Một số giải pháp góp phần đẩy nhanh tiến trình tại Công ty Cổ phần hóa tại các Doanh nghiệp nhà nước độc quyền ở Việt Nam

trang 1 MUÏC LUÏC NOÄI DUNG TRANG MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1 : MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN VEÀ COÅ PHAÀN HOÙA DNNN. 1.1- Khaùi nieäm coå phaàn hoùa – ñaëc ñieåm cuûa coâng ty coå phaàn : 1.1.1 – Khaùi nieäm coå phaàn hoùa. 1.1.2 – Ñaëc ñieåm cuûa coâng ty coå phaàn. 1.1.2.1- Coå phaàn phoå thoâng. 1.1.2.2- Coå phaàn öu ñaõi. 1.1.3- Khaùi nieäm DNNN ñoäc quyeàn. 1.1.3.1- Ñoäc quyeàn baùn 1.1.3.2- Song ñoäc quyeàn 1.1.3.3- Ñoäc quyeàn mua 1.1.4.4- Ñoäc quyeàn töï nhieân 1.4.1.5- Khaùi nieäm DNNN ñoäc quyeàn 1.2 – Söï caàn thieát phaûi CPH DNNN ôû Vieät Nam : 1.2.1- Söï caàn thieát phaûi CPH DNNN 1.2.2- Muïc tieâu CPH DNNN 1.2.2.1- Naâng cao naêng löïc caïnh tranh vaø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa DNNN 1.2.2.2- Laøm laønh maïnh hoaù tình hình taøi chính, phaùt trieån thò tröôøng voán, thò tröôøng chöùng khoaùn. 1.2.2.3- Phaùt huy quyeàn laøm chuû cuûa ngöôøi lao ñoäng trong DN 1.3- Muïc tieâu coå phaàn hoùa DNNN ñoäc quyeàn : 1.4- Caùc phöông phaùp ñònh giaù doanh nghieäp : 1.4.1- Phöông phaùp ñònh giaù theo giaù trò taøi saûn thuaàn 1.4.2- Phöông phaùp ñònh giaù theo moâ hình chieát khaáu doøng tieàn (DCF) 1 1 1 1 3 3 3 3 4 4 4 4 5 5 6 6 7 7 7 10 10 11 trang 2 1.5- Kinh nghieäm coå phaàn hoùa DNNN ôû caùc nöôùc treân theá giôùi vaø baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät Nam : 1.5.1- Coå phaàn hoùa ôû Trung quoác. 1.5.2- Tö nhaân hoaù ôû Anh. 1.5.3- Tö nhaân hoaù ôû Nga vaø Coäng hoaø Seùc. 1.5.4- Baøi hoïc kinh nghieäm ñöôïc ruùt ra cho vieäc thuùc ñaåy coå phaàn hoaù. Keát luaän chöông 1 CHÖÔNG 2 : THÖÏC TRAÏNG COÅ PHAÀN HOÙA TAÏI CAÙC DNNN ÑOÄC QUYEÀN ÔÛ VIEÄT NAM TRONG THÔØI GIAN QUA. 2.1 – Cô sôû phaùp lyù cuûa coå phaàn hoaù. 2.2- Thöïc traïng coå phaàn hoùa DNNN ñoäc quyeàn ôû nöôùc ta trong thôøi gian qua: 2.2.1- Giai ñoaïn thí ñieåm töø naêm 1992 ñeán thaùng 1996. 2.2.2- Giai ñoaïn töø naêm 1996 ñeán thaùng 06/1998. 2.2.3- Giai ñoaïn môû roäng tieán trình coå phaàn hoaù (töø thaùng 06/1998 ñeán nay). 2.2.3.1- Coâng taùc CPH taïi Toång coâng ty Böu chính – vieãn thoâng (VNPT). 2.2.3.2- Coâng taùc CPH taïi Toång coâng ty Ñieän löïc Vieät Nam (EVN). 2.2.3.3- Coâng taùc CPH taïi Toång coâng ty Haøng Khoâng Vieät Nam (Vietnam Airlines). 2.3- Nhöõng thaønh töïu vaø haïn cheá, vöôùng maéc cuûa tieán trình coå phaàn hoaù ôû nöôùc ta trong thôøi gian qua: 2.3.1 – Nhöõng thaønh töïu: 2.3.1.1- Taêng cöôøng vai troø chuû ñaïo cuûa DNNN. 2.3.1.2- Khaû naêng huy ñoäng voán, baûo toàn voán nhaø nöôùc vaø hieäu quaû KD. 2.3.1.3- Vieäc laøm vaø thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng trong caùc coâng 13 14 16 17 19 22 23 24 24 25 25 25 26 30 33 35 37 37 38 40 trang 3 ty CP. 2.3.1.4- Thuùc ñaåy thò tröôøng chöùng khoaùn phaùt trieån. 2.3.2- Nhöõng haïn cheá, vöôùng maéc: 2.3.2.1-Caùc nhaø quaûn lyù chöa nhìn nhaän ñuùng möùc veà taàm quan troïng cuûa CPH DNNN ñoäc quyeàn 2.3.2.2-Haïn cheá trong vieäc taïo nhaän thöùc veà chuû tröông CPH, trong coâng taùc chæ ñaïo thöïc hieän. 2.3.2.3-Vöôùng maéc trong khaâu ñònh giaù DNNN ñoäc quyeàn. 2.3.2.4-Vöôùng maéc trong quaù trình xöû lyù nôï toàn ñoïng. 2.3.2.5-CPH kheùp kín laøm cho chuû tröông CPH DNNN ñoäc quyeàn khoù ñaït ñöôïc muïc tieâu ban ñaàu. 2.3.2.6-Cô cheá ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng chöa ñöôïc giaûi quyeát trieät ñeå. 2.3.2.7 - Thôøi gian ñeå tieán haønh CPH moät DNNN quaù daøi. 2.3.2.8- Cô sôû phaùp lyù cho CPH chöa vöõng chaéc. 2.3.2.9- Thò tröôøng chöùng khoaùn non treû, yeáu keùm Keát luaän chöông 2 CHÖÔNG III : MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP GOÙP PHAÀN ÑAÅY NHANH TIEÁN TRÌNH COÅ PHAÀN HOÙA TAÏI CAÙC DNNN ÑOÄC QUYEÀN ÔÛ VIEÄT NAM 3.1- Maïnh daïn thay ñoåi tö duy veà CPH DNNN ñoäc quyeàn trong caùc caáp quaûn lyù, thoâng qua ñoù thay ñoåi cô cheá CPH DNNN ñoäc quyeàn. 3.2- Nhoùm giaûi phaùp giaûi quyeát vöôùng maéc trong xöû lyù taøi chính vaø xaùc ñònh giaù trò DNNN ñoäc quyeàn tröôùc khi CPH: 3.2.1- Moät soá giaûi phaùp giaûi quyeát vöôùng maéc trong khaâu ñònh giaù DNNN ñoäc quyeàn. 3.2.2- Moät soá giaûi phaùp giaûi quyeát vöôùng maéc khaâu xöû lyù nôï toàn ñoïng. 3.3- CPH DNNN ñoäc quyeàn keát hôïp xoaù boû ñoäc quyeàn baùn vaø song ñoäc quyeàn ñeå naâng cao söùc caïnh tranh chung cho caû neàn kinh teá. 40 41 42 42 42 45 47 48 49 50 51 53 55 55 59 59 59 62 63 63 64 trang 4 3.4- Nhoùm giaûi phaùp ruùt ngaén thôøi gian CPH vaø chaám döùt CPH kheùp kín taïi caùc DNNN ñoäc quyeàn 3.5- Nhoùm giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän thò tröôøng chöùng khoaùn cuûa VN 3.5.1- Hoaøn thieän khuoân khoå phaùp lyù veà chöùng khoaùn vaø TTCK. 3.5.2- Nhanh choùng xaây döïng vaø naâng caáp cô sôû vaät chaát kyõ thuaät vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc thích ñaùng cho caùc trung taâm giao dòch chöùng khoaùn ñeå phuø hôïp vôùi yeâu caàu phaùt trieån TTCK. 3.5.3- Taêng soá löôïng vaø chaát löôïng haøng hoaù cho TTCK. 3.6- Giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän cô sôû phaùp lyù cho CPH. 3.7- Nhoùm giaûi phaùp giaûi quyeát vöôùng maéc trong cô cheá ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng trong DNNN ñoäc quyeàn : KEÁT LUAÄN PHUÏ LUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 64 65 68 66 68 trang 5 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1- YÙ NGHÓA CUÛA VIEÄC CHOÏN ÑEÀ TAØI : Doanh nghieäp Nhaø nöôùc coù vai troø heát söùc quan troïng trong neàn kinh teá quoác daân, ñaëc bieät laø neàn kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng XHCN nhö nöôùc ta. DNNN ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp to lôùn khoâng chæ veà saûn löôïng, maø coøn veà vieäc laøm, thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng. Maëc duø giöõ vai troø chuû ñaïo nhöng ña soá DNNN hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû. Moät phaàn, do caùc doanh nghieäp naøy phaûi ñaùp öùng quaù nhieàu muïc tieâu cuûa Nhaø nöôùc, khoâng chæ ñôn thuaàn hoaït ñoäng vì hieäu quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Maët khaùc, do cô cheá quaûn lyù goø boù bôûi chiuï söï chæ ñaïo cuûa nhieàu cô quan chuû quaûn, moãi cô quan chuû quaûn laïi coù nhieàu caùch quaûn lyù rieâng. Moät quyeát ñònh kinh doanh thöôøng phaûi chôø caùc cô quan chuû quaûn naøy hoïp haønh, baøn baïc roài môùi ñöa ra ñöôïc quyeát ñònh thoáng nhaát, do ñoù thôøi gian keùo daøi laøm cho hoï maát nhieàu thôøi cô kinh doanh. Beân caïnh ñoù, cheá ñoä phaân phoái thu nhaäp baát hôïp lyù, khoâng phaùt huy ñöôïc tính saùng taïo naêng ñoäng cuûa ngöôøi lao ñoäng trong doanh nghieäp. Ñöùng tröôùc tình hình ñoù, ñaõ töø laâu vaán ñeà ñoåi môùi, saép xeáp vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa DNNN ñöôïc Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñaëc bieät quan taâm. Tröôùc naêm 1990, coù raát nhieàu bieän phaùp ñöa ra nhaèm caûi tieán naêng löïc quaûn lyù, hieäu quaû kinh doanh cuûa caùc coâng ty quoác doanh nhöng haàu nhö caùc bieän phaùp naøy khoâng ñem laïi hieäu quaû cao. Ñeán Hoäi nghò laàn thöù 2 Ban Chaáp Haønh Trung Öông Khoaù VII taïi Haø Noäi vaøo thaùng 11 naêm 1991, Ñaûng chuû tröông thöïc hieän thí ñieåm coå phaàn hoaù moät soá DNNN, ñoàng thôøi nhaø nöôùc cuõng ban haønh raát nheàu vaên baûn phaùp lyù ñeå kòp thôøi giaûi quyeát caùc vaán ñeà phaùt sinh trong quaù trình coå phaàn hoaù . Qua hôn 10 naêm thöïc hieän, chuùng ta ñaõ coå phaàn hoaù xong khoaûng 2.242 DNNN. Phaàn lôùn DNNN sau khi chuyeån sang coâng ty coå phaàn ñeàu hoaït ñoäng coù hieäu quaû hôn tröôùc xeùt toång theå treân caùc maët doanh thu, lôïi nhuaän, noäp ngaân saùch, trang 6 tích luõy voán... Ñieàu naøy cho thaáy, chuû tröông coå phaàn hoùa laø chuû tröông ñuùng ñaén cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc, ñem laïi keát quaû cao trong vieäc ñoåi môùi vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa DNNN. Tuy vaäy, trong 2.242 DNNN ñaõ coå phaàn hoaù thì soá doanh nghieäp coù voán treân 10 tyû chieán chöa ñeán 20%, soá löôïng DNNN thuoäc Toång coâng ty trong caùc ngaønh ñoäc quyeàn truyeàn thoáng nhö ñieän löïc, böu chính vieãn thoâng, haøng khoâng.... raát ít, thaäm chí coù Toång coâng ty cho ñeán nay vaãn chöa coå phaàn hoaù moät doanh nghieäp naøo tröïc thuoäc, ñieån hình laø Toång coâng ty coâng nghieäp taøu thuûy. Tyû troïng voán cuûa caùc DNNN ñaõ CPH chæ baèng 8,2% toång soá voán toaøn boä khoái DNNN (khoaûng 17.700 tyû ñoàng). Qua ñaùnh giaù cuûa Ban chæ ñaïo ñoåi môùi vaø phaùt trieån doanh nghieäp, töø naêm 1992 ñeán nay chöa coù naêm naøo chuùng ta hoaøn thaønh keá hoaïch coå phaàn hoaù theo loä trình do Chính phuû ñeà ra. Sôû dó tieán trình coå phaàn hoaù dieãn chaäm chaïp moät maët laø do caùc Boä, ngaønh, ñòa phöông chöa quyeát lieät trong vieäc toå chöùc thöïc hieän. Maët khaùc, cuõng coøn raát nhieàu vöôùng maéc veà chính saùch chöa ñöôïc thaùo gôõ trong suoát quaù trình coå phaàn hoaù, ñaëc bieät laø chính saùch ñònh giaù. Ñoù cuõng laø nguyeân nhaân chính laøm cho chaäm tieán trình coå phaàn hoaù taïi caùc DNNN ñoäc quyeàn. Ñeå goùp phaàn thuùc ñaåy tieán trình coå phaàn hoaù cuûa nöôùc ta ñöôïc nhanh hôn, ñem laïi nhieàu hieäu quaû thieát thöïc hôn, chuùng toâi choïn ñeà taøi nghieân cöùu : "Coå phaàn hoaù doanh nghieäp Nhaø nöôùc ñoäc quyeàn ôû Vieät Nam” vôùi mong muoán goùp phaàn hoaøn thaønh chuû tröông coå phaàn hoaù maø Ñaûng ñeà ra vaø taïo cho TTCK Vieät Nam nhieàu haøng hoaù coù chaát löôïng cao. 2- MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU : DNNN ñoäc quyeàn hieän ñang naém giöõ tyû leä voán Nhaø nöôùc raát lôùn, hoaït ñoäng trong caùc lónh vöïc thieát yeáu trong neàn kinh teá . Maëc duø, ñöôïc hoaït ñoäng trong moâi tröôøng ñoäc quyeàn, ít caïnh tranh nhöng hieäu quaû cuûa chuùng ñem laïi raát thaáp, chöa phaùt huy ñöôïc vai troø chuû ñaïo trong neàn kinh teá trang 7 quoác daân. Vì theá, vaán ñeà coå phaàn hoaù nhaèm ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù, naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng vaø ñaëc bieät naâng cao chaát löôïng haøng hoaù dòch vuï phuïc vuï cho coâng chuùng, xoùa boû ñoäc quyeàn, töï do hoaù thong maïi höôùng ñeán hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi laø raát caàn thieát vaø caàn ñöôïc söï quan taâm uûng hoä cuûa toaøn theå nhaân daân. Muïc ñích cuûa ñeà taøi cuõng xuaát phaùt töø moái quan taâm ñoù. 3- ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU– PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU : 3.1- Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu : Ñeå thöïc hieän muïc ñích treân, luaän aùn nghieân cöùu tieán trình coå phaàn hoaù ôû Vieät Nam. trong ñoù nghieân cöùu saâu veà tieán trình CPH taïi caùc DNNN ñoäc quyeàn. Tuy nhieân, chuùng toâi chæ taäp trung nghieân cöùu nhöõng vaán ñeà coøn haïn cheá, vöôùng maéc trong quaù trình coå phaàn hoaù DNNN ñoäc quyeàn ôû Vieät nam hieän nay nhö : coâng taùc taïo nhaän thöùc vaø chæ ñaïo thöïc hieän, khung haønh lang phaùp lyù, vaán ñeà lieân quan ñeán xöû lyù taøi chính vaø ñònh giaù DNNN ñoäc quyeàn, cô cheá ñoái vôùi lao ñoäng trong DNNN thöïc hieän CPH, thò tröôøng chöùng khoaùn.... Töø ñoù ñöa ra caùc giaûi phaùp thaùo gôõ chuùng goùp phaàn ruùt ngaén thôøi gian CPH vaø ñaåy maïnh tieán trình CPH taïi caùc DNNN ñoäc quyeàn. 