Một số giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro của các Ngân hàng Thương mại Việt Nam

Chöông 1 - 1 - MUÏC LUÏC Phaàn môû ñaàu Phaàn noäi dung Chöông 1 : Nhöõng vaán ñeà chung veà ngaân haøng thöông maïi, quaûn trò kinh doanh ngaân haøng vaø quaûn trò ruûi ro taïi caùc ngaân haøng thöông maïi. 1.1 Nhöõng vaán ñeà chung veà ngaân haøng thöông maïi..................................................1 1.1.1 Khaùi nieäm .................................................................................................1 1.1.2 Chöùc naêng cuûa ngaân haøng thöông maïi ......................................................1 1.1.2.1 Chöùc naêng laøm trung gian taøi chính ...................................................1 1.1.2.2 Chöùc naêng laøm trung gian thanh toaùn ................................................2 1.1.2.3 Chöùc naêng cung öùng vaø dòch vuï ngaân haøng .......................................2 1.1.2.4 Chöùc naêng taïo tieàn .............................................................................3 1.1.3 Caùc loaïi hình ngaân haøng thöông maïi .........................................................3 1.1.4 Caùc nghieäp vuï cuûa NHTM.........................................................................4 1.1.4.1 Nghieäp vuï nguoàn voán ........................................................................4 1.1.4.2 Nghieäp vuï söû duïng voán .....................................................................5 1.1.4.3 Dòch vuï ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng khaùc .......................................6 1.2 Nhöõng vaán ñeà chung veà quaûn trò kinh doanh ngaân haøng .............................7 1.2.1 Khaùi nieäm .................................................................................................7 1.2.2 Söï caàn thieát cuûa quaûn trò kinh doanh ngaân haøng .......................................7 1.2.3 Caùc lónh vöïc cuûa quaûn trò kinh doanh ngaân haøng ......................................8 1.3 Nhöõng vaán ñeà chung veà quaûn trò ruûi ro trong kinh doanh NH .....................9 1.3.1 Khaùi nieäm .................................................................................................9 1.3.2 Caùc ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHTM ..................................9 1.3.2.1 Ruûi ro tín duïng ...................................................................................9 1.3.2.2 Ruûi ro tyû giaù ....................................................................................12 1.3.2.3 Ruûi ro thanh khoaûn ..........................................................................14 1.3.2.4 Ruûi ro laõi suaát ..................................................................................15 1.3.2.5 Ruûi ro giaù caû ....................................................................................17 1.3.2.6 Ruûi ro phaùp lyù ..................................................................................17 1.3.2.7 Ruûi ro chieán löôïc .............................................................................17 1.3.2.7 Ruûi ro uy tín .....................................................................................18 Chöông 1 - 2 - 1.3.3 Caùc nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro..............................................................18 1.3.4 Caùc böôùc quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHTM...........18 1.3.4.1 Xaùc ñònh haïn möùc ruûi ro ..................................................................18 1.3.4.2 Ñaùnh giaù ruûi ro ................................................................................19 1.3.4.3 Theo doõi ruûi ro .................................................................................20 1.3.4.4 Kieåm soaùt ruûi ro ..............................................................................20 1.3.5 Caùc nguyeân taéc trong vieäc quaûn trò ruûi ro ngaân haøng .............................20 1.3.6 Söï caàn thieát phaûi naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro taïi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam .....................................................................20 Chöông 2 : Thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng vaø coâng taùc quaûn trò ruûi ro taïi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam 2.1 Söï ñoùng goùp cuûa NH VN trong tieán trình phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi ......22 2.2 Sô löôïc quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc NHTMVN trong nhöõng naêm gaàn ñaây...............................................................................................23 2.2.1 Dieãn bieán laõi suaát treân thò tröôøng tieàn teä ................................................24 2.2.2 Dieãn bieán thò tröôøng ngoaïi hoái trong thôøi gian qua ................................27 2.2.3 Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh vaø söï caïnh tranh veà dòch vuï giöõa caùc ngaân haøng thöông maïi .................................................................................28 2.3 Phaân tích vaø ñaùnh giaù thöïc traïng caùc loaïi ruûi ro trong kinh doanh ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ............................................................29 2.3.1 Thöïc traïng hoaït ñoäng tín duïng taïi caùc NHTM.........................................30 2.3.1.1 Phaân tích vaø ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng ..............................................30 2.3.1.2 Nguyeân nhaân gaây ra ruûi ro tín duïng ...............................................34 2.3.1.3 Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng hieän nay...........................................................................................37 2.3.2 Thöïc traïng hoaït ñoäng ngoaïi hoái taïi caùc NHTM.......................................38 2.3.2.1 Phaân tích vaø ñaùnh giaù ruûi ro ngoaïi hoái ............................................38 2.3.2.2 Ñaùnh giaù hoaït ñoäng kinh doanh ngoaïi teä taïi NHTMVN..................40 2.3.2.3 Nguyeân nhaân gaây ra ruûi ro ngoaïi hoái hieän nay ................................42 2.3.2.4 Bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro ngoaïi hoái ñang aùp duïng taïi caùc ngaân haøng thöông maïi...................................................................................43 2.3.3 Thöïc traïng cung-caàu thanh khoaûn taïi caùc NHTMVN..............................45 2.3.3.1 Phaân tích vaø ñaùnh giaù ruûi ro thanh khoaûn .......................................45 Chöông 1 - 3 - 2.3.3.2 Nguyeân nhaân gaây ra ruûi ro thanh khoaûn hieän nay ...........................46 2.3.3.3 Bieän phaùp haïn cheá ruûi ro thanh khoaûn hieän ñang aùp duïng ............47 2.3.4 Ruûi ro laõi suaát vaø vieäc quaûn lyù ruûi ro laõi suaát cuûa NHTM.......................48 2.3.4.1 Phaân tích vaø ñaùnh giaù ruûi ro laõi suaát trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHTM..........................................................................................48 2.3.4.2 Nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro laõi suaát ...............................................49 2.3.4.3 Bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro laõi suaát hieän nay................................49 2.3.5 Caùc ruûi ro khaùc maø NHTMVN phaûi ñoái maët hieän nay ............................51 Chöông 3 : Moät soá giaûi phaùp naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro trong caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam 3.1 Ñònh höôùng chieán löôïc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng ..............................................................................................................53 3.2 Nhöõng thaùch thöùc ñoái vôùi ngaønh Ngaân haøng Vieät Nam trong ñieàu kieän hieän nay..................................................................................................................54 3.2.1 Veà cô cheá quaûn lyù ...................................................................................54 3.2.2 Veà trình ñoä coâng ngheä vaø naêng löïc taøi chính ..........................................55 3.2.3 Veà hieäu quaû vaø chaát löôïng hoaït ñoäng ngaân haøng ...................................56 3.3 Moät soá giaûi phaùp nhaèm haïn cheá ruûi ro trong hoaït ñoäng NHTM................56 3.3.1 Caùc giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro chung cho caùc hoaït ñoäng NHTM ..............56 3.3.2 Caùc giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro rieâng cho töøng loaïi ruûi ro cuûa NHTM ......58 3.3.2.1 Giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro tín duïng ..................................................58 3.3.2.2 Giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro ngoaïi hoái ...............................................65 3.3.2.3 Giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro thanh khoaûn ...........................................67 3.3.2.4 Giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro laõi suaát ...................................................67 3.4 Nhöõng ñeà xuaát nhaèm naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro cuûa caùc NHTMVN ..........................................................................................................68 3.4.1 Nhöõng ñeà xuaát ñoái vôùi caùc NHTM ..........................................................68 3.4.1.1 Ñaåy maïnh coâng taùc kieåm soaùt noäi boä .............................................68 3.4.1.2 Naâng cao chaát löôïng caùc coâng cuï ño löôøng ruûi ro...........................68 3.4.1.3 Caàn phaân tích, tính toaùn caùc ñieàu kieän kinh teá vó moâ .....................69 3.4.1.4 Caàn phaân chia phuø hôïp nguoàn voán cuûa ngaân haøng vôùi möùc ñoä ruûi ro khi thöïc hieän caùc nghieäp vuï trong hoaït ñoäng ngaân haøng ...................69 3.4.1.5 Thöïc hieän minh baïch vaø coâng khai hoùa thoâng tin...........................69 Chöông 1 - 4 - 3.4.1.6 Môû roäng hình thöùc ñoàng taøi trôï vôùi muïc tieâu hôïp lyù hoùa söû duïng nguoàn voán vaø giaûm thieåu ruûi ro ....................................................................69 3.4.1.7 Naâng cao chaát löôïng chuyeân nghieäp cuûa caùn boä, nhaân vieân ..........70 3.4.2 Nhöõng ñeà xuaát ñoái vôùi NHNNVN ...........................................................70 3.4.2.1 Caàn phoái hôïp vôùi caùc boä ngaønh lieân quan hoaøn thieän heä thoáng keá toaùn theo thoâng leä quoác teá ......................................................................70 3.4.2.2 Ñöa ra caùc giaûi phaùp hoaøn thieän heä thoáng giaùm saùt ngaân haøng theo höôùng naâng cao chaát löôïng phaân tích tình hình taøi chính vaø phaùt trieån heä thoáng caûnh baùo sôùm nhöõng tieàm aån trong hoaït ñoäng cuûa caùc TCTD ..........70 3.4.5.3 Naâng cao tieâu chí trong vieäc caáp giaáy pheùp vaø ñoøi hoûi kyõ thuaät ñoái vôùi caùc TCTD.........................................................................................70 3.4.5.4 Tieáp tuïc tieán haønh saép xeáp laïi heä thoáng ngaân haøng sao cho phuø hôïp vôùi xu höôùng thò tröôøng taøi chính quoác teá .............................................71 3.4.5.5 Taêng cöôøng quaûn lyù caùc ngaân haøng thoâng qua caùc quy ñònh veà kieåm toaùn baét buoäc vaø kieåm tra trình ñoä ñònh kyø ........................................71 3.4.5.6 Ña daïng hoùa caùc loaïi ngoaïi teä trong döï tröõ ....................................71 3.4.5.7 Tieáp tuïc hoaøn thieän khung phaùp lyù vaø trieån khai maïnh hôn nöõa thò tröôøng tieàn teä..........................................................................................71 3.4.5.8 NHNN neân thöôøng xuyeân toå chöùc caùc buoåi hoäi thaûo qua maïng veà caùc hoaït ñoäng kinh doanh trong ngaân haøng, phaân tích tình hình kinh teá trong vaø ngoaøi nöôùc......................................................................................71 Phaàn keát luaän Taøi lieäu tham khaûo Chöông 1 - 5 - PHAÀN MÔÛ ÑAÀU Trong tieán trình hoäi nhaäp neàn kinh teá hieän nay, moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính gaây ra nhöõng cuoäc khuûng hoaûng kinh teá laø do söï yeáu keùm cuûa heä thoáng ngaân haøng. Moái quan heä chaët cheõ giöõa ngaân haøng – khaùch haøng – neàn kinh teá, ñoøi hoûi caùc ngaân haøng phaûi chuû ñoäng trong moïi tình huoáng, döï baùo, döï ñoaùn ñöôïc khaû naêng xaûy ra vaø ñònh löôïng ruûi ro. Töø ñoù coù bieän phaùp phoøng ngöøa haïn cheá thaáp nhaát taùc ñoäng cuûa ruûi ro trong vai troø trung gian taøi chính cuûa mình. Thôøi gian qua, ngaønh Ngaân haøng ôû Vieät Nam ñaõ ñoùng goùp raát nhieàu cho söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. Beân caïnh nhöõng thaønh quaû ñaït ñöôïc, nhieàu thöû thaùch môùi ñaõ xuaát hieän buoäc Chính phuû phaûi quan taâm ñeán vieäc naâng cao chaát löôïng vaø naêng löïc quaûn trò ruûi ro cuûa coâng taùc quaûn trò hoaït ñoäng ôû caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam, nhaèm hình thaønh moät heä thoáng caùc ngaân haøng coù söùc caïnh tranh cao, naêng ñoäng vaø hoaït ñoäng an toaøn, hoaøn thaønh toát vai troø cuûa ngaân haøng trong quaù trình phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc. Do hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng thöông maïi mang tính ñaëc thuø, maët khaùc trong xu theá kinh doanh hieän ñaïi caùc ngaân haøng thöông maïi seõ giaûm daàn tyû troïng tín duïng vaø taêng tyû troïng dòch vuï, vì vaäy coù theå noùi ruûi ro ngaân haøng raát ña daïng vaø haàu nhö coù maët trong töøng nghieäp vuï neáu nhöõng nghieäp vuï ñoù khoâng ñöôïc quaûn lyù theo moät quy trình chaët cheõ. Vì ñaây laø lónh vöïc quaù roäng lôùn, neân ñeà taøi chæ chuû yeáu taäp trung vaøo phaân tích vaø ñaùnh giaù 4 ruûi ro chính ñoù laø: ruûi ro tín duïng, ruûi ro tyû giaù, ruûi ro thanh khoaûn vaø ruûi ro laõi suaát. Töø ñoù tìm ra nhöõng yeáu toá, nguyeân nhaân gaây ra ruûi ro cuûa töøng loaïi ruûi ro vaø giuùp cho nhöõng nhaø quaûn trò ngaân haøng hay nhöõng caùn boä coù thaåm quyeàn cuûa ngaân haøng tìm ra nhöõng giaûp phaùp thích hôïp nhaèm ñeå phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro sao cho hieäu quaû nhaát. Chöông 1 - 6 - Coù theå noùi khi moät neàn coâng nghieäp dòch vuï taøi chính- ngaân haøng ngaøy caøng phaùt trieån maïnh meõ nhö hieän nay, ñoøi hoûi ngaønh Ngaân haøng phaûi coù nhöõng caûi caùch maïnh meõ ñeå naâng cao naêng löïc quaûn trò, ñaëc bieät laø quaûn trò ruûi ro trong töøng hoaït ñoäng dòch vuï. Xuaát phaùt töø nhöõng thöïc teá ñoù maø toâi ñaõ choïn ñeà taøi:” Moät soá giaûi phaùp naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam” ñeå laøm luaän vaên thaïc só kinh teá cuûa mình. 1. XAÙC ÑÒNH VAÁN ÑEÀ NGHIEÂN CÖÙU Lôïi nhuaän vaø ruûi ro laø hai maët cuûa vaán ñeà vì muoán coù lôïi nhuaän phaûi chaáp nhaän ruûi ro, vaø neáu ruûi ro caøng lôùn thì lôïi nhuaän caøng cao vaø ngöôïc laïi neáu ruûi ro thaáp thì lôïi nhuaän thu ñöôïc cuõng seõ thaáp. Söï ñoái maët vaø chòu taùc ñoäng cuûa ruûi ro coù theå taùc ñoäng xaáu ñeán taát caûø caùc doanh nghieäp Vieät Nam noùi chung vaø caùc doanh nghieäp ngaân haøng noùi rieâng, thaäm chí bò phaù saûn vaø bò loaïi ra khoûi thò tröôøng. Ñoái vôùi moät nöôùc ñang phaùt trieån nhö Vieät Nam, laøm theá naøo ñeå quaûn trò ruûi ro moät caùch hieäu quaû trong moät moâi tröôøng kinh doanh môùi vaø thò tröôøng coù nhieàu bieán ñoäng nhö hieän nay. Vaán ñeà naøy chæ coù theå giaûi quyeát thoâng qua vieäc naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro baèng moät soá giaûi phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá noù ñöôïc ñeà xuaát trong ñeà taøi. 2. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU Ñeà taøi nghieân cöùu nhaèm caùc muïc tieâu sau: - Nghieân cöùu nhöõng lyù luaän cô baûn veà ngaân haøng thöông maïi, coâng taùc quaûn trò kinh doanh ngaân haøng vaø quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng. Ñeà taøi nhaán maïnh vaøo caùc vaán ñeà lieân quan ñeán ruûi ro tín duïng, ruûi ro tyû giaù, ruûi ro thanh khoaûn vaø ruûi ro laõi suaát ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi. Chöông 1 - 7 - - Phaân tích vaø ñaùnh giaù thöïc traïng ruûi ro cuûa caùc loaïi ruûi ro treân, ñoàng thôøi beân caïnh ñoù phaân tích nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu gaây ra caùc ruûi ro ñoù vaø cuøng vôùi nhöõng vöôùng maéc khoù khaên trong vieäc xöû lyù ruûi ro cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam hieän nay. - Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro moät caùch an toaøn vaø hieäu quaû hôn trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng, chæ chaáp nhaän caùc loaïi ruûi ro cho pheùp ñoái vôùi töøng nghieäp vuï sau khi ñaõ phaân tích chi tieát treân taát caû caùc khía caïnh luaät phaùp vaø kinh teá. 3. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Ñaây laø ñeà taøi nghieân cöùu chuû yeáu döïa vaøo döõ lieäu thoáng keâ caùc hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thöông maïi trong quaù khöù, keát hôïp söï quan saùt nhöõng nguyeân nhaân gaây ra ruûi ro. Töø ñoù ñöa ra nhöõng giaûi phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng. Ñeà taøi ñaõ söû duïng keát hôïp nhöõng phöông phaùp nghieân cöùu sau: - Phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, duy vaát lòch söû. - Phöông phaùp phaân tích, toång hôïp, giaûi thích, so saùnh ñeå thu thaäp soá lieäu vaø phaân tích soá lieäu … 4. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU - Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø taäp trung phaân tích vaø ñaùnh giaù caùc ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng thöông maïi maø chuû yeáu laø ruûi ro tín duïng, ruûi ro tyû giaù, ruûi ro thanh khoaûn vaø ruûi ro laõi suaát. - Phaïm vi nghieân cöùu ñeà taøi laø nghieân cöùu thöïc traïng caùc hoaït ñoäng kinh doanh chuû yeáu laø hoaït ñoäng tín duïng vaø hoaït ñoäng kinh doanh ngoaïi teä. Chöông 1 - 8 - 5. NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU - Phaàn môû ñaàu : giôùi thieäu ñeà taøi vaø trình baøi nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán phöông phaùp luaän nghieân cöùu. - Chöông 1 : trình baøy nhöõng lyù luaän cô baûn veà ngaân haøng thöông maïi,quaûn trò kinh doanh ngaân haøng vaø vaø quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng. - Chöông 2 : Phaân tích vaø ñaùnh giaù thöïc traïng cuûa boán loaïi ruûi ro noùi treân trong hoaït ñoäng ngaân haøng thöông maïi, caùc nguyeân nhaân gaây ra ruûi ro vaø nhaän xeùt caùc bieän phaùp haïn cheá ruûi ro ñang ñöôïc aùp duïng hieän nay. - Chöông 3 : Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro taïi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. - Phaàn keát luaän Tuy nhieân, vaán ñeà ñaët ra cuûa ñeà taøi laø raát lôùn, hôn nöõa thôøi gian nghieân cöùu vaø khaû naêng ngöôøi vieát coù haïn. Vì vaäy, noäi dung luaän vaên naøy chaéc chaén khoâng traùnh khoûi nhieàu thieáu soùt, kính mong nhaän ñöôïc söï chæ daãn cuûa Quyù Thaày Coâ ñeå luaän vaên ñöôïc hoaøn thieän hôn. Chöông 1 - 9 - CHÖÔNG 1 : NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VAØ QUAÛN TRÒ RUÛI RO TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1 Nhöõng vaán ñeà chung veà ngaân haøng thöông maïi 1.1.1 Khaùi nieäm Ngaân haøng thöông maïi, töø khi hình thaønh vaø phaùt trieån ñeán nay , ñaõ coù raát nhieàu khaùi nieäm : Theo Ñaïo luaät Ngaân haøng cuûa Coäng hoaø Phaùp 1941 chæ roõ :“ Ngaân haøng thöông maïi laø nhöõng cô sôû maø ngheà nghieäp thöôøng xuyeân laø nhaän tieàn baïc cuûa coâng chuùng döôùi hình thöùc kyù thaùc, hoaëc döôùi caùc hình thöùc khaùc, vaø söû duïng nguoàn löïc ñoù cho chính hoï trong caùc nghieäp vuï veà chieát khaáu, tín duïng vaø taøi chính”. Theo phaùp leänh Ngaân haøng Vieät Nam naêm 1990 : “ Ngaân haøng thöông maïi laø moät toå chöùc kinh doanh tieàn teä maø nghieäp vuï chuû yeáu laø thöôøng xuyeân nhaän tieàn göûi cuûa khaùch haøng ( daân cö vaø caùc doanh nghieäp), coù traùch nhieäm hoaøn traû vaø söû duïng ñeå cho vay, thanh toaùn, chieát khaáu …”. Luaät soá 02/1997/QH10 Ñieàu 10 Luaät caùc toå chöùc tín duïng Vieät Nam khaúng ñònh : “Ngaân haøng laø loaïi hình toå chöùc tín duïng ñöôïc thöïc hieän toaøn boä hoaït ñoäng ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc coù lieân quan”. Nghò ñònh cuûa Chính phuû soá 49/2000/NÑ-CP ngaøy 12/9/2000 : “ Ngaân haøng thöông maïi laø ngaân haøng ñöôïc thöïc hieän toaøn boä hoaït ñoäng ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc coù lieân quan vì muïc tieâu lôïi nhuaän, goùp phaàn thöïc hieän caùc muïc tieâu kinh teá nhaø nöôùc”. Chöông 1 - 10 - Nhö vaäy, coù theå noùi raèng ngaân haøng thöông maïi laø moät loaïi ñònh cheá taøi chính trung gian quan troïng vaøo loaïi baäc nhaát trong neàn kinh teá thò tröôøng. Nhôø heä thoáng ñònh cheá taøi chính trung gian naøy maø caùc nguoàn tieàn nhaøn roãi trong xaõ hoäi ñöôïc huy ñoäng, taäp trung laïi, ñoàng thôøi söû duïng soá voán ñoù ñeå caáp tín duïng cho caùc toå chöùc kinh teá, caù nhaân nhaèm phuïc vuï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. 