Tài liệu Một số giải pháp để tăng cường huy động & sử dụng các nguồn vốn trong nước: ... Ebook Một số giải pháp để tăng cường huy động & sử dụng các nguồn vốn trong nước
94 trang |
Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1182 | Lượt tải: 0
Tóm tắt tài liệu Một số giải pháp để tăng cường huy động & sử dụng các nguồn vốn trong nước, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LêI NãI §ÇU
Trong mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ, ChÝnh phñ cÇn ®Ò ra mét sè chÝnh s¸ch tµi chÝnh phï hîp ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi. Trong ®ã, viÖc tÝch luü t b¶n trong níc phôc vô cho nhu cÇu t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ lµ mét chiÕn lîc quan träng, mang tÝnh chÊt l©u dµi cña mét quèc gia. NhÊt lµ trong giai ®o¹n më cöa vµ héi nhËp cña c¸c níc ®ang diÔn ra ngµy cµng s©u réng, khoa häc kÜ thuËt ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh chãng, tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng vµ tr×nh ®é x· héi ho¸ ngµy cµng cao…; §iÒu ®ã, ®· thÓ hiÖn vai trß cña nã nh thÕ nµo ë c¸c quèc gia ph¸t triÓn nhanh trªn thÕ giíi.
ViÖt Nam ®ang tiÐn hµnh x©y dùng x· héi chñ nghÜa tõ ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, trong khi ®ã chóng ta võa tõng bíc CNH-H§H l¹i võa më réng tham gia héi nhËp víi c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi trªn thÕ giíi, nªn cÇc thiÕt ph¶i cã mét nguån vèn rÊt lín, ®Æc biÖt lµ nguån vèn trong níc ®Ó t¨ng cêng cñng cè néi lùc, thùc hiÖn ®óng chñ tr¬ng mµ §¶ng vµ Nhµ níc ®· ®Ò ra t¹i NghÞ QuyÕt IX. V× vËy, viÖc nghiªn cøu huy ®éng, qu¶n lÝ vµ sö dông c¸c nguån vèn trong níc lµ hÕt søc quan träng kh«ng chØ gióp chóng ta hiÓu ®îc s©u h¬n vÒ thùc tr¹ng vµ tiÒm n¨ng cña c¸c nguån vèn mµ cßn ®Ó t×m ra c¸c gi¶i ph¸p, c¸ch thøc t¨ng cêng huy ®éng vµ sö dông mét c¸ch h÷u hiÖu ¸p dông cho ®Êt níc ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i vµ trong thêi gian tíi.
Lµ mét ®Ò tµi rÊt réng lín, mang tÝnh chÊt l©u dµi cho chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc. V× vËy, ®ßi hái cã sù ®Çu t nghiªn cøu kÜ lìng cña rÊt nhiÒu nhµ khoa häc, nhµ qu¶n lÝ vµ nhµ chÝnh trÞ, vµ vÊn ®Ò nµy còng ®· ®îc nhiÒu chuyªn gia nghiªn cøu, ®¸nh gi¸. Qua sù nghiªn cøu ®ã, ë ®©y em xin tæng hîp vµ ®a ra “mét sè gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng cêng huy ®éng vµ sö dông c¸c nguån vèn trong níc”.
§ang lµ mét sinh viªn nªn kh¶ n¨ng cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ vµ còng lµ lÇn ®Çu tiªn viÕt ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc nªn tr×nh ®é hiÓu biÕt cha thËt s©u, do ®ã viÖc thiÕu sãt lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. VËy nªn, em mong sù chØ b¶o cña thÇy c« gi¸o gióp em cã mét kiÕn thøc chÝnh x¸c h¬n, s¸t thùc tÕ h¬n.
Qua bµi nghiªn cøu naú em xin ch©n thµnh c¶m ¬n s©u s¾c ®Õn c¸c thÇy c« gi¸o, vµ c« Ph¹m thÞ Thªu ngêi ®· trùc tiÕp híng dÉn em ®Ó thùc hiÖn bµi viÕt nµy hoµn thµnh.
Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
CH¦¥NG I. Lý LUËN CHUNG
I. C¥ Së LÝ LUËN.
Ngay tõ xa c¸c nhµ kinh tÕ ®· ®¸nh gi¸ cao vai trß vèn cña ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét quèc gia, hä ®· nhËn thøc râ nh÷ng yÐu tè c¬ b¶n ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi loµi ngêi. VÝ nh, tõ thÕ kØ XVI nhµ kinh tÕ häc ngêi Anh Wiliam Petty ®· ®a ra luËn ®iÓm: “Lao ®éng lµ cha, ®Êt ®ai lµ mÑ” cña mäi cña c¶i vËt chÊt, vµ còng vµo kho¶ng thêi gian ®ã nhµ kinh tÕ ngêi Ph¸p Kolbert ®· biÕt lµm giµu cho nÒn c«ng nghiÖp b»ng c¸ch mêi thî giái, cho c¸c chñ xëng s¶n xuÊt vay vèn vµ cho ®îc hëng nhiÒu thø ®Æc quyÒn, sau ®ã nhµ kinh tÕ chÝnh trÞ cæ ®iÓn næi tiÕng cña Anh A. Smith ®· coi tiÒn lµ “B¸nh xe vÜ ®¹I cña lu th«ng”…; §iÒu ®ã chøng tá r»ng, con ngêi lóc ®ã ®· biÕt ®©u lµ nguån lùc t¹o ra sù t¨ng trëng kinh tÕ ®Ó phôc vô ®êi sèng sinh ho¹t cña hä. Thõa kÕ nh÷ng t tëng c¸c nhµ kinh tÐ cæ ®iÓn, C. Marx vµ F. Engels ®· tr×nh bµy quan ®iÓm cña m×nh vÒ vai trß cña vèn qua c¸c häc thuyÕt: TÝch luü, tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn t b¶n, t¸i s¶n xuÊt t b¶n x· héi, häc thuyÕt vÒ ®Þa t«… §Æc biÖt, Marx ®· chØ ra nguån gèc chñ yÕu cña vèn tÝch luü lµ lao ®éng thÆng d do nh÷ng ngêi lao ®éng t¹o ra, vµ nguån vèn ®ã khi ®em vµo dïng vµo viÖc më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt th× nã vËn ®éng nh thÕ nµo: khi nghiªn cøu nÒn s¶n xuÊt TBCN, C . Marx ®· t×m thÊy nh÷ng quy luËt vËn ®éng cña t b¶n (vèn), nã ®îc thÓ hiÖn qua ba giai ®o¹n :
Lóc ®Çu ngêi ta bá ra mét lîng tiÒn (T-H) mua hµng vÒ sau ®ã lîng hµng mua ®îc ®em vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra mét lîng hµng kh¸c (-H-SX-H’), cuèi cïng lîng hµng (H’) ®em b¸n ®i th× ®îc mét lîng tiÒn míi (T’) lín h¬n lîng tiªn ban ®Çu, nã ®îc biÓu diÔn díi c«ng thøc sau:
Sl®
T – H < …SX…H’ – T’
Tlsx
C«ng thøc ®ã nã chØ ra r»ng, bÊt k× mét nhµ kinh doanh muèn thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh còng ®Òu ph¶i tr¶i qua ba giai ®o¹n: Mua – S¶n xuÊt – B¸n hµng. §iÒu quan träng cho mçi ngêi s¶n xuÊt, mçi doanh nghiÖp lµ ph¶i biÕt vËn dông c¸c cÊu tróc trªn nh thÕ nµo ®Ó ph©n phèi lîng tiÒn vèn bá ra ®Ó ®Çu t nh»m t¹o ra cña c¶i nhiÒu nhÊt cho mçi c¸ nh©n, mçi doanh nghiÖp vµ c¶ x· héi. Vµ nÕu chóng ta trõu tîng ho¸ nã lªn th× thÊy r»ng: trong dßng ch¶y liªn tôc cña tiÒn ( vèn ®Çu t) nÕu nh mét h×nh th¸i nµo ®ã ë trªn cha ®i vµo chu tr×nh vËn ®éng liªn tôc cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, trong trßng hîp nh vËy th× ®ång vèn ®ã vÉn ë díi d¹ng tiÒm n¨ng,mµ cha ®em l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho mçi c¸ nh©n,doanh nghiÖp vµ toµn x· héi. TÝch luü t b¶n (vèn) theo Marx lµ:” Sö dông gi¸ trÞ thÆng d lµm t b¶n,hay chuyÓn ho¸ gi¸ trÞ thÆng d trë l¹i thµnh t b¶n…”(1). Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt diÔn ra ë ®©y còng gièng nh mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña mäi h×nh th¸i x· héi lµ do kÕt hîp cña hai yÕu tè: ngêi lao ®éng vµ t liÖu s¶n xuÊt. Nhng ë trong TBCN chóng ph©n ra thµnh nh÷ng yÕu tè kh¸c nhau cña t b¶n s¶n xuÊt ®ã lµ “c«ng lao”cña t b¶n ®· øng tríc ®Ó thùc hiÖn: søc lao ®éng vµ t liÖu s¶n xuÊt, ®ã lµ nh÷ng c¨n cø cã khoa häc ®Ó ph©n tÝch qu¸ tr×nh tÝch luü vèn trong c¸c doanh nghiÖp TBCN : “ Mét khi kÕt hîp®ù¬c víi søc lao ®éng vµ ®Êt ®ai tøc lµ hai nguån gèc ®Çu tiªn cña c¶i, th× t b¶n cã mét søc bµnh tríng cho phÐp nã t¨ng nh÷ng yÕu tè tÝch lòy cña nã lªn qu¸ nh÷ng giíi h¹n mµ bÒ ngoµi h×nh nh lµ do lîng cña b¶n th©n t b¶n quyÕt ®Þnh , nghÜa lµ do gi¸ trÞ vµ khèi lîng cña nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt ( trong ®ã t b¶n tån t¹I ) ®· dîc s¶n xuÊt ra, quyÕt ®Þnh”(2). MÆt kh¸c, trong sù vËn ®éng cña x· héi loµi ngêi th× tiªu dïng lµ vÊn ®Ò lu«n tån t¹i do ®ã kh«ng ngõng s¶n xuÊt, mµ thêng ®ßi hái lµ qu¸ tr×nh s¶n sau lín h¬n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tríc, hay ngêi ta gäi lµ qu¸ tr×nh tr×nh t¸i s¶n xuÊt. VÊn ®Ò nµy ®· ®îc Marx nghiªn cøu rÊt kÜ , «ng cho r»ng:”BÊt cø qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nµo nÕu theo qu¸ tr×nh ®æi míi kh«ng ngõng cña nã, chø kh«ng xÐt theo tõng h×nh th¸i cña nã, th× ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt”(3) . T¸I s¶n xuÊt kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña tõng quèc gia, tõng xÝ nghiÖp vµ tõng con ngêi. Chóng ta xÐt qu¸ tr×nh TSX kh«ng chØ xÐt trong TSX gi¶n ®¬n (lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sau cã quy m« nh tríc, nã g¾n víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nhá, cha ph¸t triÓn, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp…)mµ chóng ta chñ yÕu xÐt TSX më réng (lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sau cã quy m« lín h¬n tríc), Lµ qu¸ tr×nh mµ quy m« c¸c nguån lùc ®Òu ph¶i t¨ng lªn, ph¶i cã s¶n phÈm thÆng d ®Ó ®Çu t thªm vßng s¶n xuÊt , kh«ng ®îc tiªu dïng cho c¸ nh©n, mµ ph¶i dµnh thªm ®Ó më réng s¶n xuÊt . §Æc trng cña CNTB lµ qu¸ tr×nh TSX më réng do quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña CNTB víi sù c¹nh tranh quyÕt liÖt gi÷a c¸c nhµ t b¶n. Muèn TSX më réng cÇn ph¶i t¨ng thªm sè tiÒn øng tríc ( vèn ®Çu t t¨ng thªm) ®Ó
(1). C. Marx. T B¶n, QuyÓn 1. NXB Sù ThËt, Hµ Néi. 1963, tr 96
(2) . S®®. tr 61
(3). C. Marx. T B¶n. QuyÓn 1, tËp 3. tr
mua t liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng. Tøc lµ chóng ta ph¶I tÝch luü TB, cã nghÜa lµ
chóng ta cÇn vèn. Vµ Marx ®· nãi r»ng :“H·y tÝch luü ®i, h·y tÝch luü ®i! ®ã lµ lêi cña Mride vµ c¸c tiªn tri… H·y ®Ó dµnh ®i. NghÜa lµ h·y biÕn mét phÇn thËt nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d hay s¶n phÈm thÆng d trë l¹i thµnh t b¶n! TÝch luü ®Ó tÝch luü s¶n xuÊt ®Ó s¶n xuÊt”(4). Ngay tõ thêi cæ ®iÓn cña khoa häc kinh tÕ chÝnh trÞ hä ®· nãi lªn sø m¹ng lÞch sö cña thêi k× t s¶n, tÝch luü vèn lµ yªu cÇu kh¸ch quan cña CNTB “ t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d cµng nhiÒu cµng tèt cho bän TB b»ng c¸ch bãc lét lao ®éng lµm thuª ®a vµo viÖc quay vßng TSX vµ ph¸t triÓn kÜ thuËt” (5). ë trong CNTB, hä lu«n theo ®uæi gi¸ trÞ thÆng d ngµy cµng nhiÒu ®Ó tho¶ m·n c¸i lßng tham kh«ng ®¸y cña hä, tøc lµ sù lín lªn kh«ng ngõng cña gi¸ trÞ thÆng d, buéc hä ph¶I më réng khai th¸c trªn mäi mÆt tõ chiÒu réng ®Õn chiÒu s©u, lµm sao bãc lét cã hiÖu qu¶ tinh vi nhÊt. §iÒu ®ã, kÝch thÝch nhµ t b¶n kh«ng ngõng lÝch luü dÓ t¨ng quy m« s¶n xuÊt ph¸t triÓ thªm t b¶n kh¶ biÕn ®Ó thu nhiÒu gi¸ trÞ th¨ng d.
Yªu cÇu kh¸ch quan ®ã cßn ®îc Marx kh¼ng ®Þnh do nh÷ng nguyªn nh©n: ”Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN th× quy m« tèi thiÓu mµ t b¶n c¸ biÖt cã thÓ kinh doanh, trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng, còng t¨ng lªn. V× vËy, nh÷ng t b¶n nhá cø ®æ x« vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt mµ nÒn c«ng nghiÖp lín míi chØ n»m mét c¸ch lÎ tÎ hay lµ cha n¾m hoµn toµn. C¹nh tranh ë ®©y s«i sôc theo tØ lÖ thuËn víi sè lîng t b¶n k×nh ®Þch víi nhau vµ tØ lÖ nghÞch víi ®¹i lîng c¸c nhµ t b¶n ®ã… Ngoµi ®iÒu ®ã ra, mét lùc lîng hoµn toµn míi ®· ph¸t triÓn lªn cïng víi nÒn s¶n xuÊt TBCN: ®ã lµ tÝn dông, lóc ®Çu nã lÐn lót chui vµo víi t c¸ch lµ mét kÎ gióp viÖc khiªm tèn cña tÝch luü, dïng nh÷ng sîi d©y v« h×nh mµ l«i kÐo vµo tay nh÷ng nhµ t b¶n riªng rÏ hay liªn kÕt nh÷ng kho¶n tiÒn lín hay nhá n»m ph©n t¸n trªn bÒ mÆt x· héi, nhng ch¼ng bao l©u th× nã trë thµnh mét vò khÝ míi vµ ®¸ng sî trong cuéc ®¸u tranh c¹nh tranh, vµ cuèi cïng biÕn thµnh mét bé m¸y x· héi khæng lå ®Ó tËp trung t b¶n” (6) Tõ ®ã, Marx kh¼ng ®Þnh: “ Sù c¹nh tranh b¾t buéc nhµ t b¶n, nÕu muèn duy tr× t b¶n cña m×nh th× ph¶i lµm cho t b¶n ngµy cµng t¨ng lªn m·i lªn vµ h¾n kh«ng thÓ nµo tiÕp tôc lµm cho t b¶n ®ã ngµy mét t¨ng lªn ®îc, nÕu kh«ng cã sù tÝch luü ngµy cµng nhiÒu thªm”(7). Marx cßn chØ ra nh©n tè quy ®Þnh quy m« cña tÝch luü, bao gåm:
________________________________________________
(4), (5). C. Marx. T b¶n, Q1, t3. NXB Sù thËt Hµ néi. 1963, tr
(6) (7). C. Marx. T b¶n. Q1, T3. NXB sù thËt Hµ néi, 1975, tr 116
+ Quan hÖ ®èi lËp cña hai mÆt m©u thuÉn, ®ã lµ quü tÝch luü vµ quü tiªu lu«n muèn t¨ng tiªu dïng, dµnh phÇn tØ lÖ lín , cßn mét bªn lai muèn t¨ng dïng, c¶ hai c¸i nµy ®Òu kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong CNTB, mét bªn lµ lªn ®Ó cho mai sau. §iÒu dã buéc nhµ TB t¨ng cêng bãc lét ngêi c«ng nh©n b»ng mäi c¸ch. + khèi lîng gi¸ trÞ thÆng d , tríc hÕt nhµ TB t¨ng quy m« bãc lét gi¸ trÞ thÆng d (m) b»ng c¸ch t¨ng thêi gian vµ cêng ®é ngêi lao ®éng lµm thuª. Sau ®ã nhê sù tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt sÏ lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi lªn do ®ã t¨ng quü tÝch luü lªn vµ ®¹i lîng t b¶n øng tríc t¨ng lªn.
Mét sè nhµ kinh häc kh¸c còng bµn vÒ vèn trong nÒn kinh tÕ, mµ tiªu biÓu lµ cuèn “kinh tÕ häc “ cña P.A. Samuelson. ¤ng ®· chØ ra hai lùc lîng thóc ®Èy viÖc tÝch luü t b¶n vµ thu nhËp cña nã:” Thø nhÊt møc cÇu vÒ vèn cã c¬ së trong viÖc quy ®Þnh s¶n xuÊt gi¸n tiÕp hoÆc ®i ®êng vßng lµ cã hiÖu qu¶; vµ viÖc b»ng c¸ch nhÞn tiªu dïng h«m nay, x· héi cã thÓ t¨ng tiªu dïng trong t¬ng lai. Thø hai, ngêi ta ph¶i s½n sµng nhÞn tiªu dïng, s½n sµng tÝch luü tµi s¶n, cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn ®Ó hä tiÕn hµnh ®Çu t cã hiÖu qu¶ vµo nh÷ng quy tr×nh s¶n xuÊt ®êng vßng”(1). ¤ng cßn cho r»ng thùc chÊt cña viÖc tÝch lòy vèn lµ: “ Chóng ta thêng bá tiªu dïng hiÖn nay ®Ó t¨ng tiªu dïng trong t¬ng lai. B¾t Ýt c¸ ®i h«m nay dµnh cho lao ®éng lµm líi ®Ó b¸t ®îc nhiÒu c¸ h¬n ngµy mai. Nh vËy, x· héi ®Çu t, hay nhÞn tiªu dïng hiÖn t¹i, mµ chê ®Ó thu ®îc kÕt qu¶ hoÆc lîi tøc do ®Çu t ®ã t¹o ra. Víi nghÜa chung nhÊt, thu ho¹ch nµy nhÞn tiªu dïng hiÖn t¹i ®Ó cã tiªu dïng t¬ng lai nhiÒu h¬n – lµ lîi tøc cña t b¶n”(2). Qu¸ tr×nh ®ã ®îc P. Samuelson ®· lÊy mét vÝ dô cho hai hßn ®¶o hoµn toµn gièng nhau nh h×nh bªn.