3.2- Phöông phaùp nghieân cöùu : - Phöông phaùp phaân tích khoa hoïc : phaân tích lyù luaän; toång hôïp vaø ñaùnh giaù thöïc tieãn; suy luaän logic…ñeå ñaùnh giaù nhöõng toàn taïi trong quaù tieán trình CPH ôû Vieät Nam, töø ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp ñeå khaéc phuïc. - Phöông phaùp so saùnh : so saùnh ñaëc ñieåm tình hình cuûa tieán trình CPH cuûa nöôùc ta vôùi moät soá nöôùc treân theá giôùi, töø ñoù ruùt ra moät soá baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät Nam. 4- ÑIEÅM MÔÙI CUÛA ÑEÀ TAØI : Luaän aùn phaân tích cô sôû lyù luaän taäp trung vaøo tình hình ñaëc ñieåm, muïc ñích cuûa chuû tröông coå phaàn hoaù DNNN ñoäc quyeàn ôû nöôùc ta. Xaùc laäp muïc tieâu chính xaùc DNNN ñoäc quyeàn laø khoâng chæ nhaèm muïc ñích ñoåi môùi, phaùt trieån doanh trang 8 nghieäp maø coøn nhaém tôùi muïc tieâu mang laïi phuùc lôïi vaø tieän ích cho ña soá moïi ngöôøi, nhaát laø ngöôøi ngheøo, vôùi chi phí thaáp nhaèm taêng söùc caïnh tranh chung cuûa caû neàn kinh teá trong loä trình hoäi nhaäp. Ñoàng thôøi, nghieân cöùu theâm tieán trình tö nhaân hoaù, CPH caùc DNNN ñoäc quyeàn Trung Quoác, Anh, Nga vaø CH Sec. Töø ñoù ruùt ra baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät nam. Toång keát quaù trình thöïc hieän chuû tröông coå phaàn hoaù DNNN vaø DNNN ñoäc quyeàn trong gaàn 14 naêm qua cuûa caû nöôùc (töø naêm 1992 ñeán thaùng 6 naêm 2005). Töø lyù luaän vaø thöïc tieãn luaän aùn ñaùnh giaù thaønh töïu, haïn cheá vöôùng maéc trong quaù trình thöïc hieän chuû tröông coå phaàn hoaù DNNN ñoäc quyeàn trong thôøi gian qu vaø ñöa ra baûy nhoùm giaûi phaùp goùp phaàn ñaåy nhanh tieán ñoä coå phaàn hoaù DNNN ñoäc quyeàn ôû nöôùc ta. 5- KEÁT CAÁU CUÛA LUAÄN AÙN : Luaän aùn coù 68 trang, 6 baûng, 8 bieåu (khoâng keå phaàn môû ñaàu, keát luaän, muïc luïc, taøi lieäu tham khaûo, phuï luïc), 7 phuï luïc. Keát caáu luaän aùn goàm 3 chöông : Chöông 1 : Moät soá vaán ñeà lyù luaän veà coå phaàn hoùa doanh nghieäp nhaø nöôùc. Chöông 2 : Thöïc traïng coå phaàn hoùa taïi caùc DNNN vaø DNNN ñoäc quyeàn ôû Vieät Nam trong thôøi gian qua . Chöông 3 : Moät soá giaûi phaùp goùp phaàn ñaåy nhanh tieán trình coå phaàn hoùa taïi caùc DNNN ñoäc quyeàn ôû Vieät Nam. trang 9 DANH MUÏC BAÛNG BAÛNG NOÄI DUNG TRANG Baûng 1 Loä trình saép xeáp, ñoåi môùi DNNN töø naêm 2003-2005 Trang 29 Baûng 2 Soá löôïng DNNN CPH trong caû nöôùc töø 1992-thaùng 6/2005 Trang 31 Baûng 3 Toång soá khaùch noäi ñòa Vietnam Airlines vaän chuyeån töø 1991- 2002 Trang 37 Baûng4 Toång soá khaùch quoác teá Vietnam Airlines vaän chuyeån töø 1991-2002 Trang 37 Baûng 5 Voán ñaàu tö phaùt trieån theo thaønh phaàn kinh teá vaø ngaønh kinh teá Trang 41 Baûng 6 Tình hình nieâm yeát chöùng khoaùn treân TTCK töø 07/2002- 04/2005 Trang 54 DANH MUÏC BIEÅU BIEÅU NOÄI DUNG TRANG Bieåu 1 Tyû leä sôû höõu bình quaân trong DNNN coå phaàn hoaù Trang 30 Bieåu 2 Cô caáu DNNN CPH trong caùc Boä, ngaønh, ñòa phöông Trang 30 Bieåu 3 Tieán ñoä coå phaàn hoaù DNNN töø 1992 ñeán nay Trang 31 Bieåu 4 Soá lieäu thueâ bao ñieän thoaïi töø 2000-04/2005 (ÑT coá ñònh vaø DÑ) Trang 34 Bieåu 5 Soá löôïng ñieän phaùt ra vaø giaù baùn ñieän 2001-2004 Trang 36 Bieåu 6 Möùc ñoùng goùp vaø NSNN naêm 2004 töø caùc khu vöïc kinh teá Trang 40 Bieåu 7 Tyû troïng giaù trò nieâm yeát Trang 55 Bieåu 8 Tyû troïng khoái löôïng nieâm yeát Trang 55 trang 10 CHÖÔNG 1 : MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN VEÀ COÅ PHAÀN HOÙA DNNN. 1.1- Khaùi nieäm coå phaàn hoùa – ñaëc ñieåm cuûa coâng ty coå phaàn vaø DNNN ñoäc quyeàn : 1.1.1 – Khaùi nieäm coå phaàn hoùa : Tö nhaân hoùa laø quaù trình chuyeån sôû höõu Nhaø nöôùc sang sôû höõu tö nhaân. Vieäc tö nhaân hoùa nhaèm muïc ñích giaûm ñeán möùc toái ña thaønh phaàn kinh teá coâng, taêng thaønh phaàn kinh teá tö nhaân, laøm cho neàn kinh teá thích öùng hôn vôùi cô cheá thò tröôøng tö baûn chuû nghóa (nhö Anh, Phaùp, Ba Lan, Rumani, Hunggary ñaõ thöïc hieän). Coå phaàn hoùa DNNN laø moät phöông thöùc gaàn gioáng nhö tö nhaân hoùa. Tuy nhieân, khaùc vôùi tö nhaân hoùa, coå phaàn hoùa ñöôïc coi laø quaù trình tö nhaân hoùa moät phaàn. Coå phaàn hoùa khoâng xoùa boû hoaøn toaøn sôû höõu nhaø nöôùc trong caùc doanh nghieäp thuoäc thaønh phaàn kinh teá coâng nhö tö nhaân hoùa maø chæ giaûm möùc ñoä sôû höõu nhaø nöôùc trong caùc doanh nghieäp naøy maø thoâi. ÔÛ nöôùc ta coå phaàn hoùa khoâng chæ chuyeån moät phaàn sôû höõu Nhaø nöôùc sang sôû höõu tö nhaân maø ñöôïc chuyeån cho nhieàu ñoái töôïng sôû höõu khaùc nhau : ngöôøi lao ñoäng trong chính doanh nghieäp ñöôïc coå phaàn hoùa, caù nhaân, toå chöùc kinh teá, toå chöùc xaõ hoäi trong vaø ngoaøi nöôùc.... nhaèm thu huùt theâm voán ñaàu tö, ngaên chaën tieâu cöïc, naâng cao hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Ngoaøi ra, coøn taïo ñieàu kieän gaén keát lôïi ích cuûa ngöôøi lao ñoäng vôùi lôïi ích cuûa doanh nghieäp töø ñoù phaùt huy quyeàn laøm chuû cuûa hoï. 1.1.2 – Ñaëc ñieåm cuûa coâng ty coå phaàn : Coâng ty coå phaàn laø loaïi hình ñaëc tröng cuûa coâng ty ñoái voán, trong ñoù voán ñieàu leä ñöôïc chia laøm nhieàu phaàn baèng nhau goïi laø coå phaàn; moãi coå ñoâng chæ chòu traùch nhieäm veà nôï vaø caùc nghóa vuï taøi saûn khaùc cuûa doanh nghieäp trong phaïm vi soá voán trang 11 ñaõ goùp vaøo doanh nghieäp; coå ñoâng coù quyeàn chuyeån nhöôïng coå phaàn cuûa mình cho ngöôøi khaùc (tröø coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát); coå ñoâng coù theå laø toå chöùc, caù nhaân; soá löôïng coå ñoâng toái thieåu laø ba vaø khoâng haïn cheá soá löôïng toái ña. Caùc coâng ty coå phaàn ñeàu coù quyeàn phaùt haønh chöùng khoaùn ra coâng chuùng theo quy ñònh cuûa phaùp luaät veà chöùng khoaùn. Coâng ty coå phaàn coù tö caùch phaùp nhaân keå töø ngaøy ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh. Coå phaàn laø phaàn chia nhoû nhaát voán ñieàu leä cuûa coâng ty ñöôïc theå hieän döôùi hình thöùc coå phieáu. Giaù trò moãi coå phaàn (meänh giaù coå phaàn) do coâng ty quyeát ñònh vaø ghi vaøo coå phieáu. Meänh giaù coå phaàn coù theå khaùc vôùi giaù chaøo baùn coå phaàn. Giaù chaøo baùn coå phaàn do Hoäi ñoàng quaûn trò cuûa coâng ty quyeát ñònh, nhöng khoâng ñöôïc thaáp hôn giaù thò tröôøng taïi thôøi ñieåm chaøo baùn, tröø coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát. Coå phieáu laø chöùng chæ do coâng ty coå phaàn phaùt haønh hoaëc buùt toaùn ghi soå xaùc nhaän quyeàn sôû höõu moät hoaëc moät soá coå phaàn cuûa coâng ty ñoù. Coå phieáu coù theå ghi teân hoaëc khoâng ghi teân. Luaät coâng ty moät soá nöôùc coù quy ñònh meänh giaù toái thieåu cuûa moät coå phieáu vaø nguyeân taéc laøm troøn soá. Luaät doanh nghieäp cuûa Vieät Nam khoâng coù quy ñònh naøy, nhöng caùc coâng ty coå phaàn thöôøng phaùt haønh coå phieáu coù meänh giaù töông ñöông ñeå deã daøng so saùnh treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Coå phieáu coù theå ñöôïc mua baèng tieàn Vieät Nam, ngoaïi teä töï do chuyeån ñoåi, vaøng, giaù trò quyeàn söû duïng ñaát, giaù trò sôû höõu trí tueä, coâng ngheä, bí quyeát kyõ thuaät, caùc taøi saûn khaùc quy ñònh taïi Ñieàu leä coâng ty vaø phaûi ñöôïc thanh toaùn ñuû moät laàn. Luaät DNNN naêm 1999 cuûa Vieät Nam quy ñònh caùc loaïi coå phaàn nhö sau : 1.1.2.1- Coå phaàn phoå thoâng : coâng ty coå phaàn phaûi coù coå phaàn phoå thoâng vaø coå phaàn phoå thoâng khoâng theå chuyeån ñoåi thaønh coå phaàn öu ñaõi. Ngöôøi sôû höõu coå phaàn phoå thoâng goïi laø coå ñoâng phoå thoâng. trang 12 1.1.2.2- Coå phaàn öu ñaõi : coâng ty coå phaàn coù theå coù coå phaàn öu ñaõi vaø ngöôøi naém giöõ coå phaàn öu ñaõi ñöôïc goïi laø coå ñoâng öu ñaõi. Coå phaàn öu ñaõi goàm caùc loaïi sau: (1) Coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát : chæ coù toå chöùc ñöôïc Chính phuû uûy quyeàn vaø coå ñoâng saùng laäp ñöôïc naém giöõ coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát. Öu ñaõi bieåu quyeát cuûa coå ñoâng saùng laäp chæ coù hieäu löïc trong 3 naêm, keå töø ngaøy coâng ty ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh. Sau thôøi haïn ñoù, coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát cuûa coå ñoâng saùng laäp chuyeån ñoåi thaønh coå phaàn phoå thoâng. Coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát laø coå phaàn coù soá phieáu bieåu quyeát nhieàu hôn so vôùi coå phaàn phoå thoâng. Soá phieáu bieåu quyeát cuûa moät coå phaàn öu ñaõi bieåu quyeát do Ñieàu leä coâng ty quy ñònh. (2) Coå phaàn öu ñaõi coå töùc : laø coå phaàn ñöôïc traû coå töùc vôùi möùc cao hôn so vôùi möùc coå töùc cuûa coå phaàn phoå thoâng hoaëc möùc oån ñònh haøng naêm. Coå töùc ñöôïc chia haøng naêm goàm coå töùc coá ñònh vaø coå töùc thöôûng. Coå töùc coá ñònh khoâng phuï thuoäc vaøo keát quaû kinh doanh cuûa coâng ty. Möùc coå töùc coá ñònh cuï theå vaø phöông thöïc xaùc ñònh coå töùc thöôûng ñöôïc ghi treân coå phieáu cuûa coå phaàn öu ñaõi coå töùc. (3) Coå phaàn öu ñaõi hoaøn laïi : laø coå phaàn seõ ñöôïc coâng ty hoaøn laïi voán goùp baát cöù luùc naøo theo yeâu caàu cuûa ngöôøi sôû höõu hoaëc theo caùc ñieàu kieän ñöôïc ghi taïi coå phieáu cuûa coå phaàn öu ñaõi hoaøn laïi. Coå ñoâng sôû höõu coå phaàn öu ñaõi hoaøn laïi coù caùc quyeàn khaùc nhö coå ñoâng phoå thoâng. Tuy nhieân, coå ñoâng sôû höõu coå phaàn öu ñaõi hoaøn laïi khoâng coù quyeàn bieåu quyeát, khoâng coù quyeàn döï hoïp Ñaïi hoäi coå ñoâng, khoâng coù quyeàn ñeà cöû ngöôøi vaøo Hoäi ñoàng quaûn trò vaø Ban kieåm soaùt. 1.1.3- Khaùi nieäm DNNN ñoäc quyeàn : 1.1.3.1- Ñoäc quyeàn baùn : ngöôøi baùn khoâng coù ñoái thuû caïnh tranh treân thò tröôøng saûn phaåm cuûa mình. DN ñoäc quyeàn baùn coù quyeàn quyeát ñònh giaù baùn vaø ngöôøi mua phaûi chaáp nhaän theo giaù baùn maø hoï ñöa ra. Trong thò tröôøng ñoäc quyeàn baùn thöôøng ngöôøi baùn aán ñònh giaù baùn cao hôn laø khi coù caïnh tranh vaø nhö vaäy seõ trang 13 höôûng ñöôïc nhöõng khoaûn lôïi nhuaän khoång loà. Ngöôøi ñoäc quyeàn cuõng chæ caàn saûn xuaát vöøa ñuû ñeå ñaûm baûo lôïi nhuaän haøng naêm. Keát quaû laø thò tröôøng phaûi chòu ñöïng hai ñieàu baát lôïi : xuaát löôïng saûn phaåm thaáp vaø giaù cao. Treân thöïc teá ñoäc quyeàn chæ ñöôïc duy trì bôûi ñieàu maø caùc nhaø kinh teá goïi laø “raøo caûn thaâm nhaäp”. Caùc raøo caûn ñoù coù theå laø raøo caûn taøi chính, raøo caûn chuyeân moân, nhöng quan troïng hôn heát ñoù laø raøo caûn phaùp lyù do Chính phuû aán ñònh. 1.1.3.2- Song ñoäc quyeàn : caùc DN ñoäc quyeàn coù theå coù thò phaàn saáp xæ töông ñöông vaø caïnh tranh maïnh meõ caùc dòch vuï môùi nhöng vaãn kieám ñöôïc lôïi nhuaän cao. Khoâng nhaát thieát phaûi coù söï caáu keát giöõa 02 DN naøy ñeå ñaït ñöôïc lôïi nhuaän cao maø ñoái thuû caïnh tranh yù thöùc ñöôïc coù theå taêng gia lôïi nhuaän baèng caùch haïn cheá cung trong luùc ñoái thuû caïnh tranh cuõng coù khaû naêng nhö nhau. 1.1.3.3- Ñoäc quyeàn mua : caùc DN phaûi ñoái maët vôùi caïnh tranh trong thò tröôøng saûn phaåm cuûa mình khi mua thieát bò ñöôïc chuyeân moân hoaù ñeán möùc khoâng coù nhöõng ngöôøi mua khaùc. 1.1.3.4- Ñoäc quyeàn töï nhieân : ñoäc quyeàn töï nhieân laø khaùi nieäm treân thò tröôøng coù nhaø cung caáp duy nhaát coù theå ñaùp öùng moïi nhu caàu cuûa khaùch haøng vôùi giaù thaáp hôn caùc nhaø cung caáp khaùc maø khoâng bò maát hieäu quaû kinh teá nhôø quy moâ vaø hieäu quaû kinh teá . 