c«ng nî cã kh¶ n¨ng ®ßi ®­îc th× tiÕn hµnh ®ßi nî. - Lo¹i c«ng nî khã ®ßi cÇn nªu râ nguyªn nh©n kh¸ch quan, chñ quan, b¸o c¸o víi c¬ quan qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n cña Nhµ n­íc ®Ó tiÕn hµnh xö lý. C¸c kho¶n nî khã ®ßi cña DN cã thÓ chuyÓn thµnh tr¸i phiÕu víi l·i suÊt ­u ®·i, møc l·i suÊt cã thÓ b»ng tû lÖ nép thuÕ vèn hµng n¨m cña doanh nghiÖp hiÖn ®ang ¸p dông. §iÒu ®ã gióp cho DN sau khi CPH n©ng cao vÒ vèn vµ gãp phÇn t¹o ra hµng ho¸ nh»m t¨ng cung cho TTCK. 2.2. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lao ®éng sau khi CPH. Sau khi DNNN ®· chuyÓn thµnh CTCP th× H§QT vµ Gi¸m ®èc ph¶i cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt cho ng­êi lao ®éng ®Ó hä thùc sù yªn t©m vµ t¹o niÒm tin cho hä: - TiÕp tôc thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt trong hîp ®ång lao ®éng ®· ®­îc ký kÕt tr­íc ®ã cho ®Õn khi hÕt h¹n hoÆc th­¬ng l­îng ®Ó thay ®æi, bæ sung néi dung cña hîp ®ång hoÆc ký kÕt hîp ®ång lao ®éng míi. - TiÕp tôc thùc hiÖn c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi. - §èi víi lao ®éng mµ CTCP tuyÓn dông míi th× thùc hiÖn theo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt lao ®éng hiÖn hµnh. §èi víi tr­êng hîp mÊt viÖc lµm sau 12 th¸ng kÓ tõ khi DNNN chuyÓn thµnh CTCP th× trî cÊp mÊt viÖc lµm vµ trî cÊp th«i viÖc ®­îc gi¶i quyÕt nh­ sau: - Ng­êi lao ®éng ®­îc tr¶ trî cÊp mÊt viÖc lµm do thay ®æi c¬ cÊu c«ng nghÖ theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 ®iÒu 17 cña Bé luËt lao ®éng vµ c¸c ®iÒu 23, 24, 25, 26 NghÞ ®Þnh 72/CP do thêi gian lµm viÖc t¹i CTCP vµ do CTCP chi tr¶. - §èi víi thêi gian mµ ng­êi lao ®éng ®· lµm viÖc tr­íc ®ã thuéc khu vùc Nhµ n­íc nh­ng ch­a ®­îc nhËn trî cÊp th«i viÖc, trî cÊp mÊt viÖc th× thêi gian ®ã ®­îc tÝnh ®Ó nhËn trî cÊp th«i viÖc theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. Nguån chi tr¶, thñ tôc thanh to¸n, quyÕt to¸n kho¶n trî cÊp th«i viÖc nµy theo h­íng dÉn cña Bé Tµi chÝnh. VÒ ®µo t¹o nghÒ: - C¨n cø vµo danh s¸ch dù kiÕn ®µo t¹o nghÒ quy ®Þnh vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh , CTCP quyÕt ®Þnh cö ng­êi lao ®éng ®i ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i ë c¸c tr­êng líp d¹y nghÒ. - Trong thêi gian ®µo t¹o nghÒ, CTCP tiÕp tôc tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng theo møc do hai bªn tho¶ thuËn, nh­ng kh«ng ®­îc thÊp h¬n 70% møc l­¬ng ghi trong hîp ®ång lao ®éng ®· ký kÕt. Tr­êng hîp 70% møc l­¬ng ghi trong hîp ®ång mµ thÊp h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu chung do ChÝnh phñ c«ng bè th× tr¶ b»ng møc l­¬ng tèi thiÓu chung . - CTCP tiÕp tôc ®ãng b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng trong thêi gian ®µo t¹o nghÒ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. - Sau thêi gian ®µo t¹o nghÒ CTCP cã tr¸ch nhiÖm bè trÝ viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. - Kinh phÝ ®µo t¹o nghÒ, thñ tôc cÊp , thanh to¸n, quyÕt to¸n theo h­íng dÉn cña Bé Tµi chÝnh. 