§¶o A kh«ng ®Çu t g× nªn møc ®µu t t¨ng kh¸ khiªm tèn. §¶o B cã tÝnh tiÕt kiÖm, hy sinh tiªu dïng vµ dµnh thêi gian ®Ó ®Çu t nªn ngµy cµng cao trong
__________
(1). Paui. A. Samuelson vµ William A Nordhaus: kinh tÕ häc. T2. ViÖn Quan HÖ Quèc TÕ. Hµ Néi. 1989, tr. 336
(2). S®d. tr 362
t¬ng lai.(®¶o A sö dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ban ®Çu vµo viÖc s¶n xuÊt ra c¸c hµng ho¸ tiªu dïng. Cßn ®aá B th× s¶n xuÊt ra hµng ho¸ vèn). VÊn ®Ò nµy cßn ®îc «ng ®Ò cËp trong cung cÇu vèn, nã ®îc biÓu diÔn qua ®å thÞ sau: ¤ng cho r»ng:” vÒ mÆt dµi h¹n, x· héi cã thÓ tÝch luü thªm vèn, do ®ã dêng cung kh«ng cßn lµ ®êng th¼ng ®øng n÷a.
Nh h×nh vÏ trªn, møc cung vÒ tµi s¶n hoµn toµn ®¸p øng ®îc l·i suÊt lªn cao. T¹i ®iÓm c©n b»ng ng¾n h¹n lóc ®Çu ë E cã ®Çu t rßng, do ®ã nÒn kinh tÕ di chuûªn ®i xuèng däc ®êng cÇu DD theo chiÒu mòi tªn vµ mét lo¹t ®êng máng biÓu thÞ cung cÊp vèn ng¾n h¹n. C©n b»ng dµi h¹n ë ®iÓm E’, n¬i mµ tiÕt kiÖm rßng dõng l¹i (Ýt nhÊt cho ®Õn khi cã nh÷ng thay ®æi kÜ thuËt míi lµm ®êng cÇu di chuyÓn ®i lªn trë l¹i)”(1). Nh vËy, cïng víi quan niÖm vÒ vèn cña Marx th× nh÷ng nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i còng ®· ngiªn cøu vÒ vèn vµ vèn ®Çu t díi nh÷ng gãc ®é kh¸c nhau , nhng tÊt c¶ ®Òu dùa trªn c¸c ngiªn cøu cña Marx ®· ®îc trinh bµy. Qua thùc tÕ cña nhiÒu níc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi ®· kh¼ng ®Þnh nguån vèn lµ hÕt søc quan träng cho mäi qu¸ tr×nh t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi , nhÊt lµ nguån vèn trong níc. Nã ¶nh hëng trùc tiÕp vµ l©u dµi tíi chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ cña mäi quèc gia.
II. KH¸I NIÖM, VAI TRß Vµ NGUåN H×NH THµNH VèN §ÇU T¦ TRONG N¦íc.
1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n.
Tõ c¬ së nghiªn cøu trªn, chóng thÊy nguån vèn ®Çu t trong níc hÕt søc quan träng nh thÕ nµo, vËy vèn ®Çu t trong níc lµ g× ? nã ¶nh hëng nh thÕ nµo ®Õn sù t¨ng trëng vµ ph¸t trتn kinh tÕ. Tríc khi biÕt ®iÒu ®ã chóng ta ph¶i hiÓu thÕ nµo lµ ho¹t ®éng ®Çu t vµ b¶n chÊt cña vèn ®Çu t:
___________________
(1). Paul A samuelson. Kinh tÕ häc. T1 . NXB ChÝnh TrÞ Quèc gia. Hµ Néi. 1997, tr 528
HiÖn nay ho¹t ®éng ®Çu t ®îc rÊt nhiÒu nhµ kinh tÕ, chÝnh trÞ quan t©m,vËy kh¸i niÖm cña nã nh thÕ nµo th× mçi ngêi mçi lÜnh vùc cßn quan niÖm kh¸c nhau:
Trªn gãc ®é tµi chÝnh th× cho r»ng: §Çu t lµ chuçi c¸c ho¹t ®éng chi tiªu ®Ó chñ dÇu t nhËn vÒ mét chuçi thu ®Ó hoµn vèn vµ sinh lêi.
Trªn gãc ®é tiªu dïng: §Çu t lµ sù hy sinh hay h¹n chÕ tiªu dïng ë hiÖn t¹i ®Ó thu vÒ møc tiªu dïng lín h¬n trong t¬ng lai.
Cßn c¸c nhµ kinh tÕ th× nãi r»ng: §Çu t lµ viÖc chi dïng vèn nh»m thay ®æi qyu m« hµng tån tr÷ ®ang cã.
Nh×n chung c¸c quan ®iÓm trªn ®Òu ®óng nhng cha ®ñ, nã chØ ph¶n ¸nh mét mÆt nµo ®ã cña nÒn kinh tÕ, do ®ã tõ c¸c gãc ®é kh¸c nhau ®ã ngêi ta kh¸i niÖm vèn ®Çu t nh sau:
§Çu t lµ sù hy sinh c¸c nguån lùc ë hiÖn t¹i ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nµo ®ã nh»m thu vÒ cho ngêi ®Çu t c¸c kÕt qu¶ nh©t ®Þnh trong t¬ng lai lín h¬n c¸c nguån lùc ®· bá ra ®Ó thu ®îc c¸c kÕt qña ®ã.
Nguån lùc ë ®©y tríc hÕt lµ ph¶i nãi ®Õn vèn, lao ®éng, ta× nguyªn thiªn vµ c¸c tµi s¶n vËt chÊt kh¸c, chóng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp t¹o ra lîi Ých cho doanh nghiÖp vµ x· héi. Nh÷ng kÕt qu¶ ®ã cã thÓlµ sù gia t¨ng thªm c¸c tµi s¶n tµi chÝnh ( tiÒn vèn), tµi s¶n vËt chÊt (nhµ m¸y, ®êng x¸,c¸c cña c¶i vËt chÊt kh¸c…), tµi s¶n trÝ tuÖ (tr×nh ®é v¨n ho¸, chuyªn m«n, khoa häc kÜ thuËt …vµ nguån nh©n lùc cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó lµm viÖc víi n¨ng suÊt cao h¬n trong nÒn s¶n xuÊt x· héi.
Bªn c¹nh kh¸i niÖm vÒ ®Çu t, ngßi ta ®a ra kh¸i niÖm ®Çu t ph¸t triÓn: §Çu t ph¸t triÓn lµ ho¹t ®éng sö dông c¸c nguån lùc tµi chÝnh , nguån lùc vËt chÊt, nguån lùc lao ®éng vµ trÝ tuÖ ®Ó x©y dùng, söa ch÷a nhµ cöa vµ cÊu tróc h¹ tÇng, mau s¾m trang thiÕt bÞ vµ l¾p ®Æt chóng trªn nÒn bÖ, båi dìng ®µo t¹o nguån nh©n lùc,thùc hiÖn chi phÝ thêng xuyªn g¾n liÒn víi sù ho¹t ®éng cña c¸c tµi s¶n nµy nh»m duy tr× tiÒm lùc häat ®éng c¸c c¬ së ®ang tån t¹i vµ t¹o tiÒm lùc míi cho nÒn kinh tÕ -x· héi,t¹o viÖc lµm vµ n©ng cao ®êi sèng cña mäi thµnh viªn trong x· héi.
Tõ nh÷ng khaÝ niÖm vÒ ho¹t ®éng ®µu t, chóng ta thÊy nã lu«n cã mét nh©n tè c¬ b¶n nhÊt vµ còng lµ quan träng nhÊt, ®ã lµ nguån lùc tµi chÝnh ®îc bá ra(vèn ®Çu t). VËy vèn ®Çu t lµ g×? ®Ó lam râ vÊn ®Ò ®ã chóng ta nghiªn cøu b¶n b¶n chÊt cña nguån vèn ®Çu t:
Theo Marx: ë trong t¸c phÈm T B¶n , «ng ®· ngiªn cøu vµ ®a ra nh÷ng luËn chøng chøng minh ®îc ®iÒu kiÖn ®Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng kh«ng ngõng b»ng c¸ch chia nÒn kinh tÕ thµnh hai khu vùc: Khu vùc I s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt vµ khu vùc II s¶n xuÊt t liÖu tiªu dïng. C¬ cÊu tæng gi¸ trÞ cña tõng khu vùc ®Òu bao gåm C+V+M trong ®ã C lµ hÇn tiªu hai vËt chÊt, V+M lµ phÇn gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o. §Ó ®¶m b¶o TSX më réng kh«ng ngõng, nÒn s¶n xuÊt x· héi cÇn ph¶i ®¶m b¶o V+M cña khu vùc I lín h¬n tiªu hao vËt chÊt cña khu vùc II , tøc lµ:
( V+M )I > CII
hay:
(C+V+M )I >CI+CII
Cã nghÜa lµ t liÖu s¶n xuÊt ®îc t¹o ra ë khu vùc I kh«ng chØ båi hoµn cho nh÷ng tiªu hao vËt chÊt CI vµ CII ë c¶ hai khu vùc cña nÒn khinh tÕ, mµ cßn ph¶i d thõa ®Ó ®Çu t lµm t¨ng quy m« t liÖu s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tiÕp theo. Cßn khu vùc II (s¶n xuÊt t liÖu tiªu dïng) th× :
( C+V+M)II > ( V+M )I + ( V+M )II
Cã nghÜa lµ t liÖu tiªu dïng do khu vùc II t¹o ra kh«ng chØ bï ®¾p t liÖu tiªu dïng ë c¶ hai khu vùc mµ cßn ph¶i thõa ®Ó ®¶m b¶o th¶o m·n nhu cÇu t liÖu tiªu dïng t¨ng thªm d« quy m« cña nÒn s¶n xuÊt x· héi dîc më réng.
§Ó cã d thõa t liÖu s¶n xuÊt, mét mÆt ph¶i t¨ng cêng s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt ë khu vùc I, mÆt h¸c ph¶i sö dông tiÕt kiÖm t liÖu s¶n xuÊt ë c¶ hai khu vùc. §Ó d thõa vÒ t liÖu tiªu dïng, mét mÆt ph¶i t¨ng cêng s¶n xuÊt t liÖu tiªu dïng ë khu vùc II, mÆt kh¸c ph¶i thùc hµnh tiÕt kiÖm tiªu dïng trong sinh ho¹t ë c¶ hai khu vùc.
Tõ ®ã cã thÓ rót ra kÕt luËn r»ng: con ®êng c¬ b¶n vµ quan träng vÒ l©u dµi ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng lµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ thùc hµnh tiÕt kiÖm ë c¶ trong s¶n xuÊt vµ trong tiªu dïng.
VÊn ®Ò nµy còng ®îc kinh tÕ häc hiÖn ®¹i chøng minh. NÕu gäi GDP lµ tæng s¶n phÈm quèc néi, C lµ tiªu dïng cña c¸ nh©n vµ G lµ tiªu dïng cña chÝnh phñ, I lµ tiªu dïng cña doanh nghiÖp ®Ó bæ sung vèn cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng (®Ó ®Çu t) th×:
GDP = C + G + I
PhÇn tiªu dïng I cña doanh nghiÖp chÝnh lµ phÇn d thµ ra (hay tiÕt kiÖm) kh«ng tiªu dïng ®Õn tõ GDP. NÕu gäi phÇn tiÕt nµy lµ S th×:
GDP = C + G + S
Tõ ®ã suy ra I = SNh vËy t¨ng GDP cho phÐp t¨ng C + I hoÆc C+S; trong ®ã S hoÆc I cµng lín s¶n xuÊt cµng ®îc më réng, GDP cµg t¨ng cµng cã ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng tiªu dïng n©ng cao ®êi sèng cña ngêi lao ®éng.
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ më:
GDP = C+ G + I + X – M
Trong ®ã: X – gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu.
M – gi¸ trÞ hµng ho¸ nhËp khÈu.
mµ GDP = C + G +S
VËy S = I + X – M
Suy ra: I = S + M – X
® I – S > 0 ® M – X > 0
S – tiÕt kiÖm trong níc.
M – X : tiÒn ®Çu t tõ níc ngoµi.
Nh vËy, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ më, nguån vèn ®Ó ®Çu t ngoµi tiÕt kiÖm trong níc cßn cã thÓ huy ®éng níc ngoµi, nhng chØ lµ mét gi¶i ph¸p t¹m thêi.
Tõ ®©y ta cã thÓ rót ra kh¸i niÖm cña vèn ®Çu t theo nguån h×nh thµnh vµ môc tiªu sö dông nh sau: Vèn ®Çu t lµ tiÒn tÝch luü cña x· héi, cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô, lµ tiÕt kiÖm cña d©n vµ huy ®éng tõ c¸c nguån kh¸c ®îc ®a vµo sö dông trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nh»m duy tr× tiÒm lùc s½n cã vµ t¹o tiÒm lùc míi cho nÒn s¶n xuÊt x· héi.
VËy, nguån vèn trong níc lµ g×? theo TrÇn Xu©n Kiªn trong cuèn TÝch Tô vµ TËp Trung cña m×nh th×: Vèn trong níc lµ toµn bé nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó cÊu thµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt – kinh doanh, ®îc h×nh thµnh nªn tõ c¸c nguån kinh tÕ vµ s¶n phÈm thÆng d cña nh©n d©n lao ®éng qua nhiÒu thÕ hÖ trong mçi gia ®×nh, mçi doanh nghiÖp vµ c¶ quèc gia.
Tõ ®ã chóng ta thÊy r»ng, quy luËt chung cña tÝch tô vµ tËp trung lµ mét quy luËt c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh tÝch luü vèn cho nÒn kinh tÕ. ®iÒu nµy Marx còng tõng viÕt: “ Mäi t b¶n c¸ biÖt ®Òu lµ mét sù tÝch tô nhiÒu hay Ýt t liÖu s¶n xuÊt víi mét sù chØ huy t¬ng øng ®èi víi mét ®éi qu©n lao ®éng lín hay nhá. Mäi tÝch luü ®Òu trë thµnh cho mét tÝch luü míi. Còng víi khèi lîng ®· t¨ng lªn cña c¶i lµm chøc n¨ng t b¶n, tÝch luü l¹i vµ v× vËy mµ më réng c¬ së cña nã trªn quy m« lín”(1). Nh vËy, tÝch luü vèn ®Ó ®Çu t lµ mét yªu cÇu cña quy luËt kinh tÕ, quy luËt c¹nh tranh , quy luËt cung cÇu, vµ tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt…MÆt kh¸c, khèi lîng lîi nhuËn mµ c¸c t¹o ra ngµy cµng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn chÝnh lµ ®iÒu kiÖn ®Ó cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ chuyÓn mét phÇn lîi nhuËn ®Ó ®Èy m¹nh tÝch tô vèn nh»m kh«ng ngõng t¸i s¶n xuÊt më réng.
Trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh tÝch luü cßn xÈy ra qu¸ tËp trung t b¶n. Marx viÕt: “T b¶n tËp trung víi khèi lîng lín vµo tay mét ngêi v× ë kia nã biÕn mÊt khái tay nhiÒu ngêi. ®ã lµ tËp trung theo ®óng nghi· cña nã, kh¸c víi tÝch luü vµ tÝch tô… S¶n xuÊt vµ tÝch luü TBCN cµng ph¸t triÓn th× c¹nh tranh vµ tÝn dông, hai c¸i ®ßn bÈy m¹nh nhÊt cña tËp trung, còng cµng ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã, sù tiÕn bé cña tÝch luü lµm t¨ng thªm vËt liÖu cho sù tËp trung, tøc lµ lµm t¨ng thªm nh÷ng t b¶n c¸ biÖt, trong khi më réng s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa l¹i t¹o ra mét bªn lµ nhu cÇu x· héi,vµ bªn kia lµ ph¬ng tiÖn kÜ thuËt, cho nh÷ng cång cuéc kinh doanh c«ng nghiÖp to lín, mµ muèn thùc hiÖn th× tríc ®ã ph¶i cã sù tËp trung t b¶n”(2). Nh vËy, tËp trung vèn lµ sù t¨ng thªm quy m« vèn cña mçi doanh nghiÖp c¸ biÖt b»ng c¸ch hîp nhÊt nhiÒu doanh nghiÖp c¸ biÖt s½n cã thµnh mét doanh nghiÖp míi cã quy m« lín h¬n.
TËp trung vèn lµ con ®êng c¹nh tranh cña c¸c doah nghiÖp, lµ gi¶i ph¸p ®Ó huy ®éng vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶, c¶ víi tÝn dông th× nã t¹o cho c¸c doanh nghiÖp trong níc cã ®ñ sè vèn ®Ó dµnh quyÒn chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh.§èi víi ViÖt Nam chóng ta, ë giai ®oan hiÖn nay, vÊn ®Ò thiÕu nhiÒu vèn vÒ tiÒn mÆt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®ang rÊt bøc xóc, ®Æc biÖt lµ vèn cho qu¸ tr×nh CNH ®Êt níc. MÆt kh¸c hiÖu qu¶ sö dông vèn cha cao, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. Mµ chóng ta biÕt vèn trong níc nã cÇn thiÕt nh thÕ nµo cho sù ph¸t triÓn ViÖt Nam trong hiÖn t¹i vµ trong t¬ng lai. Trong thêi gian tíi ®©y chóng ta ph¶i t×m ra biÖn ph¸p kh¶ thi ®Ó t¨ng cêng huy ®éng vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶. Kinh nghiÖm cña c¸c quèc gia ®· cã nh÷ng ®iÒu kiÖn gièng nhau c¸ch ®©y 20- 30
n¨m, hä ®· bøt ph¸ lªn trë thµnh nh÷ng con rång Ch©u ¸ nh Hµn Quèc, §µi Loan, Th¸i Lan, Xingapore… chÝnh mét phÇn lµ hä biÕt c¸ch khai th¸c nguån vèn trong níc rÊt hiÖu qu¶. ViÖt Nam muèn ®Èy nhanh tèc ®é CNH-H§H ®Êt níc cÇn khai th¸c tèi ®a c¸c nguån vèn trong níc, nã kh«ng chØ lµ nguån tiÒn mÆt mµ cßn c¶ nh©n lùc, kinh nghiÖm qu¶n lÝ vµ nh÷ng quan hÖ khi trªn ®êng më réng tham gia héi nhËp víi c¸c tæ chøc kinh tÕ trªn thÕ giíi. Muèn n¾m v÷ng ®îc c¸c nguån vèn t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ chóng ta ph¶i hiÓu râ c¸c vai trß cña nguån vèn.