1.1.3.5- Khaùi nieäm DNNN ñoäc quyeàn : Doanh nghieäp nhaø nöôùc ñoäc quyeàn laø loaïi hình doanh nghieäp thuoäc sôû höõu Nhaø nöôùc, ñöôïc Chính phuû aán ñònh kinh doanh ñoäc quyeàn trong caùc lónh vöïc coâng ích, lónh vöïc coù söùc aûnh höôûng lôùn ñeán tình hình kinh teá – chính trò – xaõ hoäi vaø an ninh quoác phoøng nhö : ñieän, nöôùc , böu chính vieãn, haøng khoâng, ñöôøng saét...Do hoaït ñoäng trong moâi tröôøng ñoäc quyeàn, haàu nhö khoâng coù caïnh tranh neân hoï ñöôïc quyeàn aán ñònh giaù baùn ra vaø moïi ngöôøi trong xaõ hoäi ñeàu chaáp nhaän giaù ñoù. Vì vaäy, DNNN ñoäc quyeàn coù vò trí quan troïng trong neàn kinh teá vaø coù khaû naêng chi phoái, ñieàu tieát tình hình kinh teá – chính trò – xaõ hoäi theo ñònh höôùng cuûa Nhaø nöôùc. trang 14 1.2- Söï caàn thieát phaûi coå phaàn hoaù DNNN ôû Vieät Nam : 1.2.1- Söï caàn thieát phaûi CPH DNNN : Xuaát phaùt töø yeâu caàu böùc xuùc thöïc teá ñeå caûi caùch, ñoåi môùi DNNN vaø chuyeån saûn xuaát nhoû leân saûn xuaát lôùn, hôn laø vieäc öùng duïng töø moät moâ hình lyù thuyeát sao cheùp cuûa nöôùc ngoaøi, do ñoù coå phaàn hoaù ôû Vieät Nam coù yeâu caàu rieâng : Thöù nhaát, coå phaàn hoaù khoâng nhaèm muïc ñích tö nhaân hoaù caøng nhanh caøng toát caùc cô sôû kinh teá thuoäc sôû höõu nhaø nöôùc ñeå laøm giaûm gaùnh naëng cho ngaân saùch nhaø nöôùc, coå phaàn hoaù ôû Vieät Nam tröôùc heát nhaèm huy ñoäng voán cho doanh nghieäp, bôûi vì baûn thaân tieàn thu veà do baùn coå phaàn vaãn ñöôïc nhaø nöôùc tieáp tuïc ñaàu tö vaøo DNNN. Thöù hai, coå phaàn hoaù DNNN nhaèm cô caáu laïi heä thoáng DNNN baèng caùch du nhaäp hình thöùc coâng ty coå phaàn hoãn hôïp sôû höõu nhaø nöôùc vaø tö nhaân ñeå moät maët giaûm bôùt voán nhaø nöôùc ôû caùc lónh vöïc maø hình thöùc kinh teá tö baûn nhaø nöôùc vôùi vai troø kieåm soaùt cuûa nhaø nöôùc keát hôïp vôùi yeáu toá quaûn lyù vaø lao ñoäng tích cöïc cuûa caù nhaân toát hôn laø hình thöùc doanh nghieäp 100% sôû höõu nhaø nöôùc. Laøm nhö vaäy thaønh phaàn kinh teá nhaø nöôùc coù theå maïnh hôn, kieåm soaùt ñöôïc phaïm vi roäng hôn maø khoâng caàn taêng voán ñaàu tö cuûa nhaø nöôùc. Roõ raøng vôùi muïc ñích naøy, maëc duø moät phaàn taøi saûn chuyeån töø sôû höõu nhaø nöôùc sang sôû höõu tö nhaân, song muïc ñích laïi khoâng hoaøn toaøn gioáng tö nhaân hoaù ôû caùc nöôùc TBCN. Thöù ba, phöông chaâm, hình thöùc CPH cuõng nhö chính saùch öu ñaõi ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng trong caùc doanh nghieäp CPH cho thaáy muïc ñích CPH laø taïo ñieàu kieän cho ngöôøi lao ñoäng laøm chuû vaø doanh nghieäp sau CPH hoaït ñoäng hieäu quaû hôn laø muïc ñích chuyeån giao DNNN cho tö nhaân. Chính vì vaäy, nöôùc ta khoâng chuû tröông giao baùn DNNN caøng nhanh caøng toát maø kieân trì con ñöôøng CPH. trang 15 1.2.2- Muïc tieâu CPH DNNN : Caûi caùch DNNN laø moät trong nhöõng muïc tieâu quan troïng ñöôïc ñaët ra trong ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù IX vaø vieäc thöïc hieän thaønh coâng muïc tieâu naøy seõ ñoùng vai troø troïng taâm trong tieán trình taùi caáu truùc voán DNNN, cuûng coá heä thoáng taøi chính vaø caûi thieän khaû naêng caïnh tranh do taùc ñoäng cuûa vieäc gia nhaäp Toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO) ñoái vôùi neàn kinh teá Vieät Nam. Noäi dung caûi caùch caùc DNNN cuûa Chính phuû trong thôøi gian qua laø taäp trung coå phaàn hoaù DNNN. Chieán löôïc CPH caùc DNNN höôùng tôùi caùc muïc tieâu sau : 1.2.2.1- Naâng cao naêng löïc caïnh tranh vaø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa DNNN : ¾ Coå phaàn hoùa DNNN ñaõ taïo ra loaïi hình doanh nghieäp coù nhieàu sôû höõu nhaèm taùch rieâng chuû theå thöïc hieän chöùc naêng quyeàn sôû höõu vaø chuû theå thöïc hieän quyeàn quaûn lyù, giuùp giaûi quyeát khaù trieät ñeå vaán ñeà sôû höõu trong caùc DNNN, khaéc phuïc söï can thieäp haønh chính cuûa chính quyeàn vaøo hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, taïo cô cheá quaûn lyù naêng ñoäng, töï chuû cho DN. Ngoaøi ra, DNNN coù ñieàu kieän keát hôïp vai troø kieåm soaùt cuûa nhaø nöôùc vôùi caùc nhaân toá tích cöïc cuûa caù nhaân taïo ñoäng löïc, thay ñoåi cung caùch quaûn lyù, ñaåy luøi tình traïng laõng phí, tham nhuõng ñang raát phoå bieán taïi caùc DNNN ... goùp phaàn naâng cao hieäu quaû kinh doanh cho doanh nghieäp, phaùt huy vai troø chuû ñaïo trong neàn kinh teá quoác daân. ¾ DNNN sau CPH khoâng coøn thuï ñoäng troâng chôø vaøo vieäc trôï caáp voán hay baûo laõnh vay nôï cuûa Nhaø nöôùc nhö tröôùc ñaây, maø hoï coù ñieàu kieän tieáp caän nhieàu nguoàn voán khaùc thoâng qua TTCK, töø ñoù chuû ñoäng trong phaùt trieån caùc chieán löôïc kinh doanh vaø ñoåi môùi coâng ngheä cuûa doanh nghieäp. 1.2.2.2- Laøm laønh maïnh hoaù tình hình taøi chính, phaùt trieån thò tröôøng voán, thò tröôøng chöùng khoaùn: trang 16 ¾ Tieán trình coå phaàn hoaù laøm cho soá löôïng DNNN giaûm, cuõng coù nghóa laø giaùn tieáp laøm giaûm nhu caàu hoã trôï vaø öu ñaõi veà tín duïng cuûa Nhaø nöôùc. Ñaëc bieät laø giaûm bôùt aùp löïc vay voán tín chaáp leân caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh vaø caùc quyõ tín duïng nhaø nöôùc laøm cho tình hình taøi chính cuûa caùc ngaân haøng naøy ñöôïc laønh maïnh hoaù vaø taïo cô hoäi cho caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc tieáp caän caùc nguoàn voán vay, thò tröôøng taøi chính seõ bình ñaúng vaø phuø hôïp vôùi quy luaät cung caàu cuûa thò tröôøng hôn. ¾ Tieán trình coå phaàn hoaù seõ laøm xuaát hieän nhieàu coâng ty coå phaàn, thoâng qua vieäc phaùt haønh vaø nieân yeát coå phieáu taïo "haøng hoaù" cho thò tröôøng sô caáp veà coå phieáu. Thò tröôøng sô caáp phaùt trieån toát thì thò tröôøng thöù caáp môùi coù khaû naêng phaùt trieån nhanh ñöôïc. Ñaëc bieät laø CPH taïi caùc Toång coâng ty lôùn vaø DNNN ñoäc quyeàn seõ taïo ra nhöõng "saûn phaåm chaát löôïng cao" cho TTCK Vieät Nam, kích thích caùc nhaø ñaàu tö quan taâm hôn ñeán chöùng khoaùn, goùp phaàn thuùc ñaåy thò tröôøng chöùng khoaùn non treû cuûa nöôùc ta ngaøy caøng phaùt trieån. 1.2.2.3- Phaùt huy quyeàn laøm chuû cuûa ngöôøi lao ñoäng trong doanh nghieäp : Coå phaàn hoaù taïo ñieàu kieän cho taát caû ngöôøi lao ñoäng trong doanh nghieäp coù cô hoäi laøm chuû doanh nghieäp neáu hoï muoán naém giöõ coå phieáu cuûa doanh nghieäp vaø hoï coù ñieàu kieän tham gia vaøo vieäc quyeát ñònh caùc vaán ñeà quan troïng cuûa doanh nghieäp thoâng qua Ñaïi hoäi coå ñoâng. Quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao ñoäng seõ hoøa quyeän vôùi lôïi ích cuûa doanh nghieäp töø ñoù phaùt huy tính chuû ñoäng, saùng taïo cuûa hoï goùp phaàn laøm cho doanh nghieäp hoaït ñoäng hieäu quaû hôn. 1.3- Muïc tieâu cuûa coå phaàn hoùa DNNN ñoäc quyeàn ôû Vieät Nam : Chuùng ta thaáy caùc DNNN ñoäc quyeàn cuûa Vieät Nam mang daùng daáp cuûa ñoäc quyeàn baùn nhieàu nhaát. Rieâng ngaønh vieãn thoâng (Vinaphone, Mobiphone) vaø ngaønh haøng khoâng (Vietnam airlines, Pacific airlines) mang daùng daáp cuûa song ñoäc quyeàn. Vôùi cô cheá Nhaø nöôùc can thieäp ñeå hình thaønh ñoäc quyeàn baùn hay song ñoäc quyeàn trang 17 trong moät soá lónh vöõc ñeàu coù theå daãn ñeán tình traïng cung caáp haøng hoaù dòch vuï giaù cao vôùi chaát löôïng toài, laøm suy yeáu naêng löïc caïnh tranh cuûa chính doanh nghieäp vaø cuûa caû neàn kinh teá. Beân caïnh ñoù, cô cheá naøy coøn taïo nhieàu sô hôû daãn ñeán tình traïng tham nhuõng gaây thaát thoaùt lôùn cho NSNN vaø xaõ hoäi. Vuï ñieän keá ñieän töû cuûa Toång coâng ty ñieän löïc, vuï tham nhuõng lôùn taïi Cuïm caûng haøng khoâng mieàn trung hay vuï caïnh tranh khoâng laønh maïnh giöõa VNPT vaø Viettel Mobi… laø nhöõng ví duï cuï theå. Böùc xuùc töø thöïc tieãn ñoù, coå phaàn hoaù DNNN ñoäc quyeàn ñöôïc xaõ hoäi ñaëc bieät quan taâm. Vaäy, muïc tieâu CPH DNNN ñoäc quyeàn laø gì vaø coù gioáng nhö nhöõng muïc tieâu CPH DNNN neâu treân hay khoâng? Sôû dó phaûi nhaán maïnh vaán ñeà naøy vì noù coù aûnh höôûng lôùn ñeán söï thaønh coâng cuûa chuû tröông coå phaàn hoaù caùc DNNN ñoäc quyeàn. Ngoaøi nhöõng muïc tieâu chung cuûa chuû tröông CPH DNNN neâu treân, Chính phuû caàn phaûi coù nhöõng thay ñoåi maïnh meõ tö duy trong vieäc xaùc laäp muïc tieâu coå phaàn hoaù caùc DNNN ñoäc quyeàn, thaäm chí chuùng caàn ñöôïc cuï theå hoaù trong moät Nghò ñònh rieâng (hoaëc moät Chöông rieâng) chæ veà coå phaàn hoaù DNNN ñoäc quyeàn. Ñeå coù caùch tieá._.p caän thöïc tieãn hôn, chuùng ta haõy cuøng nhau quay trôû laïi chuû tröông tö nhaân hoaù ngaønh vieãn thoâng cuûa Singapore vaøo thaäp nieân 1990. Luùc baáy giôø, ngaønh vieãn thoâng Singapore laø moät doanh nghieäp ñoäc quyeàn cuûa Chính phuû vaø hoaït ñoäng raát hieäu quaû, ngöôøi daân haàu nhö khoâng ai than phieàn veà chaát löôïng dòch vuï tuyeät haûo maø ngaønh naøy cung caáp. Tuy nhieân, Chính phuû laïi quan nieäm caùc dòch vuï naøy caàn thieát phaûi ñöôïc caûi thieän trieät ñeå hôn nöõa vaø raèng caùc dòch vuï vieãn thoâng phaûi ñöôïc töï ñoäng ñeán vôùi töøng nhaø cuûa ngöôøi daân vôùi chaát löôïng cao hôn vaø chi phí reû hôn nöõa. Muïc tieâu treân chæ coù theå ñaït ñöôïc vôùi caùi giaù phaûi traû laø Chính phuû phaûi hy sinh caùc khoaûn lôïi tröôùc maét baèng caùch cho tö nhaân hoaù ngaønh dòch vuï vieãn thoâng. Nhöõng thaønh quaû ñaït ñöôïc sau ñoù cho thaáy chuû tröông treân cuûa Chính phuû Singapore ñaõ mang laïi thaønh coâng ngoaøi söùc töôûng töôïng. Singapore coù luùc laø moät trang 18 trong nhöõng quoác gia coù neàn kinh teá caïnh tranh cao nhaát theá giôùi, hôn caû Myõ, do haàu nhö taát caû ngöôøi daân ôû ñaûo quoác naøy ñeàu coù khaû naêng ñoïc vaø giaûi thích ñöôïc caùc thoâng tin taøi chính quoác teá. Chính ñieàu naøy ñaõ laøm cho haàu heát caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeàu caûm thaáy laøm aên raát deã daøng vôùi coâng chuùng taïi ñaây. Töø nhöõng kinh nghieäm thöïc tieãn treân, phaàn naøo cuõng phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh Vieät Nam hieän nay, ñeå chuû tröông CPH DNNN ñoäc quyeàn thaønh coâng, traùnh ñi nhöõng khaåu hieäu gioáng nhöõng keát quaû khoâng mong ñôïi trong caùc chuû tröông CPH DNNN hôn 10 naêm qua, Chính phuû caàn maïnh daïn ñöa vaøo trong Nghò ñònh veà CPH muïc tieâu rieâng ñoái vôùi CPH DNNN ñoäc quyeàn laø "Nhaèm mang laïi phuùc lôïi vaø tieän ích cho ña soá moïi ngöôøi, nhaát laø ngöôøi ngheøo, vôùi chi phí thaáp nhaèm taêng söùc caïnh tranh chung cuûa caû neàn kinh teá trong loä trình hoäi nhaäp". Ngoaøi ra, CPH DNNN ñoäc quyeàn goùp phaàn xoaù boû tình traïng ñoäc quyeàn nhaø nöôùc. Neáu chính phuû tieáp tuïc duy trì hình thaùi DNNN ñoäc quyeàn thì thò tröôøng caïnh tranh ôû Vieät Nam seõ khoâng bao giôø trôû thaønh thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo. Caïnh tranh khoâng hoaøn haûo daãn ñeán xu höôùng thoân tính hoaëc tieâu dieät ñoái thuû caïnh tranh. Thöïc teá hieän nay cho thaáy, maëc duø ñaõ môû cöûa cho caùc thaønh phaàn kinh teá tham gia vaøo caùc dòch vuï cung öùng ñieän, vieãn thoâng nhöng haàu nhö ai cuõng thaáy tình traïng cheøn eùp cuûa caùc Toång coâng ty ñoäc quyeàn ñoái vôùi thaønh phaàn kinh teá ngoaøi quoác doanh. Chính ñieàu naøy laøm cho tieán trình töï do hoaù thöông maïi, töï do hoaù giaù caû cuûa Chính phuû khoâng ñem laïi hieäu quaû cao, laøm giaûm tính haáp daãn cuûa moâi tröôøng ñaàu tö cuûa Vieät Nam. Vì vaäy, neáu tieán trình CPH DNNN ñoäc quyeàn keát hôïp vôùi tieán trình töï do hoaù thöông maïi maø cuï theå laø töï do hoaù giaù caû moät maët seõ naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc DNNN ñoäc quyeàn, naâng cao chaát löôïng dòch vuï, naâng cao söùc caïnh tranh chung cho neàn kinh teá. Maët khaùc, seõ caûi thieän toát moâi tröôøng caïnh trang 19 tranh, taïo neân moät saân chôi bình ñaúng vaø khuyeán khích hôn nöõa söï phaùt trieån cuûa khu vöïc kinh teá ngoaøi quoác doanh vaø thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Nhö vaäy, nhöõng muïc tieâu mang tính daøi haïn naøy seõ laøm taêng theâm nieàm tin cuûa Thò tröôøng vaø ñaùnh tan ñi nhöõng tín hieäu cuûa moät soá quan chöùc trong caùc ngaønh ñoäc quyeàn raèng raát khoù ñeå CPH, vì hoï cho raèng nhöõng ngaønh naøy coù ñaëc thuø rieâng, do ñoù khoù xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp. Chính nhöõng lyù leõ treân laâu nay laøm cho coâng chuùng vaø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi lo ngaïi raèng coù khaû naêng tieán trình CPH DNNN ñoäc quyeàn seõ khoâng thaønh coâng nhö döï kieán. Neâuù Chính phuû daùm chaáp nhaän höôùng tôùi moät muïc tieâu daøi haïn nhö neâu treân, vieäc ñaùnh giaù doanh nghieäp hay baát kyø lyù leõ naøo khaùc ñöôïc neâu ra khoâng laø vaán ñeà gì quaù nghieâm troïng. Trong tröôøng hôïp naøy nhöõng muïc tieâu ngaén haïn seõ ñöôïc ñaùnh ñoåi bôûi nhöõng muïc tieâu daøi haïn hôn. Vieäc neâu ra nhöõng lyù leõ laøm chaäm tieán trình CPH caùc DNNN ñoäc quyeàn so vôùi loä trình thôøi gian maø Chính phuû ñaõ aán ñònh seõ raát khoù thuyeát phuïc ñöôïc coâng chuùng. 