Một số giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh xuất nhập khẩu tại Công ty cổ phần dịch vụ hàng hải

Lêi më ®Çu Trong kho¶ng 20 n¨m trë l¹i ®©y, n­íc ta ®· thu ®­îc nhiÒu thµnh tùu to lín vÒ mäi mÆt nh­: chÝnh trÞ, kinh tÕ x· héi ®Õn v¨n ho¸, gi¸o dôc… Mµ ®Æc biÖt lµ viÖc nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng víi tèc ®é cao ®· lµm ®ßn b¶y cho sù ph¸t triÓn cña toµn x· héi. §iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn râ khi sè liÖu thèng kª cho thÊy: ViÖt Nam lu«n n»m trong sè nh÷ng quèc gia cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao nhÊt trªn thÕ giíi. Vừa qua n­íc ta ®· chÝnh thøc gãp tiÕng nãi chung víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi khi hoµn tÊt nh÷ng thñ tôc cuèi cïng gia nhËp WTO - Tæ chøc Th­¬ng m¹i lín nhÊt thÕ giíi. ViÖc gia nhËp WTO sÏ t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn v« cïng thuËn lîi cho b­íc ph¸t triÓn tiÕp theo cña nÒn kinh tÕ. Mèi quan hÖ giao l­u, bu«n b¸n gi÷a c¸c quèc gia víi ViÖt Nam ngµy cµng më réng. L­îng s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô trao ®æi, bu«n b¸n ngµy cµng cã khèi l­îng l­u th«ng lín. ChÝnh v× vËy mµ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hiện nay và trong t­¬ng lai sẽ rất ph¸t triÓn. Nh÷ng lîi Ých mµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®em l¹i lµ lµm cho th­¬ng m¹i vµ thÞ tr­êng thÕ giíi trë thµnh nguån lùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ nguån tiÕt kiÖm n­íc ngoµi, lµ nh©n tè kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, cña khoa häc c«ng nghÖ. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu võa lµ cÇu nèi kinh tÕ cña mçi quèc gia víi c¸c n­íc kh¸c trªn toµn thÕ giíi, võa lµ nguån hËu cÇn cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng toµn x· héi. Lµ mét doanh nghiÖp nhµ n­íc trùc thuéc Côc hµng h¶i, C«ng ty cæ phÇn dÞch vô hµng h¶i ®· vµ ®ang kh«ng ngõng nç lùc v­¬n lªn vÒ mäi mÆt trong nç lùc chung cña toµn ngµnh. Ho¹t ®éng cña C«ng ty bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng nh­: - §¹i lý cho c¸c h·ng tµu quèc tÕ t¹i ViÖt Nam. - DÞch vô kho b·i hµng ho¸ - Tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ - DÞch vô vËn t¶i quèc tÕ vµ trong n­íc - DÞch vô t­ vÊn hµng h¶i,… Vµ trong qu¸ tr×nh thùc tËp em ®· cè g¾ng t×m hiÓu vµ ®· lùa chän ®Ò tµi: "Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu t¹i C«ng ty cæ phÇn dÞch vô hµng h¶i". Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña GS.TS. §ç Hoµng Toµn vµ c¸c c¸n bé C«ng ty cæ phÇn dịch vụ hµng h ¶i ®Ó hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Ch­¬ng I Lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu I. XuÊt nhËp khÈu vµ vai trß trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ vµ héi nhËp nÒn kinh tÕ 1. B¶n chÊt vµ tÝnh tÊt yÕu cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu 1.1. Kh¸i niÖm, b¶n chÊt kinh doanh xuÊt nhËp khÈu Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ sù trao ®æi s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô gi÷a c¸c n­íc víi nhau th«ng qua hµnh vi mua b¸n. VÒ c¬ b¶n ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu còng t­¬ng tù nh­ nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh th«ng th­êng gi÷a c¸c ®èi t­îng, gi÷a c¸c tæ chøc kinh tÕ tham gia trªn thÞ tr­êng nh­ng ë ®©y diÔn ra trªn mét quy m« lín h¬n víi khèi l­îng hµng ho¸ cã gi¸ trÞ lín vµ ®­a tõ n­íc nµy qua n­íc kh¸c. Sù trao ®æi ®ã lµ mét h×nh thøc cña mèi quan hÖ x· héi vµ ph¶n ¸nh sù phô thuéc lÉn nhau vÒ kinh tÕ gi÷a nh÷ng ®èi t­îng s¶n xuÊt hµng ho¸ riªng biÖt cña c¸c quèc gia. Tr­íc ®©y khi ch­a cã quan hÖ trao ®æi bu«n b¸n hµng ho¸ gi÷a c¸c n­íc, th× mçi c¸ nh©n còng nh­ mçi quèc gia ®Òu tù tho¶ m·n c¸c nhu cÇu vµ ®iÒu ®ã g©y ra sù h¹n chÕ vÒ nhu cÇu cña con ng­êi vµ quèc gia. Cïng víi sù tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ t¸c ®éng cña nh÷ng quy luËt kinh tÕ ph¹m vi chuyªn m«n ho¸ vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi ngµy cµng réng, nã ®· v­ît ra khái biªn giíi mét n­íc vµ h×nh thµnh nªn c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Chuyªn m«n ho¸ vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ cµng s©u s¾c, c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ cµng ®­îc më réng, c¸c n­íc cµng cã sù phô thuéc lÉn nhau vµ h×nh thµnh c¸c mèi quan hÖ bu«n b¸n víi nhau. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu diÔn ra trªn mäi lÜnh vùc, trong mäi ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ: tõ xuÊt nhËp khÈu hµng tiªu dïng phôc vô ®êi sèng hµng ngµy cho ®Õn nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt, m¸y mãc hµng ho¸ thiÕt bÞ cao. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu diÔn ra rÊt réng vÒ quy m«, kh«ng gian, thêi gian diÔn ra th­êng rÊt lín. Nã cã thÓ trong thêi gian ng¾n song còng cã thÓ kÐo dµi hµng n¨m trªn ph¹m vi mét quèc gia hoÆc nhiÒu quèc gia kh¸c nhau. Vµ môc tiªu cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu chÝnh lµ khai th¸c ®­îc hÕt mäi lîi thÕ còng nh­ kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cña tõng quèc gia trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, thùc hiÖn môc tiªu quan träng lµ thu ngo¹i tÖ nh»m ®¸p øng nhu cÇu kinh tÕ mçi quèc gia. Vµ ®èi víi n­íc ta th× ho¹t ®éng nµy sÏ gãp phÇn rÊt lín vµo môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®Ó v­¬n lªn thµnh mét quèc gia giµu m¹nh. 1.2. TÝnh tÊt yÕu cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu Trao ®æi hµng ho¸ lµ mét h×nh thøc cña mèi quan hÖ kinh tÕ x· héi vµ ph¶n ¸nh sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt kinh doanh c¸c lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ riªng biÖt cña c¸c quèc gia. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu trë thµnh mét lÜnh vùc v« cïng quan träng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c n­íc tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®¹t ®­îc lîi Ých mét c¸ch tèi ®a nhÊt ®Ó lµm giµu cho ®Êt n­íc. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kinh doanh xuÊt nhËp khÈu g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Khi x· héi cµng ph¸t triÓn th× ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ diÔn ra cµng nhanh chãng vµ s©u s¾c. Nã ph¶n ¸nh mèi quan hÖ phô thuéc kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia ngµy cµng lín vµ s©u s¾c. Khi qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng cµng s©u s¾c nh­ vËy th× xuÊt nhËp khÈu chÝnh lµ lÜnh vùc kinh doanh t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. Thùc tÕ trªn thÕ giíi ®· cho thÊy mét quèc gia sÏ kh«ng thÓ tån t¹i ®­îc chø ch­a nãi g× ®Õn sù ph¸t triÓn lín m¹nh nÕu nh­ tù c« lËp hay bÞ c« lËp víi kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ. HiÖn nay, chóng ta cã thÓ dÔ dµng minh chøng ®­îc ®iÒu nµy: ®iÓn h×nh ®ã lµ c¸ch c¸c quèc gia m¹nh muèn trõng ph¹t nh÷ng quèc gia nhá lu«n sö dông ®Õn biÖn ph¸p vÒ kinh tÕ. Mµ cô thÓ ®ã lµ h×nh thøc cÊm vËn nÒn kinh tÕ, kh«ng cho phÐp nh÷ng quèc gia nµy cã quan hÖ giao l­u lu«n b¸n víi c¸c quèc gia kh¸c. VÝ dô nh­: Iran, CHDCND TriÒu Tiªn… lµ nh÷ng quèc gia ®ang bÞ lÖnh trõng ph¹t cÊm vËn nÒn kinh tÕ. §iÒu ®ã ®· cho thÊy kinh doanh xuÊt nhËp khÈu trë thµnh cÇu nèi c¸c quèc gia. Nã trë thµnh vÊn ®Ò sèng cßn v× nã cßn cho phÐp thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ n©ng cao møc tiªu dïng cña mét quèc gia. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu trë thµnh bÝ quyÕt thµnh c«ng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña nhiÒu n­íc, nã t¹o cho mçi n­íc cã kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng ra quèc tÕ vµ t¨ng nhanh xuÊt khÈu s¶n phÈm hµng ho¸ qua chÕ biÕn cã hµm l­îng kü thuËt cao. VÒ sù ra ®êi, ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu xuÊt hiÖn tõ sù ®a d¹ng vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ x· héi gi÷a c¸c quèc gia, gi÷a c¸c khu vùc thÕ giíi. ChÝnh sù kh¸c nhau ®ã ®· t¹o cho mçi quèc gia, khu vùc ®Þa lý kh¸c nhau cã nh÷ng lîi thÕ vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ x· héi kh¸c nhau riªng biÖt. Vµ t¹o cho mçi quèc gia cã thÓ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng cô thÓ phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ cña m×nh ®Ó nhËp khÈu nh÷ng lo¹i hµng ho¸ kh¸c cÇn thiÕt. §iÒu quan träng lµ mçi n­íc ph¶i x¸c ®Þnh cho ®­îc nh÷ng mÆt hµng nµo lµ thÕ m¹nh cña n­íc m×nh vµ ph¶i cã lîi nhÊt trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. ChÝnh v× thÕ mµ sù gia t¨ng ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu xÐt vÒ kim ng¹ch còng nh­ chñng lo¹i hµng ho¸ ®· lµm cho vÊn ®Ò lîi Ých cña mçi quèc gia ®­îc xem xÐt mét c¸ch ®Æc biÖt h¬n. Trªn thÕ giíi ®· cho thÊy tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy, c¸c quèc gia ph¸t triÓn chØ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng nhÊt ®Þnh nh­: NhËt B¶n xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp, hµng c«ng nghÖ cao vµ chØ nhËp khÈu nguyªn liÖu th«; c¸c n­íc thuéc khu vùc T©y Nam ¸ l¹i cã thÕ m¹nh vÒ dÇu má - vµ xuÊt khÈu dÇu th«, dÇu qua tinh chÕ trë thµnh ngµnh kinh doanh chñ lùc cña c¶ quèc gia vµ réng h¬n ®ã lµ c¶ khu vùc T©y Nam ¸… §Ó hiÓu thªm vÒ vÊn ®Ò nµy, chóng ta sÏ nghiªn cøu ®Õn "Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh trong th­¬ng m¹i quèc tÕ" cña David Ricardo. D. Ricardo cho r»ng: Th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· xuÊt hiÖn tõ rÊt l©u vµ ngµy cµng trë nªn phong phó ®a d¹ng. §Ó gi¶i thÝch c¬ së kinh tÕ cña th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· cã nhiÒu tr­êng ph¸i ®­a ra nh÷ng hµng ho¸ kh¸c nhau. Trong thêi kú tÝch luü nguyªn thuû c¸c nhµ träng th­¬ng chñ tr­¬ng nhµ n­íc ph¶i tÝch cùc t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch thuÕ quan b¶o hé, chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu tiÖn tÖ, tû gi¸ hèi ®o¸i ®Ó b¶o vÖ c¸c ngµnh s¶n xuÊt non trÎ; kiÓm so¸t nhËp khÈu, thóc ®Èy xuÊt khÈu. Tuy vËy, ë thÕ kû XV- XVII, c¸c nhµ träng th­¬ng coi trao ®æi th­¬ng m¹i lµ hµnh vi t­íc ®o¹t lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia còng nh­ gi÷a c¸c thµnh viªn trong mét n­íc. Tuy nhiªn, häc thuyÕt trao ®æi quèc tÕ cña c¸c nhµ träng th­¬ng vµ träng n«ng cßn rÊt s¬ sµi. §Õn cuèi thÕ kû XVII ®Çu thÕ kû XVIII, nh÷ng nhµ kinh tÕ häc tµi s¶n cæ ®iÓn ®· ®­a ra quan niÖm dùa trªn sù chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt gi÷a c¸c quèc gia lµm c¬ së gi¶i thÝch quan hÖ th­¬ng m¹i quèc tÕ. Theo quan ®iÓm nµy, n­íc nµo cã ®Êt tèt trång lóa th× cÇn chuyªn m«n vµo ngµnh trång trät vµ mua hµng ho¸ c«ng nghiÖp cña c¸c n­íc kh¸c. Ng­îc l¹i, n­íc nµo cã nhiÒu tµi nguyªn kho¸ng s¶n th× nªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ mua lóa m× ë n­íc kh¸c. Quan ®iÓm ®ã gäi lµ lîi thÕ tuyÖt ®èi trong trao ®æi quèc tÕ. Khi mçi n­íc cã lîi thÕ tuyÖt ®èi so víi c¸c n­íc kh¸c vÒ mét lo¹i hµng ho¸ th× lîi Ých cña th­¬ng m¹i lµ râ rµng. Nh­ng ®iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu n­íc A cã thÓ s¶n xuÊt hiÖu qu¶ h¬n n­íc B c¶ hai mÆt hµng ®em trao ®æi? §Ó gi¶i ®¸p cho c©u hái nµy, D. Ricardo ®· ®­a ra lý thuyÕt vÒ lîi thÕ so s¸nh. Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh kh¼ng ®Þnh r»ng, nÕu mét ®Êt n­íc cã lîi thÕ so s¸nh trong mét sè s¶n phÈm vµ kÐm lîi thÕ so s¸nh trong mét sè s¶n phÈm kh¸c th× n­íc ®ã sÏ cã lîi trong chuyªn m«n ho¸ vµ ph¸t triÓn th­¬ng m¹i quèc tÕ. Th­¬ng m¹i quèc tÕ chñ yÕu phô thuéc vµo lîi thÕ so s¸nh chø kh«ng ph¶i chØ phô thuéc vµo lîi thÕ tuyÖt ®èi. §Ó gi¶i thÝch thùc chÊt cña lîi thÕ so s¸nh, D. Ricardo cho r»ng mét ®Êt n­íc cã lîi thÕ so s¸nh trong viÖc s¶n xuÊt mét mÆt hµng nµo ®ã nÕu n­íc ®ã cã chi phÝ s¶n xuÊt t­¬ng ®èi vÒ mÆt hµng ®ã thÊp h¬n so víi n­íc kh¸c. Cã thÓ minh ho¹ lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh b»ng vÝ dô sau: Do tr×nh ®é n¨ng suÊt lao ®éng kh¸c nhau nªn Mü cã chi phÝ s¶n xuÊt l­¬ng thùc vµ quÇn ¸o thÊp h¬n ch©u ¢u. Nh­ng nÕu ¸p dông nguyªn t¾c lîi thÕ so s¸nh ®Ó chuyªn m«n hãa s¶n xuÊt th× Mü vµ Ch©u ¢u ®Òu cã lîi: S¶n phÈm Hao phÝ lao ®éng Mü Ch©u ¢u 1. §¬n vÞ l­¬ng thùc 1 3 2. §¬n vÞ quÇn ¸o 2 4 B¶ng sè liÖu cho thÊy: N­íc Mü cã lîi thÕ tuyÖt ®èi c¶ vÒ hai mÆt hµng l­¬ng thùc vµ quÇn ¸o. NÕu so s¸nh chi phÝ s¶n xuÊt mÆt hµng l­¬ng thùc th× Mü s¶n xuÊt rÎ h¬n ch©u ¢u 3 lÇn, cßn mÆt hµng quÇn ¸o rÎ h¬n 2 lÇn. Tuy vËy Ch©u ¢u l¹i cã lîi thÕ so s¸nh vÒ mÆt hµng quÇn ¸o, cßn Mü cã lîi thÕ so s¸nh vÒ mÆt hµng l­¬ng thùc. VËy n­íc Mü nªn chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt l­¬ng thùc, ch©u ¢u chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt quÇn ¸o, th× c¶ 2 bªn cïng cã lîi trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh (hay t­¬ng ®èi) cña David Ricardo ®· cho thÊy c¬ chÕ lîi Ých khi kinh doanh xuÊt nhËp khÈu diÔn ra gi÷a c¸c quèc gia cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh¸c nhau. Tuy nhiªn, ng­êi ta cïng thÊy r»ng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu vÉn diÔn ra gi÷a c¸c quèc gia khi chóng cã c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh¸ gièng nhau. VÝ dô nh­, sù trao ®æi bu«n b¸n c¸c mÆt hµng ®iÖn tö c«ng nghÖ cao gi÷a c¸c n­íc T©y ¢u ph¸t triÓn, hay sù trao ®æi bu«n b¸n « t« gi÷a §øc vµ Mü,… ë ®©y, c¸c quèc gia hoµn toµn tù do lùa chän c¸c ®èi t¸c bu«n b¸n, c¸c mÆt hµng cã kh¶ n¨ng ®em l¹i lîi Ých lín nhÊt cho hä. HiÖn nay, kinh doanh xuÊt nhËp khÈu kh«ng chØ ®em l¹i lîi Ých vÒ kinh tÕ cho mçi quèc gia mµ nã cßn lµ cÇu nèi cho toµn x· héi, cho sù giao l­u g¾n bã cña loµi ng­êi trªn thÕ giíi. ChÝnh v× vËy mµ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu trë thµnh mét bé phËn tÊt yÕu cho mçi quèc gia ph¸t triÓn. 2. C¸c néi dung c¬ b¶n trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ t¹i c¸c doanh nghiÖp 2.1. Quy tr×nh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ 2.1.1. Quy tr×nh xuÊt khÈu hµng ho¸ VÒ c¬ b¶n ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ ®­îc biÓu diÔn nh­ s¬ ®å sau: T¹o nguån hµng vµ kh¸ch hµng xuÊt khÈu §µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång Nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu ChuÈn bÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu KiÓm tra chÊt l­îng hµng ho¸ xuÊt khÈu Lµm thñ tôc thuª tµu l­u c­íc nÕu gi÷a CIF Mua b¶o hiÓm Thùc hiÖn thñ tôc h¶i quan Giao nhËn hµng víi chñ tµu Lµm thñ tôc thanh to¸n 2.1.2. Quy tr×nh nhËp khÈu hµng ho¸ Ho¹t ®éng nhËp khÈu hµng ho¸ ®­îc biÓu diÔn qua s¬ ®å sau: Chän ®èi t¸c Ký kÕt hîp ®ång Më tÝn dông Thuª vµ cho tµu ®Õn tiÕp nhËn vËn chuyÓn hµng Thùc hiÖn b¶o hiÓm vËn chuyÓn hµng ho¸ TiÕp nhËn hµng vÒ KiÓm tra chøng tõ vµ thanh to¸n Mua b¶o hiÓm Thùc hiÖn thñ tôc h¶i quan NghiÖm thu hµng ho¸ Båi th­êng nhËp khÈu Lµm thñ tôc h¶i quan Khai b¸o h¶i quan 2.2. C«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng Do ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu diÔn ra trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc kinh doanh n»m t¹i c¸c quèc gia kh¸c nhau v× vËy khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng bu«n b¸n trao ®æi hµng ho¸ sÏ ph¶i chuyÓn tõ biªn giíi n­íc nµy sang n­íc kh¸c. MÆt kh¸c, mçi n­íc l¹i cã nh÷ng chÝnh s¸ch, hÖ thèng luËt ph¸p, thÓ lÖ vµ tËp qu¸n giao th­¬ng kh¸c nhau v× vËy c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc kinh doanh khi tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu sÏ ph¶i tù ®Æt c©u hái vµ gi¶i ®¸p chóng nh­: kinh doanh hµng ho¸ g×? víi ai? ë ®©u? Thanh to¸n b»ng h×nh thøc nµo? Thêi ®iÓm thùc hiÖn lµ bao giê?... 2.2.1. Nghiªn cøu thÞ tr­êng thÕ giíi Khi tiÕn hµnh nghiªn cøu thÞ tr­êng thÕ giíi, mµ thùuc chÊt ë ®©y lµ viÖc nghiªn cøu ®èi víi thÞ tr­êng trong n­íc. Mçi doanh nghiÖp kinh doanh cÇn tËp trung nghiªn cøu c¸c khÝa c¹nh chñ yÕu sau: §Æc tÝnh - chÊt l­îng hµng ho¸, thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng, c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i - luËt ph¸p mçi quèc gia, tËp qu¸n th­¬ng m¹i t¹i b¶n ®Þa, t×nh h×nh kinh tÕ toµn quèc gia, ®iÒu kiÖn chuyªn chë vµ bèc xÕp, ®Æc tÝnh thÞ tr­êng còng nh­ dung l­îng vµ gi¸ c¶ thÞ tr­êng v.v.. 2.2.2. Nghiªn cøu thÞ tr­êng trong n­íc Khi nghiªn cøu thÞ tr­êng trong n­íc, tr­íc hÕt doanh nghiÖp ph¶i n¾m b¾t t×nh h×nh trong n­íc vÒ nh÷ng mÆt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. - NhËn biÕt hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu: T×m hiÓu nh÷ng mÆt hµng trong n­íc cã uy tÝn vµ ®­îc thÞ tr­êng thÕ giíi ®¸nh gi¸ cao, nh÷ng mÆt hµng cã ®ñ tiªu chuÈn ISO- ®ã sÏ lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó b¹n hµng dÔ chÊp nhËn. T×m hiÓu nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong n­íc ®ang thiÕu nh÷ng lo¹i hµng ho¸ nµo, së thÝch - t©m lý cña kh¸ch hµng ng­êi tiªu dïng cã chuéng hµng ngo¹i kh«ng?