____________________
(1). C. Marx. T B¶n, q1, t3 . NXB Sù ThËt Hµ Néi. 1975. Tr 114, 115
(2). C. Marx. T B¶n, q1, t3 . NXB Sù ThËt Hµ Néi. 1975. Tr 116, 117
2. Vai trß cña vèn ®Çu t trong níc.
Vai trß cña nguån vèn ®Çu t trong níc chóng ta cã thÓ biÓu diÔn qua s¬ ®å sau:
Vèn ®Çu t trong
Níc t¨ng
®¸p øng chiÕn æn ®Þnh kinh tÕ t¸c ®éng ®Õn
lîc, môc tiªu chÝnh trÞ cung cÇu kinh tÕ
T¨ng trëng
Nghµnh
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu t¨ng trëng
Nghµnh chung
Ph¸t triÓn kinh tÕ
TÝch luü t¨ng
vai trß ®èi víi c¸c môc tiªu, chiÕn lîc kinh tÕ
Nh÷ng kinh nghiÖm trong níc vµ quèc tÕ ®· chØ ra r»ng : c¸c nguån vèn bªn ngoµi rÊt quan träng, nhÊt lµ giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh, cã nguån vèn tÝch luü trong níc cßn thÊp nh níc ta. V× thÕ nhiÒu quèc gia ®· më cöa bªn ngoµi , gäi t b¶n níc ngoµi vµo ®Çu t trong níc, nhËn viÖn trî vµ vèn vay cña c¸c níc ®Ó ph¸t triÓn nÒn c«ng nghiÖp néi ®Þa vµ c¸c c¬ së h¹ tÇng- x· héi. §ã sÏ lµ mét gi¶i ph¸p rÊt h÷u hiÖu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ tríc m¾t. Nhng nguån vèn trong níc vÉn ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh, bëi v× nguån vèn bªn ngoµi dï cã lín ®Õn mÊy nÕu kh«ng cã c¸c nguån vèn bªn trong ®µu t vµo th× nguån vèn bªn ngßi ®Çu t còng sÏ kh«ng cã hiÖu qu¶.
§iÒu nµy trong triÕt häc cña Marx- Lª Nin ®· nãi lµ trong sù vËn ®éng cña vËt chÊt nh÷ng yÕu tè m«i trõ¬ng bªn ngoµi t¸c ®éng ®Õn vËt chÊt lµ rÊt quan träng, nhng sù vËn ®éng néi lùc bªn trong míi cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn cña vËt chÊt. Thõa kÕ häc thuyÕt ®ã §¶ng vµ Nhµ Níc ta ®· liªn hÖ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi , taÞ v¨n kiÖn héi nghÞ lÇn thø VII ®· nãi :” vèn trong níc lµ quyÕt ®Þnh, vèn ngoµi níc lµ quan träng”(1). ®iÒu nµy t¹i nghÞ quyÕt trung ¬ng VIII vµ IX còng ®· kh¼ng ®Þnh l¹i .
MÆt kh¸c, víi qu¸ tr×nh CNH ®Êt níc ®ßi hái mét sè vèn rÊt lín, mµ tríc hÕt lµ môc tiªu tõ nay cho ®Õn 2005 ph¶i cã kho¶ng 840.000 tû ®ång (t¬ng ®¬ng 60 tû $), t¨ng kho¶ng 12-13%/ n¨m, ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ vµ hoµn thµnh c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm nh: nhµ m¸y läc dÇu sè 1 Dung QuÊt, ®êng Hå ChÝ Minh , ®êng hÇm ®Ìo H¶i V©n, nhµ m¸y thuû ®iÖn T¹ Vó…trong ®ã sè vèn trong níc Ýt nhÊt lµ ph¶i chiÕm 2/3 (t¬ng øng kho¶ng 40 tû $). Do vËy, víi chiÕn lîc l©u dµi th× chóng ta ph¶i cã nguån vèn trong níc kh¸ lín.
Trong khi ®Êt níc cßn nghÌo, c«ng nghÖ cßn l¹c hËu… viÖc ®Çu t b»ng nguån vèn trong níc ®Ó nghiªn cøu, ®æi míi c«ng nghÖ sÏ t¹o cho chóng ta tiÕt kiÖm ®îc mét kho¶n lín v× khi ®i mua hoÆc vay níc ngoµi thêng rÊt cao.
Nguån vèn trong níc cßn phôc vô cho qu¸ tr×nh më réng s¶n xuÊt kinh doanh vµ t¨ng cêng ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc míi , nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt mòi nhän. Níc ta lµ mét níc XHCN nªn sÏ cã c¬ cÊu c¸c ngµnh kh¸c víi c¸c níc TBCN, lÊy mét sè doanh nghiÖp cã tÝnh chÊt chiÕn lîc ®Ó lµm nÒn t¶ng cho nÒn kinh tÕ, chó träng vµo c¸c DNNN, muèn vËy ®ßi hái ph¶i x©y dùng b»ng vèn trong níc .
§Æc biÖt, khi më cöa vµ héi nhËp th× nh÷ng ®e do¹ tôt hËu sÏ lµ rÊt lín, nhÊt lµ nh t×nh tr¹ng níc ta hiÖn nay, sù cìng chÕ cña ®ång vèn níc ngoµi sÏ lµm cho nhµ níc sÏ r¬i vµo t×nh tr¹ng nî nÇn, c¸c doanh nghiÖp sÏ dÇn mÊt c¹nh tranh, ta lÊy vÝ dô vÒ h·ng COCACALA ë ViÖt Nam lµm vÝ dô: lóc ®Çu chóng ta gãp vèn chung( chñ yÕu b»ng ®Êt) sau ®ã hä ®· n©ng dÇn c¬ cÊu vèn, chÊp nhËn thua lç mét giai ®o¹n dµi, ®Õn khi bªn ViÖt Nam kh«ng ®ñ bï lç m·i th× ph¶i chÊp
_____________
(1). V¨n kiÖn ®Ëi héi VII
nhËn b¸n toµn bé vµ h·ng ®· trë thµnh doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi. V× vËy viÖc n©ng cao c¬ cÊu vèn trong níc sÏ gióp chóng ta dµnh quyÒn chñ ®éng trong kinh doanh, n©ng søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng vµ t¨ng lîi Ých cho doanh nghiÖp vµ x· héi, h¬n n÷a nã cßn nhµ níc tr¸nh ®îc mét kho¶n nî.
ViÖc tËp trung vµ tÝch tô vèn trong níc cßn nh»m h×nh thµnh nh÷ng tËp tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ trªn th¬ng trêng thÕ giíi vµ khu vùc, gióp nhµ níc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ.
Vèn trong níc cßn t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ cu¶ vèn ®Çu t níc ngoµi, ®©y lµ mçi t¬ng quan vµ sù t¸c ®éng hai chiÒu gi÷a hai nguån vèn. Nguån vèn níc ngoµi võa t¹o ra c¬ së h¹ tÇng vµ c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh thu hót vèn níc ngoµi cßn nguån vèn níc ngoµi còng t¨ng c¸c c¬ sá h¹ tÇng, t¨ng søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp, ®a c«ng nghÖ vµ c¸ch qu¶n lÝ vµo t¨ng cêng thu hót vµ sö dông vèn trong níc, ®¸p øng môc tiªu mµ nhµ níc ®Ò ra.
Bªn c¹nh ®ã th× nguån vèn trong níc sÏ cÊu tróc l¹i mét sè doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ h¬n , ®¸p øng c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ níc nh t nh©n ho¸ c¸c doanh nghiÖp , ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn.
æn ®Þnh kinh tÕ, chÝnh trÞ.
+ VÒ chÝnh trÞ: Khi mµ xu híng quèc tÕ ho¸ ngµy cµng s©u s¾c, nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang chuyÓn sang xu híng “kh«ng gian liªn kÕt kinh tÕ”, th× c¸c níc TBCN ngµy cµng m¹nh kÓ c¶ kinh tÕ lÉn chÝnh trÞ , ViÖt Nam chóng ta vÉn bÞ bèn nguy c¬ mµ Héi NghÞ ®¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm k× (1-1994) nªu lªn cho ®Õn nay vÉn lµ nh÷ng th¸ch thøc lín:
Khi m«i trêng c¹nh tranh ngµy cµng quyÕt liÖt, nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng t¨ng th× nguån vèn trong níc sÏ ®ãng vai trß rÊt quan träng cho ph¸t triÓn kinh tÕ, sÏ t¹o cho vÊn ®Ò v÷ng ch¾c vÒ kinh tÕ , tr¸nh nh÷ng mu toan mµ c¸c níc t b¶n ( trong ®ã Mü lµ níc ®ang ®e do¹ m¹nh nhÊt )víi chiÕn lîc “diÔn biÕn hoµ b×nh” nã sÏ ®e do¹ trªn mäi lÜnh vùc kinh tÕ – x· héi, thêng xuyªn dïng chiªu bµi “ d©n chñ “, “ nh©n quyÒn” hßng can thiÖp vµo néi bé níc ta. Do ®ã nguån vèn trong níc sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp tù chñ vÒ m×nh trong kinh doanh , nhµ níc chñ ®éng h¬n vÒ c¸c doanh nghiÖp, h¬n n÷a vÒ chÝnh trÞ sÏ gi¶m bít c¸c ¸p lùc mµ nh bªn nguån vèn níc ngoµi ®em l¹i . Khi mµ chóng ta tÝch cùc thu hót vèn ®Çu t níc ngßai nhÊt lµ nguån ODA vµ FDI, mét mÆt nã gióp chóng ta x©y dùng ®îc c¸c c¬ së h¹ tÇng, ph¸t triÓn kinh tÕ, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, ®ãng gãp vµo GDP, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n…nhng mÆt tr¸i cña nã kh«ng ph¶i lµ kh«ng Ýt sau nh÷ng hµng lo¹t nh÷ng tÖ n¹n tõ bªn ngoµi ¶nh hëng du nhËp vµo níc ta th× tríc hÕt nÕu qu¸ coi träng quªn ®i néi lùc th× chóng ta sÏ bÞ phô thuéc vµo c¸c níc cã vèn ®Çu t vµo. NÕu nh chÝnh s¸ch , ph¸p luËt cña nhµ níc mµ hë th× sÏ lµ mét “b·i r¸c c«ng nghiÖp “ cña c¸c níc ph¸t triÓn. Ngoµi ra mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò vÒ c¸c c«ng ty ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi nh ®¸nh ®Ëp c«ng nh©n , c¸c tÖ n¹n x· héi kh¸c.
MÆt kh¸c, nguån vèn trong níc cßn cã vai trß cñng cè chÝnh trÞ trong níc nh trªn ho¹t ®éng kinh doanh c¸c doanh nghiÖp sÏ cã vèn ®Ó c¹nh tranh hîp ph¸p víi nhau, tiÕt kiÖm ®îc kho¶n lîi vÒ l·i suÊt, vµ t¹o cho nguån vèn cã vßng tuÇn nhanh h¬n n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n.
+ VÒ kinh tÕ: vèn ®Çu t trong níc sÏ t¹o cho æn ®Þnh kinh tÕ , khi nguån vèn trong níc lín c¸c doanh nghiÖp sÏ dÔ dµng h¬n trong s¶n xuÊt kinh doanh vÒ vay män vµ c¸c ph¬ng thøc huy ®éng còng nh sö dông nã an t©m h¬n , nhµ níc ®ì mét kho¶n tiÒn lín, hay lµ bít gi¶m in tiÒn, nªn lîi Ých c¸c doanh nghiÖp vµ x· héi t¨ng lªn.
H¬n n÷a, khi t¨ng vèn ®Çu t trong níc cã nghÜa lµ ®Çu t t¨ng lªn, sÏ lµm cÇu c¸c yÕu tè ®Çu vµo t¨ng, lµm nhu cÇu s¶n xuÊt t¨ng lªn, thu hót thªm lao ®éng, gi¶m tÖ n¹n x· héi. §iÒu ®ã, ®ång nghÜa víi kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn. Tuy nhiªn nã cßn cã sù t¸c ®éng ngîc l¹i , ®ã lµ khi ®Çu t t¨ng lµm gi¸ c¸c hµng ho¸ liªn quan t¨ng lªn( chi phÝ vÒ vèn, gi¸ c«ng nghÖ , lao ®éng, vËt t) ®Õn møc ®é nµo ®ã th× dÉn ®Õn l¹m ph¸t lµm cho thu nhËp trªn ®ång l¬ng cña ngêi lao ®éng gi¶m xuèng t×nh tr¹ng tÖ n¹n x· héi lªn , do ®ã chóng ta ph¶i chó ý. NÕu vèn trong níc mµ gi¶m kh«ng chØ nh÷ng t¸c ®éng hai mÆt trªn mµ cßn ¶nh hëng vÒ chÝnh trÞ vÝ dô nh: vèn ®Çu t trong níc gi¶m sÏ ph¶i vay bªn ngoµi, khi ®ã bªn cho vay hoÆc lµ l·i suÊt cao, hoÆc lµ ra ®iÒu kiÖn u ®·i sÏ thiÖt h¹i vÒ lîi Ých cho c¸c doanh nhiÖp níc nhµ vµ t¨ng kho¶n nî lªn sÏ ¶nh hëng ®Õn chÝnh trÞ…
ViÖt Nam sÏ cã tèc ®é t¨ng trëng nh thÕ nµo trong nh÷ng thËp niªn tíi, mét phÇn tuú thuéc vµo tû lÖ GDP ®îc dµnh cho ®Çu t d¹t møc ®é cao thêng ë c¸c níc lµ trªn díi 30%, trong khi lîng ®Çu t cÇn thiÕt ®Ó t¨ng thªm mçi mét ®ång s¶n phÈm lai nhá, tøc lµ hÖ sè ICOR nhá. Con sè nµy ë c¸c níc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi thõ¬ng lµ lín 5-7 do ®ã thõa vèn, thiÕu lao ®éng, vèn ®îc sö d._.ông nhiÒu ®Ó thay thÕ lao ®éng, do sö dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cã gÝa cao. Cßn níc ta lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn nªn hÖ sè ICOR thÊp h¬n ®Ó sö dông nguån lao ®éng d thµ vµ rÎ do ®ã sÏ ®a kinh tÕ ph¸t triÓn mét c¸ch æn ®Þnh vµ lµ tiÒn ®Ò cho chÝnh trÞ æn ®Þnh.
®Çu t trong níc sÏ t¸c ®éng ®Õn tæng cung vµ tæng cÇu.
Lµ vèn ®Çu t nªn nã sÏ lµ mét phÇn to lín trong viÖc t¸c ®éng ®Õn tæng cung vµ tæng cÇu, lµ ch×a kho¸ cho sù t¨ng trëng c¸c ngµnh dÉn ®Õn t¨ng trëng kinh tÕ nãi chung.
+ VÒ mÆt cÇu: ®Çu t lµ mét yÕu tè chiÕm tû träng lín trong tæng cÇu cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Theo sè liÖu ng©n hµng thÕ giíi, ®Çu t thêng chiÕm kho¶ng 24- 28% trong c¬ cÊu tæng cÇu, mµ trong tæng vèn ®Çu t th× c¬ cÊu vèn trong níc thêng rÊt lín kho¶ng 60-70% cã níc tíi 80% do ®ã nã còng sÏ t¸c ®éng rÊt lín tíi tæng cÇu. §èi víi tæng cÇu, t¸c ®éng cña ®Çu t lµ ng¾n h¹n. Khi tæng cung cha kÞp thay ®æi, sù t¨ng lªn cña vèn ®Çu t trong níc ®ång nghÜa víi sù t¨ng lªn cña ®Çu t lµm tæng cÇu t¨ng ( AD = G+C+I+X-M) I®AD, (®êng D dÞch chuyÓn sang D’) kÐo theo ®ã nhu cÇu t¨ng lªn (Q0 – Q1) vµ gi¸ c¶ cña c¸c ®Çu vµo cña ®Çu t t¨ng lªn (P0 – Q1). §iÓm c©n b»ng dÞch chuyÓn tõ E0 – E1.
+ VÒ mÆt tæng cung: khi c¸c thµnh qu¶ cña ®Çu t ph¸t huy t¸c dông, khi ®ã nhu cÇu t¨ng cao, g¸i hµng ho¸ lªn, ngêi ta sÏ tËp trung vµo s¶n xuÊt, c¸c n¨ng lùc míi ®i vµo ho¹t ®éng th× tæng cung, ®Æc biÖt lµ tæng cung dµi h¹n t¨ng lªn ( ®êng S dÞch chuyÓn sang S’), kÐo theo s¶n lîng tiÒm n¨ng t¨ng tõ Q1- Q2, vµ do ®ã gi¸ c¶ s¶n phÈm gi¶m xuèng tõ P1- P2. S¶n lîng t¨ng lªn,gi¸ c¶ l¹i gi¶m ®iÒu nµy l¹i sÏ t¸c ®éng ®Õn nhu cÇu t¨ng lªn tøc lµ t¨ng tæng cÇu lªn. §Õn lît nã, tiªu dïng t¨ng lªn sÏ tiÕp tôc kÝch thÝch s¶n xuÊt h¬n n÷a. s¶n xuÊt ph¸t triÓn lµ nguån gèc c¬ b¶n ®Ó t¨ng tÝch luü, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, t¨ng thu nhËp cho lao ®éng, n©ng cao ®êi sèng cña mäi thµnh viªn trong x· héi.
d. vèn ®Çu t trong níc t¸c ®éng ®Õn t¨ng trëng ngµnh.
Tõ ®ã, chóng ta thÊy r»ng ®Çu t trong níc t¨ng lªn, nã võa cã vai trß trong ®Þng híng chiÕn lîc kinh tÕ, æn ®Þng kinh tÕ chÝnh trÞ, vµ sÏ t¨ng tæng cÇu trong ng¾n h¹n keã theo t¨ng tæng cung dµi h¹n lªn tøc lµ sÏ t¹o thªm sù c¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh, nhu cÇu t¨ng ®ång nghÜa víi lµ nhu cÇu c¸c ngµnh t¨ng lªn, hay lµ cã sù t¨ng trëng ngµnh kÓ c¶ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. Tõ s¬ ®å trªn chóng ta sÏ thÊy râ ®iÒu ®ã.
Thùc tÕ trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy, nguån vèn huy ®éng trong níc hµng n¨m t¨ng lªn th× c¸c ngµnh kinh tÕ còng t¨ng lªn, kh«ng chØ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän cò nh: dÖt may, da dµy… th× trong mét vµi n¨m gÇn ®©y c¸c ngµnh thñ c«ng mÜ nghÖ truyÒn thèng ®îc kh«i phôc, c¸c ngµnh dÞch vô kh¸c nhau mäc lªn hµng lo¹t tõ nh÷ng ngµnh nghÒ truyÒn thèng nh c¸c c¬ së cæ truyÒn… ®Õn c¸c ngµnh nghÒ hiÖn ®¹i nh c¸c dÞch vô t vÊn, dÞch vô bu chÝnh viÔn th«ng, du lÞch…råi c¸c ngµnh ®îc khai th¸c cã tÝnh chÊt chiÕn lîc nh c¸c ngµnh khai th¸c vµ chÕ biÕn thuû s¶n,®iÖn tö… §iÒu nµy ®· chøng tá r»ng lµ nguån vèn trong níc t¨ng lªn cã nghÜa lµ cã sù t¨ng trëng vÒ ngµnh.
e. vèn ®Çu t trong níc t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
§Õn lît nã, khi t¨ng trëng nghµnh hay lµ cã nhiÒu ngµnh míi lóc ®ã ®ßi hái ph¶i t×m ®Õn c¸c ngµnh cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, c¸c ngµnh míi, mÆt kh¸c n÷a khi ®Çu t trong níc t¨ng lªn th× vÊn ®Ò nghiªn cøu c«ng nghÖ sÏ dîc ®¸p øng, nhÊt lµ vÊn ®Ò tù nghiªn cøu do ®ã nã sÏ t¸c ®éng rÊt m¹nh mÏ ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. §iÒu nµy ®· ®îc thÓ hiªn ë c¸c cêng quèc kinh tÕ cho thÊy r»ng muèn t¨ng trëng víi tè ®é nhanh chãng tõ 7-8% th× con ®êng duy nhÊt lµ ph¶i t¨ng cêng ®Çu t t¹o ra sù ph¸t triÓn nhanh chãng ë khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. §èi víi c¸c ngµnh n«ng, l©m, ng nghiÖp ®Ó ®¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng tõ 5-6% lµ r¸t khã kh¨n. Nh vËy, chÝnh s¸ch ®Çu t quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë c¸c quèc gia nh»m ®¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng nhanh cña toµn bé nÒn kinh tÕ.