1.4- Ñònh giaù doanh nghieäp : Ñònh giaù doanh nghieäp laø quaù trình xaùc ñònh giaù trò cuûa moät doanh nghieäp taïi moät ñieåm naøo ñoù ñeå laøm caên cöù khi doanh nghieäp coù nhu caàu mua, baùn, saùp nhaäp, giaûi theå, coå phaàn hoaù … Tuy nhieân vieäc ñònh giaù doanh nghieäp laø moät vaán ñeà khoù khaên vaø phöùc taïp. Ôû caùc nöôùc kinh teá thò tröôøng phaùt trieån hoï ñöa ra raát nhieàu phöông phaùp khaùc nhau veà ñònh giaù doanh nghieäp, moãi phöông phaùp khaùc nhau seõ coù keát quaû ñònh giaù khaùc nhau vaø coù nhöõng öu ñieåm, haïn cheá nhaát ñònh. Vaán ñeà laø chuùng ta löïa choïn moät phöông phaùp phuø sao cho phí toån thaáp nhaát vaø keát quaû ñònh giaù saùt vôùi thöïc teá nhaát. Keát quaû ñònh giaù seõ laøm cô sôû ñeå thoaû thuaän giöõa beân baùn vaø beân mua. Trong luaän vaên naøy, toâi xin trình baøy hai phöông phaùp ñònh giaù phoå bieán nhaát : trang 20 1.4.1- Phöông phaùp ñònh giaù DN theo giaù trò taøi saûn thuaàn : Theo phöông phaùp naøy thì giaù trò doanh nghieäp seõ ñöôïc tính treân giaù trò thò tröôøng cuûa caùc loaïi taøi saûn doanh nghieäp. VE = VA - VD Vôùi : - VE : Giaù trò thò tröôøng cuûa voán coå phaàn. - VA : Giaù trò thò tröôøng cuûa toaøn boä taøi saûn. - VD : Giaù trò thò tröôøng cuûa caùc khoaûn nôï. Phöông phaùp naøy coù moät soá nhöôïc ñieåm sau : - Giaù trò soå saùch keá toaùn thöôøng raát khaùc vôùi giaù trò thò tröôøng. Vieäc xaùc ñònh giaù trò thò tröôøng cuûa caùc loaïi taøi saûn vaø nôï cuûa DN laø vieäc laøm khoù khaên, ñoøi hoûi ngöôøi thöïc hieän phaûi am töôøng nhieàu lónh vöïc vaø coù ñaày ñuû thoâng tin. Phí toån cho vieäc ñònh giaù theo phöông phaùp naøy lôùn vaø maát nhieàu thôøi gian. Ñònh giaù doanh nghieäp theo phöông phaùp naøy thöôøng vaáp phaûi nhöõng baát caäp trong xaùc ñònh giaù trò thò tröôøng ñoái vôùi lôïi theá voâ hình cuûa DN. - Phöông phaùp naøy chöùa ñöïng nhieàu tính chuû quan trong ñònh giaù. - Phöông phaùp naøy coù theå aùp duïng ñoái vôùi caùc loaïi DN, tröø nhöõng coâng ty coå phaàn ñaõ tham gia nieâm yeát. 1.4.2- Ñònh giaù DN theo moâ hình chieát khaáu doøng tieàn (DCF) : Ñònh giaù theo moâ hình DCF döïa treân nguyeân taéc giaù trò ngaøy hoâm nay cuûa doanh nghieäp luoân baèng vôùi doøng tieàn töông lai sau khi chieát khaáu theo chi phí söû duïng voán. PV (coâng ty) = PV (doøng tieàn töï do) = PV (Thu nhaäp – giaù trò ñaàu tö thuaàn) ∑ = += n t n t r DIVPV 1 )1( trang 21 PV : giaù trò hieän taïi cuûa DN. DIVt : möùc coå töùc taïi naêm thöù t. r : möùc laõi suaát chieát khaáu n : Thôøi gian nhaän ñöôïc thu nhaäp. Do vieäc döï baùo doøng tieàn töï do cho ñeán vónh vieãn laø vieäc laøm khoâng mang tính thöïc tieãn. Hôn nöõa soá lieäu döï baùo cho töông lai caøng xa caøng khoâng chính xaùc, Khaéc phuïc nhöôïc ñieåm naøy thöôøng ngöôøi ta xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp taïi thôøi ñieåm H naøo ñoù. Caùc chuyeân gia ñònh giaù doanh nghieäp treân theá giôùi thöôøng coù thoùi quen aán ñònh thôøi kyø ñònh giaù trong khoaûn thôøi gian 10 naêm trôû laïi khi chieát khaáu doøng tieàn. Nhö vaäy, PVH seõ thay theá doøng tieàn töï do vaøo caùc naêm H+1, H+2 ..v..v..Do vaäy, Coâng thöùc ñònh giaù DN theo moâ hình DCF thöôøng ñöôïc tính toaùn nhö laø giaù trò chieát khaáu cuûa doøng tieàn töï do trong thôøi kyø ñònh giaù (H), coäng theâm giaù trò doanh nghieäp döï kieán taïi thôøi ñieåm H. Taát caû seõ chieát khaáu veà hieän giaù. Theo ñoù, coâng thöùc ñònh giaù doanh nghieäp ñöôïc xaùc ñònh nhö sau : 43421444444 344444 21 H H H H r PV r FCF r FCF r FCFPV )1()1( ........ )1(1 2 21 ++++++++= PV(doøng tieàn töï do) PV (giaù trò DN taïi thôøi ñieåm H) Vôùi : - PV : giaù trò hieän taïi cuûa doanh nghieäp . - FCFi : doøng tieàn töï do ôû naêm thöù i. - H H r PV )1( + : giaù trò hieän taïi cuûa DN vaøo naêm thöù H (giaù döï kieán vaø ñöôïc quy veà hieän giaù) = gr FCFx r H H −+ )1( 1 ; vôùi g : tyû leä taêng tröôûng ñeàu haøng naêm cho ñeán vónh vieãn. * Moät soá yeâu caàu khi söû duïng moâ hình ñònh giaù DCF trang 22 - Ñònh giaù baèng phöông phaùp naøy caàn phaûi coù thoâng tin ñaùng tin caäy treân thò tröôøng. - Ñoøi hoûi phaûi coù phöông phaùp döï baùo töông ñoái chính xaùc veà giaù trò taøi saûn, thu nhaäp, tyû leä taêng tröôûng. - Giaùm ñoác taøi chính phaûi gioûi vaø nhieàu kinh nghieäm. 1.5- Kinh nghieäm coå phaàn hoùa DNNN ñoäc quyeàn ôû caùc nöôùc treân theá giôùi vaø baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät Nam : Tröôùc tình traïng hoaït ñoäng keùm hieäu quaû cuûa haàu heát DNNN treân theá giôùi, thaäm chí ngay caû khi DNNN ñöôïc hoaït ñoäng trong moâi tröôøng ñoäc quyeàn, khoâng coù caïnh tranh vaãn khoâng theå ñem laïi lôïi nhuaän ñaõ buoäc Chính phuû caùc nöôùc phaûi nhìn nhaän, ñaùnh giaù laïi vai troø chuû ñaïo cuûa noù. Töø thöïc tieãn ñoù, chöông trình chuyeån ñoåi sôû höõu, ña daïng hoaù hình thöùc sôû höõu trong DNNN hình thaønh vaø phaùt trieån roäng raõi, maïnh meõ treân theá giôùi töø nhöõng naêm ñaàu thaäp nieân 1980. Anh laø quoác gia tieán haønh nhaân hoùa ñaàu tieân tieán haønh tö nhaân hoaù, sau ñoù lan roäng ra caùc nöôùc treân theá giôùi vaø hieän nay vaãn coøn ñang tieáp dieãn khaù soâi ñoäng. Tuy ñaëc thuø kinh teá cuûa töøng quoác gia khaùc nhau, tieán trình thöïc hieän caûi caùch DNNN vaø hieäu quaû ñem laïi ôû caùc nöôùc treân theá giôùi cuõng khaùc nhau, nhöng qua nghieân cöùu kinh nghieäm tö nhaân hoaù, coå phaàn hoùa cuûa moät soá nöôùc treân theá giôùi, ñaëc bieät laø Trung Quoác chuùng ta coù theå ruùt ra moät soá baøi hoïc cho vieäc thöïc hieän coå phaàn hoùa DNNN ôû nöôùc ta. 1.5.1- Coå phaàn hoùa ôû Trung quoác : Trung Quoác thöïc hieän chuû tröông coå phaàn hoaù DNNN töø ñaàu nhöõng naêm 1980. Hoï khaúng ñònh ñaây chính laø con ñöôøng tìm kieám cô cheá kinh doanh coù hieäu quaû trong ñieàu kieän xaùc ñònh kinh teá nhaø nöôùc vaãn giöõ vai troø chuû ñaïo. Quan ñieåm cuûa Chính phuû Trung Quoác laø “tieán haønh chuyeån ñoåi sôû höõu töø töø, khoâng nhanh, khoâng chaäm vaø luoân tænh taùo, thaän troïng”. Xuaát phaùt töø quan ñieåm ñoù, tieán trình coå phaàn hoaù dieãn ra khaù chaäm, giai ñoaïn thí ñieåm keùo daøi. Tuy vaäy tính ñeán nay coå phaàn hoaù ôû Trung Quoác ñaõ thöïc hieän khaù roäng raõi vaø ñaït ñöôïc nhieàu thaønh coâng. trang 23 Caûi caùch DNNN ôû Trung Quoác traõi qua 4 giai ñoaïn : • Giai ñoaïn thöù nhaát töø naêm 1978 ñeán naêm 1984 : coå phaàn hoaù môùi chæ treân giaáy tôø. • Giai ñoaïn 2 töø naêm 1984 ñeán naêm 1986 : ñaây laø giai ñoaïn thí ñieåm, vieäc coå phaàn hoaù chuû yeáu ñöôïc tieán haønh döôùi hình thöùc thaønh laäp coâng ty coå phaàn môùi vaø haàu nhö laø Nhaø nöôùc ñeàu naém giöõ soá coå phaàn khoáng cheá. Vieäc coå phaàn hoaù DNNN ñang hoaït ñoäng trong giai ñoaïn naøy raát haïn cheá. trong khi ñoù caùc xí nghieäp taäp theå, tö nhaân noâng thoân laïi phaùt trieån raát nhanh laøm cho tieán trình coå phaàn hoaù caøng khoù khaên. • Giai ñoaïn 3 töø naêm 1987 ñeán naêm 1993 : maëc duø hoaït ñoäng cuûa xí nghieäp taäp theå, tö nhaân noâng thoân chöïng laïi nhöng coâng taùc coå phaàn hoùa DNNN trong giai ñoaïn naøy vaãn coøn naèm trong khuoân khoå thöïc hieän thí ñieåm. • Giai ñoaïn 4 töø naêm 1994 ñeán nay : ñaây laø giai ñoaïn maø vieäc caûi caùch DNNN ôû Trung Quoác ñöôïc thöïc hieän moät caùch cô baûn vaø toaøn dieän, nhieàu giaûi phaùp ñöôïc ñeà ra nhaèm ñaåy maïnh coå phaàn hoaù DNNN, phaùt trieån caùc doanh nghieäp naøy thaønh nhöõng coâng ty hieän ñaïi, kinh doanh theo cô cheá thò tröôøng. Sau khi Luaät coâng ty naêm 1993 ban haønh vaø ñaëc bieät laø sau Ñaïi hoäi laàn thöù XV cuûa Ñaûng Coäng Saûn Trung Quoác (9-1997) ñaõ nhaán maïnh vieäc ñaåy maïnh coâng taùc coå phaàn hoùa vaø xaây döïng doanh nghieäp hieän ñaïi theo coâng thöùc "cuûng coá doanh nghieäp lôùn vaø giaûi phoùng doanh nghieäp nhoû" caûi caùch DNNN ôû Trung Quoác ñaõ ñöôïc caûi thieän vaø ñem laïi hieäu quaû. Cuï theå, Trung Quoác tieán haønh tö nhaân hoaù haøng loaït DNNN nhoû, loaïi doanh nghieäp naøy Nhaø nöôùc khoâng naém giöõ baát kyø coå phaàn naøo maø chuyeån baùn laïi cho tö nhaân 100%. Ñoái vôùi caùc DNNN coù qui moâ trung bình vaø lôùn, hoaït ñoäng trong caùc lónh vöïc khoâng coù tính chieán löôïc, Trung Quoác tieán haønh coå phaàn hoaù. Tuøy theo töøng loaïi hình hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp maø Nhaø nöôùc coù theå naém moät löôïng coå phaàn chi phoái hoaëc khoâng caàn naém giöõ löôïng coå phaàn chi phoái. Ñoái vôùi caùc DNNN hoaït ñoäng trong caùc lónh vöïc chieán löôïc nhö an ninh quoác phoøng, daàu moû, naêng löôïng nguyeân töû, haøng khoâng, ñöôøng saét, tieàn teä, in tieàn … thì nhaø nöôùc haàu naém giöõ trang 24 100%. Ñeán nay coù theå noùi Trung Quoác khaù thaønh coâng trong vieäc caûi caùch DNNN, nhieàu DNNN sau khi coå phaàn hoaù ñaõ kinh doanh coù hieäu quaû, baûo toaøn voán vaø ñem laïi lôïi töùc coå phaàn cao hôn laõi suaát cho vay töø 5-10%. Naêm 1996, trong khi 23% DNNN laøm aên thua loã , thì caùc coâng ty coå phaàn ñaït ñöôïc möùc doanh thu vaø lôïi nhuaän cao maø ña soá caùc coâng ty ñoù Nhaø nöôùc ñang naém soá coå phaàn chi phoái. Ngoaøi ra, thoâng qua tieán trình coå phaàn hoaù caùc DNNN ñoäc quyeàn trong lónh vöïc vieãn thoâng Trung Quoác ñaõ taïo ñöôïc cuoäc caùch maïng veà khoa hoïc kyõ thuaät, veà hieäu quaû kinh teá trong lónh vöïc naøy. Thò tröôøng vieãn thoâng trung quoác taêng tröôûng khoaûng 20% töø naêm 1997 ñeán 2002, laø thò tröôøng vieãn thoâng taêng tröôûng maïnh nhaát theá giôùi. Möùc ñoä ñaàu tö vaøo thò tröôøng vieãn thoâng Trung Quoác trung bình khoaûng 25 tyû USD trong naêm 2004, vôùi 1,3 tyû daân Trung Quoác sôû höõu maïng ñieän thoaïi di ñoäng. Caùch nay 5 naêm chæ vôùi 1/10 daân soá Trung quoác coù ñieän thoaïi, hieän nay con soá ñoù laø 1/3 vaø hôn 1,25 trieäu thueâ bao ñieän thoaïi di ñoäng kyù keát moãi tuaàn. Tuy nhieân, trong quaù trình ñaåy maïnh coå phaàn hoaù Trung Quoác cuõng gaëp nhieàu söùc eùp töø phía ngöôøi lao ñoäng do chöa coù chính saùch giaûi quyeát soá lao ñoäng doâi dö. 1.5.2- Tö nhaân hoaù ôû Anh : Caûi caùch DNNN döôùi hình thöùc tö nhaân hoaù khaù phoå bieán ôû caùc nöôùc