1.1.2 Chöùc naêng cuûa Ngaân haøng Thöông maïi. 1.1.2.1 Chöùc naêng laøm trung gian tín duïng. Ngaân haøng thöông maïi ñoùng vai troø laø moät toå chöùc trung gian ñöùng ra taäp trung, huy ñoäng caùc nguoàn voán tieàn teä taïm thôøi nhaøn roãi trong neàn kinh teá bieán noù thaønh nguoàn voán tín duïng ñeå cho vay. Nhö vaäy, coù theå noùi NHTM laø nhòp caàu noái lieàn nhöõng chuû theå thöøa voán vôùi caùc chuû theå thieáu voán. Vôùi chöùc naêng naøy, NHTM laøm trung gian chuyeån voán tieàn teä töø nôi thöøa ñeán nôi thieáu, caùc chuû theå tham gia khoâng coù moái lieân heä tröïc tieáp vôùi nhau vaø ñieàu naøy coù vai troø to lôùn ñoái vôùi neàn kinh teá vì moät maët huy ñoäng vaø taäp trung haàu heát nhöõng nguoàn voán nhaøn roãi trong neàn kinh teá vaø bieán noù töø choã laø phöông tieän tích luõy thaønh nguoàn voán lôùn cho neàn kinh teá, maët khaùc söû duïng nguoàn voán naøy cung öùng cho neàn kinh teá vôùi tính luaân chuyeån cuûa noù gaáp nhieàu laàn. Chöùc naêng trung gian tín duïng ñöôïc bieåu hieän qua sô ñoà sau: - Thu nhaän tieàn göûi, tieát kieäm. - Cho vay, Phaùt haønh traùi phieáu, kyø phieáu… Caáp tín duïng NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI )d − Doanh nghieäp; − Caùc ñònh cheá taøi chính; − Caùc toå chöùc phi lôïi nhuaän; )d − Doanh nghieäp; − Caùc ñònh cheá taøi chính; − Caùc toå chöùc phi lôïi nhuaän; Chöông 1 - 11 - 1.1.2.2 Chöùc naêng laøm trung gian thanh toaùn Vì laø thuû quyõ cuûa caù nhaân vaø toå chöùc neân haàu heát caùc khoaûn thu chi veà haøng hoùa vaø dòch vuï cuûa caùc caù nhaân, toå chöùc ñeàu ñöôïc thöïc hieän thoâng qua NHTM baèng vieäc môû taøi khoaûn taïi NHTM vaø yeâu caàu hay uyû nhieäm NHTM thöïc hieän caùc khoaûn chi traû cuõng nhö thu hoä. Do ñoù caùc caù nhaân vaø toå chöùc khoâng phaûi maát nhieàu thôøi gian vaø chi phí cho caùc coâng vieäc nhö ñeám vaø kieåm tieàn; vaän chuyeån; löu tröõ vaø baûo veä; quaûn lyù; v.v…trong caùc hoaït ñoäng thanh toaùn, giao dòch tieàn teä. Chöùc naêng laøm trung gian thanh toaùn cuûa NHTM ngaøy nay vöôït qua khoûi khuoân khoå truyeàn thoáng theo söï phaùt trieån cuûa kyõ thuaät coâng ngheä hieän ñaïi phuïc vuï ngaønh ngaân haøng chaúng haïn nhö thanh toaùn buø tröø, chöõ kyù ñieän töû, phaàn meàm quaûn lyù, heä thoáng maïng coâng ngheä thoâng tin…ñeå phuïc vuï neàn kinh teá vôùi yeâu caàu cao hôn veà tính chính xaùc, nhanh choùng, an toaøn vaø ñaëc bieät laø giaûm thieåu chi phí giuùp quaù trình löu thoâng voán tieàn teä cuõng nhö löu thoâng haøng hoaù ngaøy caøng hieäu quaû. 1.1.2.3 Chöùc naêng cung öùng caùc dòch vuï ngaân haøng. Ngaân haøng söû duïng öu theá veà maïng löôùi caùc chi nhaùnh, ñoái taùc trong vaø ngoaøi nöôùc, cô sôû haï taàng veà coâng ngheä thoâng tin, thieát bò, phaàn meàm chuyeân ngaønh…coù theå cung caáp cho khaùch haøng caùc dòch vuï ña daïng vaø chuyeân bieät coù giaù trò gia taêng cao nhö tö vaán taøi chính, cung caáp thoâng tin, baûo quaûn vaät vaø chöùng töø coù giaù, ngaên ngöøa ruûi ro ngoaïi hoái… 1.1.2.4 Chöùc naêng taïo tieàn (buùt teä hay tieàn ghi soå). Vôùi moät heä thoáng ngaân haøng hoaøn chænh, vôùi moät soá tieàn ban ñaàu vaø tyû leä döï tröõ baét buoäc nhaát ñònh thì caùc NHTM coù theå taïo ra moät soá löôïng tieàn ghi soå Chöông 1 - 12 - lôùn hôn löôïng tieàn ban ñaàu gaáp nhieàu laàn. Soá löôïng tieàn taïo ra coù theå ñöôïc tính thoâng qua heä soá taïo tieàn nhö sau: 1 Heä soá taïo tieàn = Tyû leä döï tröõ baét buoäc Khoái löôïng tieàn taïo ra = Khoái löôïng tieàn göûi ban ñaàu X Heä soá taïo tieàn Ñaây laø chöùc naêng taïo ra buùt teä, goùp phaàn gia taêng löôïng tieàn teä cho neàn kinh teá. 1.1.3 Caùc loaïi hình ngaân haøng thöông maïi Tuøy theo goùc ñoä tieáp caän, NHTM coù theå phaân loaïi nhö sau : ™ Caên cöù vaøo hình thöùc sôû höõu - Ngaân haøng thöông maïi quoác doanh: laø caùc ngaân haøng kinh doanh baèng voán caáp phaùt cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc. ÔÛ Vieät Nam hieän coù caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh lôùn nhö Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân Vieät Nam, Ngaân haøng ngoaïi thöông Vieät Nam, Ngaân haøng Coâng thöông Vieät Nam, Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam, Ngaân haøng Phaùt trieån Nhaø Ñoàng baèng soâng Cöûu Long,… - Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn: laø nhöõng ngaân haøng hoaït ñoäng nhö coâng ty coå phaàn, nguoàn voán ban ñaàu do caùc coå ñoâng ñoùng goùp. - Ngaân haøng thöông maïi lieân doanh: coù voán ñöôïc goùp bôûi moät beân laø ngaân haøng Vieät Nam vaø beân coøn laïi laø ngaân haøng nöôùc ngoaøi, coù truï sôû ñaët taïi Vieät Nam vaø hoaït ñoäng theo luaät phaùp Vieät Nam - Chi nhaùnh ngaân haøng thöông maïi nöôùc ngoaøi: laø ngaân haøng ñöôïc thaønh laäp theo voán vaø luaät phaùp nöôùc ngoaøi nhöng hoaït ñoäng theo luaät Vieät Nam. Chöông 1 - 13 - ™ Caên cöù vaøo saûn phaåm ngaân haøng cung caáp cho khaùch haøng - Ngaân haøng baùn buoân: soá löôïng saûn phaåm cung caáp cho khaùch haøng khoâng nhieàu nhöng giaù trò töøng saûn phaåm laø raát lôùn. Khaùch haøng chuû yeáu laø caùc coâng ty qui moâ lôùn, caùc taäp ñoaøn kinh teá, toång coâng ty - Ngaân haøng baùn leû : soá löôïng saûn phaåm cung caáp cho khaùch haøng raát nhieàu nhöng giaù trò cuûa töøng saûn phaåm thöôøng khoâng lôùn. Khaùch haøng chuû yeáu laø caù nhaân hoaëc doanh nghieäp coù qui moâ vöøa vaø nhoû. - Ngaân haøng vöøa baùn buoân vöøa baùn leû: bao goàm caû hai loaïi hình ngaân haøng treân vaø ôû Vieät Nam hieän nay loaïi hình ngaân haøng naøy chieám ña soá. ™ Caên cöù vaøo lónh vöïc hoaït ñoäng - Ngaân haøng chuyeân doanh: chæ hoaït ñoäng chuyeân moät trong moät lónh vöïc naøo ñoù nhö coâng nghieäp, noâng nghieäp, thöông nghieäp, xuaát nhaäp khaåu,… vaø haàu nhö loaïi hình ngaân haøng naøy khoâng coøn toàn taïi trong moät neàn kinh teá phaùt trieån vaø hoäi nhaäp hieän nay maø chuû yeáu laø ngaân haøng ña naêng. - Ngaân haøng ña naêng, kinh doanh toång hôïp: laø loaïi ngaân haøng hoaït ñoäng ôû moïi lónh vöïc kinh teá vaø thöïc hieän baát kyø nghieäp vuï naøo ñöôïc pheùp cuûa ngaân haøng thöông maïi. 1.1.4 Caùc nghieäp vuï cuûa ngaân haøng thöông maïi Veà cô baûn, caùc NHTM thöïc hieän loaïi nghieäp vuï chính nhö nghieäp vuï nguoàn voán, nghieäp vuï söû duïng voán, caùc dòch vuï ngaân haøng vaø hoaït ñoäng kinh doanh khaùc. Chöông 1 - 14 - 1.1.4.1 Nghieäp vuï nguoàn voán ( nghieäp vuï nôï) Ngaân haøng thöông maïi thöïc hieän nghieäp vuï naøy chính laø duøng caùc bieän phaùp nhaèm huy ñoäng, thu huùt caùc nguoàn voán töø khaùch haøng trong neàn kinh teá. Ñaây laø nghieäp vuï quan troïng, taïo neân nguoàn taøi nguyeân cho ngaân haøng. Treân cô sôû ñoù, ngaân haøng söû duïng chuùng ñeå thöïc hieän caùc nghieäp vuï cho vay, ñaàu tö … ¾ Thaønh phaàn nguoàn voán cuûa ngaân haøng thöông maïi goàm : • Nguoàn voán chuû sôû höõu : goàm nguoàn voán töï coù cuûa ngaân haøng khi môùi thaønh laäp vaø nguoàn voán coi nhö töï coù. - Voán töï coù : + Voán ñieàu leä ( hay voán phaùp ñònh) : laø nguoàn voán ban ñaàu khi ngaân haøng môùi baét ñaàu ñi vaøo hoaït ñoäng vaø ñöôïc ghi vaøo baûn ñieàu leä hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Voán ñieàu leä coù theå ñöôïc thay ñoåi theo xu höôùng taêng leân trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng nhôø ñöôïc caáp boå sung hay ñöôïc keát chuyeån töø quyõ boå sung voán ñieàu leä theo luaät phaùp moãi nöôùc. + Caùc quyõ cuûa ngaân haøng: ñöôïc hình thaønh khi ngaân haøng ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng, bao goàm caùc quyõ trích töø laõi roøng haøng naêm nhö: quyõ döï tröõ boå sung voán ñieàu leä, caùc quyõ döï phoøng, quyõ ñaàu tö phaùt trieån. Ngoaøi ra, coøn coù caùc quyõ ñöôïc hình thaønh baèng caùch trích vaø tính vaøo chi phí hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng nhö: quyõ khaáu hao cô baûn, söõa chöõa taøi saûn, döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro,… - Voán coi nhö töï coù : bao goàm nhöõng khoaûn tieàn maø ngaân haøng coù keá hoaïch söû duïng nhöng taïm thôøi chöa söû duïng goàm: lôïi nhuaän chöa chia, caùc quyõ khaùc … Chöông 1 - 15 - • Voán huy ñoäng : laø nguoàn voán chuû yeáu söû duïng trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng, noù chieám tyû troïng raát lôùn trong toång nguoàn voán kinh doanh cuûa ngaân haøng thöông maïi. Nguoàn voán huy ñoäng goàm: tieàn göûi khoâng kyø haïn vaø coù kyø haïn cuûa khaùch haøng, tieàn göûi tieát kieäm cuûa daân cö, nguoàn voán huy ñoäng qua phaùt haønh kyø phieáu, traùi phieáu, chöùng chæ tieàn göûi … • Nguoàn voán ñi vay: trong tröôøng hôïp voán töï coù vaø voán huy ñoäng khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu kinh doanh, ngaân haøng thöông maïi coù theå : - Vay cuûa ngaân haøng nhaø nöôùc döôùi hình thöùc chieát khaáu, taùi chieát khaáu caùc chöùng töø coù giaù; caàm coá, taùi caàm coá caùc thöông phieáu … - Vay cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi khaùc qua thò tröôøng lieân ngaân haøng, hôïp ñoàng mua laïi … - Vay caùc toå chöùc taøi chính, tín duïng quoác teá … • Nguoàn voán khaùc: Voán tieáp nhaän töø ngaân saùch nhaø nöôùc ñeå thöïc hieän caùc chöông trình, döï aùn theo keá hoaïch taäp trung cuûa nhaø nöôùc, voán chieám duïng cuûa khaùch haøng trong quaù trình thöïc hieän dòch vuï thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët,… 1.1.4.2. Nghieäp vuï söû duïng voán ( nghieäp vuï coù) Vôùi nguoàn voán coù ñöôïc töø nghieäp vuï nguoàn voán, ngaân haøng thöông maïi söû duïng chuùng ñeå ñaàu tö, cho vay … Do ñoù nghieäp vuï naøy phaûn aùnh vieäc söû duïng voán cuûa ngaân haøng. ¾ Ngaân haøng söû duïng nguoàn voán naøy cho caùc hoaït ñoäng sau: Chöông 1 - 16 - • Thieát laäp döï tröõ : Caùc ngaân haøng thöông maïi khoâng söû duïng toaøn boä nguoàn voán cho hoaït ñoäng kinh doanh maø phaûi daønh moät phaàn döï tröõ thích hôïp nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu sau : - Thöïc hieän döï tröõ baét buoäc theo quy ñònh ngaân haøng nhaø nöôùc - Thöïc h._.ieän leänh ruùt tieàn vaø thanh toaùn chuyeån khoaûn cuûa khaùch haøng, - Chi traû caùc khoaûn tieàn göûi ñeán haïn,… - Thöïc hieän caùc khoaûn chi tieâu haøng ngaøy taïi ngaân haøng … • Caáp tín duïng: goàm cho vay ngaén haïn, trung, daøi haïn, chieát khaáu thöông phieáu vaø chöùng töø coù giaù, cho thueâ taøi chính, baûo laõnh. • Ñaàu tö: Ngaân haøng thöông maïi söû duïng caùc nguoàn voán oån ñònh ñeå thöïc hieän caùc hình thöùc ñaàu tö nhaèm kieám lôøi vaø chia seû ruûi ro vôùi nghieäp vuï tín duïng. Ngaân haøng coù theå thöïc hieän nghieäp vuï naøy vôùi hai hình thöùc : ñaàu tö tröïc tieáp vaø ñaàu tö taøi chính - Ñaàu tö tröïc tieáp : goùp voán lieân doanh vôùi caùc toå chöùc, ngaân haøng trong vaø ngoaøi nöôùc hoaëc duøng voán ñeå mua coå phaàn caùc ñôn vò kinh teá , caùc ngaân haøng coå phaàn, thaønh laäp caùc coâng ty con nhö coâng ty chöùng khoaùn, coâng ty cho thueâ taøi chính, coâng ty baûo hieåm ... - Ñaàu tö taøi chính (ñaàu tö chöùng khoaùn) : baèng caùch ñaàu tö treân thò tröôøng chöùng khoaùn vôùi vieäc löïa choïn nhöõng danh muïc ñaàu tö coù hieäu quaû taïo neân möùc sinh lôøi töông ñoái oån ñònh. Maët khaùc ñaây cuõng laø khoaûn döï tröõ thöù caáp cho ngaân haøng vì caùc chöùng khoaùn ñeàu coù tính thanh khoaûn cao. Chöông 1 - 17 - Vôùi hình thöùc naøy ngaân haøng coù theå ñaàu tö vaøo caùc loaïi traùi phieáu treân thò tröôøng nhö traùi phieáu Chính phuû, traùi phieáu cuûa ngaân haøng Trung öông, traùi phieáu coâng ty … 1.1.4.3 Dòch vuï ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc Ñaây laø dòch vuï maø khi ngaân haøng cung caáp cho khaùch haøng seõ nhaän ñöôïc caùc khoaûn hoa hoàng vaø leä phí nhö: ƒ Dòch vuï ngaân quyõ. ƒ Dòch vuï uyû thaùc. ƒ Toå chöùc thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët cho khaùch haøng. ƒ Kinh doanh ngoaïi teä, vaøng baïc, ñaù quyù ... ƒ Mua baùn hoä chöùng khoaùn, phaùt haønh hoä coå phieáu … ƒ Tö vaán veà taøi chính, ñaàu tö,… Caùc nghieäp vuï treân cuûa ngaân haøng thöông maïi khoâng theå taùch rôøi, ñoäc laäp nhau maø chuùng coù moái quan heä hoã töông vôùi nhau trong quaù trình kinh doanh ngaân haøng. 1.2 Nhöõng vaán ñeà chung veà quaûn trò kinh doanh ngaân haøng 1.2.1 Khaùi nieäm Quaûn trò kinh doanh ngaân haøng laø vieäc thieát laäp moät chöông trình hoaït ñoäng kinh doanh daøi haïn vaø ngaén haïn cho moät doanh nghieäp ngaân haøng, xaùc ñònh caùc nguoàn voán saün coù töø ñoù laõnh ñaïo nhaân vieân ngaân haøng thöïc hieän caùc muïc tieâu ñaõ ñeà ra Nhö vaäy, coù theå thaáy quaûn trò kinh doanh ngaân haøng bao goàm : Chöông 1 - 18 - - Hoaïch ñònh chieán löôïc kinh doanh cuûa ngaân haøng nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu daøi haïn trong töông lai. - Xaùc ñònh caùc nguoàn voán caàn phaûi coù ñeå thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu, bao goàm taøi nguyeân veà con ngöôøi, cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuõng nhö nguoàn voán toái thieåu ban ñaàu cuûa ngaân haøng. - Xaây döïng moät keá hoaïch haønh ñoäng nhaèm boá trí caùc nguoàn lao ñoäng, phaân phoái caùc nguoàn taøi chính, thieát keá vaø xaây döïng chöùc naêng cho boä maùy ñieàu haønh, giaùm ñònh caùc böôùc phaùt trieån cuûa ngaân haøng … Qua ñoù, laõnh ñaïo löïc löôïng lao ñoäng saün coù töøng böôùc thöïc hieän caùc muïc tieâu ngaén haïn vaø daøi haïn maø ngaân haøng ñaõ ñeà ra. 1.2.2 Söï caàn thieát cuûa quaûn trò kinh doanh ngaân haøng Hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng laø hoaït ñoäng gaén lieàn vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá, ñoàng thôøi gaén lieàn vôùi vieäc tìm kieám lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng. Do ñoù, ñeå ñaït muïc tieâu treân, ngaân haøng caàn phaûi thoaû maõn cao nhaát caùc nhu caàu cuûa khaùch haøng, vì khaùch haøng chính laø nhaân toá quyeát ñònh ñeán söï thaønh baïi cuûa ngaân haøng. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu ñoù, moãi ngaân haøng caàn phaûi coù chieán löôïc kinh doanh, phaûi coù boä maùy hoaït ñoäng hieäu quaû. Coâng taùc quaûn trò ra ñôøi nhaèm taäp hôïp caùc khaû naêng caù nhaân thaønh moät khaû naêng taäp theå ñeå ñaït ñeán caùc muïc tieâu chung vôùi khoái löôïng vaø chaát löôïng voâ cuøng lôùn so vôùi khaû naêng ñaït ñöôïc cuûa töøng caù nhaân. Vaø moät doanh nghieäp muoán ñaït ñöôïc moät muïc tieâu chung caàn phaûi coù söï thoáng nhaát yù chí vaø söï phoái hôïp haøi hoaø giöõa caùc thaønh vieân trong cuøng toå chöùc. Ñieàu naøy coøn leä thuoäc raát nhieàu vaøo khaû naêng quaûn trò cuûa ngöôøi laõnh ñaïo. Chöông 1 - 19 - 1.2.3 Caùc lónh vöïc cuûa quaûn trò ngaân haøng ƒ Quaûn trò toång quaùt : chuû yeáu laø thieát laäp caùc boä phaän vaø ñöa ra ñònh höôùng cho taát caû caùc boä phaän trong toå chöùc. Keá ñeán laø xaùc ñònh quyeàn haïn, traùch nhieäm töøng boä phaän vaø kieåm tra, giaùm saùt coâng vieäc cuûa caùc boä phaän ñoù, thieát laäp caùc moái quan heä vôùi caùc ban ngaønh … ƒ Quaûn trò taøi chính : nhaèm hoaïch ñònh caùc nguoàn taøi chính cuûa ngaân haøng ñaûm baûo cho ngaân haøng hoaït ñoäng bình thöôøng vaø ñaûm baûo khaû naêng thanh toaùn cuûa ngaân haøng ƒ Quaûn trò saûn xuaát – kinh doanh : hoaïch ñònh vaø xaùc ñònh chaát löôïng saûn phaåm, dòch vuï ñoái vôùi khaùch haøng vaø tình hình tieâu thuï saûn phaåm, dòch vuï. ƒ Quaûn trò tieáp thò : xuaát phaùt töø vieäc nghieân cöùu thò tröôøng maø ngaân haøng ñang thöïc hieän muïc tieâu cuûa mình. Quaûn trò tieáp thò bao goàm caùc coâng vieäc nhö nghieân cöùu nhu caàu khaùch haøng, nghieân cöùu moâi tröôøng kinh doanh, saûn phaåm, quaûng caùo toå chöùc vieäc ñöa saûn phaåm, dòch vuï ñeán ngöôøi tieâu duøng nhanh nhaát nhöng vôùi chi phí thaáp nhaát. ƒ Quaûn trò nhaân söï : bao goàm vieäc tuyeån choïn, huaán luyeän nhaân vieân, hoaïch ñònh chöông trình söû duïng nhaân vieân coù hieäu quaû nhaát. Ngoaøi ra, quaûn trò nhaân söï coøn ñaûm baûo cheá ñoä löông boång vaø öu ñaõi nhaèm khích leä nhaân vieân laøm vieäc. ƒ Quaûn trò taøi saûn coù – taøi saûn nôï : muïc tieâu chuû yeáu laø khôi taêng nguoàn voán huy ñoäng ñeå ñaùp öùng nhu caàu kinh doanh, ñoàng thôøi tìm kieám caùc lónh Chöông 1 - 20 - vöïc ñaàu tö coù hieäu quaû ñeå mang laïi lôïi nhuaän cao vöøa chaáp haønh ñuùng caùc quy cheá quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc vaø ñaûm baûo khaû naêng thanh khoaûn cuûa ngaân haøng. ƒ Quaûn trò voán töï coù vaø söï an toaøn cuûa ngaân haøng : vôùi muïc tieâu laø ñaûm baûo moät möùc voán töï coù toái thieåu treân toång soá voán kinh doanh cuûa ngaân haøng. Heä soá voán töï coù treân taøi saûn kinh doanh caøng cao thì söï an toaøn caøng lôùn. ƒ Quaûn trò keát quaû taøi chính : laø hoaïch ñònh caùc khoaûn chi tieâu vaø caùc khoaûn thu nhaäp do kinh doanh mang laïi nhöng vôùi giaûi phaùp giaûm chi phí moät caùch hôïp lyù. ƒ Quaûn trò ruûi ro trong kinh doanh ngaân haøng: Ñaây laø vieäc theo doõi quaù trình söû duïng voán cuûa ngaân haøng. Nhieäm vuï chuû yeáu laø kieåm soaùt vaø haïn cheá caùc loaïi ruûi ro phaùt sinh cuõng nhö ñöa ra giaûi phaùp xöû lyù ruûi ro hieäu quaû nhaát. 1.3 Nhöõng vaán ñeà chung veà quaûn trò ruûi ro trong kinh doanh ngaân haøng 1.3.1 Khaùi nieäm Quaûn trò ruûi ro laø vieäc nhaän dieän vaø ñeà ra caùc bieän phaùp nhaèm haïn cheá söï xuaát hieän cuûa ruûi ro vaø nhöõng thieät haïi khi chuùng phaùt sinh, ñoàng thôøi xaùc ñònh töông quan hôïp lyù giöõa voán töï coù cuûa ngaân haøng vôùi möùc ñoä maïo hieåm coù theå trong söû duïng voán cuûa ngaân haøng. 1.3.2 Caùc ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng thöông maïi 1.3.2.1 Ruûi ro tín duïng ™ Khaùi nieäm Ruûi ro tín duïng laø ruûi ro thaát thoaùt taøi saûn coù theå phaùt sinh khi moät beân ñoái taùc khoâng thöïc hieän moät nghóa vuï taøi chính hoaëc nghóa vuï theo moät hôïp ñoàng ñoái vôùi moät ngaân haøng, bao goàm caû vieäc khoâng thöïc hieän thanh toaùn nôï cho duø ñaáy laø nôï goác hay nôï laõi khi khoaûn nôï ñeán haïn. Ruûi ro naøy bao goàm caû Chöông 1 - 21 - ruûi ro thanh toaùn khi moät beân thöù ba khoâng thöïc hieän caùc nghóa vuï cuûa mình ñoái vôùi ngaân haøng naøy. Ruûi ro tín duïng ñöôïc ñaùnh giaù döïa vaøo heä soá nôï quaù haïn vaø heä soá ruûi ro tín duïng Heä soá nôï quaù haïn = -------------------------------------- x 100% Quy ñònh hieän nay cuûa Ngaân haøng nhaø nöôùc cho pheùp dö nôï quaù haïn cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi khoâng ñöôïc vöôït quaù 5% toång dö nôï cho vay cuûa ngaân haøng. Beân caïnh ñoù, ñeå ñaûm baûo quaûn lyù chaët cheõ, Nôï quaù haïn ñöôïc phaân chia theo thôøi haïn: + Nôï quaù haïn ñeán nhoû hôn 90 ngaøy. + Nôï quaù haïn töø 90 ñeán 180 ngaøy. + Nôï quaù haïn töø 180 ñeán 360 ngaøy. + Nôï quaù haïn treân 360 ngaøy. Ngoaøi ra, nôï quaù haïn coøn ñöôïc phaân chia döïa treân yeáu toá khaû naêng thu hoài. Heä soá ruûi ro tín duïng = --------------------------- Heä soá naøy cho ta thaáy tyû troïng cuûa khoaûn muïc tín duïng trong taøi saûn coù, khoaûn muïc tín duïng trong toång taøi saûn caøng lôùn thì lôïi nhuaän seõ lôùn nhöng ñoàng thôøi ruûi ro tín duïng cuõng raát cao. Toång dö nôï cho vay Dö nôï quaù haïn Toång dö nôï cho vay Toång taøi saûn coù ™ Nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán ruûi ro tín duïng Chöông 1 - 22 - Ruûi ro tín duïng cuûa ngaân haøng thöông maïi xaûy ra coù theå do raát nhieàu nhaân toá aûnh. Tuy nhieân nhöõng nguyeân nhaân chính daãn ñeán ruûi ro tín duïng ñöôïc phaân thaønh 2 nhoùm : - Nhoùm nhaân toá mang tính khaùch quan: thieân tai, ñòch hoïa, dòch beänh, hoaû hoaïn … hoaëc söï thay ñoåi caùc yeáu toá thò tröôøng, cheá ñoä, chính saùch cuûa Nhaø nöôùc, ñoái thuû caïnh tranh, söï bieán ñoäng cuûa caùc yeáu toá trong ngoaïi thöông nhö söï bieán ñoäng cuûa tyû giaù … laøm cho doanh nghieäp khoâng coù khaû naêng thích öùng kòp thôøi, hoaëc khoâng kòp thôøi caûi tieán veà kyõ thuaät, coâng ngheä saûn xuaát … tình hình hoaït ñoäng ngaøy caøng xaáu ñi ñöa ñeán tình traïng maát khaû naêng thanh toaùn. - Nhoùm nhaân toá chuû quan: Veà phía khaùch haøng : do trình ñoä quaûn lyù yeáu keùm neân söû duïng voán vay khoâng mang laïi hieäu quaû nhö mong ñôïi hoaëc tính toaùn phöông aùn, keá hoaïch kinh doanh thieáu chính xaùc …; hay do söï thieáu thieän chí traû nôï cuûa khaùch haøng, coá tình löøa ñaûo khi bieän phaùp xöû lyù thu hoài nôï cuûa ngaân haøng toû ra keùm hieäu quaû. Veà phía ngaân haøng cho vay : do coøn loûng leûo, baát caäp, chöa roõ raøng trong chính saùch, quy cheá, quy trình tín duïng cuûa ngaân haøng …; hoaëc do quaù coi troïng taøi saûn theá chaáp khi cho vay, khoâng quan taâm ñeán tính thanh lyù cuûa taøi saûn theá chaáp hay söï baát hôïp leä, hôïp phaùp cuûa caùc giaáy tôø chöùng nhaän quyeàn sôû höõu vaø quyeàn söû duïng taøi saûn ñaûm baûo cho khoaûn vay; hoaëc do thieáu thoâng tin khi thaåm ñònh…. ™ Caùc phöông phaùp quaûn lyù ruûi ro tín duïng : - Phaân taùn ruûi ro trong cho vay: khoâng doàn voán vay quaù nhieàu ñoái vôùi moät khaùch haøng hoaëc khoâng taäp trung cho vay quaù nhieàu vaøo moät ngaønh, lónh vöïc kinh teá coù ruûi ro cao. - Thöïc hieän toát vieäc thaåm ñònh khaùch haøng vaø khaû naêng traû nôï. Chöông 1 - 23 - - Baûo hieåm tieàn vay, nghóa laø ngaân haøng chuyeån toaøn boä ruûi ro cho cô quan baûo hieåm chuyeân nghieäp. - Phaûi coù chính saùch tín duïng hôïp lyù vaø duy trì caùc khoaûn döï phoøng ñeå ñoái phoù vôùi ruûi ro. - Tröôùc khi cho vay ñoái vôùi moät khaùch haøng, ngaân haøng caàn xem xeùt kyõ vaø ñaûm baûo caùc ñieàu kieän sau : + Khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng lôùn hôn hoaëc baèng möùc cho vay. + Taøi saûn ñaûm baûo: möùc cho vay khoâng ñöôïc vöôït quaù 70% taøi saûn ñaûm baûo. + Toång dö nôï cho vay moät khaùch haøng khoâng ñöôïc pheùp vöôït quaù 15% voán töï coù cuûa ngaân haøng. + Luoân ñaûm baûo heä soá H3 ( heä soá Cooke : heä soá ñaûm baûo an toaøn voán toái thieåu) H3 = ---------------------------------- Voán töï coù Toång taøi saûn coù ruûi * YÙ nghóa cuûa heä soá H3 : theå hieän möùc ñoä ruûi ro maø caùc ngaân haøng ñöôïc pheùp maïo hieåm trong söû duïng voán cao hay thaáp tuøy thuoäc vaøo ñoä lôùn voán coù cuûa ngaân haøng. Cuï theå ñoái vôùi nhöõng ngaân haøng coù voán töï coù lôùn thì ñöôïc pheùp söû duïng voán vôùi möùc ñoä lieàu lónh lôùn vôùi hy voïng ñaït ñöôïc lôïi nhuaän cao nhaát, nhöng ruûi ro cuõng seõ cao hôn vaø ngöôïc laïi. * Caùc tröôøng hôïp heä soá an toaøn voán toái thieåu coù theå coù : - H3 = 8% : Ngaân haøng chæ coù theå cho vay theâm baèng caùch baùn taøi saûn coù coù möùc ñoä ruûi ro cao roài cho vay vôùi möùc ñoä ruûi ro baèng hoaëc thaáp hôn. Chöông 1 - 24 - - H3 < 8% : Ngaân haøng khoâng theå cho vay maø phaûi ñieàu chænh ñeå laøm taêng H3 xaáp xó lôùn hôn hoaëc baèng 8% môùi ñaûm baûo. - H3 > 8% : Ngaân haøng coù theå cho vay theâm trong tröôøng hôïp naøy. 1.3.2.2 Ruûi ro tyû giaù ( ruûi ro ngoaïi hoái) ™ Khaùi nieäm Ruûi ro tyû giaù phaùt sinh trong quaù trình cho vay ngoaïi teä hoaëc quaù trình kinh doanh ngoaïi teä cuûa ngaân haøng khi tyû giaù bieán ñoäng theo chieàu baát lôïi cho ngaân haøng. Ruûi ro tyû giaù cuõng phaùt sinh khi coù söï cheânh leäch veà kyø haïn, veà loaïi tieàn teä cuûa caùc khoaûn ngoaïi hoái naém giöõ, vaø vì theá laøm cho ngaân haøng coù theå phaûi gaùnh chòu thua loã khi tyû giaù ngoaïi hoái bieán ñoäng. ™ Ñaùnh giaù ruûi ro tyû giaù Ñeå ñaùnh giaù ruûi ro tyû giaù döïa vaøo traïng thaùi ngoaïi hoái ñöôïc tính cho töøng loaïi ngoaïi teä hoaëc tính chung cho caùc loaïi ngoaïi teä maø ngaân haøng hieän coù. Traïng thaùi ngoaïi hoái cuûa moãi loaïi ngoaïi teä laø cheânh leäch giöõa toång taøi saûn coù vaø toång taøi saûn nôï cuûa ngoaïi teä ñoù bao goàm caû taøi khoaûn ngoaïi baûng töông öùng. ƒ Traïng thaùi ngoaïi hoái cuûa töøng loaïi ngoaïi teä : ñöôïc ño löôøng qua 2 chæ tieâu sau : - Traïng thaùi ngoaïi hoái hieän taïi roøng ( coøn goïi laø traïng thaùi hieän taïi) = - Traïng thaùi ngoaïi hoái cuûa ngoaïi teä A Soá dö cuûa ngoaïi teä A thuoäc taøi saûn Coù Soá dö cuûa ngoaïi teä A thuoäc taøi saûn Nôï Chöông 1 - 25 - - Traïng thaùi ngoaïi hoái töông lai roøng ( coøn goïi laø traïng thaùi töông lai): laø cheânh leäch giöõa toång caùc giao dòch ngoaïi teä kyø haïn mua vaøo vaø toång caùc giao dòch ngoaïi teä kyø haïn baùn ra. = - Traïng thaùi ngoaïi hoái cuûa ngoaïi teä A laø toång cuûa traïng thaùi ngoaïi teä hieän taïi vaø traïng thaùi ngoaïi teä töông lai Traïng thaùi ngoaïi hoái töông lai roøng cuûa ngoaïi teä A Toång caùc giao