MÆt kh¸c, vÊn ®Ò ®Çu t b»ng nguån vèn ngoµi níc thêng sÏ kh«ng c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh c¸c vïng. Do vËy nguån vèn trong níc sÏ hÕt søc quan träng ®Ó nhµ níc cã thÓ c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng kinh tÕ, nguån nµy võa t¹o cho nhµ níc ®Çu t vµo c¸c ngµnh träng ®iÓm, mang tÝnh chÊt chiÕn lîc cña quèc gia. NhÊt lµ ®èi víi níc ta c¸c ngµnh träng ®iÓm n»m chñ yÕu trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ®ßi hái cã mét sè vèn rÊt lín, mµ nã kh«ng thÓ sö dông nguån vèn ®Çu t níc ngoµi nªn nguån vèn trong níc mang tÝnh chÊt chiÕn lîccña quèc gia.
Trong khi c¸c nguån vèn ®Çu t níc ngoµi chØ chó trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, c¸c lÜnh vùc cã tÇm cì chø Ýt khi hä chó ý ®Õn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhá, c¸c ngµnh thñ c«ng, mÜ nghÖ, c¸c lÜnh vùc nhá…, do ®ã nguån vèn trong níc ë c¸c nguån nhá t nh©n sÏ ®µu t vµo nh÷ng ngµnh nµy t¹o nªn sù c©n ®èi cho nÒn kinh tÕ.
Thùc tiÔn trong nh÷nh n¨m qua, c¬ cÊu ngµnh nghÒ nãi riªng vµ c¬ cÊu kinh tÕ nãi chung cã sù chuyÓn biÕn ®Êng kÓ. Khi chóng ta ph¸t huy ®îc c¸c nguån vèn trong d©n c lªn th× c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ vµ dÞch vô cã xu híng ngµy mét t¨ng lªn, ngµnh n«ng nghiÖp cæ truyÒn l¹i gi¶m xuèng ®iÒu nµy chóng ta nh×n biÓu ®å sau
Ngµnh n¨m
1985
1990
1995
2000
C¬ cÊu GDP
100
100
100
100
1 n«ng nghiÖp
40
39
27
25
2.c«ng nghiÖp
27
23
29
34
3. dÞch vô
33
38
44
41
MÆt kh¸c, c¬ cÊu theo l·nh thæ cã sù thay ®æi theo híng tiÕn bé, khi khai th¸c ®îc nguån vèn trong d©n cïng víi sù ®Çu t cña nhµ níc, c¸c tæ chøc kinh tÕ th× c¬ cÊu kinh tÕ ë c¸c vïng ngµy cµng ®æi kh¸c, kho¶ng c¸ch chªnh lÖch vÒ ®êi sèng, v¨n ho¸, x· héi…ngµy mét thu hÑp gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, miÒn nói vµ ®ång b»ng. ®Õn n¨m 1997 cã trªn 87% sè huyÖn cã ®iÖn, trªn 70% sè x· cã ®êng « t« ch¹y vµo, 48%sè d©n n«ng th«n ®îc cÊp níc s¹ch…Mét sè khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt ®· vµ ®ang triÓn khai x©y dùng theo quy ho¹ch. Mét sè vïng n«ng th«n cã c¬ cÊu s¶n xuÊt ®· chuyÓn dÞch theo híng khai th¸c lîi thÕ so s¸nh tiÒm n¨ng thÞ trêng, ®· h×nh thµnh vïng c©y chuyªn canh c©y ¨n qu¶ ë ®«ng vµ t©y nam bé, nh·n v¶i ë Hng Yªn, Lôc Ng¹n, c©y c«ng nghiÖp nh cao su, cµ phª, tiªu … ë T©y Nguyªn, chÌ ë Th¸i Nguyªn, Méc Ch©u (S¬n La)…
f. ®Çu t trong níc sÏ t¸c ®éng t¨ng trëng kinh tÕ.
Vèn ®Çu t trong níc nã võa t¹o ®iÒu kiÖn cho vèn níc ngoµi sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n vµ huy ®éng ®îc nhiÒu h¬n,mÆt kh¸c nã lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ. §óng vËy, ®Çu t lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ sao cho cã lîi nhÊt, trong khi lµm t¨ng trëng ngµnh th× yÕu tè tÊt yÕu sÏ lµm t¨ng trëng kinh tÕ nãi chung. §iÒu nµy ®· ®îc c¸c nhµ kinh tÕ nghiªn cøu cho thÊy: muèn g÷ tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ ë møc trung b×nh th× tû lÖ ®Çu t ph¶i ®¹t ®îc tõ 20- 35% so víi GDP. Tøc lµ tuú thuéc vµo chØ sè ICOR cña mçi níc:
Vèn ®Çu t
ICOR=
Møc t¨ng GDP
Tõ ®ã suy ra: Vèn ®Çu t
Møc t¨ng GDP=
ICOR
NÕu ICOR kh«ng ®æi th× møc t¨ng trëng hoµn toµn phô thuéc vèn ®Çu t, mµ vèn ®Çu t ë trong ®ã ®· chiÕm phÇn ®a vèn trong níc.
ViÖt Nam sÏ cã tèc ®é t¨ng trëng nh thÕ nµo trong nh÷ng n¨m tíi, mét phÇn tuú thuéc vµochØ sè ICOR nµy. Theo c¸c chuyªn gia níc ngoµi ®¸nh gi¸, hä còng cho r»ng” phÇn lín chø kh«ng ph¶i tÊt c¶ vèn ®Çu t b¾t nguån tõ trong níc”(1). Vµ nhiÒu quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi cung cho r»ng ViÖt Nam muèn ph¸t triÓn ®îc theo híng “rång bay” th× ph¶i nç lùc tÝch luü trong níc, t¨ng cêng cã hiÖu qu¶ víi vèn níc ngoµi vµ ®Çu t cã hiÖu qu¶ cao ®Ó chØ sè ICOR lµ kho¶ng 3-5 vµ møc t¨ng trëng b×nh qu©n ph¶i Ýt nhÊt lµ 7% mét n¨m, nÕu duy tr× ®îc c¸c chØ sè nh vËy th× thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi ViÖt Nam cã thÓ t¨ng lªn gÊp 4 lÇn trong vßng mét thÕ hÖ.
Nh ta ®· biÕt néi dung cña chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 vµ 2020 còng nh kÕ ho¹ch ®Æt ra 5 n¨m 2001- 2005 víi môc ®Ých t¨ng trëng nhanh æn ®Þnh, thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ ®¶m b¶o ®Õn n¨m 2020 lµ mét níc c«ng nghiÖp. ViÖc ®¹t ®îc c¸c môc tiªu ®Ò ra phô thuéc kh¶ n¨ng hôc håi tèc ®é t¨ng trëng nÒn kinh tÕ sau thêi k× gi¶m sót do khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc(1997- 1998). Khi ®Ò cËp ®Õn kh¶ n¨ng t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ cÇn ph¶i c©n nh¾c nhu cÇu sö dông c¸c nguån lùc ®èi víi qu¸ tr×nh t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ,cña tõng ngµnh. §èi víi mét quèc gia ®ang thiÕu c«ng nghÖ nh níc m×nh th× vèn sÏ ®ãng gãp vai tß cùc k× quan träng, ®iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn trong biÓu ®å díi ®©y:
ChØ tiªu (%)
1994
1995
1996
1997
T¨ng trëng GDP thùc tÕ
8,8
9,5
9,3
8,2
* vai trß cña vèn
4,64
6,48
7,39
7,4
* vai trß cña lao ®éng
1,53
1,47
1,39
0,51
* vai trß cña c«ng nghÖ
2,63
1,55
0,52
0,29
C¸c nhµ khoa häc ®· tÝnh to¸n r»ng, ®Ó t¨ng tèc ®é t¨ng trëng GDP trung b×nh hµng n¨m lµ 7,3% nh NghÞ QuyÕt IX ®· ®Ò ra th× tæng ®Çu t trong níc ph¶i ®¹t Ýt nhÊt 20% ®Õn 35% GDP tõ nay ®Õ n¨m 2020. §Ó ®¹t ®îc sù t¨ng trëng ®ã víi tãc ®é cao nh vËy ®ßi hái ph¶i ®Èy nhanh h¬n n÷a qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, bëi v× chÝnh tèc ®é t¨ng trëng nhanh nh vËy trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp tÊt yÕu dÉn ®Õn sù biÕn ®æi trong c¬ cÊu GDP, theo híng gi¶m dÇn tû träng trong n«ng nghiÖp vµ t¨ng dÇn tû träng trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. C¸c nhµ khoa häc còng dù tÝnh c¬ c©ó ngµnh trong GDP cña ViÖt Nam vµo n¨m 2020 nh sau: N«ng nghiÖp chiÕm tõ 15- 20% GDP, cßn c«ng nghiÖp vµ dÞch vôchiÕm tõ 80- 85% GDP. Trong t¬ng lai sù ph¸t triÓn n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¶i ®îc thÓ hiÖn trong viÖc t¨ng nhanh tû lÖ s¶n phÈm c«ng nghiÖp trong xuÊt khÈu nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ më. Theo nhiÒu tÝnh tãan cho biÕt, ®Õn n¨m 2020, c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu nh sau: 10 –15% s¶n phÈm s¬ cÊp; 85-90% s¶n phÈm chÕ biÕn c«ng nghiÖp. Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu chiÕm kho¶ng 25-30% GDP. Khi ®ã, víi d©n sè dù ®o¸n vµo kho¶ng 100 triÖu ngêi vµo n¨m 2020, GDP cña ViÖt Nam khi Êy ®¹t 192- 240 tû USD. Nh vËy theo ph¬ng ¸n thÊp, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cã thÓ ®¹t tíi 48-58 tû $ cßn theo ph¬ng ¸n cao cã thÓ tíi 60- 70 tû $. Víi chØ sè nh vËy, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam sÏ x©y dùng ®ñ m¹nh trong t thÕ tuú thuéc lÉn nhaumµ kh«ng lÖ thuéc lÐp vÕ ®èi víi c¸c níc tiªn tiÕn trong vïng, ®Æc biÖt lµ trong hiÖp héi ASEAN.
MÆt kh¸c, vèn trong níc cßn cã t¸c ®éng tíi viÖc t¨ng cêng kh¶ n¨ng khoa häc vµ c«ng nghÖ: khi mµ c¬ cÊu ngµnh còng nh ngµnh t¨ng lªn, tèc ®é t¨ng trëng cña quèc gia sÏ t¨ng theo th× nh÷ng yªu cÇu vÒ vËt liÖu míi ®Ó thay thÕ còng nh c¸c dÞch vô ®Ó t¨ng cêng c¹nh tranh, nh÷ng c«ng nghÖ míi thay lao ®éng… th× yªu cÇu vÒ khoa häc c«ng nghÖ ¸p dông ngµy cµng cao, ®ßi hái cã mét lîn vèn lín ®Ó nghiªn cøu còng nh mua s¾m, nhËp ngo¹i, trong ®ã vèn trong nø¬c gãp phÇn quan träng.
Theo ®Þnh gi¸ cña c¸c chuyªn gia c«ng nghÖ, tr×nh ®é c«ng nghÖ cña ViÖt Nam l¹c hËu nhiÒu thÕ hÖ so víi vµ khu vùc, l¹c hËu so víi c¸c níc tõ 10-40 n¨m. Do ®ã nguy c¬ bÞ tôt hËu cho ®Êt níc sÏ lµ mét bµi to¸n th¸ch thøc cho toµn x· héi chóng ta, khi mµ c¸c khoa häc vµ c«ng nghÖ trªn thÕ giíi ph¸t triÓn nhanh nh vò b·o, nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo xu híng toµn cÇu ho¸. §Êt níc chóng ta võa ph¶i tõng bíc CNH võa ph¶i rÖt ®uæi th× nguån vèn ®Çu t cho viÖc ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ, gi¸o dôc ®µo t¹o lµ rÊt cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch . HiÖn nay chóng ta ®· bá rÊt nhiÒu vèn cho ®Çu t gi¸o dôc, ph¸t triÓn khoa häc kÜ thuËt, c¸c viÖn nghiªn cøu ®· ®îc x©y dùng, hµng n¨m chóng ta ®· bá nhiÒu vèn ®Ó ®Çu t ®Ó ®Çu t vµo gi¸o dôc n©ng cao kh¶ n¨ng ph¸t huy n¨ng lùc s¸ng t¹o cña tõng ngêi, chóng ta ®· cö rÊt nhiÒu nghiªn cøu sinh ®i häc tËp ë níc ngoµi…
§Çu t trong níc cã t¸c dông thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t níc ngoµi cã hiÖu qu¶. §ång thêi lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp h¬n th× ¾t nã sÏ lµm kinh tÕ ph¸t triÓn, do ®ã sÏ to¹ cho mät nÒn kinh tÕ ngµy cµng hiÖn ®¹i, khoa häc c«ng nghÖ th«ng tin ngµy cµng ph¸t triÓn, ®êi sèng nh©n d©n ngµy cµng cao. §iÒu nµy, cã nghÜa lµ tÝch luü laÞ ®îc t¨ng cêng vµ vèn ®Çu t l¹i t¨ng lªn l¹i tao cho mét chu k× míi trong ®Çu t.
ViÖt Nam trong thêi gian tíi, viÖc khai th¸c nguån vèn trong níc lµ rÊt quan träng cho mét chiÕn lîc l©u dµi, ®ång thêi ph¶i më réng c¸c chÝnh s¸ch, v¨n b¶n c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi còng quan träng kh«ng kÐm ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh CNH- H§H ®Êt níc.
2. Nguån h×nh thµnh cña vèn ®Çu t trong níc.
2.1. nguån vèn nhµ níc.
tiÕt kiÖm tõ ng©n s¸ch.
Ng©n s¸ch nhµ níc lµ “c¸i vÝ” ®ùng tiÒn cña Nhµ Nícvµ dÓ tån t¹i th× nhµ níc ph¶i thùc hiÖn c¸c kho¶n thu vµo Ng©n s¸ch, nÕu xÐt t¸c dông cña c¸c kho¶n thu v¬Ý qu¸ tr×nh c©n ®èi NSNN, bao gåm c¸c kho¶n thu sau:
+ ThuÕ: bao gåm c¶ thuÕ trùc thu vµ thuÕ gi¸n thu. ThuÕ trùc thu lµ kho¶n thuÕ thu trùc tiÕp nh: thuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ doanh nghiÖp…ThuÕ gi¸n thu lµ nh÷ng lo¹i thuÕ thu qua ngêi tiªu dïng, nh thuÕ VAT… lµ kho¶n thu chñ yÕu cña nhµ níc vµo ng©n s¸ch vµ lµ c«ng cô qu¶n lÝ vÜ m« nÒn kinh tÕ.
+ PhÝ vµ lÖ phÝ ®©y lµ kho¶n thu cho nhµ níc thêng chiÕm mét tû lÖ rÊt nhá 5-10% nhng lµ kho¶n thu thêng xuyªn cña nhµ níc. C¸c kho¶n thu nµy gåm phÝ qua cÇu, phµ, ®êng…
+ C¸c kho¶n thu tõ lîi tøc cæ phÇn cña nhµ níc vµ c¸c kho¶n thu kh¸c theo luËt ®Þnh
+ C¸c kho¶n thu ®Ó bï ®¾p sù thiÕu hôt cña ng©n s¸ch nhµ níc, ®Çu t x©y dùng c¸c c«ng tr×nh bao gåm: c¸c kho¶n vay trong níc nh qua tr¸i phiÕu, c«ng phiÕu…vµ c¸c kho¶n vay níc ngoµi tõ c¸c tæ chøc, chÝnh phñ thêng lµ nguån ODA.
Thùc tÕ th× th× htu cña NSNN thêng chiÕm tíi kho¶ng 20- 25% GDP vµ chØ tiªu cña chóng ta trong nh÷ng n¨m tíi lµ kho¶ng 22-23% GDP.
Khi ®· cã kho¶n thu råi th× ph¶i chi tiªu ®Ó duy tr× sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, vèn nµy thêng ®îc chi vµo c¸c lÜnh vùc chñ yÕu sau:
+ Tríc hÕt lµ kho¶n chi thêng xuyªn mµ c¸c quèc gia, nhÊt lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn thêng l·ng phÝ. Lµ kho¶n chi cho c«ng nh©n viªn chøc nhµ níc vµ c¸c kho¶n chi kh¸c nh k¸nh tiÕt, héi nghÞ…
+ Chi cho c¸c dù ¸n kÕt cÊu h¹ tÇng bao gåm: hË tÇng kinh tÕ kÜ thuËt vµ h¹ tÇng x· héi:
H¹ tÇng kinh tÕ kÜ thuËt g¾n liÒn víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt, dÞch vô, n¨ng lîng, giao th«ng vËn t¶i, cÊp tho¸t níc vµ xö lÝ níc…
H¹ tÇng x· héi g¾n liÒn víi c¸c ngµnh gi¸o dôc, v¨n ho¸, y tÕ, kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, v¨n ho¸ x· héi, an ninh quèc phßng…
§©y lµ kho¶n chi mµ ®ßi hái ph¶i cã mét lîng vèn lín, thêi gian thu håi vèn l©u, kh¶ n¨ng sinh lêi thÊp… do ®ã Ýt cã t nh©n ®Çu t vµo buéc nhµ níc ph¶i ®Çu t ®Ó ®¶m b¶o sù c©n ®èi, æn ®Þnh kinh tÕ x· héi.
+ Chi cho viÖc hç trî c¸c dù ¸n cña doanh nghiÖp, ®Çu t vµo lÜnh vùc cÇn cã sù tham gia nhµ níc.
+ Chi cho c«ng t¸c lËp vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña vïng l·nh tá, quy ho¹ch x©y dùng ®« thÞ, n«ng th«n.
Thêi gian qua chóng ta chi cho ®Çu t ph¸t triÓn tõ NSNN cßn qu¸ thÊp theo thèng kª , tû lÖ chi cho ®Çu t ph¸t triÓn / GDP (%):
1991-1995
1996
1997
1998
1999
2000
5,2
6,3
3,9
4,7
4,7
5
Vèn ®Çu t tõ ng©n s¸ch tham gia trùc tiÕp, ®ång thêi hç trî vèn, lµm måi ®Ó thu hót vèn vèn kh¸c vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã, trong thêi gian tíi cÇn ph¶i n©ng sè vèn nµy nhiÒu h¬n.
vèn tÝn dông nhµ níc.