Tö baûn chuû nghóa do söï phaùt trieån hoaøn haûo cuûa neàn kinh teá thò tröôøng buoäc caùc doanh nghieäp phaûi töï loät xaùc ñeå toàn taïi hoaëc phaù saûn. Anh quoác laø quoác gia Tö baûn chuû nghóa nhöng coù thaønh phaàn kinh teá nhaø nöôùc töông ñoái lôùn, chieám tyû leä 20% neàn kinh teá quoác gia (CPH DNNN – kinh nghieäm theá giôùi, NXB thoáng keâ Haø Noäi), vieäc hoaït ñoäng keùm hieäu quaû cuûa DNNN laø moät caûn trôû lôùn trong phaùt trieån kinh teá cuûa Anh. Chính vì leõ ñoù Chính phuû Anh ñaõ ñeà caäp ñeán tieán trình caûi caùch DNNN sôùm nhaát. Tieán trình tö nhaân hoùa ôû Anh traõi qua 3 giai ñoaïn ñaëc tröng sau : - Giai ñoaïn thöù nhaát töø nhöõng naêm ñaàu thaäp nieân 70 cuûa theá kyû XX ñeán khoaûng giöõa naêm 1984 : Trong giai ñoaïn naøy Chính phuû Anh tieán haønh tö nhaân hoaù trang 25 nhöõng doanh nghieäp quy moâ nhoû, hoaït ñoäng trong nhöõng lónh vöïc ít nhaïy caûm, khoâng mang yeáu toá ñoäc quyeàn. - Giai ñoaïn II laø töø giöõa naêm 1984 ñeán 1987 : thöïc hieän tö nhaân hoùa töøng phaàn caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc coù yeáu toá ñoäc quyeàn hoaëc lónh vöïc coâng ích. - Giai ñoaïn III laø töø naêm 1987 ñeán nay : thöïc hieän baùn roäng raõi cho tö nhaân caùc DNNN ñoäc quyeàn hoaëc lónh vöïc coâng coäng nhaèm phaùt huy hôn hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp naøy. Chính phuû Anh ban haønh Ñaïo luaät 1984 loaïi boû ñoäc quyeàn trong caùc lónh vöïc cung caáp haøng hoaù, dòch vuï coâng coäng (ñieän löïc, böu chính...), ñoàng thôøi coå phaàn hoaù caùc coâng ty ñoäc quyeàn Nhaø nöôùc. Ñeán naêm 1991, Chính phuû Anh chính thöùc xoaù boû hoaøn toaøn ñoäc quyeàn vaø song ñoäc quyeàn trong moät soá lónh vöïc coâng coäng, ñaëc bieät laø ngaønh vieãn thoâng, môû cöûa cho caùc nhaø ñaàu tö tham gia hoaït ñoäng trong caùc lónh vöïc naøy. Chuû tröông naøy ñaõ goùp phaàn thuùc ñaåy kinh teá Anh phaùt trieån maïnh. Khi thöïc hieän tö nhaân hoaù, Chính phuû Anh gaëp nhieàu phaûn öùng gay gaét cuûa coâng chuùng, nhaát laø phía nhöõng ngöôøi lao ñoäng vaø caùc nghieäp ñoaøn cuûa hoï. Tuy nhieân, Chính phuû Anh ñaõ ñöa ra nhieàu bieän phaùp khaùc nhau ñeå chöông trình tö nhaân hoaù vaãn coù theå tieáp tuïc nhö : baùn coâng khai coå phieáu theo nguyeân taéc thò tröôøng, ñöa ra nhieàu chính saùch öu tieân khi baùn coå phieáu cho nhaân vieân cuûa doanh nghieäp (phaùt khoâng moät soá coå phieáu, thöôûng theâm moät soá coå phieáu neáu mua soá löôïng coå phieáu lôùn...), baùn coå phieáu vôùi nhieàu möùc giaù khaùc nhau vaø baùn vôùi phöông thöùc traû laøm nhieàu ñôït ñeå khuyeán khích coâng chuùng mua coå phieáu vôùi muïc ñích ñaàu tö cho doanh nghieäp...Vôùi quyeát taâm ñoù, Chính phuû Anh ñaõ thöïc hieän xong chöông trình tö nhaân hoaù DNNN cuûa mình. 1.5.2- Tö nhaân hoaù ôû Nga vaø Coäng hoaø Seùc : Tö nhaân hoaù ôû Nga vaø Seùc ñöôïc thöïc hieän moät caùch oà aït, toaøn dieän vaø trieät ñeå ngay töø giai ñoaïn ñaàu cuûa quaù trình chuyeån ñoåi. Ôû caû hai nöôùc, muïc ñích tö nhaân trang 26 hoaù mang tính chính trò nhieàu hôn laø kinh teá xaõ hoäi vaø tö nhaân hoaù thöïc chaát laø loaïi boû toái ña thaønh phaàn kinh teá coâng, nhanh choùng taïo ra taàng lôùp tö höõu laøm neàn taûng cho xaõ hoäi môùi maø hoï ñang nhaém tôùi (Theo keát quaû thu nhaän ñöôïc cuûa Vieän nghieân cöùu quaûn lyù kinh teá Trung öông toå chöùc trong khuoân khoå döï aùn VIE01/2005 – Chöông trình hoã trôï phaùt trieàn lieân hieäp quoác (UNDP) taøi trôï). Phöông thöùc tö nhaân hoaù chuû yeáu laø Nhaø nöôùc traû doanh nghieäp laïi cho chuû cuõ maø tröôùc ñaây ñaõ bò quoác höõu hoaù hoaëc baùn roäng raõi coå phaàn doanh nghieäp cho ngöôøi lao ñoäng vôùi giaù reû nhaèm taïo ñieàu kieän cho taát caû taàng lôùp nhaân nhaân coù theå tham gia quaù trình tö nhaân hoaù, thöïc hieän coâng baèng vaø moïi ngöôøi ñeàu coù cô hoäi höôûng lôïi. Nhìn chung quaù trình tö nhaân hoaù ôû 2 nöôùc coù nhieàu ñieåm noåi baät maø ta caàn löu yù : - Quaù trình chuyeån ñoåi ôû Seùc coù traät töï theo keá hoaïch ñaõ ñeà ra hôn ôû Nga, do Seùc coù chuaån bò kyõ veà haønh lang phaùp lyù tröôùc khi tham gia chuyeån ñoåi. - Ñoái töôïng tö nhaân hoaù ôû caû hai nöôùc raát roäng, haàu nhö Chính phuû chuû tröông tö nhaân hoaù taát caû taøi saûn vaø hoaït ñoäng trong moïi lónh vöïc cuûa neàn kinh teá, chæ khoâng tö nhaân hoaù nhöõng hoaït ñoäng mang tính chaát nguy hieåm ñeán cuoäc soáng nhö moû uran, khai thaùc, saûn xuaát vaø söû duïng uran hay caùc lónh vöïc coù bí maät quoác gia. - Tö nhaân hoaù caùc lónh vöïc ñoäc quyeàn : ngaønh ñieän, vieãn thoâng, khai thaùc moû, luyeän kim , xaêng daàu, khí ñoát ôû Seùc haàu nhö ñaõ ñöôïc tieán haønh gaàn heát. Coâng nghieäp ñieän ñöôïc tö nhaân hoaù baèng caùch taùch rieâng bieät 3 phaàn goàm saûn xuaát ñieän, chuyeån taûi ñieän, phaân phoái ñieän. Phaàn chuyeån taûi ñieän khoâng tö nhaân hoaù, thuoäc sôû höõu cuûa Chính phuû Trung öông , do cô quan ñieàu tieát vaø giaùm saùt ngaønh ñieän quaûn lyù. Saûn xuaát ñieän vaø phaân phoái ñieän hieän ñaõ ñöôïc tö nhaân hoaù. Rieâng nhaø maùy ñieän haït nhaân Nhaø nöôùc sôû höõu 100%. Theo heä thoáng naøy, nhaø phaân phoái coù quyeàn töï do löïa choïn nhaø saûn xuaát ñieän vaø ngöôøi tieâu duøng coù quyeàn töï do löïa choïn nhaø phaân phoái sao cho coù lôïi nhaát do ñoù taïo söï caïnh tranh ôû caû khaâu saûn xuaát vaø phaân phoái ñieän vaø thaäm chí nhaø phaân phoái coù quyeàn choïn mua nguoàn ñieän töø nöôùc ngoaøi. Hieän trang 27 nay Chính phuû Seùc chæ quy ñònh möùc giaù toái ña vaø caùc doanh nghieäp caïnh tranh trong möùc giaù toái ña ñoù. ÔÛ Nga, tö nhaân hoaù ngaønh ñieän ñang trong quaù trình chuaån bò, vaán ñeà khoù cuûa Nga naèm ôû khaâu chuyeån taûi do coù söï "tranh chaáp" veà quyeàn sôû höõu giöõa Chính quyeàn trung öông vaø chính quyeàn ñòa phöông. Neáu Chính quyeàn Trung öông khoâng naém giöõ ñöôïc quyeàn sôû höõu hoaëc chi phoái maïng löôùi chuyeån taûi thì maïng ñoù khoù tieán haønh moät caùch thoáng nhaát, thoâng suoát neân vieäc thöïc hieän tö nhaân hoaù ngaønh ñieän seõ khoâng trieät ñeå. Maët khaùc, hieän nay Chính phuû Nga ñang thöïc hieän trôï caáp cheùo, laáy thu töø baùn ñieän cho saûn xuaát ñeå trôï giaù ñieän cho ngöôøi tieâu duøng vì vaäy giaù ñieän tieâu duøng cuûa daân chuùng Nga hieän raát thaáp, neáu tieán haønh tö nhaân hoaù taát yeáu seõ daãn ñeán taêng giaù ñieän tieâu duøng seõ daãn ñeán phaûn öùng gay gaét cuûa daân chuùng Nga. - Ñònh giaù doanh nghieäp cuõng laø vaán ñeà ñöôïc quan taâm. Tuy nhieân, ôû Seùc, ngoaøi vieäc quan taâm ñeán giaù baùn doanh nghieäp thì vieäc tìm ñöôïc ngöôøi mua coù chieán löôïc kinh doanh hôïp lyù oån ñònh vaø phaùt trieån ñöôïc doanh nghieäp cuõng khoâng keùm phaàn quan troïng. Trong khi Boä Taøi Chính Seùc muoán baùn doanh nghieäp vôùi giaù cao thì Boä Thöông Nghieäp vaø Thöông Maïi thieân veà öu tieân tìm kieám ñoái taùc, ngöôøi mua toát nhaát. Baùn vôùi giaù cao coù theå gaây theâm khoù khaên cho ngöôøi mua trong toå chöùc kinh doanh, töø ñoù khoâng traû ñöôïc nôï gaây thieät haïi cho ngaân haøng vaø xaõ hoäi. - Tö nhaân hoaù ôû Nga vaø Seùc khoâng haïn cheá hay khoáng cheá söï tham gia cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. - Vieäc baùn coå phieáu treân thò tröôøng chuû yeáu döïa vaøo hình thöùc baùn ñaáu giaù. Caùch thöùc thöïc hieän ñôn giaûn vaø khaù hieäu quaû döïa thoâng qua cung caàu thò tröôøng. Tính ñeán nay chöông trình tö nhaân hoaù ôû Nga vaø Seùc ñang vaøo giai ñoaïn cuoái. Khu vöïc kinh teá coâng ôû Seùc chæ chieám 20% GDP, soá DNNN coøn laïi raát ít. Ngoaøi ra Nhaø nöôùc coøn coù coå phaàn trong moät soá doanh nghieäp chæ tö nhaân hoaù moät phaàn. ÔÛ Nga coøn 9.500 xí nghieäp lieân hôïp nhaø nöôùc, 4000 coâng ty nhaø nöôùc coù trang 28 100% ñeán vaøi phaàn traêm coå phaàn, trong ñoù töø 250 ñeán 300 coâng ty coù coå phaàn chi phoái cuûa nhaø nöôùc, coøn laïi laø döôùi 50%. 1.5.4- Baøi hoïc kinh nghieäm ñöôïc ruùt ra cho vieäc thuùc ñaåy coå phaàn hoaù : Baøi hoïc thöù nhaát, tieán trình coå phaàn hoaù laø bieän phaùp höõu hieäu ñeå ñoåi môùi vaø phaùt trieån DNNN ñoäc quyeàn, tieán tôùi xoaù boû ñoäc quyeàn : Quaù trình tö nhaân hoaù, coå phaàn hoaù DNNN ñöôïc trieån khai töø ñaàu thaäp nieân 1980 ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùiø ñem laïi nhieàu thaønh coâng trong vieäc ñoåi môùi vaø phaùt trieån DNNN ñoäc quyeàn. Hieän nay, xu höôùng chung cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi laø laäp laïi moái quan heä giöõa khu vöïc kinh teá nhaø nöôùc vaø khu vöïc kinh teá tö nhaân theo höôùng thu heïp thaønh phaàn kinh teá coâng, taêng thaønh phaàn kinh teá tö nhaân vaø sôû höõu hoãn hôïp. Ñieàu ñoù cuõng coù nghóa laø giaûm bôùt möùc ñoä sôû höõu, baûo hoä vaø kieåm soaùt cuûa nhaø nöôùc vaøo hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, taïo söï caïnh tranh coâng baèng cho moïi thaønh phaàn kinh teá, phaùt huy taùc duïng cuûa cô cheá caïnh tranh hoaøn haûo cuûa thò tröôøng… taïo ñoäng löïc phaùt trieån kinh teá. Vieät Nam cuõng caàn nhìn nhaän tieán trình coå phaàn hoaù DNNN ñoäc quyeàn laø moät giaûi phaùp quan troïng vaø hieäu quaû nhaát trong giai ñoaïn hieän nay nhaèm saép xeáp, ñoåi môùi vaø phaùt trieån DNNN ñoäc quyeàn . Vì vaäy, chuùng ta phaûi laøm toát coâng taùc tuyeân truyeàn taïo nhaän thöùc cho ngöôøi lao ñoäng , cho nhaân daân vaø thaäm chí cho Laõnh ñaïo cuûa chính DNNN ñoäc quyeàn, ñoàng thôøi caàn ñeà ra nhöõng bieän phaùp maïnh meõ, kieân quyeát hôn ñeå xöû lyù nhöõng tröôøng hôïp coá tình neù traùnh, trì keùo vieäc coå phaàn hoaù vì sôï maát chöùc, maát quyeàn löïc, quyeàn lôïi ñi keøm töø ñoù laøm cho tieán trình coå phaàn hoaù cuûa nöôùc ta trì treä, khoâng ñem laïi hieäu quaû nhö muïc tieâu ban ñaàu ñaõ ñeà ra. Baøi hoïc thöù hai, hoaøn thieän khung phaùp lyù cho tieán trình coå phaàn hoaù. Nga vaø CH Seùc coù ñaëc ñieåm kinh teá xaõ hoäi ñöôïc xem laø khaù töông ñoàng. Tuy nhieân, tieán trình coå phaàn hoaù ôû Sec dieãn ra coù traät töï vaø hieäu quaû hôn ôû Nga, do CH trang 29 Seùc coù söï chuaån bò khaù kyõ veà haønh lang phaùp lyù caàn thieát cho tieán trình chuyeån ñoái hôn Nga. Töø kinh nghieäm treân, ñeå ñaåy maïnh coå phaàn hoaù Vieät Nam cuõng caàn coù moät heä thoáng vaên baûn phaùp quy roõ raøng, chaët cheõ trong taát caû lónh vöïc lieân quan ñeán vieäc thöïc hieän coå phaàn hoaù DNNN nhö Luaät veà Coå phaàn hoaù, luaät coâng ty, luaät phaù saûn, luaät caïnh tranh, phaùp leänh keá toaùn, luaät thò tröôøng chöùng khoaùn, luaät thò tröôøng voán, luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi…. Luaät coå phaàn hoaù phaûi coù nhöõng ñieàu khoaûn quy ñònh roõ raøng, chi tieát vieäc xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp, giaûi quyeát nôï, vaán ñeà ngöôøi lao ñoäng, baùn coå phaàn, ñoái töôïng ñöôïc öu tieân mua coå phaàn, cheá ñoä baùo caùo, coâng khai minh baïch tình hình taøi chính cuûa coâng ty coå phaàn… Ngoaøi ra, Ñaûng vaø Nhaø nöôùc phaûi thieát laäp keá hoaïch cuï theå trong suoát quaù trình trieån khai coå phaàn hoaù; phaûi ñeà ra nhöõng qui ñònh roõ raøng veà lónh vöïc, ngaønh ngheà nhaø nöôùc caàn naém giöõ 100%; lónh vöïc, ngaønh ngheà nhaø nöôùc caàn naém giöõ soá coå phaàn chi phoái; lónh vöïc, ngaønh ngheà nhaø nöôùc khoâng caàn naém giöõ soá coå phaàn chi phoái … ñeå thoáng nhaát thöïc hieän treân toaøn quoác, chaám döùt tình traïng coá tình trì hoaõn, neù traùnh coå phaàn hoaù ôû moät soá DNNN vaø ñaëc bieät laø ôû caùc Toång coâng ty nhaø nöôùc lôùn vaø moät soá DNNN mang hình thaùi ñoäc quyeàn nhö hieän nay. Baøi hoïc thöù ba, môû roäng hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn ñeå thuùc ñaåy coå phaàn hoaù caùc DNNN ñoäc quyeàn. Thò tröôøng chöùng khoaùn caøng phaùt trieån, giao dòch treân tröôøng chöùng khoaùn caøng soâi ñoäng thì caøng taïo ñoäng löïc thuùc ñaåy coå phaàn hoaù. Ngöôïc laïi, neáu coå phaàn hoaù caøng phaùt trieån seõ taïo haøng hoaù cho thò tröôøng chöùng khoaùn. Muoán vaäy Chính phuû caøng sôùm ñeà ra nhöõng giaûi phaùp caûi caùch trong lónh vöïc taøi chính ngaân haøng qua vieäc thaønh laäp vaø phaùt trieån caùc sôû giao dòch chöùng khoaùn, caùc quyõ ñaàu tö, caùc coâng ty taøi chính, caùc toå chöùc kinh doanh taøi chính khaùc, gia taêng boä maùy kieåm soaùt noäi boä ñeå choáng laïi nhöõng xung ñoät quyeàn lôïi cuûa khaùch haøng, phaân boá hieäu quaû trang 30 caùc nguoàn voán ñeå ñaåy maïnh giao dòch chöùng khoaùn treân thò tröôøng, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc huy ñoäng voán ñaàu tö trong nöôùc laãn thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi giaùn tieáp cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam. Baøi hoïc thöù tö, tieán ñoä coå phaàn hoaù caùc DNNN ñoäc quyeàn hieän nay coøn raát chaäm, chuû yeáu laø do taâm lyù sôï maát lôïi theá kinh doanh do ñöôïc höôûng öu ñaõi ñaëc bieät töø Chính phuû. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy ngoaøi söï quyeát taâm töø caáp Trung öông ñeán caáp ñòa phöông, Ñaûng vaø Nhaø nöôùc caàn chuù yù ñeán vieäc xaây döïng phöông phaùp ñònh giaù doanh nghieäp thaät chính xaùc, nhaát laø ñònh giaù taøi saûn voâ hình nhö lôïi theá kinh doanh, thöông hieäu .... Tuyø töøng lónh vöïc, töøng khaâu maø Chính phuû quyeát ñònh coù coå phaàn hoaù hay khoâng, tyû leä coå phaàn Nhaø nöôùc caàn naém giöõ laø bao nhieâu ñeå coù theå ñaït ñöôïc hai muïc ñích phaùt trieån doanh nghieäp vaø phaùt huy ñöôïc vai troø chuû ñaïo trong neàn kinh teá quoác daân. Ñoàng thôøi, ñöa ra caùc hình thöùc kyû luaät ñoái vôùi caù nhaân, toå chöùc coá tình trì hoaõn, neù traùnh coå phaàn hoaù vì sôï maát nguoàn lôïi laâu nay vaãn höôûng. Baøi hoïc thöù naêm, caàn xem coå phaàn hoaù laø moät giaûi phaùp toái öu ñeå giaûi quyeát vaán ñeà böùc xuùc veà voán cho caùc DNNN ñoäc quyeàn. Voán laø moät vaán ñeà heát söùc phöùc taïp trong neàn kinh teá vó moâ cuûa chuùng ta hieän nay. Phaàn lôùn DNNN ñoäc quyeàn döaï vaøo ngaân haøng quoác doanh ñeå coù voán. Do vaäy, nhieàu ngaân haøng ñaõ phaûi gaùnh chiuï soá dö nôï raát lôùn laøm cho tình hình taøi chính nöôùc ta luoân naèm trong traïng thaùi caêng thaúng. Ñaåy maïnh coå phaàn hoaù chuùng ta coù theå giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà voán thoâng qua giao dòch coå phieáu treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Trung Quoác laø moät quoác gia raát thaønh coâng trong vieäc thu huùt nguoàn voán ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi baèng con ñöôøng coå phaàn hoaù. trang 31 Keát luaän chöông 1 : CPH laø moät bieän phaùp höõu hieäu ñeå caûi caùch DNNN ñoäc quyeàn ñöôïc aùp duïng treân theá giôùi töø nhieàu thaäp nieân qua. ÔÛ Vieät Nam, chuû tröông CPH ñöôïc Ñaûng trieån khai töø Nghò quyeát Hoäi nghò laàn thöù 2 Ban Chaáp Haønh Trung öông Ñaûng khoaù VII (11-1991) vaø baét ñaàu thöïc hieän thí ñieåm töø naêm 1992. Do nöôùc ta coù tình hình, ñaëc ñieåm kinh teá – chính trò – xaõ hoäi rieâng neân chuû tröông CPH cuõng mang saéc thaùi, ñaëc thuø rieâng. Tuy nhieân, vieäc nghieân cöùu moät soá moâ hình tö nhaân hoaù, CPH cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi cuõng ruùt ra cho Vieät Nam moät soá baøi hoïc kinh nghieäm höõu ích. CPH DNNN ñoäc quyeàn ñöôïc ñeà caäp trong Chöông 1, ngoaøi muïc tieâu CPH ñeå ñoåi môùi vaø phaùt trieån DNNN goùp phaàn thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá; phaùt huy quyeàn laøm chuû cuûa ngöôøi lao ñoäng trong doanh nghieäp, cuõng nhö phaùt trieån thò tröôøng voán, TTCK. Chuû tröông naøy coøn ñaëc bieät ña._.ï naøy khoâng tính vaøo giaù trò doanh nghieäp. DNNN phaûi baøn giao laïi cho moät toå chöùc cuûa Nhaø nöôùc (coù theå laø trang 72 Cuïc quaûn lyù voán hoaëc ñôn vò chuû quaûn). Toå chöùc naøy tieán haønh xöû lyù nôï vaø thu hoài noäp vaøo ngaân saùch Nhaø nöôùc. Nhö vaäy, vaán ñeà vöôùng maéc trong xöû lyù taøi chính vaø xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp ñaõ töøng böôùc ñöôïc thaùo gôõ, taïo ñieàu kieän cho DNNN ñoäc quyeàn sau CPH coù tình hình taøi chính minh baïch, roõ raøng hôn trong cô caáu voán cuûa mình, khoâng bò aûnh höôûng bôûi taøn dö cuûa DNNN ñoäc quyeàn tröôùc ñaây. Chính ñieàu naøy seõ giuùp cho caùc DN sau CPH hoaït ñoäng oån ñònh vaø coù hieäu quaû hôn. 3.3- CPH DNNN ñoäc quyeàn keát hôïp xoaù boû ñoäc quyeàn baùn vaø song ñoäc quyeàn ñeå naâng cao söùc caïnh tranh chung cho caû neàn kinh teá : Song song vôùi loä trình CPH DNNN ñoäc quyeàn, Chính phuû phaûi khaån tröông ñaøm phaùn môû cöûa cho nhöõng saûn phaåm hoaëc dòch vuï coù lieân quan ñeán caùc ngaønh ñoäc quyeàn trong nöôùc. Neáu khoâng thöïc hieän tieán trình song song naøy, chuû tröông CPH caùc DNNN ñoäc quyeàn coù khaû naêng khoâng ñaït ñöôïc keát quaû nhö mong muoán. Coù leõ caùch toát nhaát veà laâu veà daøi Chính phuû haïn cheá toái ña söï can thieäp vaøo thò tröôøng, khoâng quaûn lyù ñoäc quyeàn ñoàng thôøi keøm theo cô cheá ñeå taïo ra söï caïnh tranh bình ñaúng höôùng tôùi thò tröôøng hoaøn haûo môùi coù theå hy voïng taïo ra söùc caïnh tranh chung cho caû neàn kinh teá. 3.4- Nhoùm giaûi phaùp ruùt ngaén thôøi gian CPH vaø chaám döùt CPH kheùp kín taïi caùc DNNN ñoäc quyeàn : - Chính phuû caàn quy ñònh thôøi gian toái ña ñeå DNNN ñoäc quyeàn hoaøn taát quaù trình CPH taïi DN. Ví duï : Thôøi gian trung bình ñeå moät DNNN ñoäc quyeàn hoaøn taát quaù trình CPH khoâng ñöôïc vöôït quaù 200 ngaøy. Thuû tröôûng DNNN ñoäc quyeàn coù traùch nhieäm giaûi trình neáu quaù trình CPH taïi DN vöôït quaù thôøi gian quy ñònh vaø bò kyû luaät neáu nguyeân nhaân keùo daøi do yù kieán chuû quan cuûa DN. Beân caïnh ñoù, Chính Phuû cuõng sôùm laäp keá hoaïch, loä trình CPH, thoâng baùo cho caùc DNNN ñoäc quyeàn trang 73 thuoäc dieän CPH bieát tröôùc ít nhaát 1-2 naêm ñeå hoï coù söï chuaån bò veà vieäc taïo nhaän thöùc, trang bò kieán thöùc veà CPH, giaûi quyeát caùc vaán ñeà toàn ñoïng coù theå gaây khoù khaên khi baét tay vaøo tieán trình CPH .... nhö vaäy seõ tieát kieäm ñöôïc raát nhieàu thôøi gian cho quaù trình CPH. - Hieän nay bình quaân chæ coù 15,1% coå phaàn ñöôïc baùn ra ngoaøi laø quaù ít, vôùi soá löôïng nhö vaäy thì cô hoäi naém giöõ coå phieáu cuûa caùc nhaø ñaàu tö chieán löôïc laø raát khoù. Ñaëc bieät tình traïng CPH kheùp kín dieãn ra taïi caùc DNNN ñoäc quyeàn deã laøm cho muïc tieâu CPH DNNN ñoäc quyeàn khoâng ñaït ñöôïc nhö mong muoán, maø lôïi nhuaän sieâu ngaïch do ñoäc quyeàn mang laïi seõ rôi vaøo tay moät soá ngöôøi coù cô may naém giöõ coå phaàn. Ngoaøi ra, CPH keùp kín deã daãn ñeán lôïi duïng ñònh giaù thaáp ñeå höôûng lôïi do mua ñöôïc coå phieáu reû. Chuùng ta khoâng theå ñeå tình traïng CPH kheùp kín keùo daøi maø döùt khoaùt CPH phaûi vöôn ra thò tröôøng. Chính phuû phaûi ñöa ra theå cheá baét buoäc taát caû doanh nghieäp phaùt haønh coå phieáu laàn ñaàu phaûi thoâng qua ñaáu giaù coâng khai treân TTCK, möùc giaù saøn DN ñöa ra phaûi döïa treân keát quaû ñònh giaù cuûa caùc toå chöùc ñònh giaù ñoäc laäp chuyeân nghieäp. Ñoàng thôøi, Nhaø nöôùc khoâng neân naém giöõ tyû leä coå phaàn quaù lôùn, caàn môû roäng hôn nöõa tyû leä coå phaàn baùn cho caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc. Thöïc teá hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty coå phaàn treân theá giôùi cho thaáy, khoâng nhaát thieát phaûi naém giöõ ñuû 51% coå phaàn môùi naém quyeàn chi phoái. 3.5- Nhoùm giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän thò tröôøng chöùng khoaùn cuûa Vieät nam : 3.5.1- Hoaøn thieän khuoân khoå phaùp lyù veà chöùng khoaùn vaø TTCK : Chuùng ta caàn nhanh choùng xaây döïng Luaät chöùng khoaùn. Trong ñoù, thoáng nhaát quaûn lyù taát caû caùc hoaït ñoäng phaùt haønh chöùng khoaùn ra coâng chuùng, caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán giao dòch chöùng khoaùn, hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc trung gian taøi chính, caùc quy ñònh veà coâng boá thoâng tin vaø ñaëc bieät laø caùc chính saùch öu ñaõi veà thueá ... nhaèm khuyeán khích caùc toå chöùc, caù nhaân tham gia ñaàu tö vaøo TTCK. Luaät trang 74 chöùng khoaùn xaây döïng phaûi phuø hôïp vôùi ñieàu kieän chính trò – kinh teá – xaõ hoäi cuûa Vieät Nam, ñoàng thôøi cuõng phaûi phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá, ñaûm baûo tuaân thuû caùc cam keát cuûa Vieät Nam trong caùc hieäp ñònh song phöông vaø ña phöông vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi vaø thaùo gôõ nhöõng khoù khaên vöôùng maéc veà chính saùch, veà caùch thöùc quaûn lyù ñieàu haønh ñeå taïo ñieàu kieän cho TTCK VN phaùt trieån veà quy moâ vaø chaát löôïng hoaït ñoäng. 3.5.2- Nhanh choùng xaây döïng vaø naâng caáp cô sôû vaät chaát kyõ thuaät vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc thích ñaùng cho caùc trung taâm giao dòch chöùng khoaùn ñeå phuø hôïp vôùi yeâu caàu phaùt trieån TTCK : - Naâng caáp heä thoáng thöïc hieän caùc nghieäp vuï TTCK nhö : nhaän leänh, khôùp leänh, thanh toaùn buø tröø, ñaêng kyù, löu kyù... baèng kyõ thuaät ñieän töû hieän ñaïi, hoã trôï caùc nghieäp vuï naøy ñöôïc tieán haønh nhanh choùng, thuaän tieän, chính xaùc hôn, tieán tôùi hoäi nhaäp vôùi TTCK trong khu vöïc. - Xaây döïng heä thoáng kieåm soaùt, giaùm saùt töï ñoäng keát noái vôùi caùc heä thoáng giao dòch, thanh toaùn, buø tröø, ñaêng kyù, löu kyù ... nhaèm ñaûm baûo thò tröôøng hoaït ñoäng laønh maïnh. - Nhaø nöôùc caàn coù caùc chính saùch öu ñaõi veà thueá ñoái vôùi caùc coâng ty chöùng khoaùn, giuùp caùc coâng ty naøy coù ñieàu kieän taùi ñaàu tö chieàu roäng vaø chieàu saâu. - Thöôøng xuyeân ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi ñoäi nguõ nhaân vieân laøm vieäc taïi caùc trung taâm giao dòch chöùng khoaùn vaø coâng ty chöùng khoaùn; phoå caäp kieán thöùc veà chöùng khoaùn vaø thò tröôøng chöùng khoaùn cho coâng chuùng. 