… - C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i n¾m ch¾c luËt ph¸p, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, chÕ ®é tËp qu¸n cña n­íc liªn quan ®Õn viÖc xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. N¾m râ tÝnh æn ®Þnh nÒn kinh tÕ, chÝnh trÞ, … 2.2.3. TiÕn hµnh lùa chän ®èi t­îng kinh doanh SÏ cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp, nhµ kinh doanh trªn cïng mét thÞ tr­êng vµ ®Òu kinh doanh cïng chñng lo¹i hµng ho¸ nh­ nhau v× vËy khi tiÕn hµnh lùa chän ®èi t¸c mçi doanh nghiÖp cÇn ph¶i t×m hiÓu vÒ: ph¹m vi kinh doanh, kh¶ n¨ng tµi chÝnh, quy m« ho¹t ®éng, c¬ së vËt chÊt kü thuËt, uy tÝn cña ®èi t¸c trªn thÞ tr­êng,… vµ th¸i ®é liªn quan ®Õn chÝnh trÞ cña ®èi t¸c. §Ó cã thÓ lùa chän ®èi t¸c kinh doanh mét c¸ch tèt nhÊt, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ dïng mét sè ph­¬ng ph¸p ®Ó ®iÒu tra nh­ sau: + Qua s¸ch b¸o, th«ng tin tµi liÖu tõ Internet. + Qua c¸c dÞch vô t­ vÊn cña c¸c doanh nghiÖp hay cña c¬ quan nhµ n­íc. + Qua ®iÒu tra trùc tiÕp + HoÆc bu«n b¸n thö ®Ó t×m hiÓu,… 2.3. TiÕn hµnh lËp ph­¬ng ¸n giao dÞch §Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng giao dÞch gåm c¸c b­íc chi tiÕt sau: - Lùa chän mÆt hµng kinh doanh xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu. - Lùa chän thÞ tr­êng - kh¸ch hµng tiªu dïng - ph­¬ng thøc giao dÞch vËn chuyÓn. - X¸c ®Þnh sè l­îng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. - KiÓm tra chÊt l­îng hµng ho¸ - Lùa chän thêi gian, thêi ®iÓm, ®Þa ®iÓm giao nhËn. - X©y dùng lùa chän c¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn quan hÖ nh­: héi nghÞ kh¸ch hµng, tæ chøc chiªu ®·i, ®Çu t­ qu¶ng c¸o, x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt míi,… - TÝnh to¸n vµ dù b¸o kÕt qu¶ c«ng viÖc giao dÞch hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. 2.4. Giao dÞch, ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång 2.5. Thùc hiÖn ký kÕt, chÝnh thøc ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu 3. Vai trß cña xuÊt nhËp khÈu trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ vµ héi nhËp nÒn kinh tÕ ë n­íc ta §èi víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ tæng thÓ c¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia vµ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau b¾t nguån tõ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i kh¸c nhau nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nãi riªng. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®· t¸c ®éng vµo c¸c quèc gia tham gia qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. C¸c quèc gia sÏ tËp trung s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm mµ m×nh cã lîi thÕ ®Ó xuÊt khÈu, vµ ng­îc l¹i sÏ nhËp khÈu hµng ho¸ mµ m×nh kh«ng cã lîi thÕ. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu kh«ng chØ diÔn ra gi÷a c¸c c¸ thÓ riªng biÖt mµ lµ cã sù tham gia cña toµn bé hÖ thèng kinh tÕ mçi quèc gia. ChÝnh v× vËy mµho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cã vai trß to lín trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña mçi quèc gia. Th«ng qua ho¹t ®éng nµy sÏ gióp nÒn kinh tÕ néi ®Þa t¨ng ngo¹i tÖ thu ®­îc, thay ®æi c¸n c©n thanh to¸n theo h­íng cã lîi, t¨ng thªm nguån thu cho ng©n s¸ch quèc gia, tiÕp cËn ®­îc nh÷ng ph­¬ng thøc qu¶n lý kinh tÕ tiªn tiÕn trªn thÕ giíi, tiÕp xóc víi khoa häc c«ng nghÖ cao ¸p dông cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn, t¹o sù c¹nh tranh lµnh m¹nh cho hµng ho¸ trong vµ ngoµi n­íc,… vµ trªn hÕt lµ h­íng ®Õn môc ®Ých n©ng cao ®êi sèng cho nh©n d©n. §ang trong thêi kú qu¸ ®é lªn x· héi chñ nghÜa vµ nÒn kinh tÕ cßn ®ang ph¸t triÓn víi tr×nh ®é thÊp nh­ n­íc ta, th× nh÷ng yÕu tè thiÕu hôt nh­: vèn, kü thuËt, thÞ tr­êng vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý… hay cã nh÷ng yÕu tè lµ thÕ m¹nh vµ tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc nh­: tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó, nguån lao ®éng dåi dµo,… ViÖc x©y dùng chiÕn l­îc cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cã vai trß quan träng vµ cÊp b¸ch ®èi víi n­íc ta, ®Æc biÖt lµ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ hiÖn nay. Vµ môc ®Ých cña viÖc cè g¾ng ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta tham gia vµo tæ chøc WTO còng chÝnh lµ gi¶i ph¸p më cöa nÒn kinh tÕ ®Ó huy ®éng nh÷ng nguån vèn, kü thuËt tõ c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi kÕt hîp víi nguån lùc trong n­íc ®Ó t¹o ra søc m¹nh míi cho sù t¨ng tr­ëng nÒn kinh tÕ. TÊt c¶ víi môc ®Ých ®­a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ thu hÑp kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra, th× nhµ n­íc ph¶i x©y dùng ®­îc chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu nãi riªng- chÝnh s¸ch kinh tÕ nãi chung phï hîp víi hoµn c¶nh ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ n­íc ta. Mét khi ®· x©y dùng ®­îc nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý trong ®iÒu kiÖn héi nhËp nÒn kinh tÕ nh­ hiÖn nay nã sÏ gãp phÇn quan träng gióp cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ: + T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn kÕ ho¹ch më réng thÞ tr­êng cña m×nh, qua ®ã c¸c doanh nghiÖp t¹o ®­îc tªn tuæi cña m×nh víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi. + Gióp c¸c doanh nghiÖp t¹o ®­îc nguån thu ngo¹i tÖ, t¨ng dù tr÷ qua ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng xuÊt khÈu, thay thÕ, bæ sung… phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. + Ph¸t huy cao ®é tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña c¸n bé xuÊt nhËp khÈu còng nh­ c¸c ®¬n vÞ tham gia: tÝch cùc t×m tßi vµ ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng trong kh¶ n¨ng xuÊt khÈu mµ doanh nghiÖp cã thÓ th©m nhËp. + Gióp c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®æi míi c«ng t¸c qu¶n trÞ kinh doanh ®ång thêi gióp c¸c doanh nghiÖp kÐo dµi tuæi thä cña chu kú sèng mét s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng. + Khi cã sù c¹nh tranh lµnh m¹nh gióp c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã kÕ ho¹ch, chiÕn l­îc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, tiÕt kiÖm yÕu tè ®Çu vµo… II. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu 1. C¸c h×nh thøc xuÊt nhËp khÈu chñ yÕu 1.1. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu - XuÊt khÈu thiÕt bÞ toµn bé, thiÕt bÞ lÎ - bé phËn, vËt t­ phô tïng dµnh cho s¶n xuÊt. - XuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ d­íi h×nh thøc trao ®æi, hîp t¸c s¶n xuÊt gia c«ng liªn doanh quèc tÕ. - C¸c h×nh thøc chuyÓn khÈu - t¹m nhËp t¸i xuÊt. - C¸c dÞch vô nh­ lµm ®¹i lý, uû th¸c cho c¸c doanh nghiÖp tæ chøc n­íc ngoµi. - Ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc kinh tÕ cña ViÖt Nam ë n­íc ngoµi. 1.2. C¸c h×nh thøc nhËp khÈu c¬ b¶n - NhËp khÈu uû th¸c - NhËp khÈu trùc tiÕp c¸c mÆt hµng - NhËp khÈu theo h×nh thøc ®æi hµng - NhËp khÈu t¸i xuÊt 2. C¸c ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ 2.1. Mét sè quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ HiÖu qu¶ lµ thuËt ng÷ dïng ®Ó chØ mèi quan hÖ gi÷a kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c môc tiªu ho¹t ®éng cña chñ thÓ vµ chi phÝ mµ chñ thÓ bá ra ®Ó cã kÕt qu¶ ®ã trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. NÕu ký hiÖu K: lµ kÕt qu¶ nhËn ®­îc theo h­íng môc tiªu ®o b»ng c¸c ®¬n vÞ kh¸c nhau. D. lµ chi phÝ bá ra ®­îc ®o b»ng c¸c ®¬n vÞ kh¸c nhau. t: lµ hiÖu qu¶ Ta cã c«ng thøc hiÖu qu¶ chung lµ: E = K - C (1) hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi E = (2) hiÖu qu¶ t­¬ng ®èi Mét c¸ch chung nhÊt, kÕt qu¶ (K) mµ chñ thÓ nhËn ®­îc theo h­íng môc tiªu trong ho¹t ®éng cña m×nh cµng lín h¬n chi phÝ (C) bá ra bao nhiªu th× cµng cã lîi bÊy nhiªu. HiÖu qu¶ lµ chØ tiªu dïng ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ vµ lùa chän c¸c ph­¬ng ¸n hµnh ®éng. 2.1.1. C¸c kh¸i niÖm hiÖu qu¶ HiÖu qu¶ ®­îc hiÓu theo nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau v× vËy h×nh thµnh nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau. a) HiÖu qu¶ tæng hîp: lµ hiÖu qu¶ chung ph¶n ¸nh kÕt qu¶ thùc hiÖn míi môc tiªu mµ chñ thÓ ®Æt ra trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh trong mèi quan hÖ víi chi phÝ ®Ó cã ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®ã. b) HiÖu qu¶ kinh doanh: lµ hiÖu qu¶ nÕu chØ xÐt vÒ khÝa c¹nh kinh tÕ cña vÊn ®Ò, lµ mét néi dung ®Æc biÖt cña hiÖu qu¶ tæng hîp cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh trong ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c chñ thÓ kh¸c nhau. HiÖu qu¶ kinh tÕ m« t¶ mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých kinh tÕ mµ chñ thÓ nhËn ®­îc vµ chi phÝ bá ra ®Ó nhËn ®­îc lîi Ých kinh tÕ ®ã. c) HiÖu qu¶ chÝnh trÞ x· héi: lµ hiÖu qu¶ mµ chñ thÓ nhËn ®­îc trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi. Ch¼ng h¹n gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, c«ng b»ng x· héi, m«i tr­êng,… d) HiÖu qu¶ trùc tiÕp: lµ hiÖu qu¶ ®­îc xem xÐt trong ph¹m vi chØ mét dù ¸n, mét doanh nghiÖp (mét ®èi t­îng). e) HiÖu qu¶ gi¸n tiÕp: lµ hiÖu qu¶ mµ mét ®èi t­îng nµo ®ã t¹o ra cho mét ®èi t­îng kh¸c ViÖc x©y dùng mét dù ¸n nµy cã thÓ kÐo theo viÖc x©y dùng hµng lo¹t nh÷ng dù ¸n kh¸c. HiÖu qu¶ cña dù ¸n ®ang xem xÐt lµ hiÖu qu¶ trùc tiÕp cßn hiÓu qu¶ cña c¸c dù ¸n kh¸c lµ hiÖu qu¶ gi¸n tiÕp. f) HiÖu qu¶ tuyÖt ®èi vµ hiÖu qu¶ t­¬ng ®èi: lµ hai h×nh thøc biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a kÕt qu¶ vµ chi