Lµ nguån vèn mang tÝnh chÊt th¬ng m¹i, nã cã t¸c dông to lín trong viÖc hç trî vèn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng CNH – H§H, gi¶i quyÕt c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi…®©y lµ nguån vèn ®îc bæ sung hµng n¨m cho c¸c DNNN víi danh nghÜa cho vay ®Ó ph¸t triÓn. ViÖt Nam chóng ta ®anh sö dông nguån vèn mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n nguån NSNN cung cÊp cho c¸c doanh nghiÖp.
vèn tõ DNNN.
§îc h×nh thµnh tõ vèn së h÷u vµ tiÕt kiÖm cña DNNN, bao gåm: vèn ®i vay, vèn do ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, vèn tõ ng©n s¸ch cÊp, vèn liªn doanh... HiÖn nay tû träng vèn ®Çu t cña c¸c DNNN cã xu híng gi¶m trong tæng sè vèn ®Çu t toµn x· héi. Tõ 13,5% ë thêi k× 1986-1990xuèng cßn 2,5% thêi kú 1991-1995, 2% thêi kú 1996-1997 vµ hiÖn nay ®ang cã xu híng t¨ng trë l¹i.
2.2 nguån vèn tõ d©n c.
vèn tõ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh vµ thÞ trêng vèn.
Nguån vèn nµy ®îc h×nh thµnh tõ vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp, vèn ®i vay, vèn cæ phÇn, vèn liªn doanh liªn kÕt víi c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc trong vµ ngoµi níc. §èi víi c«ng ty cæ phÇn, cã vèn ®Çu t níc ngoµi c¸c nguån vèn trªn cßn bao gåm tiÒn thu do ph¸t hµnh tr¸i phiÕu( nÕu cã ®ñ ®iÒu kiÖn)
Nguån vèn tõ thÞ trõ¬ng vèn lµ nguån huy ®éng c¸c nguån vèn d©n c qua c¸c cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu …trªn thÞ trêng. HiÖn nay thÞ trêng chøng kho¸n b¾t ®Çu ho¹t ®éng, tuy quy m« cßn nhá nhng trong t¬ng lai th× ®©y lµ c«ng cô ®Ó chung ta khai th¸c c¸c nguån vèn cã hiÖu qu¶.
b.vèn tõ d©n c.
Lµ nguån vèn do d©n tiÕt kiÖm sau khi ®· tiªu dïng sinh ho¹t hµng ngµy, còng cã thÓ lµ nguån ®i vay…ë ViÖt Nam th× ®©y ®ang lµ mét tiÒm n¨ng rÊt lín kho¶ng h¬n 120.000tû ®ång ®ang ë trong khoang 15 triÖu hé gi a ®×nh.
ViÖc huy ®éng vènn tõ nguån nµo lµ rÊt quan träng, chóng ta ph¶i nh×n ra tiÒm n¨ng cña tõng nguån sao cho khai th¸c vµ sö dông nã hiÖu qu¶ nhÊt.
III. nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn vèn ®Çu t
Nh©n tè ¶nh hëng ®Õn vèn ®Çu t trong nø¬c cã rÊt nhiÒu nh©n tè:
+ L·i suÊt tiÒn göi lµ mét nh©n tè quan träng trong viÖc huy ®éng vèn, chÝnh l·i suÊt nµy còng ¶nh hëng c¸c nh©n tè kh¸c nh: quy ®Þnh cña nhµ níc, yªu cÇu vÒ vèn trong x· héi, ho¹t ®éng cña c¸c Ng©n Hµng Th¬ng M¹i, c¸c tæ chøc TÝn Dông…
+ N¨ng suÊt lao ®éng cña c¸ nh©n còng nh toµn x· héi, khi mµ n¨ng suÊt loa ®éng lªn cao th× cã nghÜa lµ tiÒn l¬ng sÏ ®îc ®iÒu chØnh cho c«ng nh©n viªn, doanh thu doanh nghiÖp còng t¨ng lªn th× phÇn tÝch luü sÏ gia t¨ng h¬n.
+ Møc ®é tÝch luü cña c¸c hé gia ®×nh vµ c¸c doanh nghiÖp, ®iÒu nµy phô thuéc vµo tõng hé tõng doanh nghiÖp chi tiªu nh thÕ nµo.
+ Kh¶ n¨ng chi cña nhµ níc, mçi giai ®o¹n , mçi thêi k× Nhµ níc sÏ cã nh÷ng chÝnh s¸ch chi riªng, nã cßn phô thuéc vµo nÒn kinh tÕ ®ang trong giai ®o¹n nµo. vÝ dô nh giai ®o¹n hiÖn nay th× chi cña Nhµ Níc kh¸ cao.
+ ChÝnh s¸ch thuÕ cña Nhµ Níc;
+ C¸c thñ tôc hµnh chÝnh trong c¸c tæ chøc tÝn dông, ng©n hµng, c¸c chÝnh s¸ch nhµ níc vÒ ®Çu t, tiÕt kiÖm.
+ M«i trêng chÝnh trÞ kinh tÕ.
+ Thãi quen tiªu xµi cña ngêi d©n, phong tôc tËp qu¸n tõng vïng, tõng ®ia ph¬ng.
+ TÝnh chÊt cña mét sè lÜnh vùc .
+ Kh¶ n¨ng cña tõng ngêi, tõng doanh nghiÖp, hay lµ ®Çu ãc qu¶n lÝ còng nh sö dung c©n ®èi cña c¸c nguån vèn, lùa chän m« h×nh phï hîp cho riªng m×nh.
Do vËy, tríc khi ®Ò ra c«ng cô biÖn ph¸p cµn ph¶i lµm râ vµ h¹n chÕ c¸c nguyªn nh©n lµm ¶nh hëng tíi qóa tr×nh huy ®éng vµ sö dông vèn.
Ch¬ng II. Thùc tr¹ng cña vèn ®Çu t trong níc ë viÖt nam thêi gian qua
I. thùc tr¹ng vèn ®Çu t trong níc
1. tríc n¨m 1986
Tríc n¨m 1986, khi nÒn kinh tÕ cha më cöa th× sù thèng trÞ cña thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh (KTQD) trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô phi n«ng nghiÖp vµ sù thèng trÞ cña kinh tÕ hîp t¸c x· trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp ®· lµm cho x· héi ph¸t triÓn mét c¸ch “× ¹ch”. Trong khi ®ã chÝnh ss¸ch bao cÊp vÒ vèn vµ c¶ toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ ®îc ®iÒu hµnh b»ng mÖnh lÖnh cña nhµ níc ®· lµm thui chét vµ l·ng phÝ c¸c nguån vèn trong d©n c vµ trong nÒn kinh tÕ x· héi nãi chung. §ång thêi, lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n t¹o ra t×nh tr¹ng sö dông l·ng phÝ, kÐm hiÖu qu¶ nguån vèn duy nhÊt cung cÊp cho s¶n xuÊt, kinh doanh lµ vèn ®Çu t NSNN ( hoÆc cÊp ph¸t qua tÝn dông).
MÆt kh¸c sù ®¬n ®iÖu trong c¸c ho¹t ®éng giao lu vèn cña nÒn kinh tÕ. Coi nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp trung víi nh÷ng chØ tiªu ph¸p lÖnh lµ c¬ së duy nhÊt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn. §iÒu ®ã dÉn tíi mät thùc tÐ lµ tÊt c¶ c¸c h×nh thøc giao lu vèn th«ng qua viÖc ph¸t hµnh c¸c lo¹i gi©ý tê cã gi¸ bÞ ng¨n chÆn cÊm ®o¸n ( ®Æc biÖt lµ c¸c h×nh thøc ph¸t hµnh cæ phiÕu, tÝn phiÕu…). HÖ thèng c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian lµm nhiÖm vô m«i giíi, thu hót vµ cung øng kh«ng tån t¹i, ngoµi hÖ thèng NHNN víi chÝnh s¸ch cho vay bao cÊp h¹n chÕ ë khu vùc KTQD víi hÖ thèng phôc vô l¹c hËu. Sù giao lu vèn ®ã chØ bãp bÑp trong mét chu tr×nh khÐp kÝn gi÷a NSNN- Ng©n Hµng vµ DNQD.
Tõ nh÷ng sai lÇm ®ã lµm cho viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ huy ®éng, sö dông vèn thêi gian qua, vÒ thùc chÊt bÞ giíi h¹n trong ph¹m vi khu vùc KTQD. Ngoµi ra, chØ cßn khu vùc thø hai lµ kinh tÕ tËp thÓ (HTX), nhng ë ®©y tµi s¶n vµ vèn liÐng cña c¸c c¬ së HTX qu¸ nhá bÐ, chñ yÕu vÉn mang tÝnh chÊt thñ c«ng, dïng søc lao ®éng cña c¸c con ngêi víi nh÷ng c«ng cô th« s¬ cña c¸c gia ®×nh lµ chÝnh.
§©y lµ thêi k× chóng ta ¸p dông mét c¬ chÕ tù cung tù cÊp, cha cã c¸c nguån vèn tõ bªn ngoµi vµo hay lµ cha ®æi míi kinh tÕ nªn thùc tr¹ng huy ®éng, qu¶n lÝ, sö dông vèn n»m hÇu hÕt trong KTQD:
+ VÒ huy ®éng: hÇu hÕt nguån vèn ®Çu t vµ c¸c nguån vèn kh¸c cña c¸c xÝ nghiÖp ®Òu ®îc rãt tõ NSNN th«ng qua viÖc cÊp ph¸t trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp (qua tÝn dông). Trong ®ã, phÇn chñ yÕu lµ cÊp ph¸t trùc tiÕp. C¸c kho¶n cÊp phÊt cña NSNNcho c¸c xÝ nghiÖp bao gåm: cÊp vèn ®Çu t XDCB, cÊp bæ sung cho vèn lu ®éng vµ cÊp bï lç, bï gi¸, bï chªnh lÖch ngo¹i th¬ng. Tû träng vèn ®Çu t XDCB trong tæng sè chi cña NSNN thêi gian nµy rÊt lín, giai ®o¹n 1955-1975 tû träng nµy chݪm tø 32,2- 46%; giai ®o¹n 1976-1986 tuy cã gi¶m nhng vÉn ë møc tõ 27,3-34%. Vèn lu ®éng, hÇu hÕt c¸c xÝ nghiÖp thiÕu vèn ®Òu ®îc NSNN cÊp, sù cÊp ph¸t nµy lµ thùc sù v« lÝ khi c¸c doanh nghiÖp lîi dông c¬ chÕ ®Ó dù tr÷ víi khèi lîng lín nh÷ng lo¹i vËt t, nguyªn liÖu kh«ng thùc sù cÇn thiÕt, dÉn tíi ø ®äng, chËm lu©n chuyÓn vµ h háng, t¹o ra t×nh tr¹ng thiÕu vèn gia t¹o vÒ vËt t, phô tïng trong nÒn kinh tÕ vµ thiÕu vèn trÇm träng cho nhµ níc. Ngoµi ra, vèn NSNN lµ nguån vèn duy nhÊt dÓ bï ®¾p vµ trang tr¶i mäi kho¶n chi tiªu l·ng phÝ dÉn tíi thua loâ cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c kho¶n bï gi¸, bï l¬ng ngoµi gi¸ thµnh s¶n phÈm. Riªng hai kho¶n chi bï lç vµ bï gi¸ cña NSNN trong giai ®o¹n 1971- 1975 ®· chiÕm 4,2 % tæng sè chi NSNN, giai ®o¹n 1976 –1980 lµ 7,4% vµ giai ®o¹n 1981-1986 lªn tíi 21,2%. Tæng hîp l¹i, giai ®o¹n 1981-1985, NSNN ®· ph¶i dµnh 50% tæng sè chi cña m×nh cho môc ®Ých ®Çu t XDCB vµ bï lç, bï gi¸. ®©y qu¶ thùc lµ mét g¸nh nÆng qu¸ søc ®èi víi mét ng©n s¸ch eo hÑp. N¨m 1985, trong c¬ cÊu vèn ®Çu t ®· cã vèn ngoµi QD nhng chØ míi chiÕm kho¶ng 28% tøc lµ n¨m nµy tæng sè vèn cã 56,2 tû ®ång th× vèn ®Çu t ngoµi QD cã kho¶ng 16 tû ®ång, sang n¨m 1986 th× nguån vèn nµy lªn tíi 41% trong tæng 56,4 tû ®ång. Tuy nhiªn, nguyªn nh©n dÉn tíi thùc tr¹ng nµy còng b¾t nguån tõ c¬ chÕ bao cÊp víi nguyªn t¾c “ xÝ nghiÖp lµm ra bao nhiªu ph¶i nép cho ng©n s¸ch bÊy nhiªu, xÝ nghiÖp cµn lµm g×, NSNN sÏ cÊp”.
+ ViÖc sö dông vèn ®Çu t NSNN hÕt søc l·ng phÝ vµ cha hiÖu qu¶. Ngoµi sù vÒ c¸c mÆt thiÕt kÕ, dù to¸n vµ vËn chuyÓn… cã hai sù l·ng phÝ lín thÓ hiÖn ë hai néi dung. Thø nhÊt lµ l·ng phÝ do tû träng vèn ®Çu t cho c¸c thiÕt bÞ qu¸ thÊp, c«ng nghÖ l¹c hËu vµ kh«ng ®ång bé. Cô thÓ lµ:
tû träng vèn ®Çu t cho thiÕt bÞ, trõ giai ®o¹n 1965-1970 chiÕm trªn 50%, cßn c¸c giai ®o¹n kh¸c ®Òu díi 40% vµ cã xu híng ngµy cµng gi¶m.
( % ).
Chia ra
Giai ®o¹n
Tæng sè vèn ®Çu t
X©y l¾p
ThiÕt bÞ
KTCB kh¸c
1955- 1960
100
61,2
33,5
5,3
1961- 1965
100
57,6
36,3
6,1
1966- 1970
100
45,8
50,5
3,7
1971- 1975
100
54,1
39,8
6,1
1976- 1980
100
58,4
33,3
8,3
1980 –1985
100
63,1
24,4
12,5
1986
100
72,9
14,4
12,7
Nguån:Niªn gi¸m thèng kª
TÝnh chÊt thiÕu ®ång bé cña m¸y mãc thiÕt bÞ ®îc thÓ hiÖn qua c¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra nh sau: ë c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh do Trung ¦¬ng qu¶n lÝ 55,7% thiÕt bÞ m¸y mãc ®a vµo sö dông kh«ng ®ång bé, ë XNQD ®Þa ph¬ng, tû lÖ nµy lµ 85,7%. Riªng nghµnh c«ng nghiÖp, tû lÖ m¸y mãc thiÕt bÞ kh«ng ®ång bé ë xÝ nghiÖp trung ¬ng lµ 66%, ë xÝ nghiÖp ®Þa ph¬ng lµ 73%.
Sù l¹c hËu vÒ c«ng nghiÖp thÓ hiÖn ë chç, ®a sã c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ cña ta thuéc vÒ thÕ hÖ cò, n¨ng suÊt thÊp, chi phÝ nhiªn liÖu cao… sè m¸y mãc thiÕt bÞ ®îc ®Çu t, mua s¾m vµ l¾p ®Æt ®Ìu lµ nh÷ng c«ng nghÖ cò l¹c hËu ®îc nhËp tõ c¸c nøoc vÒ. TÝnh chung, tr×nh ®é c«ng nghÖ cña ta hiÖn chØ ®¹t 0,6-0,7 so víi møc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi, c¸ biÖt cã lÜnh vùc chØ ®¹t 0,15-0,2 nh thiÕt bÞ ®êng s¾t; 0,35 nh thiÕt bÞ luyÖn thÐp, hoÆc 0,25 nh c¸c thiÕt bÞ cña c¸c c¬ së c¬ khÝ chÕ t¹o, söa ch÷a. HÖ sè ®æi míi thiÕt bÞ cña ta cßn thÊp: 7%/n¨m so víi 20%/n¨m cña møc trung b×nh trªn thÕ giíi.
Sù l·ng phÝ thø hai trong viÖc sö dông vèn ®Çu t lµ chi phÝ duyÖt bá qu¸ lín. Giai ®o¹n 1955-1975 tõ mét ®ång vèn ®Çu t chØ cã 0,67 ®ång chuyÓn thµnh gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ duyÖt bá lµ 33%. Giai ®o¹n 1976 –1986 chi phÝ nµy cßn cao h¬n vµ lªn tíi 46%. §©y lµ mét sù l·ng phÝ qu¸ lín mµ kh«ng mét nhµ ®Çu t nµo cã thÓ chÊp nhËn ®îc.
Trong khi ®ã kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp thÓ hiÖn qua c¸c kÕt qu¶ khai th¸c vµ sö dông vèn, tµi s¶n. Ph¶i nãi r»ng ®©y lµ mét kÕt qu¶ ®¸ng buån víi c¸c chØ tiªu tæng hîp sau:
Trong toµn bé nÒn kinh tÕ, c«ng suÊt sö dông thùc tÕ cña m¸y mãc, thiÕt bÞ chØ ®¹t 30%, riªng ngµnh c¬ khÝ ®¹t 20% so víi c«ng suÊt thiÕt kÕ.
Chi phÝ n¨ng lîng lµm ra mét s¶n phÈm cao h¬n so víi tiªu chuÈn tiªn tiÕn trªn thÕ giíi tõ 1,5-2 lÇn. Ch¼ng h¹n, ®Ó cã mét tÊn gang, thÕ giíi cÇn 1,1 tÊn than, ta cÇn tíi 2,7 tÊn.
- ChÊt lîng s¶n phÈm so víi tiªu chuÈn xuÊt khÈu chØ ®¹t b×nh qu©n 15%. Do ®ã, nÕu kh«ng cã sù thay ®æi lín, th× triÓn väng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ta rÊt khã kh¨n.
- VÒ sö dông vèn lu ®éng, nhiÒu ®¬n vÞ gÆp khã kh¨n vÒ vèn do t×nh tr¹ng dïng vèn ®Ó tr¶ l¬ng, do c«ng nghÖ l¹c hËu, do s¶n xuÊt xÊu hoÆc kÐm phÈm chÊt bÞ tån kho, ø ®äng vµ do bÞ chiÕm dông vèn. T×nh tr¹ng chiÕm dông vèn lÉn nhau ®· trë nªn qu¸ lín víi tæng sè nî ph¶i thu trªn 10 ngµn tû ®ång, nî ph¶i tr¶ trªn 8000 tû ®ång.
- Cuèi cïng chØ tiªu tæng hîp nhÊt ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng sö dông vèn kÐm hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn lµ t×nh tr¹ng thua lç cña c¸c xÝ nghiÖp. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra trªn toµn quèc, gÇn 30% trong tæng sè 1695 XNQD trung ¬ng vµ 40% trong tæng sè 10.398 XNQD ®Þa ph¬ng ho¹t ®éng bÞ lç vèn. Tæng gi¸ trÞ TSC§ cña c¸c xÝ nghiÖp bÞ lç vèn lªn tíi trªn 10.000 tû ®ång.