2.3. Lùa chän ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ DN. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c ®· nªu ra trong NghÞ ®Þnh 44: - Gi¸ trÞ thùc tÕ cña DN lµ toµn bé tµi s¶n hiÖn cã cña DN t¹i thêi ®iÓm CPH mµ ng­êi mua vµ b¸n cæ phÇn ®Òu chÊp nhËn ®­îc.Gi¸ trÞ thùc tÕ phÇn vèn Nhµ n­íc t¹i DN lµ gi¸ trÞ thùc tÕ cña DN sau khi ®· trõ c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶. - C¸c yÕu tè x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña DN gåm sè liÖu trong sæ s¸ch kÕ to¸n cña DN CPH; hiÖn tr¹ng vÒ phÈm chÊt, tÝnh n¨ng kü thuËt, nhu cÇu sö dông cña ng­êi mua tµi s¶n vµ gi¸ thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm CPH, lîi thÕ kinh doanh cña DN vÒ ®Þa lý, uy tÝn mÆt hµng (thÓ hiÖn ë tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn kinh doanh b×nh qu©n 3 n¨m tr­íc khi CPH) ®­îc tÝnh tèi ®a 30% vµo gi¸ trÞ thùc tÕ cña DN. - X¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña doanh nghiÖp kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i thuª kiÓm to¸n ®éc lËp. - VÒ viÖc tæ chøc thùc hiÖn, tiÒn hµnh CPH c¸c DNNN th× c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn còng ph¶i tu©n thñ theo ®óng nh÷ng quy ®Þnh ®· nªu ra trong NghÞ ®Þnh 44 vÒ thÈm quyÒn lùa chän vµ quyÕt ®Þnh doanh nghiÖp CPH, thÈm quyÒn h­íng dÉn vµ quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp, thÈm quyÒn phª duyÖt vµ quyÕt ®Þnh CPH, thÈm quyÒn vÒ qu¶n lý phÇn vèn Nhµ n­íc tµi c«ng ty cæ phÇn. Tuy nhiªn, nh»m thóc ®Èy CPH nhanh h¬n vµ hîp lý h¬n, cÇn thÝ ®iÓm mét vµi c¸ch lµm kh¸c nhau. Ch¼ng han, thay v× x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp mét c¸ch khã kh¨n, chËm trÔ vµ dÔ chñ quan, nªn ch¨ng sÏ tiÕn hµnh c¸c h×nh thøc ®Êu gi¸ DN t¹i thêi ®iÓm CPH.ViÖc ®Êu gi¸ DN cã thÓ dùa trªn hai yÕu tè sau: - Mét lµ, lîi nhuËn thùc tÕ b×nh qu©n cña doanh nghiÖp trong vµi ba n¨m liªn tôc , vÝ dô lµ b»ng A ®ång ( vÝ dô 1 tû ®ång ). - Hai lµ, tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n N (%) cña mÆt hµng ®ã trªn thÞ tr­êng mµ doanh nghiÖp cã thÞ phÇn quan träng, cã thÓ lµ thÞ tr­êng trong n­íc hay ngoµi n­íc cã quota æn ®Þnh, vÝ dô tû suÊt lîi nhuËn ®ã lµ 5%. Tõ ®ã suy ra r»ng, gi¸ trÞ c«ng ty ë thêi ®iÓm CPH sÏ xoay quanh gi¸ trÞ A/N (®ång) , trong vÝ dô võa nªu ra th× ®ã lµ 1tû / 0,05 = 20 tû ®ång, mÆc dï gi¸ trÞ thùc tÕ theo sæ s¸ch cña c«ng ty cã thÓ kh¸c: 10 tû, 15 tû, hay 25 tû... Ng­êi tham gia ®Êu gi¸ sÏ c¨n cø vµo