phÝ. Trong ®ã, hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi ®­îc ®o b»ng hiÖu sè gi÷a kÕt qu¶ vµ chi phÝ, cßn hiÖu qu¶ t­¬ng ®èi ®­îc ®o b»ng tØ sè gi÷a kÕt qu¶ vµ chi phÝ. Lîi nhuËn rßng hµng n¨m ®­îc xem nh­ lµ h×nh thøc cña hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi, tû suÊt lîi nhuËn lµ h×nh thøc cña hiÖu qu¶ t­¬ng ®èi. 2.1.2. HiÖu qu¶ tµi chÝnh HiÖu qu¶ tµi chÝnh cßn ®­îc gäi lµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh hay hiÖu qu¶ doanh nghiÖp lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ xÐt trong ph¹m vi mét doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ tµi chÝnh ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých kinh tÕ mµ doanh nghiÖp nhËn ®­îc vµ chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó cã ®­îc l¬i Ých kinh tÕ. HiÖu qu¶ tµi chÝnh lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp, nh÷ng nhµ ®Çu t­. HiÖu qu¶ tµi chÝnh chØ liªn quan ®Õn thu, chi cã liªn quan trùc tiÕp. 2.1.3. HiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n HiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n cßn ®­îc gäi lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi lµ hiÖu qu¶ tæng hîp ®­îc xÐt trong ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ. Chñ thÓ ®­îc h­ëng hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n lµ toµn bé x· héi mµ ng­êi ®¹i diÖn cho nã lµ Nhµ n­íc. V× vËy nh÷ng lîi Ých vµ chi phÝ ®­îc xem xÐt trong hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Néi dung c¬ b¶n cña hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ xÐt theo quan ®iÓm toµn bé nÒn kinh tÕ. 2.1.4. HiÖu qu¶ tr­íc m¾t vµ hiÖu qu¶ l©u dµi C¨n cø vµo lîi Ých nhËn ®­îc trong nh÷ng kho¶ng thêi gian dµi hay ng¾n h×nh thµnh kh¸i niÖm hiÖu qu¶ tr­íc m¾t vµ hiÖu qu¶ l©u dµi. HiÖu qu¶ tr­íc m¾t lµ hiÖu qu¶ ®­îc xem xÐt trong kho¶ng thêi gian ng¾n. Lîi Ých ®­îc xem xÐt trong lo¹i hiÖu qu¶ nµy lµ lîi Ých tr­íc m¾t mang tÝnh t¹m thêi. ViÖc nhËp nh÷ng thiÕt bÞ cò, c«ng nghÖ kÐm tiªn tiÕn, rÎ tiÒn cã thÓ mang l¹i hiÖu qu¶ tr­íc m¾t nh­ng vÒ l©u dµi kh«ng h¼n lµ nh­ vËy. HiÖu qu¶ l©u dµi lµ hiÖu qu¶ ®­îc xem xÐt trong kho¶ng thêi gian dµi. ViÖc bá tiÒn mua b¶o hiÓm cã lîi Ých tr­íc m¾t bÞ vi ph¹m nh­ng nã t¹o ra mét thÕ æn ®Þnh l©u dµi, nã cho phÐp san bít rñi ro cho c¸c nhµ b¶o hiÓm. 2.2. HiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu HiÖn nay ë n­íc ta kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ cã vai trß ngµy cµng quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. V× vËy, NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII nhÊn m¹nh: "Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Më réng thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu, t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng ®· qua chÕ biÕn s©u, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ vµ dÞch vô…" (V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng VIII - Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia - 1996). V× vËy, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ mét nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Ó tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi. N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ cßn lµ yªu cÇu tÊt yÕu cña viÖc thùc hiÖn quy luËt tiÕt kiÖm. Kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong t¸i s¶n xuÊt x· héi. Khi s¶n xuÊt c¸c hµng ho¸ ®Ó xuÊt khÈu, c¸c quèc gia bá ra nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh. C¸c tû lÖ trao ®æi (mua b¸n) ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ c¶ quèc tÕ. Møc gi¸ vµ t­¬ng quan cña nã kh¸c víi gi¸ trong néi bé cña n­íc xuÊt khÈu. MÆt kh¸c, s¶n phÈm nhËp khÈu tham gia vµo l­u th«ng hµng ho¸ trong n­íc vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, thùc tÕ kh«ng t¸i s¶n xuÊt t¹i n­íc ®ã. Kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp khÈu ®em l¹i cho nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung b»ng c¸ch lµm ®a d¹ng ho¸ hoÆc lµm t¨ng khèi l­îng gi¸ trÞ sö dông cho nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ mÆt kh¸c lµm t¨ng thu nhËp quèc d©n nhê tranh thñ ®­îc lîi thÕ so s¸nh trong trao ®æi ®èi víi n­íc ngoµi, t¹o thªm tÝch luü cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt trong n­íc, gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n trong n­íc. Víi ®Æc thï cña kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, ho¹t ®éng kinh doanh nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, m«i tr­êng v¨n ho¸ cña c¸c t¸c nh©n n­íc ngoµi. V× vËy, khi thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh nµy cÇn ph¶i xem xÐt tæng quan c¸c t¸c nh©n ¶nh h­ëng ®Õn nã ®Ó cã c¸c ph­¬ng ph¸p lµm viÖc vµ gi¶i quyÕt c«ng viÖc tèi ­u, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh doanh nµy ngµy cµng ph¸t triÓn phï hîp víi xu thÕ chung cña thêi ®¹i vµ ®Þnh h­íng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. XÐt vÒ mÆt lý luËn, néi dung c¬ b¶n cña hiÖu qu¶ kinh tÕ trong kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ gãp phÇn ®¾c lùc thóc ®Èy nhanh n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ t¨ng thu nhËp quèc d©n cã thÓ sö dông, qua ®ã t¹o thªm nguån tÝch luü cho s¶n xuÊt vµ n©ng cao møc sèng trong n­íc. - B¶o ®¶m sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lîi Ých c¸ nh©n, lîi Ých tËp thÓ víi lîi Ých x· héi. 2.3. C¸c ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tµi chÝnh a) C¸c ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch hiÖu qu¶ tµi chÝnh gi¶n ®¬n + Ph­¬ng ph¸p hÖ sè hoµn vèn gi¶n ®¬n + Ph­¬ng ph¸p thêi gian hoµn vèn b) C¸c ph­¬ng ph¸p gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng + Ph­¬ng ph¸p gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn + Ph­¬ng ph¸p gi¸ trÞ t­¬ng lai + Ph­¬ng ph¸p gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn hµng n¨m c) Ph­¬ng ph¸p tØ sè lîi Ých/chi phÝ (B/C) 3. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu 3.1. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu - Lîi nhuËn: Lîi nhuËn lµ chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ cã tÝnh tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cuèi cïng cña tõng hîp ®ång xuÊt khÈu. Lîi nhuËn lµ tiÒn ®Ó duy tr× vµ t¸i s¶n xuÊt më réng cña doanh nghiÖp, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó n©ng cao møc sèng cho nh©n viªn. Lîi nhuËn lµ toµn bé tiÒn cã ®­îc sau khi ®· trõ ®i toµn bé chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu tõ tæng doanh thu cã ®­îc cña hîp ®ång. C«ng thøc tÝnh lîi nhuËn nh­ sau: P = TR - TC Trong ®ã: P: Lîi nhuËn TR: Tæng doanh thu TC: Tæng chi phÝ NÕu P>0 th× ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶, ng­îc l¹i nÕu P<0 th× lµm ¨n thua lç, nÕu P = 0 th× ho¹t ®éng hoµ vèn. Khi ®¸nh gi¸ dùa trªn chØ tiªu lîi nhuËn th× ph¶i thèng kª ®Çy ®ñ c¸c chi phÝ ph¸t sinh, chi phÝ c¬ héi vµ gi¸ trÞ thêi gian cña tiÒn, møc l¹m ph¸t… ®©y lµ yÕu tè th­êng bÞ bá sãt khi ®¸nh gi¸ lµm kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ kh«ng ®­îc kh¸ch quan vµ chÝnh x¸c. Tû suÊt lîi nhuËn: ChØ tiªu lîi nhuËn cho biÕt hîp ®ång xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ hay kh«ng tuy nhiªn hiÖu qu¶ ®Õn møc ®é nµo th× kh«ng ph¶n ¸nh ®­îc. §Ó ph¶n ¸nh møc ®é hiªu qu¶ thùc tÕ cña hîp ®ång ng­êi ta dïng chØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn. ChØ tiªu nµy cã thÓ tÝnh b»ng nh÷ng c¸ch sau ®©y: * ChØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn lµ tû lÖ phÇn tr¨m cña lîi nhuËn vµ chi phÝ P' = Trong ®ã: P': lµ tû suÊt lîi nhuËn ChØ tiªu nµy nãi lªn tû lÖ phÇn tr¨m l·i so víi tæng chi phÝ cña doanh nghiÖp sau khi thùc hiÖn hîp ®ång. ChØ tiªu nµy th­êng ®­îc so s¸nh víi l·i suÊt ng©n hµng hoÆc mét sè chØ tiªu kh¸c. * Tû suÊt lîi nhuËn lµ tû lÖ phÇn tr¨m gi÷a lîi nhuËn vµ doanh thu: P' = Tû suÊt lîi nhuËn ë ®©y ®­îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña doanh thu hay trong 100 ®ång doanh thu cã bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. * Tû suÊt lîi nhuËn lµ tû lÖ phÇn tr¨m gi÷a lîi nhuËn vµ tæng vèn Dïng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña vèn ®Çu t­ cho ho¹t ®éng kinh doanh. Hay cßn gäi lµ kh¶ n¨ng sinh lêi. P' = * ChØ tiªu tû suÊt ngo¹i tÖ xuÊt khÈu: lµ tû lÖ gi÷a chi phÝ b»ng ®ång b¶n tÖ trªn doanh thu tÝnh b»ng ®ång ngo¹i tÖ. Th«ng th­êng chØ tiªu nµy ®­îc tÝnh tr­íc khi thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu, ®Ó biÕt ®­îc hîp ®ång cã hiÖu qu¶ hay kh«ng. Nh­ng sau khi kÕt thóc hîp ®ång th× ng­êi ta chØ tÝnh l¹i ®Ó biÕt ®­îc hiÖu qu¶ thùc tÕ cña hîp ®ång. ChØ tiªu nµy cßn ®­îc dïng ®Ó lùa chän hîp ®ång tèi ­u khi cã nhiÒu hîp ®ång b»ng c¸ch so s¸nh cïng chØ tiªu gi÷a c¸c hîp ®ång. 3.2. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng nhËp khÈu §Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng nhËp khÈu cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu sö dông c¸c chØ tiªu sau ®©y: * ChØ tiªu lîi nhuËn: Lîi nhuËn = Tæng doanh thu - Tæng chi phÝ ChØ tiªu lîi nhuËn lµ sù so s¸nh gi÷a tæng doanh thu mµ doanh nghiÖp thu ®­îc víi tæng chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra. §©y lµ chØ tiªu quan träng, dùa vµo chØ tiªu nµy doanh nghiÖp biÕt ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh cã l·i hay kh«ng. * ChØ tiªu tØ suÊt ngo¹i tÖ hµng nhËp khÈu Knk = Knk lµ tØ suÊt ngo¹i tÖ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu, lµ tæng sè ®ång néi tÖ cã thÓ thu ®­îc khi bá ra mét ®ång ngo¹i tÖ. P lµ gi¸ c¶ hµng ho¸ ë trong n­íc tÝnh b»ng néi tÖ. Q lµ khèi l­îng l« hµng nhËp khÈu Tn lµ sè ngo¹i tÖ ph¶i chi ra ®Ó nhËp khÈu l« hµng NÕu tû suÊt nµy mµ cao h¬n tØ gi¸ hèi ®o¸i gi÷a ®ång ViÖt Nam vµ ®ång ngo¹i tÖ th× viÖc nhËp khÈu cña doanh nghiÖp lµ cã l·i vµ ng­îc l¹i. Hay nãi c¸ch kh¸c ho¹t ®éng nhËp khÈu ®¹t hiÖu qu¶ khi P/Knk < R . R lµ tØ gi¸ hèi ®o¸i gi÷a ®ång ngo¹i tÖ víi ®ång néi._. tÖ. * ChØ tiªu hiÖu qu¶ tæng hîp: H = Xxk Fxk + Nnk C H lµ hiÖu qu¶ tæng hîp cña mét doanh nghiÖp kinh doanh XNK Xxk lµ chØ tiªu hiÖu qu¶ xuÊt khÈu Fxk lµ chi phÝ ®Çy ®ñ trong n­íc ®èi víi xuÊt khÈu (qui ra ngo¹i tÖ) Nnk lµ chØ tiªu hiÖu qu¶ nhËp khÈu. C lµ chi phÝ b»ng ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸ Mét doanh nghiÖp kinh doanh XNK hai chiÒu cã thÓ kh«ng cã l·i ë nhËp khÈu hoÆc ng­îc l¹i, miÔn sao H > 0 th× kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh XNK cã l·i. * ChØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ cña nhËp khÈu Hn = Hn lµ hiÖu qu¶ nhËp khÈu Cs lµ chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm nhËp khÈu hoÆc s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Ó thay thÕ nhËp khÈu (theo gi¸ néi ®Þa). Cn lµ tæng chi phÝ ngo¹i tÖ cho viÖc nhËp khÈu (theo gi¸ quèc tÕ) 3.3. C¸c chØ tiªu ®Þnh tÝnh ViÖc thùc hiÖn mét hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu kh«ng ph¶i chØ lµ ®Ó thu lîi nhuËn mµ cßn nh»m thùc hiÖn nhiÒu môc tiªu kh¸c n÷a nh­: më réng thÞ tr­êng, ®Þnh vÞ s¶n phÈm, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh… Cã nhiÒu lóc ta cÇn ph¶i biÕt chÊp nhËn thua lç ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu kh¸c mµ trong thêi ®iÓm ®ã ®ang lµ môc tiªu ®­îc ­u tiªn hµng ®Çu. Cã kh¸ nhiÒu môc tiªu ®Þnh tÝnh ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña doanh nghiÖp nh­: - Uy tÝn cña doanh nghiÖp: ®iÒu nµy thÓ hiÖn sù yªu thÝch s¶n phÈm doanh nghiÖp cña kh¸ch hµng hay sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng ®èi víi s¶n phÈm. - Kh¶ n¨ng th©m nhËp vµ më réng thÞ tr­êng: ®iÒu nµy nãi lªn r»ng trong thÞ tr­êng hiÖn t¹i doanh nghiÖp cã tû phÇn bao nhiªu, cã kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng hay kh«ng, kh¶ n¨ng khai th¸c thÞ tr­êng ®Õn ®©u… Tãm l¹i, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña doanh nghiÖp lµ mét c«ng viÖc quan träng ®èi víi doanh nghiÖp sau khi thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu. Qua ®ã cho ta thÊy ®­îc nh÷ng mÆt lµm ®­îc vµ nh÷ng mÆt ch­a lµm ®­îc ®Ó råi rót ra nh÷ng yÕu ®iÓm cña m×nh vµ t×m c¸ch kh¾c phôc ®ång thêi ph¸t huy thÕ m¹nh cña m×nh. ViÖc nµy ®ßi hái ph¶i ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch ®ång bé, toµn diÖn, vµ chÝnh x¸c. III. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu A. C¸c nh©n tè vÜ m« ngoµi doanh nghiÖp 1. ¶nh h­ëng tõ nÒn kinh tÕ - x· héi trong n­íc §èi víi bÊt kú mét doanh nghiÖp tæ chøc nµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trªn ph¹m vi mét vïng, l·nh thæ mét quèc gia ®Òu chÞu sù t¸c ®éng vÜ m« tõ nÒn kinh tÕ quèc gia ®ã. Sù t¸c ®éng ®ã cã tÇm quan träng rÊt lín ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp. Nã cã thÓ tÝch cùc hay tiªu cùc ®Õn doanh nghiÖp tuú thuéc vµo nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn tr×nh ®é cao hay nÒn kinh tÕ l¹c hËu kÐm ph¸t triÓn. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu th× t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng cña nã sÏ bao gåm mét sè yÕu tè c¬ b¶n sau: 1.1. ThuÕ quan xuÊt nhËp khÈu Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu trªn thÞ tr­êng quèc tÕ chÞu sù ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña thuÕ xuÊt nhËp khÈu. ThuÕ xuÊt nhËp khÈu lµ lo¹i thuÕ ®¸nh vµo mçi ®¬n vÞ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. ThuÕ xuÊt khÈu sÏ lµm t¨ng nguån thu cho ®Êt n­íc nh­ng l¹i lµm cho gi¸ c¶ quèc tÕ cña hµng ho¸ bÞ ®¸nh thuÕ cao h¬n møc gi¸ trong n­íc. Tuy nhiªn, ®èi víi n­íc ta hiÖn nay, thùc hiÖn chñ tr­¬ng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng thÕ giíi cho nªn hÇu hÕt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu ®Òu chÞu møc thuÕ rÊt thÊp mµ ®Æc biÖt lµ c¸c mÆt hµng n«ng s¶n kh«ng ph¶i chÞu thuÕ xuÊt khÈu. ThuÕ nhËp khÈu cã xu thÕ lµm gi¶m l­îng hµng ho¸ nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng trong n­íc, vµ do ®ã nã lµm t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc. HiÖn nay ë n­íc ta, cã rÊt nhiÒu nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu ph¶i chÞu thuÕ rÊt cao. Cã nh÷ng mÆt hµng chÞu 100% cho ®Õn 300% thuÕ nhËp khÈu, víi môc ®Ých ®Ó b¶o vÖ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cßn non trÎ trong n­íc. Tuy nhiªn víi viÖc tham gia vµo tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ WTO, ViÖt Nam ph¶i chÊp nhËn thùc hiÖn chñ tr­¬ng héi nhËp thùc sù vµ tiÕn tíi xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan vµ mét sè h×nh thøc b¶o hé kh¸c. Nh­ vËy c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu sÏ cã mét m«i tr­êng ho¹t ®éng v« cïng thuËn lîi, sÏ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn m¹nh mÏ. 1.2. H¹n ng¹ch xuÊt nhËp khÈu (quota) H¹n ng¹ch lµ h×nh thøc h¹n chÕ vÒ sè l­îng xuÊt nhËp khÈu cã t¸c dông mét mÆt lµm gi¶m sè ®Çu mèi tham gia xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp, mÆt kh¸c t¹o c¬ héi thu©n lîi cho ng­êi xin ®­îc quota xuÊt nhËp khÈu. Tuy nhiªn, h¹n ng¹ch cã thÓ biÕn mét doanh nghiÖp duy nhÊt trong n­íc thµnh doanh nghiÖp ®éc quyÒn cã thÓ ®Æt møc gi¸ cao ®Ó thu lîi nhuËn tèi ®a. 1.3. Tû gi¸ hèi ®o¸i Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ quan hÖ so s¸nh tû lÖ gi÷a gi¸ trÞ cña hai ®ång tiÒn cña hai n­íc kh¸c nhau. ViÖc duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i phï hîp ®Ó cho c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh th­¬ng m¹i trong n­íc khi xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, dÞch vô ra thÞ tr­êng thÕ giíi lµ v« cïng quan träng. Tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i lµ nh©n tè quan träng thùc hiÖn chiÕn l­îc h­íng ngo¹i, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ, tû gi¸ hèi ®o¸i cã vai trß quan träng, nã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Khi tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng hay gi¶m sÏ lµm thay ®æi míi tíi gi¸ trÞ hµng ho¸ dÞch vô xuÊt nhËp khÈu bëi s¶n phÈm xuÊt nhËp khÈu víi thÞ tr­êng quèc tÕ th­êng cã sè l­îng rÊt lín cho nªn nã ¶nh h­ëng rÊt nhiÒu tíi kh¶ n¨ng sinh lîi cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. NÕu tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc lµ kh«ng ®æi vµ tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ t¨ng lªn th× c¸c nhµ s¶n xuÊt s¶n phÈm s¬ chÕ khi xuÊt khÈu theo møc gi¸ c¶ quèc tÕ sÏ n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña hä vµ sÏ bÞ thiÖt h¹i. Hä ph¶i chÞu møc chi phÝ cao h¬n do l¹m ph¸t trong n­íc. C¸c nhµ xuÊt khÈu s¶n phÈm chÕ t¹o cã thÓ t¨ng gi¸ c¶ hµng xuÊt khÈu cña hä ®Ó bï ®¾p l¹i chi phÝ nh­ng kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh trªn thÞ tr­êng sÏ gi¶m ®i ®¸ng kÓ. Vµ nÕu t×nh tr¹ng tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ gi¶m so víi tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc th× khi ®ã sÏ cã lîi cho c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nh­ng ng­îc l¹i lµm cho c¸c nhµ nhËp khÈu bÞ thiÖt. NÕu chÝnh phñ muèn c¸c doanh nghiÖp h­íng ra thÞ tr­êng thÕ giíi ph¸t triÓn th× ph¶i gi¶m bít søc hÊp dÉn t­¬ng ®èi cña viÖc s¶n xuÊt cho thÞ tr­êng néi ®Þa. Muèn ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cã hiÖu qu¶ th× cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ duy tr× ®­îc tû gi¸ hèi ®o¸i t­¬ng ®èi cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt trong n­íc. 1.4. ¶nh h­ëng tõ c¬ chÕ chÝnh s¸ch - chñ tr­¬ng kh¸c cña nhµ n­íc §Ó qu¶n lý mét c¸ch chÆt chÏ tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng trong vµ ngoµi n­íc, mçi quèc gia ®Òu thiÕt lËp mét hÖ thèng chÝnh s¸ch ph¸p luËt riªng ®èi víi tõng lÜnh vùc nh­ kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi, an