Râ rµng, thùc tr¹ng huy ®éng vµ sö dông vèn nªu trªn cßn qu¸ nhiÒu yÕu kÕm, kÎ c¶ tÇm vÜ m« vµ vi m«. Mét thùc tr¹ng mµ nã n»m trong mét m«i trêng kinh tÕ ®ãng, t¨ng trëng thu nhËp quèc d©n cßn qu¸ thÊp, t¨ng tráng d©n sè l¹i rÊt cao, nã ®îc biÓu hiÖn qua biÓu sau:
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
D©n sè(%)
2,55
2
2,02
2,4
2,24
2,26
2,14
2,23
2,08
TNQD(%)
2,8
2,3
-2
-1,4
2,3
8,8
7,2
8,3
5,7
Trong®ã:CN
11,7
9,4
-5,3
-12,2
0,5
9,7
6,8
13,2
11,1
NN
-1,1
-3,3
1,6
6,3
4,5
10,5
8,5
3,2
5,2
TM
0,7
7
-5
-2,9
0,1
6,2
2,6
16,6
-5,7
SLLT(triÖutÊn)
12,62
12,26
13,98
14,41
15,01
16,83
16,99
17,8
18,2
Bq/ngêi(kg)
250
238
266
268
273
299
296
303
304
Nguån: Nghiªn cøu kinh tÕ sè 226- th¸ng 7/2000
Tõ b¶ng biÓu trªn ta thÊy t¨ng trëng thu nhËp quèc d©n nh÷ng n¨m 1977-1978 chØ tren díi 2,5% n¨m, nhng qua nh÷ng n¨m 1979-1980 xuÊt hiÖn t¨ng trëng ©m. Hµng lo¹t c¸c HTX, tËp ®oµn s¶n xuÊt míi võa x©y dùng ®ang trªn ®êng tan r·. MiÒn B¾c víi chÕ ®é XHCN, nªn kinh tÕ theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, phi thÞ trêng, n«ng nghiÖp ®îc tËp thÓ ho¸, c«ng nghiÖp ®i theo híng u tiªn c«ng nghiÖp nÆng. MiÒn Nam theo chÕ ®é t b¶n, chÊp nhËn thÞ trêng c¹nh tranh. Tõ n¨m 1985 nÒn kinh tÕ cã nh÷ng dÊu hiÖu phôc håi, nhng phôc håi kh«ng ch¾c ch¾n, kh«ng æn ®Þnh do sù c¶i c¸ch míi chØ b¾t ®Çu, ®êng lèi c¶i c¸ch kh«ng nhÊt qu¸n, sai lÇm trong c¶i c¸ch gi¸ c¶, tiÒn l¬ng cïng víi ®ît ®æi tiÒn cuèi n¨m 1985 ®· quÕt s¹ch nh÷ng kÕt qu¶ cßn khiªm tèn trong n¨m 1982-1984. D©n sè t¨ng cao trªn 2% n¨m. trong khi tû lÖ ®Çu t l¹i cã mçi quan hÖ thèng nhÊt víi t¨ng trëng kinh tÕ vµ d©n sè t¨ng nhanh ®ßi hái nhu cÇu vèn t¨ng nhanh. Theo m« h×nh cña Harrd- Domak th× gäi lîng vèn cÇn thiÕt (Dk) ®Ó ®¹t môc tiªu t¨ng trëng kinh tÕ (DG) ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
1
DG = * Dk
k
k – lµ hÖ sè vèn- s¶n lîng, hÖ sè nµy cho biÕt ®Ó cã mét ®¬n vÞ khèi lîng s¶n phÈm t¨ng thªm th× cÇn bao nhiªu khèi lîng vèn ®Çu t. Do ®ã, giai ®o¹n nµy lîng vèn ®Çu t t¨ng qu¸ nhá tõ 1983 sang 1984 chØ t¨ng h¬n 8 tû ®ång vµ 1984 sang 1985 t¨ng gÊp ®«i lµ nhê ®· cã nguån vèn ngoµi quèc doanh.
Thùc tr¹ng cña giai ®o¹n nµy vÒ vèn còng nh c¬ chÕ ®· k×m h·m, gß bã sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc.
2. giai ®o¹n 1986-1990.
§©y lµ thêi k× nÒn kinh tÕ b¾t ®Çu më cöa, c¸c quy chÕ vÒ ®Çu t níc ngoµi ®· ra ®êi, ¸p dông c¬ chÕ më víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ®iÒu ®ã ®· lµm cho ®Êt níc ViÖt Nam cã mét nÒn kinh tÕ s¸ng sña h¬n. Do ®ã, tèc ®é t¨ng trëng GDP giai ®o¹n nµy kh¸ æn ®Þnh:
1987
1988
1989
1990
Tæng GDP(tû)
22697,7
24307,6
25396,7
26158,9
T¨ngtrëng(%)
4,2
6,1
7,1
4,5
N«ng nhiÖp
4
6,9
1,8
C«ng nghiÖp
9
-9
5,6
X©y dùng
-3,1
3,7
-6,5
Th¬ng m¹i
5,3
10,2
3
Nguån:nghiªn cøu kinh tÕ sè 266 -th¸ng 7/2000.
Nhng ë giai ®o¹n nµy nh÷ng ®iÒu kiÖn cò kh«ng cßn, viÖn trî vµ cho vay kh«ng cßn chiÕm vÞ trÝ quan träng nhÊt trong c¬ cÊu vèn. Liªn X« vµ c¸c níc §«ng ¢u tan r·, hËu qu¶ sau ®ît c¶i c¸ch gi¸ vµ tiÒn l¬ng vµo cuèi n¨m 1985 lµm cho l¹m ph¸t 3 con sè kÐo dµi trong 3 n¨m 1986,1987,1988 víi sù gia t¨ng chãng mÆt: 774,4%, 533,1%, 393,8%. §Êt níc ®ang ë trong t×nh tr¹ng nî ®Õn h¹n (®Õn n¨m 1988 nî ®ång tiÒn kh«ng chuyÓn ®æi lµ 6,5 tû róp, nî ngo¹i tÖ lµ 3,2 tû trong ®ã 59% ®îc khÊt nî). Trong khi míi ®æi míi nªn cha cã kinh nghiÖm trong viÑc huy ®éng vèn x· héi. C¸c h×nh thøc huy ®éng vµ sö dông ®ång vèn cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ cßn Ýt ái ®¬n gi¶n, sö dông cha ®óng môc ®Ých. C¸c v¨n b¶n ph¸p lÝ cña Nhµ Níc vµ m«i trêng kinh doanh cha ®ñ thuyÕt phôc c¸c thµnh viªn trong x· héi gãp vèn vµo ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh, thÓ thøc huy ®éng cßn mang nhiÒu yÕu tè hµnh chÝnh, víi rÊt nhiÒu tÇng líp trung gian. Sù h¹n chÕ vÒ ph¸p lÝ cßn thÓ hiÖn trong nh÷ng ®iÒu kho¶n luËt ban hµnh trong mäi lÜnh vùc, nhÊt lµ viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn, khi luËt ban hµnh th× thi hµnh kh«ng ®Çy ®ñ, thùc hiÖn kh«ng nghiªm minh, thËm chÝ nh÷ng yÕu tè phi ph¸p luËt vÉn chÌn Ðp, léng hµnh g©y nªn t×nh tr¹ng mÊt æn ®Þnh lµm do dù ngêi ®Çu t, ¶nh hëng tíi viÖc thùc hiÖn c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch lín cña ®¶ng vµ nhµ níc vÒ huy ®éng vµ sö dông vèn. ViÖc huy ®éng vµ sö dô._.anh nhÊt, ®óng theo ®Þnh híng cña nhµ níc vµ theo vai trß cña nã trong kinh doanh.
Sö dông nh©n lùc mét c¸ch cã hiÖu qu¶, ®õng ®Ó l·ng phÝ qu¸ nhiÒu vÒ c¶ chÊt còng nh sè lîng, ë khu vùc thµnh thÞ hiÖn nay cßn kho¶ng 7% lùc lîng lao ®éng bÞ thÊt nghiÖp, cßn ë n«ng th«n tû lÖ sö dông lao ®éng míi chØ ®¹t 70% quü thêi gian cßn l¹i lµ kh«ng cã viÖc g× lµm. Trong khi ®ã, trong khu vùc nhµ níc tiÒn l¬ng b×nh qu©n trªn ®Çu ngêi thÊp cha ®îc tÝnh ®ñ theo trît gi¸, bbé m¸y th× qu¸ cång kÒnh, c¸n bé c«ng nh©n viªn ®i lµm th× “nh lµ n¬i gi¶i trÝ”, nªn hiÖu qu¶ rÊt thÊp, lµm cho biªn chÕ qu¸ cång kÒnh, vÊn ®Ò chi cho kh¸nh tiÕt, héi nghÞ qu¸ lín, nhÊt lµ c¸n bé nhµ níc tham nhòng, ®ôc khoÐt trªn c¸c lÜnh vùc, trong ®ã lÜnh vùc XDCB lµ ®îc ngêi ta coi nh “b÷a cè ®Ó chÐn…”, c¸c vô nh Tamexco, Epco, DÖt Nam §Þnh, dù ¸n Mêng tÌ, Gi¶i phãng mÆt b»ng ë khu läc dÇu Dung QuÊt…®· lµm thiÖt h¹i cña nhµ níc lªn hµng chôc ngµn tû ®ång. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i c¶i c¸ch bé m¸y hµnh chÝnh ®Ó bít chi trong viÖc chi thêng xuyªn vµ t¨ng l¬ng cho c¸n bé . ViÖc chÊn chØnh l¹i bé m¸y nhµ níc lµ rÊt quan träng: ®iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã sù kiªn quyÕt cña nhµ níc nhng còng ph¶i cã sù c©n ®èi trong lao ®éng, chóng ta nªn ¸p dông hai cÊp kÕ ho¹ch ë ®Þa ph¬ng lµ cÊp tØnh vµ cÊp ®Þa ph¬ng lµ cÊp x·, bá nh÷ng kh©u trung gian kh«ng cÇn thiÕt, tinh gi¶n biªn chÕ tÊt c¶ c¸c tæ chøc, c¬ quan trong hÖ thèng chÝnh trÞ, kh¾c phôc t×nh tr¹ng “nhµ níc ho¸” c¸c tæ chøc.
§µo t¹o l¹i c¸n bé cò, ®µo th¶i nh÷ng c¸n bé kh«ng cã n¨ng lùc, nhÊt lµ cÊp x·, huyÖn. HiÖn nay, n¨ng lùc c¸n bé æ ®Þa ph¬ng cßn qu¸ thÊp, nhÊt lµ n¨ng lùc vÒ ph¸p lÝ, chÝnh trÞ còng nh l·nh ®¹o qu¶n lÝ…cßn c¸n bé ë trung ¬ng th× nhiÒu ngêi lµm kh«ng ®óng víi n¨ng lùc cña m×nh, nhiÒu nhµnh bé cã thÓ kÕt hîp ®îc th× chóng ta nªn kÕt hîp ®Ó bé m¸y ®îc tinh gi¶m, cã thÓ c¾t bá cÊp huyÖn ®Ó chØ cßn cÊp x· vµ tØnh trë lªn, v× cÊp huyÖn hiÖn nay lµm viÖc chØ nh lµ mét c¬ quan trung gian kh«ng cÇn thiÕt…
VÒ chÝnh s¸ch vÜ m«, nhÊt lµ luËt ng©n s¸ch cÇn nãi râ h¬n n÷a tr¸ch nhiÖm cña cÊp ®Þa ph¬ng, ph¶i lu«n nghiªn cøu bæ sung sao cho phï hîp víi tõng thêi k×, tõng giai ®o¹n, nhng ph¶i cã sù ®ång bé râ rµng, trong s¸ng vµ nhÊt qu¸n, kh«ng nªn gi chung chung nh ®iÒu 1 trong luËt ng©n s¸ch ch¼ng h¹n” tõ c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh” mµ ph¶i nãi râ cô thÓ lµ cÊp nµo…
MÆt kh¸c, chóng ta ph¶i lµm râ chøc n¨ng chñ yÕu cña vèn ®Çu t tõ NSNN trong 3 lÜnh vùc díi ®©y:
+ N©ng cÊp vµ c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng kÜ thuËt, nh hÖ thèng ®êng giao th«ng, bÕn c¶ng, s©n bay, hÖ thèng th«ng tin…n©ng cÊp vµ ph¸t triÓn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng x· héi, nhÊt lµ trong c¸c lÜnh vùc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ b¶o ®¶m x· héi, t¹o ra m«i trêng thuËn lîi cho sù ®ång ®Òu vÒ c¬ héi trong ph¸t triÓn cña mäi thµnh viªn trong x· héi.
+ §Çu t mét sè ngµnh then chèt, ®¶m b¶o sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc trong khu vùc kinh tÕ quèc doanh, c«ng tr×nh liªn quan ®Õn an ninh, quèc phßng.
+ §iÒu chØnh l¹i mÊt c©n ®èi ®Çu t gi÷a c¸c vïng, nhÊt lµ c¸c vïng ®ang cßn khã kh¨n.
Tõng bíc xo¸ bá c¬ chÕ bao cÊp trong lÜnh vùc cÊp ph¸t vµ qu¶n lÝ ®Çu t x©y dùng b»ng nguån vèn nhµ níc, ë nh÷ng kh©u cã ®iÒu kiÖ tæ chøc dïng nhiÒu nguån vèn ®an xen. Ch¼ng h¹n, ngay trong ngµnh giao th«ng, th«ng tin, ®iÖn,…còng cã thÓ cho c¸c h×nh thøc së h÷u ®an xen, cho phÐp ¸p dông cã chän läc h×nh thøc liªn doanh, h×nh tøc BOT víi c¶ nguån vèn t nh©n trong vµ ngoµi níc.
T¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lÝ sau dù ¸n, nh÷ng dù ¸n dïng vèn nhµ níc thêng cã quy m« rÊt lín. HiÖn nay, viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n lµ t¬ng ®èi chÆt chÏ nhng viÖc qu¶n lÝ sau dù ¸n bÞ bu«ng láng, dÉn tíi t×nh tr¹ng chØ tiÕt kiÖm danh nghÜa nhng l¹i l·ng phÝ trªn thùc tÕ, ®iÒu nµy th× chóng ta ph¶i chó ý ®Ó c«ng tr×nh ph¸t huy ®îc hiÖu qu¶. Trong khi ®ã ph¶i sö dông nhiÒu c¬ chÕ kh¸c nhau ®Ó qu¶n lÝ nguån vèn. Víi mét sè nguån vèn cã thÓ th«ng qua vay níc ngoµi ®Ó t¨ng cêng s¶n xuÊt…
2. nguån vèn cña DNNN.
Mét sè gi¶i ph¸p tæng qu¸t
Mét lµ:TiÕp tôc s¾p xÕp l¹i DNNN nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng. CÇn x¸c ®Þnh chñ së h÷u ®Ých thùc ®èi víi nh÷ng tµi s¶n thuéc DNNN, ®Ó viÖc sö dông chóng cã hiÖu qu¶ vµ tr¸nh l·ng phÝ. CÇn tiÕp tôc ®Èy nhanh viÖc chuyÓn ®æi mét sè DNNN kh«ng thiÕt yÕu sang h×nh thøc ®a së h÷u hoÆc sang c¸c h×nh thøc kinh tÕ kh¸c nh: c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn,....Nhµ níc cÇn t¹o m«i trêng ph¸p luËt vµ thÓ chÕ thuËn lîi cho cæ phÇn ho¸ DNNN vµ coi ®©y lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó t¹o vèn trong c¸c doanh nghiÖp.
Hai lµ: thùc hiÖn lªn doanh liªn kÕt gi÷a DNNN víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Nhê ®ã cã thÓ thu hót nguån vèn, tr×nh ®é qu¶n trÞ, c«ng nghÖ cña nh÷ng ®èi t¸c nµy. Song nhµ níc cÇn quan t©m h¬n ®Õn quyÒn lîi cña DNNN trong liªn doanh. HiÖn t¹i, h×nh thøc liªn doanh míi ®îc triÓn khai víi c¸c ®èi t¸c níc ngoµi, nhng quyÒn lîi phÝa bªn ViÖt nam vÉn cßn nhá, lu«n bÞ ®èi t¸c liªn doanh chÌn Ðp. H×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt gi÷a DNNN víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c trong níc cha ph¸t triÓn. §©y lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i ®îc chó träng trong thêi gian tíi.
Bªn c¹nh nh÷ng gi¶i ph¸p trªn Nhµ níc cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch t¹o thuËn lîi cho viÖc huy ®éng vèn cña c¸c DNNN. Tríc hÕt, Nhµ níc cÇn ®a ra gi¶i ph¸p th¸o gì nh÷ng víng m¾c vÒ tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè vµ quyÒn vay vèn cña DNNN. HiÖn nay, tµi s¶n thÕ chÊp cña DNNN nhá h¬n nhiÒu so víi nhu cÇu vay vèn, dÉn ®Õn doanh nghiÖp thiÕu vèn, ng©n hµng thõa vèn kh«ng cho vay ®îc. Mét mÆt, nhµ níc cÇn sím hoµn thiÖn hµnh lang ph¸p lý ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ng©n hµng ho¹t ®éng. MÆt kh¸c, ng©n hµng nªn xem xÐt ®Õn nh÷ng yÕu tè nh n¨ng lùc qu¶n trÞ cña doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng sinh lêi còng nh kh¶ n¨ng ®èi phã víi nh÷ng bÊt lîi cña doanh nghiÖp, cuèi cïng míi xem xÐt ®Õn tµi s¶n thÕ chÊp cña doanh nghiÖp.
Nhµ níc nªn kiÓm kª, ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n cña c¸c DNNN ®Ó thÊy ®îc thùc tr¹ng tµi s¶n hiÖn nay t¹i c¸c doanh nghiÖp. §ång thêi nhµ níc nªn dµnh mét tû lÖ vèn ng©n s¸ch ®Ó ®Çu t thªm vèn ®iªu lÖ cho c¸c DNNN t¬ng xøng víi quy m« vµ nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh ®îc giao. Nhµ níc cÇn c¶i tiÕn, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc cho vay, b·i bá chÕ ®é xin phÐp c¬ quan nhµ níc cã thÈm quÒn vµ x¸c nhËn cña c¬ quan qu¶n trÞ vèn khi ®a tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè, b¶o l·nh vay vèn ng©n hµng. Nhµ níc còng nªn b·i bá chÕ ®é c«ng chøng Nhµ níc trong mçi lÇn vay vèn mµ chØ thùc hiÖn mét lÇn c«ng chøng, chØ c«ng chøng l¹i khi doanh nghiÖp thay ®æi tµi s¶n thÕ chÊp.
Nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m huy ®éng vèn ®Çu t cña DNNN
Mét lµ: DNNN ph¶i lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung, kÕ ho¹ch huy ®éng vµ sö dông vèn nãi riªng ngay tõ ®Çu vµ ph¶i cô thÓ râ rµng. Cã nh vËy míi chñ ®éng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh t¹o ra hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cao, t¹o ra kh¶ n¨ng tµi chÝnh v÷ng m¹nh, ®©y lµ c¬ së ®Ó c¸c chñ nguån vèn xem xÐt tríc khi ra quyÕt ®Þnh cho vay. Doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh, tÝnh to¸n lîng VL§ ®Þnh møc ®Ó phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh kú kÕ ho¹ch s¸t víi nhu cÇu VL§ thùc tÕ, ®Ó tõ ®ã cã biÖn ph¸p huy ®éng vèn hîp lý.