3.5.3- Taêng soá löôïng vaø chaát löôïng haøng hoaù cho TTCK : Hieän nay chæ coù khoaûng 28 coâng ty CP tham gia nieâm yeát, vôùi chuûng loaïi chöùng khoaùn nhö vaäy laø quaù ít oûi. Ñeå TTCK Vieät Nam phaùt trieån chuùng ta caàn taäp trang 75 trung chuù yù trong vieäc taêng cöôøng soá löôïng vaø chaát löôïng haøng hoaù cung öùng cho TTCK, nhö : - Nhaø nöôùc phaûi ñeà ra caùc bieän phaùp cheá taøi baét buoäc ñaáu giaù coå phaàn phaùt haønh laàn ñaàu, ñaáu thaàu traùi phieáu treân TTCK ñeå khích thích phaùt trieån thò tröôøng sô caáp. - Haïn cheá vaø tieán tôùi xoaù boû caùc nguoàn voán mang tính öu ñaõi, bao caáp vôùi möùc laõi suaát thaáp, töø ñoù kích thích doanh nghieäp nghó ñeán vieäc huy ñoäng voán thoâng qua TTCK. - Môû roäng phaïm vi vaø tieâu chuaån ñoái vôùi coâng ty CPH nieâm yeát. Thöïc hieän caùc chính saùch öu ñaõi veà thueá cho caùc coâng ty nieâm yeát - Ñaåy maïnh coâng taùc CPH taïi caùc Toång coâng ty lôùn vaø ñaëc bieät laø DNNN ñoäc quyeàn trong caùc lónh vöïc nhö : Ñieän löïc, böu chính vieãn thoâng, haøng khoâng ñöôøng saét vaø caùc DNNN ñoäc quyeàn nhoùm nhö : daàu khí, theùp, ngaân haøng, xaây döïng, vaän taûi.... taïo nguoàn haøng coù chaát löôïng cao cho TTCK nhaèm thu huùt söï chuù yù cuûa caùc nhaø ñaàu tö. Ñoàng thôøi phaûi taêng tyû leä sôû höõu cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi cao hôn nöõa ñeå thuùc ñaåy TTCK hoaït ñoäng tích cöïc hôn. 3.6- Giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän cô sôû phaùp lyù cho CPH : CPH laø chuû tröông lôùn cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc nhaèm saép xeáp, ñoåi môùi, phaùt trieån vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa DNNN. Trong qua trình thöïc hieän noù ñoäng chaïm ñeán raát nhieàu vaán ñeà lôùn cuûa neàn kinh teá xaõ hoäi nöôùc ta. Coù theå noùi noù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán cô cheá quaûn lyù kinh teá, aûnh höôûng ñeán quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao ñoäng, aûnh höôûng ñeán quoác khoá....Chính vì vaäy chuû tröông CPH caàn phaûi coù cô sôû phaùp lyù vöõng chaéc. Cô sôû phaùp lyù cho CPH hieän nay chuû yeáu laø Nghò ñònh, Thoâng tö, vì vaäy tính phaùp lyù cuûa noù chöa cao. Chuùng ta neân khaån tröông ban haønh Luaät CPH ñeå vieäc thöïc hieän ñöôïc chaët cheõ, nhaát quaùn, ñaûm baûo ñuùng ñöôøng loái chuû trang 76 tröông maø Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñeà ra. Luaät coå phaàn hoaù phaûi giaûi quyeát taát caû caùc vaán ñeà lieân quan nhö : xöû lyù taøi saûn vaø xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp, phaùt haønh coå phaàn laàn ñaàu, caùc chính saùch ñoái vôùi doanh nghieäp sau CPH, chính saùch ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng, cô cheá hoaït ñoäng cuûa coâng ty coå phaàn. Ñaëc bieät, CPH DNNN ñoäc quyeàn caàn ñöôïc theå cheá trong moät chöông rieâng. Luaät CPH coøn phaûi xaùc ñònh cuï theå chuû theå ñaïi dieän chuû sôû höõu phaàn voán CP Nhaø nöôùc naém giöõ, quyeàn haïn vaø tö caùch ngöôøi ñaïi dieän naøy trong coâng ty coå phaàn, ñieàu chænh caùc moái quan heä giöõa Chuû tòch hoäi ñoàng quaûn trò vôùi toång giaùm ñoác, moái quan heä giöõ DN vôùi ngöôøi lao ñoäng, moái quan heä giöõa caùc coå ñoâng vôùi nhau.... ñeå ñaûm baûo quyeàn lôïi cho caùc beân. Khi xaây döïng luaät CPH caàn khaéc phuïc nhöõng ñieåm maø tröôùc ñaây coù quaù nhieàu höôùng daãn choàng cheùo, daãm ñaïp nhau. Beân caïnh ñoù cuõng caàn ñöa ra nhöõng quy ñònh phaùp lyù ñoái vôùi caùc vaán ñeà coù lieân quan maät thieát ñeán CPH nhö vaán ñeà veà caïnh tranh, TTCK, quyeàn thöøa keá....ñeå tieán trình CPH trieån khai thuaän lôïi hôn. 3.7- Nhoùm giaûi phaùp giaûi quyeát vöôùng maéc trong cô cheá ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng trong DNNN ñoäc quyeàn : - Nhaø nöôùc neân ñöa ra nhieàu hình thöùc phaân phoái coå phaàn cho ngöôøi lao ñoäng nhö : baùn öu ñaõi, cho khoâng hoaëc cho vay ñeå mua coå phieáu. Hieän nay ngöôøi lao ñoäng coù teân trong danh saùch thöôøng xuyeân cuûa DNNN ñoäc quyeàn taïi thôøi ñieåm quyeát ñònh CPH ñöôïc Nhaø nöôùc baùn toái ña 100 coå phaàn cho moãi naêm ñaõ laøm vieäc thöïc teá taïi khu vöïc Nhaø nöôùc vôùi giaù giaûm 40% so vôùi giaù ñaáu bình quaân baùn cho caùc nhaø ñaàu tö khaùc. Ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng ngheøo trong DN CPH ñöôïc mua chòu theo giaù öu ñaõi, ñöôïc hoaõn traû trong 03 naêm ñaàu vaø traû daàn toái ña trong 07 naêm tieáp theo khoâng phaûi chòu laõi suaát. Ngoaøi hai caùch phaân phoái treân Nhaø nöôùc neân taïo ñieàu kieän cho ngöôøi lao ñoäng ngheøo baèng quy ñònh nhö ngöôøi lao ñoäng coù theå ñöôïc Nhaø nöôùc cho khoâng moät soá coå phaàn nhaát ñònh cho moãi naêm ñaõ laøm vieäc thöïc teá taïi khu trang 77 vöïc Nhaø nöôùc (ví duï 04 coå phaàn) . Nhö vaäy baát cöù ngöôøi lao ñoäng naøo cuõng coù khaû naêng naém giöõ moät soá coå phaàn trong doanh nghieäp. - Chính phuû neân ñöa ra nhöõng quy ñònh cuï theå hôn trong vieäc giaûi quyeát caùc chính saùch ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng trong DN sau chuyeån ñoåi, baûo ñaûm lôïi ích cho ngöôøi lao ñoäng. Thöïc teá cho thaáy ngöôøi lao ñoäng laø moät nhaân toá raát quan troïng trong tieán trình CPH vaø hoï raát muoán bieát töông lai hoï nhö theá naøo neáu DNNN hoï ñang laøm vieäc chuyeån thaønh coâng ty CP, ngay baây giôø chuùng ta khoâng ñöa ra ñöôïc chính saùch haøi hoøa giöõ lôïi ích DN vaø quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao ñoäng moät caùch roõ raøng cuï theå thì chính söï phaûn ñoái cuûa ngöôøi lao ñoäng trong doanh nghieäp seõ laø raøo caûn cho tieán trình CPH. - Caùn boä coù chuyeân moân trong caùc DNNN ñoäc quyeàn tröôùc ñaây seõ ñöôïc söû duïng vôùi cheá ñoä ñaõi ngoä phuø hôïp vôùi ñoùng goùp cuûa hoï cho DN. Rieâng nhöõng caùn boä khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu seõ khoâng ñöôïc boá trí trong cô caáu laõnh ñaïo DN . Hoï coù theå löïa choïn moät trong caùc höôùng giaûi quyeát sau : chaáp nhaän vò trí khaùc phuø hôïp hôn trong doanh nghieäp hoaëc chôø Nhaø nöôùc boá trí coâng taùc khaùc taïi caùc cô quan khaùc phuø hôïp vôùi khaû naêng cuûa hoï, thaäm chí hoï coù quyeàn xin nghæ höôûng trôï caáp theo cheá ñoä. Ñoàng thôøi nhaø nöôùc phaûi coù bieän phaùp xöû lyù nghieâm khaéc ñoái vôùi nhöõng caùn boä laõnh ñaïo, ñaûng vieân coá tình gaây caûn trôû khoù khaên laøm chaäm tieán trình CPH. - Taêng cöôøng coâng taùc tuyeân truyeàn nhaèm taïo yù thöùc laøm chuû cho ngöôøi lao ñoäng. Khaéc phuïc taâm lyù laøm coâng aên löông cuûa hoï, hoï phaûi hieåu raèng keát quaû laøm vieäc cuûa hoï phuïc vuï cho chính lôïi ích cuûa hoï thì hoï môùi toaøn taâm, toaøn yù, doác söùc cho coâng vieäc, taïo söùc eùp cho ban quaûn lyù doanh nghieäp buoäc ban quaûn lyù phaûi quaûn lyù toát hôn, goùp phaàn ñem laïi hieäu quaû hoaït ñoäng cho toaøn DN. trang 78 PHAÀN KEÁT LUAÄN Chuû tröông CPH laø moät giaûi phaùp höõu hieäu ñeå caûi caùch, ñoåi môùi vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa DNNN. Gaàn 14 naêm trieån khai vaø thöïc hieän, chuû tröông CPH ôû Vieät Nam ñaõ ñaït ñöôïc moät soá keát quaû ñaùng khaû quan. Tuy nhieân, chuû tröông naøy hieän vaãn chöa ñöôïc trieån khai maïnh ôû caùc DNNN ñoäc quyeàn – nhöõng ñôn vò naém giöõ soá voán Nhaø nöôùc raát lôùn vaø ñoùng vai troø quan troïng trong neàn kinh teá quoác daân. Qua phaân tích lyù luaän, tìm hieåu muïc ñích cuûa chuû tröông coå phaàn hoaù DNNN ñoäc quyeàn ôû Vieät Nam vaø nghieân cöùu kinh nghieäm CPH ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi, luaän aùn vaän duïng vaøo thöïc tieãn cuûa Vieät Nam ñeå ñaùnh giaù moät caùch khaùch quan nhöõng thaønh töïu cuõng nhö nhöõng toàn taïi vöôùng maéc laøm chaäm tieán trình CPH trong thôøi gian qua. Töø ñoù, luaän aùn ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp goùp phaàn thuùc ñaåy quaù trình CPH taïi caùc DNNN ñoäc quyeàn. Caùc giaûi phaùp naøy chuû yeáu caûi thieän nhöõng haïn cheá trong coâng taùc taïo nhaän thöùc vaø chæ ñaïo thöïc hieän, caûi thieän haønh lang phaùp lyù, thaùo gôõ moät soá vöôùng maéc trong coâng taùc xöû lyù nôï, ñònh giaù taøi saûn vaø giaûi quyeát chính saùch cho ngöôøi lao ñoäng trong DNNN CPH . Theâm vaøo ñoù luaän aùn cuõng neâu leân moät soá giaûi phaùp hoaøn thieän vaø phaùt trieån TTCK Vieät Nam ñeå huy ñoäng voán ñaàu tö trong xaõ hoäi, kích thích chuû tröông CPH DNNN phaùt trieån. Vôùi mong muoán goùp phaàn ñaåy nhanh tieán ñoä CPH taïi caùc DNNN ñoäc quyeàn, ngöôøi vieát ñaõ maïnh daïn nghieân cöùu ñeà taøi naøy. Tuy raát coá gaéng nhöng kieán thöùc coøn nhieàu haïn cheá, chaéc chaén luaän aùn seõ khoâng traùnh khoûi khieám khuyeát. Qua ñaây, ngöôøi vieát xin chaân thaønh caùm ôn taäp theå giaûng vieân tröôøng Ñaïi hoïc kinh teá TP.HCM ñaõ truyeàn ñaït raát nhieàu kieán thöùc quyù baùu trong suoát khoaù hoïc, caùm ôn TS. Phan Thò Bích Nguyeät – giaûng vieân khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp tröôøng Ñaïi hoïc kinh teá TP.HCM ñaõ taän tình höôùng daãn trong quaù trình thöïc hieän luaän aùn, ñaëc bieät xin chaân thaønh Hoäi ñoàng Giaùm khaûo ñaõ ñeán nghe vaø ñaùnh giaù luaän aùn vaø raát mong nhaän ñöôïc nhieàu yù kieán quyù baùu ñeå luaän aùn ñöôïc hoaøn thieän hôn. trang 79 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO EÕD Taøi lieâu tieáng Vieät 1. Chuû bieân PGS.TS Traàn Ngoïc Thô, ñoàng taùc giaû TS. Nguyeãn Thò Ngoïc Trang, TS. Phan thò Bích Nguyeät, TS. Nguyeãn Thò Uyeân Uyeân, Nxb Thoáng Keâ 2003, "Taøi chính doanh nghieäp hieän ñaïi". 2. PGS.TS. Traàn Ngoïc Thô, Nxb Thoáng Keâ, "Kinh teá Vieät Nam treân ñöôøng hoäi nhaäp – Quaûn lyù quaù trình töï do hoaù taøi chính". 3. PGS.TS Leâ Vaên Tö, "Thò tröôøng chöùng khoaùn". 4. Chuû bieân TS. Ñinh Vaên AÂn, TS. Voõ Trí Thaønh, Nxb Thoáng Keâ, " Theå cheá – caûi caùch theå cheá vaø phaùt trieån. Lyù luaän thöïc tieãn ôû nöôùc ngoaøi vaø Vieät nam" 5. Nguyeãn Trí Duõng, UÛy Ban KHXH 2003, "Chính saùch phaùt trieån kinh teá – kinh nghieäm vaø baøi hoïc cuûa Trung Quoác" 6. Ñoaøn Vaên Tröôøng, Vieän nghieân cöùu KH thò tröôøng giaù caû 1993, "Tö nhaân hoaù vaø coå phaàn hoaù ôû Lieân xoâ, Trung Quoác vaø caùc nöôùc Ñoâng AÂu". 7. Nguyeãn Ngoïc Quang, TT KHXH vaø NV Quoác Gia 1994, "Moät soá vaán ñeà lyù luaän thöïc tieãn vaø coå phaàn hoaù doanh nghieäp nhaø nöôùc". 8. TS. Nguyeãn Maïnh Huøng, Nxb Thoáng Keâ, "Kinh teá – xaõ hoäi Vieät Nam höôùng tôùi chaát löôïng taêng tröôûng, hoäi nhaäp – phaùt trieån beàn vöõng". 9. Toång cuïc Thoáng keâ, Nxb Thoáng keâ Haø Noäi 2003, " Kinh teá – xaõ hoäi Vieät nam 3 naêm 2001-2003" 10. PGS.TS. Leâ Hoàng Haïnh, Nxb Chính trò quoác gia Haø noäi 2004, "Coå phaàn hoaù doanh nghieäp nhaø nöôùc – Nhöõng vaán ñeà lyù luaän vaø thöïc tieãn". 11. PGS.TS. Ngoâ Thaéng Lôïi, Nxb Chính trò quoác gia Haø Noäi 2004, "Doanh nghieäp nhaø nöôùc trong phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi ôû Vieät Nam ñeán 2010". trang 80 12. Ban chæ ñaïo ñoåi môùi vaø phaùt trieån doanh nghieäp, löu haønh noäi boä 2005, "Nhöõng vaên baûn môùi veà coâng taùc coå phaàn hoaù DNNN TP.HCM". 13. Ban chæ ñaïo ñoåi môùi vaø phaùt trieån doanh nghieäp, Nxb Chính trò quoác gia Haø Noäi 2002, " Coå phaàn hoaù – giaûi phaùp quan troïng trong caûi caùch doanh nghieäp nhaø nöôùc". 14. Taøi lieäu hoäi thaûo " Thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam – thöïc traïng vaø giaûi phaùp", 2005. 16. Nxb. Chính trò quoác gia Haø Noäi 2004, " Luaät doanh nghieäp" 17. Nxb. Chính trò quoác giaù Haø Noäi 2004, "Luaät doanh nghieäp nhaø nöôùc". 18. Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù IX 20. Taïp chí kinh teá phaùt trieån. 21. Thôøi baùo kinh teá Vieät Nam. 22. Taïp chí Taøi chính doanh nghieäp. 23. Taïp chí Thueá Nhaø nöôùc. Taøi lieäu tieáng Anh : 1. Clark, Roland “Equilibrium Interest Rates anh Financial Liberralisation in Developing”, The Journal of Development Studies Vol.32, No.3, February 1996. 