dòch ngoaïi teä kyø haïn mua vaøo cuûa ngoaïi teä A Toång caùc giao dòch ngoaïi teä kyø haïn baùn ra cuûa ngoaïi teä A + Traïng thaùi ngoaïi hoái = 0 : Tyû giaù ngoaïi teä taêng hoaëc giaûm thì ruûi ro tyû giaù khoâng xuaát hieän vì thu nhaäp vaø chi phí seõ taêng vaø giaûm vôùi toác ñoä baèng nhau neân lôïi nhuaän khoâng ñoåi. Luùc naøy ruûi ro tyû giaù xem nhö baèng 0. + Traïng thaùi ngoaïi hoái > 0 : Tyû giaù ngoaïi teä giaûm thì thu nhaäp giaûm nhanh hôn toác ñoä giaûm cuûa chi phí. Vì vaäy, ruûi ro xuaát hieän khi tyû giaù giaûm. + Traïng thaùi ngoaïi hoái < 0 : Tyû giaù ngoaïi teä A taêng thì ruûi ro tyû giaù seõ xuaát hieän, vì toác ñoä taêng cuûa thu nhaäp nhoû hôn toác ñoä taêng chi phí neân giaûm laõi, ngaân haøng seõ bò loã. Vì vaäy, trong tröôøng hôïp naøy ruûi ro tyû giaù xuaát hieän khi tyû giaù taêng. ƒ Traïng thaùi ngoaïi hoái tính chung cho caùc loaïi ngoaïi teä : Do quaûn lyù ruûi ro ngoaïi hoái thoâng qua traïng thaùi cuûa töøng loaïi ngoaïi teä coù nhöôïc ñieåm laø chæ xem xeùt moái quan heä tyû giaù tröïc tieáp giöõa hai loaïi ngoaïi teä chöù khoâng ño löôøng ñöôïc söï bieán ñoäng töông ñoái cuûa caùc loaïi ngoaïi teä khaùc. Ñeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm naøy, caùc ngaân haøng phaûi söû duïng toång traïng thaùi ngoaïi hoái. Chöông 1 - 26 - Vieäc quaûn lyù ruûi ro ngoaïi teä qua toång traïng thaùi ngoaïi hoái thöôøng ñöôïc ño löôøng baèng 3 chæ tieâu : - Toång traïng thaùi ngoaïi teä goäp ( Gross aggregate position): laø toång taát caû traïng thaùi ngoaïi teä ñoaûn roøng vaø taát caû traïng thaùi ngoaïi teä tröôøng roøng. - Toång traïng thaùi ngoaïi teä roøng ( Net aggregate position): laø cheânh leäch cuûa taát caû traïng thaùi ngoaïi teä ñoaûn vaø taát caû traïng thaùi ngoaïi teä tröôøng. - Traïng thaùi ngoaïi teä nhanh ( Shorthand position) : laø trung bình coäng cuûa toång traïng thaùi ngoaïi teä goäp vaø toång traïng thaùi ngoaïi teä roøng. ™ Phöông phaùp quaûn lyù ruûi ro tyû giaù - AÙp duïng giaûi phaùp cho vay baèng loaïi ngoaïi teä naøy nhöng thu nôï baèng loaïi ngoaïi teä khaùc oån ñònh hôn vôùi tyû giaù kyø haïn ñaõ ñöôïc aán ñònh tröôùc trong hôïp ñoàng tín duïng. - Ña daïng hoaù caùc loaïi ngoaïi teä trong döï tröõ vaø thanh toaùn, haïn cheá taäp trung. - AÙp duïng caùc bieän phaùp baûo hieåm ruûi ro tyû giaù nhö hôïp ñoàng kyø haïn (Forward), quyeàn löïa choïn ( Option), nghieäp vuï Swap ngoaïi teä. - Chuyeån giao ruûi ro tyû giaù cho cô quan baûo hieåm. - Ña daïng hoaù caùc nguoàn voán ngoaïi teä trong kinh doanh. - Thöïc hieän toát vieäc döï baùo tyû giaù. 1.3.2.3 Ruûi ro thanh khoaûn ™ Khaùi nieäm Ruûi ro thanh khoaûn phaùt sinh chuû yeáu töø xu höôùng cuûa caùc ngaân haøng laø huy ñoäng ngaén haïn vaø cho vay daøi haïn. Tröôøng hôïp naøy xaûy ra neáu nhö caùc khoaûn huy ñoäng veà maët kyû thuaät seõ phaûi hoaøn traû theo yeâu caàu cuûa ngöôøi göûi Chöông 1 - 27 - tieàn, ñaëc bieät nhö chuùng ta ñaõ thaáy trong baát cöù cuoäc khuûng hoaûng naøo thì ngöôøi göûi tieàn seõ ruùt tieàn cuûa mình ra nhanh hôn vieäc ngöôøi ñi vay saün saøng traû nôï. Moät trong nhöõng nhieäm vuï quan troïng cuûa baát kyø moät ngaân haøng naøo laø baûo ñaûm khaû naêng thanh khoaûn ñaày ñuû. Ñieàu naøy coù nghóa laø ngaân haøng coù saün löôïng voán khaû duïng trong tay, hoaëc coù theå tieáp caän deã daøng vôùi caùc nguoàn voán vay möôïn beân ngoaøi vôùi chi phí hôïp lyù, hoaëc coù theå nhanh choùng baùn bôùt moät soá taøi saûn ôû möùc giaù thoaû ñaùng. Hieän töôïng thieáu huït thanh khoaûn thöôøng laø moät trong nhöõng daáu hieäu ñaàu tieân cho thaáy ngaân haøng ñang ôû trong tình traïng khoù khaên taøi chính nghieâm troïng. Haäu quaû tieáp theo coù theå laø: ngaân haøng maát daàn caùc khoaûn tieàn gôûi cuõ vì aùp löïc ruùt tieàn ngaøy caøng gia taêng, ñoàng thôøi khoâng theå thu huùt theâm caùc khoaûn tieàn göûi môùi. ™ Nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro trong thanh khoaûn : - Ngaân haøng vay möôïn quaù nhieàu caùc khoaûn tieàn göûi, quyõ döï tröõ töø caùc caù nhaân, sau ñoù chuyeån hoaù chuùng thaønh nhöõng taøi saûn ñaàu tö coù kyø haïn. Do ñoù, ñaõ xaûy ra tình traïng baát caân xöùng giöõa ngaøy ñaùo haïn cuûa caùc khoaûn ñaõ söû duïng voán vaø ngaøy ñaùo haïn cuûa caùc nguoàn voán huy ñoäng. - Do söï nhaïy caûm vôùi söï thay ñoåi veà laõi suaát ñaàu tö, nhaát laø caùc khoaûn tieàn göûi. Khi laõi suaát ñaàu tö taêng, moät soá ngöôøi göûi tieàn ruùt voán cuûa hoï ra khoûi ngaân haøng ñeå ñaàu tö vaøo nôi coù tyû suaát sinh lôïi cao hôn, coøn caùc khaùch haøng vay tieàn seõ tích cöïc tieáp caän caùc khoaûn tín duïng vì coù laõi suaát thaáp hôn. Nhö vaäy, söï thay ñoåi laõi suaát aûnh höôûng caû khaùch haøng vay tieàn vaø göûi tieàn, keá ñoù laø hai taùc ñoäng ñeán traïng thaùi thanh khoaûn cuûa ngaân haøng… Hôn nöõa, nhöõng xu höôùng veà söï thay ñoåi laõi suaát coøn aûnh höôûng ñeán giaù trò thò tröôøng cuûa caùc taøi saûn maø ngaân Chöông 1 - 28 - haøng coù theå ñem baùn ñeå taêng theâm nguoàn cung caáp thanh khoaûn vaø tröïc tieáp aûnh höôûng ñeán chi phí vay möôïn treân thò tröôøng tieàn teä. ™ Caùc phöông phaùp quaûn lyù ruûi ro thanh khoaûn: - AÙp duïng moät chieán löôïc quaûn trò thanh khoaûn thích hôïp vôùi ñaëc ñieåm cuûa ngaân haøng, duy trì moät tyû leä hôïp lyù giöõa voán duøng cho döï tröõ vaø voán duøng cho kinh doanh. - Ñaûm baûo tyû leä veà khaû naêng chi traû cuûa ngaøy hoâm sau phaûi lôùn hôn hoaëc baèng 1. Tyû leä veà khaû naêng chi traû = ------------------------------------------------- Taøi saûn coù theå söû duïng ñeå thanh toaùn ngay Taøi saûn nôï phaûi thanh toaùn ngay Theo quy ñònh, moät ngaân haøng thöông maïi khi keát thuùc moät ngaøy laøm vieäc phaûi duy trì ngaøy laøm vieäc tieáp theo sao cho tyû leä veà khaû naêng chi traû phaûi lôùn hôn hoaëc baèng 1 - Söû duïng caùc bieän phaùp döï baùo nhu caàu thanh khoaûn nhö : + Phöông phaùp nguoàn vaø söû duïng voán. + Phöông phaùp caáu truùc voán. + Phöông phaùp xaùc ñònh xaùc suaát moãi tình huoáng. + Phöông phaùp caùc chæ soá thanh khoaûn. 1.3.2.4 Ruûi ro laõi suaát ™ Khaùi nieäm Ruûi ro laõi suaát laø loaïi ruûi ro xuaát hieän khi coù söï thay ñoåi cuûa laõi suaát thò tröôøng hoaëc nhöõng yeáu toá coù lieân quan ñeán laõi suaát daãn ñeán toån thaát veà taøi saûn hoaëc laøm giaûm thu nhaäp cuûa ngaân haøng. Chöông 1 - 29 - ™ Nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro laõi suaát : Do caùc ngaân haøng aùp duïng caùc loaïi laõi suaát khaùc nhau trong quaù trình huy ñoäng voán vaø cho vay. Do coù söï khoâng phuø hôïp veà khoái löôïng giöõa nguoàn voán huy ñoäng vôùi vieäc söû duïng nguoàn voán ñoù ñeå cho vay. Do khoâng coù söï phuø hôïp veà thôøi haïn giöõa nguoàn voán huy ñoäng vôùi vieäc söû duïng nguoàn voán ñoù ñeå cho vay. Do tyû leä laïm phaùt döï kieán khoâng phuø hôïp vôùi tyû leä laïm phaùt thöïc teá, ñieàu naøy laøm cho voán cuûa ngaân haøng khoâng ñöôïc baûo toaøn sau khi cho vay. ™ Ñaùnh giaù ruûi ro laõi suaát Ruûi ro laõi suaát ñöôïc ñaùnh giaù döïa vaøo heä soá ruûi ro laõi suaát Heä soá ruûi ro laõi suaát ( R ) = -------------------------------------------- Taøi saûn Coù nhaïy caûm vôùi laõi Taøi saûn Nôï nhaïy caûm vôùi laõi Trong ñoù : ¾ Taøi saûn Coù nhaïy caûm vôùi laõi suaát bao goàm: + Caùc khoaûn cho vay coù laõi suaát bieán ñoåi + Caùc khoaûn cho vay ngaén haïn. + Chöùng khoaùn coù thôøi haïn coøn laïi döôùi moät naêm. Chöông 1 - 30 - + Tieàn göûi treân thò tröôøng lieân ngaân haøng, tieàn göûi khoâng kyø haïn taïi caùc ngaân haøng khaùc, caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính coù thôøi haïn coøn laïi döôùi moät naêm... ¾ Taøi saûn Nôï nhaïy caûm vôùi laõi suaát bao goàm : + Tieàn göûi thanh toaùn ( tieàn göûi khoâng kyø haïn, tieàn göûi giao dòch) vaø tieàn tieát kieäm khoâng kyø haïn cuûa khaùch haøng. + Tieàn göûi coù kyø haïn vaø tieát kieäm coù kyø haïn thôøi haïn coøn laïi döôùi moät naêm. + Caùc khoaûn vay ngaén haïn treân thò tröôøng tieàn teä vôùi thôøi haïn döôùi moät naêm. Sau khi tính ñöôïc heä soá ruûi ro laõi suaát neáu : * R = 1 : Laõi suaát bieán ñoäng taêng hay giaûm ñeàu khoâng aûnh höôûng ñeán thu nhaäp cuûa ngaân haøng. * R > 1 : Ruûi ro laõi suaát khoâng xuaát hieän maø lôïi nhuaän ngaân haøng coøn taêng. * R < 1 : Ruûi ro laõi suaát xuaát hieän khi laõi suaát thò tröôøng taêng ™ Phöông phaùp quaûn lyù ruûi ro laõi suaát: - Mua baûo hieåm ruûi ro laõi suaát : ngaân haøng chuyeån giao toaøn boä ruûi ro laõi suaát cho cô quan baûo hieåm chuyeân nghieäp. - AÙp duïng caùc bieän phaùp cho vay thöông maïi baèng caùch cho vay ngaén haïn, ñeå khi laõi suaát thò tröôøng thay ñoåi theo chieàu höôùng taêng thì ngaân haøng seõ kòp thôøi taêng laõi suaát cho vay. Chöông 1 - 31 - - AÙp duïng caùc baûo hieåm laõi suaát nhö thöïc hieän hôïp ñoàng coù kyø haïn veà laõi suaát, quyeàn löïa choïn laõi suaát. - Ñaûm baûo caân ñoái taøi saûn coù nhaïy caûm vôùi laõi suaát vôùi taøi saûn nôï nhaïy caûm vôùi laõi suaát. - Thöïc hieän döï baùo laõi suaát, coù nhieàu nhaân toá aûnh höôûng ñeán laõi suaát nhö cung caàu veà voán tín duïng, tyû suaát lôïi nhuaän bình quaân cuûa caùc doanh nghieäp, tyû leä laïm phaùt döï kieán, chính saùch tieàn teä cuûa ngaân haøng trung öông trong töøng thôøi kyø. 1.3.2.5 Ruûi ro giaù caû: Ñaây laø ruûi ro veà vieäc giaù trò caùc taøi saûn cuûa moät ngaân haøng coù theå bieán ñoäng. Ruûi ro naøy xuaát hieän trong taát caû caùc chuûng loaïi taøi saûn, töø baát ñoäng saûn ñeán coå phieáu vaø traùi phieáu,… 1.3.2.6 Ruûi ro phaùp lyù: ¾ Ruûi ro phaùp lyù thöôøng taùc ñoäng tôùi caùc ngaân haøng theo hai caùch: o Caùc khaùch haøng vaø nhöõng ngöôøi khaùc coù theå khôûi kieän ngaân haøng maø lyù do khôûi kieän coù theå phaùt sinh töø quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh bình thöôøng chaúng haïn nhö vieäc ngaân haøng töø choái caáp haïn möùc cho vay maø theo khaùch haøng laø voâ lyù. Tuy nhieân caùc tröôøng hôïp coù theå phaùt sinh töø caùc lyù do taùch bieät khoûi hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng nhö vieäc taøi trôï cho nhöõng khaùch haøng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng coù theå ngaân haøng bò caùc beân thöù ba kieän caùo,… o Khi caùc thu xeáp phaùp lyù cuûa moät ngaân haøng coù vaán ñeà nhö tröôøng hôïp khi caùc hôïp ñoàng cho vay vaø taøi saûn ñaûm baûo tieâu chuaån cuûa ngaân haøng ñoù Chöông 1 - 32 - coù vaán ñeà, hoaëc nhaø nöôùc thay ñoåi ñoät ngoät chính saùch vó moâ veà cô caáu kinh teá, lónh vöïc öu tieân,… thì ñieàu naøy coù theå daãn tôùi ruûi ro thua loã cho ngaân haøng. 1.3.2.7 Ruûi ro chieán löôïc: Ruûi ro chieán löôïc phaùt sinh töø caùc thay ñoåi trong moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng treân phaïm vi roäng hôn veà maët kinh doanh vaø taøi chính. Ruûi ro chieán löôïc cuõng coù theå phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng cuûa baûn thaân ngaân haøng. Ví duï, vieäc xaâm nhaäp vaøo moät thò tröôøng môùi maø thieáu söï nghieân cöùu ñaày ñuû vaø thieáu caùc nguoàn löïc caàn thieát ñeå khai thaùc thò tröôøng naøy coù theå laøm ngaân haøng gaëp phaûi ruûi ro thua loã. 1.3.2.8 Ruûi ro uy tín: Ruûi ro uy tín laø ruûi ro dö luaän ñaùnh giaù xaáu veà ngaân haøng, gaây khoù khaên nghieâm troïng cho ngaân haøng trong vieäc tieáp caän nguoàn voán hoaëc khaùch haøng rôøi boû ngaân haøng. 