ninh quèc phßng,… hÖ thèng ph¸p luËt trong mçi lÜnh vùc ®Òu thÓ hiÖn ý chÝ quyÒn lùc cña quèc gia ®ã còng nh­ ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng­êi c«ng d©n n­íc m×nh. ë ®©y chóng ta ®Ò cËp ®Õn hÖ thèng nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸p luËt vÒ kinh tÕ, vµ ®ã lµ nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸p luËt chi phèi toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ trong n­íc vµ ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng. XuÊt nhËp khÈu lµ mét lÜnh vùc l­u th«ng hµng ho¸ dÞch vô gi÷a c¸c quèc gia. §èi t­îng cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vèn rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, th­êng xuyªn ph¶i chÞu sù chi phèi cña chÝnh s¸ch luËt ph¸p cña mçi quèc gia. Nhµ n­íc qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu th«ng qua c¸c c«ng cô nh­: chÝnh s¸ch thuÕ, h¹n ng¹ch, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt,… Nh÷ng quy ®Þnh nµy th­êng xuyªn ®­îc söa ®æi, bæ sung cho phï hîp víi t×nh h×nh tõng thêi kú. Nhµ n­íc ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n, c¸c qui ®Þnh, nghÞ ®Þnh, ®Ó qu¶n lý thèng nhÊt mäi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu b»ng ph¸p luËt vµ c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan, t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho tæ chøc, c¸c c¸ nh©n doanh nghiÖp kinh doanh ho¹t ®éng ®óng theo ®Þnh h­íng vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao. C¸c chÝnh s¸ch kh¸c cña Nhµ n­íc nh­ x©y dùng c¸c mÆt hµng chñ lùc, trùc tiÕp gia c«ng xuÊt khÈu, ®Çu t­ nhËp khÈu, lËp c¸c khu chÕ xuÊt, c¸c chÝnh s¸ch tÝn dông xuÊt nhËp khÈu,… còng gãp phÇn to lín t¸c ®éng tíi t×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp còng nh­ toµn quèc gia. Tuú theo møc ®é can thiÖp, tÝnh chÊt vµ ph­¬ng ph¸p sö dông c¸c chÝnh s¸ch trªn mµ hiÖu qu¶ vµ møc ®é ¶nh h­ëng cña nã tíi lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu nh­ thÕ nµo. Nh÷ng thay ®æi trong c¬ chÕ qu¶n lý còng ¶nh h­ëng lín tíi qu¸ tr×nh kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. §Æc biÖt kÓ tõ khi ra ®êi nghÞ ®Þnh 57/1998 N§-CP ngµy 31/07/1998 cña ChÝnh phñ th× quyÒn tù do kinh doanh ®· ®­îc më réng vµ t¹o ra nh÷ng b­íc tiÕn míi, t¹o ra m«i tr­êng kinh doanh lµnh m¹nh cho c¸c doanh nghiÖp. Thñ tôc xin ®¨ng kÝ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn rµng buéc vÒ tiªu chuÈn, vèn, nghiÖp vô… ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®· ®­îc dì bá. Tuy nhiªn, thùc tr¹ng ë n­íc ta hiÖn nay lµ hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch thóc ®Èy ph¸t triÓn l¹i lu«n ®i sau thùc tÕ rÊt nhiÒu. ChØ khi gÆp khã kh¨n nhµ n­íc míi b¾t tay vµo x©y dùng vµ söa ®æi, v× vËy mµ nã lu«n g©y ra nhiÒu c¶n trë tæn thÊt cho ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu còng nh­ cho toµn bé nÒn kinh tÕ. HÖ thèng chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña ViÖt Nam rÊt cÇn ®­îc c¶i thiÖn, hoµn chØnh phï hîp víi thÕ giíi ®Ó tr¸nh khái nh÷ng thñ tôc chång chÐo vµ tèn kÐm. 1.5. ¶nh h­ëng tõ hÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh Trong quan hÖ th­¬ng m¹i quèc tÕ, viÖc thanh to¸n hÇu hÕt ®Òu th«ng qua ng©n hµng, cho nªn hÖ thèng ng©n hµng cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn lÜnh vùc nµy. NÕu hÖ thèng ng©n hµng yÕu kÐm, c¸c b¹n hµng quèc tÕ sÏ kh«ng cã thiÖn c¶m khi hîp t¸c v× viÖc thanh to¸n sÏ tiÒm Èn nguy c¬ rñi ro cho ®ãi t¸c lµ rÊt lín. H¬n n÷a nã cßn ¶nh h­ëng ®Õn chÝnh c¸c doanh nghiÖp trong n­íc khi thêi gian thanh to¸n sÏ kh«ng ®­îc ®¶m b¶o, rÊt dÔ lµm mÊt uy tÝn cña doanh nghiÖp víi b¹n hµng, nghiªm träng h¬n lµ viÖc vi ph¹m hîp ®ång do thanh to¸n kh«ng ®óng thêi h¹n. 1.6. ¶nh h­ëng tõ nÒn khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ trong n­íc Bªn c¹nh nh÷ng ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ th«ng th­êng, th× ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ cßn cã nh÷ng hµng ho¸ c«ng nghÖ cao. §Æc biÖt lµ ho¹t ®éng nhËp khÈu trang thiÕt bÞ chÞu sù chi phèi t¸c ®éng cña khoa häc kü thuËt tõ c¸c quèc gia cã tr×nh ®é ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt cao sang c¸c quèc gia chËm ph¸t triÓn cßn yÕu kÐm vÒ tr×nh ®é khoa häc vµ c¬ së h¹ tÇng ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc. §ã lµ mét nhu cÇu thiÕt yÕu ®Ó phôc vô cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc cßn ®ang yÕu kÐm vÒ khoa häc kü thuËt cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn. NÕu tr×nh ®é khoa häc c«ng nghiÖp trong n­íc ë møc thÊp th× kh«ng thÓ nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng cã ®é tinh x¶o vµ hiÖn ®¹i qu¸ cao mµ ph¶i nhËp khÈu nh÷ng lo¹i mÆt hµng phï hîp víi ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt trong n­íc, vµ ng­îc l¹i cµng kh«ng thÓ nhËp khÈu lo¹i hµng ho¸ qu¸ thÊp, l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ v× nh­ vËy chóng ta sÏ trë thµnh n¬i tiªu thô lo¹i hµng phÕ th¶i cho thÕ giíi. Nãi chung tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ còng lµ mét nh©n tè quan träng ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña mçi doanh nghiÖp. Vµ mçi doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh vµ cã chiÕn l­îc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ sao cho phï hîp víi t×nh h×nh chung cña ®Êt n­íc. 1.7. ¶nh h­ëng cña hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i - th«ng tin liªn l¹c ViÖc thùc hiÖn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ - th­êng xuyªn lµ víi khèi l­îng rÊt lín kh«ng thÓ t¸ch rêi víi viÖc vËn chuyÓn vµ th«ng tin liªn l¹c. Nhê cã hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c hiÖn ®¹i mµ c¸c ®èi t¸c cã thÓ trùc tiÕp liªn l¹c trao ®æi tho¶ thuËn ®Ó tiÕn hµnh ®µm ph¸n ký kÕt hay thay ®æi huû bá c¸c kÕ ho¹ch kÞp thêi. MÆt kh¸c khi ®· thùc hiÖn mua b¸n, trao ®æi th× kh«ng thÓ thiÕu ®­îc b­íc vËn chuyÓn hµng ho¸ th«ng qua hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i. NÕu hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i qu¸ kÐm sÏ g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp vµ t¹o cho c¸c doanh nghiÖp mét kho¶n mÊt m¸t ®¸ng kÓ vÒ phÝ vËn chuyÓn. HiÖn nay ë n­íc ta hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i còng nh­ th«ng tin liªn l¹c ®ang ph¸t triÓn víi mét tèc ®é kh¸ cao nªn qu¸ tr×nh giao nhËn hµng ho¸ ®· tiÕt kiÖm ®¸ng kÓ vÒ thêi gian còng nh­ tiÒn b¹c cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Do ®ã ®Ó thøc ®Èy ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ph¸t triÓn h¬n n÷a nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p nghiªn cøu ¸p dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo lÜnh vùc th«ng tin liªn l¹c vµ giao th«ng vËn t¶i. 2. ¶nh h­ëng tõ t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi thÕ giíi 2.1. ¶nh h­ëng tõ nÒn kinh tÕ thÕ giíi Trong xu thÕ hiÖn nay, ®ã lµ toµn cÇu ho¸ th× phô thuéc gi÷a c¸c n­íc ngµy cµng t¨ng. V× vËy mçi biÕn ®éng cña t×nh h×nh kinh tÕ ë mçi n­íc, mçi khu vùc sÏ ®Òu ¶nh h­ëng ®Õn mäi quèc gia. Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nãi riªng lµ lÜnh vùc liªn quan trùc tiÕp, lÜnh vùc nµy th­êng xuyªn ph¶i trùc tiÕp quan hÖ víi c¸c chñ thÓ kinh doanh quèc tÕ nã chÞu sù chi phèi vµ t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè n­íc ngoµi nªn nã l¹i cµng trë nªn nh¹y c¶m vµ dÔ dµng bÞ cuèn theo xu thÕ chung cña thÕ giíi. Thùc tÕ trªn thÕ giíi ®· cho thÊy, khi mét m¾t xÝch quan träng gÆp khñng ho¶ng nã sÏ kÐo theo hµng lo¹t nh÷ng quèc gia kh¸c chÞu ¶nh h­ëng xÊu: tiªu biÓu lµ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ë c¸c n­íc ch©u ¸ vµ mét sè n­íc trªn thÕ giíi n¨m 1998. Khi c¸c quèc gia ph¸t triÓn nh­ NhËt, Singapo, Th¸i Lan… gÆp khñng ho¶ng ®· kÐo theo hµng lo¹t c¸c n­íc kh¸c gÆp biÕn ®éng. Trong ®ã cã c¶ ViÖt Nam, mÆc dï ch­a thËt nghiªm träng nh­ng nã g©y ra rÊt nhiÒu khã kh¨n. 2.2. ¶nh h­ëng tõ t×nh h×nh x· héi - chÝnh trÞ thÕ giíi ViÖc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu th× kh©u lùa chän ®èi t¸c lµ v« cïng quan träng. V× thÕ mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i biÕt lùa chän nh÷ng ®èi t¸c t¹i quèc gia cã t×nh h×nh x· héi, chÝnh trÞ æn ®Þnh ®Ó gÆp kh«ng ph¶i gÆp nh÷ng rñi ro kh«ng mong muèn. Vµ tr¸nh lùa chän nh÷ng ®èi t¸c t¹i c¸c quèc gia ®ang chÞu nh÷ng ¸n trõng ph¹t cÊm vËn kinh tÕ trªn thÕ giíi bëi nh­ vËy nã sÏ cßn ¶nh h­ëng ®Õn c¶ quèc gia. §èi víi c¸c nhµ ®Çu t­, b¹n hµng th× ViÖt Nam lu«n lµ ®iÓm ®Çu t­ bu«n b¸n hÊp dÉn. Bëi n­íc ta lu«n gi÷ ®­îc t×nh h×nh chÝnh trÞ æn ®Þnh ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cao nhÊt trªn thÕ giíi. Vµ ®ã còng chÝnh lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp dÔ dµng ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn. B. C¸c yÕu tè tõ chÝnh doanh nghiÖp 1. Tõ bé m¸y cña doanh nghiÖp 1.1. Tõ bé m¸y qu¶n lý - tæ chøc hµnh chÝnh Mét doanh nghiÖp muèn ®¹t môc tiªu cña m×nh th× ®ång thêi ph¶i ®¹t tíi mét tr×nh ®é qu¶n lý t­¬ng øng. Kh¶ n¨ng tæ chøc, qu¶n lý doanh nghiÖp ph¶i dùa trªn quan ®iÓm tæng hîp bao qu¸t tËp trung vµo nh÷ng mèi liªn hÖ t­¬ng t¸c cña tÊt c¶ c¸c bé phËn t¹o thµnh tæng thÓ ®Ó t¹o nªn søc m¹nh cho c¸c doanh nghiÖp. Bé m¸y qu¶n lý lµ sù t¸c ®éng trùc tiÕp cña c¸c cÊp l·nh ®¹o, cÊp trªn xuèng c¸n bé c«ng nh©n viªn nh»m môc ®Ých buéc ph¶i thùc hiÖn ho¹t ®éng. §Ó qu¶n lý tËp trung thèng nhÊt ph¶i sö dông ph­¬ng ph¸p qu¶n lý hµnh chÝnh. ViÖc thiÕt lËp c¬ cÊu tæ chøc cña bé m¸y doanh nghiÖp còng nh­ c¸ch thøc ®iÒu hµnh cña c¸c cÊp lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh tÝnh hiÖu qu¶ trong kinh doanh. NÕu mét doanh nghiÖp cã c¬ cÊu tæ chøc hîp lý, c¸ch ®iÒu hµnh khoa häc, bé m¸y gän nhÑ sÏ gãp phÇn quan träng n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. 