2. Kunt, Asli Demirrgc – and Enrica Detragiache, “Financial Liberalization Fragility by”, March 1998. Caùc trang Web - www.vnn.vn - www.google.com.vn - www.vnpt.com.vn - www.evn.com.vn - www.vietnamair.com.vn - www.mof.com.vn trang 81 - www.ssi.com.vn - www.gdt.gov.vn - www.gso.gov.vn. - www.bvsc.com.vn - www.saigontimes.com.vn - www.vneconomy.com - www.tuoitre.com.vn - www.thanhnien.com.vn vaø caùc trang web khaùc. Phuï luïc 1 : A ¾ VAÊN BAÛN CUÛA THAØNH PHOÁ VEÀ COÅ PHAÀN HOAÙ 1 Chæ thò soá 26/2002/CT-UB ngaøy 17/02/2002 cuûa Uûy ban nhaân daân TP veà ñaåy maïnh CPH DNNN cuûa TP vaø taêng cöôøng quaûn lyù DN sau CPH 2 Chæ thò soá 20/2004/CT-UB ngaøy 06/08/2004 cuûa UBND TP veà ñaåy maïnh saép xeáp, ñoåi môùi DNNN theo tinh thaàn Nghò quyeát Trung öông 3, Nghò quyeát Trung öông 9 (khoùa IX) 3 Coâng vaên soá 487/ÑMDN ngaøy 28/09/2004 cuûa Ban Ñoåi môùi quaûn lyù DN/TP veà vieäc giao Taøi saûn coá ñònh ñeå coå phaàn hoùa hoaëc chuyeån ñoåi khaùc 4 Coâng vaên soá 6560/UB-CNN ngaøy 16/12/2003 cuûa Uûy ban nhaân daân TP veà giao vaø chuyeån giao taøi saûn cho Doanh nghieäp Nhaø nöôùc Thaønh phoá coå phaàn hoùa 5 Coâng vaên soá 5672/UB-CNN ngaøy 23/09/2004 vaø Coâng vaên soá 6859/UB-CNN ngaøy 11/11/2004 cuûa Uûy ban nhaân daân TP veà danh saùch caùc Coâng ty tö vaán ño veõ hieän traïng, xaùc ñònh tæ leä coøn laïi nhaø xöôûng – vaät kieán truùc cho DNNN coå phaàn hoùa 6 Quyeát ñònh soá 118/2004/QÑ-UB cuûa Uûy ban nhaân daân Thaønh phoá veà ban haønh baûng giaù chuaån toái thieåu trò giaù nhaø vaø caùc loaïi kieán truùc khaùcñeå tính leä phí tröôùc baï treân ñòa baøn TP.HCM 7 Maãu ñeà nghò giao taøi saûn coá ñònh ñeå coå phaàn hoùa 8 Baûng höôùng daãn trình töï thuû tuïc chuyeån coâng ty nhaø nöôùc thaønh coâng ty coå phaàn B ¾ VAÊN BAÛN CHÍNH PHUÛ, BOÄ NGAØNH TRUNG ÖÔNG VEÀ CPH 9 Quyeát ñònh soá 155/2004/QÑ-TTg ngaøy 24/08/2004 cuûa Thuû töôùng Chính Phuû veà ban haønh tieâu chí, danh muïc phaân loaïi coâng ty nhaø nöôùc vaø coâng ty thaønh vieân haïch toaùn ñoäc laäp thuoäc Toång coâng ty nhaø nöôùc 10 Nghò ñònh soá 187/2004/NÑ-CP ngaøy 16/11/2004 cuûa Chính Phuû veà vieäc chuyeån coâng ty nhaø nöôùc thaønh coâng ty coå phaàn trang 82 11 Thoâng tö soá 126/2004/TT-BTC ngaøy 24/12/2004 cuûa Boä Taøi chính höôùng daãn thöïc hieän Nghò ñònh soá 187/2004/NÑ-CP ngaøy 16/11/2004 cuûa Chính Phuû veà chuyeån coâng ty nhaø nöôùc thaønh coâng ty coå phaàn C ¾ VAÊN BAÛN NOÄI DUNG LAO ÑOÄNG DOÂI DÖ KHI SAÉP XEÁP 12 Nghò ñònh soá 41/2002/ NÑ-CP ngaøy 11/04/2002 cuûa Chính Phuû veà chính saùch ñoái vôùim lao ñoäng doâi dö do saép xeáp laïi DNNN 13 Nghò ñònh soá 155/2004/ NÑ-CP ngaøy 10/08/2002 cuûa Chính Phuû söûa ñoåi boå sung moät soá ñieàu cuûa Nghò ñònh soá 41/2002/ NÑ-CP ngaøy 11/04/2002 cuûa Chính Phuû veà chính saùch ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng doâi dö do saép xeáp laïi DNNN 14 Thoâng tö soá 19/2004/TTBLÑTBXH ngaøy 22/11/2004 cuûa Boä Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi höôùng daãn thi haønh moät soá Ñieàu cuûa Nghò ñònh soá 41/2002/ NÑ-CP ngaøy 11/04/2002 cuûa Chính Phuû veà chính saùch ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng doâi dö do saép xeáp laïi DNNN ñaõ ñöôïc söûa ñoåi boå sung taïi Nghò ñònh soá 155/2004/ NÑ-CP ngaøy 10/08/2002 cuûa Chính Phuû 15 Coâng vaên soá 3628/LÑ-TBXH ngaøy 24/12/2002 cuûa Sôû Lao ñoäng – Thöông binh XH veà quy trình thöïc hieän Nghò ñònh soá 41/2002/ NÑ-CP ngaøy 11/04/2002 cuûa Chính Phuû 16 Quyeát ñònh soá 85/2002/QÑ-BTC ngaøy 01/07/2002 cuûa Boä Taøi chính veà ban haønh quy cheá quaûn lyù vaø söû duïng quyõ hoã trôï Lao ñoäng doâi dö do saép xeáp laïi DNNN 17 Quyeát ñònh soá 123/2003/QÑ-BTC ngaøy 01/08/2003 cuûa Boä Taøi chính veà söûa ñoåi moät soá ñieàu cuûa Quy cheá quaûn lyù vaø söû duïng Quyõ hoã trôï lao ñoäng doâi dö do saép xeáplaïi DNNN ban haønh keøm theo Quyeát ñònh 85/2002/ QÑ-BTC ngaøy 01/07/2002 cuûa Boä tröôûng Boä Taøi chính 18 Coâng vaên soá 3741/LÑTBXH-LÑVL ngaøy 20/10/2003 cuûa Boä Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi veà vieäc giaûi quyeát cheá ñoä cho ngöôøi lao ñoäng D ¾ VAÊN BAÛN LIEÂN QUAN KHAÙC 19 Nghò ñònh soá 199/2004/NÑ-CP ngaøy 03/12/2004 cuûa Chính phuû ban haønh quy cheá quaûn lyù Taøi chính cuûa coâng ty nhaø nöôùc vaø quaûn lyù voán nhaø nöôùc ñaàu tö vaøo doanh nghieäp khaùc 20 Nghò ñònh soá 69/2002/NÑ-CP ngaøy 12/07/2002 cuûa Chính phuû veà quaûn lyù vaø xöû lyù nôï toàn ñoïng ñoái vôùi doanh nghieäp nhaø nöôùc 21 Thoâng tö soá 85/2002/TT-BTC cuûa Boä Taøi chính höôùng daãn thöïc hieän Nghò ñònh soá 69/2002/NÑ-CP ngaøy 12/07/2002 cuûa Chính phuû 22 Chæ thò soá 45-CT/TW ngaøy 22/10/2004 cuûa Boä Chính trò veà ñaåy maïnh saép xeáp, ñoåi môùi, phaùt trieån vaø naâng cao hieäu quaû doanh nghieäp nhaø nöôùc trong hai naêm 2004-2005 23 Quyeát ñònh soá 13/2005/QÑ-TTg ngaøy 14/01/2005 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà keá hoaïch trieån khai thöïc hieän Chæ thò soá 45-CT/TW ngaøy 22/10/2004 cuûa Boä Chính trò 24 Quyeát ñònh soá 01/QÑ-UBCK ngaøy 04/01/2005 cuûa Chuû tòch Uûy ban chöùng khoaùn nhaø nöôùc veà vieäc ban haønh Quy trình baùn ñaáu giaù coå phaàn taïi Trung taân giao dòch Chöùng khoaùn (Nguoàn : Ban chæ ñaïo ñoåi môùi vaø phaùt trieån doanh nghieäp) trang 83 Phuï luïc 2 : TOÁC ÑOÄ TAÊNG GIAÙ TRÒ SAÛN XUAÁT COÂNG NGHIEÄP (%) 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Öôùc 2004 Toaøn ngaønh 12,5 11,6 17,5 14,6 14,8 16,0 16,0 1/ Khu vöïc kinh teá trong nöôùc 7,7 7,2 15,2 15,7 14,7 14,9 16,2 a. DNNN 7,7 5,4 13,2 12,7 12,1 12,7 11,8 - Trung öông 8,2 6,0 13,6 13,0 13,0 14,5 - Ñòa phöông 6,9 4,3 12,6 12,1 12,0 6,0 b. Ngoaøi quoác doanh 7,5 10,9 19,2 21,5 19,4 18,7 22,8 2/ Khu vöïc coù voán ÑTNN 24,4 21,0 21,8 12,6 15,1 18,1 15,7 (Nguoàn : taïp chí Thôøi baùo kinh teá Vieät Nam) Phuï luïc 3 : MOÄT SOÁ CHÆ TIEÂU ÑAÙNG LÖU YÙ ÑEÁN 31/12/2003 Ñôn vò: % CÔ CAÁU DN Tyû troïng soá löôïng DN Tyû troïng soá lao ñoäng Tyû troïng nguoàn voán Tyû troïng trong GDP Tyû troïng doanh thu Tyû troïng noäp NSNN Toaøn boä khu vöïc DN 1.DNNN 2.DN ngoaøi QD trong ñoù : - HTX - DNTN - Cty TNHH - Cty CP 3.DN coù voán ÑTNN 100,0 8,5 87,5 6,5 39,4 37,0 4,5 4,0 100,0 48,5 36,6 3,4 7,3 19,4 6,1 14,9 100,0 62,1 16,5 0,7 2,2 8,3 5,3 21,4 100,0 57,5 16,5 -- -- -- -- 26,0 100,0 51,3 30,1 0,9 7,6 16,9 4,7 18,6 100,0 52,6 10,8 0,3 1,6 6,8 2,1 36,6 (Nguoàn : taïp chí Thueá Nhaø nöôùc) trang 84 Phuï luïc 4 : PHAÂN LOAÏI DNNN THEO QUY MOÂ VOÁN Phaân loaïi theo voán nhaø nöôùc TT Soá löôïng DNNN 10 tyû Coäng tænh, thaønh phoá 3.833 1.164 1.36 469 464 1 Tyû leä (%) 100 30,35 45,37 12,20 12,08 Coäng caùc Toång coâng ty 91 1.244 134 527 225 338 2 Tyû leä (%) 100 10,97 43,04 18,41 27,58 Coäng caùc Boä, ngaønh 544 16 95 71 371 3 Tyû leä (%) 100 2,88 17,15 12,82 55,97 Toång soá 5.609 1.314 2.357 765 1.771 4 Tyû leä (%) 100 23,43 42,02 13,64 20,89 (Nguoàn : Kinh teá nhaø nöôùc vaø quaù trình chuyeån ñoåi doanh nghieäp Nhaø nöôùc , Nxb. Chính trò quoác gia, 2001) Phuï luïc 5 : SOÁ DOANH NGHIEÄP THUOÄC DIEÄN SAÉP XEÁP THEO HÌNH THÖÙC VAØ ÑÔN VÒ CHUÛ QUAÛN Trong ñoù : Phaân theo chuû quaûn Hình thöùc chuyeån ñoåi Toång soá Boä, ngaønh Toång coâng ty 91 Ñòa phöông 1. Coå phaàn hoùa 1929 606 173 1150 2. Saùp nhaäp 323 59 61 203 3. Giao, baùn 167 13 3 151 4. Chuyeån thaønh söï nghieäp coù thu 47 6 2 39 5. Chuyeån cô quan quaûn lyù 35 0 1 34 6. Giaûi theå 91 9 2 80 7. Phaù saûn 28 5 0 23 Toång soá 2620 689 242 1680 (Nguoàn : Toång hôïp töø ñeà aùn saép xeáp DNNN cuûa 61 ñòa phöông, boä, ngaønh vaø Toång coâng ty 91 cuûa Ban Chæ ñaïo ñoåi môùi vaø phaùt trieån DN) trang 85 Phuï luïc 6 : WB tài trợ 225 triệu USD cho ngành điện Theo Văn phòng Ngân hàng thế giới tại Việt Nam (WB), ngân hàng này sẽ cho ngành điện Việt Nam vay 225 triệu USD để thực hiện dự án nâng cao hiệu quả cung cấp điện, cổ phần hóa và năng lượng tái tạo. Dự án sẽ hỗ trợ Chính phủ Việt Nam trong việc hiện đại hóa hệ thống phân phối điện, cải tạo mạng lưới điện nông thôn trên phạm vi cả nước, đảm bảo các hộ dân được sử dụng điện chất lượng cao, giá thành rẻ, góp phần giảm tổn thất điện năng từ 15,5% xuống còn 10%. Theo dự án, ngành điện sẽ xây dựng và nâng cấp hệ thống truyền tải điện 220KV và 500 KV, lắp đặt 46 trạm biến áp 110KV, cải tạo và nâng cấp 5 nhà máy thủy điện nhỏ, cổ phần hóa 15 công ty phân phối điện cấp xã. Trong khuôn khổ dự án, ngành điện cũng sẽ tiến hành cấp điện thí điểm từ nguồn năng lượng mới cho khoảng 10.000 hộ dân ở vùng sâu, vùng xa và một số xã nghèo trong chương trình các xã đặc biệt khó khăn của Chính phủ. Dự án nâng cao hiệu quả cung cấp điện, cổ phần hóa và năng lượng tái tạo được thực hiện từ nay đến năm 2007, với tổng vốn đầu tư trên 352 triệu USD. Ngoài vốn vay của WB, Quỹ môi trường quốc tế toàn cầu viện trợ không hoàn lại 4,5 triệu USD, còn lại là vốn trong nước./ Thông tấn xã Việt Nam số ra ngày 27/06/2002 trang 86 Phuï luïc 7 : Hội thảo “Tư cách hợp lệ của các doanh nghiệp nhà nước trong việc tham gia đấu thầu các dự án do ADB tài trợ” Ngày 14/03/2003, tại Hà Nội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (MPI) đã phối hợp với Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) tổ chức hội thảo “Tư cách hợp lệ của các doanh nghiệp nhà nước trong việc tham gia đấu thầu các dự án do ADB tài trợ”. Tham dự có đại diện của ADB và các Bộ, ngành trung ương và địa phương, các doanh nghiệp nhà nước và hiệp hội của Việt Nam. Mục đích của cuộc hội thảo là nhằm thu thập ý kiến đóng góp cho dự thảo báo cáo “Tư cách hợp lệ của các doanh nghiệp nhà nước trong việc tham gia đấu thầu các dự án do ADB tài trợ” do các tư vấn ADB soạn thảo. Theo dự thảo báo cáo, các chuyên gia tư vấn ADB cho rằng các doanh nghiệp nhà nước của Việt Nam chưa thực sự độc lập về tài chính và pháp lý. Các doanh nghiệp nhà nước vẫn có lợi thế hơn trong việc vay vốn ngân hàng, tiếp cận đất đai và xuất nhập khẩu so với các doanh nghiệp tư nhân. Vì vậy, nếu không cải cách thực sự, các doanh nghiệp nhà nước của Việt Nam sẽ không có đủ tư cách hợp lệ để tham gia đấu thầu các dự án do ADB tài trợ. Về các biện pháp cải cách doanh nghiệp nhà nước mà Việt Nam đưa ra như cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước, chuyển các doanh nghiệp nhà nước thành các công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, hình thành các công ty mẹ - công ty con…, các chuyên gia tư vấn cho rằng chỉ có thực hiện cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà trang 87 nước mới giúp cho các doanh nghiệp nhà nước Việt Nam có đủ tư cách hợp lệ để tham gia đấu thầu các dự án do ADB tài trợ. Hơn nữa, các doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa chỉ thực sự có tư cách hợp lệ khi nhà nước không phải là cổ đông chiếm đa số cổ phần . Về biện pháp thành lập công ty tài chính nhà nước trực thuộc Bộ Tài chính, các tư vấn ADB cho rằng việc tách vai trò sở hữu các doanh nghiệp nhà nước khỏi các Bộ sẽ giúp các doanh nghiệp nhà nước Việt Nam có tư cách hợp lệ tham gia đấu thầu các dự án do ADB tài trợ. Tuy nhiên, hiện nay Việt Nam vẫn chưa đưa ra các cơ sở pháp lý về vấn đề này. Về phần mình, các đại biểu Việt Nam đều nhất trí phải tiếp tục cải cách khu vực doanh nghiệp nhà nước, song phần lớn đã không hoàn toàn nhất trí với đánh giá về tính độc lập của các doanh nghiệp nhà nước mà tư vấn đưa ra. Các đại biểu thừa nhận trên thực tế vẫn còn sự ưu ái hoặc bao cấp đối với một số doanh nghiệp nhà nước, nhưng chủ yếu là đối với doanh nghiệp nhà nước dịch vụ công ích. Tuy nhiên, về mặt pháp lý, các doanh nghiệp nhà nước phải hoạt động trên nguyên tắc thương mại và tự chủ về tài chính. Theo phía Việt Nam, hiện nay, các doanh nghiệp tư nhân còn ít tham gia đấu thầu các dự án do ADB tài trợ không phải vì bị phân biệt đối xử mà vì chưa đủ năng lực. Kết luận tại hội thảo, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đề nghị các tư vấn ADB tiếp tục làm việc với một số các cơ quan liên quan của Việt Nam hoàn thiện dự thảo báo cáo để có thể đưa ra các kiến nghị nhằm tăng cường hiệu quả sử dụng nguồn tài trợ của ADB dành cho Việt Nam nói chung và phát triển các doanh nghiệp Việt Nam nói riêng. Cập nhật ngày 25/03/2003 trang 88 ._.