1.3.3 Caùc nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro - Do khoâng quaûn lyù chaët cheõ thanh khoaûn daãn ñeán thieáu khaû naêng chi traû. - Cho vay vaø ñaàu tö quaù lieàu lónh, cuï theå trong cho vay ngaân haøng taäp trung nguoàn voán quaù nhieàu vaøo moät doanh nghieäp hoaëc moät ngaønh kinh teá naøo ñoù, trong ñaàu tö ngaân haøng chæ chuù troïng ñaàu tö vaøo moät loaïi chöùng khoaùn coù ruûi ro cao. - Do thieáu am hieåu thò tröôøng, thieáu thoâng tin hoaëc phaân tích thoâng tin khoâng ñaày ñuû daãn ñeán cho vay hoaëc ñaàu tö khoâng hôïp lyù. Chöông 1 - 33 - - Do hoaït ñoäng kinh doanh traùi phaùp luaät, tham oâ… - Do caùn boä ngaân haøng thieáu ñaïo ñöùc ngheà nghieäp, yeáu keùm veà trình ñoä nghieäp vuï. 1.3.4 Caùc böôùc quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng thöông maïi Trong hoaït ñoäng ngaân haøng thöôïng maïi, vieäc quaûn trò ruûi ro ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu qua 4 böôùc sau : xaùc ñònh haïn möùc ruûi ro, ñaùnh giaù ruûi ro, theo doõi ruûi ro vaø kieåm soaùt ruûi ro. 1.3.4.1 Xaùc ñònh haïn möùc ruûi ro Caùc boä phaän nghieäp vuï quaûn trò ruûi ro phaûi xaùc ñònh haïn möùc ruûi ro cho boä phaän mình, laø möùc ruûi ro nhaát ñònh maø toå chöùc tín duïng coù theå chaáp nhaän ñöôïc trong noå löïc ñeå coù ñöôïc lôïi nhuaän, treân cô sôû söï saün saøng chòu ñöïng ruûi ro vaø söùc maïnh taøi chính cuûa toå chöùc tín duïng. Hoäi ñoàng quaûn trò theo ñònh kyø coù traùch nhieäm xem xeùt laïi vaø thoâng qua caùc haïn möùc ñoù. Caùc möùc naøy sau ñoù ñöôïc thoâng baùo tôùi toaøn boä nhaân vieân caùc boä phaän nghieäp vuï vaø ban ñieàu haønh, ban ñieàu haønh chòu traùch nhieäm ñaûm baûo caùc boä phaän nghieäp vuï tuaân thuû caùc haïn möùc naøy. Coù tyû leä thöôûng vaø phaït tính treân toång soá thaáp hôn vaø lôùn hôn toång soá vöôït haïn möùc ñoù. 1.3.4.2 Ñaùnh giaù ruûi ro Vieäc ñaùnh giaù ruûi ro ñoøi hoûi phaûi xaùc ñònh ñöôïc nhöõng ruûi ro lôùn lieân quan ñeán caùc saûn phaåm, dòch vuï hay hoaït ñoäng cuûa toå chöùc tín duïng, phaûi coù caùc choát kieåm tra naèm trong quy trình nghieäp vuï ñeå kieàm cheá ruûi ro trong caùc haïn möùc ñaõ ñöôïc ñeà ra cuøng vôùi caùc bieän phaùp ñeå theo doõi caùc tröôøng hôïp ngoaïi leä vöôït haïn möùc ruûi ro. ¾ Quy trình ñaùnh giaù ruûi ro : goàm 4 yeáu toá: * Nhaän bieát ruûi ro : böôùc ñaàu tieân ñeå coù ñöôïc chöông trình quaûn trò ruûi ro hieäu quaû laø phaûi nhaän bieát vaø xaùc ñònh ñöôïc caùc loaïi ruûi ro maø TCTD coù theå Chöông 1 - 34 - gaëp phaûi thoâng qua phaân tích ñaëc thuø cuûa caùc saûn phaåm, dòch vuï vaø caùc quy trình hoaït ñoäng. * Ñònh löôïng ruûi ro : laø vieäc ñeà ra vaø xem xeùt laïi haïn möùc ruûi ro, giuùp ban ñieàu haønh xaùc ñònh ñöôïc ruûi ro caàn ñöôïc öu tieân theo doõi vaø kieåm soaùt. Hieän nay treân thöïc teá coù 3 phöông phaùp ñònh löôïng cô baûn sau: o Phöông phaùp thoáng keâ: baûn chaát cuûa phöông phaùp naøy laø döïa treân vieäc tính toaùn xaùc suaát xaûy ra thieät haïi ñoái vôùi nhöõng nghieäp vuï ñöôïc nghieân cöùu. o Phöông phaùp kinh nghieäm: ñöôïc hình thaønh treân kinh nghieäm cuûa caùc chuyeân gia. Vaø ñeå chính xaùc hôn caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng coù theå keát hôïp phöông phaùp thoáng keâ vaø phöông phaùp kinh nghieäm vôùi nhau. o Phöông phaùp tính toaùn vaø phaân tích: döïa treân vieäc xaây döïng ñöôøng cong xaùc suaát thieät haïi vaø ñaùnh giaù ruûi ro ngaân haøng döïa treân ñoäng thaùi bieán thieân toaùn öùng duïng baèng phöông phaùp ngoaïi suy. * Theo doõi ruûi ro: laø vieäc thöïc hieän ñaày ñuû caùc heä thoáng, caùc thuû tuïc kieåm soaùt, nhôø ñoù ban ñieàu haønh coù theå theo doõi möùc ruûi ro cuûa töøng lónh vöïc kinh doanh. * Kieåm soaùt ruûi ro : ruûi ro ñöôïc kieåm soaùt baèng vieäc thöïc hieän caùc thuû tuïc naèm trong heä thoáng kieåm soaùt noäi boä trong caùc quy trình kinh doanh vaø hoaït ñoäng nhaèm giaûm thieåu ruûi ro. Chi phí cho caùc thuû tuïc kieåm soaùt cao coù theå giaûm thieåu ruûi ro toái ña nhöng hieäu quaû laïi thaáp, ngöôïc laïi chi phí cho caùc thuû tuïc kieåm so._.chæ soá naøy trong vieäc xaùc ñònh xaùc xuaát vôõ nôï cuûa ngöôøi vay trong quaù khöù. Z = 1,2X1 + 1,4X2 + 3,3X3 + 0,6X4 + 1,0X5 Trong ñoù: X1 = Heä soá voán löu ñoäng / toång taøi saûn X2 = Heä soá laõi chöa phaân phoái / toång taøi saûn X3 = Heä soá lôïi nhuaän tröôùc thueá vaø laõi / toång taøi saûn X4 = Heä soá giaù trò thò tröôøng cuûa toång voán sôû höõu / giaù traï haïch toaùn cuûa toång nôï X5 = Heä soá doanh thu / toång taøi saûn Keát quaû neáu trò soá Z caøng cao, thì ngöôøi vay coù xaùc suaát vôõ nôï caøng thaáp. Vaäy khi trò soá Z thaáp hoaëc laø moät soá aâm seõ laø caên cöù xeáp khaùch haøng vaøo nhoùm coù nguy cô vôõ nôï cao. Theo moâ hình cho ñieåm Z cuûa Altman, baát cöù coâng ty naøo coù ñieåm soá thaáp hôn 1,81 phaûi ñöôïc xeáp vaøo nhoùm coù nguy cô ruûi ro tín duïng cao. ¾ Moâ hình ñieåm soá tín duïng tieâu duøng Chöông 1 - 88 - Trong moâ hình naøy, caùc yeáu toá quan troïng lieân quan ñeán khaùch haøng bao goàm : heä soá tín duïng, tuoåi ñôøi, traïng thaùi taøi saûn, soá ngöôøi phuï thuoäc, sôû höõu nhaø, thu nhaäp, ñieän thoaïi coá ñònh, soá taøi khoaûn caù nhaân, thôøi gian coâng taùc. ™ Ñaåy maïnh coâng taùc kieåm tra , kieåm soaùt tín duïng trong toaøn heä thoáng töø khaâu thaåm ñònh tín duïng tröôùc khi quyeát ñònh cho vay ñeán khi khaùch haøng ñaõ hoaøn taát khoaûn vay. Vì coù nhö theá môùi ñaùnh giaù ñöôïc tính khaû thi vaø hieäu quaû kinh teá cuûa phöông aùn, döï aùn; ñaùnh giaù ñöôïc khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng … . Töø ñoù seõ haïn cheá ñöôïc ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa ngaân haøng mình. ™ Caùc ngaân haøng phaûi xaùc ñònh ñöôïc chieán löôïc phaùt trieån tín duïng tuyø thuoäc thò tröôøng muïc tieâu, khaû naêng, theá maïnh cuûa ngaân haøng mình. Töø ñoù xaùc ñònh chính saùch tín duïng khoa hoïc, phuø hôïp caùc qui luaät kinh teá thò tröôøng, qui trình cuï theå, chi tieát ñeå höôùng hoaït ñoäng tín duïng cuûa ngaân haøng mình. Theo höôùng taêng tröôûng beàn vöõng, phaùt huy lôïi theá so saùnh, hieäu quaû. Ñöa ra chính saùch cho vay ñoái vôùi caùc ngaân haøng coù quan heä thaân tín, qui trình caáp tín duïng thaän troïng. Chaúng haïn hieän nay, caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam hieän nay ñang chieám thò tröôøng veà caùc giao dòch tín duïng vôùi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû vaø tín duïng tieâu duøng caù nhaân. Coøn caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi chuû yeáu cho vay vôùi caùc coâng ty lôùn coù 100% voán nöôùc ngoaøi. Nhöng neáu trong töông lai, nhöõng giôùi haïn veà maët phaùp lyù, veà voán, veà dòch vuï ngaân haøng ñoái vôùi caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi khoâng coøn nöõa, ñieàu naøy seõ taïo aùp löïc cho caùc NHTMVN. Vì vaäy caàn phaûi xaùc ñònh chieán löôïc muïc tieâu phaùt trieån phuø hôïp vôùi neàn kinh teá thò tröôøng ngaøy nay. ™ Toå chöùc laïi moâ hình toå chöùc vaø qui trình caáp tín duïng, quaûn trò ruûi ro ñaûm baûo söï ñoäc laäp giöõa caùc chöùc naêng baùn haøng, phaân tích vaø quaûn trò Chöông 1 - 89 - tín duïng. Ñònh kyø toå chöùc ñaùnh giaù laïi möùc ñoä ruûi ro cuûa khoaûn vay, cuûa taøi saûn theá chaáp,… Ñeå giaûm ruûi ro tín duïng xuoáng möùc thaáp nhaát, caàn thieát coù söï ñoäc laäp giöõa caùc chöùc naêng maø moät caùn boä tín duïng ngaân haøng hieän ñang thöïc hieän ñoù laø : chöùc naêng baùn haøng ( tieáp xuùc khaùch haøng, ñaøm phaùn, tieáp thò …), chöùc naêng quaûn trò ruûi ro (phaân tích, thaåm ñònh, döï baùo, ño löôøng, ñaùnh giaù laïi theo ñònh kyø… ) vaø chöùc naêng taùc nghieäp (xöû lyù hoà sô, theo doõi khoaûn vay, thu nôï, thu laõi…). ™ Toå chöùc laïi vieäc thu nhaäp, löu tröõ vaø khai thaùc thoâng tin phuïc vuï vieäc ra quyeát ñònh ñaàu tö vaø caû vieäc giaùm saùt sau khi cho vay. ™ Ña daïng hoùa caùc danh muïc cho vay. Trong theo ñuoåi chieán löôïc phaùt trieån tín duïng phuø hôïp vôùi thò tröôøng muïc tieâu, caàn chuù troïng ña daïng hoaù caùc danh muïc cho vay caùc doanh nghieäp thuoäc cuøng ngaønh, cuøng quy moâ, cuøng laõnh thoå … vì coù theå coù töông quan ruûi ro tín duïng cao. Quaûn trò danh muïc cho vay caàn chæ ra ñöôïc vôùi tyû suaát sinh lôøi chaáp nhaän ñöôïc thì tyû troïng ñaàu tö toái öu vaøo moãi ngaønh, vuøng, quy moâ … sao cho ruûi ro ôû möùc thaáp nhaát. ™ Thöïc hieän trích laäp döï phoøng tín duïng theo möùc ñoä ruûi ro cuûa khoaûn vay Ñeå haïn cheá ruûi ro tín duïng nhaø quaûn trò ngaân haøng coù theå aùp duïng caùc bieän phaùp phoøng traùnh sau: + Mua baûo hieåm cho caùc khoaûn tieàn gôûi tieàn vay. + Phaân chia giôùi haïn ruûi ro: khoâng taäp trung voán cho moät soá khaùch haøng maø cho nhieàu ngöôøi vay, nhieàu ngaân haøng cuøng taøi trôï cho khaùch haøng, hay ngaân haøng phaân taùn ruûi ro theo töøng ngaønh ngheà hoaït ñoäng kinh doanh theo xu höôùng phaùt treån vaø möùc ñoä taêng tröôûng cuûa töøng ngaønh. + Döï ñoaùn yeáu toá moâi tröôøng kinh teá xaõ hoäi, aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh nhö laïm phaùt, chính trò, tyû giaù hoái ñoaùi... Chöông 1 - 90 - Toùm laïi, trong kinh doanh ngaân haøng, vieäc ñöông ñaàu vôùi ruûi ro tín duïng laø ñieàu khoâng theå traùnh khoûi ñöôïc. Thöøa nhaän moät tyû leä ruûi ro töï nhieân trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng laø yeâu caàu khaùch quan hôïp lyù. Vaán ñeà laø laøm theá naøo ñeå haïn cheá ruûi ro naøy ôû moät tyû leä thaáp nhaát coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Ruûi ro tín duïng vaø caùc bieän phaùp haïn cheá ruûi ro laø moät ñeà taøi maø caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng ñaõ vaø ñang nghieân cöùu khoâng ngöøng nhaèm hoaøn thieän trong caùc ñieàu kieän môùi ñeå ñaït ñöôïc moät tyû leä dö nôï vaø nôï quaù haïn lyù töôûng ñaëc bieät laø trong quaù trình hoäi nhaäp quoác teá hieän nay. ** Tham khaûo kinh nghieäm Thaùi Lan sau cuoäc khuûng hoaûng Chaâu AÙ naêm 1997 Maëc duø coù beà daøy hoaït ñoäng haøng traêm naêm nhöng vaøo naêm 1997- 1998, heä thoáng Ngaân haøng Thaùi Lan vaãn bò chao ñaûo tröôùc côn khuûng hoaûng taøi chính-tieàn teä. Tröôùc tình hình ñoù, caùc Ngaân haøngThaùi Lan ñaõ coù moät loaït thay ñoåi caên baûn trong heä thoáng tín duïng nhö sau : o Hoï taùch baïch, phaân coâng roõ chöùc naêng caùc boä phaän vaø tuaân thuû caùc khaâu trong qui trình giaûi quyeát caùc khoaûn vay. Coù theå thaáy ñieàu naøy ôû caùc Ngaân haøng Bangkok bank Siam commercial bank (SCB). Coøn qui trình cho vay cuûa Kasikorn bank laïi ñöôïc toång keát nhö sau: - Tieáp xuùc khaùch haøng - Phaân tích tín duïng - Thaåm ñònh tín duïng - Ñaùnh giaù ruûi ro - Quyeát ñònh cho vay - Thuû tuïc giaáy tôø hôïp ñoàng - Ñaùnh giaù chaát löôïng, xem laïi khoaûn vay. Chöông 1 - 91 - o Tuaân thuû nghieâm ngaët caùc vaán ñeà coù tính nguyeân taéc trong tín duïng. Raát nhieàu ngaân haøng cuûa Thaùi Lan tröôùc ñaây chæ quan taâm ñeán taøi saûn theá chaáp, khoâng quan taâm ñeán doøng tieàn cuûa khaùch haøng vay. Vì theá, haäu quaû tín duïng laø nôï xaáu coù luùc leân tôùi 40%(1997-1998). Sôû dó coù ñieàu naøy laø do moät soá ngaân haøng ñaõ khoâng tuaân thuû nghieâm ngaët caùc nguyeân taéc tín duïng trong quaù trình cho vay. Nhöng giôø ñaây, nhieàu ngaân haøng khoâng chæ trieät ñeå chaáp haønh nguyeân taéc tín duïng maø coøn quan taâm raát nhieàu ñeán thoâng tin cuûa khaùch haøng nhö: tö caùch, hieäu quaû kinh doanh, muïc ñích vay, doøng tieàn vaø khaû naêng traû nôï, khaû