Hai lµ: DNNN nªn huy ®éng vèn tõ chÝnh b¶n th©n doanh nghiÖp. HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c DNNN chØ chó träng huy ®éng vèn tõ bªn ngoµi mµ quªn ®i viÖc huy ®éng tõ chÝnh doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp nªn t¨ng cêng huy ®éng vèn tõ c¸n bé c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp, thay cho viÖc vay ng¾n h¹n ng©n hµng. Mét mÆt, vay ng¾n h¹n ng©n hµng nhiÒu lµm cho kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp gi¶m sót, kh¶ n¨ng tù chñ vÒ vèn thÊp. MÆt kh¸c, vay ng¾n h¹n ng©n hµng lµm gi¶m bít kh¶ n¨ng huy ®éng vèn tõ c¸c nguån kh¸c v× c¸c chñ nguån vèn lu«n xem xÐt t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp tríc khi ra quyÕt ®Þnh cho vay.
Ba lµ: c¸c DNNN nªn nhanh chãng triÓn khai h×nh thøc tÝn dông thuª mua. Trong nh÷ng n¨m qua, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®i vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông b»ng c¸c h×nh thøc thÕ chÊp, cÇm cè vµ b¶o l·nh. Song viÖc vay vèn ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ th× c¸c doanh nghiÖp gÆp nhiªu khã kh¨n. Bëi v×, mét mÆt, nguån vèn trung vµ dµi h¹n cña c¸c ng©n hµng cã h¹n. MÆt kh¸c, c¸c DNNN thiÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh vÒ tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè vµ b¶o l·nh. V× vËy quan ®iÓm thuª m¸y mãc thiÕt bÞ ®· trë thµnh xu híng cña nhiÒu doanh nghiÖp. §©y lµ h×nh thøc kh¸ míi mÎ ë níc ta. §ßi hái nhµ níc cÇn nhanh chãng hoµn thiÖn c¬ chÕ nghiÖp vô thuª mua, x¸c lËp vµ më réng ®èi tîng tµi s¶n thuª mua, kh¸ch hµng thuª mua, còng nh hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt hiÖn hµnh t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho tÝn dông thuª mua ho¹t ®éng.
Bèn lµ: c¸c DNNN lµm ¨n cã hiÖu qu¶ cã thÓ ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu. Nhê ®ã huy ®éng ®îc c¸c nguån vèn nhµn rçi trong x· héi mét c¸ch nhanh chãng ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Khi doanh nghiÖp cµng ph¸t triÓn, lµm ¨n cµng cã l·i th× doanh nghiÖp cµng thu hót ®îc nhiÒu vèn h¬n tõ trong d©n c, gióp doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t hµnh cæ phiÕu liªn tôc, thóc ®Èy lu th«ng tiÒn vèn.
Tãm l¹i: NÕu gi¶i quyÕt ®ång bé vµ triÖt ®Ó nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn cã lÏ lêi gi¶i cho bµi to¸n vÒ vèn cña c¸c DNNN sÏ cã nhiÒu kh¶ quan. §ång thêi nã còng phï hîp víi sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc.
Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cho c¸c DNNN
+ Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông VC§
§¸nh gi¸ vµ ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n cè ®Þnh: Trong thêi ®¹i khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn nh hiÖn nay, tµi s¶n cè ®Þnh thêng xuyªn ph¶i ®èi mÆt víi nguy c¬ hao mßn v« h×nh. Do ®ã, ®Ó cã c¬ së cho viÖc tÝnh to¸n khÊu hao thu håi vèn ®Çy ®ñ, doanh nghiÖp cÇn ph¶i gi¶m thiÓu sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ thùc tÕ vµ gi¸ trÞ trªn sæ s¸ch cña tµi s¶n. Muèn vËy, doanh nghiÖp ph¶i cã kÕ ho¹ch vµ biÖn ph¸p ®¸nh gi¸ vµ ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n mét c¸ch thêng xuyªn, chÝnh x¸c. Nhê vËy mµ doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ thùc cña tµi s¶n cè ®Þnh, tõ ®ã x¸c ®Þnh møc khÊu hao hîp lý ®Ó thu håi vèn hoÆc kÞp thêi sö lý nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh bÞ mÊt gi¸ ®Ó chèng l¹i sù thÊt tho¸t vèn.
N©ng cao hiÖu suÊt sö dông tµi s¶n cè ®Þnh: c¸c doanh nghiÖp cÇn tËn dông tèi ®a c«ng suÊt cña m¸y mãc thiÕt bÞ, gi¶m ttthêi gian t¸c nghiÖp, hîp lý ho¸ d©y chuyÒn c«ng nghÖ, ®¶m b¶o nghiªm ngÆt chÕ ®é duy tu b¶o dìng m¸y mãc thiÕt bÞ, ¸p dông chÕ ®é khuyÕn khÝch vËt chÊt vµ tr¸ch nhiÖm ®èi víi qu¶n trÞ vµ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh. §ång thêi doanh nghiÖp cÇn tæ chøc tèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt theo nguyªn t¾c c©n ®èi, nhÞp nhµng vµ liªn tôc
KiÓm tra tµi chÝnh ®èi víi hiÖu qu¶ sö dông VC§ cña doanh nghiÖp: Sau mçi kú kÕ ho¹ch, nhµ qu¶n trÞ ph¶i tiÕn hµnh ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh sö dông tµi s¶n cè ®Þnh th«ng qua c¸c chØ tiªu ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn. Tõ ®ã, doanh nghiÖp cã thÓ ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®Çu t, ®iÒu chØnh l¹i quy m«, c¬ cÊu s¶n xuÊt cho phï hîp, khai th¸c ®îc nh÷ng tiÒm n¨ng s½n cã vµ kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i trong qu¶n trÞ.
Ngoµi c¸c biÖn ph¸p trªn, doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét sè biÖn ph¸p kh¸c nh sö dông quü khÊu hao hîp lý, kÞp thêi sö lý nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ l¹c hËu, mÊt gi¸, gi¶i phãng nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ kh«ng cÇn dïng, mua b¶o hiÓm tµi s¶n ®Ó ®Ò phßng rñi ro....
+ Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông VL§
§Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra liªn tôc, VL§ lu«n thay ®æi gi¸ trÞ vµ vËn ®éng theo chu kú s¶n xuÊt tõ cung øng ®Õn s¶n xuÊt vµ lu th«ng. Cø nh vËy VL§ ®îc tiÕp tôc tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn theo chu kú s¶n xuÊt. Do ph¬ng thøc vËn ®éng cã tÝnh chu kú nh trªn, nªn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông VL§ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p sau:
w X¸c ®Þnh chÝnh x¸c VL§ ë tõng kh©u lu©n chuyÓn. §©y lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô träng t©m trong c«ng t¸c qu¶n trÞ VL§ nh»m:
- tiÕt kiÖm VL§ sö dông trong s¶n xuÊt kinh doanh.
- th«ng qua viÖc x¸c ®Þnh VL§ ë tõng kh©u ®Ó n¾m ®îc lîng VL§ cÇn ph¶i ®i vay, tr¸nh ø ®äng. §¶m b¶o ®ñ VL§ cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt kinh doanh ®îc tiÕn hµnh liªn tôc, thóc ®Èy tèc ®é lu©n chuyÓn VL§ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn.
w Tæ chøc khai th¸c tèt nguån VL§ phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh. Tríc hÕt doanh nghiÖp cÇn ph¶i khai th¸c triÖt ®Ó c¸c nguån vèn néi bé vµ c¸c nguån vèn cã thÓ chiÕm dông mét c¸ch thêng xuyªn (nî ®Þnh møc), sö dông tiÕt kiÖm vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt nguån vèn nµy. NÕu cßn thiÕu doanh nghiÖp ph¶i t×m ®Õn c¸c nguån vèn tõ bªn ngoµi nh vèn vay ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông, vèn liªn doanh liªn kÕt, vèn ph¸t hµnh cæ phiÕu tr¸i phiÕu.... Tuy nhiªn, c¸c doanh nghiÖp cÇn c©n nh¾c, tÝnh to¸n, lùa chän ph¬ng thøc huy ®éng sao cho chi phÝ lµ thÊp nhÊt.
w Thêng xuyªn ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông VL§: T¨ng cêng viÖc kiÓm tra tµi chÝnh ®èi víi viÖc sö dông VL§, thùc hiÖn c«ng viÖc nµy th«ng qua ph©n tÝch mét sè chØ tiªu nh : Vßng quay VL§, søc sinh lîi cña VL§....Trªn c¬ së ®ã biÕt ®îc râ t×nh h×nh sö dông VL§ trong doanh nghiÖp, ph¸t hiÖn nh÷ng víng m¾c vµ söa ®æi kÞp thêi, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông VL§.
Ngoµi c¸c biÖn ph¸p nªu trªn doanh nghiÖp cÇn ¸p dông mét sè biÖn ph¸p tæng hîp nh : ®Èy m¹nh kh©u tiªu thô hµng ho¸, sö lý kÞp thêi nh÷ng vËt t, hµng ho¸ chËm lu©n chuyÓn ®Ó gi¶i phãng vèn. Thêng xuyªn x¸c ®Þnh phÇn chªnh lÖch gi÷a gi¸ mua ban ®Çu víi gi¸ thÞ trêng t¹i thêi ®iÓm kiÓm tra tµi s¶n cè ®Þnh tån kho ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi, hiÖu qu¶. Thùc hiÖn nghiªm tóc, triÖt ®Ó c«ng t¸c thanh to¸n c«ng nî, chñ ®éng phßng ngõa rñi ro, h¹n chÕ t×nh tr¹ng chiÕm dông vèn mµ tõ ®ã lµm ph¸t sinh nhu cÇu VL§ dÉn ®Õn doanh nghiÖp ph¶i ®i vay ngoµi kÕ ho¹ch, t¨ng chi phÝ vèn mµ ®¸ng ra kh«ng cã. Vèn bÞ chiÕm dông ngµy cµng trë thµnh g¸nh nÆng cho doanh nghiÖp khi trë thµnh nî khã ®ßi, g©y thÊt tho¸t vèn cña doanh nghiÖp. Bëi vËy ®Ó chñ ®éng h¬n trong ho¹t ®éng kinh doanh, doanh nghiÖp nªn lËp c¸c quü dù phßng tµi chÝnh ®Ó cã thÓ bï ®¾p khi vèn bÞ thiÕu hôt.
Tãm l¹i viÖc CPH trong thêi gian tíi lµ quan träng nhÊt trong c¶ viÖc huy ®éng còng nh sö dông nguån vèn ®Çu t cña DNNN. HiÖn nay ®· cã kho¶ng 771 DNNN ®îc CPH, nhÊt lµ giai ®o¹n gÇn ®©y tèc ®é rÊt nhanh chãng, huy ®éng ®îc mét lîng vèn ®¸ng kÓ ®Ó t¨ng thªm ®Çu t kho¶ng 3.000 tû ®ång. Nhng vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i bµn trong DNNN.
Khi c¸c doanh nghiÖp ®ang cã nhµ níc bao cÊp chuyÓn sang tù h¹ch to¸n còng nh c¸c kho¶n thu chi cßn nhiÒu víng m¾c, nhÊt lµ c¸c «ng chñ còng nh c¸n bé ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm toµn bé vÒ c«ng ty th× kh«ng muèn, vµ cha thÝch hîp víi phong c¸ch lµm viÖc míi, ngêi l·nh ®¹o míi cha phï hîp víi n¨ng lùc cña «ng ta… MÆt kh¸c, thñ tôc chuyÓn nhîng tõ DNNN sang c«g ty cæ phÇn cßn nhiÒu phøc t¹p, h¶i qua nhiÒu cöa, nhiÒu cÊp nªn c¸c doanh nghiÖp bÞ × ¹ch trong viÑc chuyÓn nhîng. Bé m¸y vÉn cßn nhiÒu cång kÒnh, trong khi t×nh tr¹ng lao ®éng d thõa l¹i lµ mét nguy c¬ cho x· héi, cho mçi ngêi c«ng nh©n. nî tån ®äng tõ tríc cßn qu¸ nhiÒu, b©y giê c«ng ty ®îc CPH th× ph¶i g¸nh chÞu…
Trong khi c¸c tæng c«ng ty 90,91 vÉn cßn mét sè lµm ¨n cha hiÖu qu¶ theo ®óng vai trß cña nã, gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng vÊn ®Ò ®ã lµ chóng ta sÏ sö dông ®îc nguån vèn cxã hiÖu qu¶ còng nh t¨ng cêng huy ®éng vèn.
3. Nguån vèn qua kªnh ng©n hµng tÝn dông.
HiÖn nay c¬ cÊu vèn nµy trong vèn nhµ níc lµ kho¶ng 30%, nhng chi cho ®Çu t chØ kho¶ng 10% trong tæng sè vèn ®Çu t, ®iÒu nµy lµ cha t¬ng xøng víi nguån lùc mµ nã cã, vËy trong thêi gian cÇn tÝch cùc h¬n n÷a viÖc huy ®«ng nguån vèn nµy.
VÒ huy ®éng:
+ Më réng c¸c ph¬ng thøc, h×nh thøc trong ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông. HiÖn nay trªn thÕ giíi ®· cã h×nh thøc th ®iÖn tö ¸p dông cho viÖc göi tiÒn cña c¸c t nh©n, trong thêi gian tíi chóng ta còng nªn ¸p dông nhanh h×nh thøc nµy , ®ång thêi më réng viÖc ¸p dông c¸c tµi kho¶n c¸ nh©n, sÐc c¸ nh©n ®Ó viÖc thanh to¸n ®îc dÔ dµng kh«ng g©y phiÒn hµ nh tríc ®©y, nhng chóng ta còng ph¶i chó ý ®Õn tiÒn mÆt hiÖn cã trong c¸c NHTM ®Ó thanh to¸n, ®õng ®Ó thiÕu tiÒn mÆt ®Ó thanh to¸n nh võa qua. Më réng c¸c h×nh thøc tiÕt kiÖm nh: tiÕt kiÖm x©y dùng nhµ, tiÕt kiÖm tuæi giµ, tÝn dông tiªu dïng b¶o hiÓm c¸c lo¹i, hiÖn nay thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam cßn qu¸ non trÎ, cha thùc sù lµ n¬i kinh doanh cña c¸c tæ chøc b¶o hiÓm. Do ®ã trong thêi gian tíi cÇn më réng c¸c h×nh thøc b¶o hiÓm trong d©n.
C¸c h×nh thøc vÒ huy ®éng nh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu…më réng h¬n n÷a vµ viÖc göi mét n¬i cã thÓ r¸t tiÒn nhiÒu n¬i g©y thiªn c¶m cho kh¸ch hµng sÏ lµ gi¶ ph¸p tèt cho hÖ thèng ng©n hµng tÝn dông.
+ C¶i c¸ch m¹nh mÏ trong toµn bé hÖ thèng ng©n hµng, hoµn thiÖn thÞ trêng tÝn dông nh»m ®æi míi quan hÖ gi÷a NHTM víi c¸c kh¸ch hµng vµ hÖ thèng NHNN, còng nh ng©n hµng níc ngoµi. Më réng vµ hoµn thiÖn thanh to¸n néi tÖ vµ ngo¹i liªn ng©n hµng, gi÷a toµn bé hÖ thèng ng©n hµng ®Ó cã c¸c thñ tôc vay vµ cho vay gän nhÑ, hiÖu qu¶ vµ nhanh nhÊt.
ChÝnh s¸ch l·i suÊt ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông ph¶i hîp lÝ” b¾t buéc c¸c ng©n hµng ph¶i triÖt ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ trong s¶n xuÊt- kinh doanh nh»m gi¶m l·i suÊt vay, thu hÑp tiÕn tíi thèng nhÊt ®ång néi tÖ vµ ®ång ngo¹i tÖ, gi÷a tiÒn göi vµ tiÒn vay. Thay ®æi møc l·i suÊt theo tõng thêi h¹n cña ®ång vèn: nh l·i suÊt vay ng¾n h¹n nhá h¬n trung h¹n, vµ trung h¹n th× l¹i nhá h¬n dµi h¹n, nhng kh«ng ®îc ph©n biÖt l·i suÊt nh hiÖn nay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Nhµ níc kh«ng ®îc ¸p chÕ lÊy c¬ng vÞ lµ qu¶n lÝ ®Ó ®Æt c¬ chÕ l·i suÊt vµ u tiªn l·i suÊt, ph¶i tù do ho¸ l·i suÊt ®Ó nã tù ®iÒu chØng theo cung cÇu tiÒn tÖ”. HiÖn nay l·i suÊt ng©n hµng ®· kh¸ thÊp nhng chØ lµ ng¾n h¹n cßn trung vµ dµi h¹n th× hÇu nh cha ®¸nh kÓ, muèn cã nguån vèn æn ®Þnh cho ®Çu t cÇn ph¶i t¨ng cêng ®Çu t thªm b»ng c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó huy ®éng nguån vèn nµy:
Trong thùc tÕ hiÖn nay nguån vèn cña c¸c NHTM chñ yÕu lµ huy ®éng th× viÖc t¹o sè vèn d v÷ng ch¾c lµ rÊt quan träng ®Ó t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc vay trung vµ dµi h¹n. L·i suÊt còng nh c¸c yÕu tè thÓ lÖ göi tiÒn vµ thêi gian thanh to¸n cã hÊp dÉn hay kh«ng sÏ t¸c ®éng kh«ng nhá tíi nguån vèn nµy, nhÊt lµ n¨ng lùc, uy tÝn cu¶ NHTM còng nh c¸c tæ chøc tÝn dông nh: vÒ ®¶m b¶o bÝ mËt, vÒ lîng vèn cã thÓ cã nh÷ng ph¬ng thøc thanh to¸n, phôc vô…
VÊn ®Ò tÇm vÜ m« còng ph¶i chó ý rÊt nhiÒu, nã t¸c ®éng rÊt lín tíi t©m lÝ kh¸ch hµng göi còng nh vay. VËy, chóng ta ph¶i æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i, gi÷ ®îc l¹m ph¸t trong khu cã thÓ kiÓm so¸t ®îc, æn ®Þnh chÝnh trÞ còng nh t¹o ®iÒu kiÖn cho canh tranh tù do…
+ Hoµn thiÖn vµ ¸p dông cã hiÖu qu¶ thÞ trêng vèn, nhÊt lµ viÖc h×nh thµnh thÞ trêng liªn ng©n hµng vµ thÞ trêng chøng kho¸n. Sau h¬n mét n¨m ho¹t ®éng thÞ trêng chøng kho¸n ®· cã 11 cæ phiÕu ®îc niªm iÕt, huy ®éng ®îc mét lîng vèn kh«ng nhá cho c«ng cuéc ®Çu t, nhng mÆt h¹n chÕ cña nã ®· bÞ béc lé râ. Thø nhÊt, lµ c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i còng nh quy m« vèn lín cha nhiÒu ®Ó tham gia vµo thÞ trêng nµy, thø hai lµ, tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ thÞ trêng chøng kho¸n còng nh hiÓu râ quy luËt ho¹t ®éng cña nã cßn qu¸ Ýt, nªn ngêi d©n còng nh c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc cha gi¸m ®Çu t vµo thÞ trêng nµy. thø ba lµ ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng kho¸n míi chØ mét thêi gian ng¾n nhng t×nh tr¹ng ®Çu c¬ ®· rÊt nhiÒu nªn lµm cho gi¸ c¸c lo¹i cæ phiÕu kh«ng ®¸nh gi¸ ®Ých thùc cña nã…kh¾c phôc ®îc nh÷ng yÕu kÐm ®ã lµ h×nh thµnh gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng cêng huy ®éng vèn.