c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc vµ dù kiÕn ph­¬ng thøc kinh doanh cña m×nh mµ quyÕt ®Þnh cã thÓ mua c«ng ty víi gi¸ nµo , hoÆc cã thÓ mua cæ phiÕu trong ®iÒu kiÖn gi¸ trÞ c«ng ty ®­îc c«ng bè c«ng khai lµ bao nhiªu. B»ng c¸ch nµy, cæ ®«ng dÔ thÊy h¬n vµ yªn t©m h¬n, cã tr¸ch nhiÖm víi cæ phiÕu cña m×nh ngay tõ ®Çu, tr¸nh ®­îc vßng vÌo tèn thêi gian, lµm chËm qu¸ tr×nh CPH. §èi víi c¸c doanh nghiÖp b¾t buéc ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp theo c«ng thøc cña Bé Tµi chÝnh t¹i thêi ®iÓm CPH th× cÇn l­u ý r»ng: viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ còng nh­ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ lîi thÕ th«ng qua tû suÊt lîi nhuËn siªu ng¹ch vµ nh©n víi hÖ sè 30%, ch¼ng qua chØ lµ dùa vµ sè liÖu vµ kinh nghiÖm cña nh÷ng n¨m ®· qua, trong khi CPH ph¶i chó ý tr­íc hÕt ®Õn c¸c chiÕn l­îc cho thêi kú tíi mµ tÊt c¶ cßn ®ang lµ ph­¬ng h­íng phÊn ®Êu, ­íc tÝnh vµ dù b¸o. V× thÕ, kh«ng nªn mÊt vµo thêi gian vµo nh÷ng viÖc mµ muèn lµm cho chÝnh x¸c còng kh«ng thÓ ®­îc vµ ý nghÜa lín nhÊt cña nã chØ lµ ®Ó ghi l¹i mét con sè tham kh¶o mµ th«i. NÕu sau mét thêi gian ho¹t ®éng, con sè ®ã cÇn ®­îc ®iÒu chØnh th× nªn ®iÒu chØnh ( ®iÒu nµy lµ ®­¬ng nhiªn khi TTCK ho¹t ®éng ). 2.4. Mét sè khuyÕn nghÞ ®èi víi doanh nghiÖp . Thø nhÊt, doanh nghiÖp cÇn lËp ®­îc “Ph­¬ng ¸n ®Çu t­, ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh sau CPH hoÆc sau khi chuyÓn sang ho¹t ®éng theo h×nh thøc së h÷u míi”. H§QÓA TR×NH cña CTCP sau khi c«ng ty ®i vµo ho¹t ®éng chÝnh thøc nªn ra NghÞ quyÕt vµ QuyÕt ®Þnh phª duyÖt ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh , ®Çu t­ ph¸t triÓn sau CPH vµ sau khi chuyÓn ®æi së h÷u. C¸c néi dung chÝnh cña ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc phª duyÖt cè g¾ng theo quy ®Þnh t¹i Th«ng t­ sè 02/1999/TT-BKH. CÇn l­u ý mét thùc tÕ lµ khi lËp ®Ò ¸n CPH, nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm Ýt chó träng ®Õn vÊn ®Ò nµy hoÆc cã chó ý ®Õn th× còng tr×nh bµy rÊt s¬ l­îc. Mét thùc tÕ kh¸c th­êng x¶y ra lµ nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm tham gia lËp ®Ò ¸n CPH còng ch­a c¸c lµ nh÷ng ng­êi sÏ tróng c¸c chøc vô chñ chèt nh­ Chñ tÞch H§QT, Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh vµ KÕ to¸n tr­ëng cña CTCP. V× thÕ trªn c¬ së ®Ò ¸n CPH ®­îc phª duyÖt, sau khi ®­îc cÊp cã thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh phª duyÖt nh©n sù míi, viÖc so¹n th¶o ph­¬ng ¸n ®Çu t­ , ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty ®· chuyÓn ®æi së h÷u lµ rÊt cÇn thiÕt nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn. Thø hai, ®¸p øng quy ®Þnh vÒ mét bé hå s¬ hîp lÖ, cô thÓ lµ: (1) §¬n ®¨ng ký ­u ®·i ®Çu t­ ( Theo mÉu trong Th«ng t­ 02/1999/TT-BKH ngµy 24/9/1999 ). (2) §Ò ¸n CPH. (3) QuyÕt ®Þnh phª duyÖt cña cÊp cã thÈm quyÒn ( hoÆc b¶n sao hîp lÖ ). (4) GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh ( hoÆc b¶n sao hîp lÖ ). (5) “Ph­¬ng ¸n ®Çu t­ , ph¸t triÓn kinh doanh sau CPH” ®­îc H§QT phª duyÖt. Thø ba, tr×nh bµy ®Çy ®ñ c¸c néi dung trong §¬n ®¨ng ký ­u ®·i ®Çu t­ vµ b¸o c¸o thùc hiÖn dù ¸n ( theo mÉu ).§«i khi c¸c doanh nghiÖp thuª c¸c C«ng ty t­ vÊn gióp chuÈn bÞ hå s¬ nh­ng khi ký vµo §¬n ­u ®·i ®Çu t­ th× ng­êi ký ®¹i diÖn c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh l¹i kh«ng xem l¹i kü c¸c néi dung ®­îc chuÈn bÞ s½n dÉn ®Õn sù khËp khiÔng vµ m©u thuÉn trong bé hå s¬. Cuèi cïng, chñ doanh nghiÖp nªn chñ ®éng n¾m ch¾c c¸c quy ®Þnh, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ cña Nhµ n­íc ®· ban hµnh vµ khi cã v­íng m¾c cÇn trao ®æi th«ng tin sím nh»m cïng c¸c c¬ quan chøc n¨ng th¸o gì c¸c v­íng m¾c cho doanh nghiÖp . HiÖn nay cã kho¶ng gÇn 20 v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt liªn quan ®Õn ­u ®·i ®Çu t­ ®ang cã hiÖu lùc thi hµnh. KÕt luËn. Cæ phÇn ho¸ lµ mét chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch lín vµ ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta vÒ vÊn ®Ò c¶i c¸ch c¸c DNNN, ®ång thêi còng cã kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c cßn tån t¹i trªn b­íc ®­êng thùc hiÖn. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng chËm trÔ vÒ viÖc CPH c¸c DNNN, cÇn sím t×m ra lêi gi¶i cho bµi to¸n së h÷u trong khu vùc DNNN, t¹o ra ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng ph¸t huy néi lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn, lµm cho khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc thùc sù n¾m gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Bµi viÕt ®· ®­a ra ®­îc mét sè vÊn ®Ò vµ ph­¬ng h­íng ®Ó gi¶i quyÕt xung quanh viÖc thùc hiÖn chñ tr­¬ng CPH c¸c DNNN nh­ : thùc tr¹ng cña c¸c doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh CPH vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó th¸o gì v­íng m¾c cßn tån t¹i nh»m thóc ®Èy tiÕn tr×nh CPH ë n­íc ta hiÖn nay. §©y míi chØ lµ nh÷ng ®¸ng gi¸ vµ nhËn ®Þnh ban ®Çu , cßn rÊt s¬ bé vµ non kÐm vÒ mÆt tr×nh ®é còng nh­ ph­¬ng ph¸p lý luËn , ch­a thÓ ®i s©u ph©n tÝch cô thÓ c¸c vÊn ®Ò nh­ nh÷ng nhµ nghiªn cøu kinh tÕ nh­ng chóng ta còng cã thÓ hiÓu ®­îc thÕ nµo lµ CPH,nh÷ng lîi Ých cã ®­îc tõ viÖc thùc hiÖn CPH vµ vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ n­íc ta. Chóng ta còng nhËn thÊy r»ng ®Ó thóc ®Èy tiÕn tr×nh CPH th× cÇn ph¶i cã sù quan t©m nhiÒu h¬n n÷a cña §¶ng vµ Nhµ n­íc còng nh­ sù tham gia, h­ëng øng nhiÖt t×nh cña ®«ng ®¶o c¸c tÇng líp nh©n d©n. ._.