1.2. ¶nh h­ëng tõ nh©n tè con ng­êi - tiÒm n¨ng vÒ nguån nh©n lùc trong doanh nghiÖp Con ng­êi lu«n lµ yÕu tè trung t©m cña mäi ho¹t ®éng, lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu ®Ó ®¶m b¶o thµnh c«ng. Con ng­êi vµ n¨ng lùc cña hä lµ yÕu tè t¹o nªn thµnh c«ng trong c«ng viÖc kinh doanh, khai th¸c c¬ héi kinh doanh mét c¸ch cã hiÖu qu¶. T¹i c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu còng vËy, nã ®ßi hái ph¶i cã mét ®éi ngò c¸n bé, c«ng nh©n viªn cã søc khoÎ, tr×nh ®é chuyªn m«n cao, cã n¨ng lùc sù nhiÖt t×nh nh¹y bÐn. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ®Æc biÖt nhÊn m¹nh yÕu tè con ng­êi bëi nã lµ chñ thÓ s¸ng t¹o vµ trùc tiÕp ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng ¶nh h­ëng cña nh©n tè nµy thÓ hiÖn qua hai chØ tiªu chñ yÕu nhÊt: §ã lµ tinh thÇn lµm viÖc vµ n¨ng lùc c«ng t¸c nghiÖp vô v÷ng ch¾c. §Ó n©ng cao vai trß nh©n tè con ng­êi, c¸c doanh nghiÖp ph¶i th­êng xuyªn chó träng c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé, c«ng nh©n viªn, båi d­ìng vµ n©ng cao nghiÖp vô c«ng t¸c. §ång thêi ph¶i quan t©m ®Õn lîi Ých vËt chÊt vµ tinh thÇn cho c¸n bé nh©n viªn sao cho tho¶ ®¸ng. 2. Kh¶ n¨ng c¬ së vËt chÊt cña doanh nghiÖp C¬ së vËt chÊt kü thuËt ph¶n ¸nh nguån tµi s¶n cè ®Þnh doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng vµo kinh doanh nh­: m¸y mãc, thiÕt bÞ chÕ biÕn, hÖ thèng kho hµng, hÖ thèng ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, c¸c ®iÓm thu mua hµng, c¸c ®¹i lý - chi nh¸nh vµ trang thiÕt bÞ cña nã cïng víi vèn l­u ®éng lµ c¬ së cho ho¹t ®éng kinh doanh. C¸c kh¶ n¨ng nµy sÏ quy ®Þnh quy m«, tÝnh chÊt cña lÜnh vùc ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Doanh nghiÖp sÏ cã chiÕn l­îc kinh doanh phï hîp víi ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña m×nh ®Ó tËn dông tèi ®a vµ cã Ých cho sù ph¸t triÓn. 3. M¹ng l­íi kinh doanh cña doanh nghiÖp KÕt qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu phô thuéc rÊt lín vµo hÖ thèng m¹ng l­íi kinh doanh cña nã. Mét m¹ng l­íi kinh doanh réng lín, víi c¸c ®iÓm kinh doanh ®­îc bè trÝ hîp lý lµ ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh nh­ t¹o nguån hµng, vËn chuyÓn lµm ®¹i lý xuÊt nhËp khÈu… mét c¸ch thuËn tiÖn h¬n vµ do ®ã gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. NÕu m¹ng l­íi kinh doanh qu¸ yÕu kÐm, hoÆc bè trÝ kh«ng hîp lý sÏ g©y c¶n trë cho ho¹t ®éng kinh doanh lµm gi¶m sù n¨ng ®éng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ chiÕm lÜnh trªn thÞ tr­êng cña doanh nghiÖp. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña C«ng ty cæ phÇn dÞch vô Hµng h¶i giai ®o¹n võa qua I. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng kinh doanh 1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty cæ phÇn dÞch vô Hµng h¶i C«ng ty cæ phÇn dÞch vô Hµng h¶i ®­îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 584/2000/Q§/BGTVT ngµy 13/03/2000 cña Bé Giao th«ng vËn t¶i dùa trªn sù më réng vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng cña trung t©m dÞch vô vµ t­ vÊn ®­êng biÓn phÝa Nam ®­îc Côc Hµng h¶i ViÖt Nam thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 153/TCCB-LD ngµy 15/03/1994. C«ng ty cæ phÇn dÞch vô hµng h¶i - chi nh¸nh Hµ Néi §Þa chØ: Phßng 603, tÇng 6, toµ nhµ CFM, 23 L¸ng H¹, Hµ Néi §iÖn tho¹i: 04 5143185/6 Fax: 045143184 Lµ mét doanh nghiÖp nh»m trong khèi c¸c doanh nghiÖp thuéc Côc Hµng h¶i ViÖt Nam, C«ng ty cæ phÇn dÞch vô Hµng h¶i cã chøc n¨ng ho¹t ®éng ®­îc quy ®Þnh: + Tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. + Tæ chøc kinh doanh dÞch vô hµng h¶i. Ngoµi ra c«ng ty cßn mét sè ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng nh­: 1.1. C¸c dÞch vô kh¸c cña C«ng ty T¹i ViÖt Nam, c«ng ty lµ thµnh viªn cña tæ chøc quèc tÕ cã uy tÝn lµ FIATA vµ VIFFAS. C«ng ty cung cÊp c¸c s¶n phÈm dÞch vô vÒ giao nhËn vËn t¶i quèc tÕ víi c¸c lo¹i h×nh dÞch vô sau: - Lµ ®¹i lý cho c¸c h·ng tµu quèc tÕ t¹i ViÖt Nam - DÞch vô giao nhËn vËn t¶i quèc tÕ vÒ c¶ ®­êng hµng kh«ng vµ ®­êng biÓn - DÞch vô kho b·i hµng ho¸ - DÞch vô giao nhËn tËn n¬i ë c¶ trong n­íc vµ ngoµi n­íc. - DÞch vô giao nhËn hµng ho¸ ®Æc biÖt (víi nh÷ng hµng nÆng, hµng qu¸ khæ, hµng gi¸ trÞ…) - Thñ tôc vÒ chøng tõ xuÊt nhËp khÈu (bao gåm: thñ tôc h¶i quan, h¹n ng¹ch xuÊt nhËp khÈu, chøng nhËn xuÊt xø hµng ho¸…) - DÞch vô vËn t¶i quèc tÕ trong n­íc ®Õn tËn n¬i. - DÞch vô t­ vÊn vÒ hµng h¶i. 1.2. HÖ thèng c¸c h·ng tµu HiÖn t¹i c«ng ty lµ ®¹i lý chÝnh hîp t¸c víi c¸c h·ng tµu næi tiÕng trªn thÕ giíi - STX Pan Ocean lµ h·ng tµu cña Hµn Quèc. - Star Cruises, Malaysia - Hµng tµu hµng ®Çu t¹i Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng. - Dry Cargo Ships Víi c¸c chuyÕn tµu th­êng xuyªn ®i tíi c¸c c¶ng biÓn trªn toµn thÕ giíi, c¸c h·ng tµu lín cung cÊp c¸c dÞch vô chuyªn chë hµng ho¸ quèc tÕ b»ng ®­êng biÓn phôc vô cho nhu cÇu xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn cña ViÖt Nam víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi. 1.3. HÖ thèng c¸c c«ng ty giao nhËn quèc tÕ C¸c c«ng ty giao nhËn quèc tÕ lµ nh÷ng ng­êi trung gian cung cÊp c¸c dÞch vô vÒ giao nhËn trªn thÕ giíi. C«ng ty ®· hîp t¸c víi c¸c c«ng ty giao nhËn trªn toµn thÕ giíi. Víi hÖ thèng ®¹i lý réng kh¾p toµn thÕ giíi, c«ng ty ®· më réng ®­îc ph¹m vi ho¹t ®éng cña m×nh tíi c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ bao qu¸t ®­îc tÊt c¶ c¸c c¶ng biÓn quèc tÕ. Nh­ vËy c«ng ty cã thÓ ph¸t triÓn dÞch vô giao nhËn hµng ho¸ tËn n¬i cho tÊt c¶ c¸c kh¸ch hµng. HÖ thèng c¸c c«ng ty giao nhËn quèc tÕ mµ c«ng ty lµ ®¹i lý: - Danzas AEI - Keyline cargo consolidator/Union transport - Hansa Mayer - Worldwide Logistics - Woosung - Vµ c¸c c«ng ty giao nhËn quèc tÕ kh¸c trªn mäi miÒn thÕ giíi. 1.4. Tæ chøc qu¶n lý cña c«ng ty §Ó ®¸p øng ®­îc ho¹t ®éng dÞch vô ®a d¹ng vµ ngµy cµng më réng, c«ng ty ®· vµ ®ang ®ß t¹o nh÷ng nh©n viªn trë thµnh nh÷ng ng­êi cã kü n¨ng vµ kinh nghiÖm tèt trong lÜnh vùc giao nhËn quèc tÕ vµ c¶ kinh nghiÖm th­¬ng m¹i quèc tÕ. HiÖn t¹i c«ng ty cã s¸u phßng ban: 1. Phßng qu¶n lý ®¹i lý c¸c h·ng tµu 2. Phßng qu¶n lý ®¹i lý giao nhËn vËn t¶i quèc tÕ 3. Phßng dù ¸n 4. Phßng dÞch vô hËu cÇn xuÊt nhËp khÈu 5. Phßng kÕ to¸n 6. Phßng qu¶n lý hµnh chÝnh 2. T×nh h×nh ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña C«ng ty n¨m 2003 - 2006 Lµ mét doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ nªn bªn c¹nh sù hç trî cña Nhµ n­íc, c«ng ty ®· ph¸t huy ®­îc tÝnh s¸ng t¹o, tù chñ trong ho¹t ®éng cña m×nh vµ hîp t¸c quèc tÕ ®Ó g¾n chÆt quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña tõng thµnh viªn táng c«ng ty vµ thóc ®Èy hä ®ãng gãp vµ cèng hiÕn nhiÒu h¬n cho c«ng ty. D­íi ®©y lµ b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña c«ng ty tõ n¨m 2003 - 2006 §¬n vÞ: triÖu ®ång TT Kho¶n môc 2003 2004 2005 2006 Tû lÖ % so víi doanh thu thuÇn 2003 2004 2005 2006 1 Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n 65.856 67.856 69.487 70.149 2 Nî ph¶i tr¶ 15.2245 17.486 18.289 18.789 3 Nguån vèn chñ së h÷u 49.989 50.370 51.198 51.360 4 Doanh thu thuÇn 15.002 17.456 20.289 25.762 100 100 100 100 5 Gi¸ vèn hµng ho¸ 8.785 11.482 13.871 15.741 58,55 65,77 68,36 61,10 6 Lîi nhuËn gép 6.217 1.5.974 6.418 10.021 41,44 34,22 31,63 38,89 7 Lîi nhuËn tõ H§KD 1.856 1.948 2.124 2.586 12,37 11,15 10,46 10,04 8 Lîi nhuËn tr­íc thuÕ 1.860 1.940 1.987 2.003 12,39 11,11 9,79 9,87 9 Lîi nhuËn sau thuÕ 595 620 635 560 3,96 3,55 3,12 2,17 10 Tû lÖ cæ tøc (Nguån: B¸o c¸o tµi chÝnh C«ng ty n¨m 2003-2006) Tæng doanh thu cña c«ng ty n¨m 2004 ®¹t 17.456 triÖu ®ång t¨ng 16,35% so víi n¨m 2003 (®¹t 15.002 triÖu ®ång). N¨m 2005 ®¹t 20.289 triÖu ®ång, t¨ng 16,23% so víi n¨m 2004. N¨m 2006 ®¹t 25.762 triÖu ®ång t¨ng 26,5%. Nh×n chung tæng doanh thu cña c«ng ty ®Òu t¨ng dÇn