+ §æi míi trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i cho ngµnh ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông, ®a hÖ thèng m¹ng vµo ng©n hµng, ®µo t¹o l¹i c¸n bé ng©n hµng, më c¸c quÇy tiÕt kiÖm sao cho ®Õn tõng th«n xãm.
VÒ qu¶n lÝ vµ sö dông nguån vèn nµy:
Tríc hÕt ®ã lµ viÖc ph©n bæ nguån vèn nµy ra sao? Víi l·i suÊt giao ®éng trªn díi 6% n¨m nh hiÖn nay vÉn lµ cha hîp lÝ, cßn qu¸ cøng nh¾c. Nhµ níc th× thu trªn 90% lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, kh«ng ®¶m b¶o b×nh ®¼ng ph©n phèi lîi nhuËn gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Nhµ níc nªn ¸p dông l·i suÊt sö dông vèn kho¶ng 3%/n¨m lóc ®ã sÏ t¨ng thªm phÇn lîi nhuËn cña NHTM kÝch thÝch ®Çu t cña c¸c NHTM.
VÊn ®Ò quü dù phßng vÉn cßn nhiÒu chÕ ®é cha thËt “mÒm” trong viÖc xö lÝ nã nh thÕ nµo trong khi vèn tån ®äng cã lóc lªn tíi 30%, quü dù phßng10%. Chóng ta nªn coi ®©y lµ mét nguån vèn, nÕu nã tån ®äng qu¸ nhiÒu th× NHTM cã thÓ göi, ®Çu t cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, hay lµ c¸c h×nh thøc kh¸c, t¨ng thªm lîi nhuËn cho c¸c tæ chøc tÝn dông.
N©ng cao tû lÖ vèn lu ®éng lªn, nh hiÖn nay tû lÖ vèn nµy chØ cã kho¶ng 19% trong c¸c doanh nghiÖp. §ång thêi c¸c ng©n hµng cã thÓ sö dông vèn ®Ó kinh doanh. Trong khi ®ã ph¶i tiÕt kiÖm tèi ®a vµ cã h¹ch to¸n râ rµng c¸c kho¶n ®Çu t trang thiÕt bÞ míi, ®õng ®Ó t×nh tr¹ng mua b×nh qu©n mét m¸y vi tÝnh trªn 20 triÖu ®ång trong khi ®ã trªn thÞ trêng lo¹i m¸y ®ã chØ kho¶ng 4-5 triÖu.
Mét sè biÖn ph¸p tæng qu¸t cho ngµnh ng©n hµng ®Ó tr¸nh nh÷ng bÊt cËp hiÖn nay: Thø nhÊt, vÒ c¬ chÕ qu¶n lÝ. MÆc dï ngµnh ng©n hµng ®· cã luËt ng©n hµng nhµ níc vµ luËt c¸c tæ chøc tÝn dông, song c¶ hai luËt míi nµy còng lµm xuÊt hiÖn mét sè néi dung bÊt cËp víi xu híng ph¸t triÓn cña ng©n hµng- ®Æc biÖt lµ nh÷ng néi dung vÒ vÞ thÕ cña NHNN, vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô cña thèng ®èc vµ mét sè quan hÖ gi÷a ng©n hµng víi c¸c cÊp c¸c cÊp c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n cßn bÞ gß bã vµ lÖ thuéc rÊt lín. Lµm cho bé m¸y cång kÒnh, ®iÒu hµnh lén xén kh«ng ph©n biÖt ®îc ®©u lµ lÖnh vµ luËt. Ngoµi ngµnh liªn quan th× khã kiÓm so¸t hay lµ cha thèng nhÊt. Thø hai, lµ tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ n¨ng lùc tµi chÝnh cßn qu¸ kÐm. C¸c c«ng nghÖ ®ang chñ yÕu lµ kÜ n¨ng truyÒn thèng. Trong khi n¨ng lùc tµi chÝnh cßn qu¸ nhá lµm cho tæng n¨ng lùc tÝn dông cung øng cho nÒn kinh tÕ cha vît qu¸ con sè 35%GDP so víi n¨ng lùc trong khu vùc lµ gÇn 60%…Thø ba, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ng©n hµng cha cao, hÇu hÕt c¸c NHTM vµ c¸c TCTD níc ta ®Òu cã møc nî qu¸ h¹n lín h¬n giíi h¹n cho phÐp tõ 1,5-5lÇn, lh¶ n¨ng thanh to¸n cña c¸c tæ chøc tÝn dông chØ ®¹t 60%…kh¾ec phôc hiÖn tîng trªn nh s¸t nhËo, ®æi míi c¬ chÕ ho¹t ®éng … sÏ t¹o tiÒn ®Ò cho huy ®éng còng nh sö dông c¸c nguån vèn ®Çu t.
II. vèn ®Çu t tõ khu vùc t nh©n.
®èi víi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh.
Lµ khu vùc mÊy n¨m gÇn ®©y ho¹t ®éng rÊt cã hiÖu qu¶, víi nh÷ng luËt khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc ra ®êi vµ liªn tôc ®îc bæ sung, trong khi luËt doanh nghiÖp ®· b¾t ®Çu cã hiÖu qu¶, ®· lµm cho khu vùc nµy ho¹t ®éng n¨ng ®éng, tuy lµ quy m« còng nh n¨ng lùc kinh doanh cña c¸c nhµ ®Çu t trong nø¬c cha thËt lµ hiÖu qu¶ vµ c¹nh tranh tèt trªn thÞ trêng. Trong thêi gian tíi cÇn xö lÝ nh÷ng víng m¾c n¨ng ®éng, tuy lµ quy m« còng nh n¨ng lùc kinh doanh cña c¸c nhµ ®Çu t trong nø¬c cha thËt lµ hiÖu qu¶ vµ c¹nh tranh tèt trªn thÞ trêng. Trong thêi gian tíi cÇn xö lÝ nh÷ng víng m¾c liªn quan ®Õn luËt khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc:
+ VÊn ®Ò sö dông ®Êt ®ai, cÇn b¶o ®¶m võa sö dông hîp lÝ vµ tiÕt kiÖm ®Êt, võa t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ b×nh ®¼ng trong viÖc giao ®Êt cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh vµ nh©n d©n lµm ¨n ch©n chÝnh theo ph¸p luËt.
+ VÊn ®Ò thuÕ vµ u ®·i trong viÖc ®Çu t kinh doanh ph¶i ®¶m b¶o viÖc c«ng b»ng, khuyÕn khÝch ®Çu t theo kÕ ho¹ch, quy ho¹ch, ph¸p luËt vµ c©n ®èi.
ViÖc huy ®éng vèn còng nh sö dông nguån vèn ®ã trong d©n tèt th× chóng ta ph¶i hoµn thiÖn hÖ thèng ng©n hµng trªn b»ng c¸c ph¬ng tiÖn ®a d¹ng vµ linh ho¹t. Trong t¬ng lai chóng ta ph¶i ®ång bé luËt khuyÕn khÝch ®Çu t lµm thµnh mét bé luËt ®Ó cïng khuyÕn khÝch c¹nh tranh, vµ b×nh ®¼ng. HiÑn nay chØ riªng ngêi ViÖt Nam ®Þnh c ë níc ngoµi míi cã quyÒn ¸p dông bé luËt khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc hoÆc bé luËt khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi.
ViÖc ®an xen c¸c h×nh thøc së h÷u trong lÜnh vùc ®Çu t theo ph¬ng ch©m nhµ níc vµ nh©n d©n cïng lµm, më réng c¸c dù ¸n c«ng céng sang c¶ c¸c dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh. HiÖn nay c¸c h×nh thøc kinh doanh trong lÜnh vùc nµy kh¸ ®a d¹ng, luËt khuyÕn khÝch ®Çu t míi ®· ¸p dông c¶ h×nh thøc c«ng ty TNHH mét thµnh viªn, ®iÒu nµy ®· lµm cho chÕ ®é ph¸p lÝ trong viÖc kinh doanh më réng h¬n nhiÒu. Tuy nhiªn, c¸c h×nh thøc nµy vÉn cha ®îc gäi lµ kinh doanh b×nh ®¼ng, nhÊt lµ vay mîn qua hÖ thèng ng©n hµng cha ®îc u tiªn nh c¸c DNNN, trong thêi gian tíi chóng ta cÇn ph¶i kh¾c phôc ®iÒu nµy sÏ t¹o thªm sù b×h ®¼ng trong kinh doanh.
Mét biÖn ph¸p võa thu hót vèn ®îc tèt võa sö dông ®ã lµ viÖc ®Èy m¹nh CPH c¸c daonh nghiÖp, trong ®ã u tiªn cho c¸c c¸n bé trong xÝ nghiÖp ®îc mua cæ phÇn, ®¶m b¶ lîi Ých chÝnh ®¸ng vµ tr¸ch nhiÖm x©y dùng chung. Më r«ng thÞ trêng vèn ra hÇu hÕt c¸c tØnh thµnh, nhÊt lµ sím hoµn thµnh chî chøng kho¸n ë Hµ Néi. Trong DNNN chóng ta ®· CPH ®îc mét sè c«ng ty nhng trong doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh th× viÖc CPH ®ang lµ mét h×nh thøc míi nªn cÇn ph¶i t¨ng cêng nhÊt lµ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp.
Trong t¬ng lai, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cÇn cã sù liªn kÕt lai víi nhau thµnh nh÷ng tËp ®oµn kinh tÕ ®Ó tËp trung vµo viÖc kinh doanh, c¹nh tranh cã hiÖu qu¶, ®©y lµ m« h×nh phæ biÕn ë NhËt vµ Nam TriÒu Tiªn. §ång thêi c¸c hoä kinh doanh nhá ph¶i chuyÓn híng kinh doanh sang nh÷ng lÜnh vùc phï hîp vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, häc hái c¸c c¸ch kinh doanh tiÕn bé trªn thÕ giíi, nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u tõ Trung Quèc…
Trong chÝnh s¸ch vÜ m« cña nhµ níc, nhµ níc ph¶i chuÈn bÞ c¸c danh môc dù ¸n ®îc ®Çu t cho c©n ®èi gi÷a c¸c vïng, c¸c ngµnh, vµ lÜnh vùc ®Çu t, tËp trung hoµn thiÖn vµ cã chÝnh s¸ch ®Çu t thÝch hîp vµo c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghÖ cao. HiÖn nay trong c¸c khu nµy, vÊn ®Ò thuª ®Êt còng nh c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch cha thËt tho¶ ®¸ng, qu¸ cao so víi nhu cÇu, do ®ã trong c¸c khu c«ng nghiÖp viÖc thuª chØ chiÕm trªn díi 25%. Trong thêi gian tíi chóng ta cÇn kh¾c phôc hiÖn tîng nµy, trong ®ã khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t trong níc ®Çu t vµo, ®Ó chóng ta sö dông ®îc c¸c khu cã hiÖu qu¶ nhÊt.
C¸c chÝnh s¸ch thµnh lËp c÷ng nh gi¶i thÓ ph¶i th«ng tho¸ng, nhÊt lµ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh hiªn nay vÉ ®ang lµ vÊn ®Ò cßn ph¶i bµn rÊt nhiÒu, chóng ta neen lËp mét ban riªng trong viÖc phª duyÖt c¸c dù ¸n ®Çu t ®Ó ¸p dông “ mét cöa, mét dÊu” sao cho gi¶m bít tèi ®a thêi gian chê ®îi.
Nh÷ng c«ng ty cã kh¶ n¨ng kinh doanh th× nªn liªn kÕt, liªn doanh víi c¸c c«ng ty níc ngoµi ®Ó võa häc hái kinh nghiÖm, võa ®æi míi c«ng nghÖ…kÓ c¶ lµ DNNN. Nhng chóng ta còng rÊt ph¶i chó ý ®Õn viÖc gãp vèn ®õng ®Ó nh t×nh tr¹ng ë c«ng ty COCACOLA vµ qua.
Nguån vèn trong c¸c hé gia ®×nh.
Theo thèng kª, hiªn nay ViÖt Nam cã kho¶ng 15 triÖu hé c¸ thÓ, víi tiÒm n¨ng vèn kho¶ng lµ 200.000 tû ®ång, ®îc cÊt d÷ b»ng c¸c h×nh thøc kh¸c nhau. §iÒu ®ã, chøng tá tiÒm n¨ng vèn trong d©n ®ang cßn rÊt lín, cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó khai th¸c nguån vèn nµy cã hiÖu qu¶. Muèn vËy, cÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc, c¸c c«ng cô, c¸c ph¬ng tiÖn tÝch tô vµ tËp trung vèn sao cho mäi ngêi d©n ë mäi n¬i, mäi chç ®Òu cã c¬ héi thuËn tiªn ®Ó ®a ®«ng vèn tiÕt kiÖm cña m×nh vµo dßng ch¶y ®Çu t. Nhµ níc cÇn t¹o m«i trêng kinh doanh thuËn lîi cho ngêi d©n ®Ô dµng bá vèn ®Çu t v× hä tin tëng vµo chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t cña nhµ níc. Cho phÐp mäi ngêi cã thÓ göi tiÒn ë mäi n¬i nhng cã thÓ rót tiÒn ë bÊt cø n¬i nµo ®Ó lu©n chuyÓn ®îc ®ång vèn ®îc dÔ dµng, ®Æc biÖt lµ ph¶i ph¸t triÓn vµ sö dông m¹nh mÏ h×nh thøc thÎ thanh to¸n, më r«ng thÞ trêng néi vµ ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng, më réng ph¬ng thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Víi c¸c ph¬ng ph¸p nh vËy sÏ thu hót ®îc c¸c guån vèn trong d©n vµo hÖ thèng ng©n hµng ®Ó mäi dßng tiÒn lu«n n»m trong vßng quay liªn tôc cña ®Çu t.
§iÒu quan träng lµ nhµ níc cÇn cã ph¬ng híng tæng thÓ, ®Æc biÖt lµ cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c hé gia d×nh ë n«ng th«n, vung s©u, vïng xa m¹nh d¹n tÝch tô vµ tËp trung vèn ®Ó bá ra ®Çu t vµ s¶n xuÊt trªn c¬ s¬ khai th¸c c¸c loîi thÕ so s¸nh cña tõng vïng. Ch¼ng h¹n, khuyÕn khÝch c¸c hé gia ®×nh ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng nh: thªu,®an, m©y tre, nu«i trång thuû s¶n, ®¸nh b¾t c¸ xa bê…®ång thêi t×m thÞ trêng tiªu thô kh«ng chØ ë trong níc mµ ph¶i më réng ra ngoµi khu vùc vµ c¸c níc ph¬ng t©y. ph¶i chuyªn m«n ho¸ ®ång th¬× n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng x· héi ®Ó t¨ng thªm nguån vèn nµy ®îc khai th¸c cã hiÖu qu¶.
Ngoµi ra chóng ta ph¶i chó ý ®Õn nguån vèn ®Çu t níc ngoµi vµ ®ång bµo ViÖt KiÒu ®Ó c©n ®èi còng nh t¨ng nhanh vµ sö dông nguån vèn cã hiÖu qu¶. ®Èy nhanh qu¸ tr×nh CNH ®Êt níc.
KÕt luËn
Ho¹t ®éng huy ®«ng vµ sö dông vèn trong níc lµ ho¹t ®éng n»m trong chiÕn lîc cña quèc gia, cã thÓ cßn rÊt nhiÒu gi¶i ph¸p n÷a, nhng ë ®©y ®a ra mét sè gi¶i ph¸p tuy kh«ng ph¶i lµ míi mÎ nhng rÊt cÇn thiÕt cho c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt níc. V× trong sù nghiÖp ph¸t triÓn cña mçi quèc gia, vÊn ®Ò tµi chÝnh lu«n g¾n chÆt víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt nø¬c.
ViÖt Nam chóng ta, tèc ®é t¨ng trëng c«ng nghiÖp nãi riªng vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung trong t¬ng lai tÊt nhiªn vÉn ph¶i dùa vµo lîng vèn ®Çu t lín. ChØ trªn c¬ së chØ cã mét lîng vèn ®Çu t m¹nh, nhÊt lµ nguån vèn trong níc . Muèn vËy, c¸c nguån vèn ®îc tÝch luü vµ sö dông trong c¸c doanh nghiÖp, d©n c vµ nhµ níc ph¶i ®îc khai th¸c b»ng c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ héi nhËp.
Lµ mét ®Ò tµi réng lín, nhng víi thêi gian h¹n hÑp, vµ tr×nh ®é hiÓu biÕt cßn non yÕu nªn ®Ò tµi kh«ng thÓ hoµn chØnh hay s¸t thùc tÕ ®îc. Nhng em hy väng r»ng víi mét sè gi¶i ph¸p mµ em ®a ra sÏ gióp Ých ®îc g× ®ã cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Êt níc vµ gióp b¶n th©n em hiÓu biÕt réng h¬n trong viÖc huy ®éng vµ sö dông nguån vèn còng nh c¸ch nghiªn cøu c¸c ®Ò tµi vÒ kinh tÕ.
Qua bµi viÕt nµy em mong c¸c thÇy c¸c c« gióp ®ì, chØ b¶o em thªm ®Ó cã mét kiÕn thøc ®Çy ®ñ, vµ s¸t thùc tÕ h¬n.
Tµi liÖu tham kh¶o
C¸c M¸c: T B¶n, quyÓn I,II,III. NXB sù thËt Hµ Néi. 1963. 1975 vµ 1995
Paul A Samuelson vµ William A. Nordhaus: Kinh TÕ häc. TËp 1, 2. ViÖn Quan hÖ Quèc TÕ. Hµ Néi. 1989 vµ NXB ChÝnh TrÞ Quèc Gia. Hµ Néi, 1997
§¶ng Céng S¶n ViÖt Nam: V¨n KiÖn §¹i Héi VII. VIII. IX ,NXB ChÝnh TrÞ Quèc Gia. Hµ Néi. 1992, 1996,2001
ChÝnh S¸ch vµ BiÖn Ph¸p Huy §éng Vèn: NXB ChÝnh TrÞ Quèc Gia. Hµ Néi. 1996
T¹p chÝ: Kinh TÕ Ph¸t TriÓn, ThÞ Trêng Chøng Kho¸n, Nghiªn Cøu Kinh tÕ, Ng©n Hµng, ThÞ Trêng Tµi ChÝnh TiÒn TÖ, Tµi ChÝnh, Kinh TÕ Vµ Dù B¸o, Th«ng Tin Tµi ChÝnh, X©y Dùng, Qu¶n LÝ Kinh TÕ c¸c sè n¨m 1999, 2000, 2001, 2002
TrÇn xu©n Kiªn: TÝch Tô vµ TËp Trung Vèn trong níc. NXB Thèng Kª. Hµ Néi. 1997
B¸o: Thêi B¸o Kinh TÕ, Thêi B¸o Kinh TÕ Sµi Gßn, §Çu T.
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- C0138.doc