naêng kieåm soaùt vay, naêng löïc quaûn trò vaø ñieàu haønh,thöïc traïng taøi chính… o Tieán haønh cho ñieåm khaùch haøng theo Moâ hình ñieåm soá Z (Credit Scoring model) ñeå quyeát ñònh cho vay. Ñieån hình cho hình thöùc naøy laø Siam city bank vaø Kasikorn bank. o Tuaân thuû thaåm quyeàn phaùn quyeát tín duïng. Theo ñoù, hoï quy ñònh vieäc quyeát ñònh tín duïng theo möùc taêng daàn: möùc phaùn quyeát cuûa moät ngöôøi, moät nhoùm ngöôøi, hay hoäi ñoàng quaûn trò. Chaúng haïn nhö : > 10 trieäu Baht thì moät ngöôøi seõ chòu traùch nhieäm; = 100 trieäu Baht thì phaûi qua hai ngöôøi chòu traùch nhieäm; = 3 tyû Baht thì phaûi do Hoäi ñoàng quaûn trò quyeát ñònh o Giaùm saùt khoaûn vay. Sau khi cho vay ngaân haøng raát coi troïng vieäc kieåm tra, giaùm saùt caùc khoaûn vay baèng caùch tieáp tuïc thu thaäp thoâng tin veà khaùch haøng, thöôøng xuyeân giaùm saùt vaø ñaùnh giaù xeáp loaïi khaùch haøng ñeå coù bieän phaùp xöû lyù kòp thôøi caùc tình huoáng ruûi ro. 3.3.3.2 Giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro ngoaïi hoái Hoaït ñoäng kinh doanh ngoaïi teä trong ngaân haøng coù chöùc naêng cung caáp giao dòch ngoaïi teä trong thöông maïi quoác teá cuõng nhö giuùp luaân chuyeån caùc khoaûn ñaàu tö quoác teá, giao dòch taøi chính quoác teá vaø caû cung caáp caùc coâng baûo hieåm ruûi ro tyû giaù cho caùc khoaûn thu xuaát khaåu, thanh toaùn nhaäp khaåu, caùc khoaûn Chöông 1 - 92 - ñaàu tö hay ñi vay baèng ngoaïi teä. Nhö vaäy nhu caàu veà ngoaïi teä cho doanh nghieäp cuõng nhö söï phaùt trieån nghieäp vuï kinh doanh ngoaïi teä cuûa caùc NHTM trong tieán trình hoäi nhaäp laø raát lôùn. Vì vaäy, ñeå haïn cheá ruûi ro ngoaïi hoái ngaân haøng caàn thöïc hieän caùc giaûi phaùp sau : ™ Ngaân haøng caàn phaûi phaùt trieån vaø söû duïng caùc loaïi coâng cuï taøi chính coù khaû naêng giaûm thieåu ruûi ro trong hoaït ñoäng ngoaïi hoái nhö hôïp ñoàng forward, future, swap, option. Tuy nhieân, khi thöïc hieän caùc nghieäp vuï naøy ngaân haøng caàn thaän troïng, ñaëc bieät vôùi nghieäp vuï quyeàn löïa choïn raát deã gaây ra ruûi ro cho ngaân haøng, vì thò tröôøng ngoaïi hoái cuûa Vieät Nam chöa phaùt trieån, VND chöa coù khaû naêng chuyeån ñoåi neân vieäc thöïc hieän ñoàng thôøi 2 giao dòch ngöôïc chieàu vôùi 2 khaùch haøng laø raát khoù khaên. ™ Caàn ña daïng hoaù caùc loaïi ngoaïi teä laø caùch phoøng traùnh ruûi ro trong hoaït ñoäng ngoaïi hoái cuûa ngaân haøng. Vieäc ñaàu cô chæ moät loaïi ngoaïi teä vôùi moät soá löôïng quaù lôùn coù theå seõ ñem laïi lôïi nhuaän lôùn neáu ñi ñuùng vôùi xu höôùng bieán ñoäng cuûa tyû giaù, nhöng beân caïnh ñoù cuõng tieàm aån ruûi ro raát lôùn vaø cuõng seõ khoâng löôøng heát ñöôïc hieäu quaû. ™ Caàn xaây döïng chieán löôïc kinh doanh ngoaïi teä trong töøng giai ñoaïn cuï theå vì ngaøy nay baát cöù ngaân haøng naøo cuõng coù chieán löôïc kinh doanh cuï theå trong moät giai ñoaïn nhaát ñònh. Chaúng haïn nhö neáu ngaân haøng cho vay USD kyø haïn 3 thaùng thì ñoäng thôøi ngaân haøng seõ phaûi ñònh keá hoaïch ñaàu tö soá ngoaïi teä naøy töông öùng vôùi thôøi haïn cho vay. ™ Ñeå haïn cheá ruûi ro ngoaïi hoái, ngaân haøng coù theå aùp duïng giaûi phaùp cho vay baèng loaïi ngoaïi teä naøy nhöng thu nôï baèng loaïi ngoaïi teä khaùc oån ñònh hôn vôùi tyû giaù ñaõ ñöôïc aán ñònh tröùôc trong hoaït ñoäng tín duïng. ™ Xaây döïng caùc haïn möùc kinh doanh ngoaïi teä, khoái löôïng giao dòch, giôùi haïn loaïi tieàn kinh doanh moät caùch hôïp lyù vaø linh hoaït. Ñieàu naøy coù nghóa laø Chöông 1 - 93 - tuyø vaøo tình hình thò tröôøng cuûa caùc nöôùc cuõng nhö ñôn vò tieàn teä cuûa nöôùc ñoù ñeå ñöa ra ñöôïc keá hoaïch ñaàu tö sao cho hôïp lyù vaø hieäu quaû. ™ Naâng cao hieäu quaû, caïnh tranh laønh maïnh, naâng cao uy tín cuûa heä thoáng ngaân haøng baèng vieäc taêng voán hoaït ñoäng ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi. Moät ngaân haøng coù uy tín khoâng chæ theå hieän qua cô caáu toå chöùc, trình ñoä kinh nghieäm laøm vieäc, lôïi nhuaän, tyû leä lôïi nhuaän treân voán töï coù, thanh toaùn ñuùng haïn maø coøn ñöôïc ñaùnh giaù qua voán hoaït ñoäng vì möùc voán thaáp seõ haïn cheá ngaân haøng trong vieäc môû roäng nghieäp vuï nhö vieäc môû roäng nghieäp vuï option. Ngaân haøng caàn luoân duy trì moät söï caân xöùng taøi saûn nôï vaø taøi saûn coù ngoaïi teä, duy trì traïng thaùi ngoaïi hoái roøng ôû möùc hôïp lyù. ™ Ngaân haøng caàn luoân duy trì moät söï caân xöùng taøi saûn nôï vaø taøi saûn coù ngoaïi teä, duy trì traïng thaùi ngoaïi hoái roøng ôû möùc hôïp lyù. ™ Ngoaøi moät soá phöông phaùp nhaèm haïn cheá ruûi ro tyû giaù treân, ngaân haøng caàn trích laäp moät phaàn lôïi nhuaän ñeå daønh laøm quyõ ruûi ro veà kinh doanh ngoaïi teä, ruûi ro luoân luoân xuaát hieän ñoàng thôøi vôùi giao dòch môû nghóa laø traïng thaùi ngoaïi teä khoâng caân baèng. Trích laäp quyõ ruûi ro coù theå laø 10% - 20% lôïi nhuaän cuûa naêm ñoù veà kinh doanh ngoaïi teä. Ngoaøi ra, söï khoâng aên khôùp veà kyø haïn giöõa taøi saûn nôï vaø taøi saûn coù laø phoå bieán trong heä thoáng ngaân haøng cuûa caùc neàn kinh teá chuyeån ñoåi, ñaëc bieät ñoái vôùi neàn kinh teá tieàn maët vaø möùc ñoä ñoâ la hoaù coøn khaù cao nhö Vieät Nam. Vì vaäy, ñeå haïn cheá söï khoâng aên khôùp naøy, caùc nöôùc chuyeån ñoåi caàn löïa choïn cho mình moät cô cheá tieàn teä thích hôïp, ñaëc bieät laø cô cheá ñieàu haønh tyû giaù. Beân caïnh ñoù, caàn phaûi taïo loøng tin cuûa daân chuùng vôùi ñoàng baûn teä vaø coù chính saùch ngoaïi hoái oån ñònh. Maët khaùc, ñoái vôùi töøng ngaân haøng, ñeå haïn cheá ruûi ro kyø haïn ñaëc bieät ñoái vôùi ngoaïi teä caàn xaùc ñònh chính xaùc möùc ñoä oån ñònh nguoàn voán ngaén haïn, ñeå coù theå söû duïng moät tyû leä nhaát ñònh nhaèm baûo ñaûm an toaøn cho vieäc ñaàu tö trung vaø Chöông 1 - 94 - daøi haïn cuûa ngaân haøng. Ñoàng thôøi xaây döïng caùc chính saùch nhaèm taïo ñöôïc loøng tin ñoái vôùi ngöôøi göûi tieàn, khuyeán khích khaùch haøng göûi tieàn vôùi kyø haïn daøi ñeå taïo ñöôïc nguoàn voán oån ñònh cho ngaân haøng. 3.3.3.3 Giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro thanh khoaûn Ñeå haïn cheá ruûi ro thanh khoaûn, caùc ngaân haøng thöông maïi coù theå söû duïng caùc giaûi phaùp sau: ƒ Tính toaùn chính xaùc nhu caàu thanh khoaûn cuûa ngaân haøng ñeå thöïc hieän döï tröõ hôïp lyù, khoâng neân ñeå nguoàn voán quaù dö thöøa gaây laõng phí voán aûnh höôûng ñeán lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng. Ñieàu naøy cuõng coù nghóa laø nguoàn voán huy ñoäng vaø nguoàn voán cho vay cuûa ngaân haøng phaûi ñöôïc döï baùo trong moät khoaûng thôøi gian hoaïch ñònh thanh khoaûn ñaõ cho. Ngoaøi ra, ngöôøi quaûn trò thanh khoaûn phaûi öôùc löôïng traïng thaùi thanh khoaûn roøng cuûa ngaân haøng, hoaëc thaëng dö hoaëc thaâm huït. ƒ Xaây döïng danh muïc ñaàu tö hôïp lyù, coù tyû troïng hôïp lyù ñaàu tö vaøo chöùng khoaùn, coù khaû naêng chuyeån ñoåi nhanh sang tieàn maët vôùi chi phí chuyeån ñoåi thaáp nhaát. Vì neáu khoâng xaây döïng danh muïc ñaàu tö hôïp lyù, ruûi ro thanh khoaûn seõ xuaát hieän, trong tröôøng hôïp nhö cuoäc khuûng hoaûng taøi chính ôû Thaùi Lan xaûy ra tröôùc ñaây laø do khaû naêng chuyeån ñoåi tieàn maët thaáp töø vieäc baùn caùc baát ñoäng saûn, nhöng ngay thôøi ñieåm ñoù baát ñoäng saûn laïi bò ñoùng baêng. ƒ Quaûn lyù taøi saûn coù hieäu quaû, taïo tính oån ñònh cao ñeå khoâng taïo ra nhöõng cuù soác ruùt tieàn oà aït. Ñoàng thôøi phaûi döï baùo toát nhu caàu ruùt tieàn cuûa khaùch haøng trong töøng thôøi kyø ñeå coù theå chuû ñoäng chuaån bò nguoàn voán chi traû kòp thôøi. ƒ Taïo laäp baûo hieåm tieàn göûi cuõng laø moät trong nhöõng bieän phaùp taïo ñöôïc loøng tin cho khaùch haøng göûi tieàn vaøo ngaân haøng vaø cuõng ñeå baûo ñaûm an toaøn cho ngaân haøng trong tröôøng hôïp khaùch haøng ñeán ruùt tieàn haøng loaït. Chöông 1 - 95 - 3.3.3.4 Giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro laõi suaát Theo chieán löôïc phaùt trieån cuûa ngaân haøng Nhaø nöôùc, ngaân haøng ñang rôi vaøo chu kyø laõi suaát taêng. Kyø voïng khaû naêng sinh lôøi cao trong nhöõng naêm ñaõ baét ñaàu chöõng laïi vaø seõ keát thuùc, nhaát laø ñoái vôùi caùc ngaân haøng coù quy moâ vöøa vaø nhoû. Vaø trong chu kyø nhö vaäy vaán ñeà ñaët ra laø ruûi ro veà laõi suaát seõ raát lôùn. Vì vaäy, coù theå haïn cheá ruûi ro laõi suaát baèng caùch : ™ Phaûi duy trì söï caân ñoái caùc khoaûn nhaïy caûm vôùi laõi suaát beân taøi saûn nôï vôùi taøi saûn coù baèng heä soá ruûi ro laõi suaát ™ Söû duïng moät chính saùch linh hoaït, ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng khoaûn vay lôùn, thôøi haïn daøi caàn tìm kieám nguoàn voán töông xöùng, hoaëc thöïc hieän cô cheá laõi suaát thaû noåi. ™ Söû duïng caùc coâng cuï taøi chính môùi ñeå haïn cheá ruûi ro ngoaïi baûng, nhö söû duïng caùc nghieäp vuï kyø haïn veà laõi suaát, nghieäp vuï kyø haïn veà tieàn göûi, nghieäp vuï kyø haïn veà laõi suaát tieàn vay, thöïc hieän hôïp ñoàng töông lai do khoâng caân xöùng taøi saûn nôï vaø taøi saûn coù, thöïc hieän nghieäp vuï hoaùn ñoåi laõi suaát, quyeàn löïa choïn laõi suaát. Tuy caùc coâng cuï naøy ñaõ coù maët ôû moät soá ngaân haøng nhöng chöa ñöôïc trieån khai maïnh ôû caùc ngaân haøng Vieät Nam maø haàu nhö chæ môùi coù nhöõng chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi trieån khai nhö HSBC, ABN, Citibank … ™ AÙp duïng caùc bieän phaùp cho vay thöông maïi ( cho vay ngaén haïn), ñeå khi laõi suaát thò tröôøng coù chieàu höôùng taêng thì ngaân haøng seõ kòp thôøi taêng laõi suaát cho vay. ™ Thöïc hieän vieäc döï baùo laõi suaát, coù nhieàu nhaân toá aûnh höôûng ñeán laõi suaát nhö cung caàu veà voán tín duïng, tyû suaát lôïi nhuaän bình quaân cuûa caùc doanh nghieäp, tyû leä laïm phaùt döï kieán, chính saùch tieàn teä cuûa ngaân haøng trung öông trong töøng thôøi kyø. Chöông 1 - 96 - 3.4 Nhöõng ñeà xuaát nhaèm naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam 3.4.1 Nhöõng ñeà xuaát ñoái vôùi caùc NHTM 3.4.1.1 Ñaåy maïnh coâng taùc kieåm soaùt noäi boä Vôùi muïc tieâu qua troïng laø xaây döïng ñöôïc heä thoáng tìm kieám ñeå phaùt hieän nhöõng tieâu cöïc tieàm aån, baát oån vaø thieáu soùt trong hoaït ñoäng ngaân haøng ñeå ñöa ra bieän phaùp chaán chænh. 