qua tõng n¨m c¶ vÒ møc tuyÖt ®èi vµ t­¬ng ®èi. Trong m«i tr­êng ngµy cµng ph¶i c¹nh tranh nhiÒu h¬n víi thÞ tr­êng, c«ng ty ®· kh«ng ngõng c¶i tiÕn chÊt l­îng dÞch vô vµ më réng thªm nhiÒu lo¹i dÞch vô míi ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vÒ dÞch vô giao nhËn vËn t¶i vµ xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ngµy cµng gia t¨ng cña thÞ tr­êng. Cã ®­îc kÕt qu¶ nh­ vËy lµ nç lùc phÊn ®Êu cña toµn bé nh©n viªn trong c«ng ty vµ ®Æc biÖt lµ bé m¸y l·nh ®¹o ®· n¾m v÷ng t×nh h×nh thÞ tr­êng vµ dù ®o¸n nhu cÇu trong t­¬ng lai. C«ng ty ®· ®­a ra nh÷ng kÕ h¹ch ph¸t triÓn thÞ tr­êng phï hîp víi nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña c¸c kh¸ch hµng song song víi viÖc cñng cè vµ hoµn thiÖn tèt h¬n dÞch vô cña m×nh. 3. C«ng t¸c tµi chÝnh cña C«ng ty cæ phÇn dÞch vô Hµng h¶i 3.1. C«ng t¸c ph©n cÊp qu¶n lý tµi chÝnh ë C«ng ty cæ phÇn dÞch vô Hµng h¶i C«ng ty cæ phÇn dÞch vô Hµng h¶i lµ mét doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· ®­îc cæ phÇn ho¸, viÖc kinh doanh ®éc lËp, tù tæ chøc h¹ch to¸n tµi chÝnh nh»m ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ trong khu«n khæ ph¸p luËt. C«ng ty ®­îc ph©n cÊp qu¶n lý theo m« h×nh tËp trung víi tæ chøc bé m¸y qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh gän nhÑ mµ n¨ng ®éng nh»m ®¶m b¶o ph©n cÊp qu¶n lý tµi chÝnh cã hiÖu qu¶ ®­a C«ng ty ngµy cµng ph¸t triÓn ®i lªn. 3.2. T×nh h×nh vèn vµ nguån vèn cña C«ng ty Vèn cña c«ng ty ®­îc huy ®éng tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau gåm cã vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc cÊp, vèn cña c¸c cæ ®«ng vµ vèn bæ sung. B¶ng ph¶n ¸nh c¬ cÊu nguån vèn vµ sù biÕn ®éng cña vèn §¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång ChØ tiªu N¨m2005 N¨m 2006 So s¸nh n¨m 2006/2005 Sè tiÒn Tû träng Sè tiÒn Tû träng Sè tiÒn t¨ng Tû träng 1. Nî ph¶i tr¶ 18.289 26,32% 18.789 26,78% 500 +0,46 2. Nguån vèn chñ së h÷u 51.198 73,68% 51.360 73,22% 162 -0,46 Tæng nguån vèn 69.487 100 70.149 100 662 0 (Nguån: B¸o c¸o tµi chÝnh C«ng ty n¨m 2005-2006) Qua b¶ng ph¶n ¸nh c¬ cÊu nguån vèn cña C«ng ty ta thÊy: - Nguån vèn chñ së h÷u cña C«ng ty n¨m 2006 so víi n¨m 2005 gi¶m 0,46% víi sè tiÒn gi¶m t­¬ng øng lµ 162 triÖu ®ång. - C¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ n¨m 2006 so víi n¨m 2005 t¨ng 0,46% t­¬ng øng víi sè tiÒn t¨ng lµ 500 triÖu ®ång. Theo b¶ng trªn ta thÊy c¸c kho¶n nî cña c«ng ty ®ang t¨ng lªn vÒ gi¸ trÞ vµ c¶ vÒ tû träng chøng tá c«ng ty ®· khai th¸c ®­îc nguån vèn trong quan hÖ thanh to¸n víi c¸c bªn cã liªn quan. Nguån vèn chñ së h÷u t¨ng vÒ gi¸ trÞ nh­ng l¹i gi¶m vÒ tû träng ®iÒu nµy chøng tá kh¶ n¨ng trang tr¶i vèn kinh doanh cña c«ng ty lµ tèt. 3.3. T×nh h×nh tµi chÝnh cña c«ng ty Kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña C«ng ty qua c¸c chi tiÕt: a. C¸c chØ tiªu vÒ hiÖu qu¶ vèn kinh doanh * = = = = 69.587 tr® = = 69.587 tr® = = 0,29 (lÇn) = = 0,37 (lÇn) * = = = 0,29 (lÇn) = = 0,37 (lÇn) * = = = 0,0305 = = 0,0369 b. C¸c chØ tiªu vÒ hiÖu qu¶ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh * = = = 0,199 = = 0,225 * = = = 5,040 = = 4,441 * = = = 0,153 = = 0,164 Qua ph©n tÝch c¸c chØ tiªu ®· tÝnh to¸n ë trªn ta thÊy t×nh h×nh tµi chÝnh cña C«ng ty n¨m 2006 so víi n¨m 2005 lµ rÊt tèt thÓ hiÖn qua c¸c chØ tiªu: - Sè vßng quay cña vèn kinh doanh t¨ng 0,08 lÇn - HÖ sè sinh lîi cña vèn kinh doanh còng t¨ng lªn ®¸ng kÓ 0,0064 lÇn - Tû suÊt chi phÝ gi¸ thµnh t¨ng lªn 0,026 lÇn - HÖ sè lîi nhuËn cña chi phÝ gi¸ thµnh t¨ng ®¸ng kÓ 0,011 lÇn Doanh nghiÖp cÇn ph¸t huy h¬n n÷a viÖc sö dông vèn kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n vµ sö dông chi phÝ gi¸ thµnh mét c¸ch hîp lý. C«ng ty sÏ thu ®­îc lîi nhuËn cao. c. T×nh h×nh nép ng©n s¸ch nhµ n­íc cña C«ng ty C«ng t¸c thùc hiÖn nghÜa vô víi ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña C«ng ty, ®­îc gi¸m ®èc quan t©m chØ ®¹o phèi hîp chÆt chÏ cña c¸c c¬ quan thuÕ víi ngµnh liªn quan, c«ng ty lu«n lu«n hoµn thµnh tèt nghÜa vô víi ng©n s¸ch nhµ n­íc ®óng sè l­îng vµ thêi gian qui ®Þnh. C¸c lo¹i thuÕ bao gåm: - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp - ThuÕ GTGT, thuÕ suÊt 10% vµ 5% - ThuÕ lîi tøc d. C¸c chØ tiªu vÒ c«ng t¸c b¶o toµn vèn vµ ph¸t triÓn vãn kinh doanh cña c«ng ty * = = = 1,003 > 1 = - x = 51.360 - (51.198 x 1,1) = -4.957 tr® = x = = - 0,088 3.4. C«ng t¸c kiÓm tra kiÓm so¸t §Þnh kú c¸c c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn lµ côc qu¶n lý doanh nghiÖp, qu¶n lý vèn, cô thuÕ Hµ Néi tiÕn hµnh kiÓm tra, kiÓm so¸t tµi chÝnh cña c«ng ty ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh chÝnh x¸c cña c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, b¶ng kª khai, b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. Trong ®ît cuèi quý, cuèi n¨m th«ng qua viÖc kiÓm tra, kiÓm so¸t th× c¸c th«ng tin ®ã ®­îc ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, ®óng vµ chÝnh x¸c, h¹n chÕ ®­îc sai sãt cã thÓ ph¸t sinh vµ tr¸nh ®­îc sù gian lËn trong c«ng t¸c tµi chÝnh. §ång thêi cung cÊp th«ng tin ®¾c lùc phôc vô cho viÖc hoµn thµnh ®iÒu hµnh tµi chÝnh cña C«ng ty. 4. T×nh h×nh thùc hiÖn c«ng t¸c ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ cña doanh nghiÖp 4.1. T×nh h×nh tæ chøc c«ng t¸c ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp Doanh nghiÖp rÊt chó träng vÒ c«ng t¸c ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ. HÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh sau khi ®­îc lËp vµ ®­îc kiÓm tra c¸c sè liÖu chÆt chÏ sÏ cung cÊp nh÷ng th«ng tin h÷u Ých cho Ban gi¸m ®èc ®Ó xem xÐt, ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh vµ hiÖu qu¶ kinh doanh trªn nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c nhau. Qua ho¹t ®éng ph©n tÝch kinh tÕ cña doanh nghiÖp, c¸c nhµ qu¶n lý cã thÓ biÕt ®­îc c¸c th«ng tin vÒ: - Møc thu nhËp hiÖn t¹i cña doanh nghiÖp - TÝnh c©n ®èi cña c¸c nguån vèn vµ viÖc huy ®éng c¸c nguån vèn sö dông trong kú cã hiÖu qu¶ kh«ng. - T×nh h×nh huy ®éng, sö dông vµ qu¶n lý tµi s¶n cña doanh nghiÖp vµ hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n. - Kh¶ n¨ng thanh to¸n c¸c kho¶n nî cña doanh nghiÖp, lµm thÕ nµo ®Ó doanh nghiÖp lu«n lu«n cã kh¶ n¨ng trang tr¶i c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n. Trong b¶ng kÕt qu¶ kinh doanh nh­ ®· thÊy ë phÇn trªn cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®­îc sù gãp phÇn cña c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh vµo viÖc ph¸t triÓn c¸c chiÕn l­îc cña c«ng ty. Sau h¬n 10 n¨m x©y dùng vµ tr­ëng thµnh, C«ng ty cæ phÇn dÞch vô Hµng h¶i ®· kh«ng ngõng lín m¹nh vµ ph¸t triÓn. 4.2. Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty B¶ng kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh §¬n vÞ: triÖu ®ång C¸c chØ tiªu N¨m 2005 N¨m 2006 So s¸nh 2006/2005 Sè tiÒn Tû lÖ 1. Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô 20.289 25.762 5.473 26,97 2. C¸c kho¶n gi¶m trõ 0 0 0 0 3. Doanh thu thuÇn b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô 20.289 25.762 5.473 26,97 4. Gi¸ vèn hµng b¸n 13.871 15.741 1.870 13,48 5. Lîi nhuËn gép 6.481 10.021 3.540 54,62 6. Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng kinh doanh 2.124 2.586 462 21,75 7. Chi phÝ b¸n hµng 2.614 4.832 2218 84,85 8. Chi phÝ qu¶n lý 1.743 2.603 860 49,39 9. Tæng lîi nhuËn tr­íc thuÕ 1.987 2.003 16 0,80 10. Tæng lîi nhuËn sau thuÕ 635 560 -75 -11,81 (Nguån: B¸o c¸o tµi chÝnh C«ng ty n¨m 2005-2006) * NhËn xÐt: Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh n¨m 2006 so víi n¨m 2005 t¨ng lªn cô thÓ lµ: - Tæng lîi nhuËn tr­íc thuÕ t¨ng so víi n¨m tr­íc lµ 16 triÖu ®ång víi tû lÖ t¨ng lµ 0,80%. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn lîi nhuËn. Tõ sè liÖu trong b¶ng trªn ta thÊy: Lîi nhuËn t¨ng lªn chñ yÕu do lîi nhuËn gép t¨ng 3.540 triÖu ®ång víi tû lÖ t¨ng 54,62% lîi nhuËn gép t¨ng, lµ do doanh thu b¸n hµng t¨ng. - TrÞ gi¸ vèn hµng b¸n ra t¨ng nh­ng tû lÖ t¨ng thÊp h¬n tû lÖ t¨ng cña doanh thu b¸n hµng. §iÒu nµy chøng tá c«ng ty tæ chøc vµ qu¶n lý tèt kh©u kinh doanh. - Chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp t¨ng, ®Æc biÖt lµ chi phÝ b¸n hµng cã tû lÖ t¨ng cao (84,85%) ®iÒu ®ã chøng tá trong n¨m c«ng ty ch­a qu¶n lý tèt chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp dÉn ®Õn gi¶m lîi nhuËn b¸n hµng. Doanh thu t¨ng nhiÒu nh­ng do chi phÝ còng t¨ng cao nªn lîi nhuËn t¨ng rÊt Ýt. Ph©n tÝch kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ng¾n h¹n §¬n vÞ: triÖu ®ång Nî ph¶i tr¶ N¨m 2005 N¨m 2006 Nguån tr¶ nî N¨m 2005 N¨m 2006 1. Nî ng¾n h¹n 8.148 8.478 1. TiÒn 4.489 4.189 Trong ®ã: 2. Kho¶n ph¶i thu 1.589 2.843 Nî ®Õn h¹n tr¶ 5.415 4.589 Trong ®ã: 2. Nî dµi h¹n 10.141 10.311 3. Hµng tån kho 1.025 1.512 Tæng céng 18.289 18.789 Tæng céng 9.286 ._.