3.4.1.2 Naâng cao chaát löôïng caùc coâng cuï ño löôøng ruûi ro Ñeå xaùc ñònh ñöôïc möùc ñoä ruûi ro trong caùc hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thöông maïi moät caùch chính xaùc hôn, caùc NHTM caàn phaûi naâng cao chaát löôïng caùc coâng cuï ño löôøng ruûi ro cuû vaø tieáp tuïc aùp duïng caùc coâng cuï ño löôøng ruûi ro môùi. Chaúng haïn nhö ñoái vôùi vieäc döï baùo tyû giaù, ñeå döï ñoaùn ñöôïc söï taêng hoaëc giaûm cuûa tyû giaù, NHTM caàn ñaùnh giaù ñöôïc tình hình ngoaïi teä ñoù treân thò tröôøng qua maøn hình Reuter vaø aùp duïng moâ hình döï baùo tyû giaù thích hôïp. Töø ñoù, ngaân haøng tìm ra giaûi phaùp ñeå ngaên ngöøa ruûi ro tyû giaù thích hôïp. Hoaëc ñoái vôùi hoaït ñoäng tín duïng, caàn naâng cao chaát löôïng caùc coâng cuï phuïc vuï cho vieäc ñaùnh giaù cho vay ñoái khaùch haøng nhö caäp nhaät nhanh thoâng tin khaùch haøng chính xaùc vaø hieäu quaû, öùng duïng caùc phaàn meàm hieän ñaïi cho vieäc phaân tích cho vay,… ñeå töø ñoù giaûm ñöôïc ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng. 3.4.1.3 Caàn phaân tích, tính toaùn caùc ñieàu kieän kinh teá vó moâ Trong xu höôùng phaùt trieån cuûa thò tröôøng dòch vuï noùi chung vaø thò tröôøng voán noùi rieâng caàn phaân tích, tính toaùn caùc ñieàu kieän kinh teá nhö tình hình chính trò – xaõ hoäi, tình hình phaùt trieån kinh teá, nhöõng thay ñoåi trong luaät phaùp … trong ñoù coù tính ñeán tình hình quoác teá khi xaây döïng chieán löôïc hoaït ñoäng cuûa ngaân Chöông 1 - 97 - haøng mình. Chæ chaáp nhaän ruûi ro cho pheùp ñoái vôùi töøng nghieäp vuï sau khi ñaõ phaân tích chi tieát treân taát caû caùc khía caïnh luaät phaùp vaø kinh teá. 3.4.1.4 Caàn phaân chia phuø hôïp nguoàn voán cuûa ngaân haøng vôùi möùc ñoä ruûi ro cho pheùp khi thöïc hieän caùc nghieäp vuï trong hoaït ñoäng ngaân haøng. Trong quaù trình hoaït ñoäng, ngaân haøng caàn phaûi phaân chia nguoàn voán sao cho phuø hôïp vôùi möùc ñoä ruûi ro khi thöïc hieän caùc nghieäp vuï ngaân haøng. Vì neáu khoâng phaân boá hôïp lyù nguoàn voán seõ daãn ñeán tình traïng thieáu huït thanh khoaûn hoaëc nghieâm troïng hôn laø ñi ñeán phaù saûn. Chaúng haïn nhö trong hoaït ñoäng tín duïng, khi cho vay quaù nhieàu ñoái vôùi moät khaùch haøng ( treân 15% voán töï coù), neáu doanh nghieäp naøy bò moät lyù do naøo ñoù khoâng thanh toaùn ñöôïc khoaûn nôï treân, ñieàu naøy daãn ñeán ruûi ro cho ngaân haøng ñoái vôùi nhöõng khoaûn tieàn göûi ñeán haïn cuûa ngaân haøng ñoái vôùi nhöõng khaùch haøng khaùc. 3.4.1.5 Thöïc hieän minh baïch vaø coâng khai hoaù thoâng tin. Chöùc naêng naøy chính laø cô sôû, ñoäng löïc ñeå naâng cao chaát löôïng quaûn trò ruûi ro. Vieäc minh baïch vaø coâng khai thoâng tin khoâng chæ ñöôïc thöïc hieän giöõa caùc ngaân haøng thöông maïi vôùi Ngaân haøng Nhaø nöôùc maø coøn phaûi thöc hieän ngay trong noäi boä ngaân haøng thöông maïi 3.4.1.6 Môû roäng hình thöùc ñoàng taøi trôï vôùi muïc tieâu hôïp lyù hoaù söû duïng nguoàn voán vaø giaûm thieåu ruûi ro. Ñoái vôùi nhöõng khoaûn vay lôùn nhaèm muïc ñích phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh cuûa moät coâng ty hay taäp ñoaøn kinh teá lôùn. Ngaân haøng coù theå cho vay ñoàng taøi trôï ñeå giaûm bôùt ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa mình. Chöông 1 - 98 - 3.4.1.7 Naâng cao chaát löôïng chuyeân nghieäp cuûa caùn boä, nhaân vieân Beân caïnh vieäc taäp trung xaây döïng thöông hieäu cho ngaân haøng vôùi muïc tieâu giaûm thieåu ruûi ro hoaït ñoäng caàn naâng cao chaát löôïng chuyeân nghieäp cuûa caùn boä, nhaân vieân trong ngaân haøng. Chuù troïng vieäc thöôøng môøi chuyeân gia caáp chieán löôïc cuûa ngaønh ñeå caùc caùn boä chuû choát trong ngaân haøng tranh thuû yù kieán hoaëc lôøi khuyeân phuø hôïp vôùi boái caûnh cuûa neàn kinh teá thò tröôøng nhaát laø trong boái caûnh caïnh tranh veà taøi chính hieän nay cuûa caùc taäp ñoaøn ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñang môû roäng ôû Vieät Nam. 3.4.2 Nhöõng ñeà xuaát ñoái vôùi NHNN Vieät Nam 3.4.2.1 Caàn phoái hôïp vôùi caùc boä ngaønh lieân quan hoaøn thieän heä thoáng keá toaùn theo thoâng leä quoác teá (IAS). Xaây döïng caùc giaûi phaùp chính saùch ñeå hoaøn thieän phöông phaùp kieåm soaùt vaø kieåm toaùn noäi boä trong caùc toå chöùc tín duïng vaø tieán tôùi caùc chuaån möïc quoác teá. 3.4.5.2 Ñöa ra caùc giaûi phaùp hoaøn thieän heä thoáng giaùm saùt ngaân haøng theo höôùng naâng cao chaát löôïng phaân tích tình hình taøi chính vaø phaùt trieån heä thoáng caûnh baùo sôùm nhöõng tieàm aån trong hoaït ñoäng cuûa caùc TCTD - Baèng caùch thaønh laäp ñoaøn khaûo saùt tröïc tieáp theo nguyeân taéc choïn maãu ngaãu nhieân, phaân tích baùo caùo taøi chính vaø xaùc ñònh caùc ñieåm nhaïy caûm trong baùo caùo taøi chính. - Phaùt trieån vaø thoáng nhaát caùch thöùc giaùm saùt ngaân haøng treân cô sôû lyù luaän vaø thöïc tieãn. - Naâng cao ñoøi hoûi kyõ thuaät trong vieäc trích laäp döï phoøng ruûi ro. Chöông 1 - 99 - - Xaây döïng heä thoáng caùc bieän phaùp kieåm soaùt luoàng voán quoác teá vaø nôï nöôùc ngoaøi. Trong ñoù, taäp trung vaøo cô cheá giaùm saùt cho vay vaø vay baèng ngoaïi teä cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi ñeå traùnh ruûi ro veà tyû giaù. 3.4.5.3 Naâng cao tieâu chí trong vieäc caáp giaáy pheùp vaø ñoøi hoûi kyõ thuaät ñoái vôùi caùc toå chöùc tín duïng Döïa treân nhöõng tieâu chuaån veà ñoä vöõng chaéc taøi chính vaø caùc chæ soá an toaøn trong hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc tín duïng ñeå naâng cao tieâu chí trong vieäc caáp giaáy pheùp vaø kyõ thuaät ñoái vôùi caùc toå chöùc tín duïng. 3.4.5.4 Tieáp tuïc tieán haønh saép xeáp laïi heä thoáng ngaân haøng sao cho phuø hôïp vôùi xu höôùng thò tröôøng taøi chính quoác teá Tieán haønh nhanh quaù trình coå phaàn hoaù caùc ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc ñoàng thôøi gaén lieàn vôùi vieäc nieâm yeát coå phieáu treân thò tröôøng chöùng khoaùn ñeå phaân taùn ruûi ro vaø ñoåi môùi cô caáu saûn phaåm dòch vuï. 3.4.5.5 Taêng cöôøng quaûn lyù caùc ngaân haøng thoâng qua caùc quy ñònh veà kieåm toaùn baét buoäc vaø kieåm tra trình ñoä ñònh kyø Caàn taêng cöôøng vieäc thanh tra vaø hoã trôï caùc ngaân haøng nhaän bieát caùc ruûi ro tieàm aån thoâng qua coâng taùc ñaõ thanh tra cuûa caùc ngaân haøng, ñeå töø ñoù ñöa ra giaûi phaùp höõu hieäu ñeå giaûm thieåu ruûi ro. 3.4.5.6 Ña daïng hoaù caùc loaïi ngoaïi teä trong döï tröõ Ngaân haøng nhaø nöôùc ñoùng vai troø cuoái cuøng trong hoaït ñoäng can thieäp thò tröôøng khi caàn thieát. Taäp trung döï tröõ ngoaïi teä coù keá hoaïch söû duïng hôïp lyù. Quyõ döï tröõ ngoaïi teä coù taùc duïng khi thò tröôøng lieân ngaân haøng ñoùng baêng, ngoaïi Chöông 1 - 100 - teä khan hieám, luùc naøy ngaân haøng nhaø nöôùc seõ duøng quyõ naøy ñeå can thieäp. Vaø khi thò tröôøng oån ñònh ngaân haøng nhaø nöôùc seõ mua vaøo ñeå taêng traïng thaùi ngoaïi teä. 3.4.5.7 Tieáp tuïc hoaøn thieän khung phaùp lyù vaø trieån khai maïnh hôn nöõa thò tröôøng tieàn teä Cuï theå laø caùc nghieäp vuï nhö forward, swap, option,… 3.4.5.8 Ngaân haøng nhaø nöôùc neân thöôøng xuyeân toå chöùc caùc buoåi hoäi thaûo qua maïng veà caùc hoaït ñoäng kinh doanh trong ngaân haøng, phaân tích tình hình kinh teá trong vaø ngoaøi nöôùc Ñeå nhaèm muïc ñích taïo höôùng ñi môùi cuõng nhö phoå bieán caùc nghò ñònh, quy ñònh thoâng tö môùi aùp duïng cho hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng, Ngaân haøng nhaø nöôùc neân thöôøng xuyeân toå chöùc caùc buoåi hoäi thaûo qua maïng veà caùc hoaït ñoäng kinh doanh trong ngaân haøng, phaân tích tình hình kinh teá trong vaø ngoaøi nöôùc. Nhìn chung, ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng xaûy ra do nhieàu nguyeân nhaân khaùch quan laãn chuû quan. Nguyeân nhaân do chính baûn thaân ngaân haøng seõ ñöôïc phoøng ngöøa qua caùc quy trình nghieäp vuï vaø kyõ naêng kieåm soaùt. Ngoaøi ra caàn coù söï trôï giuùp cuûa Chính phuû vaø Ngaân haøng nhaø nöôùc thoâng qua caùc thoâng tö, quyeát ñònh vaø nhaát laø moät haønh lang phaùp lyù thoâng thoaùng. Vaän duïng moät caùch linh hoaït, kòp thôøi vaø hôïp lyù caùc bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro seõ haïn cheá ñöôïc ruûi ro, töø ñoù giuùp caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ngaøy caøng vöõng maïnh hôn trong quaù trình chuaån bò hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá khu vöïc vaø kinh teá quoác teá hieän nay. Chöông 1 - 101 - PHAÀN KEÁT LUAÄN Xu höôùng töï do, toaøn caàu hoaù kinh teá vaø quoác teá hoaù caùc luoàng taøi chính ñaõ laøm thay ñoåi caên baûn heä thoáng ngaân haøng. Hoaït ñoäng kinh ngaân haøng trôû neân phöùc taïp hôn vaø aùp löïc caïnh tranh giöõa caùc ngaân haøng lôùn hôn vaø cuøng vôùi noù möùc ñoä ruûi ro cuõng taêng hôn. Ñoái vôùi moät nöôùc ñang phaùt trieån nhö Vieät Nam hieän nay, cuï theå laø ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam, muoán toàn taïi vaø phaùt trieån, caùc ngaân haøng phaûi coù ñuû naêng löïc quaûn trò ruûi ro. Neáu khoâng, seõ khoâng coù khaû naêng toàn taïi vaø kinh doanh treân thò tröôøng. Nhö vaäy, vieäc naâng cao chaát löôïng quaûn trò ruûi ro taïi caùc NHTM hieän nay ñang laø böùc xuùc treân caû phöông dieän lyù thuyeát laãn thöïc tieãn. Do ñoù, caàn phaûi naém roõ nguyeân nhaân ñeå löôøng tröôùc nhöõng ruûi ro, töø ñoù xaùc ñònh nhöõng bieän phaùp ñoái phoù vaø khaéc phuïc hôïp lyù. Tröôùc heát ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy, caùc ngaân haøng thöông maïi caàn phaûi xaây döïng cho mình moät chính saùch quaûn trò ruûi ro ñuùng ñaén. Thöïc hieän toát vieäc phaân tích vaø ñaùnh giaù toaøn dieän caùc yeáu toá coù aûnh höôûng hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng, ñoàng thôøi naâng cao chaát löôïng caùc coâng cuï ño löôøng ruûi ro. Beân caïnh ñoù, taùi cô caáu boä maùy toå chöùc quaûn trò ruûi ro theo höôùng taùch boä maùy quaûn trò ruûi ro ñoäc laäp vôùi boä phaän kinh doanh vaø tieán tôùi thöïc hieän quaûn trò ruûi ro theo ngaønh doïc, giaûm daàn möùc ñoä uyû quyeàn, phaân caáp theo haøng ngang. Chöông 1 - 102 - Maët khaùc, ñeå nhaèm thöïc hieän muïc tieâu naøy, khoâng theå thieáu moät yeáu toá quan troïng ñoù laø con ngöôøi. Ngaân haøng thöôøng xuyeân naâng cao naêng löïc caùn boä quaûn trò. Ñöa ra caùc chính saùch tuyeån duïng, söû duïng, ñaõi ngoä vaø ñeà baït thích hôïp vôùi yeâu caàu vaø traùch nhieäm coâng vieäc. Thöôøng xuyeân toå chöùc vaø phoái hôïp vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi môû caùc lôùp taäp huaán, ñaøo taïo ñeå caäp nhaät kieán thöùc ngaân haøng trong thôøi kyø kinh teá thò tröôøng phaùt trieån. Ngoaøi ra, söï ñoùng goùp vó moâ cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc cuõng giuùp cho vieäc naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi veà maët phaùp luaät vaø ñöôøng loái chung, ñoàng thôøi goùp phaàn taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá Vieät Nam treân con ñöôøng hoäi nhaäp. Chöông 1 - 103 - Taøi lieäu tham khaûo 1. Quaûn trò ngaân haøng thöông maïi – Nhaø xuaát baûn thoáng keâ 2003, TS. Traàn Huy Hoaøng - Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá. 2. Tieàn teä ngaân haøng – Nhaø xuaát baûn thoáng keâ 2004, chuû bieân PGS. TS. Nguyeãn Ñaêng Dôøn – Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá. 3. Nghieäp vuï ngaân haøng thöông maïi – Nhaø xuaát baûn TP. HCM, chuû bieân: Leâ Vaên Teà, Ngoâ Höôùng, Ñoã Linh Hieäp, Hoà Dieäu, Leâ Thaåm Döông – Tröôøng Ñaïi hoïc Ngaân haøng. 4. Taøi lieäu giaûng daïy cao hoïc moân Nghieäp vuï Ngaân haøng – thaùng 1/2005, TS. Nguyeãn Minh Kieàu – Ñaïi hoïc Kinh teá TP.HCM. 5. Quyeát ñònh soá 783/2005/QĐ-NHNN nga øy 31/05/2005, so á 457/2005/QĐ-NHNN nga øy 19/04/2005. 6. Chæ thò so á 02/2005/CT-NHNN nga øy 20/04/2005. 7. Vaên kie än nghò quye á t Ña ï i ho ä i IX cu ûa Ña ûng. 8. Baùo caùo toång keát tình hình hoaït ñoäng Ngaân haøng TP. HCM naêm 2002, 2003, 2004 vaø ñònh höôùng nhieäm vuï naêm 2005 – Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam. 9. Thôøi baùo kinh teá Vieät Nam 2003 – 2004, 2004 – 2005 10. Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn soá 53-2003, 7-2004, 49-2004, 31-2005, 34-2005, 35-2005 11. Taïp chí ngaân haøng soá 4,5 naêm 2005 – NHNN Vieät Nam 12. Taïp chí thò tröôøng taøi chính tieàn teä soá 5 ngaøy 01/03/2005. 13. Thôøi baùo ngaân haøng soá 26, 27, 65, 69 naêm 2004 vaø soá 18, 22, 29 naêm 2005. 14. Caùc thoâng tin truy caäp treân caùc trang Web : Ngaân haøng Nhaø nöôùcVieät Nam, Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam, Kinh teá Vieät Nam, Ñaàu tö chöùng khoaùn,Vieät Nam Net. ._.